Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
19.07.2011
Maria Skłodowska-Curie. Wojna i nauka
____________________________
autor: Małgorzata Janicka
Wybuch wojny zastał Marię w Paryżu. Zajęcia odwołano. Studentów i większość wykładowców
wcielono do armii. Maria nie chciała pozostać bezużyteczna. Dowiedziawszy się, że w szpitalach
polowych nie ma aparatów do prześwietleń, postanowiła zorganizować służbę rentgenowską. Pukała
do wszystkich możliwych drzwi z prośbą o zakup lub wypożyczenie samochodu, za każdym razem
obiecując, że auto odda po wojnie.
W ten sposób udało jej się urządzić dwadzieścia wozów służby radiologicznej zwanych Les petites
Curie. Oprócz wozów organizowała w szpitalach polowych pracownie rentgenowskie oraz sprowadzała
do nich sprzęt. Z braku wykwalifikowanych pracowników służby rentgenowskiej wraz z córką
przeprowadziły przyspieszone kursy obsługi aparatury dla kobiet. Często zdarzało się, że Maria sama
zasiadała za kierownicą furgonetki i jechała na linię frontu, gdzie długie godziny prześwietlała rannych.
Dzięki jej pracy i talentom organizacyjnym na terenie Francji powstało około dwustu stacji
rentgenowskich, w których tylko w latach 1917–1918 wykonano milion sto tysięcy zdjęć
rentgenowskich.
Po wojnie Skłodowska-Curie skupiła się na zbieraniu funduszy na Instytuty Radowe w Paryżu i
Warszawie. Pierwszy został ukończony jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej. W jego
obrębie istniał również wydział medyczny, w którym prowadzono badania nad wykorzystaniem promieni
radowych w leczeniu nowotworów. Obie placówki udało jej się wyposażyć w gram radu. Paradoksalnie,
odkrywczyni tego pierwiastka nie było stać na jego zakup i prowadzenie dalszych badań. Z pomocą
przyszły stowarzyszenia kobiece ze Stanów Zjednoczonych, na czele z niezmordowaną Maloney
Mattingley, zwaną potocznie Missy. To ona zorganizowała publiczną kwestę na rzecz Fundacji Marii
Curie, której dochód przeznaczono na zakup radu wręczonego Marii dwukrotnie przez prezydentów
USA w Białym Domu (w 1921 i 1929 roku).
Maria nigdy nie zapomniała, że jest Polką. Jej wyjazd na studia na Sorbonie miał służyć nie tylko jej
ambicjom naukowym. Planowała tuż po studiach wrócić do kraju i oddać się pracy dla dobra oczyzny.
Wierzyła, że wolność zaczyna się tam, gdzie poszerza się wiedzę, zgodnie ze słowami Jeana Jaurès’a:
„rewolucja nie dokonuje się w fabrykach, ale w szkołach”. Po wojnie czynnie działała na forach
międzynarodowych na rzecz reform w dziedzinie edukacji, walczyła o fundusze, stypendia i szerszy
dostęp do wiedzy dla tych, których w obecnych warunkach nie było na to stać.
Maria Skłodowska-Curie spotkała na swej drodze wiele przejawów ksenofobii. Jako kobieta dwukrotnie
nie została przyjęta do Francuskiej Akademii Nauk. Pierwszą kobietą, która dostąpiła tego zaszczytu
była jej doktorantka, stało się kilkadziesiąt lat po śmierci Marii. Romans z żonatym Langevinem o mało
nie pozbawił jej katedry na Sorbonie. Panująca wówczas podwójna moralność tolerowała jedynie
obyczajowe nadużycia mężczyzn, których małżeńskie zdrady tłumaczono na różne sposoby. Kobietę
rozbijającą cudzą rodzinę uważano za wielkie niebezpieczeństwo dla tej podstawowej komórki
stanowiącej o ładzie społecznym. Obok oskarżeń o niemoralne prowadzenie się i wątpliwości, czy
kobieta tak słabej konduity powinna uczyć młodych ludzi, pojawiły się również podejrzenia o żydowskie
pochodzenie, oparte na wątpliwej przesłance – drugim imieniu Marii – Salomea, które nadano jej po
babce.
strona 1 / 2
Pobrano z portalu Mapa Kultury
Niezwykła była nie tylko jej siła charakteru, lecz także siła jej organizmu. Maria Skłodowska-Curie
zmarła w 1934 roku na białaczkę wywołaną przez ponad 30-letnie poddawanie się działaniu promieni
radioaktywnych. Minęło jeszcze wiele lat, zanim dowiedziono, że substancje promieniotwórcze
pomagają leczyć raka, ale również go wywołują.
W 1995 roku Maria Skłodowska-Curie jako pierwsza kobieta spoczęła w paryskim Panteonie.
Uszanowano ostatnią wolę uczonej, która chciała spocząć u boku męża, więc do Panteonu trafiła
również trumna Piotra Curie.
strona 2 / 2