zobacz wstęp

Wstęp
Podstawowe znaczenie dla działań nowoczesnego państwa, dla postrzegania jego struktur przez obywateli ma, sprawność funkcjonowania
rozbudowanych procesów administracyjnych. Nowoczesne techniki informacyjne i decyzyjne, ułatwiając uporządkowanie tych procesów i poprawienie przepływu informacji sprawiają, że ich właściwe zastosowanie
w administracji publicznej decyduje o sprawności i jakości podejmowanych
działań. Od zarania istnienia współczesnej administracji, wykorzystanie informacji i sposoby jej przetwarzania determinowały podział zadań i zakres
kompetencji oraz organizację i obieg dokumentów. Problematyka głębokich
zmian w zakresie i sposobie działania administracji, za sprawą współczesnych technik informacyjnych, nabiera w tym świetle szczególnego znaczenia1.
Nowoczesne systemy zarządzania i rozwiązania organizacyjne w administracji wskazują na potrzebę rozwijania nowych metod i technik działania
administracji2. Koniecznym jest przyjęcie zasady mobilności informacyjnej
jako jednej z reguł konstrukcji struktur administracji publicznej, z zasadą tą
należy wiązać zasadę szybkości działania – sprowadza się ona do tworzenia
warunków szybkiego reagowania na wymogi otoczenia3.
Powszechność administrowania przez sieć oznacza między innymi, że
administracja publiczna z biurokratycznej hierarchii staje się administracją
sieciową. Współczesne technologie pozwalają organizacjom dzielić się informacjami w czasie rzeczywistym. W XXI wieku społeczeństwo oczekuje
i wymusza wprowadzanie nowych modeli administracji i administrowania4.
Administracja uzyskuje coraz więcej informacji, które wymagają przetworzenia, każdy proces decyzyjny opiera się na gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji, co z kolei wiąże się z wykorzystywaniem
1
2
3
4
A.M. Wilk: Państwo w dobie społeczeństwa informacyjnego – perspektywa strategicznych przemian, (w:) Internet – problemy prawne, red. R. Skubisz, Lublin 1999 r.,
s. 189.
E. Knosala, L. Zacharko, A. Matan: Nauka administracji, Zakamycze 1999, s. 182.
J. Łukasiewicz: Zarys nauki administracji, Warszawa 2004, s. 159.
J. Supernat: Administrowanie przez sieć (www.supernat.pl/referaty).
Wstęp
przez administrację nowych technik przekazywania informacji5. Wykorzystanie informatyki jest dla administracji jednym z zasadniczych narzędzi
umożliwiających jej dostosowanie do nowych zadań6.
Rolą państwa jest zadbanie o rozwój niezbędnej, sprzyjającej przemianom infrastruktury: prawnej, instytucjonalnej i społecznej.
a) infrastruktura prawna – powinna tworzyć ramy dla następujących przekształceń, formułując w szczególności pojęcie i konkretne wymagania
stawiane dokumentowi i podpisowi elektronicznemu. W maksymalny
sposób nadążając za potrzebami regulacyjnymi okresu dynamicznych
przemian. Usuwać bariery opóźniające korzystne procesy, a równocześnie stawiać bariery zjawiskom i działaniom szkodliwym.
b) infrastruktura instytucjonalna – to zmiana instytucji państwowych
polegająca na tworzeniu nowych i przebudowie istniejących struktur i sposobów działania, aby w możliwie pełny sposób wykorzystać
wszelkie możliwości, jakie tkwią w zastosowaniach nowej techniki do
usprawnienia realizacji ich zadań. Równocześnie jednak, zdając sobie
sprawę z występujących zagrożeń, należy dążyć do ich instytucjonalnego ograniczenia.
c) infrastruktura społeczna – to zasadniczy czynnik warunkujący tempo przemian. Obejmuje rozwój zdolności społeczeństw do akceptacji
zmieniającego się świata oraz tempo i zakres społecznej akceptacji
przemian i adaptacji do nowych warunków życia i pracy7.
Znaczenie informatyzacji w polityce podkreślono, podnosząc ją
z dniem 1 lipca 2002 r., do rangi jednego z działów administracji rządowej8, o których mowa w ustawie z dnia 4 września 1997 r., o działach administracji rządowej (t.j. Dz. U. z 2003 r., Nr 159, poz.1548 z późn. zm.).
W praktyce oznacza to możliwość zachowania związku między założeniami
polityki w zakresie informatyzacji, rozwoju informacji a zespołem uporządkowanych i sprawnych przepisów, które stwarzają podstawy rozwoju informatyki w sposób minimalizujący ujemne skutki uboczne i maksymalizujący
korzyści9.
5
6
7
8
9
12
E. Knosala: Zarys nauki administracji, Zakamycze 2005, s. 296-297.
E. Knosala, Lidia Zacharko, A. Matan: Nauka administracji, Zakamycze 1999,
s. 183.
A.M. Wilk: Państwo w dobie społeczeństwa informacyjnego – perspektywa strategicznych przemian, (w:) Internet – problemy prawne, red. R. Skubisz, Lublin 1999 r.,
s. 207.
G. Szpor, Cz. Martysz, K. Wojsyk: Ustawa o informatyzacji działalności podmiotów
realizujących zadania publiczne – komentarz, Warszawa 2007, s. 15.
K. Sobczak: Prawo a informatyka, Warszawa 1978, s. 25-27.
Wstęp
Celem autora niniejszego opracowania jest omówienie zagadnień dotyczących znaczenia informacji i informatyki we współczesnej administracji – wykazanie, iż wykorzystanie informatyki jest dla administracji jednym
z „narzędzi” które umożliwiają jej dostosowanie się nowych zadań. Informatyzacja jest szczególną funkcją administracji, pozostając równocześnie
środkiem pomocniczym administracji służącym osiąganiu jej celów.
Do realizacji w/w celów zastosowano analizę aktów prawnych – metodę analityczno-dogmatyczną. Duże znaczenie dla badań miały poglądy
nauki, przede wszystkim prawa administracyjnego, nauki administracji,
teorii prawa. W istocie jest to studium z prawa administracyjnego i nauki
administracji.
Warto w tym miejscu podkreślić, iż na kształtowanie się prawa informatycznego mają wpływ instytucje administracyjnoprawne oraz ich znaczenie w procesie informatyzacji administracji, ochrony praw podmiotowych
jednostki w zinformatyzowanej administracji.
Plan Informatyzacji Państwa jest szczególną instytucją prawa administracyjnego w procesie informatyzacji administracji. Informatyzacja administracji jest ogromnym przedsięwzięciem pod względem organizacyjnym
i finansowym, dlatego też planowanie informatyzacji należałoby uznać za
warunek jej powodzenia.
Podstawą kształtowania się i wyodrębniania przez nauki prawne instytucji prawnych jest przede wszystkim łączność treściowa norm wyinterpretowanych z pewnego zestawu przepisów, współzależność prakseologiczna
wyznaczanych przez nie zachowań w jakiejś dziedzinie działalności ludzkiej.
Zestaw norm wyodrębnianych jako instytucja prawna jest często połączony
licznymi więziami i zależnościami z innymi instytucjami prawnymi10.
Do konstytucjonalizacji zagadnień informacyjnych przyczynia się rozwój informatyki leżący u podstaw globalnej gospodarki informacyjnej, poddawanej publicznoprawnej reglamentacji. Kształtowanie się społeczeństwa
informacyjnego jest powiązane ze wzrostem znaczenia konstytucyjnych
praw człowieka. Poszukiwania gwarancji wolności i poczucia bezpieczeństwa człowieka przesuwają się ze sfery podlegającego dekompozycji prawa
własności w kierunku konstytucyjnych praw osobistych11.
10
11
Z. Ziembiński: Szkice z metodologii szczegółowych nauk prawnych, Warszawa – Poznań 1983, s. 89-91.
G. Szpor: Ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania
publiczne a prawa obywateli (w:) K. Grajewski, J. Warylewski: Informacja prawna
a prawa obywatela, Gdańsk 2006, s. 70-71.
13
Wstęp
Wymaga to spojrzenia na prawa człowieka w społeczeństwie informacyjnym, istotę norm kształtujących wolność informacji i jej granice, a zarazem rozwój zastosowań informatyki12.
12
14
tamże, s. 70.