Pobierz - Książki medyczne

Słowo wstępne
Pole elektromagnetyczne, jako czynnik fizyczny, jest nie do pominięcia w pracy
i życiu osobistym człowieka. W przekonaniu wielu osób wpływ tego czynnika na
życie i zdrowie jest niejasny, stąd skutki psychiczne i społeczne są często obciążone
brakiem wiedzy.
Naukowe podstawy medycyny elektromagnetycznej można umieścić w przełomie
XIX i XX wieku. Podwaliny naukowe stworzyli d’Arsonval (1851-1940), francuski
fizyk i fizjolog, oraz brytyjski inżynier i naukowiec Silvanus P. Thompson (18511916). Zarówno jeden badacz, jak i drugi stwierdzili po raz pierwszy w sposób
zgodny z regułami postępowania naukowego, że istnieje iunctim między żywym
organizmem i polem elektromagnetycznym. Ich spektakularnym odkryciem było
stwierdzenie powtarzalnego zjawiska magnetofosfenów, czyli widzenia pola elektromagnetycznego na siatkówce oka. Coraz lepsze zrozumienie zjawisk bioelektromagnetycznych doprowadziło do potencjalizacji aplikacji terapeutycznej i diagnostycznej. Rozwój tej formy terapii opartej o nowoczesną medycynę rozpoczął się
w latach 50-60-tych XX wieku.
Pole elektromagnetyczne to też światło. Ostatnie dziesięciolecia przyniosły wiele
istotnych odkryć w obszarze terapeutycznego zastosowania światła wzbogaconego
także o diagnostykę fotodynamiczną.
Książka profesorów Aleksandra Sieronia i Grzegorz Cieślara jest na dzisiejszym
etapie rozwoju nauki, inżynierii i medycyny istotnym domknięciem niezwykle
intrygującej historii spotkania tych trzech obszarów ludzkiej aktywności. Obaj
profesorowie są tej historii współtwórcami i dlatego z zainteresowaniem pochylamy
się nad zawartością ich pracy. Mam nadzieję, że wszyscy, którzy poświęcą swój czas
na lekturę książki, znajdą w niej zaspokojenie ciekawości, ale też, a może przede
wszystkim, inspirację do własnych poszukiwań w tym, wciąż nie do końca wyeksplorowanym, obszarze badawczym.
Prof. dr hab. inż. Andrzej Krawczyk,
Profesor Politechniki Częstochowskiej, Doshisha University w Kioto
oraz Wojskowego Instytutu Higieny i Epidemiologii,
Prezes Polskiego Towarzystwa Zastosowań Elektromagnetyzmu,
Przewodniczący Komisji „Elektromagnetyzm w Medycynie i Biologii”
Narodowego Komitetu Unii Nauk Radiowych URSI,
Wiceprzewodniczący Polskiego Komitetu SEP
ds. Zastosowań Pola Elektromagnetycznego w Medycynie
9
Pola magnetyczne i światło w medycynie i fizjoterapii
10
Przedmowa
Nowoczesna wiedza z zakresu medycyny fizykalnej stała się w XXI wieku
motorem postępu w wielu dyscyplinach medycyny, między innymi takich jak
choroby wewnętrzne, reumatologia, ortopedia, czy onkologia. Trudno wyobrazić
sobie współcześnie dobrze funkcjonujący szpital, zwłaszcza wieloprofilowy bez
zastosowania temperatur kriogenicznych, hyperbarii czy innych metod fizycznych
umożliwiających lepszą diagnostykę i terapię. Metody medycyny fizykalnej stosowane są najczęściej jako metody uzupełniające leczenie podstawowe, tym niemniej
coraz częściej stają się metodami terapii z wyboru. W prezentowanej Czytelnikom
książce Autorzy skupili się na zastosowaniu pól magnetycznych oraz światła
w medycynie.
Pola magnetyczne, zwłaszcza zmienne pola magnetyczne, po gruntownym
przebadaniu na poziomie komórkowym, badań na zwierzętach laboratoryjnych
oraz analizie materiału klinicznego stały się w wielu jednostkach chorobowych
codzienną rutyną lekarską. Wykorzystywane są zwłaszcza takie cechy oddziaływania na człowieka pól magnetycznych, jak ich działanie przeciwbólowe, regeneracyjne, czy, co zostało wykazane w ostatnim czasie, działanie antydepresyjne. Łatwość
stosowania pól magnetycznych i ich skuteczność w wielu przypadkach stała się
alternatywą do leczenia farmakologicznego, co dotyczy zwłaszcza możliwości
zmniejszenia stosowania niesterydowych leków przeciwzapalnych w przewlekłych
schorzeniach skutkujących uporczywym bólem. Dzięki magnetoterapii bądź magnetostymulacji udaje się zniwelować lub zmniejszyć uboczne, negatywne skutki
tej często nadmiernie stosowanej grupy leków przeciwbólowych.
Wdrożenie światła niskoenergetycznego, którego zastosowanie w medycynie
skutkuje podobnymi efektami, jak pola magnetyczne na końcu XX wieku i na
początku XXI wieku było ograniczone względami ekonomicznymi, co wynikało
z faktu stosowania drogich laserów. Odkrycie i wprowadzenie do produkcji na
szeroką skalę znacznie tańszych diod laserowych i diod LED w istotny sposób
wpłynęło na upowszechnienie aparatury medycznej stosowanej w medycynie fizykalnej.
Wprowadzenie magnetoterapii, a w ostatnich latach magnetostymulacji z jonowym rezonansem cyklotronowym w połączeniu z laseroterapią, a zwłaszcza ledoterapią umożliwiło potencjalizację efektów terapeutycznych.
Kariera światła w medycynie trwa bardzo długo. Pierwsze odkrycia poświęcone
zjawisku fotodynamicznemu, a więc niszczeniu struktur żywych poprzez zastosowanie światła średnioenergetycznego i fotouczulacza mają ponad stuletnią historię.
Rozwój nowoczesnych technologii, związany z postępem techniki oraz badania
zgodne z Medycyną Opartą na Faktach umożliwiły nie tylko poszerzenie wiedzy
z zakresu diagnostyki fotodynamicznej oraz leczenia z wykorzystaniem akcji
fotodynamicznej, ale spowodowały także istotne obniżenie kosztów medycyny
11
Pola magnetyczne i światło w medycynie i fizjoterapii
fotodynamicznej. Trudno współcześnie wyobrazić sobie nowoczesny szpital bez
diagnostyki fotodynamicznej, która umożliwia wczesne wykrywanie nowotworów
w stadiach trudnych, lub niemożliwych do wykrycia takimi metodami jak TK, MRI
czy PET. Wprowadzenie terapii fotodynamicznej do leczenia stanów przednowotworowych, wczesnych postaci nowotworów oraz wybranych przypadków terminalnych postaci raka rozszerzyło armamentarium klinicznej onkologii.
Ostatnie lata to także wprowadzenie terapii fotodynamicznej w leczeniu stanów
chorobowych spowodowanych przez drobnoustroje. Wykorzystanie antybakteryjnego działania w obszarach dostępnych światłu poszerza się ostatnio o poszukiwanie metod mogących położyć kres takim schorzeniom jak np. malaria.
Autorzy książki zdają sobie sprawę, że po jej przeczytaniu pozostanie niedosyt
wiedzy, lecz mają nadzieję, że książka przyjęta będzie przez Czytelników życzliwie,
a następne wydania poprawią jej poziom. Autorzy dedykują książkę lekarzom
praktykom, teoretykom medycyny, fizjoterapeutom a także studentom tych dyscyplin oraz specjalistom z innych dziedzin wiedzy, bez których nie było by postępu
w medycynie fizykalnej. Myślę tutaj o biochemikach, biologach, chemikach, biofizykach i fizykach, którym tą drogą Autorzy chcą podziękować za ich wiedzę,
a także za lata współpracy, które umożliwiły rozwój tej dyscypliny medycznej
w kierowanej przeze mnie Katedrze i Oddziale Klinicznym Chorób Wewnętrznych,
Angiologii i Medycyny Fizykalnej ulokowanym od wielu lat w Szpitalu Specjalistycznym Nr 2 w Bytomiu.
Prof. dr hab. n. med. dr h. c. Aleksander SieroÒ
Kierownik Katedry i Oddzia≥u Klinicznego
ChorÛb WewnÍtrznych, Angiologii i Medycyny Fizykalnej w Bytomiu
ålπskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
12