Działania Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego

Informacja z działań
KPODR w Minikowie
w zakresie reorientacji zawodowej
rolników
1
NOWY ZAWÓD – NOWA SZANSA dla rolników i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego od 2010 roku wspiera mieszkańców
obszarów wiejskich województwa kujawsko-pomorskiego w ramach projektu „NOWY ZAWÓD
– NOWA SZANSA dla rolników i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza”.
W projekcie założono niestandardowy sposób podejścia do problemu reorientacji zawodowej.
Innowacyjność poległa na tym, że tematyka kursów, a po części też ich program oraz termin realizacji
dostosowano do potrzeb osób zgłaszających się po pomoc oraz potrzeb lokalnego rynku pracy. W ten
sposób starano się optymalizować wydatki i realizować tylko takie kursy, po których istniała realna
szansa na zatrudnienie. Nie bez znaczenia była również motywacja osoby zgłaszającej się do doradcy.
Spośród chętnych do odbycia kursu zawodowego wybierano osoby najbardziej zmotywowane. Takie,
które podczas tworzenia Indywidualnego Planu Reorientacji Zawodowej miały najlepiej sprecyzowane
cele zawodowe i były najbardziej zdeterminowane do realizacji działań zbliżających ich do jego
osiągnięcia.
Założeniem Ośrodka było wyposażenie rolników w kwalifikacje i zawody, które dają możliwość
uzyskania na lokalnym rynku pracy dodatkowego – pozarolniczego źródła dochodu, bez
konieczności zmiany miejsca zamieszkania czy rezygnacji z prowadzenia działalności rolniczej.
Na terenie całego województwa kujawsko-pomorskiego uruchomiono 19 powiatowych Biur
Reorientacji Zawodowej, w których pracowało 39 mobilnych doradców pomagających rolnikom
w podjęciu decyzji, czy i w jakim kierunku się przekwalifikować. Przedtem jednak sporządzano
Indywidualne Plany Reorientacji Zawodowej, w których wspólnie z zainteresowanymi określane były
mocne i słabe strony osoby oraz bariery i szanse na realizacje celu. Przede wszystkim jednak doradcy
pomagali precyzyjnie określić cel zawodowy oraz działania, które krok po kroku zbliżały do jego
osiągnięcia. Wsparciem podczas dyżurów w Biurach Reorientacji Zawodowej służyli również
ekonomiści, prawnicy i marketingowcy.
2
Działania i rezultaty w projekcie „NOWY ZAWÓD – NOWA SZANSA dla rolników
i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza”
Działania

Przeszkolenie 39 doradców ds.
reorientacji zawodowej

Utworzenie 19 powiatowych Biur
Reorientacji Zawodowej

Kampania promocyjno-rekrutacyjna
Rezultaty

4897 uczestników projektu

4614 Indywidualnych Planów Reorientacji
Zawodowej

173 kursy specjalistyczne dla 2448 osób

26 warsztatów motywacyjnych dla 479 osób

16 warsztatów przedsiębiorczości dla 318 osób

38 szkoleń z przedsiębiorczości dla 645 osób

38 szkoleń z pozyskiwania funduszy na
zakładanie i rozwój działalności gospodarczej
dla 702 osób

4139 dyżurów w Biurach Reorientacji
Zawodowej (w tym 184 dyżurów radów
prawnych, 10 dyżurów marketingowych)

3810 uczestników spotkań informacyjnorekrutacyjnych

19 Forów Powiatowych

Monitoring aktywności beneficjentów po
ukończeniu udziału w projekcie (tzw.
towarzyszenie)

48 % skuteczność (1184 z 2448 osób deklaruje
wykorzystanie zdobytych kwalifikacji na rynku
pracy)

Utworzenie i promowanie idei
gospodarstw opiekuńczych

10 Indywidualnych Planów Utworzenia
Gospodarstw Opiekuńczych

1 wizyta studyjna w Holandii

1 publikacja nt. tworzenia gospodarstw
opiekuńczych

4 dni warsztatów dot. tworzenia gospodarstw
opiekuńczych dla 50 uczestników
3
W celu ułatwienia kontaktu między oferującymi i szukającymi pracy sezonowej lub dorywczej na
obszarach wiejskich, na stronie www.kpodr.pl uruchomiony został portal PRACA, gdzie odnaleźć się
mogą osoby szukające pracowników i zatrudnienia.
Doświadczenia z zakończonego projektu potwierdzają, że mieszkańcy wsi kujawsko-pomorskich
są zainteresowani taką formą wsparcia. Do realizowanego ze środków unijnych projektu zgłosiło się
blisko 5 tysięcy osób, a dla 4614 osób sporządzone zostały Indywidualne Plany Reorientacji
Zawodowej. Kursy zawodowe ukończyło 2448 osób.
Zakres tematyczny kursów i ich programy każdorazowo poddawane były szczegółowej analizie,
uwzględniały potrzeby i możliwości osób, które objęto wsparciem. Szczegółowo analizowane były też
potrzeby lokalnego rynku pracy. Dlatego wykorzystanie umiejętności zdobytych podczas kursów
sięgnęła 48 %. Spośród blisko 2,5 tysiąca przeszkolonych w ramach projektu osób 1184 deklaruje
wykorzystanie zdobytych w ramach projektu kwalifikacji. Z informacji uzyskanych w trakcie
regularnych kontaktów telefonicznych wynika, że po udziale w projekcie 176 osób założyło
działalność gospodarczą, 217 podjęło pracę na etacie, a 791 podjęło pracę dorywczą lub sezonową.
Gdy rynek pracy tego wymagał – kształcono w zawodach: operator koparko-ładowarki, kierowca
kat. C i C+E, spawacz, pilarz-drwal, operator wózków jezdniowych. Wykształcono też sporą grupę
florystek, fryzjerek, organizatorów przyjęć okolicznościowych, mobilnych opiekunek, opiekunów
osób starszych i niepełnosprawnych, kucharzy, księgowych.
4
Skuteczność kursów w projekcie * „Nowy Zawód-Nowa Szansa dla rolników
i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza”
Nazwa kursu
Liczba
absolwentów
kursu
Liczba osób
które wyszły na
rynek pracy po
kursie
Skuteczność
kursu w %
Fryzjer zwierzęcy
2
1
50
Operator żurawii
2
1
50
Organizator przyjęć/
catering
55
25
45,45
Operator koparko-ładowarki
421
180
42,76
Kucharz
179
58
32,40
Spawacz
103
33
32,04
Mobilna opiekunka
154
45
29,22
Opiekun osób starszych
35
10
28,57
Florystka
321
88
27,41
Kierowca kat. C i C+E
618
117
18,93
*Podjęcie pracy na etacie, dorywczej lub założenie działalności gospodarczej
Biura Reorientacji Zawodowej w 19 powiatach będą funkcjonowały nadal mimo zakończenia
projektu. Na ile możliwości pozwolą - doradcy, prawnicy i marketingowcy nadal będą pomagali
mieszkańcom obszarów wiejskich przygotować się do zmiany zawodu, aplikować o pozarolnicze
stanowiska, sporządzać biznesplany do działalności gospodarczej, sporządzać plany marketingowe
i wdrażać założenia Indywidualnych Planów Reorientacji Zawodowej. Założeniem KujawskoPomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego jest wspierać rolników i towarzyszyć im w drodze do
osiągnięcia zamierzonego celu zawodowego. Dlatego jeszcze przed uruchomieniem nowych środków
w Ośrodku trwają intensywne prace nad przygotowaniem założeń do kolejnych projektów z zakresu
reorientacji zawodowej rolników.
5
Doświadczenia tworzenia i rozwoju gospodarstw opiekuńczych w województwie
kujawsko– pomorskim
W 2013 roku KPODR w Minikowie rozpoczął rozmowy z grupą właścicieli gospodarstw
agroturystycznych z terenu Borów Tucholskich zrzeszonych w Stowarzyszeniu Gospodarstw
Agroturystycznych „Bory Tucholskie”, na temat możliwości rozwoju ich działalności o funkcje
opiekuńcze.
W
trakcie
kilku
spotkań
przekazano
rolnikom
prowadzącym
gospodarstwa
agroturystyczne koncepcję funkcjonowania gospodarstw opiekuńczych w Holandii. Poza rolnikami
prowadzącymi gospodarstwa agroturystyczne w spotkaniach brali również udział przedstawiciele
Starostwa Powiatowego w Tucholi, Lokalnej Grupy Działania Bory Tucholskie oraz inni liderzy
lokalni. Po kilku spotkaniach specjaliści KPODR w Minikowie opracowali założenia przyszłych
działań oraz rozpoczęli starania o dokonanie rozszerzenia projektu reorientacji zawodowej rolników
(„NOWY ZAWÓD – NOWA SZANSA dla rolników i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza”
finansowanego z POKL 8.1.2) o tzw. komponent współpracy międzynarodowej. Z założenia
komponent międzynarodowy projektu miał ułatwić zainteresowanym rolnikom oraz liderom lokalnym
z terenu województwa zapoznanie się z systemem funkcjonowania gospodarstw opiekuńczych
w Holandii oraz opracowanie rekomendacji dla tworzenia tego typu rozwiązań w innych regionach.
W 2013 roku grupa 17 właścicieli gospodarstw agroturystycznych lub członków ich rodzin
uczestniczyła w intensywnym, dwustugodzinnym kursie opiekuna dziennego osób starszych
i niepełnosprawnych. Kurs składał się nie tylko z części teoretycznej, ale również z praktyk (min. 100
godzin) w Domu Pomocy Społecznej (DPS) w Wysokiej w powiecie tucholskim. W ramach tych zajęć
uczestnicy mieli możliwość poznania specyfiki pracy opiekuńczej oraz nawiązali bezpośredni kontakt
z podopiecznymi DPS. Dzięki praktykom i doświadczeniu nabytemu w Domu Pomocy Społecznej
mogli oni stwierdzić, czy są gotowi podjąć pracę polegającą na opiece nad osobami starszymi
i niepełnosprawnymi.
W 2014 roku rozpoczęto realizację komponentu międzynarodowego projektu oraz przystąpiono do
przygotowywania koncepcji tworzenia gospodarstw opiekuńczych w Borach Tucholskich w oparciu
o doświadczenia holenderskie. Początkowo odbyła się wizja lokalna, na podstawie której opracowano
wstępne założenia działań oraz wytyczne do programu wizyty studyjnej w Holandii, która odbyła się
w czerwcu 2014 roku. Podczas pobytu w Holandii, rolnicy mieli możliwość bezpośredniej rozmowy
z właścicielami oraz podopiecznymi przebywającymi w gospodarstwach. Zapoznali się ze sposobami
ich prowadzenia oraz funkcjonowania. Wizyta w holenderskich gospodarstwach pomogła im
zaplanować funkcjonowanie takich gospodarstw w warunkach polskich. Po powrocie z Holandii
podczas kilku dni warsztatowych oraz wizyt w każdym z zainteresowanych gospodarstw opracowano
założenia koncepcji gospodarstw opiekuńczych w Borach Tucholskich (Indywidualne Plany
Gospodarstw Opiekuńczych IPUGO) oraz dokonano indywidualnego przeglądu gospodarstw pod
kątem spełniania wymogów technicznych poszczególnych pomieszczeń i całej przestrzeni oferowanej
docelowo dla podopiecznych. Dokonano również wstępnej analizy finansowej przekształcania
gospodarstwa agroturystycznego lub rolniczego na działalność opiekuńczą.
W Polsce po analizie sytuacji formalno – prawnej określono dla zainteresowanych gospodarstw
z Borów Tucholskich następujące grupy docelowe i formy opieki:
6

Opieka skierowana do dzieci i młodzieży
Gospodarstwo opiekuńcze może w przypadku tej grupy funkcjonować jako rodzina zastępcza lub
uruchomić rodzinny dom dziecka. Dodatkową grupą docelową zasugerowaną w trakcie działań
w Borach Tucholskich jest możliwość przyjmowania w niektórych gospodarstwach agroturystycznych
małoletnich matek wychowujących dzieci, po spełnieniu specyficznych dla tej grupy warunków.

Osoby niepełnosprawne intelektualnie lub ruchowo
Wiele gospodarstw agroturystycznych jest gotowych do udzielania tego typu wsparcia. Uczestnicy
projektu zdobyli formalne kwalifikacje do opieki nad osobami niepełnosprawnymi.

Osoby starsze wymagające wsparcia
Osoby starsze wymagające całodobowego wsparcia to najczęściej osoby samotne lub chore, nad
którymi opieki nie są już w stanie świadczyć członkowie rodziny. Tworzenie gospodarstw
opiekuńczych w formie rodzinnego domu pomocy1 w przeciwieństwie do dużych domów pomocy
społecznej może wyjść naprzeciw oczekiwaniom ludzi starszych, którzy pragną ciepła,
zainteresowania swoją osobą i bliskością z innymi.

Osoby starsze nieaktywne zawodowo
Gospodarstwo opiekuńcze dla osób starszych nieaktywnych zawodowo może być zorganizowane
w różnych formach, w tym między innymi w postaci klubu samopomocy, który może stać się
miejscem wspólnego spotykania się osób starszych z innymi, porozmawiania przy kawie czy herbacie,
grania w gry towarzyskie, spacerów, organizowania różnych warsztatów, pogadanek, co pomoże
zachować osobom tym dobrą kondycję psychiczną i fizyczną oraz poczucie własnej wartości.

Kompleksowa oferta turystyczna dla osób starszych – produkt turystyczny dla seniora
Po wielu analizach i dyskusjach warsztatowych w ramach projektu uznano, że pierwszym krokiem
w kierunku tworzenia rozbudowanej oferty dla osób starszych winno być stworzenie specyficznego
produktu turystycznego „Bory Tucholskie dla Seniorów”, którego rdzeniem będzie przyjmowanie
osób starszych oraz ich rodzin na krótkie lub dłuższe pobyty
wypoczynkowo-rekreacyjne.
Gospodarstwa agroturystyczne z Borów Tucholskich posiadają zróżnicowaną ofertę skierowaną do
seniorów indywidualnych jak i grup zorganizowanych (warsztaty tematyczne). Najczęściej deklarują
przyjmowanie osób samodzielnych, dla których opieka oznacza dyskretne wspieranie, proste zabiegi
rehabilitacyjne i nade wszystko kontakt z naturą i świeżym powietrzem. Oferta gospodarstw
opiekuńczych z Borów Tucholskich znajduje się pomiędzy tym, co oferują klasyczne gospodarstwa
agroturystyczne, a ofertą domów pomocy społecznej. Wielość atrakcji Borów Tucholskich, specyfika
naturalnego środowiska, zagospodarowanego przez społeczności lokalne choćby w postaci powstałych
w ostatnich latach kilkunastu tzw. wiosek tematycznych „grzybowej”, „miodowej”,” kwiatowej”,
„górniczej” lub „ptasiej”, a dodatkowo lasy, jeziora, słynny akwedukt w Fojutowie, szlaki turystyczne
- raj dla rowerzystów, spacerowiczów i kajakarzy. W Borach Tucholskich w 2014 roku rozpoczęto już
w praktyce realizację funkcji opiekuńczych na bazie gospodarstwa rolnego. Kilka gospodarstw pełni
już funkcję pogotowia opiekuńczego dla dzieci i przygotowuje się do bycia profesjonalną rodziną
zastępczą lub rodzinnym domem dziecka. Kilka innych jest praktycznie przygotowanych do pełnienia
1
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31.05.2012 r. w sprawie rodzinnych
domów pomocy (Dz.U. 2012 poz. 719).
7
funkcji rodzinnych domów pomocy. Wydaje się również, że zapotrzebowanie na tego typu ofertę jest
bardzo realne. Wszystkie uczestniczące w projekcie gospodarstwa są gotowe rozwijać swoją ofertę
tworząc produkt turystyczny „Bory Tucholskie dla Seniora” oraz rozwijając ofertę usług
opiekuńczych.
8