Artykuł w wersji PDF - Pro-Test

aktualnoÊci
W KRAINE WIEC
LODÓW
Sklepy na Grenlandii wyglàdajà tak
jak u nas – po europejsku. Ale nadal
cz´Êç Eskimosów pozostaje wierna
tradycji i ˝yje z tego, co daje im ziemia i zwierz´ta – tak jak ich przodkowie przez tysiàclecia.
fot. Greenland Tourism/Carsten Egevang
Jak wyglàda ˝ycie grenlandzkich Eskimosów? LudnoÊç eskimoska, która
zamieszkuje Grenlandi´, skupia si´
w wioskach lub ma∏ych miasteczkach
na wybrze˝u. Dawniej Eskimosi byli
ludem koczowniczym. Polujàc przemieszczali si´ z miejsca na miejsce i ˝yli
w namiotach lub tymczasowo wybudowanych domach ze Êniegu, czyli
w igloo. Do g∏ównych zaj´ç Eskimosów
nale˝à dziÊ – tak jak przed wiekami
– polowania na morsy, foki i zwierz´ta
futerkowe oraz rybo∏ówstwo. To w∏a-
Ludzie czy zjadacze
surowego mi´sa?
OczywiÊcie w dzisiejszych czasach
polowania i po∏owy ryb wyglàdajà ju˝
torowymi, Êniego∏azami oraz samolotami, jeÊli w gr´ wchodzi dalsza podró˝. Dawniej eskimoscy m´˝czyêni
sami sporzàdzali dla siebie narz´dzia
i broƒ z dost´pnych im surowców.
Obecnie to wszystko, co jest im potrzebne do polowaƒ, mogà po prostu
kupiç w sklepie. Mogà te˝ kupowaç
do swych gospodarstw domowych te
same rzeczy, co i my, Europejczycy.
A Eskimoski równie ch´tnie jak kobiety z Zachodu kupujà ciuchy,
niczym zresztà nie ró˝niàce si´ od
Grenlandia to autonomiczne terytorium zale˝ne od
Danii. Duƒski parlament przyzna∏ Grenlandii autonomi´ w 1978 r. W 1985 r. wyspa wystàpi∏a z Unii Europejskiej. Spory i kwestie mi´dzynarodowe na Grenlandii
nie istniejà. To tylko dowód na to, ˝e ludzie tam ˝yjàcy
sà bardzo pokojowi. Do odwiedzajàcych ich kraj sà nastawieni bardzo przyjaênie i otwarcie.
Ênie z ryb i przetworów rybnych s∏ynie
Grenlandia – stanowià one 95%
eksportu tego kraju. Poza tym mieszkaƒcy Grenlandii hodujà owce i renifery. Niektórzy twierdzà, ˝e Âwi´ty
10
Miko∏aj mieszka w∏aÊnie tu, a nie w Laponii. Dowód? Pomijajàc zamieszkujàce Grenlandi´ renifery, bez których
Âwi´ty Miko∏aj si´ nie obejdzie, o tym,
˝e Miko∏aj ma swojà siedzib´ na Grenlandii, mo˝emy przekonaç si´ wysy∏ajàc do niego list na grenlandzki adres.
 W I A T
K O N S U M E N T A
nieco inaczej ni˝ przed wiekami.
Nowoczesna technika sprawi∏a, ˝e ˝ycie Eskimosów sta∏o si´ o wiele l˝ejsze.
Kajaki, harpuny i psy husky ciàgnàce
zaprz´g saƒ zastàpiono ∏odziami mos t y c z e ƒ
2 0 0 8
naszych. Nie zmienia to jednak faktu,
˝e eskimoskie kobiety wcià˝ szyjà
ciep∏e stroje, które – trzeba przyznaç
– bardzo dobrze sprawdzajà si´ za ko∏em podbiegunowym.
fot. Greenland Tourism/Isak Kleist
aktualnoÊci
ECZNYCH
KONSUMENT NA GRENLANDII
W grze w golfa na Grenlandii traw´ zast´puje
Ênieg, a pi∏eczka, z wiadomych powodów, ma kolor
czasach i Grenlandii nie ominà∏ problem zagro˝enia Êrodowiska naturalnego – podejmuje si´ liczne akcje na
rzecz ratowania podbiegunowej flory,
a tak˝e zachowania tradycyjnego sposobu ˝ycia Inuitów, czyli grenlandzkich Eskimosów. „Inuit” znaczy „ludzie” – Grenlandczycy wolà, ˝eby tak
ich nazywano. Nie lubià, gdy mówi si´
o nich „Eskimosi”, poniewa˝ to okreÊlenie pochodzàce z narzecza Indian
Kri oznacza… „zjadacze surowego
mi´sa”.
Ânie˝ny golf i kajaki
Grenlandia to praktycznie jeden wielki
lodowiec, który pokrywa prawie ca∏à
powierzchni´ wyspy. Jego gruboÊç
Mieszkaƒcy Grenlandii nie lubià, gdy mówi si´ o nich
„Eskimosi”, poniewa˝ to okreÊlenie pochodzàce z narzecza Indian Kri oznacza… „zjadacze surowego mi´sa”.
Eskimosi zachowali bowiem wiele elementów tradycyjnej kultury. Niektórzy
nadal ˝yjà z tego, co daje im ziemia
i zwierz´ta – tak jak ich przodkowie
przez tysiàclecia. Ale w dzisiejszych
dochodzi do kilku tysi´cy metrów!
Sp∏ywajàce masy lodowe docierajà do
wybrze˝y licznymi j´zykami o szerokoÊci dochodzàcej do 100 km (Lodowiec Humboldta). Po osiàgni´ciu wybrze˝y morskich olbrzymie kawa∏ki lodowca od∏amujà si´ i tworzà p∏ywajàce
 W I A T
K O N S U M E N T A
fot. Drambuie World Ice Golf Championship
ró˝owy, a nie – jak w tradycyjnym golfie – bia∏y
góry lodowe. W ciàgu roku z Grenlandii
odp∏ywa w ten sposób oko∏o 100 km3
wody. S∏oƒce nie wschodzi nad Grenlandi´ przez kilka zimowych miesi´cy.
Mimo to nigdy nie jest zupe∏nie ciemno. Podczas nocy polarnej niebo jest za
dnia nieco oÊwietlone.
s t y c z e ƒ
2 0 0 8
11
aktualnoÊci
KONSUMENT NA GRENLANDII
Naj...
Ostry mróz i wieczne
lody pokrywajàce Grenlandi´ nie przeszkadzajà
jej mieszkaƒcom w uprawianiu przeró˝nych sportów. I to nie tylko narciarstwa, jazdy skuterami
Ênie˝nymi czy saniami
ciàgni´tymi przez zaprz´gi psów. Popularnym zaj´ciem wÊród Eskimosów
jest gra w... golfa. Wprawdzie traw´ zast´puje
Ênieg, a pi∏eczka, z wiadomych powodów, ma
kolor ró˝owy, a nie – jak
w tradycyjnym golfie
– bia∏y. Na Grenlandii
regularnie rozgrywane sà
mistrzostwa Êwiata w golfie na Êniegu.
Gra toczy si´ na polu z 36 do∏kami,
tylko ˝e zamiast piasku trzeba omijaç
pu∏apki pe∏ne lodu. Pole golfowe znajduje si´ 600 km za ko∏em polarnym,
wi´c, jak ostrzega organizator, gracze
mogà napotkaç ekstremalne warunki
pogodowe...
2 Najwi´ksza na Êwiecie wyspa to Grenlandia
(przyjmuje si´ bowiem, ˝e Australia, która ma wi´kszà
powierzchni´ jest kontynentem, a nie wyspà).
2 Najaktywniejszy lodowiec na Êwiecie znajduje
si´ w∏aÊnie na Grenlandii i ka˝dego dnia przesuwa
si´ o 22 m.
Inne zaj´cie Grenlandczyków, które
cieszy si´ w ostatnich latach coraz
wi´kszym zainteresowaniem, szczególnie wÊród m∏odych Eskimosów, to p∏ywanie tradycyjnymi kajakami. Samo
s∏owo „kajak” pochodzi zresztà od
eskimoskiego „qajaq”. DziÊ co roku na
Grenlandii organizowane sà mistrzostwa Êwiata w kajakarstwie.
Grenlandia jest gospodarzem jeszcze
jednego wydarzenia – festiwalu rzeêb
ze Êniegu, który odbywa si´ w Nuuk,
stolicy Grenlandii. Na t´ imprez´
zje˝d˝ajà si´ uczestnicy nawet z tak
odleg∏ych krajów, jak Japonia.
Warzywa dla bogaczy
Grenlandia jest droga – ceny sà Êrednio
o 20% wy˝sze ni˝ w Skandynawii. Nie
brak jednak wyjàtków od tej regu∏y.
Nale˝à do nich mi´dzy innymi produkty mleczne, które kosztujà tutaj
mniej. Poza tym drogie sà zarówno
artyku∏y spo˝ywcze, jak i atrakcje dla
turystów. Na przyk∏ad kilogram chleba
w supermarkecie kosztuje a˝ 6 dolarów.
Szczególnie drogi jest alkohol i warzywa – wiadomo, na wiecznym lodzie
trudno je uprawiaç (wi´kszoÊç jest
sprowadzana drogà lotniczà z cieplejszych krajów, na po∏udniowych wy-
MyÊliwy z Uummannaq ze swoimi
saniami ciàgni´tymi przez psy
12
 W I A T
K O N S U M E N T A
s t y c z e ƒ
2 0 0 8
brze˝ach Grenlandii rosnà tylko ziemniaki, buraki i marchew). Natomiast za
wycieczk´ kutrem lub motorówkà po
zatoce oblewajàcej malownicze fiordy i do czo∏a lodowca zap∏acimy 50
dolarów od osoby. Ale za pi´kne widoki, jakie oferuje nam Grenlandia warto
chyba zap∏aciç a˝ tyle. Szczególnie
latem, kiedy s∏oƒce nie zachodzi,
a o pó∏nocy wspaniale barwi czo∏o
lodowca uformowane w fantazyjne
mury, baszty i iglice. Podczas wycieczek po wielkiej wyspie mamy te˝
szans´ ujrzeç foki i wieloryby.
Równie˝ za mniej wi´cej 50 dolarów
ch´tni mogà na Grenlandii kupiç foczà
skór´, jednak wywóz takiej pamiàtki
do wi´kszoÊci paƒstw zachodnich jest
uznawany za prób´ przemytu. Za to
mo˝emy spróbowaç mi´sa fok – ma
fot. Manfred Horender & Greenland Tourism
2 Najd∏u˝szy dzieƒ to 21 czerwca, który jest Êwi´tem
narodowym Grenlandii z licznymi festynami
i imprezami kulturalnymi.
Czy wiesz, ˝e...
6 Na Grenlandii mieszka 55 tys. ludzi, co daje
Êrednià g´stoÊç zaludnienia 0,1 osoby/km2,
nawet jeÊli weêmie si´ pod uwag´ jedynie
obszar nie obj´ty zlodowaceniem.
6 84% wyspy pokrywa lód – tylko 371,7 tys.
km2 z 2 176 tys. km2, które zajmuje Grenlandia, jest wolne od lodów.
6 J´zykiem urz´dowym jest tu grenlandzki
(eskimoski) oraz duƒski.
6 Ârednia roczna temperatura wynosi tu
-30ºC, zimà nierzadko spada nawet
poni˝ej -50ºC.
6 Ze wzgl´du na pó∏nocne po∏o˝enie Grenlandii latem jest tu wi´cej s∏onecznych
godzin, ni˝ w po∏udniowej Europie! Jednak
s∏oƒce nie grzeje na Grenlandii tak
intensywnie.
aktualnoÊci
KONSUMENT NA GRENLANDII
fot. World Ice Golf Championship Comitee, Greenland
fot. Greenland Tourism / Karsten Bidstrup
smak przypominajàcy wàtróbk´. Tà eskimoskà specjalnoÊç mo˝na kupiç chocia˝by na bazarach w centrach miasteczek. Focze mi´so mo˝na jeÊç ze
spokojnym sumieniem – polowania na
te zwierz´ta (i inne zresztà te˝) sà obj´te programem kontrolujàcym liczb´
zabijanych zwierzàt.
Grenlandia to praktycznie jeden
wielki lodowiec, który pokrywa
Na festiwal rzeêb ze Êniegu
prawie ca∏à powierzchni´ wyspy.
zje˝d˝ajà si´ do Nuuk uczestnicy
Jego gruboÊç dochodzi do kilku
z ca∏ego Êwiata.
tysi´cy metrów!
 W I A T
K O N S U M E N T A
Do atrakcji turystycznych, jakie oferujà przybyszom Eskimosi, nale˝y jeszcze
przeja˝d˝ka saniami ciàgni´tymi przez
psy. Na wycieczk´ trwajàcà od kilku
godzin nawet a˝ do kilku tygodni
turystów zabierajà prawdziwi rybacy
lub myÊliwi, którzy na co dzieƒ saƒ
u˝ywajà do wypraw na polowanie.
Jazda na skuterach Ênie˝nych jest
w wielu miejscach zakazana, jako ˝e
zak∏óca cisz´ i niszczy Êrodowisko.
Z resztà i tak skutery nie sà uwa˝ane za
zbyt bezpieczny Êrodek lokomocji na
d∏u˝szych wyprawach przez lodowà
krain´ – zawsze bowiem mogà si´ zepsuç albo mo˝e zabraknàç paliwa. Za
to psi zaprz´g nigdy nie zawiedzie...
Joanna Wosiƒska
s t y c z e ƒ
2 0 0 8
13