POLSCY NOBLIŚCI

str. 2
Czerwiec 2003
HARCUŚ
POLSCY NOBLIŚCI
Nagroda Nobla jest prestiżowym międzynarodowym
wyróżnieniem przyznawanym od 1901 roku a ustanowionym przez
szwedzkiego przemysłowca i wynalazcę dynamitu Alfreda Nobla. To
on stworzył fundusz, z którego wypłacane są corocznie nagrody
(obecnie w wysokości 1,2 milionów dolarów) za najwyższe
osiągnięcia w dziedzinie: fizyki, chemii, medycyny, literatury,
działalności na rzecz pokoju, a od 1969 roku również ekonomi.
Wyboru dokonuje norwesko-szwedzki Fundusz Nagrody Nobla. Do
tej pory tym najwyższym laurem uhonorowano sześciu Polaków:
Maria Skłodowska-Curie (1903), Henryk Sienkiewicz (1905),
Władysław Stanisław Reymont (1924), Czesław Miłosz (1980), Lech
Wałęsa (1983), Wisława Szymborska (1996).
Maria Skłodowska – Curie (1867 – 1934 r.) - fizyk i
chemik, wybitna polska uczona. Kończyła studia w Paryżu i tam
pracowała nad zagadnieniem promieniotwórczości naturalnej razem
ze swoim mężem Piotrem Curie. Odkryła nowe pierwiastki Polon i
Rad. Wraz z mężem i Antoinem Henri Becquerelem otrzymała w
1909 r. Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. W 1911 roku otrzymała ją
po raz drugi, tym razem sama, w dziedzinie chemii. Dzięki jej
pomocy powstała w Warszawie Instytut Radowy, w którym została
mianowana honorowym dyrektorem. W 1998 roku podczas
obchodów 100 rocznicy odkrycia promieniotwórczości dla uczczenia
zasług Marii Skłodowskiej-Curie i jej męża Piotra społeczeństwo
Francji przeniosło prochy uczonych do Panteonu.
Henryk Sienkiewicz (1846 – 1916 r.) -otrzymał Nagrodę
Nobla za powieść „Quo vadis”, dzieło opowiadające o pierwszych
chrześcijan w Rzymie rządzonym przez cesarza Nerona. Wątek
religijny (rodzenie się chrześcijaństwa, prześladowania pierwszych
gmin wyznawców nowej religii) rozgrywa się na tle odchodzącego w
zapomnienie świata starożytnego Rzymu. W dużej mierze to właśnie
Wieczne Miasto jest bohaterem powieści. Sienkiewicz dał szeroki
przekrój wszystkich warstw społecznych Rzymu, od niewolników
przez najuboższe warstwy plebsu, przedstawicieli wojska aż po
bogatych patrycjuszy i bezpośrednie otoczenia cesarza.
Władysław Stanisław Reymont (1867 – 1925) - syn
wiejskiego organisty, próbował sił w różnych profesjach: był
czeladnikiem krawieckim, aktorem wędrownej trupy teatralnej,
pracował na kolei jako pomocnik dróżnika. Bogate doświadczenie
życiowe stały się dla tego samouka bez matury ciekawym materiałem
dla przyszłej pracy pisarskiej. Jest autorem opowiadań obyczajowy,
reportażu „Pielgrzymka do Jasnej Góry” (1895), powieści
współczesnych, m.in. opisującego środowisko aktorskie utworu
„Komediantka” (1895), rozległego portretu kapitalistycznej Łodzi
„Ziemia obiecana” (1895-1899), powieści historycznej „Rok 1794”.
Najbardziej znanym dziełem Reymonta, za które uhonorowany został
Nagrodą Nobla, są „Chłopi”(1899-1906).
cd. na stronie nr 3
Alcapone