zycie4/04 -nowe

praktyka szkolna
Âwiàteczna
matematyka
W nauczaniu zintegrowanym proces nauczania i uczenia si´ tworzy spójnà i logicznà ca∏oÊç, która mo˝e i powinna przeobra˝aç si´ w wielkà przygod´, pozornie spontanicznà, ale w rzeczywistoÊci Êwiadomie zaplanowanà i sprawnie
przeprowadzanà. To wszystko pomaga uczniowi wchodziç w ró˝ne role, zdobywaç wiedz´ przez doÊwiadczanie, a przede wszystkim uczyç samodzielnoÊci.
■ MONIKA KRAJEWSKA
O
dzwierciedleniem tej zmiany w praktyce niech b´dzie przyk∏ad proponowanego przeze mnie scenariusza zaj´ç z rozszerzonà edukacjà matematycznà.
Przygotowujàc ca∏odniowà propozycj´
edukacyjnà dla uczniów, mia∏am na celu po∏àczenie mo˝liwie jak najlepiej treÊci z ró˝nych bloków tematycznych.
TreÊci matematyczne, obliczanie d∏ugoÊci
∏amanych i obwodu trójkàta skorelowa∏am
z treÊciami polonistycznymi (osnowà zaj´ç
jest historyjka – bajka, teksty wierszy) po∏àczone z elementami ruchowymi (zaj´cia ruchowe) i plastycznymi (dekorowanie wydmuszek z jaj). Wszystko po to, aby ka˝dy uczeƒ
móg∏ przyswoiç sobie wiadomoÊci poprzez
odpowiednià dla siebie propozycj´ dzia∏aƒ.
Temat dnia – D∏ugoÊç ∏amanej: otwartej
i zamkni´tej. Obliczanie obwodu trójkàta.
Rozmowa na temat zwyczajów Êwiàtecznych
na podstawie wierszy: Dwa mazurki, Dyngus,
Pisanki, dekorowanie wydmuszek jaj dowolnà technikà.
TreÊç dzia∏aƒ edukacyjnych:
– wdra˝anie do czytania ze zrozumieniem,
– rozszerzanie czynnego s∏ownictwa po-
4/2004
przez wypowiedzi na temat zwyczajów Êwiàtecznych,
– pog∏´bianie odbioru, rozumienia i odczuwania treÊci wierszy,
– konstruowanie linii ∏amanej: otwartej
i zamkni´tej,
– zapoznanie si´ z terminem obwód trójkàta,
– konstruowanie i obliczanie obwodu
trójkàta,
– wdra˝anie do uwa˝nego s∏uchania opowiadania.
Umiej´tnoÊci ucznia:
– uczeƒ opowiada o tradycjach zwiàzanych ze Êwi´tami wielkanocnymi,
– czyta ze zrozumieniem teksty literackie,
– rozumie poj´cia: pisanka, kraszanka,
– estetycznie wykonuje kolorowà wydmuszk´ (na miar´ swoich mo˝liwoÊci),
– precyzyjnie wykonuje çwiczenia i reaguje na sygna∏,
– potrafi skonstruowaç lini´ ∏amanà:
otwartà i zamkni´tà,
– potrafi obliczyç d∏ugoÊç ∏amanej przez
dodanie d∏ugoÊci poszczególnych odcinków,
– potrafi skonstruowaç linie ∏amane o danej d∏ugoÊci odcinków,
– potrafi obliczyç obwód trójkàta poprzez
dodanie d∏ugoÊci boków,
275
19
praktyka szkolna
– potrafi skonstruowaç trójkàt o danym
obwodzie.
Metody i formy pracy: podajàca, problemowa, praktyczna, zbiorowa i indywidualna.
Ârodki dydaktyczne: maskotka krasnala,
ilustracje do poszczególnych zadaƒ, karty
pracy, paski papieru, linijki, flamaster, pi∏ki,
kraszanki, pisanki, teksty wierszy – Dwa
mazurki – R. Przymusa, Dyngus, i Pisanki –
T. Fangrata, materia∏y do dekoracji wydmuszek.
Przebieg zaj´ç
• Prezentacja krasnala – nauczyciel opowiada historyjk´.
Pewnego dnia krasnal postanowi∏ wybraç
si´ w odwiedziny do swego przyjaciela zajàczka. A ˝e zbli˝a∏y si´ Âwi´ta Wielkanocne – okazja by∏a doskona∏a. Szed∏ w podskokach przez
las, ws∏uchujàc si´ w Êpiewy ptaszàt. Nagle, na
jego drodze pojawi∏ si´ rwàcy strumyk. Krasnal
nie chcia∏ przemoczyç bucików, wi´c postanowi∏ przejÊç po wystajàcych nad wodà kamieniach. Spróbujcie narysowaç jego drog´
wed∏ug wskazówek.
(Nauczyciel prezentuje na tablicy plansz´
z rysunkiem.)
Uczniowie otrzymujà karty pracy, na których ∏àczà punkty, przy u˝yciu linijki wed∏ug
wskazówek nauczyciela:
• pierwszy krok krasnala to odcinek poziomy d∏ugoÊci 5 cm,
• drugi krok – w prawo, ukoÊnie w dó∏ d∏ugoÊç 4 cm,
20
276
• trzeci krok – w prawo, ukoÊnie do góry
d∏ugoÊci 2 cm,
• czwarty krok – odcinek poziomy d∏ugoÊci
3 cm,
• i ostatni – w prawo, ukoÊnie w gór´ d∏ugoÊci 6 cm.
Uczniowie kolejno podchodzà do planszy, która znajduje si´ na tablicy, ∏àczà punkty jednoczeÊnie podpisujàc d∏ugoÊci odcinków; pozostali uczniowie sprawdzajà z rysunkiem na tablicy.
Popatrzcie na t´ drog´, którà przeby∏ krasnal w czasie pokonywania strumyka.
Jak nazywajà si´ linie, które ∏àczà kamienie?(odcinki)
Co utworzy∏y te odcinki? (lini´ ∏amanà)
W jaki sposób mo˝emy zmierzyç d∏ugoÊci
∏amanej? D∏ugoÊç drogi krasnala?
Co mo˝na zrobiç z tymi odcinkami? Jakie
wykonaç dzia∏anie?
Pod rysunkiem uczniowie zapisujà d∏ugoÊç poszczególnych odcinków i obliczajà ich
∏àcznà d∏ugoÊç.
5 cm + 4 cm +2 cm +3 cm +6 cm =20 cm
Praca indywidualna
• Ka˝de dziecko otrzymuje paski papieru
ró˝nej d∏ugoÊci:
– uk∏adanie z pasków papieru linii ∏amanej,
– mierzenie d∏ugoÊci poszczególnych pasków, rysunek i zapis w zeszycie,
– obliczanie d∏ugoÊci ∏amanej.
• Ka˝dy uczeƒ dostaje kartk´ w kratk´
(w powi´kszeniu).
• Plansza na tablicy:
– konstruowanie linii ∏amanej o d∏ugoÊci 3
i 4 (jednostkà d∏ugoÊci jest d∏ugoÊç 1 kratki),
– konstruowanie figury geometrycznej
sk∏adajàcej si´ z 3 odcinków.
Czy ta figura geometryczna powsta∏a z linii
∏amanej? Dlaczego?
• Porównywanie dwóch ∏amanych: otwartej
i zamkni´tej:
– wyszukiwanie ró˝nic,
– wyszukiwanie podobieƒstw.
¸amana otwarta (na podstawie rysunku skoków krasnala)
˚ycie Szko∏y
praktyka szkolna
¸amana zamkni´ta
Uczniowie zapisujà do zeszytów d∏ugoÊci
odcinków.
Dalsza cz´Êç opowiadania
Przeprawa przez strumyk zabra∏a krasnalowi du˝o czasu. Musia∏ teraz biec bardzo szybko, ale pomyli∏ drogi i dotar∏ do dziwnego, zaczarowanego ogrodu, który otoczony by∏ wysokim, starym murem, poroÊni´tym bluszczem.
By∏ w kszta∏cie trójkàta. Wszed∏ przez bram´
i zobaczy∏ trójkàtny domek, a przed domem
dziwnego Trójkoludzika. DomyÊli∏ si´ Krasnal,
˝e jest w krainie zwanej Trójkolandià. Przez
chwil´ obserwowa∏ z ukrycia dziwnego stworka. Wiedzia∏, ˝e nad czymÊ si´ zastanawia.
Podszed∏ do niego i zapyta∏, jaki ma problem.
Trójkoludzik odpowiedzia∏, ˝e chce ogrodziç
swój trójkàtny ogród nowà siatkà, ale nie wie,
ile musi jej kupiç. Krasnal te˝ si´ zaczà∏ zastanawiaç. Mo˝e spróbujemy obliczyç razem.
• Propozycje uczniów dotyczàce pomiaru
ogrodu.
... +... +... =...
• Uczniowie uzupe∏niajà i podajà odpowiedzi.
Trójkoludzik szcz´Êliwy wróci∏ z siatkà do
domu. Postanowi∏ natychmiast zabraç si´ do
pracy, by jeszcze zdà˝yç przed Êwi´tami.
Podzi´kowa∏ krasnoludkowi i wskaza∏ mu
drog´ do zajàczka. Trójkoludzik zm´czony po∏o˝y∏ si´ w swym trójkàtnym hamaku, ko∏yszàc
4/2004
si´ leniwie. Gdy ju˝ troszk´ odpoczà∏, zaczà∏
przyglàdaç si´ uwa˝nie i postanowi∏, ˝e go
troszk´ zmieni. Chcia∏, by jego hamak na Êwi´ta wyglàda∏ kolorowo. Zdecydowa∏, ˝e obszyje
go ˝ó∏to-zielonà taÊmà. Ju˝ chcia∏ biec do sklepu, ale zorientowa∏ si´, ˝e znów nie b´dzie wiedzia∏, ile metrów taÊmy ma kupiç.
Co powinien zrobiç Trójkoludzik?
• Nauczyciel prezentuje plansz´ z rysunkiem.
• Uczniowie dokonujà pomiarów boków
(boki majà takà samà d∏ugoÊç), obliczajà
sum´ boków trójkàta.
Ile potrzeba metrów ˝ó∏to-zielonej taÊmy?
... +... +... =...
Trójkoludzik by∏ bardzo pracowitym ludzikiem. Postanowi∏, ˝e na Êwi´ta zrobi pi´kny,
trójkàtny koszyk na pisanki. Ale znów zaczà∏
si´ zastanawiaç, od czego tu zaczàç. Mia∏ jedynie 10 m szerokiej wstà˝ki, którà postanowi∏
obszyç brzegi trójkàtnego koszyczka. Nie wiedzia∏ równie˝, jakiej d∏ugoÊci majà byç boki
koszyczka.
Co oznacza 10 m?
Jakiego kszta∏tu ma byç koszyczek?
Ile ma boków?
• Uczniowie konstruujà trójkàt, którego suma d∏ugoÊci boków wynosi 10m.
• Propozycje dzieci.
Po tak ci´˝kim dniu Trójkoludzik bardzo
zm´czony poszed∏ spaç do swego trójkàtnego
domku.
Podsumowanie
W czym pomagaliÊmy Trójkoludzikowi?
W jaki sposób to robiliÊmy?
(Dodawanie d∏ugoÊci boków trójkàta.)
277
21
praktyka szkolna
Wprowadzenie terminu obwód trójkàta
jako sumy d∏ugoÊci boków.
• Uk∏adanie sylwetek uczniów z trójkàta,
linii ∏amanej – otwartej i zamkni´tej.
• Nauczyciel prezentuje plansz´ z ró˝nymi
rodzajami trójkàtów.
• Slalom – zawody „WyÊcigi zaj´cy” (skoki
na pi∏kach).
• Wprowadza oznaczenia boków trójkàta
ABC.
Scenki
Jak obliczamy obwody trójkàtów?
• Uczniowie rysujà dowolny trójkàt, opisujàc wierzcho∏ki ABC, mierzà d∏ugoÊci poszczególnych boków i obliczajà ∏àcznà ich
sum´ – obwód trójkàta.
• Podajà swoje propozycje.
• Ustalajà wzór na obliczanie obwodu
wszystkich trójkàtów.
Co jest wspólnego przy obliczaniu d∏ugoÊci ∏amanej i obwodu trójkàta?
(Zsumowanie d∏ugoÊci poszczególnych
odcinków.)
• Nauczyciel prezentuje dwa rysunki.
• Rozmowa krasnala z zajàcem na temat
przygotowaƒ do Êwiàt wielkanocnych
(scenki – praca uczniów w parach), prezentacja rozmowy.
• Wypowiedzi uczniów na temat zwyczajów Êwiàtecznych panujàcych w ich rodzinach.
Zapoznanie si´ z treÊcià wierszy
• Czytanie wierszy ze zrozumieniem.
• Analiza treÊci wierszy w nawiàzaniu do
tradycji Êwiàtecznej.
• WyjaÊnienie, czym jest kraszanka, a czym
pisanka?
• Prezentacja pisanek i kraszanek.
• Omawianie technik wykonania pisanek
i kraszanek.
Zaj´cia plastyczne
Krasnal ca∏y i zdrowy dotar∏ do zajàczka.
A dla was wspólnie wymyÊlili takà oto zagadk´. Spróbujcie spoÊród ró˝nych linii i liter odnaleêç lini´ ∏amanà: zamkni´tà i otwartà. Zaznaczcie jà kolorem.
• Dekorowanie wydmuszek jaj dowolnà
technikà:
– wykorzystanie w∏óczki,
– wykorzystanie papieru samoprzylepnego,
– wykorzystanie plasteliny,
– wykorzystanie tkaniny,
– malowanie farbà plakatowà,
– ocena prac przez uczniów, wyeksponowanie wszystkich prac w „kàciku Êwiàtecznym”.
– zakoƒczenie dnia, podsumowanie i po˝egnanie.
Gry i zabawy ruchowe
• Slalom – zaj´cze skoki, pe∏zanie „na
czworaka” pe∏zanie ty∏em itd.
Na sygna∏: dobór w pary, trójki; zmiana kierunku biegu, marszu; „figury”, np. zaj´cze uszy.
22
278
Mgr MONIKA KRAJEWSKA
Zespó∏ Szkó∏ nr 3 w Warszawie
˚ycie Szko∏y