II Ns 270/10 - Sąd Rejonowy w Białymstoku

P O S T A N O W I E N I E SĄDU REJONOWEGO W BIAŁYMSTOKU
z dnia 29 listopada 2010 roku, sygn. akt II Ns 270/10
Przewodniczący: SSR Piotr Kozłowski
Sąd Rejonowy w Białymstoku II Wydział Cywilny po rozpoznaniu w dniu 29 listopada
2010 r. w Białymstoku na rozprawie sprawy z wniosku Albina G., Władysławy G.,
z udziałem Mirosława G., Anny G., o ustanowienie drogi koniecznej, postanawia:
I. Oddalić wniosek.
II. Zasądzić solidarnie od Albina G. i Władysławy G. na rzecz Mirosława G. kwotę 257
złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego,
III. Zasądzić solidarnie od Albina G. i Władysławy G. na rzecz Anny G. kwotę 257 złotych
tytułem kosztów zastępstwa procesowego.
UZASADNIENIE
Wnioskodawcy Albin i Władysława małżonkowie G. wnieśli o ustanowienie
służebności gruntowej w postaci drogi koniecznej na rzecz swojej nieruchomości, położonej
w obrębie O., oznaczonej numerem geodezyjnym 258/7 przez działki sąsiednie o numerze
258/5 i 258/6 stanowiącą własność Mirosława G. i Anny G.
W uzasadnieniu podnosili, iż przyznana im nieruchomości ma utrudniony dostęp do drogi
publicznej. Podali, że należąca do nich działka jest wąska i w związku posadowionym na niej
domem letniskowym, stodołą i zadrzewieniem przejazd w głąb możliwy jest wyłącznie
poprzez działki uczestników postępowania. W toku postępowania sądowego wnioskodawcy
wielokrotnie podkreślali, iż nie godzą się z orzeczeniem sądowym z dnia 09 marca 2006 roku
w sprawie II Ns 3050/04, w przedmiocie zniesienia współwłasności działek 258/7, 258/6,
258/8, 258/9 i 258/10, w wyniku którego przypadła im własność działki 258/7, zaś
uczestnikom postępowania własność działek o numerach 258/6, 258/8, 258/9 i 258/10.
Uczestnicy postępowania Mirosław G. i Anna G. wnieśli o oddalenie wniosku.
Podnieśli, iż wnioskodawcy mają odpowiedni dostęp ze swej nieruchomości do drogi
publicznej, jak również do każdej części swej nieruchomości i posadowionych na niej
budynków. Wykazywali, że działka wnioskodawców graniczy z drogą publiczną. Podkreślili,
iż obciążenie drogą konieczną ich nieruchomości ma na celu jedynie zwiększenie wygody
uczestnikom postępowania, co w świetle dyspozycji art. 145 kc jest niedopuszczalnym.
Podnosili także, że niniejszym wnioskiem małżonkowie G. dążą do wzruszenia orzeczenia w
przedmiocie zniesienia współwłasności działek o numerach 258/7, 258/6, 258/8, 258/9 i
258/10. Podali, że żądanie wnioskodawców jest wynikiem nieuznawania treści opisanego
rozstrzygnięcia (k. 67, 115).
Sąd ustalił i zważył, co następuje:
Postanowieniem Sądu Rejonowego w Białymstoku Wydział II Cywilny z dnia 09
marca 2006 roku, sygn. akt II Ns 3050/04, zniesiono współwłasność Mirosława G. z
udziałem ½ części (majątek osobisty) oraz Albina i Władysławy małżonków G. z udziałem
½ części (wspólność ustawowa) nieruchomości położonej w obrębie O. składającej się z
działek o numerach geodezyjnych: 258/6 o powierzchni 0,1196 ha, 258/7 o powierzchni
0,2278 ha, 258/8 o powierzchni 0,2276 ha, 258/9 o powierzchni 0,1810 ha i 258/10 o
powierzchni 0,2277 ha, dla której prowadzona jest w IX Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu
Rejonowego
nieruchomości
zasadach
w Białymstoku
księga wieczysta. Zniesienia
współwłasności opisanej
dokonano w ten sposób, że Albinowi i Władysławie małżonkom G. na
wspólności majątkowej
przyznano działkę o nr 258/7, zaś Mirosławowi
Głowackiemu działki o numerze 258/6, 258/8, 258/9 i 258/10.
Działka gruntu oznaczona numerem geodezyjnym 258/7 o łącznej powierzchni 0,2278
ha zabudowana budynkiem działkowym z altanką i tarasem oraz drewnianą stodołą położona
jest w obrębie O., jednostka ewidencyjna J. , powiat b., województwo p. Stanowi ona
własność wnioskodawców Albina i Władysławy małżonków G.
Działki gruntu oznaczone numerem geodezyjnymi 258/6 o powierzchni 0,1196 ha i
258/5 o powierzchni 0,0464 ha położone są w obrębie O., jednostka ewidencyjna J., powiat
b., województwo p. Stanowią własność uczestników postępowania tj. działka numer 258/6 Mirosława G., działka numer 258/5 – Anny G.
Z oględzin nieruchomości o numerze geodezyjnym 258/7 i 258/6 przeprowadzonych
przez Sąd w obecności biegłego i zainteresowanych wynika, iż działka 258/7 ma dostęp do
drogi publicznej, graniczy z droga publiczną. Dojazd zaś do części za posadowionymi na
działce budynkami jest niemożliwy bez przeniesienia słupa elektrycznego i wycięcia świerku.
Do części tej, w chwili obecnej, możliwe jest jedynie dojście. Ponadto z dowodu tego
wynika, że wbrew twierdzeniom wnioskodawców, za budynkami jest część rekreacyjna, z
niewielkimi elementami ogrodnictwa dla potrzeb własnych. Dojazd, więc tam np. traktora w
celu zaorania ziemi jest zbędny. Dowóz zaś nawozów możliwy jest taczką, wzdłuż
zabudowań.
Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 145 kodeksu cywilnego, jeśli nieruchomość nie
ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości
budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich
ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna),
jednakże przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpić może tylko po uwzględnieniu potrzeb
nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz przy jak najmniejszym
obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli natomiast potrzeba
ustanowienia drogi byłaby następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a
między interesowanymi nie doszłoby do porozumienia, Sąd zarządzi, o ile to jest możliwe,
przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej. Przepis
statuuje wyraźnie, iż przeprowadzenie drogi koniecznej powinno zawsze uwzględniać interes
społeczno-gospodarczy.
W świetle treści art. 145 § 1 k.c. podstawową przesłanką ustanowienia drogi
koniecznej jest brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Chodzi, więc nie tylko o
sytuację całkowitego braku takiego dostępu, ale także o taką, gdy nieruchomość ma
wprawdzie dostęp do drogi, ale nieodpowiedni z punktu widzenia zgodnego z
przeznaczeniem korzystania z tej nieruchomości. Chodzi o to, by połączenie z drogą
publiczną zapewniało wszelką niezbędną - ze społeczno-gospodarczego punktu widzenia łączność z tą drogą, umożliwiając normalne, gospodarcze korzystanie z nieruchomości (por.
uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 7 lipca 1999 r. II CKN 786/98 OSNC 2000,
z. 2, poz. 34).
W rozumieniu więc art. 145 k.c. "odpowiedni dostęp" do drogi publicznej zależy od
potrzeb nieruchomości wymagającej tej drogi. Innymi słowy, miarodajne dla rodzaju,
rozmiaru i kierunku drogi koniecznej oraz bliższych warunków jej używania są owe potrzeby
nieruchomości władnącej. Potrzeby zaś tej nieruchomości wynikają z jej charakteru, a więc
sposobu jej użytkowania.
Dodatkowo należy zauważyć, iż potrzeba dostępu do drogi publicznej nie może
oznaczać przerzucania na właściciela nieruchomości obciążonej obowiązków jego
zapewnienia kosztem istotnego naruszenia uprawnień właścicielskich. W takim bowiem
wypadku nastąpiłoby nieuzasadnione uprzywilejowanie właściciela nieruchomości władnącej
( postanowienie SN z 08.03.2002 r., III CKN 564/00 ). Prawo własności - zgodnie z art. 64
ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej - podlega równej dla wszystkich ochronie
prawnej. W ocenie Sądu instytucja drogi koniecznej winna być ustanawiana z dużą
rozwagą bowiem w swej istocie wkracza w prawo własności nieruchomości obciążonej.
Z tej przyczyny ocena dopuszczalności ustanowienia służebności drogi koniecznej wymaga
zawsze dodatkowo rozważenia, czyje prawo własności podlega silniejszej ochronie. W
orzeczeniu z dnia 18 listopada 1998 r. II CKN 45/98 Sąd Najwyższy podkreślił, że przepis art.
145 k.c. nie jest źródłem roszczeń o ustanowienie służebności drogi, zapewniającej jedynie
łatwiejsze korzystanie z nieruchomości, lecz stanowi podstawę prawną żądania ustanowienia
drogi koniecznej (niezbędnej), zapewniającej dostęp do drogi publicznej (niepubl.).
Odnosząc powyższe rozważania do przedmiotowej sprawy nie budzi najmniejszych
wątpliwości, na podstawie całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego, że
nieruchomość wnioskodawców ma dostęp do drogi publicznej oraz do posadowionych na
nieruchomości budynków gospodarczych. Dostęp do części za posadowionymi na działce
budynkami jest możliwy na zasadzie przejścia. Inny sposób dostępu tj. przejazd, będzie
możliwym po dokonaniu na działce przez samych wnioskodawców usprawnień.
W związku z tym należy wskazać raz jeszcze, iż w rozumieniu więc art. 145 k.c.
"odpowiedni dostęp" do drogi publicznej zależy od potrzeb nieruchomości wymagającej tej
drogi. Innymi słowy, miarodajne dla rodzaju, rozmiaru i kierunku drogi koniecznej oraz
bliższych warunków jej używania są owe potrzeby nieruchomości władnącej. Ustawodawca
nie zdefiniował pojęcia "odpowiedniego dostępu", którym posłużył się w art. 145 § 1 k.c., co
nakazuje przyjąć, że chodzi o jego potoczne rozumienie. W tym zaś ujęciu "odpowiedni"
oznacza odpowiadający przeznaczeniu, spełniający wymagane warunki. Art. 145 kc mówi o
odpowiednim dostępie do drogi publicznej, przepis nie określa żadnych szerokości lub
też długości tego dojazdu, chodzi jedynie o to, aby z jednej strony został zapewniony
niezbędny dostęp do drogi publicznej, z drugiej strony należy mieć na uwadze, aby w
jak najmniejszym stopniu obciążyć nieruchomość sąsiednią. O tym, czy istniejący dostęp
jest odpowiedni, decydują więc każdorazowo okoliczności konkretnej sprawy.
Zatem w tej sprawie
stwierdzić należy, że skoro
nieruchomość wnioskodawców
graniczy z drogą publiczną to ma odpowiedni do niej dostęp, dostęp zaś do budynków
gospodarczych wymaga podjęcia działań modernizacyjnych przez samych wnioskodawców.
W/w nie mogą bowiem przerzucać na uczestników postępowania swych obowiązków w tym
przedmiocie, gdyż prowadziłoby to do naruszenia uprawnień właścicielskich przysługujących
Mirosławowi G. i Annie G. Nastąpiłoby
bowiem nieuzasadnione uprzywilejowanie
właściciela nieruchomości władnącej.
W aspekcie tych rozważań zwrócić także należy, na zapis art. 618§ 1 i 3 kc w myśl
którego, „W postępowaniu o zniesienie współwłasności Sąd rozstrzyga także spory o prawo
żądania zniesienia współwłasności i o prawo własności, jak również wzajemne roszczenia
współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy. Po zapadnięciu prawomocnego postanowienia o
zniesieniu współwłasności uczestnik nie może dochodzić roszczeń przewidzianych w
paragrafie pierwszym, chociażby nie były one zgłoszone w postępowaniu o zniesienie
współwłasności.W świetle powyższego przepisu stwierdzić należy, iż obecnie po zapadnięciu
prawomocnego orzeczenia w przedmiocie zniesienia współwłasności nieruchomości objętych
wnioskiem w niniejszej sprawie, wnioskodawcy nie mogą domagać się ustanowienia
służebności drogi koniecznej. Wskazać bowiem należy, iż z przepisu powołanego powyżej
artykułu wprost wynika, że przedmiotowe żądanie jest niedopuszczalne, albowiem
rozstrzyganie o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy oraz
służebności gruntowych uległo sprekludowaniu.
Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż wniosek Albina i Władysławy G.
podlegał oddaleniu z uwagi na brak spełnienia przesłanek z art. 145 kc warunkujących
ustanowienie służebności drogi koniecznej. Wobec powyższego Sąd orzekł jak w sentencji
postanowienia, oddalając wniosek z powodu jego bezzasadności.
Na mocy art.520§3 kpc, zgodnie, z którym na uczestnika postępowania, którego
wnioski zostały oddalone lub odrzucone może zostać włożony obowiązek zwrotu kosztów
postępowania poniesionych przez innego uczestnika, Sąd w świetle rozstrzygnięcia nałożył
solidarnie na Albina G. i
Władysławę G. obowiązek zwrotu na rzecz wnioskodawców
kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z wnioskiem w/w.
Wysokość kosztów zastępstwa procesowego ustalano w oparciu o § 8 pkt 3 w zw. z § 2
ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za
czynności adwokacie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu ( Dz.U.2002, Nr. 163 poz 1348 z późn. zm). Do kosztów
zastępstwa procesowego zaliczono koszt załączonego do akt sprawy pełnomocnictwa
procesowego. Wysokość opłaty skarbowej w kwocie 17 zł ustalono na podstawie części IV
załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej ( Dz. U. 2006, nr 225,
poz. 1635).