podsumowanie I spotkania – 7 czerwca 2014 roku

Grupa 1 – Obecni gospodarze terenu osiedla Jazdów i osoby związane
Podsumowanie pierwszego warsztatu grupy, sobota, 07.06.2014r., godz. 15:00 - 18:00
7 czerwca 2014r. odbyło się pierwsze z cyklu trzech spotkań warsztatowych grupy obecnych
gospodarzy, którego celem jest wypracowanie koncepcji zagospodarowania terenu Osiedla Jazdów.
Warsztaty odbywają się w ramach cyklu konsultacji społecznych ws. przyszłości i form
zagospodarowania terenu Osiedla Jazdów, zorganizowanych przez m.st. Warszawa. Równolegle
pracuje jeszcze 5 grup interesariuszy, z których każda opracowuje swoją koncepcję. We wrześniu 2014
roku odbędzie się spotkanie grupy mieszanej, w której wezmą udział przedstawiciele wszystkich
sześciu zespołów, wybrani przez członków każdej z grup, i wypracuje ostateczną koncepcję
zagospodarowania terenu Osiedla Jazdów. Ta koncepcja zostanie przekazana jako wniosek do
zmiany zapisów Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st.
Warszawy i/lub miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu Jazdowa – część
wschodnia. Obecnie Studium przewiduje dla tego terenu funkcje usług administracji (UA).
W pierwszym spotkaniu wzięło udział 10 osób będących reprezentantami:
- inicjatywy Otwarty Jazdów;
- mieszkańców osiedla (niezależnych i członków Stowarzyszenia Mieszkańców Domków Fińskich);
- organizacji pozarządowych, które współtworzyły inicjatywę Otwarty Jazdów;
- badaczy i projektantów związanych z terenem osiedla;
- stowarzyszeń i fundacji, których celem jest współpraca i wymiana wiedzy na linii Polska - Finlandia.
Założono następujące efekty warsztatu:
1. Uwspólnienie dotychczasowej wiedzy uczestników na temat terenu Osiedla Jazdów.
2. Identyfikację mocnych i słabych stron terenu Osiedla Jazdów.
3. wypracowanie wstępnych pomysłów na wykorzystanie atutów i neutralizację słabych stron terenu
Osiedla Jazdów.
Po ustaleniu i spisaniu zasad warsztatu i trybu pracy, moderatorka przytoczyła prezentację
przedstawicielki Wydziału Planowania Miejscowego Biura Architektury i Planowania Przestrzennego
Urzędu m.st. Warszawy, wygłoszoną w czwartek, 5 czerwca, podczas spotkania grupy eksperckiej.
Uznano, że ten wstęp jest konieczny, aby wszyscy uczestnicy mieli świadomość tego, na jakim etapie
procedury planistycznej znajdują się plany dotyczące tego terenu.
„Obecnie w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy
dla terenu m.in. Osiedla Jazdów wskazano funkcje obszaru UA – czyli Usług Administracji (tzn.
potencjalną możliwość lokalizacji budynków dla potrzeb sejmu, rządu i ambasad). Nie jest prawdą, iż
istnieją jakiekolwiek konkretne plany budowy w/w budynków, według naszej wiedzy na dziś. O takie
plany zapytamy Wojewodę Mazowieckiego i np. MSZ na etapie procedury sporządzania w/w projektu
planu miejscowego dla rejonu Jazdowa –część wschodnia. Jest to o tyle ważne, że aktualnie we
wspomnianym Studium uikzp m.st. Warszawa posiada bardzo niewiele potencjalnych terenów z
przeznaczeniem na UA – ostatnio jeden z takich terenów (zlokalizowany przy Kanałku Piaseczyńskim
został wystawiony na przetarg pod zabudowę mieszkaniowo-usługową przez Biuro Gospodarowania
Nieruchomościami Urzędu m.st Warszawy). Status domków fińskich od samego początku ich istnienia
jest określony w nieobowiązujących już dokumentach planistycznych dla dzielnicy Śródmieścia jako
tymczasowy (dotyczy to również zapisów w studium). Żadne zapisy planistyczne nie chronią ich
obecności. Nie zostały także objęte ochroną konserwatorską. Przyszłość terenu Osiedla jest też
funkcjonalnie połączona z lokalizacją siedziby Muzeum Historii Polski (MHP), która miałaby być
wybudowana nad Trasą Łazienkowską. Aktualnie trwa procedura zmiany Studium , w którym
przewidziano przekrycie Trasy Łazienkowskiej i lokalizację na tunelu trasy terenów zieleni z punktem
widokowym. Natomiast w terenach zieleni w Studium nie dopuszcza się nowej zabudowy
kubaturowej (poza pawilonami parkowymi). Obecnie jest przeprowadzana procedura zmiany
Studium, w zakresie możliwości lokalizacji zabudowy kubaturowej nad Trasą (uchwała Rady m.st.
Warszawy w tej sprawie zostanie prawdopodobnie podjęta jesienią br.). Dopiero zmiana Studium
będzie wiążąca dla przyszłego planu miejscowego rejonu Jazdowa–część wschodnia.
Należy przy tym pamiętać, że na poziomie ogólności zapisów Studium uikzp nie rozpatruje się spraw
tak szczegółowych, jak pozostawienie czy relokacja tzw. ,,domków fińskich”. Na poziomie Studium
można co najwyżej wpływać na funkcjonalne przeznaczenie terenu, czyli wysłać wyraźny komunikat
do władz miasta, że mieszkańcy Warszawy życzą sobie np. pozostawienia tego terenu bez nowej,
trwałej, dużej zabudowy kubaturowej na potrzeby administracji publicznej, czyli zmiany z obszaru
funkcjonalnego UA na ZP 1 (zieleni urządzonej) lub ZP 2 (zieleni urządzonej z udziałem terenów
sportu i rekreacji). Warto zauważyć, że w obecnym zapisie dla obszaru UA jego przeznaczenie daje
tylko pewną możliwość lokalizacji określonych funkcji budynków, ale nie jest nakazem ich lokalizacji.
Takie ustalenia rozgrywają się ostatecznie w procedurze sporządzania planu miejscowego.”
Status domków fińskich od samego początku ich istnienia jest określony jako tymczasowy (dotyczy to
również zapisów Studium). Żadne zapisy planistyczne nie chronią ich obecności. Nie zostały także
objęte ochroną konserwatorską.
Uczestnicy zwrócili w tym miejscu uwagę na to, że dyskusyjne jest ocenianie stanu technicznego
domków jako złego - konieczne jest uwzględnienie oceny niezależnych ekspertów.
Sama Skarpa Warszawska, w obszarze której znajduje się teren osiedla, objęta jest ochroną ze
względu na ryzyko osuwisk oraz ciąg zieleni.
Po prezentacji rozpoczęto właściwą pracę warsztatową w dwóch sesjach, składających się zawsze z
trzech faz:
1. Praca grupowa
2. Prezentacje przedstawicieli grup
3. Dyskusja
W pierwszej kolejności uczestnicy w podziale na trzy grupy zmapowali cechy osiedla, odpowiadając
na pytanie: „Jakie mocne/słabe strony ma, Twoim zdaniem, teren osiedla Jazdów jako miejsca
ważnego dla Warszawy?”
MOCNE STRONY
Zieleń i cechy przyrodniczo-kulturowe
funkcja dotleniająca, związana z klinami napowietrzającymi Warszawy
różnorodność przyrody (wielogatunkowość flory i fauny; m.in. jeże, wiewiórki, lisy, ptactwo)
charakter miasta ogrodu, starodrzew, uprawy (z możliwym odniesieniem do ogrodu Królowej Bony)
zielona enklawa, miejsce wypoczynku
nierozłączność terenu Jazdowa ze Skarpą Warszawską (zdrowe środowisko mieszkaniowe + krajobraz
+ ogrody)
możliwość wzmocnienie wpływu na ekorozwój
dostępność, otwarty wielofunkcyjny park (w przeciwieństwie do terenu Parku Ujazdowskiego)
unikalne i doskonałe położenie w mieście (skarpa, krajobraz, widoki, miejsce na szlaku)
Społeczność lokalna
zaangażowanie mieszkańców, innych osób, organizacji - troska o przestrzeń
mieszkańcy jako prawdziwi gospodarze terenu
Historia i wartość niematerialna
pracownicy BOS-u mieszkali na tym terenie (historia odbudowy Warszawy)
świadectwo historii na skalę europejską, sięgającej średniowiecza
historia XX wieku (Polska - Finlandia - ZSRR/Rosja)
Aspekt społeczny
duże możliwości działania (udowodnione wieloma inicjatywami)
przestrzeń dla demokracji obywatelskiej, również grup nieformalnych
Infrastruktura miejska
edukacja (przedszkole, szkoła, ośrodek terapeutyczny, wf)
infrastruktura; ścieżki, kanalizacja, woda, prąd, oświetlenie
Unikatowość
dzięki mieszkańcom - miejsce, które żyje (prawdziwa wspólnota)
zabudowa (pozostałości Szpitala Ujazdowskiego, domki fińskie)
architektura i zieleń w harmonii
dziedzictwo kulturowe
walory turystyczne
miejsce poza ruchem miejskim (ślepa ulica Jazdów, także dobra dla niewielkich imprez ulicznych)
SŁABE STRONY
Zieleń i zabudowa
zieleń nie jest konserwowana i rozwijana w sposób wystarczający
brak jasnego połączenia terenu ze skarpą, niewykorzystanie roli wzmocnienia ciągłości skarpy
brak pomysłu, strategii - jak zachować charakter i cechy kulturalno-przyrodnicze?
brak ochrony prawnej
pustostany (nieużytkowanie szkodliwe dla domków), dewastacja, stan zawieszenia
brak społecznej świadomości o istnieniu osiedla
niewykorzystanie potencjału
słaba dostępność - brak furtki (od strony Parku Ujazdowskiego)
cenność terenów (łakomy kąsek dla ewentualnych inwestorów, przez co niepewność mieszkańców +
ryzyko dla walorów Skarpy Warszawskiej
potencjalne poważniejsze zurbanizowanie terenów byłoby zagrożeniem dla zieleni, skarpy
Społeczność lokalna
zaniedbywanie terenu w sytuacji niepewnej przyszłości
nie wszyscy mieszkańcy się angażują
zagrożenie likwidacją osłabia społeczność
brak ochrony prawnej domków
Historia i wartość niematerialna
brak promocji Jazdowa wśród mieszkańców Warszawy (obowiązuje stereotypowy sposób
opowiadania historii Warszawy)
konieczna edukacja elit politycznych
brak wpisu do rejestru zabytków i innych sposobów ochrony krajobraz kulturowego
brak szlaku turystycznego uwzględniającego Jazdów
Aspekt społeczny
ograniczenia dla działalności na tym terenie
brak infrastruktury typu ławki itp. (mała architektura)
brak inwestycji (od ok. 3 lat)
słabe oświetlenie
brak dobrej promocji miejsca
pustostany (domki, „biały budynek”)
presja + lobbing (ale bez jasności, kto np. stara się o inwestowanie na tym terenie)
zysk – domniemany cel polityki prowadzonej przez urzędników miejskich
Miasto (urząd)
brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (zagrożenie potencjalnym wydawaniem
decyzji o warunkach zabudowy)
złe zapisy studium (domki – „tymczasowe”; usługi administracji jako zagrożenie „monokulturą”)
Po prezentacji efektów pracy trzech grup nastąpiła dyskusja, podczas której uczestnicy uzupełnili
informacje wymienione wcześniej:
1. Na wartość gruntów można patrzeć nie tylko przez pryzmat sprzedaży tego terenu, lecz również
zagospodarowania go w taki sposób, aby było to niekonwencjonalne a przez to ciekawe i przynoszące
zysk w sposób rozumiany wielowymiarowo.
2. Jest to jeden z ostatnich terenów zapisanych w studium jako UA należących do miasta, na którym
można lokalizować funkcje usług administracji
3. Historia tego miejsca sięga co najmniej XIII wieku (ogród książąt Mazowieckich, ogrody królowej
Bony, Oś Stanisławowska,)
4. Jest to najwyższy punkt Skarpy Warszawskiej
5. Warto nie pomijać w tworzeniu koncepcji bliskości ulicy Wiejskiej i Sejmu RP, lecz twórczo to
wykorzystać
6. Warto mieć na uwadze „plan B” na funkcje UA
7. Historię Jazdowa będzie można poznać na wystawie Kasi Brańskiej od 27.06.2014 (na wystawę składa
się praca wielu osób: autorów tekstow, grafików, fotografów, tłumaczy i mieszkańców byłych i
obecnych, którzy udostępnili archiwalne materiały dotyczące Jazdowa).
8. Być może warto nawiązać do wzorów skandynawskich, skoro znajdują się tu „domki fińskie”?
Następnie cykl się powtórzył: tym razem uczestnicy warsztatu podzielili się na dwie grupy. Obie miały
stworzyć mapę potencjalnych rozwiązań wykorzystujących dotychczasową siłę Osiedla oraz znaleźć
remedium na słabości tego terenu. Poniższe efekty pracy uczestników będą przedmiotem dyskusji i
doprecyzowywania podczas najbliższego spotkania roboczego.
Pomysły na wykorzystanie mocnych stron:
ochrona zieleni
pielęgnować, dosadzać, nie wycinać (ale także nie powodować całkowitego zacienienia terenu)
ochrona skarpy jako całości
ścieżki edukacyjne, miejsca dla dzieci i młodzieży (o innym charakterze niż „formalny” plac zabaw w
Ogrodzie Ujazdowskim), parki linowe / domki na drzewach
szlak biegówkowy (w lecie: rowerowy, rolkowy, itp.) na skarpie, stacja na Jazdowie
wsparcie dla mieszkańców
staranne opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
plan powinien obejmować możliwość realizacji budynków niższych niż dwa piętra
ekologiczny sposob rekonstrukcji domków i realizacji ewentualnej nowej zabudowy
alternatywne źródła energii(również możliwość testowania odnawialnych/ekologicznych źródeł
energii)
wzbogacenie miejsca specjalnie projektowaną małą architekturą
doświetlenie (racjonalne, skierowane na szlaki komunikacyjne)
uzupełnienie wiedzy varsavianistycznej, przewodniki, szkolenia dla przewodników miejskich
wzmocnienie i rozwinięcie współpracy z instytucjami edukacyjnymi
włączenie uczelni we wspólne laboratorium przyrodniczo - kulturowo - naukowe (i nie tylko)
zysk finansowy-> zysk społeczny (generowanie zysku w sposób innowacyjny)
zagospodarowanie pustostanów (organizacje + mieszkańcy)
internet - światłowody
stworzenie muzeum "odbudowy Warszawy" na Jazdowie, np. w domku/białym budynku
Pomysły na neutralizację słabych stron:
eksperymentalne uprawy ekologiczne („urban farming”)
zapewnienie mieszkańcom stabilizacji - unormowanie ich sytuacji
dbanie o dobre relacje sąsiedzkie – NGO / mieszkańcy
zobligowanie miasta do przeprowadzenia remontów
stworzenie rady sąsiedzkiej
mała architektura
w tworzeniu atmosfery osiedla odwołanie się do idei miasta - ogrodu
wpis do rejestru zabytków
plan miejscowy
lobbing społeczny
ujawnienie ewentualnych wniosków o warunki zabudowy dla Jazdowa, które wpłynęły do urzędu
miasta
jawność procedur
teren powinien pozostać w rękach miasta (ewentualnie można ustalić specjalny status zarządzania,
np. przez fundację)
krajobraz chroniony, park kulturowy
uczytelnić architekturę – remonty (szczególnie domków „oryginalnych”, które wyraźnie ukazują
historię)
zebranie, uporządkowanie i prezentacja wszystkich informacji historycznych (również uzupełnienie
historii Warszawy i historii Polski)
tablice nawigujące, MSI, przewodnicy, informatory (Jazdów jako unikalna atrakcja turystyczna)
hybrydowy rozwój z udziałem mieszkańców
rozwijanie inicjatyw, które np. zaistniały w ramach Otwartego Jazdowa, np. święto ulicy - wyprzedaże
garażowe, itp.
Wskazane szkielety pomysłów zostaną na następnych spotkaniach uzupełnione większą liczbą
szczegółów w oparciu o uwzględnienie m.in. następujących kwestii:
1. Kto powinien być gospodarzem / użytkownikiem terenu
2. Kto powinien być właścicielem terenu? Czy możliwe jest stworzenie innowacyjnego modelu
zarządzania tą przestrzenią?
3. Jaką formułę ochrony tego terenu przyjąć? (uwzględniając wymianę funkcji UA przez miasto
na inną lokalizację)
4. Jaka powinna być forma osiedla:
- oryginalne domki (przywrócenie domków do stanu pierwotnego)
- zachowanie stanu obecnego
- czy możliwość dodatkowej nowej zabudowy?
- charakter zagospodarowania (aby utrzymać atmosferę, podkreślić dobre cechy)
5. Finansowanie zmian / trwałego, zrównoważonego utrzymania osiedla
6. Zapewnienie w koncepcji
- funkcjonowania podczas 4 pór roku
- łącznika między charakterem enklawy w sercu Warszawy a pozostałymi częściami miasta
(zarówno w sensie fizycznym jak i symbolicznym, w aspekcie potrzeby ciągłości przestrzeni
Warszawy).
Na koniec jeden z uczestników zaproponował, aby na kolejnym spotkaniu poświęcić 5 minut na
zaprezentowanie wyników warsztatów na temat Jazdowa, które przeprowadził z młodzieżą.
Uczestnicy spotkania zaproponowali również, aby każdy postarał się znaleźć studia przypadków
odwołujące się do wypracowanych podczas warsztatów pomysłów dla Osiedla Jazdów i kwestii
przytoczonych na końcu.
Następne spotkanie grupy odbędzie się 14 czerwca 2014r. w godzinach 15-18 w domku fińskim przy
ul. Jazdów 10/6.