PP 1:Layout 1

SZKOLENIE
SZKOLENIE
Jak meldować
Ponieważ pojawia się wiele wątpliwości dotyczących nazewnictwa
z zakresu ratownictwa medycznego, przedstawiam uwagi
i komentarze dotyczące informacji zamieszczanych w meldunkach
i raportach ze zdarzeń.
IGNACY BAUMBERG
U
ży wa ne po tocz nie po ję cia „me dycz ne
czynności ratownicze” i „pomoc medyczna” określają (rys. poniżej):
Zaznaczamy tylko działania prowadzone
przez ratowników PSP, natomiast działania
z zakresu kpp prowadzone przez pozostałych ratowników KSRG lub ratowników z innych
podmiotów ratowniczych (OSP spoza KSRG,
WOPR itp.) uwzględniamy w danych opisowych.
UWAGA!
Czynności realizowane przez strażaków wchodzące w zakres pierwszej pomocy medycznej będą nazywane kwalifikowaną pierwszą pomocą (w skrócie kpp – w części opisowej meldunku). Druki z zapisami o „pierwszej pomocy medycznej” należy
wykorzystywać do wyczerpania zapasów.
Wyjaśnienia do poszczególnych
punktów „Informacji ze zdarzenia”
Rubryka 16
RODZAJ PROWADZONYCH DZIAŁAŃ
RATOWNICZYCH – nie należy zapominać
o zaznaczeniu rodzaju działań z zakresu kpp
w przypadku prowadzenia na miejscu zdarzenia wsparcia psychicznego. Z uwagi na brak takiej rubryki w programie SWD-ST informację
tę należy umieścić w danych opisowych (taka
rubryka istnieje w załączniku nr 2 do rozporządzenia MSWiA z 29 grudnia 1999 r. w sprawie
szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego).
Wsparcie psychiczne też jest działaniem
z zakresu pierwszej pomocy medycznej/kpp
i wymaga wypełnienia „Karty udzielonej pomocy medycznej” (w przyszłości „Karty kwalifikowanej pierwszej pomocy”)
28
1/2010
opisujemy tego jako udzielania pomocy, nie wypisujemy indywidualnych „Kart udzielonej pomocy medycznej”, a zużyte materiały i sprzęt
zapisujemy na jednej zbiorczej „Karcie udzielonej pomocy medycznej” opatrzonej numerem
zdarzenia. Działania tego rodzaju opisujemy
w części opisowej.
Rubryka 22
UDZIELANO POMOCY
Medycznej na terenie działań – ujmujemy
liczbę wszystkich poszkodowanych, którym
pomoc medyczna udzielona była przez zespoły
ratownictwa medycznego (pogotowie ratunkowe), inne jednostki ochrony zdrowia, ratowników KSRG i ratowników innych służb i podmiotów ratowniczych, w tym także tych poszkodowanych, którym udzielano tylko wsparcia psychicznego (np. poszkodowane w wypadku drogowym dziecko, które otrzymało maskotkę
miśka-ratownika); w tym przez strażaków – ujmujemy tylko liczbę poszkodowanych, którym
kpp udzielana była przez ratowników PSP (liczbę poszkodowanych, którym kpp udzielali inni
ratownikcy KSRG, np. OSP i z innych podmiotów, umieszczamy w danych opisowych, nie
uwzględniając jej w pozycji 2 rubryki 22).
UWAGA!
Należy sugerować się wyglądem rubryki 22
w programie SWD-ST, w którym wyświetla się
zapis: w tym przez ratowników PSP, a nie wydrukiem „Informacji ze zdarzenia”, w którym
w rubryce 22 widnieje zapis: w tym przez strażaków – zgodny z wzorem nr 2 rozporządzenia
MSWiA z 29 grudnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu
ra tow ni czo -ga śni cze go – w ob ja śnie niach
do spo rzą dze nia in for ma cji ze zda rze nia
w pkt 16 i 17 mówi się o ratownikach PSP, dlatego należy dążyć do spójności danych w „Informacji ze zdarzenia”.
Rubryka 17
DZIAŁANIA PROWADZONO Z UŻYCIEM SPRZĘTU – należy zaznaczać sprzęt
użyty w działaniach z zakresu pierwszej pomocy medycznej; nie należy zapominać o zgodności między informacją ze zdarzenia a „Kartą
udzielonej pomocy medycznej” w tym zakresie.
Zaznaczamy tylko sprzęt użyty przez ratowników PSP, sprzęt medyczny użyty przez pozostałych ratowników KSRG uwzględniamy w danych opisowych.
Przekazano służbie zdrowia – ujmujemy tylko liczbę poszkodowanych, którym kpp udzielana była przez ratowników PSP i których
przekazano jednostkom ochrony zdrowia –
również tych, którym udzielano tylko wsparcia
psychicznego, bo byli pod naszą opieką przez
jakiś czas i ponosiliśmy za nich odpowiedzialność (liczbę poszkodowanych przekazanych jednostkom ochrony zdrowia przez innych ratowników KSRG, np. OSP, wpisujemy w danych
opisowych, nie uwzględniając tej liczby w pozycji 3 rubryki 22).
UWAGA!
Jeżeli strażacy pomagali w udzielaniu pomocy po szko do wa nym znaj du ją cym się sta le
pod opieką zespołu ratownictwa medycznego
(stabilizacje, zakładanie opatrunków, trzymanie
pojemników z płynami dożylnymi, masaż zewnętrzny serca itp.) i nie ponosili w żadnej chwili odpowiedzialności za ich stan zdrowia – nie
UWAGA!
W szczególnym przypadku udzielania tylko
wsparcia psychicznego (np. wręczenia misia-pocieszaka) dziecku bez widocznych obrażeń
przekazujemy je opiekunowi (rodzicom) –
po uzyskaniu potwierdzonej podpisem na „Karcie udzielonej pomocy” deklaracji, że nie życzy
on sobie wezwania zespołu ratownictwa me-
dycznego. W razie wątpliwości co
do tożsamości opiekuna lub jego praw
do decyzji w sprawach zdrowia dziecka powiadamiamy policję.
Ewakuowano ze strefy zagrożenia
– ujmujemy tylko liczbę poszkodowanych, którzy zostali ewakuowani ze
strefy zagrożenia na mocy decyzji
KDR przez ratowników PSP (liczbę poszkodowanych ewakuowanych na mocy decyzji KDR spoza PSP przez innych ratowników KSRG – np. OSP lub
dowodzących/kierujących z innych
służb i instytucji – wpisujemy w danych
opisowych, nie uwzględniając tej liczby w pozycji 4 rubryki 22i); liczba osób
ewakuowanych nie jest tożsama z liczbą poszkodowanych, którym udzielono pomocy medycznej. „Karty udzielonej pomocy” wypisujemy tylko dla
tych osób, które przemieszczane były
przez ratownika PSP bądź pod jego bezpośrednim nadzorem – np. strażak wyprowadził z budynku osobę ociemniałą. Jeżeli na przykład po wyważeniu
drzwi przez ratowników PSP kilkanaście osób wydostało się z budynku
o własnych siłach, a żadna z nich nie znajdowała się pod bezpośrednim nadzorem ratownika
PSP, nie traktujemy takiej ewakuacji jako działania z zakresu kpp, nie wypisujemy „Kart
udzielonej pomocy”, a liczba ewakuowanych ma
w takiej sytuacji charakter statystyczny.
Przykład
Podejrzenie podłożenia ładunku wybuchowego: jeżeli przed przybyciem PSP z mocy decyzji kierującego działaniami policji
ewakuowano 50 osób, a KDR z PSP po przybyciu na miejsce zdarzenia zarządza ewakuację kolejnych 200 osób, wtedy w pozycji 4 rubryki 22 wpisujemy liczbę 200, a fakt ewakuacji 50 osób przed przybyciem PSP uwzględniamy w danych opisowych do zdarzenia. Jeżeli jedna z tych 200 osób wymagała, na przykład z powodu inwalidztwa, wyprowadzenia
lub wyniesienia przez strażaków, a niespokojne dziecko otrzymało misia – wypisujemy dwie
„Karty udzielonej pomocy”.
Rubryka 23
WYPADKI Z LUDŹMI – należy ściśle
przestrzegać objaśnień do tego punktu z załącznika nr 2 do rozporządzenia MSWiA z 29 grudnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego:
„– pozycja ratownicy dotyczy wszystkich
uczestników akcji ratowniczej,
– w odpowiednie pola należy wpisać liczbę
poszkodowanych osób w rozbiciu na poszczególne grupy”.
UWAGA!
Liczba wszystkich wypadków z ludźmi musi być co najmniej równa liczbie osób poszkofot. Elżbieta Przyłuska
dowanych, którym udzielono pomocy medycznej na terenie działań z rubryki 22 poz. 1. W sytuacjach, gdy któryś z poszkodowanych oddalił się z miejsca działań lub odmówił przyjęcia
pomocy medycznej, liczba wypadków z ludźmi będzie większa od liczby osób poszkodowanych, którym udzielono pomocy medycznej
na terenie działań z rubryki 22 poz. 1. Osoby,
u których ratownicy PSP odstąpili od resuscytacji (nie wypisujemy w takich sytuacjach
„Karty udzielonej pomocy medycznej”) lub
u których lekarz stwierdził zgon, traktowane są
jako osoby, którym udzielono pomocy medycznej na miejscu zdarzenia, ponieważ ocena stanu poszkodowanego stanowi element
udzielania pomocy. W razie odstąpienia przez
ratowników PSP od resuscytacji osoby poszkodowanej i braku na miejscu zdarzenia zagrożeń wymagających likwidacji nie ma konieczności oczekiwania na przybycie lekarza,
który stwierdzi zgon osoby poszkodowanej,
a więc po przekazaniu miejsca zdarzenia policji można wrócić do JRG, by odtworzyć gotowość operacyjną.
Przykład
● „Pożar mieszkaniowy: dwie osoby poszkodowane pod opieką pogotowia ratunkowego (zespołu ratownictwa medycznego)
przed przybyciem na miejsce zdarzenia PSP.
W trakcie działań ratowniczo-gaśniczych już
po przybyciu PSP, kolejne dwie osoby poszkodowane”: w rubryce 23 wpisujemy łączną liczbę poszkodowanych, czyli 4.
UWAGA!
Nie ma konieczności dokładnego określania całkowitej liczby poszkodowanych w da-
nym zdarzeniu. Na potrzeby informacji ze zdarzenia należy posługiwać się wiarygodnymi informacjami pozyskanymi od poszkodowanych, ratowników i świadków zdarzenia.
Ostateczna liczba poszkodowanych zostanie
ustalona po przeprowadzeniu czynności dochodzeniowych
● „Miejscowe zagrożenie – pomoc policji
w oświetleniu terenu przy oględzinach miejsca zbrodni: leżące na trawie zwłoki, PSP
oświetla teren działań policji”: w rubryce 23
wpisujemy 1, traktując akcję jako działania
ratownicze (zabezpieczenie miejsca zdarzenia) w zdarzeniu z jedną osobą poszkodowaną.
Rubryka 24
DANE PERSONALNE OSÓB POSZKODOWANYCH – należy ściśle przestrzegać
objaśnień do tego punktu z załącznika nr 2
do rozporządzenia MSWiA z 29 grudnia 1999 r.
w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego: „[...]
należy podać zweryfikowane imię, nazwisko,
wiek i płeć (M/K) osoby poszkodowanej lub
zmarłej. [...] Dla osób niebędących ratownikami podajemy, w miarę możliwości, dane osobowe tylko osób zmarłych”.
Rubryka 32
KOORDYNACJA MEDYCZNYCH DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH – należy ściśle przestrzegać objaśnień do tego punktu z załącznika nr 2 do rozporządzenia MSWiA z 29 grudnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego: „[...] należy podać dane personalne
osoby, która na terenie działań ratowniczych
1/2010
29
SZKOLENIE
wspomagała kierującego działaniem ratowniczym w zakresie koordynacji działań z zakresu ratownictwa medycznego (kpp i medyczne
czynności ratunkowe) prowadzonych przez
wszystkie służby i podmioty uczestniczące
w działaniach” – wpisujemy lekarzy, ewentualnie innych koordynatorów lub kierowników
zespołów ratownictwa medycznego działających
na miejscu zdarzenia.
UWAGA!
Moment rozpoczęcia koordynacji medycznych działań ratowniczych nie zawsze jest tożsamy z przekazaniem poszkodowanego, np.
ewakuowanego ze strefy zagrożenia po 20 minutach od chwili przybycia zespołu ratownictwa medycznego lub w zdarzeniach mnogich
i masowych. Jeżeli zespół ratownictwa medycznego (ambulans) przybył przed podmiotami
KSRG lub zadysponowanymi przez PSK/MSK
lub WSKR (np. OSP spoza KSRG), jako moment rozpoczęcia koordynacji wpisujemy naszą
godzinę przybycia, gdyż koordynacja medycznych działań ratowniczych to pojęcie dotyczące KSRG i pojawia się w chwili przybycia
na miejsce zdarzenia pierwszego podmiotu
KSRG.
Rubryka 33
DANE OPISOWE DO INFORMACJI ZE
ZDARZENIA – należy dokładnie opisać zamiar taktyczny przyjęty przez KDR oraz działania z zakresu kpp (w tym segregację wstępną) realizowane przez podmioty KSRG obecne na terenie działań ratowniczych, z zaznaczeniem czynności wykonywanych przez OSP.
Z uwagi na inny zakres odpowiedzialności, inny poziom nadzoru merytorycznego, inną do-
kumentację – nie wypisujemy za członków OSP
„Kart udzielonej pomocy medycznej”.
Opis działań powinien być zgodny z zasadami taktyki ratownictwa medycznego na podstawie procedury nr 1 z wytycznych KG PSP
w sprawie organizacji ratownictwa medycznego w KSRG – przybycie i rozpoznanie, zabezpieczenie miejsca zdarzenia i ratowników, dotarcie do poszkodowanego, udzielenie pierwszej
pomocy medycznej i przygotowanie do ewakuacji, ewentualne wykonanie dostępu, ewentualna ewakuacja.
UWAGA!
Należy zapisać moment zakończenia fazy
dzia łań ra tow ni czych (li kwi da cji za gro żeń
w trybie pilnym) i ewentualnego przejścia
(za zgodą SK) do fazy działań humanitarnych
(np. wydobywania zwłok z pojazdu).
Obowiązkowe nazewnictwo stosowane w danych opisowych
 Należy opisać trudności w przeprowadze-







30
niu rozpoznania i zabezpieczenia miejsca
zdarzenia, „wykonanie dostępu” to stworzenie możliwości zbadania i przemieszczania
poszkodowanego (tak powinno to być ujęte w części opisowej, mimo że w hasłach
programu SWD-ST widnieje „uwalnianie ludzi” – pkt 4 rubryki 16, który zaznaczamy,
sporządzając „Informację ze zdarzenia”).
Poszkodowany nie jest „zakleszczony” ani
„uwięziony” w pojeździe – „znajduje się”
w nim lub „pozostaje”.
Przemieszczanie poszkodowanego na mocy decyzji strażaka to zawsze „ewakuacja”,
na mocy decyzji lekarza lub ratownika
z zespołu ratownictwa medycznego – „wydobycie” (np. z pojazdu, ze studni) lub
„transport” (np. na prośbę lekarza do szpitala, na spotkanie innej karetki lub do śmigłowca, niezależnie od tego, czy lekarz jedzie z poszkodowanym, czy nie).
Ani lekarz, ani ratownik zespołu ratownictwa medycznego nie pozostaje w zależności służbowej ze strażakami, dlatego mogą oni strażaków „prosić” o konkretne
działania z zakresu ratownictwa medycznego, a nie „polecać” im ich wykonanie
(spełnienia prośby praktycznie nie powinno się odmówić).
W przypadku podjęcia decyzji o ewakuacji
poszkodowanego należy zawsze podać rodzaj zagrożenia; ewakuujemy „poza strefę zagrożenia”, a nie „do strefy bezpiecznej” (to nie to samo!).
W miarę możliwości należy opisać zastosowaną technikę ewakuacji, np. „na noszach” lub „na nosze”. Różnica w ewakuacji poszkodowanego z pojazdu bezpośrednio na noszach lub ewakuacji inną techniką na przygotowane poza pojazdem nosze
ma zasadnicze znaczenie – z uwagi na ryzyko urazów wtórnych i późniejszych powikłań u poszkodowanego.
Jeżeli w czasie ewakuacji poszkodowany
pozostawał pod naszą bezpośrednią opieką, obowiązkowo wypełniamy „Kartę udzielonej pomocy medycznej” – już przy minimum dzia łań (np. „wspar ciu psy chicz nym”).
Je że li stwo rzy li śmy je dy nie moż li wość
przemieszczania się poszkodowanych lub
zagrożonych osób (np. przez wyważenie
1/2010





drzwi), licz bę osób ewa ku owa nych ze
strefy zagrożenia uwzględniamy w statystyce – poz. 4 rubryki 22 „Informacji ze zdarzenia”, ale nie wypełniamy „Kart udzielonej pomocy medycznej dla poszczególnych
osób”.
W miarę możliwości należy opisać efekt naszych działań z zakresu ratownictwa medycznego, np. „zmniejszenie bólu”, „zatamowanie krwawienia”, „przywrócenie drożności dróg oddechowych”.
Je że li nie mo gli śmy za opie ko wać się
wszystkimi poszkodowanymi, to przekazujemy jednostkom ochrony zdrowia tylko
tych, którymi się zajmowaliśmy; należy podać godzinę ich przekazania – może być
określona orientacyjnie, bo czasem nie ma
możliwości jej ustalenia; przykład zapisu:
„z uwagi na złożoność działań ratowniczych
go dzi nę prze ka za nia po szko do wa ne go
przyjęto orientacyjnie”.
Należy unikać wyrazów: „zwłoki”, „ofiara”
lub „ciało” – w razie stwierdzenia u poszkodowanego braku czynności życiowych podajemy, że jest to nieprzytomny poszkodowany, bez czynności życiowych i rozpoczynamy resuscytację, o ile nie ma niżej wymienionych wskazań do odstąpienia od resuscytacji:
— prze by wa nie po szko do wa ne go po nad 120 minut pod wodą,
— zda rze nie o cha rak te rze ma so wym
(określonym w wyniku segregacji poszkodowanych w zdarzeniu mnogim),
— brak możliwości technicznych prowadzenia resuscytacji (najczęściej w pożarach
mieszkaniowych); przykład zapisu: „z powodu braku możliwości technicznych odstąpiono od resuscytacji” – to wystarczy,
ale można też dodać choćby: „z uwagi
na znaczną deformację ciała poszkodowanego w wyniku oddziaływania termicznego”.
Dopiero po stwierdzeniu zgonu u poszkodowanego przez uprawnioną osobę możemy użyć w opisie zdarzenia sformułowania
„zwłoki” lub „ciało”.
Stwierdzanie zgonu – zgonu nie stwierdza
strażak ani ratownik, tylko lekarz; należy
podać dokładną godzinę i nazwisko osoby,
która stwierdziła zgon poszkodowanego, informacje te są zapisywane na potrzeby
czynności dochodzeniowo-śledczych – nie
mogą być to dane orientacyjne (dyspozytor pogotowia lub policja muszą takimi danymi dysponować).
 Warto wpisać, że lekarz (ewentualnie ratownik medyczny – kierownik zespołu ratownictwa medycznego) w pełni zaakceptował dotychczasowe działania strażaków
z zakresu ratownictwa medycznego (o ile
tak było).
 Należy wspomnieć o wszystkich działaniach członków zespołu ratownictwa medycznego, które wzbudziły nasze wątpliwości (np.: zdjęcie kołnierza, zdjęcie opatrunku, zdjęcie unieruchomienia, zaniechanie
tlenoterapii, niesubordynacja w zakresie
bezpieczeństwa działań itp.).
 Jeżeli lekarz lub ratownik zespołu ratownictwa medycznego wyraża gotowość np.
do wejścia po drabinie, po analizie ryzyka
możemy wyrazić zgodę na działania w warunkach odstąpienia od zasad powszechnie uznanych za bezpieczne, ale nie możemy ich do tego zmuszać i wpisywać, że
„odmówili” takich działań; inaczej jest w sytuacjach braku zagrożenia – np. lekarz nie
chce wejść w celu stwierdzenia zgonu
w miej sce bez za gro żeń (jak spa lo ne
mieszkanie), wtedy wpisujemy: „odmówił”.
 Jeżeli pierwszej pomocy medycznej udzielamy w siedzibie JRG, komendy lub szkoły PSP, to także sporządzamy „Informację
ze zdarzenia” i wypełniamy „Kartę udzielonej pomocy medycznej”.
 W sytuacjach nietypowych należy odnotować w danych opisowych fakt ewentualnej
rozmowy i konsultacji z dyżurnym operacyjnym WSKR albo koordynatorem ratownictwa medycznego KW PSP lub KG PSP.
Przy każdym zdarzeniu z udziałem poszkodowanych, w którym ratownicy podmiotów
KSRG realizowali zadania z zakresu kpp,
w fazie sporządzania „Informacji ze zdarzenia” wskazany jest – w razie jakichkolwiek
wątpliwości – kontakt telefoniczny z koordynatorem ratownictwa medycznego KW PSP
lub KG PSP.

Lek. med. Ignacy Baumberg jest radcą
komendanta głównego PSP