TEST XV - Witaj na mbelfer.pl

TEST XV
Imię i nazwisko: ………………………………………
Klasa: ……….
opracowanie: M. Banaszak
TEKST 1
O świętym Franciszku
Kiedy święty Franciszek bawił w mieście Gubbio1, zjawił się w okolicy ogromny wilk, straszny
i dziki, który pożerał nie tylko zwierzęta, lecz i ludzi, tak ze wszyscy mieszkańcy w wielkim żyli strachu,
jako że często podchodził pod miasto. […]
Przeto święty Franciszek, litując się ludziom tego miasta, postanowił wyjść do wilka,
acz mieszkańcy zgoła nie doradzali mu tego. I uczyniwszy znak krzyża świętego, wyszedł za miasto
z towarzyszami swymi, pokładając ufność całą w Bogu. […]
I oto w obliczu wielu mieszczan, którzy przyszli na ten cud patrzeć, wyszedł wilk naprzeciw
świętego Franciszka, zbliżając się doń, uczynił znak krzyża świętego i rzekł: - Pójdź tu bracie wilku!
Rozkazuję ci w imię Chrystusa, nie czyń nic złego ni mnie, ni nikomu.
I dziw! Straszliwy wilk zamknął paszczę i stanął. A kiedy święty Franciszek wydał rozkaz, podszedł
łagodnie jak baranek i położył się u stóp świętego Franciszka.
Wówczas święty Franciszek rzekł: - Bracie wilku, wyrządzasz wiele szkód w tej okolicy i popełniłeś
moc złego, niszcząc i zabijając wiele stworzeń bez pozwolenia Boga. A zabijałeś i pożerałeś nie tylko
zwierzęta, lecz śmiałeś zabijać i ludzi, stworzonych na podobieństwo Boskie.
Przeto zasłużyłeś na stryczek, jako złodziej i zabójca najgorszy. I lud krzyczy, i cała okolica jest
tobie wroga. Lecz zawrę, bracie wilku, pokój między tobą a nimi, byś ich nie krzywdził więcej, a oni
przebaczą ci wszelką urazę dawną i ani ludzie, ni psy nie będą cię prześladować. […]
Człowiekowi prześwietnym cudzie, którego święty Franciszek dokonał,
nawróciwszy okrutnie dzikiego wilka Człowiekowi Gubbio, tłumaczył Leopold Staff
1. W pierwszym zdaniu legendy użyto czasownika bawił. Którym wyrazem lub zwrotem można
go zastąpić? (1 pkt.)
a). zajmował się czymś dla rozrywki
b). często tu przyjeżdżał
c). przebywał
d). cieszył się z pobytu
2. Wypisz trzy epitety, którymi określano wilka. (1 pkt.)
…………………………………………………………………………………………………………
3. Informacje dotyczące przemowy świętego Franciszka do wilka znajdują się w akapitach: (1 pkt.)
a). pierwszym i trzecim
b). drugim i czwartym
c). trzecim i piątym
d). czwartym i szóstym
4. Do pierwszej części zdania: Gdy wilk wyszedł, dobierz poprawnie jego zakończenie: (1 pkt.)
a). wszyscy ludzie głośno wiwatowali
b). święty Franciszek uczynił znak krzyża
c). mieszkańcy uciekli w popłochu
d). święty Franciszek zemdlał ze strachu
5. Uzupełnij brakującą część zdania: (1 pkt.)
Kiedy święty Franciszek wydał rozkaz, ………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
6. W jaki sposób w Gubbio karano złodziei i zabójców? (1 pkt.)
…………………………………………………………………………………………………………
7. Miasteczko, o którym mowa w legendzie znajduje się: (1 pkt.)
a). w Niemczech
b). we Francji
c). we Włoszech
d). w Polsce
1
Gubbio – miasto we Włoszech
8. Czasownik z zdaniu: Pójdź tu, bracie wilku! Użyty jest w trybie:
a). rozkazującym
b). przypuszczającym
c). orzekającym
d). w żadnym z podanych
9. W której grupie wyrazów znajdują się tylko czasowniki? (1 pkt.)
a). zjawił się, duży, najgorszy
b). postanowił, wyjść, zasłużyłeś
c). straszliwy, wilk, paszczę, zamknął
d). bawił, w mieście, w okolicy, krzyczy
10. Które z podanych zdań jest zdaniem pojedynczym? (1 pkt.)
a). Rozkazuję ci w imię Chrystusa, nie czyń nic złego ni mnie, ni nikomu.
b). I dziw!
c). A zabijałeś i pożerałeś nie tylko zwierzęta, lecz śmiałeś zabijać i ludzi, stworzonych
na podobieństwo Boskie.
d). Straszliwy wilk zamknął paszczę.
11. Do każdego Człowiekowi czasowników rodzaju męskiego dopisz poprawną formę rodzaju
żeńskiego: (1 pkt.)
wyszedł - …………………
zamknął - ………………………..
poszedł - …………………..
stanął - ………………………….
12. Zastępując innym wyróżniony wyraz wyjaśnij, jak rozumiesz znaczenie podanego zwrotu: (1 pkt.)
popełniłeś moc złego - ……………………………..
13. Z ilu sylab składają się poniższe wyrazy? Zapisz według wzoru. (1 pkt.)
Franciszek → Fran – ci – szek → 3
popełniłeś → ………………………….. → …….
rzekł → ……………….. → ……
prześladować → ……………………………… → …..
14. Dopisz zdrobnienia do podanych rzeczowników: (1 pkt.)
zwierzęta - ……………………………..
stopa - ………………………………..
pokój - ………………………………
15. Za pomocą linii połącz w pary wyrazy o znaczeniu przeciwstawnym: (1 pkt.)
śmiać się
nie odzywać się
wyjść
budować
niszczyć
płakać
mówić
zostać
TEKST 2
Święty Franciszek
Święty Franciszek urodził się w 1181 lub 1182 roku w Asyżu w rodzinie bogatego kupca Piotra
Bernardone i jego żony Piki. Na chrzcie otrzymał imię Jan, które ojciec (nieobecny na chrzcie) zmienił
na Franciszek. W okresie dojrzałym, podobnie jak ojciec - zajmował się kupiectwem. Otaczała go gromada
przyjaciół, z którymi włóczył się po okolicy i wydawał na nich pieniądze. Płochość i rozrzutność Franciszka
była znana w całej okolicy. Mieszkańcy Asyżu zarzucali mu życie ponad stan: próżniactwo, częste zabawy,
bogate stroje. W obronę brała go jedynie matka mówiąc:
"-Co wy sobie myślicie o moim synu? Jeszcze dzięki łasce będzie prawdziwym synem Bożym".
Beztroskie życie Franciszka przerywa wojna między Perugią a Asyżem. W czasie bitwy pod Ponte
San Giovanni zostaje wzięty do niewoli i uprowadzony do Perugii. W wyniku choroby zostaje zwolniony
z więzienia i wraca do Asyżu. Następuje długi okres choroby i rekonwalescencji. Kiedy w 1205 roku
zorganizowana zostaje wyprawa do Apulii - Franciszek pragnie w niej wziąć udział; wspaniale wyposażony
rusza w drogę. W Spoleto ma proroczy sen, który nakazuje mu powrót do Asyżu. Uznaje się, że jest
on początkiem nawrócenia Franciszka.
Przełomowym momentem i zwrotem w życiu Franciszka jest spotkanie z trędowatym oraz obietnica
Pana, iż wyrzeknie się dobrowolnie dotychczasowego trybu życia. Podczas modlitwy w kościele słyszy głos
Chrystusa, który z krzyża mówi do niego: "Franciszku, idź i odnów mój dom, bo popada w ruinę".
Przejęty tymi słowami - przed biskupem Asyżu wyrzeka się wszystkich dóbr doczesnych,
a następnie udaje się do Gubbio, by pielęgnować trędowatych. Przywdziewa szaty pustelnika i rozpoczyna
naprawę kościoła św. Damiana. Ślubuje ubóstwo i w tym duchu zaczyna wzywać ludzi do nawrócenia się.
W wyniku głoszonych kazań dołączają do niego kolejni uczniowie. Kiedy jest już ich jedenastu - Franciszek
pisze krótką regułę zakonną na podstawie Ewangelii, którą zatwierdza papież Innocenty III. Tak więc data
1209 jest datą powstania Zakonu. Porcjunkula staje się kolebką Zakonu.
Ukochana Klara, którą porzucił Franciszek dla Boga - idzie w jego ślady. Z rąk Franciszka
przyjmuje habit i wstępuje do Zakonu Ubogich Pań zwanych klaryskami. Ze wszystkich zakonów żeńskich
- reguła klarysek była najsurowsza: chodziły boso, sypiały na ziemi, zachowywały ciągły post. Kapituła
generalna wysyła kolejno Franciszka do Rzymu, Syrii, Tunezji. W Maroku pięciu braci ponosi męczeńską
śmierć. Franciszek odwiedza w Palestynie święte miejsca. Zarządzanie Zakonem powierza Piotrowi Cattani,
po jego śmierci bratu Eliaszowi. Po powrocie z podróży w Noc Bożego Narodzenia w 1223 roku po raz
pierwszy w historii Kościoła w grocie Grecio przygotowuje Pasterkę i żłóbek. To on polecił braciom
przygotować żłób, przynieść siano i przyprowadzić woła i osła. Na pierwszą pasterkę przybywają bracia
zakonni, schodzą się ludzie. Franciszek wygłasza kazanie o narodzeniu ubogiego Dzieciątka Jezus, odprawia
uroczystą mszę świętą. Zgromadzeni ludzie śpiewają kolędy. W 1224 roku w założonej przez Franciszka
pustelni w Alwerni odbywa się 40 dniowy post i wtedy ma miejsce mistyczna wizja, w czasie której
otrzymuje stygmaty2. Były to ślady gwoździ na rękach i nogach, które widział Franciszek na podobiźnie
ukrzyżowanego Chrystusa. Z prawego boku przebitego włócznią sączyła się na habit krew. Otrzymane
stygmaty umocniły św. Franciszka w wierze. Podróżując na osiołku apostołuje o w Umbrii i Alwerni
Ankońskiej.
Św. Franciszek zaczyna cierpieć. Nasila się choroba oczu. Prawie niewidomy przebywa w kościele
św. Damiana. Tam od Boga otrzymuje zapewnienie o swoim zbawieniu. Zastosowane w bólach głowy
ówczesne metody leczenia nie przynoszą ulgi. Należą do nich: przypalanie skroni rozżarzonym żelazem
i przebijanie uszu. Stan zdrowia św. Franciszka systematycznie się pogarsza. W październiku 1226r.
Św. Franciszek umiera w Porcjunkuli. Zostaje pochowany w kościele św. Jerzego w Asyżu. Św. Franciszek
został uznany za świętego. Papież Grzegorz IX w 1228 roku dokonał jego kanonizacji, przeniesiono jego
ciało do nowo zbudowane bazyliki, wraz ze św. Katarzyną z Sieny został patronem Włoch oraz patronem
ekologów.
Internet
1. Czym zajmował się dorosły Franciszek? (1 pkt.)
a) rzemiosłem
b). pisaniem księżek
c). żeglowaniem
d). kupiectwem
2
stygmaty – znamiona, plamy lub rany pojawiające się na ciele, jak odbicia ran Jezusa Chrystusa.
2. Co sąsiedzi zarzucali Franciszkowi? (1 pkt.)
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
3. Wymień przynajmniej dwa wydarzenia, które były przyczyną nawrócenia Franciszka. (2 pkt.)
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
4. Główną zasadą Zakonu założonego przez św. Franciszka było: (1 pkt.)
a). modlitwa
b). ubóstwo
c). studiowanie Biblii
d). edukacja
5. Co świadczy o bardzo surowej regule zakonu klarysek? (2 pkt.)
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
6. Co zdarzyło się w Noc Bożego Narodzenia 1223 roku? (2 pkt.)
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
7. Kto i kiedy ogłosił św. Franciszka świętym? (1 pkt.)
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
8. Św. Franciszek jest patronem: (1 pkt.)
a). całego świata
c). Włoch i ekologów
b). Watykanu i wszystkich ubogich
d). zakonników
Dekalog św. Franciszka z Asyżu
1. Bądź człowiekiem pośród stworzenia, bratem między braćmi.
2. Odnoś się z miłością i czcią do wszystkich istot stworzonych.
3. Ziemia została ci powierzona jako ogród; zarządzaj nim mądrze.
4. Z miłością do siebie samego troszcz się o człowieka, zwierzęta,
rośliny, o wody i powietrze, aby ziemia nie pozostała ich pozbawiona.
5. Używaj rzeczy oszczędnie, ponieważ marnotrawstwo nie zapewnia
przyszłości.
6. Twoim zadaniem jest odsłaniać tajemnice pożywienia w taki sposób,
ażeby życie karmiło się życiem.
7. Rozwiąż węzeł przemocy, abyś zrozumiał, jakie są prawa życia i
istnienia.
8. Pamiętaj, że stworzenie nie odzwierciedla twojego tylko
podobieństwa lecz jest wyobrażeniem Najwyższego Boga.
9. Ścinając drzewo, pozostaw jego pęd, aby całkiem nie zniszczyć jego
życia.
10. Z szacunkiem stąpaj po kamieniach, bo każda rzecz ma swoją
wartość.
Tekst napisany na podstawie pism franciszkańskich przez o.Gianmario Polidor OFM.
WYPRACOWANIE
Święty Franciszek szanował każde stworzenie, ekolodzy znaleźli sobie idealnego patrona.
Czy Twoim zdaniem wartości, które w XIII w. głosił św Franciszek z Asyżu są jeszcze
aktualne? (5 pkt.)
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
ZADANIA DLA CHĘTNYCH!
Człowiek Człowiekowi
Edward Stachura
Człowiek człowiekowi wilkiem
Człowiek człowiekowi strykiem
Lecz ty się nie daj zgnębić
Lecz ty się nie daj spętlić
Człowiek człowiekowi szpadą
Człowiek człowiekowi zdradą
Lecz ty się nie daj zgładzić
Lecz ty się nie daj zdradzić
Człowiek człowiekowi pumą
Człowiek człowiekowi dżumą
Lecz ty się nie daj pumie
Lecz ty się nie daj dżumie
Człowiek człowiekowi łomem
Człowiek człowiekowi gromem
Lecz ty się nie daj zgłuszyć
Lecz ty się nie daj skruszyć
Człowiek człowiekowi wilkiem
Lecz ty się nie daj zwilczyć
Człowiek człowiekowi bliźnim
Z bliźnim się możesz zabliźnić
WILK symbolizuje ciemności, noc, zimę, zmęczenie,
Szatana, demony pogańskie; głód, strach; dzikość,
drapieżność, krwiożerczość, naturę nieopanowaną,
okrucieństwo, łupiestwo (...), szybkość, wojnę, agresję;
upór, nieustępliwość (...), przebiegłość, podstęp;
zepsucie, zawiść (...); w średniowieczu – herezję,
melancholię, ubóstwo, nędzę.
Wilk – nienasycona żarłoczność, żądza mordu. Jego
wycie, a zwłaszcza pojawienie się uważano
za złowieszczy omen.
Przysłowia: Wilczy głód. Natura ciągnie wilka do lasu.
Wilcze prawo (przemoc, bezprawie, prawo silniejszego).
Wilkiem patrzeć (ponuro, spode łba, wrogo). Człowiek
człowiekowi wilkiem (wrogiem). Wilcza przyjaźń
(niegodna zaufania).
(...)
Wilk – ludożerca. Jego brzuch jest grobem człowieka,
a rozwarta paszcza bramą piekieł, Hadesu (bóg Hades
nosił płaszcz z wilczego futra). Wilk, podobnie jak pies,
uważany był za przewodnika dusz ludzkich do świata
podziemi, dokąd się dostawał przez jaskinię
komunikującą się ciemnymi tunelami z tamtym
światem, zwaną po łacinie mundus („świat, piekło; niebo”)
Wilk w bajce – łac. lapus In fabula – który pojawia się,
gdy się o nim mówi, żywy jeszcze pogłos wierzeń,
że wypowiedzenie nazwy groźnego zwierzęcia
(lwa, niedźwiedzia, wilka itd.) może je sprowadzić.
Przysłowia: Nie wywołuj wilka z lasu. O wilku mowa
(a wilk tuż).
W bajkach nowożytnych jest ludojadem, wielkim, złym
wilkiem z Czerwonego Kapturka i Trzech świnek.
Wędrowny tryb życia łączy go w wyobraźni ludzi
z uciekinierami, banitami i porzuconymi dziećmi.
W. Kopaliński, Słownik symboli
1. Średniowiecze było czasem chrześcijaństwa. Czy opowieść o pokonaniu wilka przez
św. Franciszka można odczytać symbolicznie? Uzasadnij odpowiedź używając argumentów
z fragmentu Słownika symboli.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
2. Edward Stachura wykorzystał w swoim wierszu powszechnie znane przysłowie Człowiek
człowiekowi wilkiem, co oznacza, że ludzie są dla siebie wrogami. Wytłumacz, jak rozumiesz
sformułowanie: Lecz ty się nie daj zwilczyć
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
3. Przesłanie tekstu nie jest optymistyczne. Spróbuj napisać własny, który przedstawiałby
przeciwne przesłanie:
Człowiek człowiekowi .........................................................
Człowiek człowiekowi .........................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
Człowiek człowiekowi .........................................................
Człowiek człowiekowi .........................................................
...............................................................................................
...............................................................................................
4. NAPISZ
BAŚŃ, KTÓREJ ZŁYM BOHATEREM BĘDZIE WILK. PAMIĘTAJ, ŻEBY ZACHOWAĆ WSZYSTKIE
ELEMENTY BAŚNI: NIEOKREŚLONY CZAS I MIEJSCE; WYRAŹNA WALKA DOBRA ZE ZŁEM, ZAKOŃCZONA
POKONANIEM ZŁA; POMOC MAGII, CUDA, ZWIERZĘTA GADAJĄCE LUDZKIM GŁOSEM ITP.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................