rozdział 3

ROZDZIAŁ III
56
Rozdział III
INNE ŚWIADCZENIA WYNIKAJĄCE
ZE STOSUNKU PRACY
1. Dodatek za uciążliwość pracy
Dodatek za uciążliwość pracy, w wysokości 20%
wynagrodzenia zasadniczego, przysługuje nauczycielowi zatrudnionemu
na podstawie mianowania, którego organ prowadzący szkołę przeniósł
do pracy w innej szkole w innej miejscowości, za zgodą lub bez zgody
nauczyciela (na podstawie art. 19 K.N.). Warunkiem przeniesienia
nauczyciela bez jego zgody jest potrzeba zapewnienia tej szkole
nauczyciela z odpowiednimi kwalifikacjami, którego w inny sposób nie
udało się w szkole zatrudnić. Przeniesienie bez zgody nauczyciela może
nastąpić na okres nie dłuższy niż 3 lata, po którym nauczyciel ma prawo
powrotu na uprzednio zajmowane stanowisko. Przykładowe pismo
w powyższej sprawie zawiera wzór nr 11.
2. Dodatek za pracę w porze nocnej.
Treść art. 42b ust. 2 Karty Nauczyciela dostosowano do zmian
wprowadzonych do Kodeksu pracy ustawą z dnia 14 listopada 2003 r.
o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 213 poz. 2081).
Zgodnie z nową regulacją za każdą godzinę pracy w porze nocnej
nauczycielowi będzie przysługiwał dodatek w wysokości 15%
godzinowej stawki wynagrodzenia zasadniczego, nie mniej jednak niż
20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia
za pracę, które w ostatnich latach wynosiło:
• w roku 2006 – 889,10 zł (Dz.U. z 2005 r. Nr 177, poz.1469),
• w roku 2007 – 936,00 zł (Dz.U. z 2006 r. Nr 171, poz.1227),
• w roku 2008 – 1.126,00 zł (Dz.U. z 2007 r. Nr 171, poz.1209),
• w roku 2009 – 1.276,00 zł (M. P. z 2008 r. Nr 59, poz. 499),
• w roku 2010 – 1.317,00 zł (M. P. z 2010 r. Nr 48, poz. 709,
• w roku 2011 –1.386,00 zł (Dz. U. z 2010 r. Nr 194, poz. 1288).
• w roku 2012 – 1.500,00 zł (Dz. U. z 2011 r. Nr 192, poz. 1141),
• w roku 2013 – 1.600,00 zł (Dz. U. z 2012 r., poz. 1026).
ROZDZIAŁ III
57
3. Wynagrodzenie za pracę w dni wolne i święta
W art. 42c ust. 3 i 4 określono, że w szczególnie uzasadnionych
przypadkach nauczyciel za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze
lub opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy, zamiast dnia
wolnego otrzymuje wynagrodzenie ustalone w sposób określony
w rozporządzeniu płacowym MENiS.
Zdarzają się jeszcze przypadki, że Rada Gminy wprowadza
do regulaminu płacowego nauczycieli zapis, iż nauczycielom
zatrudnionym w szkołach (placówkach), którzy w dniach wolnych
od pracy (sobota, niedziela) pełnią funkcje opiekunów (lub kierowników)
wycieczek szkolnych, prowadzą zajęcia i sprawują opiekę w ramach
organizowania tzw. „zielonych szkół” lub opiekują się uczniami
biorącymi udział w zawodach sportowych albo turniejach i olimpiadach
przedmiotowych, przysługuje odrębne wynagrodzenie w wysokości
4 godzin ponadwymiarowych za każdy dzień opieki, liczonych według
stawki osobistego zaszeregowania nauczyciela. Organy nadzoru
prawnego wojewodów unieważniają takie zapisy regulaminowe, bowiem
są niezgodne z § 10 rozporządzenia MENiS z dnia 31 stycznia 2005 r.,
w myśl którego nauczycielom, którzy w dniu wolnym od pracy realizują
zajęcia dydaktyczne, wychowawcze lub opiekuńcze, a nie otrzymują
za ten dzień innego dnia wolnego, przysługuje odrębne wynagrodzenie
za każdą godzinę pracy obliczane jak za godzinę ponadwymiarową.
Natomiast za pracę w święto – do wynagrodzenia tego dochodzi
100% dodatek. Regułą jednakże pozostaje udzielenie dnia wolnego
z zamian za pracę w dniu wolnym lub święto.
4. Wynagrodzenie w okresie urlopu dla poratowania zdrowia
i świadczenie rehabilitacyjne
Według nowych przepisów art. 73 ust. 5 nauczyciel w okresie
przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia zachowuje prawo
do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę
lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych (świadczenie
urlopowe, korzystanie z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych),
w tym dodatków socjalnych, o których mowa w art. 54 (tzw. dodatek
wiejski, dodatek mieszkaniowy).
W praktyce oświatowej w roku 2008 w wielu szkołach
nie uwzględniono podwyżki wynagrodzenia zasadniczego, należnej
od 1 stycznia nauczycielom przebywającym na urlopie dla poratowania
zdrowia. Pojawiło się wiele nadinterpretacji przepisów art. 73 KN.
ROZDZIAŁ III
58
W związku z tym Ministerstwo Edukacji Narodowej wydało
następującą opinię:
„W myśl art. 73 ust. 5 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta
Nauczyciela (Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) nauczyciel
w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia zachowuje
prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatków socjalnych.
W powyższym przepisie nie określono dodatkowych warunków
dotyczących zasad i sposobu wypłacania należnego wynagrodzenia
zasadniczego nauczyciela w zależności od świadczenia lub
nieświadczenia przez niego pracy. Ponadto z przepisu jednoznacznie
wynika, iż nauczyciel zachowuje prawo do wynagrodzenia zasadniczego,
a nie do stawki wynagrodzenia. Brak jest zatem podstaw do dokonywania
w tym zakresie wykładni i interpretacji, których skutkiem jest
pomniejszenie dochodu należnego z tego tytułu.
Obecne brzmienie przepisu art. 73 zostało wprowadzone art. 1
pkt 30) ustawy z dnia 15 lipca 2004 r. o zmianie ustawy Karta
Nauczyciela (Dz.U. Nr 179, poz.1845). Wskazanym w uzasadnieniu
celem zmiany było doprecyzowanie zapisów poprzez zastąpienie
poprzednio obowiązującego, niejednoznacznego zwrotu „płatny urlop dla
poratowania zdrowia” wyszczególnieniem konkretnych i należnych
składników płacy (wynagrodzenie zasadnicze i dodatek za wysługę lat).
Nie może być wątpliwości zatem co do treści przepisu, zarówno w sferze
wykładni celowościowej, jaki i historycznej przepisu.
Należy przede wszystkim podkreślić, iż art. 30 ust. 5 pkt 1) Karty
Nauczyciela jest upoważnieniem wyszczególniającym jedynie zakres
zadań dla ministra właściwego ds. oświaty i wychowania, wymagających
uregulowania w rozporządzeniu. Przy czym zawarte w tym przepisie
odwołanie do wymiaru „pensum” ma związek z możliwością znacznego
zróżnicowania wymiaru pensum (art. 42 ust. 7) oraz wysokości
pobieranej stawki wynagrodzenia zasadniczego, o którym mowa w art. 30
ust. 5 pkt 2) (w związku z art. 42 ust. 4a – pensum podwyższone). Z treści
ustawowych upoważnień dla poszczególnych organów nie można
wywodzić praw podmiotowych, lub ich ograniczać.
Błędne jest utożsamienie wynagrodzenia za urlop dla poratowania
zdrowia nauczyciela z zasiłkiem chorobowym przyznawanym po 33 dniu
przebywania na długotrwałym zwolnieniu i które nie będąc
wynagrodzeniem za pracę podlega szczególnym uregulowaniom
w zakresie określania jego wysokości uregulowanym w przepisach
ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
(Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 z późn. zm.). Zasiłek chorobowy
ROZDZIAŁ III
59
bowiem nie będąc wynagrodzeniem nie podlega jednocześnie przepisom
dotyczącym podwyższenia wynagrodzenia.
Reasumując, przez użyty w art. 73 ust. 5 Karty Nauczyciela zwrot
„zachowuje prawo” należy rozumieć prawo nauczyciela przebywającego
na urlopie dla poratowania zdrowia do wynagrodzenia zasadniczego
aktualnie obowiązującego, a zatem również podwyższonego od 1 stycznia
br. – zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia
11 marca 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości
minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych
warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego
oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. Nr 42,
poz. 257).”
Nauczyciel zatrudniony przez mianowanie, który nie posiada
uprawnień do urlopu dla poratowania zdrowia, zgodnie z art. 23 ust. 1
pkt 2 K.N. może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne w oparciu
o przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 261).
Od 8 lutego 2005 r. świadczenie rehabilitacyjne przysługuje
w wysokości:
1) 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, o której mowa
w rozdziale III pkt 10 Poradnika, przez okres pierwszych trzech
miesięcy (90 dni),
2) 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przez pozostały okres
(nie dłużej niż przez 9 miesięcy),
3) 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, jeżeli niezdolność
do pracy przypada w okresie ciąży lub powstała wskutek wypadku
przy pracy albo choroby zawodowej.
Podstawa zasiłku chorobowego dla obliczenia świadczenia
rehabilitacyjnego podlega waloryzacji wskaźnikiem waloryzacji
obowiązującym w kwartale, w którym przypada pierwszy dzień okresu,
na który przyznane zostało świadczenie rehabilitacyjne.
W przypadku rozwiązania umowy o pracę po 3 miesiącach
pobierania świadczenia (ma to miejsce głównie w przypadku
pracowników niebędących nauczycielami) dalszą wypłatę świadczenia
będzie dokonywał oddział ZUS właściwy dla miejsca zamieszkania
pracownika.