Analiza tygodnia - eksperci.kj.org.pl

Nr 34 i 35/2009 (17.08.2009-30.08.2009)
Barometr Rozwoju Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
ANALIZA TYGODNIA
Turystyczno-rowerowa wielka szansa Małopolski
Zbliżający się koniec wakacji może być pretekstem do zastanowienia się, czy Małopolska w pełni
wykorzystuje swój potencjał turystyczny. Co prawda niedawne doniesienia prasowe wskazują, że w
Zakopanym padł rekord liczby turystów, ale zdjęcia turystów stojących w kolejce na Giewont każą
zastanowić się nad efektywnością modelu turystyki zorientowanego na ilość, a nie jakość. Tym
bardziej, że Małopolska zdecydowanie trzyma się daleko od najbardziej dochodowych i najbardziej
dynamicznie rozwijających się na świecie nisz w tym biznesie – w tym od turystyki rowerowej.
Małopolska może się pochwalić pewnymi rowerowymi sukcesami. W stacji narciarskiej Wierchomla
znajduje się doskonały tor zjazdowy, na którym odbywają się mistrzostwa Polski w downhillu ekstremalnej odmianie kolarstwa górskiego. Pozostała infrastruktura rowerowa w Małopolsce niestety
wygląda zdecydowanie gorzej. Istniejące trasy rowerowe są fatalnie oznakowane i trasowane tak, że
albo są w ogóle niedostępne na rowerze (trzeba do nich dojechać samochodem) albo są
nieprzejezdne dla większości potencjalnych użytkowników. Adresatem tej infrastruktury są
zaawansowani kolarze górscy przewożący rowery samochodami a nie jadący z bagażem turyści
rowerowi.
Sama Małopolska jest obszarem z jednej strony bardzo trudnym dla rowerzystów: jest górzysta, a
jedyne dostępne rowerem drogi bardzo często są dziurawe i strome albo prowadzą ogromny ruch
samochodowy. Z drugiej jednak strony ma ogromny potencjał: piękne widoki, dobrą bazę noclegową,
liczne zabytki i atrakcje. Przykład Austrii, kraju o podobnie trudnym (a zarazem widowiskowym!)
ukształtowaniu terenu pokazuje, że góry nie muszą być przeszkodą. Tajemnica leży w umiejętnym
trasowaniu szlaków rowerowych. W Austrii biegną one dolinami rzek, często koronami wałów
powodziowych tak, aby zminimalizować przewyższenia i korzystanie z nich było banalnie łatwe i
dostępne także dla dzieci czy osób starszych.
Co więcej, w Krakowie krzyżować się mają dwie międzynarodowe trasy rowerowe systemu EuroVelo:
trasa nr 4 biegnąca z przylądka Roscoff we Francji przez Pragę oraz trasa nr 11 biegnąca od przylądka
Nordkap w Norwegii przez Finlandię, Litwę do Grecji (Zobacz też: www.eurovelo.com). Żadna z nich
na terenie Małopolski nie jest formalnie wyznaczona, a na planowanej trasie ich przebiegu na
rowerzystę czyhają liczne przeszkody. Istnieją w Małopolsce co prawda szlaki międzynarodowe
(Greenways), ale fatalna nawierzchnia, ogromne przewyższenia, złe oznakowanie i skomplikowany
przebieg powodują, że nie są praktycznie używane.
Tymczasem Kraków jest jedyną polską metropolią, do której można przyjechać pociągiem z rowerem
i z samego peronu dojechać poza ruchem samochodowym aż do granic miasta. Stało się to możliwe
po otwarciu tunelu rowerowego pod peronami dworca PKP oraz budowie dróg rowerowych na Rondzie
Mogilskim i rowerowej Trasy Tynieckiej wzdłuż Wisły. To symbol zupełnie nowych i obecnie zupełnie
niewykorzystanych możliwości poszerzenia rynku turystycznego w regionie.
Drugim symbolem jest sukces niszowego biznesu, zorientowanego na rowerową turystykę
przyjazdową - głównie z Niemiec, ale też Holandii i Wielkiej Brytanii. To bardzo elitarny rodzaj
turysty: osoby z reguły w starszym wieku, wymagające dobrych hoteli i pensjonatów. W Małopolsce
hitem okazała się nieistniejąca nigdzie oficjalnie jako "trasa rowerowa" Droga Pienińska: polsko słowacka trasa łącząca Sromowce Niżne przez Czerwony Klasztor ze Szczawnicą. Niestety, poza tym
odcinkiem rowerzyści muszą jechać drogami publicznymi, nierzadko w dużym ruchu samochodowym.
Niektóre odcinki są tak niebezpieczne, że tour- operator pakuje rowerzystów do autobusu, a rowery
na przyczepę.
Władze województwa nie zrobiły jak dotąd nic, aby wspierać turystykę rowerową. A do zrobienia jest
sporo. Ostrożne szacunki wskazują, że w Małopolsce można i należy wyznaczyć około 1500 km
regionalnych i ponadregionalnych tras rowerowych. Z tego tylko około 360 km stanowić powinny
wydzielone drogi rowerowe. Pozostałe 1100 km może być prowadzone istniejącymi drogami o
minimalnych natężeniach ruchu samochodowego. Konieczna jest też budowa kładek rowerowych na
Nr 34 i 35/2009 (17.08.2009-30.08.2009)
Barometr Rozwoju Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
rzekach. Koszt tego przedsięwzięcia można ostrożnie szacować na około 400 milionów złotych.
Oczywiście, nie wszystko trzeba budować od razu. Z pewnością w pierwszej kolejności warto pochylić
się nad istniejącą już, ale wymagającą poprawek Wiślaną Trasą Rowerową między Krakowem a
Oświęcimiem. Kraków deklaruje chęć budowy drogi rowerowej do Niepołomic. Przytoczony powyżej
przykład Drogi Pienińskiej wskazuje że inwestycje w trasę rowerową na całej długości Dunajca,
przynajmniej do Nowego Sącza przyniosą efekt synergii. Wreszcie należy wykorzystać fakt, że
międzynarodowa trasa EuroVelo 11 jest już wyznaczona na Węgrzech i przejezdna na Słowacji. W jej
przypadku konieczna jest likwidacja "wąskich gardeł" i budowa drogi rowerowej wzdłuż Popradu
między Piwniczną a Nowym Sączem oraz dróg rowerowych w Nowym Sączu, Limanowej a także
punktowych ułatwień między Limanową, Gdowem, Wieliczką i Krakowem. Koszty tak określonego
pierwszego etapu otwierania Małopolski na turystykę rowerową wynoszą około 100 mln złotych.
Warto też zwrócić uwagę, że rozwój turystyki rowerowej musi być powiązany z poprawą oferty
transportu publicznego - bo turystyka rowerowa to połączenie roweru i pociągu (lub samolotu) a nie
samochodu. Tymczasem w żadnym z zamawianych przez Województwo Małopolskie nowych
szynobusów nie ma wieszaków na rowery (w jednym, starszym są, ale za to włożone w nie rowery
całkowicie blokują przejście przez wagon). W starszych pociągach elektrycznych zabudowane zostały
przedziały w których można było przewozić rowery. Jeszcze gorzej jest z rozkładami jazdy: pociągi
jeżdżą tragicznie rzadko, a godziny ostatnich odjazdów często uniemożliwiają eksplorację rowerem
co atrakcyjniejszych części województwa.
Pytanie, czy rozwój turystyki rowerowej nie powinien stać jednym ze strategicznych celów
województwa małopolskiego w latach 2014-2021? Jest dość czasu, aby dobrze zaplanować inwestycje
i uniknąć błędów, które w Polsce często się popełnia przy budowie infrastruktury rowerowej. A jeśli
nawet postulowane powyżej 100 mln złotych okaże się zbyt wielkim kosztem, to przynajmniej
infrastrukturę rowerową należałoby wreszcie wprowadzić do systemu planowania przestrzennego
województwa i dać jasny sygnał gminom. Od czegoś trzeba zacząć.
Więcej na ten temat będzie można przeczytać w raporcie CAR: "Analiza potrzeb i możliwości
inwestycji infrastrukturalnych dla turystyki rowerowej w Małopolsce", dostępnym już wkrótce w
internecie.
opracowanie: Marcin Hyła
WYDARZENIA TYGODNIA
Główny Urząd Statystyczny opublikował dane dotyczące warunków
mieszkaniowych Polaków. Małopolska wypadła na tle innych województw
stosunkowo dobrze. Ze średnią powierzchnią mieszkania 74,8 m2
województwo uplasowało się na 4 miejscu, ustępując miejsca tylko
województwom: opolskim, wielkopolskim oraz podkarpackim. Średnia
krajowa była o 5 m2 niższa.
Dobre warunki
mieszkaniowe w
Małopolsce
Dane dostępne są tutaj.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zaktualizowało już na przełomie
lipca i sierpnia listy projektów indykatywnych (kluczowych). Sprawa nie
była powszechnie dyskutowana, a ponieważ dotyczy Małopolski,
przypominamy najważniejsze jej punkty. W sektorze projektów
transportowych, dodana została „Przebudowa linii tramwajowej na
odcinku Rondo Mogilskie - al. Jana Pawła II - Plac Centralny wraz z
systemem sterowania ruchem w Krakowie” (lista podstawowa, koszt 171
Zmiany w
małopolskich
projektach
kluczowych
Nr 34 i 35/2009 (17.08.2009-30.08.2009)
Barometr Rozwoju Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
mln PLN/dofinansowanie UE 73 mln PLN), zaś wykreślono „Budowę
przystanku Kraków Grzegórzki wraz z adaptacją infrastruktury dla
potrzeb transportu zbiorowego” (195 mln/73 mln).
Z rezerwy na listę podstawową dostał się dodatkowo projekt
„Modernizacja linii kolejowej E 30/C-E 30, odcinek Kraków-Rzeszów,
etap III” (4710 mln PLN/3062 mln PLN). Smutną podróż w odwrotną
stronę odbyła „Modernizacja linii kolejowej Psary – Kraków (odcinek
Psary – Kozłów oraz odcinek Kraków Batowice – Kraków Główny: 1345
mln/874 mln). Projekt rozwoju sieci transportu publicznego w Krakowie
podzielono na dwa: przebudowa ul. Długiej i zakup taboru (472 mln/194
mln) oraz budowa linii tramwajowej na Ruczaj (163 mln/54 mln).
W sektorze kultury dodano projekty: „Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa w
Krakowie” (6,04 mln/5,14 mln), „Rewitalizacja w Zakopanem –
przebudowa Teatru im. St. Ignacego Witkiewicza” (37,5 mln/25,15 mln)
oraz „Budowa Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego
w Lusławicach” (64,95 mln/50 mln), zaś w sektorze zdrowie:
„Przebudowa i rozbudowa wraz z wyposażeniem Kliniki Pneumonologii i
Mukowiscydozy w Instytucie Gruźlicy i Chorób Płuc Oddział Terenowy w
Rabce-Zdroju” (56,93 mln/48,19 mln).
Niedługo rozpocznie się budowa drugiego etapu autostrady A-4 łączącej
Kraków z Tarnowem. Do dziś nie jest jednak rozwiązana sprawa dróg
dojazdowych, które umożliwią dojazd z planowanych węzłów autostrady
do pozostałych dróg w regionie. W zeszłym tygodniu Zarząd
Województwa podpisał porozumienie z GDDKiA w sprawie współpracy
przy przygotowywaniu, finansowaniu i realizacji budowy drogi łączącej
węzeł brzeski A-4 z drogą gminną w Mokrzyskach. Połączenie węzła z
drogą wojewódzką Koszyce-Brzesko jest częścią większej inwestycji
łączącej północne obszary województwa z przejściami granicznymi ze
Słowacją. Województwo pokryje całość kosztów przygotowania
inwestycji oraz ¼ kosztów jej wykonania. Pozostałą część sfinansuje
GDDKiA. Inwestycja w 85% pokryta zostanie z funduszy Unii Europejskiej.
Powstanie droga
umożliwiająca
zjazd z A4 na
wysokości węzła
brzeskiego
W dniach 9-12 września Krynica –Zdrój już 19. raz będzie gospodarzem
jednego z najważniejszych wrześniowych wydarzeń gospodarczych.
Hasło tegorocznego Forum nazywanego „Davos Europy Wschodniej” to
"Solidarność europejska - 20 lat po rewolucji".
XIX Forum
Ekonomiczne
Debaty z udziałem ok. 1,5 tys. specjalistów mają dotyczyć m.in.
bezpieczeństwa energetycznego, społecznej odpowiedzialności biznesu,
konkurencyjności Europy Środkowo-Wschodniej, oraz wpływu kryzysu
finansowego na sytuację rynkową w Polsce., a także europejskiej drogi
wyjścia z kryzysu ekonomicznego, wspólnej polityki wschodniej w
ramach Trójkąta Weimarskiego oraz nowej formuły stosunków pomiędzy
Europą Środkową i Wschodnią a Rosją.
9 września zostaną wręczone Nagrody FE w kategoriach: Człowiek
Europy Środkowo-Wschodniej, Nowa Kultura Nowej Europy, Firma Europy
Środkowo-Wschodniej. Forum towarzyszyć będą również wydarzenia
specjalne: II Forum Inwestycyjne w Tarnowie, III Forum Regionów w
Muszynie, Forum Młodych Liderów w Nowym Sączu.
Nr 34 i 35/2009 (17.08.2009-30.08.2009)
Barometr Rozwoju Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Zespół Szkół Plastycznych w Tarnowie otrzymał dofinansowanie w
ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na
rozbudowę kompleksu w wysokości ponad 14 mln zł. Trójetapowa
inwestycja wkroczyła tym samym w 2. fazę polegającą na budowie sali
sportowej, pracowni reklamy, fotograficznej i malarskiej oraz
pracowniami artystycznymi. Zakończony 1. etap inwestycji polegał na
modernizacji
istniejącej
infrastruktury
oraz
budowie
ciągu
komunikacyjnego między istniejącymi budynkami. Środki przeznaczone
na ten cel (ponad 4,2 mln zł) stanowiły wkład własny w projekt Miasta
Tarnowa. Całość inwestycji ma zakończyć się z końcem 2010 r. Obejmie
budowę trzech nowych budynków, remonty istniejących, przystosowanie
całości kompleksu do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz zakup
nowoczesnego wyposażenia. W opinii władz miasta przyczyni się to do
poprawy jakości kształcenia plastycznego, nawet na poziomie wyższym.
Rozwój Zespołu
Szkół Plastycznych
w Tarnowie
Od 1 września ze względu na „malejące zainteresowanie” zawieszono
kursowanie „pociągu papieskiego” z Krakowa do Wadowic - pomalowany
w barwy papieskie skład przeznaczono do codziennej obsługi linii z
Krakowa do Bielska-Białej.
Pociąg WieliczkaKraków – Oświęcim
Tego samego dnia Małopolski Zakład Przewozów Regionalnych uruchamia
nowe pociągi bezpośredniej relacji Wieliczka Rynek–Kraków Główny–
Oświęcim–Wieliczka Rynek (przez Trzebinię). Mają one obsługiwać
podróżnych w godzinach od 4.00 do 23.00 i kursować co 60 minut. Nowy
rozkład pociągów ma ułatwić podróżowanie pomiędzy dwoma
najczęściej odwiedzanymi przez turystów ośrodkami w Województwie
Małopolskim – Kopalnią Soli „Wieliczka” oraz Obozem Zagłady AuschwitzBirkenau.
Ceny biletów są atrakcyjne - przy biletach okresowych można
zaoszczędzić nawet do 40 % ceny biletu. Nowa oferta przewozowa
oznacza dla mieszkańców Wieliczki, Krakowa, Oświęcimia skrócenie
czasu podróży w mieście oraz znaczne skrócenie dojazdu dla pasażerów
ze strefy podmiejskiej w promieniu 30 – 50 km od centrum.
A jeśli przy przystankach pojawi się jeszcze możliwość parkowania
rowerów i aut - dodatkowym atutem będzie zmniejszenie ruchu
samochodowego w aglomeracji krakowskiej i zmniejszenie zanieczyszczenia emisjami samochodowymi.
Podczas sesji Rady Miasta ujawniono, że w budżecie miasta zabranie ok.
247 mln zł na realizację założeń z początku br. Kwota ta jest głównie
sumą zaplanowanych ok. 180 mln zł z podatków CIT i PIT, prawie 50 mln
zł ze sprzedaży nieruchomości oraz ponad 20 mln zł za sprzedaż koncesji
na budowę parkingu przy Nowym Kleparzu, które nie zostaną
zrealizowane. W związku z negatywnymi prognozami zdecydowano się
opóźnienie kilku inwestycji, z których najważniejsza to poszerzenie ul.
Igołomskiej. Prezydent miasta zdecydował się zawiesić dwie inwestycje:
kładkę na Wiśle oraz Halę Stulecia Cracovii, która miała powstać między
Błoniami i Rudawą. Według opozycji zagrożona jest także przebudowa
ronda Ofiar Katynia, na którą może nie starczyć środków własnych
(inwestycja współfinansowana przez UE). Pytanie, czy rezygnacja z kilku
Kolejne cięcia w
budżecie miasta
Krakowa
Nr 34 i 35/2009 (17.08.2009-30.08.2009)
Barometr Rozwoju Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
inwestycji okaże się skuteczna w obliczu ciągle malejących dochodów do
kasy miasta?
Pod koniec maja b.r. Prezydent Miasta Krakowa przygotował dla Rady
Miasta raport z realizacji strategii; na początku lipca b.r. został on
wycofany ze względu na konieczność „uzupełnienia dokumentu m.in. o
graficzną prezentację danych obrazujących tendencje rozwoju
społeczno – gospodarczego”. Dokument uzupełniono jeszcze o kilka
innych fragmentów. Jednym z ciekawszych jest procentowy wskaźnik
realizacji celów, których w pierwotnej wersji nie było; dzięki nim
wiemy, że spośród 3 celów strategicznych wszystkie zostały zrealizowane
na poziomie ponad 100%, a spośród 20 celów pośrednich tylko 6
osiągnęło poziom wykonalności mniejszy niż 100%, 14 celów wykonano
na poziomie ponad 100% (iście stachanowski rekord pobity został przez
Grodzki Urząd Pracy w ramach realizacji celu Wzmacnianie
konkurencyjności rynku pracy – 164,01%!). O tym jaką ocenę wystawiają
miejskim władzą krakowianie, można przeczytać w Omnibusie
Krakowskim CAR.
Raport z realizacji
strategii rozwoju
miasta po raz drugi
Z aktualną wersją Raportu realizacji strategii można zapoznać się tutaj,
z poprzednią tutaj, zaś z krótką analizą na temat pierwotnej wersji
w nr 26/2009 Barometru Rozwoju Małopolski.
Nowe zarządzenie PMK: tutaj
Choć media lokalne przestały podejmować już temat Zakładu
Termicznego Przekształcania Odpadów okazuje się, że lokalna
społeczność nie ustaje w swoich działaniach przeciwko spalarni. Strona
społeczna korzysta m.in. z forum dyskusyjnego gazeta.pl oraz
miejskiego serwisu dialospoleczny.krakow.pl. W ostatnim czasie
opublikowano dwa niezwykle ciekawe listy: jeden do Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej, drugi do Prezydenta Miasta Krakowa.
Nowe wątki
ws. spalarni w
Krakowie
opracował zespół:
Maciej Gomółka, Marian Dudek, Łukasz Leszczyński, Jan Strycharz, Wojciech Przybylski
analiza tygodnia: Marcin Hyła
koordynacja:
Bożena Pietras-Goc
Copyright by Fundacja Centrum Analiz Regionalnych
oraz Katedra Analiz Regionalnych Klubu Jagiellońskiego
ul. Mikołajska 14/2, 31-027 Kraków
www.car.org.pl ● www.kj.org.pl ● [email protected]