68-11 Makroekonomia… M-Guzek.indd

Spis treści
Od Autora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CZĘŚĆ I
NIEZBĘDNA NAPRAWA LIBERALIZMU
1.
1.1.
1.2.
1.3.
9
11
. . . . . . . . . . . . . . 15
TOKSYCZNA EKONOMIA AKADEMICKA . . . . . . . . . . .
Toksyczne aktywa banków to nie największy kłopot . . . . . .
Obalanie monopolu establishmentu akademickiego . . . . . . .
Co z toksyczną zawartością polskiej ekonomii? . . . . . . . . . .
DOKTRYNA I IDEOLOGIA NEOLIBERALIZMU
ZNIEKSZTAŁCA LIBERALIZM ADAMA SMITHA . . . . .
2.1. Swoboda naturalna nie do naruszania . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Można zagalopować się, porzucając liberalizm zamiast
neoliberalizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
17
19
20
2.
3.
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.
4.
SAMOREGULACJA RYNKU I TERAPIE
ANTYKRYZYSOWE W SKALI MIĘDZYNARODOWEJ . .
Mechanizm samoregulacji rynku i jego miejsca
wrażliwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Doświadczenia historyczne w neutralizowaniu tendencji
kryzysowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Współczesne źródła kryzysogenne w gospodarce rynkowej . .
Diagnozy i terapie antykryzysowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KRYZYSOGENNE DYSFUNKCJE PAŃSTWA I RYNKU
ORAZ MOŻLIWOŚCI ICH ELIMINOWANIA . . . . . . . . .
— 5 —
23
24
26
30
30
32
36
39
46
SPIS TREŚCI
4.1. Koncepcja gospodarki bezrynkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2. Koncepcja gospodarki rynkowej bez interwencjonizmu
państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3. Zakres interwencjonizmu niezbędnego i sposób jego
realizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.4. Usuwanie dysfunkcji i ich skutków . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DEFORMACJE GIEŁDOWE I WALUTOWE JAKO
USUWALNE ŹRÓDŁA KRYZYSU FINANSOWEGO . . . .
5.1. Odwracalne monopole giełdowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2. Spekulacje walutowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
47
48
52
58
5.
MODEL „DOSKONAŁEJ” SPEKULACJI
WOLNORYNKOWEJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Komu najbardziej dokuczyli spekulanci? . . . . . . . . . . . . . . .
6.2. Konkurencja między spekulantami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3. Zahaczenie modelu spekulacji o ideę solidaryzmu
społecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
62
62
65
6.
7.
7.1.
7.2.
7.3.
7.4.
7.5.
7.6.
UCIECZKA OD PRZYSZŁEGO KRYZYSU
ŚWIATOWEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podmioty odpowiedzialne za kryzys . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Państwo i rynek oraz dogmat samoregulacji gospodarki jako
całości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nieusuwalne czynniki kryzysogenne i sposoby ich
neutralizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Możliwości usunięcia deformacji giełdowych . . . . . . . . . . . .
Jaki interwencjonizm źródłem kryzysu? . . . . . . . . . . . . . . . .
Scenariusze prognostyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CZĘŚĆ II
NEOLIBERALIZM JAKO PODSTAWA TRANSFORMACJI
USTROJOWEJ W POLSCE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.
WARUNKI USTROJOWE I PODSTAWY
DOKTRYNALNE TRANSFORMACJI W POLSCE . . . . . .
— 6 —
67
67
68
70
72
72
75
81
84
87
92
95
97
SPIS TREŚCI
8.1.
8.2.
8.3.
8.4.
8.5.
8.6.
8.7.
8.8.
8.9.
8.10.
9.
9.1.
9.2.
9.3.
9.4.
9.5.
9.6.
10.
10.1.
10.2.
10.3.
10.4.
10.5.
Charakter zmian systemowych w całym regionie . . . . . . . .
Zmiany ustrojowe w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dwa „dołki” pod komunizmem wykopane przez PZPR . . . .
„Solidarność” w roli siły społecznej kreującej nowy
ustrój . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
„Solidarność” a demokracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wychodzenie z postkomunizmu sztuką niełatwą . . . . . . . . .
Polska „szkoła ekonomii medialnej” i jej twórczość
doktrynalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Mechanizm rynkowy własnej konstrukcji . . . . . . . . . . . . . . .
Lepsi od Amerykanów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wnioski prognostyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
USTROJOWE I FINANSOWE „GRY” LECHA WAŁĘSY
W PROCESIE TRANSFORMACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czy można mówić o uzurpacji władzy L. Wałęsy? . . . . . . . .
Czy są przesłanki wskazujące na podstęp polityczny? . . . . .
Finansowo-ustrojowy tandem Wałęsa–Balcerowicz . . . . . . .
Czy wyjaśnienia Wałęsy obalają przesłanki wskazujące
na podstęp? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nowa gra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Delegitymizacja na finiszu zmagań ustrojowych . . . . . . . . . .
SUWERENNOŚĆ PAŃSTWA W WARUNKACH
INTEGRACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Współczesne definicje suwerenności i ponadnarodowości . . .
Prezydencki unik w sprawie suwerenności w interesie
Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Suwerenność jako balast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Suwerenność w lepsze ręce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konkluzje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.
97
99
101
102
105
109
111
115
121
122
125
126
128
130
132
135
135
139
139
141
143
145
147
AKCESJA POLSKI DO STREFY EURO W ŚWIETLE
POTENCJALNYCH ZMIAN NA ŚWIATOWYM RYNKU
WALUTOWYM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
11.1. Pozycja dolara i euro w gospodarce światowej . . . . . . . . . . . 149
— 7 —
SPIS TREŚCI
11.2. Zmiany światowego systemu walutowego i ich wpływ
na akcesję Polski do strefy euro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
11.3. Kwestia przygotowania Polski do wprowadzenia euro . . . . . 156
12.
12.1.
12.2.
12.3.
12.4.
12.5.
NEOLIBERALIZM PODKOPAŁ GOSPODARKĘ
ŚWIATOWĄ I NASZĄ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Pretensje o przeszłość – czy uzasadnione? . . . . . . . . . . . . . .
Obawy o przyszłość – czy wyolbrzymione? . . . . . . . . . . . . .
Neoliberalne fundamenty ustrojowe kruszeją . . . . . . . . . . .
Jak naprawiać nasz kapitalizm? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Czy nie lepiej wrócić do idei klasycznego liberalizmu? . . . .
162
163
165
167
168
170
13.
13.1.
13.2.
13.3.
13.4.
NIE PUDROWAĆ ZWYRODNIAŁYCH RYNKÓW . . . . .
Angela Merkel jak Róża Luksemburg . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Szacunek dla państwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nie ma jednego rynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Prawo suwerena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
173
174
175
176
177
ANEKS
A1. Model operacyjny mnożnika w gospodarce otwartej i wyniki
badań reakcji mnożnikowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
A2. Model szybkiej denacjonalizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
A3. Memoriał zespołu badawczego do partii politycznych pt.
„Nowe źródła polskiego kryzysu” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Prognostic extract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
Od Autora
W poprzednim ustroju, zgodnie z życzeniem Marksa i wolą
partii rządzącej, samo pojęcie mechanizmu rynkowego było na
indeksie. Ci, którzy byli przeciwnikami komunizmu, walczyli
o przywrócenie ustroju z gospodarką wolnorynkową. Wprowadzenie „wolnego rynku” zaoferował upadający reżim komunistyczny, a końcowy rezultat tego przedsięwzięcia objawił się
w postaci dokuczliwej hiperinflacji. Na szczęście nie zniechęciło to polskiego społeczeństwa do idei oparcia nowego systemu gospodarczego na zasadach wolnorynkowych. Z czasem
pojawiło się niezadowolenie społeczeństwa z powodu niewystarczającego w nowym ustroju spełnienia oczekiwań dotyczących demokracji i sprawiedliwości. Media umacniały w społeczeństwie, zwłaszcza wśród młodego pokolenia, nawet ze
znaczną przesadą, wiarę w mechanizm samoregulacji rynkowej.
Moim zamiarem nie jest podważanie tej wiary ani namawianie Czytelnika do porzucenia idei liberalizmu gospodarczego.
Za niezbędną uważam natomiast obronę gospodarki rynkowej przed deformowaniem mechanizmów samoregulacji
zarówno rynków krajowych, jak i międzynarodowych oraz
przed generowaniem wadliwego interwencjonizmu państw.
Z obu tych niedomagań, tj. deformacji rynków i dysfunkcji państwa, powstających na gruncie wadliwości koncepcji makroekonomicznych oraz opartych na tych koncepcjach
— 9 —
OD AUTORA
założeniach polityczno-gospodarczych, wyłaniają się czynniki
kryzysogenne. Stanowią one poważne zagrożenia dla państw
oraz całej gospodarki światowej i sfery polityki międzynarodowej w związku z prawdopodobnym przeniesieniem się
w przyszłość, jeśli nie wszystkich, to części czynników kryzysogennych, które powinny być usuwane, a w szczególnych
przypadkach neutralizowane.
Byłoby najlepiej, aby te czynniki zostały dostrzeżone i poddane odpowiednim działaniom rządów w sposób skoordynowany w skali międzynarodowej. Chciałbym, aby ta praca
w możliwie największym zakresie przyczyniła się do takiego
rezultatu.
Marian Guzek