Projektowanie Graficznych Interfejsów Użytkownika

Projektowanie Graficznych Interfejsów
Użytkownika
Robert Szmurło
1
Różnorodność interfejsów użytkownika
Kategorie interfejsów użytkownika
Internet:
Aplikacje
–
strony domowe,
–
biurowe,
–
sklepy internetowe,
–
inżynierskie / naukowe,
–
serwisy korporacyjne,
intranet,
–
grafika komputerowa,
–
programiści,
–
przemysłowe (magazyny,
sterowanie itp.),
–
systemy ogólnego
przeznaczenia.
–
serwisy bankowe,
–
serwisy informacyjne,
–
wyszukiwarki,
–
blogi.
Urządzenia:
–
multimedialne (pilot TV),
–
dotykowe, bezdotykowe,
–
mobilne,
–
bankomaty.
2
Ograniczenia Techniczne sprzętowe
●
Problem rozmiaru ekranu
i orientacji wyświetlacza:
Skalowalny interfejs - problem trzech możliwych stanów
wyświetlania aplikacji:
Pełny ekran
Okno zadokowane
Okno część ekranu
nie zajętą przez
zadokowaną
aplikację
3
Ograniczenia Techniczne oprogramowania
●
Aplikacje internetowe:
–
protokół bezstanowy (tzw. cienki klient –
problem śledzenia stanu interfejsu),
–
bezpieczeństwo,
–
ograniczone możliwości
dostępu do danych, (problem
okienek dialogowych i szybkiego wyszukiwania)
–
problem z nawigacją (wygodne do formularzy,
ale trudne wypełnianie danych w tabelach, dwuklik myszką),
–
kontrola przycisku Wstecz (a co się stanie gdy wciśniemy wstecz w Google Spreadsheet?),
–
ograniczone możliwości współpracy z urządzeniami interfejsu
użytkownika (akcelerometr, kamera, itp.),
–
kompatybilność przeglądarek,
–
itd.
4
Ograniczenia socjologiczne
●
Aplikacje biurowe:
–
prostota obsługi,
–
szablony,
automatyzacja
zadań biurowych,
–
skróty klawiaturowe,
–
ergonomia interfejsu,
–
adaptacyjność dostosowanie do
preferencji i zmieniających się potrzeb użytkownika użytkownika
●
Systemy inżynierskie:
–
duże możliwości,
–
dopuszczalny skomplikowany interfejs.
5
Ograniczenia techniczne – współpraca z innymi systemami
●
Systemy czasu rzeczywistego (TV, GSM, przemysłowe, routery):
–
udostępniają tylko niezbędne funkcje,
–
często brak myszki i klawiatury,
–
niestandardowe klawisze – brak możliwości
dostosowania interfejsu przez użytkownika
–
interfejs musi być udostępniony przez sieć?
–
problem obserwowalności stanu (historia działania)
●
Systemy przemysłowe (SCADA):
–
ograniczona i bardzo specjalistyczna
funkcjonalność,
–
bezawaryjność,
–
obserwowalność: czyli widoczność wszelkich
usterek i awarii, wizualizacja procesów
–
BEZPIECZEŃSTWO - Spies 'infiltrate US power grid' By Maggie Shiels,
Technology reporter, BBC News, Silicon Valley
(http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/7990997.stm)
6
O czym będziemy mówić na kursie?
●
●
●
●
Na niniejszym kursie skoncentrujemy się na interfejsach
biznesowych, które stanowią znakomitą większość
powstających aplikacji.
Większość aplikacji pisanych na zamówienie dotyczy
udostępnienia mechanizmów manipulacji danymi w bazie oraz
wyświetlania raportów wynikowych.
W przypadku takich aplikacji najłatwiej jest sformalizować
pewne standardowe metodyki projektowania i wytwarzania.
Aplikacje specjalistyczne wymagają zazwyczaj innych metodyk.
Na przykład trudno sobie wyobrazić wzorzec projektowy MVC zastosowany do
symulatora lotu.
7
Dlaczego graficzne interfejsy?
8
Interfejs Użytkownika Jest Ważny
Interfejs wpływa na odbiór
programu/strony przez użytkowników.
–
Użyteczne oprogramowanie
lepiej się sprzedaje.
–
Nieużyteczne strony są szybko
porzucane.
–
Do estetycznego / użytecznego
programu z większą przyjemnością
się wraca (np. z przerwy na kawę :-).
GUI
JEST
WAŻNY
Interfejs jest często niedoceniany, traktowany powierzchownie, bezkrytycznie,
zwłaszcza przez programistów, dla których ważne są algorytmy i struktury danych.
–
Użytkownicy często obwiniają siebie za błędy w projekcie interfejsu. („Argh,
znowu zapomniałem, że muszę wcisnąć Zapisz. Muszę jeść mniej masła!”)
–
Osoby decydujące o zakupie/projekcie systemu zazwyczaj
nie są końcowymi użytkownikami, dlatego często nie dbają
o ważne szczegóły.
9
Słaby projekt dużo kosztuje...
To truizmy, ale należy o nich wspomnieć:
–
Czas użytkownika!
Koszt czasu użytkownika wcale się nie zmniejsza zgodnie z prawem Moore'a.
(natomiast: "moc obliczeniowa komputerów podwaja się co 18 miesięcy", czyli
należy automatyzować jak najwięcej czynności)
–
Utrzymanie systemu!
Należy poświęcić więcej czasu na projekt, bo zapłaci się za niedokładność później,
podczas utrzymania systemu. Zły projekt i nieprawidłowy, nieelastyczny podział na
komponenty wizualne potrafi utrudnić rozwój.
–
Bezpieczeństwo!
Błędny interfejs powoduje wypadki!
●
●
Therac-25 (http://en.wikipedia.org/wiki/Therac, Nancy Leveson, “Medical
Devices: the Therac-25”, 1995, http://sunnyday.mit.edu/therac-25.html)
System radarowy USS Vincennes (Peter Neumann, “Aegis, Vincennes, and the
Iranian Airbus“, Risks v8 n74, May 1989).
10
Interfejs Użytkownika – Za mało poświęcamy mu uwagi
Coś na pocieszenie: Nie jest łatwo...
–
Nie jesteś użytkownikiem.
●
●
–
Większa część inżynierii
oprogramowania zajmuje się
komunikacją między
programistami (specyfikacje,
modele obiektowe, biblioteki, etc.).
UI (Interfejs Użytkownika) zajmuje
się 'tylko' komunikacją z użytkownikiem.
Użytkownik ma zawsze rację...
●
●
Jeśli użytkownik ciągle popełnia błędy
podczas używania programu, to
najprawdopodobniej winny jest projekt.
... ale niestety użytkownik czasem nie
ma racji, ponieważ ma zbyt małe
doświadczenie i wiedzę! Nie traktujmy
każdego użytkownika jak 'eskperta'.
11
Dobry interfejs też kosztuje
Szacuje się, że wytworzenie UI stanowi 50%:
–
czasu poświęconego na projekt
–
czasu na implementację
–
kosztów / czasu utrzymania systemu
–
rozmiaru całkowitego kodu systemu
Redukcja nakładów tworzenia UI:
–
Komponenty (kontrolki, databinding, itp.)
–
Ponowne wykorzystanie (widoki obiektów, itp.)
–
Maksymalnie uniwersalne komponenty (DBGrid)
–
Automatyzacja generowania interfejsów (MS Access, Delphi ECO)
–
DOBRY PROJEKT
12
Interfejs Użytkownika – Na co zwraca się
uwagę?
Funkcjonalność
–
ergonomia, prostota obsługi, czytelność prezentowanej informacji, realizacja
określonych zadań itp.
Odporność na błędy
–
stabilność, powtarzalność, konsekwencja, zgodność...
Estetyka
–
odbiór aplikacji przez użytkowników, czy danej aplikacji używa się z
przyjemnością i chętnie do niej wraca
–
odpowiedni dobór kolorów i wyróżnień tak aby nie utrudniały odbioru
przedstawionej informacji
Dostępność
–
czy nasza aplikacja może być wykorzystywana przez osoby
z ograniczonymi możliwościami fizycznymi,
–
czy aplikacja może być łatwo dostosowana dla obcokrajowców?
13
HCI – Komunikacja Człowiek-Komputer
●
Dyscyplina zajmująca się badaniem i ogólnymi zasadami
projektowania metod interakcji człowieka z komputerem
–
głównym zadaniem HCI jest udoskonalenie użyteczności
produktów informatycznych
–
dobór funkcjonalności dopasowanej do potrzeb użytkownika
–
organizacja pracy z komputerem (np. zespołowej)
–
wpływ technologii informatycznych na życie codzienne
użytkowników
●
–
●
HCI wykorzystuje narzędzia badawcze z:
nauki techniczne i psychologia, marketing, socjologia,
antropologia, neurolingwistyka
Ten wykład będzie nawiązywał do HCI, ale będzie
skoncentrowany na aspektach praktycznych i technicznych.
14
Powiedz Kolory Czcionki Na Głos
Na początek mały test. Proszę głośno powiedzieć kolory w jakich napisane są słowa.
Książka
Ołówek
Slajd
Okno
Samochód
Kapelusz
15
Powiedz Kolory Na Głos Ponownie
Proszę ponownie głośno powiedzieć kolory w jakich napisane są słowa.
Niebieski
Zielony
Pomarańczowy
Czarny
Czerwony
Żółty
Jest to efekt Stroopa demonstrujący wielokanałowe przesyłanie informacji.
Wniosek: Dodatkowe bodźce powinny wzmacniać podstawowe,
a nie konkurować z nimi. Nie jesteśmy w stanie łatwo skoncentrować się
na pojedynczym bodźcu. Automatycznie działają na nas wszystkie.
16
Przykłady wielokanałowego przekazywania inf...
Odpowiedni dobór kolorów...
(Easy CD Creator)
Błąd.
Sukces.
Zbyt mały kontrast utrudnia używanie aplikacji dla
niepełnosprawnych. (Accessibility)
(Apple's QuickTime 4.0 Player)
17
Koszmarki
Cel:
–
wprowadzenie w problematykę
–
wytworzenie wrażliwości na typowe błędy i niekonsekwencje
–
przedstawienie błędów w komercyjnych produktach
18
Interfejs Użytkownika - Galeria Niesławy
(ang. hall of shame)
W pełni graficzny.
Myszka.
WYSIWYG.
Długi komunikat pomocy.
Dziwaczny interfejs.
Scrollbar - Suwak
19
Poprawiony Interfejs
Lista wyboru (Listbox)
udostępnia zmianę stylu dla
sporadycznych jak i stałych
użytkowników.
Swobodny wybór dla stałych
użytkowników.
Niepotrzebny jest żaden
komunikat pomocy.
20
Więcej Galerii Niesławy
Wymyślanie nietypowej, niestandardowej interakcji, utrudniającej naukę obsługi.
powiększ
A najgorsze jest to, że programista napracował się bez sensu... :-(
21
Galeria Sławy czy Niesławy
Podatność na przypadkowe błędy, brak możliwości cofnięcia operacji...
Brak menu. Dynamiczne klawisze Skrótów. Czy użytkownik zawsze
potrzebuje dostosowywać aplikację? Gdzie jest granica rozsądku?
22
Przykłady
OzWin II – program do czytania wiadomości offline (Compuserve
Information Service), niedostosowana kontrolka do danych
SimCity 2000 firmy Maxis. Przyciski, które mają podmenu dostępne
po długim wciśnięciu przycisku myszki, ukrycie rzeczywistego
stanu systemu, kontrolki, interfejsu
23
Przykład
Nawigacja za pomocą klawisza Tab.
–
(Unisyn's Automate Pro – program do automatyzacji zadań dla Windows
NT.)
–
Kolejność nawigacji po kontrolkach niezgodna z kolejnością
wprowadzania danych...
24
Przykłady
Pomoc kontekstowa jest bardzo potrzebna, ale przesada, a
zwłaszcza długie komunikaty mogą doprowadzić do frustracji.
Nie należy wyświetlać pomocy do rzeczy oczywistych...
25
Przykłady
Niewłaściwy dobór kontrolki, jednostki pozostawiają wiele do życzenia – powinno
być również w MB, powinna być możliwość wprowadzenia rozmiaru. (Internet
Explorer 3.0 – Rozmiar Cache)
Instalacja programu
PowerSearch. Nie ma
problemu, gdy użytkownik
wybierze katalog domyślny.
A co gdy będzie chciał
zainstalować gdzie indziej?
Brak pomocy w postaci okna do
wyszukiwania folderów...
A tak w ogóle, czy nie dałoby się sprawdzić gdzie jest zainstalowany Word?
26
Przykłady
Użytkownicy zdecydowanie szybciej przeglądają listy w kierunku od
góry do dołu (heurystyka). Tutaj Microsoft jednak zmusił ich do
przeglądania dodatkowo od lewej do prawej. (Internet Explorer 3.0)
27
Przykłady
Program: HTML Transit
Poświęcanie 25% powierzchni okna na przyciski komend?
–
Staraj się nigdy nie mieć dwóch przycisków o takim samym
znaczeniu.
–
Efektywnie wykorzystuj przestrzeń ekranu...
28
Przykłady
PowerBuilder – udostępniał pomoc kontekstową i pomoc w Pasku
Statusu.
–
Problem: pomoc kontekstowa była pokazywana z opóźnieniem
ok 2s, ale również pomoc w pasku status była pokazywana z
opóźnieniem.
–
Skutek: po zmianie pozycji myszy, w pasku statusu była
nieaktualna informacja.
29
Przykłady
Przyciski powinny być nieaktywne!
Możemy być pewni, że programiści Microsoft potrafią dynamicznie
zmieniać kolory ikon. Czy zatem wpływ na wyeliminowanie
'szarych', nieaktywnych ikon mieli graficy Microsoft?
Zapobieganie błędom użytkownika – wizualna prezentacja stanu,
aby nie musiał sprawdzać „czy zadziała?”
30
Przykłady
Microsoft Excel – Wytnij i Wklej
Po wciśnięciu wytnij, fragment pozostaje nienaruszony do momentu
aż go nie wkleimy w nowym miejscu.
Ponieważ 'wszyscy' znają Excela więc spodziewam się gorącej
dyskusji. :-)
31
Przykłady
Okna z suwakami! Horror Accessa?
„Unfortunately, visit any programming support forum, and you'll see an ever-increasing number of
new programmers asking how to create scrollable forms. The only appropriate answer is, "You
don't."”
PeopleSoft
Nieukrywanie elementów interfejsu użytkownika.
32
Przykłady
Chyba ktoś nie przeczytał o kontrolce listy wyboru? (Listbox?)
Dobór odpowiednich kontrolek.
33
Przykłady
Znajdź użytkownika w
rozwijalnej liście zawierającej
kilka tysięcy nazwisk?
Są lepsze sposoby walidacji, czy użytkownik wpisał rzeczywiście
cyfry! (np.: InputMask)
34
Przykłady
MS Word: Wykluczające się opcje. Dlaczego nie zostały użyte
komponenty RadioButton. Należy zaznaczyć, że bardzo
nam to nie przeszkadza i szybko jesteśmy się w stanie tego
nauczyć, ale jest to jednak niespójność.
Sierpień 1999 edition of the Visual Basic Programmer's Journal
101 Tech Tips for VB Developers
Niewielki fragment kodu może ograniczyć wybór użytkownika do
jednej pozycji w danym momencie. Taka zmiana jest użyteczna gdy
chcesz użyć checkboxów zamiast radiobutton.
Ostatnie zdanie powinno brzmieć: Ta zmiana jest użyteczna
gdy chcesz zmylić użytkownika.
35
Przykład
Użytkownicy są przyzwyczajeni do okienek potwierdzeń! Większość wciska
ENTER bez czytania. Tym bardziej, że poniższe okno ma więcej niż dwie
linijki tekstu :-).
ENTER? ESCAPE? A w oknie są przyciski OK i Cancel?
MacOS rozwiązał to inaczej: często klawisze nie są obsługiwane. Tylko
kliknięcie myszką zamyka okno.
Instrukcja powinna być zgodna z interfejsem.
36
Przykłady
Internet Explorer, Visual Studio.
Czy kontrolka Checkbox jest niezbędna? Przecież i tak nie mamy
żadnego wyboru?
No tak. Projektant chciał abyśmy uniknęli automatycznego wciśnięcia
klawisza enter, enter, enter...
37
Przykłady
Quiz: Ilu użytkowników
wciśnie Enter? Ilu Next?
A ilu Finish? Zapobieganie
dylematom użytkownika
– zbyt dużo opcji...
Oracle's SQL*Net Easy Configuration
Quiz 1: Jak wyjść z
aplikacji?
Nazewnictwo – jeżeli Cancel
Oznacza Exit, to tak powinien
się nazywać.
Quiz 2: Po co ten komunikat
jeśli nie można anulować
decyzji?
38
Przykłady
Windows Help Designer.
Programista zapomniał
zaznaczyć opcji
automatycznego
sortowania. Dopracowanie
szczegółów interfejsu!
Instalacja modemu
U.S. Robotics:
Nazewnictwo etykiet
zgodne z czynnością ==
brak instrukcji :-)
W dodatku tylko opcje direct dial i postal mail
powinny być aktywne.
39
Przykłady
Kontynuuj używanie, czy
proces zamykania?
Czym różni się Abort od
Cancel? Komendy nie powinny
budzić wątpliwości.
Proces tworzenia tabeli
w MS Access dla nowego
użytkownika może stać
się nie lada wyzwaniem?
Edycja bezpośrednia!
40
Przykłady
Xblock – gra.
Kto chciałby zająć
miejsce numer 0?
(Dopracowanie aplikacji.)
IBM's Audiostation
Quiz: Co się stanie gdy
wciśniemy Power?
Ładna, ale nieprecyzyjna metafora,
do której nie jesteśmy przyzwyczajeni na komputerze.
41
Przykłady
Rozmieszczenie przycisków.
Ok czy OK? Po co używać ALT+O i ALT+C, przecież i tak większość
będzie wciskać ENTER i ESC.
ZGODNOŚĆ ZE ŚRODOWISKIEM PRACY UŻYTKOWNIKA!
42
Przykłady – Idiotyczne komunikaty
ClearCase, a source-code control system from Rational Software:
NT workstation
Quicken's Turbo Tax – anulowanie niemalże każdej czynności:
43
Przykłady
Nieprawidłowe użycie kontrolek:
–
(uninstalling „Freeloader”,
an off-line internet browser)
–
Kontrolki używane do zmiany
stanu systemu zostały użyte
jako kontrolki informujące o stanie.
„Classified”, a shareware diary program:
–
nie można wprowadzać daty
za pomocą klawiatury,
–
zmienić rok można tylko
za pomocą paska,
–
wpiszmy teraz rok urodzenia 1921
44
Przykłady
Microsoft's NT Operating System:
–
Od kiedy sukces jest błędem? Wzajemne zaprzeczanie się
informacji przekazywanej różnymi kanałami.
Microsoft's Access 95:
–
Komunikat pojawia się przy próbie uruchomienia kwerendy,
która w wyniku nie modyfikuje żadnych wierszy.
45
Przykłady
Pretty Good Privacy:
(Niedopracowane szczegóły...)
46
Przykłady
Nie istniejący obiekt...
–
–
nie, to tylko brak uprawnień do odczytu
wprowadzanie w błąd poprzez niedopracowanie aplikacji,
programista powinien sprawdzić czy użytkownik ma
uprawnienia i wyświetlić stosowny komunikat...
Brak szacunku dla czasu użytkownika – czas jaki poświęciła
rzesza użytkowników na świecie na kontakt z Helpdeskiem był
na pewno dłuższy niż czas jaki poświęciłby programista na
sprawdzenie uprawnień.
–
Nie wprowadzaj użytkownika w błąd.
47
Przykłady
●
Moodle – system do tworzenia serwisów dydaktycznych
●
Spróbuj zmienić opis dotyczący zajęć...
–
Nie ukrywaj funkcjonalności przed użytkownikiem.
48
Przykłady - Nie ukrywaj funkcjonalności przed użytkownikiem.
●
●
–
System Ankieta Jednostki opracowany przez OPI na zlecenie
Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2013 roku.
Jak przenieść osobę z wykazu osób w kategorii N bez
usuwania jej z bazy danych?
49
DEMO
50
Interakcja
Dziękuję za uwagę.
Chcemy być coraz lepsi!
Jeżeli coś cię zainteresowało napisz e-maila:
–
[email protected]
Jeżeli coś cię bardzo znudziło napisz e-maila:
–
[email protected]
Jeżeli zauważyłeś błąd napisz e-maila:
–
[email protected]
51