I część swobody przepływu pracowników

Prof. UW dr hab. Robert Grzeszczak
Katedra Prawa Europejskiego
Wydział Prawa i Administracji UW
KONSPEKT ZAJĘĆ – przepływ pracowników (całość – tj. części I-III):
I część swobody przepływu pracowników:
Podstawy prawne (art. 45 TFUE), osoby uprawnione do korzystania ze swobody
przemieszczania się; obywatelstwo UE, unijne pojęcie „pracownik”, prawa
przysługujące pracownikom i ich rodzinom, praca w administracji publicznej –
wyjątek od art. 45 TFUE
I. Kategorie osób uprawnionych do korzystania ze swobody
przemieszczania się
II. Podstawy traktatowe i prawo pochodne UE:
Art. 45 TFUE, ale także - art. 3 TUE (cele) a tu m.in. (…) wysoki poziom zatrudnienia
i ochrony socjalnej, podnoszenie standardu i jakości życia i spójność gospodarczą i
społeczna (…).
Stąd w pozostałych częściach (tytułach) TFUE uszczegółowienie:
TYTUŁ IV SWOBODNY PRZEPŁYW OSÓB, USŁUG I KAPITAŁU
Rozdział 1: Pracownicy / TYTUŁ IX: Zatrudnienie / Tytuł X: Polityka społeczna;
Tytuł XII: edukacja, szkolenia zawodowe i młodzież / Tytuł XVIII: Spójność
ekonomiczna i społeczna
Prawo pochodne: rozporządzenie 1612/68, prawa pracowników i ich rodzin /
rozporządzenie 1251/70, prawo pozostania po okresie zatrudnienia oraz dyrektywa
2004/38/WE w sprawie prawa obywateli UE i członków ich rodzin do swobodnego
przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich (Dz. Urz. UE
2004 L 158/77)/ sytuację pracowników migrujących w odniesieniu do sfery
zatrudnienia precyzuje rozporządzenie 492/2011
III. Rynki pracy w EOG i w Szwajcarii oraz kwestia okresów przejściowych
IV. Obywatelstwo UE – por. odp. konspekt z sem. zimowego!!!!
Micheletti C-369/90; Sprawa C-413/99 Baumbast [2002] ECR I-7091;
Sprawa C-138/02 Collins [2003]; Sprawa C-456/02 Trojani [2004], 7.09.04 r.
V. Elementy swobody z art. 45 ust. 3 TFUE – spr. C-292/89 Antonissen [1991]:
wyliczenie uprawnień pracowników migrujących w art. 45 TFUE jest przykładowe
VI. Podmioty zobowiązane do przestrzegania przepisów dotyczących swobody
pracowniczej
Część II: pojęcie pracownika
I. Pracownik – pojęcie unijne:
Hoekstra [1964] ECR 177: pojęcie pracownika ma charakter
wspólnotowy, definiuje je ETS
Levin [1982] ECR 1035: praca w niepełnym wymiarze
Lawrie-Blum [1986] ECR 2121:staż nauczycielski, niskie
wynagrodzenie
Steymann [1988] ECR 6159: praca dla wspólnoty religijnej
Bettray [1989] ECR 1621: NIE - praca w ramach terapii antynarkotykowej
-357/89 Raulin [1992] ECR I-1027: niewielka ilość przepracowanych
godzin
-188/00 Kurz [2002] ECR I-10691: rodzaj i wysokość wynagrodzenia
-138/02 Collins [2003]; status osób poszukujących pracy
II. Swoboda i wyjątek – praca w administracji publicznej
Zatrudnienie w administracji publicznej musi być oparte na stosunku lojalności
wobec państwa oraz więzi narodowej (spr. 149-79 Komisja/Belgia; C-290/94
Komisja/Grecja). TSUE sprecyzował 2 przesłanki:
(1) bezpośredni lub pośredni udział w sprawowaniu władzy;
oraz
(2) ochrona ogólnych interesów państwa lub władz publicznych.
-15/96 – Schöning-Kougebetopoulou
-473/93 – Komisja/Luksemburg
III. Zakaz dyskryminacji migrującego pracownika, Dyskryminacja pracownika
– przykład z orzecznictwa „ polskiego” TSUE:
-611/10; Hudziński i C-612/10; Wawrzyniak z
29.11.2011r.
-281/98 Roman Angonese p. Cassa di Risparmio di Bolzano
Problem – tzw. dyskryminacji odwrotna
Prawo do korzyści socjalnych - korzyści socjalne – sprawa 207/78 Even
o Sprawa Trojani (C-456/02)
o Odmowa wypłaty zasiłku inp. spr. Wenda Geven p. Land Nordrhein-Westfalen,
C-213/05
o Przyznawanie dodatków rodzicielskich: spr. C-137/04 Rockler 2006 r.
o Nabywana nieruchomości spr. 305/87, Komisja przeciwko Grecji
o Dumping socjalny spr. z 4 kwietnia 1975r. spr.167/73, Komisja przeciwko Francji
oraz spr. z 17 marca 1993 r. w spr. Sloman Neptun
o Ochrona osób dotkniętych kalectwem przed wypowiedzeniem pracy, zob. wyrok
z 13 grudnia 1972 w spr. 44/72, Marsman
o Pozamałżeńskie wspólnoty życiowe: spr. z 17 kwietnia 1986 r. 59/85, Reed
o Służba wojskowa: spr. z 15 października 1969 r. 15/69 Ugliola
o inne (por. TS w spr. połączonych C-611/10; Hudziński i C-612/10; Wawrzyniak z
29.11.2011r.)
II część swobody przepływu pracowników:
Unii oraz członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na
terytorium państw czł. – należy mieć tekst dyrektywy podczas zajęć
I. Charakterystyka dyrektywy 2004/38
-482/01 i C-493/01 Orfanopoulos and Oliveri (pkt 97-98) oraz C-127/08
Metock
Wyjątki dyrektywy – zawężająco: sprawy 139/85 Kempf (pkt 13) i C-33/07 Jipa (pkt 23).
-370/90 Singh
spr. C-291/05 Eind
-60/00 Carpenter
spr. C-112/91, Werner
– sytuacja studentów
III. Sytuacja obywateli Unii Europejskiej w świetle dyrektywy 2004/38
zakres podmiotowy: obywatele UE oraz członkowie ich rodzin niezależnie od
przynależności państwowej,
prawo opuszczenia kraju ojczystego i wjazdu na terytorium innego państwa
członkowskiego, * prawo pobytu w dowolnym państwie członkowskim na okres do
3 miesięcy – bez żadnych formalności, jedynie za okazaniem dowodu tożsamości,
prawo pobytu na okres powyżej 3 miesięcy: przysługuje pracownikom, osobom
prowadzącym działalność gospodarczą, innym osobom posiadającym wystarczające
środki finansowe, członkom rodzin obywateli UE,
prawo stałego pobytu: przysługuje wszystkim obywatelom UE, którzy w
państwie przyjmującym przebywają co najmniej 5 lat, prawo stałego pobytu można
utracić jedynie w razie nieobecności w państwie przyjmującym przez okres
przekraczający 2 kolejne lata,
wzmocnienie pozycji prawnej członków rodzin obywateli UE (zwłaszcza
zachowanie prawa pobytu w razie śmierci lub wyjazdu obywatela UE, a także
rozwodu lub unieważnienia małżeństwa),
onkowskie działań
uzasadnionych ochroną porządku, bezpieczeństwa lub zdrowia publicznego,
ojczysty.
Definicja rodziny dla celów swobodnego przemieszczania się pracowników z
dyrektywy oraz zakres pojęcia „rodzina pracownika” wg orzecznictwa TS
Berlin (267/83) – sprawa Singh (C-370/90) ; sprawa Reed (59/85) ; spr. Lubor Gaal C7/94
raw podstawowych
Lebon (pkt 22) i C-1/05 Jia;
w spr. połączonych C-424/10; Tomasz Ziółkowski i C-425/10; Barbara Szeja i inni. z 16
grudnia 2011 r.
Sprawa z 25.7.2008 r. w sprawie C 127/08, Metock i inni
IV. Uprawnienia pracowników migrujących – na podstawie dyrektywy i
orzecznictwa TSUE!
III część swobody przepływu pracowników:
Dopuszczalne ograniczenia ze względu na porządek publiczny, bezpieczeństwo
publiczne, zdrowie publiczne, Unijna koordynacja systemów zabezpieczenia
społecznego :
41/74 Van Duyn [1974] : praca dla kościoła scientologicznego
67/74 Bonsignore [1979]: nielegalne posiadanie broni
30/77 Bouchereau [1977] : uprzednio skazani
36/75 Rutili [1975] : polityczny aktywista, organizator strajków
115 i 116/81 Adoui & Cornuaille [1982] : francuskie „kelnerki”
131/79 Santillo [1980]: przestępca seksualny
C-100/01 Olazabal [2002]: członek ETA
OGRANICZENIA SWOBODY PRZEMIESZCZANIA SIĘ OSÓB ZE WZGLĘDÓW
PORZĄDKU, BEZPIECZEŃSTWA LUB ZDROWIA PUBLICZNEGO (dyrektywa
2004/38)
Spr. 41/74 Van Duyn p. Homme Office
115/81 Adoui i Cornuaille
C-268/99 Jany
Sprawa C-473/93 KE p. Wlk. Księstwo Luxemburga
Sprawa 167/73 KE p. Francja (kodeks morski francuski)
Wyrok w sprawie C-145/08; Tsakouridis z 23.11.2010 r.
 Sprawa C-22/08 Vatsouras [2009]
Problem: Nadużycie praw (art. 35 dyrektywy)
Względy ochrony zdrowia
Zastosowanie doktryny wymogów imperatywnych do swobody przepływu
pracowników: Sprawa C-415/93 Bosman [1995] ECR I-492
● Sprawa C-138/02 Collins [2003]
KOORDYNACJA KRAJOWYCH SYSTEMÓW UBEZPIECZEO SPOŁECZNYCH
1. Podstawy prawne:
• art. 48 z TFUE,
• rozporządzenie nr 883/2004 z 29.04.2004 r. o koordynacji systemów ubezpieczeń
społecznych
• dyrektywa 98/49 z 29.06.1998 r. dotycząca zachowania dodatkowych uprawnień
emerytalnych pracowników oraz osób prowadzących działalność na własny
rachunek przemieszczających się w obrębie UE
Unijna koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego
Orzeczenie w sprawie U. Ruffler (C-544/07)
Wyrok TSUE w sprawie Filipiak