Przygotowanie i przeprowadzenie wykładów oraz ćwiczeń

OPZ – załącznik nr 1
Przygotowanie i przeprowadzenie wykładów oraz ćwiczeń audytoryjnych
w ramach Kursu kwalifikacyjnego z zakresu oligofrenopedagogiki 7 zadań.
Tematyka i terminy realizacji:
Zadanie nr 1
Moduł I. Pedagogika specjalna – 25 godz. (10 wykłady, 15 ćwiczenia) zakończony
egzaminem
1. Metody pedagogiki specjalnej.
2. Główne nurty rewalidacji w poszczególnych pięciu działach pedagogiki specjalnej.
Zagadnienia profilaktyki, terapii, diagnozy.
3. Rewalidacja – głuchych i niesłyszących. Konsekwencje braku słuchu dla rozwoju
II układu sygnałowego. Wpływ głuchoty na rozwój emocjonalno-społeczny: postawy,
właściwości charakterologiczne. Sposoby komunikowania się jednostek
z uszkodzonym słuchem. Omówienie głównych kierunków rewalidacji dzieci
głuchych i niedosłyszących.
4. Rewalidacja dzieci niewidomych i niedowidzących. Konsekwencje braku wzroku dla
rozwoju I układu sygnałowego. Zasady i metody nauczania dzieci niewidomych.
Wpływ ślepoty na orientację przestrzenną, sprawność ruchową, na rozwój
emocjonalny i społeczny. ,,Zmysł przeszkód”. Metody porozumiewania się osób
głucho-niewidomych (metody uniwersalne i specjalne).
5. Zmiany i zaburzenia psychiczne oraz fizyczne występujące przy upośledzeniu
umysłowym. Potrzeby psychiczne dzieci głębiej upośledzonych umysłowo. System
kształcenia upośledzonych umysłowo.
6. Rewalidacja przewlekle chorych i kalekich. Zadania terapii wychowawczej. Sytuacja
dziecka hospitalizowanego- obciążenia, warunki i specyfika wychowania w zakładach
leczniczych. System kształcenia przewlekle chorych i kalekich.
7. Problematyka niedostosowania społecznego. Metody i techniki wychowawcze
stosowane w placówkach resocjalizacyjnych.
8. Metody pedagogiki specjalnej. Metoda ośrodków zainteresowań a metoda ośrodków
pracy. Techniki Freineta, analiza poszczególnych technik, form planowania, kontroli
i samokontroli.
Zadanie nr 2
Moduł II. Oligofrenopedagogika – 45 godz. (15 wykłady, 30 ćwiczenia) zakończony
egzaminem
1.
Charakterystyka oligofrenopedagogiki, jako nauki. Główne cele i zadania
oligofrenopedagogiki. Związki oligofrenopedagogiki z innymi dyscyplinami
naukowymi, jej charakter interdyscyplinarny. Metody badań występujące
w oligofrenopedagogice.
Współczesne systemy rewalidowania osób niepełnosprawnych umysłowo.
Charakterystyka systemów rewalidacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem:
wyposażenia w wiedzę i umiejętności, modyfikowania zachowań (koncepcje oparte
o teorie uczenia się), idei integracji i normalizacji w procesie oddziaływania
rewalidacyjnego.
3. Koncepcje ujmowania zjawiska up.um. i ich wpływ na programowanie i realizowanie
oddziaływań rewalidacyjnych na osoby niepełnosprawne umysłowo. Analiza
ujmowania istoty up. um. w świetle koncepcji: biologiczno-klinicznej,
psychologiczno-rozwojowej, społecznej. Relacje zachodzące między określonymi
w/w koncepcjami a kierunkami oddziaływań rewalidacyjnych.
4. Cele kształcenia niepełnosprawnych umysłowo i możliwości ich osiągania w świetle
dotychczasowych wyników badań nad adaptacją społ. tych osób. Uwarunkowania
psycho-pedagogiczne przebiegu procesu socjalizacji osób niepełnosprawnych
umysłowo. Zakres działalności korekcyjnej wzmacniającej, usprawniającej,
kompensacyjnej, diagnostycznej i profilaktycznej. Ogół norm postępowania
psychokorekcyjnego i pedagogicznego z osobami niepełnosprawnymi umysłowo.
5. Specyficzne właściwości procesu uczenia się osób niepełnosprawnych umysłowo,
a planowanie i realizacja czynności rewalidacyjnych. Uwarunkowania
psychospołeczne uczenia się osób niepełnosprawnych umysłowo. Sfera
emocjonalno-motywacyjna oraz sfera poznawcza a funkcjonowanie osób
niepełnosprawnych w sytuacjach zadaniowych. Organizacja procesu uczenia się osób
niepełnosprawnych umysłowo ze szczególnym uwzględnieniem czynników
poprzedzających i występujących w trakcie tego procesu. Wyniki badań nad
zdolnościami uczenia się osób niepełnosprawnych umysłowo.
6. Teoria kształcenia specjalnego, kształtowanie dyspozycji kierunkowych,
interwencyjnego odziaływania., a dobór postępowania rewalidacyjnego z osobami
niepełnosprawnymi umysłowo. Dobór i stosowanie w praktyce kształcenia osób
niepełnosprawnych
umysłowo
metod
wychowania
ukierunkowującego
i oddziaływania interwencyjnego na odchylenia rozwojowe.
7. Rozwój psychospołeczny osób niepełnosprawnych umysłowo. Przejawy
i uwarunkowania. Przejawy zachowań przystosowawczych i niedostosowanych
społecznie charakteryzujących osoby niepełnosprawne umysłowo. Koncepcje
rozwoju społecznego i ich zastosowanie w modelu rewalidacyjnym uwzględnianym
w pracy z osobami niepełno-sprawnymi umysłowo.
8. Czynniki intelektualne i pozaintelektualne warunkujące przebieg interakcji między
osobami niepełnosprawnymi umysłowo a środowiskiem społecznym. Proce
spostrzegania interpersonalnego i rozumienie sytuacji społecznych przez osoby
niepełnosprawne umysłowo. Fazy rozwoju poznawczego moralno-społecznego,
a funkcjonowanie interpersonalne osób niepełnosprawnych umysłowo.
9. Rola środowiska rodzinnego w procesie oddziaływań rewalidacyjnych na osoby
niepełnosprawne umysłowo. Postawy rodzicielskie wychowawczo pożądane
i niepożądane a rozwój moralno-społeczny osób niepełnosprawnych umysłowo.
Możliwości kształtowania środowiska wychowawczego korzystnego w rodzinie.
Problemy terapii rodzinnej.
10. Funkcja rewalidacyjna kształtowania zachowań oczekiwanych społecznie u osób
niepełnosprawnych umysłowo. Znaczenie ujawniania zachowań prospołecznych,
pełnienia ról społecznych w procesie asymilacji kulturowej osób niepełnosprawnych
umysłowo.
11. Nastawienia społeczne osób niepełnosprawnych umysłowo, a możliwości wdrażania
idei integracji i normalizacji w praktyce. Stosunek środowiska do osób
2.
niepełnosprawnych umysłowo w świetle wybranych koncepcji dewiacji
ze szczególnym uwzględnieniem teorii stygmatyzacji . Idea integracji społecznej
osób niepełnosprawnych umysłowo w świetle najnowszych badań.
12. Formy i organizacja kształcenia zawodowego osób niepełnosprawnych umysłowo
w stopniu lekkim w Polsce i innych krajach. Nomenklatura zawodów a aktualny stan
zatrudnienia osób niepełnosprawnych umysłowo. Możliwości adaptacji zawodowej
osób niepełnosprawnych umysłowo w świetle badań.
13. Organizacje wspierające proces rewalidacji osób niepełnosprawnych umysłowo.
Charakterystyka kierunków, profilu pracy wybranych organizacji krajowych
i międzynarodowych zajmujących się problematyką upośledzenia umysłowego.
14. Współczesne kierunki oddziaływań psychokorekcyjnych na osoby niepełnosprawne
umysłowo ujawniające zachowania nie przystosowawcze. Charakterystyka technik
modyfikowania zachowań ( wzmacnianie instrumentalne, modelowanie zachowań,
itp.) Wykorzystywanie elementów psychodramy socjodramy w oddziałach
terapeutycznych.
Zadanie nr 3
Moduł III. Podstawy psychologiczne rewalidacji upośledzonych umysłowo - 45 godz.
(15 wykłady, 30 ćwiczenia) zakończony egzaminem
1. Podstawowe pojęcia związane z upośledzeniem umysłowym. Różnicowanie
globalnego upośledzenia umysłowego od parcjalnych deficytów. Współczesne
klasyfikacje upośledzenia umysłowego.
2. Kryteria oceny poszczególnych stopni upośledzenia umysłowego. Kryterium:
psychologiczne, ewolucyjne, społeczne, pedagogiczne, lekarskie.
3. Diagnoza psychologiczno-kliniczna upośledzenia umysłowego. Przegląd wybranych
technik diagnostycznych, ze szczególnym uwzględnieniem technik służących
do diagnozy procesów orientacyjno-poznawczych, intelektualnych, emocjonalnomotywacyjnych.
4. Kwalifikacja i orzekanie odnośnie dzieci niezdolnych do nauki w szkołach masowych.
Podstawy prawne, rola psychologa i lekarza, rola Poradni Wychowawczo-Zawodowej
w kwalifikowaniu do szkół specjalnych.
5. Etiologia upośledzenia umysłowego oraz charakterystyka wybranych zespołów
klinicznych, w przebiegu których występują up. um. Upośledzenia umysłowe
wywołane swoistymi cechami genetycznymi, spowodowane aberracjami
chromosomalnymi, up.um. pochodzenia egzogennego.
6. Psychologiczna charakterystyka dzieci reprezentujących różne stopnie upośledzenia
umysłowego. Czynności orientacyjno-poznawcze. Różnice w procesach orientacyjnopoznawczych u dzieci lekko, umiarkowanie, znacznie up. um. oraz o prawidłowym
rozwoju um. w tym samym wieku inteligencji. Spostrzeganie u dzieci up. um.
Zdolność do koncentracji uwagi u dzieci up.um. Czynności intelektualne osób up.um.
Wyniki badań nad wnioskowaniem logicznym u dzieci up.um. i u dzieci
o prawidłowym poziomie rozwoju intelektualnego. Proces uczenia się upośledzonych
umysłowo. Czynniki wpływające na uczenie się osób up. umysłowo.
pokazowej).Różnice w tempie uczenia się dzieci o różnym stopniu upośledzenia
umysłowego. Procesy emocjonalno-motywacyjne osób upośledzonych umysłowo.
Poziom aspiracji i samooceny upośledzonych umysłowo. Wrażliwość moralna
i poczucie powinności moralnej u dzieci upośledzonych umysłowo. Sfera
emocjonalno-motywacyjna dzieci upośledzonych umysłowo a ich funkcjonowanie w
sytuacjach zadaniowych. Rozwój i funkcjonowanie społeczne osób upośledzonych
umysłowo. Rozwój i różnice w rozwoju niektórych cech motorycznych u dzieci
upośledzonych umysłowo.
7. Epidemiologia upośledzenia umysłowego . Wskaźniki i ich rodzaje uwzględnione
w badaniach epidemiologicznych. Dane epidemiologiczne a planowanie służb
na rzecz opieki i rewalidacji upośledzonych umysłowo.
8. Psychoterapia dzieci wykazujących upośledzenie rozwoju umysłowego.
Zadanie nr 4
Moduł IV. Rewalidacja indywidualna – 35 godz. (10 wykłady, 25 ćwiczenia) zakończony
pracą kontrolną
1. Ustalenia terminologiczne : zajęcia korekcyjno-wyrównawcze, praca wyrównawczodydaktyczna, reedukacja, rewalidacja indywidualna. Cele ogólne i szczegółowe.
Formy organizacyjne zajęć, konstrukcja jednostki zajęciowej.
2. Diagnoza na użytek rewalidacji indywidualnej. Diagnoza rozwinięta lecz statyczna,
a diagnoza dynamiczna. Hipotezy dotyczące etiologii zaburzeń rozwojowych. Metody
stosowane w badaniu indywidualnym dzieci podejrzanych o zaburzenia w rozwoju
psychoruchowym.
3. Psychologiczne podstawy prowadzenia zajęć rewalidacji indywidualnej z dziećmi.
4. Zasady i metody pracy indywidualnej z dzieckiem. Prowadzenie zajęć w diadzie
dorosły-dziecko. Naprzemienne formułowanie zadań i ich rozwiązywanie. Potrzeba
ciągłego diagnozowania dziecka i dostosowania ćwiczeń do możliwości
wyznaczonych sferą najwyższego rozwoju.
5. Problem lateralizacji. Orientacja przestrzenna , odróżnianie strony prawej i lewej,
poznawanie schematu własnego ciała. Metody diagnozowania. Przyczyny zaburzeń
i metody ich korygowania.
6. Sprawność manualna i koordynacja wzrokowo-słuchowa. Metody diagnozowania.
Przyczyny zaburzeń, metody korygowania zaburzeń i wspomagania rozwoju.
7. Percepcja wzrokowa ze szczególnym uwzględnieniem analizy i syntezy wzrokowej.
Metody diagnozowania. Przyczyny zaburzeń, metody korygowania zaburzeń
i wspomagania rozwoju percepcji wzrokowej.
8. Percepcja słuchowa ze szczególnym uwzględnieniem słuchu fonetycznego
(fonemowego). Metody diagnozowania. Przyczyny zaburzeń, metody ich
korygowania.
9. Rozwój mowy. Metody diagnozowania. Rozwijanie mowy i myślenia.
10. Niepowodzenia w opanowaniu umiejętności czytania i pisania. Przyczyny
niepowodzeń. Sposoby diagnozowania. Metody przezwyciężania niepowodzeń.
11. Operacyjne rozumowanie u dzieci. Metody diagnozowania. Problem wspomagania
rozwoju operacyjnego rozumowania.
12. Niepowodzenia w uczeniu się matematyki. Przyczyny niepowodzeń w uczeniu się
matematyki. Sposoby diagnozowania. Sposoby prowadzenia zajęć indywidualnych
z dziećmi, które mają specyficzne trudności w uczeniu się matematyki.
13. Zaburzenia życia emocjonalnego i osobowości dzieci. Diagnoza zaburzeń.
14. Metoda Dobrego Startu w pracy z dziećmi w wieku od 5 do 10 roku życia
w opracowaniu M. Bogdanowicz.
Zadanie nr 5
Moduł V. Metodyka nauczania i wychowania upośledzonych umysłowo w stopniu
lekkim – 40 godz. (10 wykłady, 30 ćwiczenia) zakończony pracą kontrolną i egzaminem
1. Specyfika nauczania początkowego upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim .
2. Metoda ośrodków pracy i jej wartości rewalidacyjne . Założenia teoretyczne,
organizacja i przebieg pracy w poszczególnych ogniwach.
3. Wybrane zagadnienia z metodyki środowiska społeczno-przyrodniczego. Układ treści,
formy pracy środki dydaktyczne.
4. Wybrane Zagadnienia z metodyki nauczania języka polskiego: ćwiczenia
w mówieniu, czytaniu i pisaniu w I kl. Praca z lekturą w toku dziennego ośrodka,
sposoby realizacji materiału nauczania gramatyki i ortografii w klasach I-III szkoły
specjalnej.
5. Miejsce i rola matematyki w nauczaniu całościowym w klasach I-III.
6. Zabawy i gry dydaktyczne w nauczaniu i wychowaniu dzieci w klasach I-III szkoły
specjalnej dla lekko upośledzonych umysłowo.
7. Wybrane zagadnienia metodyczne z przedmiotów praca-technika, plastyka, muzyka,
kultura fizyczna.
8. Planowanie pracy w metodzie ośrodków.
9. Kontrola i ocena wyników nauczania w klasach I-III – rewalidacyjna funkcja oceny
w szkole specjalnej.
Metodyka nauczania przedmiotowego /wybrane zagadnienia z metodyki nauczania
i wychowania w klasach wyższych szkoły podstawowej specjalnej/
1) Przedmiot i zadania metodyki nauczania przedmiotowego w klasach wyższych,
organizacja pracy.
2) Cele i treści nauczania przedmiotów ogólnokształcących w klasach IV-VIII szkoły
specjalnej, ich odrębności
3) Typy lekcji w nauczaniu przedmiotów ogólnokształcących w klasach wyższych szkoły
podstawowej specjalnej.
4) Rodzaje i formy korelacji stosowane w nauczaniu przedmiotowym upośledzonych
umysłowo w stopniu lekkim.
5) Kontrola i ocena pracy uczniów w klasach wyższych szkoły podstawowej specjalnej.
Metodyka nauczania języka polskiego
1) Cele i zadania. Wiodąca funkcja j. polskiego w integrowaniu i korelacji treści. Metody
i formy oraz organizacja pracy na lekcjach j. polskiego.
2) Ćwiczenia w mówieniu , czytaniu i pisaniu – ich cele, rodzaje i sposoby prowadzenia.
3) Organizacja procesu kształcenia języka pisanego uczniów upośledzonych umysłowo.
4) Typy lekcji przy nauczaniu matematyki. Dobór i wykorzystywanie środków
dydaktycznych w kształtowaniu pojęć matematycznych. Metody nauczania. Korelacja
niektórych zagadnień matematycznych z treściami innych przedmiotów.
Metodyka nauczania wiadomości o przyrodzie
Cele i zadania tego przedmiotu w szkole specjalnej . Korelacje z innymi przedmiotami.
Dobór i układ treści w poszczególnych klasach. Metody nauczania. Wycieczki
przyrodnicze.
Zadanie nr 6
Moduł VI. Metodyka wychowania głębiej upośledzonych umysłowo – 40 godz.
(10 wykłady, 30 ćwiczenia) zakończony pracą kontrolną i egzaminem
1. System opieki nad osobami głębiej upośledzonymi umysłowo . Placówki oświatowe
prowadzące pracę rewalidacyjną - ,, szkoły życia”, cele, zadania, formy organizujące
opiekę nad głębiej upośledzonymi umysłowo.
2. Formy wczesnej pomocy rodzicom dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu
umiarkowanym i znacznym.
3. System nauczania , usprawniania , wychowania dzieci upośledzonych umysłowo
w stopniu umiarkowanym i znacznym.
4. Metoda modyfikacji zachowania w usprawnianiu osób głębiej upośledzonych
umysłowo.
5. Charakterystyka psychopedagogiczna dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu
umiarkowanym i znacznym.
6. Założenia i cele pracy z dziećmi głębiej upośledzonymi umysłowo.
7. Wczesne działania diagnostyczne i rewalidacyjne jako warunek powodzenia
opiekuńczo-wychowawczo - dydaktycznego.
8. Zasady gruntownej znajomości dziecka i specjalistyczna pomoc w edukacji
i rehabilitacji.
9. Zasady zintegrowanego działania:- spójności, korelacji,- wszechstronnej
poglądowości, - wszechstronnego współdziałania specjalistów w teorii i praktyce
nauczania głębiej upośledzonych umysłowo.
10. Efekty pracy z dziećmi głębiej upośledzonymi umysłowo.
11. Etapy oddziaływań pedagogicznych.
12. Pobudzanie zmysłów – dotyk, smak, słuch, węch, wzrok.
13. Integracja zmysłowo-ruchowa.
14. Wypracowanie stogmatognozji.
15. Wypracowanie gotowości do nauki.
16. Integracja społeczna osób głębiej upośledzonych umysłowo.
17. Realizacja przedmiotów przewidzianych w planie zajęć dla uczniów głębiej
upośledzonych.
18. Przygotowanie do zawodu.
19. Działalność organizacji społecznych na rzecz osób upośledzonych umysłowo.
Zadanie nr 7
Moduł VII. Metodyka wychowania w internacie – 30 godz. (10 wykłady, 20 ćwiczenia)
zakończony pracą kontrolną
1. Przedmiot i zadania metodyki zajęć wychowawczych w internacie dla dzieci
i młodzieży niepełnosprawnej umysłowo.
2. Problematyka modelu internatu dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej umysłowo.
Funkcja społeczna internatu. Kryteria doboru wychowanków. Funkcje wychowawcze ,
opiekuńcze, terapeutyczne internatu wobec wychowanków niepełnosprawnych
umysłowo. Internat w strukturze instytucjonalnego oddziaływania rewalidacyjnego
na dzieci i młodzież niepełnosprawną umysłowo.
3. Metody i techniki poznawania wychowanków internatu. Prezentacje podstawowych
technik – skale zachowania , arkusze zachowania , skale szacunkowe, techniki
socjometryczne. Konstruowanie prostych technik poznawania wychowanków.
4. Tworzenie sytuacji wychowawczo-społecznych w internacie mających na celu
kształtowanie u dzieci i młodzieży niepełnosprawnej umysłowo zachowań
oczekiwanych społecznie ( np. reakcji empatycznych, zachowań prospołecznych,
,,granie” podstawowych ról społecznych ogólnie akceptowanych).
5. Wykorzystywanie w modelu pracy wychowawczej internatu różnorodnych metod
i technik oddziaływania socjalizacyjnego. Kryteria i zasady doboru techniki
wzmacniania instrumentalnego, modelowania. Możliwości wykorzystywania
w internacie z dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną umysłowo psychodramy
i socjodramy.
6. Uwarunkowania psychospołeczne zachowań nieoczekiwanych społecznie , które
mogą być ujawniane przez wychowanków internatu. Rola i znaczenie środowiska
rodzinnego, grup rówieśniczych w procesie konstruktywnej bądź negatywnej
socjalizacji dzieci niepełnosprawnych umysłowo.
7. Rola i znaczenie terapeutyczne wybranych zajęć tematycznych organizowanych na
terenie internatu z dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną umysłowo.
8. Współpraca internatu ( wychowawców) ze szkołą (nauczycielami). Znaczenie, formy,
rozwiązania praktyczne.
9. Planowanie pracy opiekuńczo – wychowawczej w internacie. Wyznaczniki i źródła
treści planu pracy placówki. Konstruowanie rocznych i okresowych planów pracy
internatu.
10. Pomiar efektów wychowania określających skuteczność podejmowanych czynności
rewalidacyjnych ukierunkowanych na dzieci i młodzież niepełnosprawną umysłowo.
Prezentacja metod i technik pomiaru.
Termin realizacji zajęć: 13 grudnia 2013 r. – 30 czerwca 2014 r.
Zajęcia odbywają się w systemie sobotnio – niedzielnym, w godz. 8.30 – 16.30
Miejsce realizacji zajęć: wszystkie zajęcia odbywać się będą w salach Dolnośląskiego
Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli we Wrocławiu, przy ul. Komuny Paryskiej 19a.
Wymagania niezbędne do realizacji przedmiotu zamówienia:
 wykształcenie wyższe kierunkowe (zgodnie z Rozporządzeniem MEN z dnia
12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli
oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli
niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia
nauczycieli (Dz.U. Nr 50 z 2009 r. , poz. 400, tekst jednolity Dz.U. z 2013 r.,
poz.1207);
 udokumentowane min. 2 - letnie doświadczenie w pracy szkoleniowej z osobami
dorosłymi oraz doświadczenie w pracy szkoleniowej z nauczycielami.
Wymagania pożądane: praktyka w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo.
Ocena spełnienia powyższych warunków, będzie dokonywana metodą 0-1, tj. "spełnia" lub
"nie spełnia”.