Nie taki trudny początek Czy na pewno poradzi sobie w

ISSN 1731-5190
RELACJE Z PRZEDSZKOLEM
Miejsce na pieczątkę
Nie taki trudny początek
Pierwsze dni w przedszkolu mogą być dla dziecka trudnym
doświadczeniem. Oznacza to
dla niego wkroczenie w nieznany świat,
pełen obcych dzieci i dorosłych, gdzie
obowiązują nowe zasady.
Możesz mu ułatwić ten start:
Przed rozpoczęciem roku, zabierz
dziecko do przedszkola i pokaż mu je.
Przedstaw mu jego wychowawczynię,
jeżeli tylko będzie to możliwe.
Czytaj mu dużo książek o przygodach
dzieci w przedszkolu.
Opowiedz o swoim pierwszym dniu
w przedszkolu. Wytłumacz mu, że
szybko się przyzwyczai do nowego
otoczenia.
Pokaż mu dzieci idące do przedszkola
i do szkoły. Zwróć uwagę, jakie są wesołe.
Opowiedz o różnych ciekawych rzeczach,
które dziecko będzie robiło w przedszkolu: o zabawach, czytaniu bajek,
wycieczkach.
Jeżeli to możliwe, spotkajcie się z innymi dziećmi, które będą w tej samej
grupie. W nowym miejscu dobrze
jest mieć przy sobie znajomą twarz.
W pierwszy dzień przedszkola zrób
coś wyjątkowego, niech dobrze się
dziecku kojarzy, np. pozwól mu nosić
nowe ubranie.
Zachęcaj dziecko do pójścia do przedszkola. Nie mów, że wolałabyś, by zostało w domu.
Jeśli to konieczne, zostań z dzieckiem
w przedszkolu przez jakiś czas.
O ile to możliwe, zaplanuj urlop na
pierwszy tydzień w przedszkolu, albo
poproś o pomoc babcię, dziadka lub
kogoś dorosłego, z kim dziecko lubi
przebywać. Odbierajcie je z przedszkola po kilku godzinach, np. w pierwszym dniu po trzech godzinach,
następnie stopniowo wydłużaj czas
rozstania.
Po wyjściu z przedszkola postaraj się
mieć trochę czasu wyłącznie dla dziecka, by mogło ci spokojnie opowiedzieć
o swoich przeżyciach. Pójdźcie razem
na spacer lub lody. Okaż mu, że zależy
ci, by polubiło przedszkole.
Jeżeli masz starsze dzieci, które „szpanują” opowiadając straszne rzeczy
o szkole i narzekają, że skończyły się
wakacje, poproś je, by się powstrzymały z tymi komentarzami w obecności
„świeżo upieczonego” przedszkolaka.
Niech raczej opowiadają o wesołych
stronach szkoły i zabawach z kolegami.
ROZWÓJ DZIECKA
Czy na pewno poradzi sobie w przedszkolu?
woje dziecko weszło już w wiek
przedszkolny, ale niejednokrotnie masz jeszcze wątpliwości,
czy słusznie zrobiłeś, że zapisałeś je do
przedszkola, czy dojrzało już na tyle, by
poradzić sobie w nowym otoczeniu.
Oto lista sprawności fizycznych, umysłowych, a także umiejętności życia w społeczności, które powinien opanować
czterolatek.
Czy twoje dziecko potrafi:
Stać na jednej nodze przez przynajmniej 10 sekund?
Podrzucać i odbijać piłkę plażową?
Huśtać się lub wspinać?
Odwzorować trójkąt?
Narysować postać człowieka?
Napisać kilka drukowanych liter?
Ubrać się?
Samodzielnie korzystać z ubikacji?
Jeść samodzielnie widelcem i łyżką?
Zapamiętać fragment opowiadania?
Zbudować zdanie z pięciu słów?
Rozróżniać przeszłość, teraźniejszość
i przyszłość?
Podać swoje imię, nazwisko i adres?
Policzyć przynajmniej do dziesięciu?
Nazwać przynajmniej cztery kolory?
A ponadto, czy twoje dziecko:
Rozumie – przynajmniej w praktyce –
pojęcie czasu?
Chce robić to, co inne dzieci?
Przeważnie przestrzega ustalonych
reguł postępowania?
Dobrze czuje się, gdy ma coś wykonać
samodzielnie?
Dąży do spotkania z innymi dziećmi?
Jeżeli okaże się, że twoje dziecko ma
kłopoty z niektórymi tylko pozycjami na
powyższej liście – nie martw się. Każde
dziecko rozwija się we własnym, nieco odmiennym tempie. Ale jeśli jest tych punktów sporo, porozmawiaj z waszym lekarzem rodzinnym lub pediatrą prowadzącym dziecko oraz z nauczycielką w przedszkolu. Wspólnie poszukajcie sposobów,
by doskonalić te umiejętności.
Rozwijaj swoje dziecko – Praktyczne pomysły dla rodziców
TEST DLA RODZICÓW
ROZWÓJ MOWY
Czy uczysz dziecko orientacji
w czasie?
Ćwiczenia na
słuch fonemowy
Większość małych dzieci gubi
się w określeniach czasowych,
mówią „wczoraj pójdę”, myślą,
że godzina, to dłużej niż tydzień.
Możesz pomóc swojemu dziecku nauczyć
się orientacji w czasie. Ten quiz ma za
zadanie pokazać ci, w jakim stopniu już
to robisz i co mógłbyś jeszcze zrobić.
Przyznaj sobie 5 punktów za te działania, które podejmujesz często, 0 za to,
czego nie robisz nigdy. Pozostałe oceń
w skali od 1 do 4 punktów.
1. Określam głośno pory dnia.
Mówię np. „O! Zrobiło się już
ciemno, mamy noc.”
2. Wyznaczam stałe pory rutynowych
czynności mojego dziecka i mówię to głośno, np. „Już pierwsza
godzina, pora na zupę” albo:
„Południe już minęło, a ty jeszcze nie poszedłeś się zdrzemnąć”.
3. Pokazuję dziecku na zegarek
i mówię: „Dłuższa wskazówka
wskazuje minuty, a krótsza
godziny”.
4. Czytam dziecku opowieści na
temat czasu i zegara. Proszę
bibliotekarkę, by pomogła mi
znaleźć odpowiednią lekturę.
5. Tłumaczę dziecku na czym polega pokazywanie czasu przez zegar, np. mówię: „Dobranocka w telewizji będzie, kiedy mała wskazówka stanie na siódemce, a duża
na liczbie 12 u samej góry zegarka”
albo „Wyjdziemy na spacer za dwadzieścia minut. Teraz jest 10 po
piątej, a my wyjdziemy o wpół do
szóstej, kiedy duża wskazówka
dojdzie na sam dół”.
Słuch fonemowy pozwala na odbieranie i identyfikowanie pojedynczych fonemów w wyrazach,
a więc w efekcie pozwala rozróżniać słowa.
Sprawne działanie analizatora słuchowego jest także podstawą prawidłowego
pisania i czytania. Zaburzenia słuchu fonemowego utrudniają rozumienie mowy i są
przyczyną wadliwej realizacji fonemów,
powodują również trudności w czytaniu
i pisaniu (dysleksja, dysgrafia, dysortografia). Dlatego ważne są ćwiczenia wspomagające prawidłowy rozwój słuchu
fonemowego. Oto kilka przykładów:
„Co słyszę?” – dziecko siedzi z zamkniętymi oczami i nasłuchuje, jakie odgłosy dochodzą z sąsiedztwa i z ulicy
(np. auto, motor, karetka, rozmowa itp.).
„Zgadnij co wydało ten dźwięk?”
a) uderzanie pałeczką w szkło, żelazo,
kamień, drewno, toczenie piłki, kasztana, kamienia po podłodze;
b) uderzanie klockami o siebie, łyżeczkami, garnuszkiem, uderzanie łyżeczką w pustą szklankę, w szklankę z wodą, odbijanie piłki gumowej, klaskanie,
darcie papieru, gniecenie papieru, lanie
wody, drapanie po szkle, papierze itp.;
c) rozpoznawanie po dźwięku różnych
przedmiotów w zamkniętym pudełku:
groch, kamyki, gwoździe, cukier, kasza.
Rozróżnianie i naśladowanie głosów
zwierząt: kota, psa, krowy, świnki, kury,
koguta, kaczki, gęsi, wrony.
Ćwiczenia z paronimami:
„bułka – półka”, „domek – Tomek”,
„wąż – wąs”, „koza – kosa”, „pąki – bąki”,
„konik – tonik”, „pasek – piasek”,
„budzik – bucik”, „kaczki – taczki”,
„mecz – miecz”. Powtórz nazwy
wyrazów przed lustrem, a następnie
zapytaj dziecko, czy są to takie same
wyrazy czy inne? Do każdej pary narysujcie obrazki. Ułóż wraz z dzieckiem
zdania z każdym wyrazem.
Ile punktów otrzymałeś?
Powyżej 20 – znakomicie pracujesz
nad wyrobieniem orientacji czasowej
u swojego dziecka.
Między 19 a 15 – całkiem przyzwoicie,
jesteś na dobrej drodze.
Poniżej 15 – spróbuj wykorzystać
kilka pomysłów z tego testu.
Siedzi misiek na półce...
... i przygląda się bułce.
Miesięcznik wydawany od września do czerwca.
Wydawca, zamówienia i prenumerata: Dr Josef Raabe
Spółka Wydawnicza Sp. z o.o., ul. Kurpińskiego 55a, 02-733
Warszawa, tel. (22) 843 06 60. fax. (22) 843 33 17
e-mail: [email protected] * www.raabe.com.pl
Redaktor Naczelna Izabela Malec
korekta Paulina Borek
tłumaczenia Maciejka Mazan
porady logopedy Halina Kustosz-Miśko
rysunki Ajdyn Łazimow
redakcja i skład komputerowy Anna Witalis Zdrzenicka
© Copyright by Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza
Sp. z o.o., Warszawa 2003.
Uwaga!
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Żadna część publikacji nie może być
kopiowana ani rozpowszechniana
w jakiejkolwiek postaci bez pisemnej
zgody wydawcy, gdyż stanowi to
naruszenie Ustawy z dnia 4 lutego
1994 r. o prawie autorskim
i prawach pokrewnych.
KIEDY POTRZEBUJESZ POMOCY
Rozpoznawanie
symptomów dysleksji
Dysleksja może bardzo utrudnić dziecku naukę czytania. Jednak fachową pomocą problemy
dyslektyków można zminimalizować. Warto zatem poznać diagnozę jak najszybciej. Dziecko może mieć dysleksję, jeśli:
zaczęło mówić później niż inne dzieci,
znajdowanie rymów przychodzi mu
z trudem,
ma problemy z nauką liczb i liter,
z trudem uczy się pisać swoje imię,
przestawia litery w słowach, np. mówi
„męka ramy” zamiast „ręka mamy”.
2
Materiał opracowany przy współpracy z The Parent Institute
Jeśli podejrzewasz, że twoje dziecko
ma dysleksję, zwróć się do nauczyciela
lub lekarza!
Jeśli specjalista potwierdzi obawy, nie
panikuj. Dysleksja nie oznacza wcale, że
dziecko będzie się gorzej uczyło. Wielu
dyslektyków kończy studia i robi akademicką karierę.
Jednak z pewnością trzeba będzie
w takim przypadku poświęcić dziecku
dużo czasu i cierpliwości na systematyczne ćwiczenia pod kierunkiem
logopedy i psychologa.
POCZUCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI
PYTANIA I ODPOWIEDZI
Sukcesy dla odpowiedzialnych
Pytanie: Nauczycielka w przedszkolu powiedziała, że w tym roku
musimy popracować nad samokontrolą dziecka. Ale jak to osiągnąć?
Bądź konsekwentna. Ustal jasne
zasady postępowania, upewnij się,
że dziecko je rozumie. Następnie
powiedz, jakie będą konsekwencje
łamania tych zasad i sama surowo
przestrzegaj reguł.
Przypominaj dziecku zajścia z przeszłości, np. „Pamiętasz co się stało,
gdy Janek cię popchnął?”.
Nie bądź nadopiekuńcza. Niech
dziecko nauczy się samo dbać o siebie
i o ile to możliwe, ponosić konsekwencje swoich złych decyzji. Później
porozmawiajcie. Wytłumacz mu, jak
mogło uniknąć przykrości.
Dzieci, które nauczyły się odpowiedzialności, lepiej radzą
sobie w przedszkolu. Mają lepszy kontakt z wychowawcą i kolegami.
Podejmują mądrzejsze decyzje.
Jak nauczyć dziecko odpowiedzialności?
Daj mu przykład. Nie możesz wymagać od dziecka, żeby nie robiło czegoś,
co sama robisz.
Pokaż dziecku, jak jego zachowania są
odbierane przez innych.
Używaj dyscypliny, żeby uczyć, a nie
karać. Zawsze mów dziecku, co
powinno zrobić na przyszłość w danej
sytuacji.
KSZTAŁTOWANIE CHARAKTERU
Granice elektroniki
Dzieci uwielbiają oglądać telewizję i bawić się grami komputerowymi, ale rodzice od samego
początku muszą ustalić wyraźne granice.
Wiele programów i gier może autentycznie rozwijać i przedstawiać spore
wartości edukacyjne, ale spędzanie zbyt
dużej ilości czasu przed monitorem
hamuje rozwój ogólny dziecka i blokuje
jego więzi z otoczeniem. Poza tym źle
wpływa na postępy w czytaniu i zabija
poznawcze pasje maluchów w realnym
świecie. Dlatego zajęcia te muszą być
kontrolowane przez rodziców i wychowawców.
Ustal, ile czasu dziecko może spędzać
przed telewizorem i komputerem, np.
pół godziny gry i dobranocka w telewizji w dniu powszednim, dwie
godziny takich zabaw w dniach, gdy
nie idzie do przedszkola.
Za każdym razem upewnij się, że
przed zabawą dziecko wypełniło swoje
obowiązki: narysowało rysunek do
przedszkola, wyniosło śmieci, odłożyło buty na miejsce, ma w swoim
pokoju porządek.
Umówicie się, że skorzystacie z kuchennego minutnika, budzika lub
alarmu w komórce. Gdy zadzwoni
– będzie to sygnał, że czas na zabawy
komputerowe lub telewizję bezapelacyjnie dobiegł końca.
Podsuwaj dziecku takie zajęcia alternatywne, które polubi równie mocno:
naprawdę ciekawe książki (pamiętaj,
że to, co dla jednego dziecka jest ciekawe, dla innego będzie nudne,
zatem dobieraj książki do zainteresowań i upodobań swojego dziecka),
malowanie i wycinanie, rodzinne
zabawy na świeżym powietrzu,
wyprawa sam na sam z rodzicem itd.
Odpowiedź: Wychowawcy przedszkolni
wcale nie oczekują idealnego zachowania
od cztero- i pięciolatków. Ale wiedzą, że
umiejętność samokontroli będzie bardzo
ważna, gdy dziecko rozpocznie naukę
szkolną i że trzeba je do tego przygotować.
Co możecie zrobić w domu?
Niech nauczy się chwilkę poczekać na
to, czego bardzo chce. Wcale nie musicie
natychmiast wypełniać zachcianek dziecka, np. rzucać wszystko i gnać do sklepu,
bo dziecku zachciało się soku. Jak chce pić,
może skorzystać z tego, co jest w domu,
a sok kupicie podczas spaceru. Naucz je
też, że musi cierpliwie poczekać, jeśli jesteś zmęczona, zajęta albo dzieje się właśnie coś, co wymaga twojej pełnej uwagi
(np. gotujący się obiad).
Łącz przywileje z odpowiedzialnością:
zabawa po wykonaniu swoich obowiązków.
Powierz mu jakieś nieskomplikowane prace domowe (wynoszenie śmieci, porządkowanie zabawek, ścielenie własnego łóżka
itp.), które będą wyłącznie na jego głowie.
Upewnij się, czy zrobiło, co do niego należy, zanim zasiądzie przed telewizorem. To
nawyk, który w okresie szkolnym będzie
bardzo ważny.
Niech wyraża swoje emocje słowami,
a nie – wrzaskami, biciem brata i złośliwościami. To bardzo trudna sztuka, ale jak ją
opanuje, będzie procentowała w całym jego
życiu. Obserwuj dziecko. Kiedy zobaczysz,
że wpada w złość, natychmiast to przerwij.
Rozmawiajcie o tym, co czuło zanim zaczęło się denerwować. Naucz je wyładowywać emocje, np. poprzez rysowanie. Dobrze robi w takiej chwili 5 minut intensywnej gimnastyki lub skakania na skakance.
Redakcja
MATEMATYKA
Z matematyką za pan brat
Wielu rodziców pamięta własne
problemy z matematyką w szkole i nie jest w stanie sobie wyobrazić, jak mogliby pomóc dzieciom
w nauce tego przedmiotu. Tym bardziej
nie wiedzą, jak mogliby sprawić, by
dziecko go polubiło. Jednak uczenie
najmłodszych dzieci jest całkiem proste.
Najpierw dzieci muszą nauczyć się
rzeczy podstawowych, których wy sami,
machinalnie używacie na co dzień, np. by
płacić rachunki, obliczyć wynik meczu,
czy ustalić proporcje składników do
przygotowania potrawy.
Najlepiej uczy się dziecko matematyki poprzez codzienne czynności. Zaplanuj takie zajęcia z dzieckiem, które
połączą naukę i zabawę. Nie chodzi tu
o nic szczególnego. Wykorzystaj w tym
33
celu np. codzienne zakupy. Głośno obliczaj, ile musisz kupić jajek – 2 do naleśników, 4 na śniadanie dla każdego z was itd.
Ile to będzie razem? Albo gdy kroisz chleb,
razem liczcie kromki – ile zjada każdy
członek rodziny? Ile więc trzeba ukroić,
żeby się wszyscy najedli? Dobrym sposobem nauczenia dziecka liczenia jest też
zabawa w karty, domino, kości itd.
Pamiętaj, że najważniejszą rzeczą dla
dzieci zaczynających edukację, jest
polubienie matematyki. Jeśli dziecko się
znudzi albo zniechęci do tej edukacyjnej
zabawy, nie zmuszaj go na siłę. Po prostu
zaproponuj inną zabawę. Nie przesadzaj
z grami matematycznymi. Lepiej codziennie troszeczkę, ale z przyjemnością.
Niech to będą po prostu zabawy, które
lubi twoje dziecko.
Materiał opracowany przy współpracy z The Parent Institute
ZABAWA I NAUKA
NAUKA CZYTANIA
Jesienne
zabawy i słowa
Zanim dziecko zacznie czytać
– biblioteczka na medal
Wykorzystaj jesienne zabawy do
wzbogacenia języka twojego
dziecka. Dzięki nim maluch
nauczy się cieszyć tą kolorową porą roku,
będzie poznawał i rozwijał swoje zmysły,
a także doskonalił umiejętność mówienia
i wyrażania własnych emocji oraz przemyśleń.
Zacznij od rozmowy o jesieni.
Wybierzcie się do biblioteki i poszukajcie książek o tej porze roku: baśni,
książek przyrodniczych, pięknych
albumów fotograficznych. Przeczytaj
kilka takich opowieści.
Pokaż mu kolorowe liście, kasztany,
żołędzie i inne „dary” jesieni.
Zbierzcie najpiękniejsze liście i wklejcie do specjalnego zeszytu. Dowiedzcie się, z jakiego drzewa pochodzą.
Jakie owoce mają te drzewa? Niech
dziecko narysuje je w swoim „zielniku” obok liścia, np. przy liściu dębu
niech narysuje żołędzie.
Zbierzcie spadające liście, żołędzie,
kasztany, szyszki i orzechy. Włóżcie
je do pudełka. Zróbcie w nim
dziurę, przez którą dziecko będzie
mogło włożyć rękę do środka. Niech
dziecko rozpoznaje te rzeczy po
kształcie.
Możecie bawić się w tę grę, mieszając
jesienne skarby z innymi rzeczami
znalezionymi w domu. Pozwól
dziecku włożyć do pudełka rzeczy,
które ty będziesz rozpoznawać.
Tak jak nie ma idealnych dzieci
(poza twoim, rzecz jasna), tak
samo nie ma idealnych książeczek dla dzieci. Jest ich mnóstwo. Większość rzeczywiście działa pobudzająco na
wyobraźnię, rozwija kreatywność dziecka,
wzbogaca je umysłowo i emocjonalnie.
Które zatem powinny trafić do biblioteczki twojego dziecka? Zdecydowanie
powinno się w niej znaleźć kilka rodzajów książeczek:
Typowe dla małych dzieci historyjki,
wprowadzające i utrwalające użycie
poszczególnych słów, o prostej, łatwej
do powtórzenia fabule.
Informacyjne książeczki o dzisiejszym
świecie (nie fantastycznym), zawierające fotografie i proste opisy.
Tradycyjne baśnie (mogą to być
tytuły, które pamiętasz z własnego
dzieciństwa).
Książeczki koncepcyjne z obrazkami,
wprowadzające kształty, kolory,
pojęcia przeciwstawne itd.
Zawierające podstawy nauki liter
i liczb – im więcej znajdziesz takich
książeczek, tym lepiej.
Historyjki obrazkowe, zawierające
niewiele słów, opowiadające fabułę za
pomocą rysunków – dziecko chętnie
samo będzie „czytało” takie obrazki.
Wierszyki – bo czyż jest lepsza od
poezji droga do pokazania dziecku
bogactwa znaczenia słów?
Książeczki „do zabawy” – zgadywanki,
kolorowanki, wyklejanki, rebusy itd.
POZNAWANIE ŚWIATA
MÓWIENIE I SŁUCHANIE
Rozwijający spacerek
„Teraz” i „później”
Najmłodsze dzieci potrzebują
dużo zabaw na świeżym
powietrzu. Wiekszość z nich
chce spędzać jak najwięcej czasu poza
domem. Jednak bywają i takie, które
trzeba odciągać siłą od telewizora lub wolą
rysować w swoim pokoju niż bawić się na
podwórzu. Jeżeli twoje dziecko jest
domatorem, dołóż wszelkich starań, by
zachęcać je do wychodzenia. Przebywanie
poza domem rozwija umiejętności obserwacji, buduje kreatywność i poprawia
samopoczucie. Poza tym jest konieczne
dla zdrowia. Jednak nie zmuszaj go do
spacerów, ale spraw, by samo je polubiło.
Naucz je obserwować naturę.
Pozwól dziecku na swobodne przyglądanie się naturze. Nie rozmawiajcie
w tym czasie, jeśli tego nie chce.
Nie popędzaj go, że już musicie iść
dalej.
Nie reaguj kiedy np. włoży rękę do
wody, pozwól mu dotknąć kwiatków,
„potaplać” się w błocie.
Te dwa słowa są podstawą do
nauczenia przedszkolaka
czegokolwiek o czasie. Bez ich
prawidłowego rozumienia, dziecko
będzie gubiło się w takich określeniach,
jak „dzisiaj” i „wczoraj”.
Kiedy to tylko jest możliwe, używaj
słowa „teraz” i mów, co wydarzy się
„później”, np. „Teraz jemy śniadanie,
a później pójdziemy do przedszkola”,
albo „Teraz powędrujesz do łazienki
umyć zęby, a później poczytamy książkę”.
Słowo „później”, to także wstęp do
nauki cierpliwości. Jednak wymaga ono
konsekwencji ze strony rodzciów.
„Później” nie może oznaczać „nigdy”.
Pytaj dziecko o różne rzeczy, które
będą wymagały od niego obserwacji.
Np. „Skąd wieje wiatr?”, „Co się teraz
dzieje z pogodą?”, „Czy potrafisz
rozpoznać dźwięki z zamkniętymi
oczyma?”.
Zachęcaj je do budowania kryjówek,
baz, domków na drzewie czy ścieżek.
Układajcie wspólnie wierszyki, piosenki i opowiastki o tym, co robiliście
podczas zabawy na dworze.
W dni deszczowe zaplanujcie wspólnie, gdzie pójdziecie na spacer, gdy się
poprawi pogoda i co będziecie wówczas obserwowali.
KALENDARIUM RODZICA
4 września
poniedziałek
Rozpoczęcie roku
23 września
sobota
Pierwszy dzień jesieni
30 września
sobota
Dzień Chłopaka
4
Materiał opracowany przy współpracy z The Parent Institute