Czy możliwy jest demokratyczny Iran?

Piotr Hanaj
Bartłomiej Nowotarski
Czy możliwy jest demokratyczny Iran?
Czy kolejna fala demokratycznych rewolucji, która uderzyła w kraje arabskie
Północnej Afryki i Bliskiego Wschodu może dotrzeć także do Islamskiej Republiki Iranu?
Artykuł analizuje wewnętrzne przesłanki szans na skuteczną rewolucję i demokratyzację
irańskiej teokracji, włącznie z ustaleniem czy rzeczywiście jest to teokracja czy po prostu
już państwo autorytarne. A więc nieco łatwiejsze do destabilizacji niż reżim totalitarny.
Autorzy dostrzegają istotne zmiany, jakie nastąpiły po oszukanych przez władze
wyborach prezydenckich 2009 roku, tak w społeczeństwie, jak i w strukturach partyjnych
i państwowych. Analizy dokonano w sześciu kategoriach: wertykalnej oraz horyzontalnej
odpowiedzialności władzy, szyickiego rygoryzmu religijnego; tzw. “demokratycznych
enklaw”; rywalizacyjności autokracji; oraz stadium post-totalitarnego. W większości tych
kategorii odnotowano postęp w kierunku demokratycznego otwarcia. Jednakowoż nie
taki, aby już w najbliższych latach, inną drogą niż rewolucja, można było spodziewać się
upadku dyktatury ajatollahów. Odpowiedź brzmi: możliwy jest demokratyczny Iran, ale
jeszcze nie teraz. Tym bardziej, że nie wiadomo jak na postawę społeczeństwa i
rywalizujących mocno ze sobą konserwatywnych elit wpłyną restrykcje Zachodu i widmo
zbrojnego konfliktu wywołanego perspektywą posiadania przez Teheran broni jądrowej.