Interwencjonizm samorządowy

Gospodarka lokalna
w teorii i w praktyce
Redaktor naukowy
Marek
Obrębalski
~
~
c:=J
~
~
p
~
~
~
Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej
im. Oskara Langego we Wrocławiu
~E
~
t=================-i
Pracę wydrukowano na podstawie materiałów
dostarczonych przez Autorów w formie gotowej do reprodukcji,
bez dokonywania zmian redakcyjnych
Skład
i
łamanie
Jolanta Argalska
© Copyright by Akademia Ekonomiczna we
Wrocław
Wrocławiu
1998
PL ISSN 0324-8445
Druk
op r awa:
Zakład
Graficzny AE we
Wrocławiu.
Zam. 158/98
SPIS TREŚCI
Słowo wstępne
g
Ryszard Brol: Rozwój lokalny - nowa logika rozwoju gospodarczego
Kazimiera Wilk: Organizacja i funkcjonowanie
Federacji Rosyjskiej
samorządów
lokalnych w
11
16
Marek Ziółkowski: System planowania strategicznego rozwoju gminy
22
Ryszard Broszkiewicz: Aspekty metodyczne budowy strategii rozwojowych gmin
46
Mieczysław
53
Morawski: Misja gminy
Alojzy Zalewski: Przemiany strukturalne w gospodarce aglomeracji warsza wskiej
Danuta Stawasz: Rozwój gmin regionu
nia, szanse)
Marek
Piałucha:
łódzkiego (osiągnięcia,
ogranicze-
Tworzenie strategii rozwoju województwa opolskiego
Leszek Balicki: Lecznictwo uzdrowiskowe na $1ąsku Dolnym i Opolskim
Współdziałanie
57
74
83
92
jako metoda
99
Zbigniew Przybyła: Sterowanie programem rozwoju miasta (studium
przypadku miasta Starachowice)
104
Henryk Kozarowicz, Zbigniew Panasiewicz:
sterowania rozwojem lokalnym
Obrębalski:
Zakres informacyjny Banku Danych
111
Lucjan Kowalczyk: Inwestowanie w kapitał ludzki w strategiach rozwoju
lokalnego
119
Andrzej Sztando : Interwencjonizm samorządowy - obszary i instrumenty
oddziaływania samorządu terytorialnego na gospodarkę lokalną
125
Stanisław Korenik: Uwarunkowania ekonomiczne tworzenia specjalnych
135
Danuta Strahl, Marek
Lokalnych
stref ekonomicznych
PRACE
Nr 785
NAUKOWE
AKADEMII EKONOMICZNEJ WE
WROCŁAWIU
Gospodarka lokalna w teorii i w praktyce
Andrzej Sztando
Akademia Ekonomiczna we
1998
Wrocławiu
INTERWENCJONIZM SAMORZĄDOWY - OBSZARY
I INSTRUMENTY ODDZIAŁYWANIA SAMORZĄDU
TERYTORIALNEGO NA GOSPODARKĘ LOKALNĄ
Zgodnie z obowiązującymi w literaturze przedmiotu ustaleniami pojęcie interwencjonizmu odnosi się do czynnego oddziaływania państwa na gospodarkę narodową. W dojrzałych strukturach demokratycznych działalność ta opiera s i ę nie na
koniunkturalna-politycznym i krótkowzrocznym ingerowaniu w system gospodarczy
lecz na strategicznym a więc synergicznym i długofalowym współdziałaniu rynku z
u zupełniającą go działalnością państwa. Rozwiązywania najistotniejszych problemów gospodarczych nie można bowiem pozostawiać w' wyłącznej gestii, cennych i
fundamentalnych z systemowego punktu widzenia lecz obarczonych zn anymi i bezdyskusyjnymi wadami, mechanizmów samoregulacyjnych. Z tego powodu dawno
już na plan dalszy przeniesiono merytoryczne dyskusje nad rolą państwa w gospodarce rynkowej koncentrując się dziś na rodzajach i metodach oddziaływań .
Tak rozumiany interwencjonizm prezentowany jest najczęściej jako domena
centralnych . Wydaje się jednak, że obraz ten jest zubożony co najmniej o
jeden , rzadko podnoszony w teorii przedmiotu , element, jakim jest oddziaływanie
władz lokalnych na gminne struktury przedsiębiorczości. Począwszy od dnia wejścia w życie ustawy o samorządzie terytorialnym, której zasadniczym celem była
decentralizacja władzy i zastąp i enie dominującego w poprzednim systemie rozwoju
sektorowego nową logiką rozwoju terytorialnego, władze te stały się nowym podmiotem interwencji w swobodę mechanizmów rynkowych. Prowadząc bowiem politykę rozwoju lokalnego oddziałują one bezpośrednio lub pośrednio na strukturę,
tempo i kierunki ewolucji, zlokalizowanej na terenie gminy, a nawet poza nią, zbiorowości podmiotów gospodarczych . Pojawiła się tu zatem zupełnie nowa w polskiej
rzeczywistości gospodarczej kategoria oddziaływań, którą określić można mianem
interwencjonizmu samorządowego.
władz
Przyjęcie właśnie takiego określenia opiera się na analizie podobieństwa przyczyn, palety instrumentalnej i skutków interwencjonizmu charakterystycznego dla
125
władz
centralnych z cechami oddziaływania samorządu terytorialnego na sfery
przedsiębiorczości. Po pierwsze zasadnicza część podstawowych problemów jakie
stoją zarówno przed całą gospodarką jak i jej gminnym wycinkiem posiada charakter długofalowy. Nie można wobec tego liczyć na ich samodzielne, pożądane
rozwiązanie w ramach praw i struktur rynkowych . Wady popytowa-podażowego
mechanizmu kreującego tzw. "n iewi-dzialną rękę rynku" wynikają tak w państwie
jak i gminie z jego nieoptymalnych zachowań w sferze kosztownych przedsięwzięć
obarczonych znacznym ryzykiem 1. Cytując wielokrotnie stawiany za interwencjoni-
zmem argument sprowadzający się do twierdzenia, iż rynki nie stanowią jedynej
płaszczyzny interakcji uczestników podaży i popytu a owe interakcje nie przebiegają
momentalnie, dostrzec można jego aktualność również na poziomie gminy. Wreszcie, proste rozwiązania rynkowe tak w skali kraju jak i gminy bardzo często pozostają w sprzeczności nie tylko z aktualnymi preferencjami i wartościami społeczny­
mi ale również z perspektywicznymi zamierzeniami rozwojowymi tak częs to dziś
wyrażanymi w strategiach rozwoju lokalnego.
Interwencjonizm samorządowy podobnie jak centralny opiera się na ustawowo
zagwarantowanych prawach podmiotowych . Pozwalają one posługiwać się wspólnocie samorządowej zestawem narzędzi oddziaływania na struktury gospodarcze
gminy. Są to przede wszystkim narzędzia regulujące uwarunkowania w zakresie
gospodarki przestrzennej , ochrony środowiska , infrastruktury technicznej i pozostałych aspektów lokalnych usług publicznych , podatków i opłat lokalnych , handlu, a
także dostępności wykorzystania mienia komunalnego2. Podkreślić tu należy, że
instrumenty te zostały powierzone lokalnemu szczeblowi samorządu terytorialnego
jako narzędzia służące do realizacji tzw. zadań własnych. Aktywna postawa władz
lokalnych wielu gmin owocuje jednak dodatkową, lecz bardzo istotną grupą instrumentalną. W jej skład wchodzą narzędzia regulujące strukturę stosunków na miejscowym rynku pracy, ograniczające stojące przed sferą przedsiębiorczości bariery
organizacyjne, kwalifikacyjne i majątkowe , wspierające polifunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz narzędzia składające s ię na marketing gm inny. W ramach tej
grupy znajdują się równ i eż wyjątkowo specyficzne i skomplikowane narzędzi a takie
jak współdziałan ie strategiczne władz lokalnych z dom i nującym podmiotem gospodarczym lub/i z podmiotem zarządzaj ącym zlokalizowaną na terenie gminy specjalną strefą ekonomiczną.
O ile podstawowym celem interwencjonizmu rządowego jest tworzenie makroekonomicznych warunków dla pożądanego rozwoju całej gospodarki narodowej
o tyle interwencjonizm samorządowy zmierza do osłabienia niedomagań lokalnych
rynków i korygowania krótkookresowych, negatywnych dostosowań strukturalnych
na tych rynkach w kierunku długofalowej ścieżki restrukturyzacji i dynamicznego
1 Por. : Fabiańska K., Rokita J.: Przedsiębiorczość, ryzyko, struktury. Warszawa 1991, s. 49.
2 Mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i
ich związków oraz mienie innych komunalnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw.
126
rozwoju3. Szeroko rozumiany rozwój gminy jest bowiem procesem wewnętrznej
ewolucji struktury funkcjonalnej oraz interakcji pomiędzy tą strukturą a strukturą
zagospodarowania. Ewolucja ta obarczona jest przy tym ryzykiem utraty racjonalnych proporcji pomiędzy poszczególnymi skład n ikami struktury funkcjonalnej ,
a także między potrzebami danej funkcji a wydolnością zagospodarowania. Pojawienie się tych niedostosowań jest określane w literaturze jako "moment krytyczny" rozwoju lokalnego. Zamierzonym w związku z tym skutkiem interwencjonizmu
samorządowego jest wykreowane bezpiecznej z długookresowego punktu widzenia struktury funkcjonalnej gminy a także perspektyw \YZrostu globalnych dochodów mieszkańców i budżetu gminy, rozwoju przedsiębiorczości oraz zapewnienie
racjonalnego wykorzystania zasobów środowiskowych. Rozpoczęty w 1990 roku
proces decentralizacji władzy musi być traktowany jako proces decentralizacji interwencjonizmu państwa a jego nowy gminny wymiar musi nosić miano interwencjonizmu samorządowego. Warto w związku z tym pokusić się o próbę jednoznacznego zdefiniowania tego pojęcia. I tak, interwencjonizm samorządowy moż­
na określić jako kompleks oddziaływań władz gminy realizowanych przy pomocy
określonej palety instrumentów i metod determinujących decyzje wewnętrznych
(lokalnych) i zewnętrznych (zlokalizowanych poza obszarem gminy) podmiotów
gospodarczych i innych jednostek związanych z działalnością gospodarczą, z dodatkiem pewnej ilości decyzji administracyjnych i alokacyjnych o charakterze bezpośrednim , zmierzających do wprowadzenia i utrzymania gminy na ścieżce racjonalnego rozwoju lokalnego.
-
Przedstawiona wyżej definicja zawiera charakterystykę celu podstawowego
interwencjonizmu samorządowego . Jest nim oddziaływanie na decyzje podmiotów gospodarczych w celu wprowadzenia i utrzymania gminy na ścieżce
racjonalnego rozwoju lokalnego. Celowi temu, w praktyce podporządkowane
są cele, których realizacja warunkuje osiągnięcie celu podstawowego. Są to
zatem cele operacyjne, do których można zaliczyć:
-
rozwój
-
wykreowanie aktywności zamieszkałej w gminie ludności w zakresie podejmowania działalności gospodarczej typu "small biznes",
-
pozyskanie inwestycji zewnętrznych 4 ,
-
racjonalna eksploatacja zasobów środowiska naturalnegoS,
istniejących
struktur
przedsiębiorczości ,
3 Por.: Patrzałek L.: Funkcje ekonomiczne samorządu terytorialnego w okresie transformacji systemowej w Polsce. Prace Naukowe AE we Wrocławiu nr 714, AE: Wrocław 1996, s. 129 i dalsze.
4 Pod pojęciem inwestycji zewnętrznych należy rozumieć inwestycje podejmowane na terenie gminy przez podmioty zlokalizowane dotychczas poza jej granicami.
5 Racjonalna eksploatacja zasobów środowiska naturalnego polega na odnajdywaniu punktu akceptowalnej przez społeczność równowagi pomiędzy koniecznością wykorzystywania zasobów przyrody a obowiązkiem ochrony jej poszczególnych elementów przed degradacją lub/i ich sanacji.
127
-
wykorzystanie tzw. "majątku niechcianego"
lub lokalnych podmiotów gospodarczych,
-
utrzymanie
istniejących
stanowiącego własność
gminy
i stworzenie nowych miejsc pracy.
Poza strukturą celów interwencjonizmu wyróżnić można również obszary, na
których odbywają się działania podejmowane przez władze lokalne. Mamy tu do
czynienia z obszarami poczynań związanych z lokalnymi usługami publicznymi,
lokalną polityką gospodarczą oraz .lokalną polityką przestrzenną i ekologiczną.
Systematyka ta opiera się w zasadzie o kryterium instrumentalne. Zarówno pierwszy jak i trzeci obszar grupują bowiem instrumenty pod pewnym względem jednorodne. W ramach obszaru usług publicznych zawarte są instrumenty kształtujące
rodzajową,
przestrzenną i finansową dostępność ściśle określonej grupy elementów infrastruktury technicznej a także strukturę organizacyjną i własnościową
podmiotów z tą infrastrukturą związanych . Obszar lokalnej polityki przestrzennej i
ekologicznej mieści prawne narzędzia kształtowania ładu przestrzennego oraz finansowo - prawne narzędzia kreowania systemu eksploatacji i sanacji zasobów
środowiska naturalnego. Polityka gospodarcza obejmuje natomiast szersze pod
względem rodzajowym spektrum narzędziowe . Swoje miejsce znajdują tu mechanizmy wpływu finansowego a także mechanizmy informacyjne, koordynacyjne,
negocjacyjne i organizacyjne.
Istnieje zatem możliwość przyporządkowania każdego z instrumentów do
przedstawionych obszarów. Z drugiej strony każdy z instrumentów może służyć
osiąganiu poszczególnych celów operacyjnych interwencjonizmu samorządowego.
Ten dualny układ pozwala na stworzenie macierzy prezentującej przynależność
poszczególnych narzędzi do danego obszaru interwencjonizmu samorządowego
oraz ich związek z celami operacyjnymi tego interwencjonizmu6. Prezentuje ją tablica 1.
6 Por.: A. Sztando: Strategia rozwoju gospodarczego gminy jako element lokalnego otoczenia
W: Gospodarka lokalna w teorii i w praktyce. Prace Naukowe AE we Wrocławiu nr
755, AE: Wrocław 1997.
przedsiębiorstwa.
128
Narzędzia
Obszary
interwencjonizmu
obszary
Instrumenty
interwencjonizmu
samorządo-
samorządowego
NYCH
USŁUG
PUBLICZNYCH
Cele operacyjne interwencjonizmu
Utrzymanie
istniejących
Rozwój istniejących
Wykreowanie aktywnow z.ikresie
podejmowania działa!ności gospodarczej
- "small biznes"
ści ludności
samorządowego
Pozyskanie
inwestycll
Racionalna
eksploatacla
zasobów
Wykorzystanie
tzw. "majątku
niechcianego"
struktur przed-
Sterowanie dostępnością (ilością,
i lokalizacją) usług infra-
o
X
X
X
o
o
strukturalnych7,
Ustalanie systemów stawek opłat
za korzystanie z usług infrastrukturalnych.
o
X
X
X
o
o
stości stałych.
o
X
-
X
-
X
Stosowanie poszczególnych form
prywatyzacji usług komunalnych.
o
ox
o
o
-
-
Podejmowanie wspólnych z podmiotami gospodarczymi przedsięwzięć w zakresie budowy lub mo-
ox
X
o
ox
o
-
o
X
X
X
o
-
jakością
LOKAL-
samorządowego
i stworzenie
nowych
mleisc oracv
wego
OBSZAR
cele interwencjonizmu
System wywozu I utylizacji nleczy-
siębiorczoścl
zewnętrznych
środowiska
naturalnego
dernizacjl sieci infrastrukturalnejB.
Stosowanie prostych I krótkotrwaprocedur związanych z udostępnianiem usług infrastruktura!nych.
łych
7 Chodzi tu o usługi, których świadczenie przez gminę wchodzi w zakres jej ustawowych zadań własnych.
8 Inicjatywy takie mogą dotyczyć również sieci infrastruktury nie związanej z realizacją zadań własnych gminy.
·---'~--~--=--- -~:__-.
: : :;_
::..,..;;E_
-~--=- :o;..;.-,:::-~..;;;.._ ___ ~ : --'- -
-
Obszary
interwencjonizmu
samorząd owego
Cele operacyjne interwencjonizmu
Instrumenty
interwencjonizmu
Utrzymanie
istniejących
samorządowego
(,)
o
POLITYKI
GOS PODARCZEJ
Pozyskanie
inwestycji
Wykorzystanie
zewnętrznych
niechcianego"
Racjonalna
eksploatacja
zasobów
Stosowanie prostych i krótkotrwaprocedur związanych z udostępnianiem usług infrastruktura!nych.
o
X
X
X
o
-
Ustalanie wysokości stawek podatków od nieruchomości i od
posiadania środków transportu.
o
X
X
X
o
-
lokal-
o
X
X
X
o
o
podatku
o
o
o
o
-
o
X
X
X
X
-
Strategiczne współdziałanie z dominującym podmiotem gospodarczym.
Osiągnięcie decyzji o
ustanowieniu specjalnej strefy ekonomicznej.
ox
ox
-
o
o
X
o
X
o
X
o
o
narzędzi
o
X
ox
X
X
o
wysokości
Ustalanie
LOKALNEJ
Wykreowanie aktywnow zakresie
podejmowania dzlałalnoścl gospodarczej
- "small biznes"
ści ludności
struktur przed-
Ustalanie
nych.
....
nlejących
I stworzenie
nowych
miejsc pracy
łych
OBSZAR
Rozwój lst-
samorządowego
opłat
wysokości
rolnecto 9 •
Ustalanie wysokości opłat za wykorzystywanie mienia komuna!nego.
Stosowanie
z zakresu
i
wewnętrznego
marketingu gminnego.
zewnętrznego
siębiorczosci
tzw. "majątku
środowlaka
naturalnego
9 Chodzi tu o obniżanie ustalonych przez Prezesa GUS cen skupu żyta będących podstawą do naliczania tego podatku.
Obszary
interwencjonizmu
Instrumenty
interwencjonizmu
samorządo-
samorządowego
wego
.....
(.,)
.....
POLITYKI
I stworzenie
nowych
miejsc pracy
Rozwój lstnlejących
~ truktur
przed-
siębiorczoścl
Wykreowanie aktywnaw zakresie
podejmowania działalnaści gospodarczej
- "small biznes"
ści ludności
Pozyskanie
inwestycji
Wykorzystanie
zewnętrznych
niechcianego"
tzw.
"majątku
Racjonalna
eksploatacja
zasobów
środowiska
naturalnego
X
X
-
o
-
Organizowanie i prawidłowe
prowadzenie
bezpośrednich
negocjacji
z
potencjalnymi
inwestorami wewnętrznymi i
zewnętrznym i.
o
X
-
X
X
o
Zorganizowanie gminnej strefy
intensywnego rozwoju przed-
o
X
X
X
X
o
o
o
o
o
-
-
X
o
o
o
-
-
wspierających
lokalną przedsiębiorczość 10•
LOKALNEJ
Utrzymanie
Istni ejących
samorządowego
o
Kreowanie instytucji
OBSZAR
Cele operacyjne interwencjonizmu
siębiorczości.
Organizowanie przedsięwzięć
instytucionalnych w celu restrukturyzacji lok. rynku pracy11
GOS PO-
Organizowanie prac interwencyjnych
ramach
działań
w
przedsięb. komunalnych.
10 Inkubatorów przedsiębiorczości, funduszy gwarancyjnych, kapitałów ryzyka, funduszy "equity loans", instytucji pośrednictwa kapitałowego, fundacji inicjatyw społeczno - ekonomicznych, centrów promocji przedsiębiorczości, itp.
11 Tworzenie (we współpracy z RUP) lub/i wspomaganie powstawania instytucji typu: ośrodki szkoleń i zmiany kwalifikacji,
centra pracy, kluby
pracy, itp.
.=-t.. ... _ „_____._ '-...
~;:Q,~„
......;..;.;:.....__.c..
:-
.„._
-
~:;:_
-~- -~::-;-~~
,;..;.=..
=
Obszary
interwen·
cjonizmu
Instrumenty
interwencjonizmu
samorządo-
samorządowego
wego
DARCZEJ
POLITYKI
PRZES·
TRZENNEJ
I
EKOLO·
GICZNEJ
Utrzymanie
istniejących
Rozwój lstnlejących
I stworzenie
nowych
miejsc pracy
struktur przed-
o
o
Wpływ
na kierunki kształcenia
podmiotów szkolnictwa ponad pod stawowego.
Decyzje administracyjne i polityka koncesji.
OBSZAR
LOKALNEJ
Cele operacyjne interwencjonizmu samorządowego
o
siębiorczoścl
X
Wykreowanie aktywnaw zakresie
podejmowania działalności gospodarczej
• "small biznes"
ścl ludności
Pozyskanie
Inwestycji
Wylcorzystanle
zewnętrznych
niechcianego"
o
X
tzw.
umajątku
-
o
o
X
Racjonalna
elcsploatacja
zasobów
środowiska
naturalnego
-
X
Plan zagospodarowania przestrzennego - tworzenie i wykorzystanie.
o
X
X
X
o
X
Polityka ekologiczna w stosunku do istniejącej sfery
o
X
-
X
-
X
Ekologiczne kryteria oceny
nowych przedsięwzięć inwestycyjnych
o
X
-
X
-
X
Wykorzystanie środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
o
X
-
X
-
X
przedsiębiorczości
Źródło: Opracowanie własne.
W zasadzie biorąc pod uwagę wszechzwiązek zjawisk istniałaby możliwość
znalezienia powiązań pomiędzy niemalże każdym z instrumentów a każdym z celów. Jednak zdaniem autora niniejszego opracowania zabieg taki mija się z celem .
Istotne jest bowiem wyróżnienie tych związków bezpośrednich i pośrednich, które
op ierają się na niepodważalnym i popartym praktycznymi doświadczeniami związ­
ku przyczynowo-skutkowym. Tam gdzie trudno znaleźć wyraźną ścieżkę przekształceń różnorodnych struktur społecznych lub/i gospodarczych, która rozpoczyna się zastosowaniem instrumentu a kończy efektem w postaci niezaprzeczalnego zbliżenia się do osiągnięcia celu operacyjnego lub ścieżka ta jest obarczona
dużą niepewnością ciągłości wstawiono znak"-" . Nie można jednak z góry wykluczyć , iż w indywidualnych, wyjątkowych przypadkach pominięte w tablicy związki
pomiędzy instrumentami a celami operacyjnymi będą aktywne.
W tablicy wyróżniono dwa rodzaje związków - związki bezpośrednie, oznaczone znakiem "x" oraz związki pośrednie oznaczone znakiem "o". Przypisane instrumentom przymioty bezpośredniego lub pośredniego związku (wpływu) czyli
dodatkowe ich cechy nie mogą być jednoznacznie dla nich wszystkich zdefiniowane. Wynika to z dużego zróżnicowania charakteru poszczególnych narzędzi. Wystarczy tu przykładowo wskazać iż, jak bardzo różni się mechanizm wpływu na
sfery przedsiębiorczości instrumentów finansowych od wpływu instrumentów korygujących niedostosowania struktur popytu i podaży na rynku pracy. Bezpośred­
niość lub pośredniość wpływu danego instrumentu jest zatem elementem charakterystycznym dla niego samego. Mogą i oczywiście istnieją w tym zakresie pod obieństwa a nawet dalece idące zbieżności ale nie jest najprawdopodobniej moż­
liwe stworzenie jednoznacznej definicji bezpośredniego (pośredniego) oddziały­
wania instrumentów na realizację celów operacyjnych interwencjonizmu, która
byłaby adekwatna w stosunku do pełnego spektrum narzędziowego jakim dziś posługują się władze lokalne 12.
Umieszczone w tablicy 1 oznaczenia posiadają w wielu wypadkach charakter
fakultatywny. Oznacza to, że istnienie związku pomiędzy zastosowaniem instrumentu a jego wpływem na zbliżenie się do danego celu jest zależne od konkretnych
jego właściwości oraz od wielu charakterystycznych dla danej gminy obiektywnych
czynników zewnętrznych o charakterze zarówno gospodarczym jak i społecznym,
spośród których jako jeden z najważniejszych należy wymienić strukturę funkcjonalną gminy. Przykładowo zorganizowanie gminnej strefy intensywnego rozwoju
przedsiębiorczości umożliwia spożytkowanie nie użytkowanego majątku trwałego
tylko wtedy gdy jego składniki zlokalizowane są na terenie strefy a zmiany wysokości podatku rolnego wpływają na kondycję firm bazujących na lokalnych produktach
rolnych tylko wtedy gdy takie firmy na terenie gminy się znajdują i gdy ich uzależ­
nienie od lokalnych zasobów jest istotne.
12
Tezy tej nie należy jednak mylić z zagadnieniem kształtowania typologii instrumentów z
punktu widzenia ich bezpoś redniego lub pośredniego wpływu na same przedsiębiorstwa.
133
Konstrukcja tablicy jest konsekwencją konfrontacji wiedzy pochodzącej z dwóch
dziedzin ekonomii tzn . z nauk związanych z gospodarką samorządową i
rozwojem lokalnym oraz ekonomiką przedsiębiorstwa. Jest również próbą usystematyzowania wciąż jeszcze nowych, nie do końca rozpoznanych realnych procesów
gospodarczych zachodzących w dualnym układzie : samorząd gminy - podmiot
gospodarczy. Autor wychodzi z założen ia, iż podejmowanie badań w obszarze zetknięcia kategorii rozwoju lokalnego i gospodarki lokalnej ze sferą przedsiębiorczo­
ści jest istotne nie tylko ze względu na aktualne teoretyczne oraz praktyczne potrzeby w tym zakresie. Funkcjonująca począwszy od 1990 roku gospodarka samorządowa jest wciąż nie zakończonym 'eksperymentem . Do dnia dzisiejszego uruchomiony został bowiem jedynie pierwszy jego etap polegający na wprowadzeniu
samorządu lokalnego. Wkrótce pojawi się jednak w Polsce subregionalny szczebel
rozwoju terytorialnego i konieczna będzie konstrukcja charakterystycznej dla niego
bazy narzędziowej i proceduralnej, która niewątpliwie stanie się zapleczem budowy
kategorii subregionalnych działań interwencyjnych realizowanych w ramach powiatowej polityki gospodarczej. Zgromadzona już wiedza w zakresie gminnego interwencjonizmu samorządowego pozwala sądzić, że co najmniej część doświadczeń
zdobytych w ramach prac badawczych i wdrożeniowych prowadzonych na poziomie
gminnym będzie mogła zostać spożytkowana w procesie konstrukcji charakterystycznej dla niego palety instrumentalnej i metodologicznej. Z tego też powodu
konieczne są zatem dalsze badania stanu istniejącego dziś w zakresie gminnej
polityki gospodarczej i interwencjonizmu samorządowego . Chodzi tu przede
wszystkim o to aby uniknąć niepotrzebnych błędów a powielać pozytywne, zdobyte
dzięki nim doświadczenia .
różnych
Podsumowując
poruszoną w niniejszym opracowaniu problematykę należy
praktyczne doświadczenia związane ze stosowaniem, we wszystkich
obszarach interwencjonizmu samorządowego, narzędzi oddziaływania gospodarczego, wskazują na konieczność ich stosowania w sposób kompleksowy. Jest
to bowiem najsprawniejsza forma spożytkowania tkwiącego w nich potencjału . Ponadto taki sposób postępowania pozwala na osi ągnięcie tzw. efektów synergicznych i mnożn i kowych . Możliwe i istotne jest zatem określenie i zbadanie zarówno
rodzajów procedur kompleksowego stosowania narzędzi realizacji interwencjonizmu samorządowego jak i praktycznej skuteczności tych procedur.
stwierdzić, iż