więcej

„ LUDZIE LUDZIOM ZGOTOWALI TEN LOS ”
(cyt. Zofia Nałkowska)
8 listopada pojechaliśmy z klasą na wycieczkę do niemieckiego obozu
koncentracyjnego ”Stutthof” w miejscowości Sztutowo. Była to wycieczka autokarowa, w
której brali udział wszyscy uczniowie naszej klasy IIIa, klasa IIIc i troje opiekunów: Pani
Teresa Płudowska, Pani Basia Mielewczyk i wychowawczyni klasy IIIc.
Wszystko zaczęło się punktualnie, zgodnie z planem. O godzinie 8.30 wyruszyliśmy
do Sztutowa. Tą krótka podróż umilały nam ciekawe historie opowiadane przez panią
przewodnik. Po godzinnej podróży dojechaliśmy na miejsce.
Widok obozu koncentracyjnego obrazu zaparł nam dech w piersiach. Wyglądał on
bardzo smutnie i przygnębiająco.
Na początku przewodnik tego muzeum
opowiedział nam krótko, jak zbudowany był obóz i
jakie budynki pozostały do dziś. Później
obejrzeliśmy dwa dwudziesto minutowe filmy
archiwalne o historii „obozu pracy” jak nazywali
go Niemcy i zaczęliśmy go zwiedzać.
Pan przewodnik zaprowadził nas do małego
drewnianego domku, w którym znajdowały się
tysiące butów dzieci i dorosłych, którzy zostali
zamordowani w tym obozie. Łzy zakręciły się w
oczach.
Obóz usytuowany był u nasady Mierzei
Wiślanej, na zachód od wsi Sztutowo (Stutthof),
przy szosie Gdańsk - Sztutowo. Kolej
wąskotorowa łączyła obóz z najbliższym miastem
- Nowym Dworem Gdańskim, a z drugiej strony
przez prom na Wiśle - połączenie z Gdańskiem.
Teren otoczony był ze wszystkich stron
zbiornikami wodnymi: od zachodu Wisłą, od
południa i wschodu: Zalewem Wiślanym wraz z
siecią kanałów, od północy: Bałtykiem.
Nazistowskie władze Wolnego Miasta
Gdańska, prowadząc politykę zgodną z
tendencjami panującymi w III Rzeszy, zbierały już od 1936 roku informacje o Żydach,
polskiej inteligencji, potencjalnych członków
ruchu oporu i szukały dogodnych miejsc do
wybudowania na swoim terenie obozów
koncentracyjnych. Obóz w Sztutowie był
pierwszym obozem
założonym poza
terytorium III Rzeszy. Jego pierwsze części
powstały jeszcze przed wybuchem II wojny
światowej. Wcześniejsze przygotowania
pozwoliły Niemcom zaaresztować już 31
sierpnia 1939 roku ok. 1500 osób, spośród
których 150-200 osób została przewieziona
do nowo powstającego obozu w Sztutowie.
Pierwotny obóz - tzw. Altes Lager - liczył 8
baraków, które spełniał funkcje koncentracyjne.
Później obóz został powiększony do 120 ha i 30
baraków. Specjalna część została wydzielona dla
Żydów, których przywożono z większości północnej
Europy zajętej przez Niemcy.
We wrześniu 1942 powstało krematorium, a
wiosną 1943 wybudowano komorę gazową, w której
począwszy od 1944 roku przeprowadzano regularne
mordy cyklonem B na więźniach, w szczególności
Żydach. Wydajność komory wynosiła jednorazowo
150 osób. Zwiększyła się również obsługa SS, której
liczebność osiągnęła 1100 osób w 1944 roku.
Ewakuacja "marszem śmierci" nastąpiła w nocy z 25
na 26 stycznia 1945. Niemcy wyprowadzili z obozu
przynajmniej kilkanaście tysięcy wycieńczonych
więźniów. W temperaturze przekraczającej –20
stopni C, prowadzili ich
kilkoma kolumnami ok.
20 km dziennie w
kierunku zachodnim. W
tym samym czasie
ewakuowano również
tysiące więźniów z pod
obozów. Ewakuacja skończyła się śmiercią dla minimum 12.000
osób, z czego 4.000 zostało rozstrzelanych w lodowatym morzu.
Liczbę więźniów ocenia się na ok. 110-127 tys. osób
pochodzących z 26 krajów, w tym 49 tys. kobiet i dzieci. Wśród
więźniów najliczniejsi byli Żydzi (ok. 50 tys.) oraz Polacy, ale
także osoby z wielu innych krajów – głównie północnej Europy.
Przybywały też transporty Romów. Do Stutthofu w specjalnych
transportach trafiali także katoliccy księża z Gdańska i innych
okolicznych miast. Część więźniów pracowała w samym
Stutthofie, część była kierowana do licznych pod obozów. Od 1944
roku Żydzi - w szczególności kobiety i dzieci - byli kierowani
bezpośrednio do komór gazowych. Liczbę ofiar ocenia się na około
65 tys. osób. Zdarzały się zwolnienia ludzi z obozu, a
kilkudziesięciu więźniom udało się z niego uciec.
Stutthof wyzwoliły 9 maja 1945 r. oddziały wojsk
radzieckich 48 Armii III Frontu Białoruskiego.
Dla upamiętniania tych strasznych mordów został
postawiony pomnik ku czci ofiar, które zmarły z rąk hitlerowców
w obozie koncentracyjnym Stutthof w czasie II wojny światowej.
Co roku pod tym pomnikiem zostają składane kwiaty przez ludzi
różnych narodowości w hołdzie poległym.
Wycieczka ta była dla nas wielkim przeżyciem. Wszyscy z nas wiedzieli, że II wojna
światowa pochłonęła wiele ofiar, ale nikt z nas nie spodziewał się tego, że hitlerowcy z tak
zimną krwią i w tak okrutny sposób traktowali i mordowali tysiące niewinnych ludzi.