PRZEWODNIK DO ĆWICZEŃ Z GLEBOZNAWSTWA I OCHRONY

PRZEWODNIK DO ĆWICZEŃ
Z GLEBOZNAWSTWA
I OCHRONY GLEB
Andrzej Greinert
Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej 1998
Autor:
dr inż. Andrzej Greinert
Politechnika Zielonogórska
Instytut Inżynierii Środowiska
Zakład Odnowy Środowiska
Recenzent:
prof.dr hab.inż. Adam Koćmit
Akademia Rolnicza w Szczecinie
Instytut Inżynierii Rolniczej
Zakład Erozji i Rekultywacji Gleb
Skład komputerowy, opracowanie i redakcja techniczna:
autor
Projekt okładki i strony tytułowej:
autor
Copyright by Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej
Wydano za zgodą
Rektora Politechniki Zielonogórskiej
Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej
Zielona Góra 1998. Nakład egz. Format B5. Ark. wyd. ; ark. druk.
Podpisano do druku . Druk ukończono w . Papier kl. , g/m2,
Druk: Zakład Poligraficzny Politechniki Zielonogórskiej.
Od autora:
Niniejszy skrypt został zaprojektowany tak, aby stanowił pomoc studentom uczelni politechnicznych w realizacji ćwiczeń polowych oraz laboratoryjnych, zgłębiającym w trakcie studiów problematykę dotyczącą gleb i gruntów oraz ich ochrony.
Problematyka realizowana jest w ramach przedmiotów: Ochrona Gleby, Gleboznawstwo z Elementami Chemii Rolnej, Ochrona i Rekultywacja Terenów Zurbanizowanych, prowadzonych na kierunkach: Inżynieria Środowiska, Ochrona
Środowiska oraz Mechanizacja Rolnictwa i Procesów Przetwórstwa Spożywczego.
Układ treści skryptu został zaprojektowany z myślą o ułatwieniu praktycznego przygotowania się studentów do ćwiczeń, a także o przedstawieniu
podstawowej wiedzy teoretycznej na temat każdego z realizowanych zagadnień.
Materiał skryptu został podzielony na 3 części: Badania stanu gleb i gruntów,
Ocena stopnia degradacji gleb i gruntów, Metody usuwania zanieczyszczeń z
gleb i gruntów, obejmujące łącznie 18 jednostek ćwiczeniowych, zawierających
materiał umożliwiający poznanie podstawowych pojęć oraz procesów ze specjalności gleboznawstwo i ochrona gleby, ze szczególnym naciskiem na biochemiczne i fizyczne procesy przebiegające w glebach i ich wzajemne zależności.
Dla wszystkich tematów przyjęto jednolity system opisu, rozpoczynający się
określeniem celu ćwiczenia oraz wprowadzeniem teoretycznym, przedstawiającym podstawowe założenia jednostki tematycznej. Jest to niezbędny element
właściwego zrozumienia tematyki ćwiczenia, prawidłowego jego przeprowadzenia, a następnie zinterpretowania wyników. Następnie opisano niezbędną
dla wykonania ćwiczenia aparaturę, szkło i odczynniki laboratoryjne. Nacisk
położono na opis prawidłowej kolejności oraz właściwego wykonania manualnego poszczególnych czynności tak, aby dać studentom możliwość samodzielnej pracy, zakończonej uzyskaniem wyników dających podstawę do prawidłowego wnioskowania.
Każda z jednostek tematycznych jest zakończona przedstawieniem koniecznych
przeliczeń matematycznych, propozycją ich wykorzystania w ocenie gleby oraz
tabelarycznymi zestawieniami danych literaturowych dotyczących kształtowania się opisywanej cechy w glebach i gruntach. Przy pomocy tak opracowanego
materiału student uzyskuje możliwość zinterpretowania uzyskanych przez siebie wyników.
Wykonanie ćwiczeń, przewidzianych w tym opracowaniu, powinno dać
studentom wiedzę, pozwalającą samodzielnie wykonywać szereg prac laboratoryjnych oraz właściwie analizować zjawiska zachodzące w środowisku glebowo-gruntowym. W rezultacie końcowym powinno to doprowadzić do wyrobienia u studentów umiejętności formułowania właściwych wniosków i podejmowania właściwych decyzji w określaniu działań w pracy zawodowej przez przyszłego absolwenta uczelni w dyscyplinie kształtowania środowiska.
Andrzej Greinert
Spis ćwiczeń :
I. Badania stanu gleb i gruntów
1. Technika badań polowych. Sporządzanie odkrywek glebowych. Opis profilu glebowego. Pobieranie prób glebowych.
2. Laboratoryjne przygotowanie prób. Wyciągi glebowe.
3. Określenie składu mechanicznego gleb i gruntów. Jego
znaczenie dla praktyki gleboznawczej i rolnej.
4. Właściwości sorpcyjne gleb i gruntów. Oznaczanie kwasowości hydrolitycznej, sumy zasad, całkowitej pojemności wymiennej.
5. Oznaczanie właściwości powietrzno-wodnych gleb i gruntów: gęstości właściwej, objętościowej, pojemności wodnej, wilgotności, porowatości.
6. Kartografia gleb, symbolika map glebowych. Klasy bonitacyjne gleb i kompleksy przydatności rolniczej.
Strona:
9
22
29
42
52
64
II. Ocena stopnia degradacji gleb i gruntów
7.Oznaczanie parametrów podstawowych świadczących o zasoleniu i zakwaszeniu gleb i gruntów.
8. Oznaczanie zawartości węgla organicznego w glebach
i gruntach.
9. Oznaczanie zawartości siarki w glebach i gruntach.
10. Oznaczanie zawartości azotu i fosforu w glebach i gruntach.
11. Oznaczanie zawartości węglanów oraz wapnia, potasu i
sodu w glebach i gruntach.
12. Oznaczanie zawartości magnezu i innych metali w glebach
i gruntach.
13. Zanieczyszczenie gleb i gruntów produktami pochodnymi
ropy naftowej oraz metody ich diagnozowania.
14. Ocena stanu gleb i gruntów na podstawie zgromadzonych
danych laboratoryjnych i polowych.
71
87
94
99
112
122
131
140
III. Metody usuwania zanieczyszczeń z gleb i gruntów
15. Zmiany w składzie gleb i gruntów wywoływane ich przemywaniem. Właściwości filtracyjne gleb i gruntów.
163
16. Metody unieruchamiania zanieczyszczeń w glebach i gruntach.
17. Biodegradacja zanieczyszczeń gleb i gruntów.
172
177
IV. Tablice; Przeliczniki; Zasady bezpieczeństwa w pracy
laboratoryjnej. Szkło laboratoryjne, przyrządy i urządzenia laboratoryjne i polowe - zastosowanie i zasady ich
użytkowania. Praca z odczynnikami chemicznymi
182
V. Spis literatury
218
VI. Indeks
222
Występujące w tekście skróty redakcyjne:
aut. – autorskie opracowanie rysunku, tabeli itp.;
wsp. – współpracownicy;
zebr.aut. – dane z wielu pozycji literaturowych, zebrane przez autora;
rys.zmod. – rysunek z literatury, zmodyfikowany przez autora.