7. Jęczmień ozimy

7. Jęczmień ozimy
Uwagi ogólne
W sezonie 2012/2013 w ramach PDOiR w woj. warmińsko-mazurskim prowadzono dwa doświadczenia z jęczmieniem
ozimym. Założono je w stacjach doświadczalnych we Wrócikowie i Rychlikach. Od dwóch lat opracowanie zostało wzbogacone
o dane z doświadczenia w SDOO Krzyżewo, z sąsiedniego województwa podlaskiego, w celu poszerzenia informacji o badanych
odmianach. Badano 9 odmian wybranych przez Wojewódzki Zespół PDOiR. W 2013 roku z Listy Zalecanych Odmian (LZO)
jęczmienia ozimego, wycofano w naszym regionie odmianę Maybrit, a wprowadzono Souleykę. Aktualnie tworzą ją: Lomerit,
Fridericus, Scarpia i Souleyka.
Badania prowadzone były na dwóch poziomach agrotechniki. Były to doświadczenia dwuczynnikowe, gdzie pierwszym
czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki (dodatkowym czynnikiem w ZDOO Rychliki był przedplon
zbożowy).Celem tych badań było sprawdzenie wartości gospodarczej wybranych odmian w warunkach rejonu północnego oraz
określenie ich reakcji na zróżnicowaną agrotechnikę.
Środki ochrony roślin do wykonywanych zabiegów wybierali prowadzący doświadczenia. Preparaty te były zarejestrowane w Polsce
i znajdowały się w oryginalnych opakowaniach. Na obu poziomach agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano
także szkodniki.
Wyniki doświadczeń
Miniony sezon był dość korzystny dla plonowania jęczmienia ozimego. Średnie plony w 2013 roku we Wrócikowie przy
zastosowaniu podstawowych metod agrotechnicznych (a1) wynosiły 78,1 dt/ha i 87,5 dt/ha przy zwiększonym nakładzie (a2),
w Rychlikach średnio na poziomie a1 zebrano 66,7 dt/ha, na poziomie intensywnym 80,6 dt/ha natomiast w Krzyżewie na poziomie
a1 zebrano 58,5 dt/ha, na poziomie intensywnym 74,4 dt/ha. We Wrócikowie efektywność poziomu a2 wyniosła 9,4 dt/ha,
w Krzyżewie 15,9 dt/ha,
z poszczególnych
a w Rychlikach 13,9 dt/ha (tabela 3). W tabeli 4 przedstawiono plonowanie jęczmienia ozimego
miejscowości. W doświadczeniach
na obu poziomach wyróżniały się odmiany Lomerit, Souleyka, KWS
Meridian oraz badana pierwszy rok odmiana Titus. Wyższym plonowaniem w ostatnim trzyleciu na podstawowym poziomie
agrotechniki wyróżniły się wielorzędowe jęczmiona pastewne Lomerit i Souleyka. Souleyka wyróżniła się również stabilnym
plonowaniem na poziomie intensywnym (a2) . W ostatnim dwuleciu badań wysokim plonowaniem na obu poziomach agrotechniki
wykazała się odmiana KWS Meridian oraz na poziomie a2 Antonella(tabela 5).
Zaprezentowane w tabeli 6 porażenie odmian jęczmienia ozimego przez choroby analizowano na poziomie podstawowym
(bez ochrony fungicydowej). W minionym sezonie choroby grzybowe wystąpiły na jęczmieniu ozimym w niewielkim nasileniu.
Odmianami bardziej podatnymi na porażenie mączniakiem okazały się Scarpia, Henriette, Fridericus i KWS Meridian, a bardziej
odporną Antonella. Porażenie rdzą jęczmienia było w niewielkim stopniu i występowało na odmianach Fridericus, Henriette, Titus
i Nickela. Dużą odporność na plamistość siatkową wykazały Lomerit , Souleyka, Antonella i Henriette. Czarna plamistość była
w większym nasileniu u odmian
Fridericus, Scarpia i KWS Meridian. W niewielkim stopniu wystąpiło porażenie przez
rynchosporiozę, nieznaczne objawy odnotowano u odmiany Scarpia.
W 2013 roku wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej było nieznaczne i tylko w Krzyżewie. Wyleganie przed zbiorem na obu
poziomach agrotechniki wystąpiło w miejscowościach Rychliki oraz Krzyżewo.
Na obu poziomach przed zbiorem najbardziej
wyległy odmiany Scarpia oraz Henriette (tabela 7).
We Wrócikowie i Rychlikach masa tysiąca ziaren (MTZ) w 2013 roku była na wyższym poziomie niż w roku 2012,
natomiast w Krzyżewie porównując dwa ostatnie lata korzystniejszy okazał się rok 2012. Najwyższe wartości tego wskaźnika
wykazały Lomerit i badany pierwszy rok Titus. Niska MTZ charakteryzowała odmiany Fridericus i Souleykę na poziomie
a1 natomiast na a2 niską MTZ miały odmiany KWS Meridian, Souleyka i Scarpia (tabela 7).
Tabela 1.
Lp.
Odmiana
Kod kraju pochodzenia
Jęczmień ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru: 2013
Rok wpisania do
Krajowego
Rok włączenia
Rejestru Odmian w
do LZO
Polsce*
Hodowca
(jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy
przedstawiciel)
odmiany wielorzędowe pastewne
1.
Lomerit
DE
2002
2007
KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy
2.
Fridericus
DE
2007
2010
KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy
3.
Scarpia
DE
2007
2010
Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec
4.
Souleyka
DE
2010
2013
Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec
5.
Antonella
DE
2011
Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec
6.
Henriette
DE
2011
Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowie00c
7.
KWS Meridian
DE
2011
KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; PL- 57-150 Prusy
8.
Titus
DE
2012
Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec
odmiany dwurzędowe browarne
9.
Nickela
SE
2006
* - według „Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce”
Lantmännen SW Seed sp. z o.o. ul. Terenowa 6g; PL-52-231 Wrocław
Tabela 2.
Jęczmień ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2013
SDOO Wrócikowo
ZDOO Rychliki
SDOO Krzyżewo
pow. Olsztyn
pow. Elbląg
woj. podlaskie
pszenny dobry
pszenny dobry
zbożowo-pastewny mocny
Klasa bonitacji gleby
III b
III b
IV a
pH gleby w KCl
6,6
5,5
6,7
Przedplon
rzepak oz.
pszenica ozima
groch pastewny
Data siewu
17.09.12
21.09.12
12.09.12
350
350
400
16.07.13
18.07.13
17.07.13
Miejscowość
Kompleks
gleby
rolniczej
przydatności
Obsada nasion (szt./m2)
Data zbioru
Nawożenie mineralne
N na poziomie a1 (kg/ha)
70
70
65
N na poziomie a2 (kg/ha)
110
110
105
P2O5
(kg/ha)
40
80
50
K2O
(kg/ha)
60
120
75
Nawożenie dolistne preparatami
wieloskładnikowymi na poziomie a2
(nazwa, dawka/ha)
Zboża Total Extra
(2 x 3kg)
Ekolist Z (1,5 l)
Basfoliar 36 Extra ( 10 l)
Fertileader Tonic (1,5 l);
ADOB Cu (2 l)
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna (nazwa)
Funaben Plus 02 WS
Herbicyd (nazwa, dawka/ha)
Legato Plus 600 SC (1,5 l);
Gold 450EC (1 l)
Insektycyd (nazwa, dawka/ha)
Karate Zeon 050 CS (0,1 l)
Funaben Plus 02 WS
Expert 600 SC (0,3 l)
Sumi-Alpha 050 EC
(0,25 l)
Funaben Plus 02 WS
Legato Plus 600 SC (1,5 l);
Starane Super 101 SE
(1,5 l)
-
tylko na poziomie a2
Fungicyd - pierwszy zabieg
(nazwa, dawka/ha)
Bumper Super 490 EC (1 l)
Atak 450 EC ( 1 l)
+ Lotus 750 EC (0,3 l)
Alert 375 SE (1 l)
Fungicyd - drugi zabieg
(nazwa, dawka/ha)
Falcon 480 EC (0,6 l)
Sokół 460 EC (0,6 l)
Reveller 280 SC (1 l)
Regulator wzrostu
(nazwa, dawka/ha)
Moddus 250 EC (0,6 l)
Moddus 250 EC (0,4 l)
Moddus 250 EC (0,6 l)
Tabela 3.
Jęczmień ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013
Lp.
Wrócikowo
Wyszczególnienie
Rychliki
Krzyżewo
a1
a2
a1
a2
a1
a2
1.
Stan roślin przed zimą (skala 9°)
8,6
8,6
9
9
8,8
8,8
2.
Stan roślin po zimie (skala 9°)
8,8
8,8
9
9
7,9
7,9
3.
Martwe rośliny (%)
9
9
9
9
9
9
4.
Termin kłoszenia (data)
24.05.
26.05.
20.05.
21.05.
24.05.
25.05.
5.
Termin dojrzałości woskowej (data)
30.06.
02.07.
01.07.
03.07.
30.06.
02.07.
6.
Wysokość roślin (cm)
83
75
90
89
102
100
7.
Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9°)
9
9
9
9
7,1
8,6
8.
Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9°)
9
9
8,5
8,7
5,3
6,6
9.
Porażenie przez choroby (skala 9°):
7,7
9
5,7
7,8
7,2
8,3
-rdza jęczmienia
9
9
7,9
9
7,9
8,9
-plamistość siatkowa
9
9
8,9
9
6,7
7,8
7,9
9
6,9
7,7
5,7
6,9
9
9
9
9
6,7
7,8
-mączniak prawdziwy
-czarna plamistość
-rynchosporioza
10.
Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g)
56,0
57,0
55,0
55,5
46,0
45,9
11.
Wilgotność ziarna podczas zbioru (%)
15,6
16,9
12,6
12,7
17,4
17,0
12.
Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha)
78,1
87,5
66,7
80,6
58,5
74,4
Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian
a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 - wysoki poziom agrotechniki
Skala 9° - 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4.
Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2013
przy wilgotności ziarna 14%
Poziom a1
Odmiana
Lp.
Wzorzec (dt/ha)
Poziom a2
Wrócikowo
Rychliki
Krzyżewo
Wrócikowo
Rychliki
Krzyżewo
76,4
68,2
63,7
86,3
80,4
74,9
odmiany wielorzędowe pastewne
1.
Lomerit
105
106
-
97
106
-
2.
Fridericus
102
88
78
106
94
89
3.
Scarpia
101
97
86
99
101
99
4.
Souleyka
102
102
103
103
102
93
5.
Antonella
105
99
92
109
109
102
6.
Henriette
97
96
80
98
97
104
7.
KWS Meridian
111
97
102
105
96
107
104
107
103
105
104
110
92
93
97
8.
Titus
w
w
odmiany dwurzędowe browarne
9.
w
Nickela
w
94
92
94
- odmiany wchodzące w skład wzorca w 2013 roku
Tabela 5.
Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2013, 2011- 2013
przy wilgotności ziarna 14%
Lp.
Odmiana
Liczba
lat
badań
Zimotrwałość
Wzorzec (dt/ha)
a1
a2
2013*
2012**
2011
2012–
2013
2011–
2013
2013*
2012**
2011
2012–
2013
2011–
2013
69,4
82,1
83,0
75,8
78,2
80,5
95,7
92,0
88,2
89,4
odmiany wielorzędowe pastewne
1.
Lomerit
3
5
105
105
110
105
107
101
96
106
99
99
2.
Fridericus
3
6
90
108
98
100
99
97
101
90
99
95
3.
Scarpia
3
5
95
97
104
96
99
99
92
96
95
95
4.
Souleyka w
3
4,5
102
103
104
103
103
100
101
106
100
102
5.
Antonella
2
5
99
103
-
101
-
107
99
-
103
-
6.
Henriette
2
5,5
91
103
-
98
-
99
102
-
101
-
7.
KWS
Meridian
2
5
104
111
-
107
-
102
103
-
103
-
8.
Titus w
1
5,5
104
-
-
-
-
106
-
-
-
-
odmiany dwurzędowe browarne
9.
Nickela
w
Liczba doświadczeń
w
2
4,5
93
-
98
-
-
94
-
100
-
-
3
3
2
3
8
3
3
2
6
8
- odmiany wchodzące w skład wzorca 2013
- plon wzorca dla odmiany Lomerit wynosił: dla poziomu a1 w 2013 roku 72,3 a dla poziomu a2 w 2013 roku 83,3 dt/ha
**- plon wzorca dla odmiany Lomerit wynosił: dla poziomu a 1 w 2012 roku 81,1 a dla poziomu a2 w 2012 roku 92,8 dt/ha
*
Tabela 6.
Jęczmień ozimy. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca).
Lata zbioru: 2013, 2011 - 2013
Lp.
Odmiana
Mączniak
Liczba
lat
badań
Wzorzec (skala 9º)
Rdza jęczmienia
Plamistość siatkowa
Czarna plamistość
Rynchosporioza
2013
2011-2013
2013
2011-2013
2013
2011-2013
2013
2011-2013
2013
2011-2013
7,7
7,7
7,8
8,0
7,8
7,7
7,2
7,3
6,7
7,7
odmiany wielorzędowe pastewne
1.
Lomerit
3
-0,1
-0,5
0,3
0,2
0,2
0,9
0,5
0,5
-
-
2.
Fridericus
3
-1,7
-1,2
-0,1
-0,2
-0,1
0,2
-0,8
-0,4
0,3
0,1
3.
Scarpia
3
-1,8
-2,0
0,4
-0,3
-0,3
-0,2
-0,8
-0,4
-0,7
-0,1
4.
Souleyka w
3
-0,2
0,0
0,2
0,2
0,2
0,4
0,0
0,3
-0,2
0,0
5.
Antonella
2
0,7
-
0,2
-
0,2
-
0,2
-
0,3
-
6.
Henriette
2
-2,2
-
-0,1
-
0,2
-
-0,3
-
0,3
-
7.
KWS Meridian
2
-1,5
-
0,2
-
-0,3
-
-1,0
-
-0,2
-
8.
Titus w
1
0,2
-
-0,1
-
-0,1
-
0,0
-
0,3
-
odmiany dwurzędowe browarne
9.
Nickela w
Liczba doświadczeń
2
0,0
-
-0,1
-
-0,1
-
0,0
-
-0,2
-
3
8
2
5
2
5
3
8
1
6
Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
w
- odmiany wchodzące w skład wzorca 2013
Tabela 7.
Jęczmień ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca).
Lata zbioru: 2013, 2011 - 2013
Wyleganie (skala 9º)
Lp.
Odmiana
Liczba
lat
badań
w fazie doj.
mlecznej
20112013
2013
przed zbiorem
2013
20112013
Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g)
2013
20112013
2013
20112013
93
94
53,8
50,8
Poziom agrotechniki a1
Wzorzec (skala 9º)
7,7
8,5
7,3
7,3
odmiany wielorzędowe pastewne
1.
Lomerit
3
1,3
-0,2
1,7
0,3
-6
3
3,7
2,2
2.
Fridericus
3
-1,2
-0,3
-0,3
0,5
0
-2
-5,0
0,2
3.
Scarpia
3
-1,2
-0,3
-1,3
-0,8
0
0
-2,2
-0,8
4.
Souleyka w
3
-0,2
0,0
-0,5
0,0
0
-1
-3,4
1,5
5.
Antonella
2
-1,2
-
-0,3
-
-4
-
-2,2
-
6.
Henriette
2
-1,2
-
-0,5
-
-5
-
-0,1
-
7.
KWS Meridian
2
-0,2
-
-0,5
-
-1
-
-1,8
-
8.
Titus w
1
-0,7
-
0,8
-
15
-
2,9
-
odmiany dwurzędowe browarne
9.
Nickela w
2
Liczba doświadczeń
0,8
-
-0,3
-
-15
-
0,6
-
1
3
2
6
3
8
3
8
87
86
52,9
50,7
Poziom agrotechniki a2
Wzorzec (skala 9º)
8,7
8,5
7,8
7,1
odmiany wielorzędowe pastewne
1.
Lomerit
3
0,3
-1,5
1,0
0,0
-5
2
3,5
1,8
2.
Fridericus
3
-0,7
0,0
-0,3
0,4
4
2
1,4
2,2
3.
Scarpia
3
-0,2
0,1
-0,6
-0,2
4
2
-1,6
-0,7
4.
Souleyka w
3
0,3
0,5
-0,3
0,2
-1
0
-1,7
2,1
5.
Antonella
2
-0,2
-
-0,3
-
-3
-
0,3
-
6.
Henriette
2
0,3
-
-0,6
-
0
-
1,5
-
7.
KWS Meridian
2
-0,2
-
0,2
-
1
-
-2,6
-
8.
Titus w
1
-0,7
-
0,2
-
14
-
1,8
-
odmiany dwurzędowe browarne
9.
Nickela w
2
Liczba doświadczeń
w
- odmiany wchodzące w skład wzorca 2013
0,3
-
0,2
-
-13
-
-0,1
-
1
2
2
5
3
8
3
8