Adaptacja przedszkolaka - zabawy Jadłospis na

Nr 1/2011
Pismo o tematyce przedszkolnej skierowane do nauczycieli przedszkolnych i rodziców
Adaptacja
przedszkolaka
- zabawy
Jesienne zabawy
w przedszkolu
Jadłospis na
jesienne dni
Wie˛cej informacji znajdziesz na www.freblówka.pl
Szanowni Państwo
Oddajemy do Państwa dyspozycji nasz ogólnopolski portal
www.freblówka.pl. Skierowany jest on do nauczycieli
przedszkolnych i rodziców, których dzieci uczęszczają do
przedszkola, oraz dla naszych małych szkrabów.
Portal powstał, aby dostarczyć Państwu wiedzy na temat życia przedszkola i dzieci w wieku przedszkolnym.
Niektórzy z Państwa pewnie zastanawiają się skąd taka nazwa? Nazwa naszego portalu pochodzi od nazwy dawnego typu przedszkola prowadzonego
wg metod F. Fröbla (pedagog niem., 1782 - 1852), w którym zwracano uwagę
na wszechstronny i harmonijny rozwój dziecka, zgodny z jego cechami indywidualnymi. Był on twórcą pierwszego systemu wychowania przedszkolnego zwanego Fröbizmem. Zainicjował w państwie pruskim zreformowany typ
placówki edukacyjnej dla najmłodszych, określanej mianem ogrodu dziecięcego (Kindergarten). Chciał, by dzieci czuły się w nim, jak rośliny z troską
pielęgnowane przez ogrodnika - wychowawcę i od najmłodszych lat uczyły się tam samodzielności myślenia oraz umiejętności współżycia z ludźmi.
Na portalu znajdziecie Państwo najnowsze informacje MEN, porady specjalistów, informacje o konferencjach, warsztatach dla nauczycieli przedszkolnych i rodziców, miejsca przyjazne przedszkolakom, recenzje ciekawych
książeczek dla przedszkolaków, scenariusze zajęć, elektroniczne czasopismo,
a w nim przykładowe zabawy, artykuły itp.
Chcąc aktywnie uczestniczy w życiu przedszkoli zachęcamy nauczycieli
przedszkolnych do publikowania na portalu artykułów, scenariuszy oraz fotografii z przeprowadzonych zajęć.
W ramach naszej działalności przygotowaliśmy również dla nauczycieli
przedszkolnych malowanki, które mogą posłuży do przeprowadzenia zajęć
– zachęcamy do ich ściągania z naszego portalu.
Malowanki można kopiować w dowolnych ilościach za pośrednictwem
kopiarek oraz drukarek. Nie zezwala się natomiast wykorzystywania malowanek w celach zarobkowych. Wszelkie prawa majątkowe do zamieszczanych malowanek ma właściciel portalu GW Gabi.
2
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
Pomidor
Dziecko prowadzące (lub rodzic) zadaje pytania uczestnikom zabawy każdemu po kolei, a odpowiadający
musi odpowiadać „pomidor”. Pytania mogą być bardzo różne. Jeśli osoba odpowiadająca zacznie się śmiać,
wówczas oddaje fant (jakąś rzecz np.
skarpetką, kapeć). Na koniec zabawy
dzieci, które oddały fanty, muszą je
odkupić poprzez wykonanie ustalonego przez resztę dzieci zadania, np.
skakanie jak żabka.
Niedźwiadek
Dzieci śpiewają piosenkę (można ją też recytować), melodia sama z czasem
się ułoży do tych słów:
Jedna łapka - pokazujemy jedną rączkę
druga łapka - pokazujemy drugą rączkę
ja jestem niedźwiadek - wskazujemy na siebie
Jedna nóżka, druga nóżka - pokazujemy jedną nogę, drugą nogę
oto jest mój zadek - klepiemy się po pośladkach
Lubię miodzik - masujemy brzuszek
kocham miodzik - masujemy brzuszek
podkradam go pszczółko - machamy rączkami, pokazując jak pszczółki latają
Jedną łapką, drugą łapką, albo wciągam rurką - pokazujemy jedną rączkę,
drugą rączkę, dotykamy buzi.
Adaptacja trzylatka
do przedszkola
Pierwsze dni, tygodnie w przedszkolu są dla najmłodszych bardzo ważne. Aby dzieci przychodziły
bez obaw do przedszkola i chętnie w nim pozostawały nauczyciele muszą wykazać się dużą
kreatywnością i pomysłowością, aby przekonać dzieci do tego, że w przedszkolu może być wesoło,
przyjemnie i miło. Poniżej zostaną zaprezentowane różnego rodzaju zabawy adaptacyjne, zarówno
te wszystkim znane jak i zapomniane czy rzadziej stosowane.
Misie dwa
Dzieci dobierają się parami, śpiewając piosenkę i naśladując ruchy misiów:
Ty i ja, ty i ja, ty i ja – obracają się dookoła
Misie szare, misie szare obydwa – pokazują na siebie
I kochają się te misie, przytulają swoje pysie – przytulają się do siebie i głaszczą po głowie.
Misie szare, misie szare obydwa – obracają się dookoła.
Następnie dzieci wymieniają się parami. Dla ułatwienia początkowo wszyscy mogą tańczyć w kole. W momencie,
w którym misie powinny się przytulić dzieci mogą przytulać siebie same.
Mało nas
Podczas poruszania się w kole śpiewamy piosenkę:
Mało nas, mało nas do pieczenia chleba.
Jeszcze nam, jeszcze nam …. (imię dziecka) tu potrzeba.
Dzieci wywoływane kolejno wchodzą do koła.
Gdy jest ich tak dużo, że się nie mieszczą wówczas śpiewamy piosenkę odwrotnie:
Dużo nas, dużo nas do pieczenia chleba.
Już tu nam, już tu nam … (imię dziecka) nie potrzeba.
Wybrane dziecko wraca do koła.
Balonik
Stoimy w kole, trzymamy się za
ręce. Spuszczamy powietrze z balonika (wszyscy przysuwają się do
siebie). Mówiąc wierszyk powoli
robimy coraz większe koło aż do
pęknięcia balonika.
Baloniku nasz malutki rośnij duży,
okrąglutki
Balon rośnie, że aż strach,
Przebrał miarę no i bach!
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
3
Labado
Dzieci trzymają się za ręce (bądź
inną cześć wskazaną przez nauczyciela), chodzą dookoła i śpiewają:
Tańczymy Labado, labado, labado
Tańczymy labado, małego walczyka
Tańczą, go harcerze, harcerze, harcerze,
Tańczą, go harcerze i małe zuchy też.
Wszyscy zatrzymują się. Nauczyciel
pyta: „Rączki były”, Dzieci odpowiadają „Były”. Nauczyciel pyta: „Ramiona były?”. Dzieci odp.: „Nie”.
Wszyscy łapią sąsiadów za ramiona
i tańczą trzymając się w ten sposób. Tańczymy dalej, wymieniając
kolejne części ciała.
Rolnik sam w dolinie
Rolnik sam w dolinie, rolnik sam w dolinie.
Hejże, hejże, hejże ha, rolnik sam w dolinie.
Rolnik bierze żonę, rolnik bierze żonę,
Hejże, hejże, hejże ha, rolnik bierze żonę.
Żona bierze dziecko, żona bierze dziecko.
Hejże, hejże, hejże ha, żona bierze dziecko.
Dziecko bierze nianię, dziecko bierze nianię.
Hejże, hejże, hejże ha, dziecko bierze nianię.
Niania bierze kotka, niania bierze kotka.
Hejże, hejże, hejże ha, niania bierze kotka.
Kotek bierze myszkę, kotek bierze myszkę.
Hejże, hejże, hejże ha, kotek bierze myszkę.
Myszka bierze serek, myszka bierze serek.
Hejże, hejże, hejże ha, myszka bierze serek
Ser zostaje w kole, bo nie umiał w szkole
Tabliczki mnożenia, ani podzielenia.
Koło się obraca, serek się przewraca.
Hejże, hejże, hejże ha, serek się przewraca.
Dzieci bawią się w kole, wybrane dziecko
jest rolnikiem i wybiera zonę, żona dziecko.
Pod koniec piosenki ser wchodzi do środka,
Przewraca się a koło się obraca. Następnie
dzieci śpiewają:
Pszczółka
Dzieci stoją w kole. Jedno dziecko
– pszczoła – wchodzi do środka
i „śpi”. Pozostałe dzieci chodzą po
kole i śpiewają. Na „Raz, dwa, trzy”
klaszczą. Pierwszą zwrotkę śpiewamy cicho, aby nie zbudzić pszczoły,
drugą głośniej.
I. Pszczółka śpi w ogrodzie, raz,
dwa, trzy
Umazana w miodzie, raz, dwa, trzy
My dokoła niej chodzimy i się wcale
nie boimy
Raz dwa, trzy i raz, dwa, trzy
II. Pszczółka się zbudziła, (pszczoła
przeciąga się), raz, dwa, trzy (dzieci
klaszczą)
Nóżką poruszyła (pszczoła rusza nogą),
raz, dwa, trzy (dzieci klaszczą)
Kogo dotknie (pszczołą wybiera
jedno dziecko z koła i tańczy z nim
w środku)
Będzie tańczył dookoła
Raz, dwa, trzy i raz dwa, trzy (dzieci
klaszczą)
Dziecko wybrane przez pszczołę
pozostaje w kole, zabawa zaczyna
się od początku.
4
Ser będzie rolnikiem, ser będzie rolnikiem.
Hejże, hejże, hejże ha, ser będzie rolnikiem.
Zabawa rozpoczyna się od nowa.
Lisek
Dzieci siedzą w kole. Jedna osoba
– trzymająca chusteczkę, chodzi
dookoła koła i macha chusteczką.
Wszyscy śpiewają:
Chodzi lisek koło drogi
Cichuteńko stawia nogi
Lis, lis, ogon ma, nie wiadomo
komu da.
Dziecko stara się dyskretnie zostawić komuś za plecami chusteczkę.
Osoba, która będzie miała za plecami chustkę, podnosi ją i biegnąc
dookoła wszystkich stara się złapać
darczyńcę chusteczki. Darczyńca
ma za zadanie usiąść na miejscy
obdarowanej osoby
Dotknij proszę
Osoba prowadząca mówi np. zielone, a reszta uczestników musi
jak najszybciej dotknąć czegoś zielonego. Ta osoba, która ostatnia
znajdzie przedmiot w kolorze zielonym, staje w środku i podaje kolejny opis. Nie muszą to być tylko
kolory, mogą być również kształty,
np. okrągły - dzieci znajdują to, co
w otoczeniu jest okrągłe.
Głowa, kolana
Dzieci inscenizują tekst piosenki:
Gimnastyka dobra sprawa,
Dla nas dzieci to zabawa
Ręce w górę, w przód i w bok
Skłon do przodu, wyskok, hop
Głowa, ramiona, kolana, pięty,
Kolana pięty, kolana, pięty
Głowa, ramiona, kolana, pięty,
Oczy, uszy, usta, nos
Refren powtarzamy kilkakrotnie,
śpiewając coraz szybciej.
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
Ojciec Wirgiliusz
Ojciec Wirgiliusz uczył dzieci swoje.
A miał ich wszystkich sto dwadzieścia troje.
Hejże dzieci, hejże ha, hejże ha
Róbcie wszystko to co ja, to co ja.
Tort
Nauczycielka siada w środku-kolejno każdemu dziecku przydziela
nazwę jednego z produktów tortu,
np.: mąka, cukier, mleko, proszek do
pieczenia, czekolada... tak aż każdy
będzie miał swoją nazwę. Zadanie
polega na tym, aby na komendę np.
mąka wszystkie dzieci, które otrzymały taką nazwę zamieniły się miejscami. Utrudnienie polega na tym,
że produkty mieszają się, np.: mąka
z mlekiem. Każdy, kto nie znajdzie
miejsca, siada na środku.
Dzieci naśladują jakiś ruch.
Studnia
Wszyscy siedzą na dywanie w kole.
Jedna osoba wchodzi do środka koła.
Wpadłem do studni
Na ile metrów?
10
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10
A kto cię z tej studni wyciągnie?
Dziecko będące w kole wstaje prostuje rękę i z zamkniętymi oczami
delikatnie obraca się dookoła. Gdy
zatrzyma się i wskaże ręką, osoba
wskazana wchodzi do środka i powtarza zabawę.
Julijanka
Dzieci chodzą w kole. Jedno dziecko - Julijanka – wchodzi do środka
i wykonuje czynności, o których
śpiewają dzieci. Pozostałe dzieci
chodzą po kole i śpiewają.
Moja Julianka, klęknij na kolanko
Podeprzyj Se boczki
Chwyć się za warkoczki
Umyj się, uczesz się
I wybieraj kogo chcesz
Chusteczka haftowana
Dzieci siedzą w kole. Jedna osoba
– trzymająca chusteczkę, chodzi
dookoła koła i macha chusteczką.
Wszyscy śpiewają:
Mam chusteczkę haftowaną,
Co ma cztery rogi
Kogo kocham, kogo lubię rzucę mu
pod nogi
Tego kocham, tego lubię, tego pocałuję,
A chusteczkę haftowaną tobie podaruję
Dziecko stara się dyskretnie zostawić komuś za plecami chusteczkę.
Osoba, która będzie miała za plecami chustkę, podnosi ją i biegnąc
dookoła wszystkich stara się złapać
darczyńcę chusteczki. Darczyńca
ma za zadanie usiąść na miejscy
obdarowanej osoby.
Stary niedźwiedź
Dzieci stoją w kole. Jedno dziecko
– niedźwiedź – wchodzi do środka
i „śpi”. Pozostałe dzieci chodzą po
kole i śpiewają.
Stary niedźwiedź, mocno śpi.
Stary niedźwiedź, mocno śpi,
My się go boimy, na palcach chodzimy
Jak się zbudzi to nas zje
Jak się zbudzi to nas zje
Dzieci stają w miejscu i zaczynają
wyliczać
Pierwsza godzina - niedźwiedź śpi
Druga godzina – niedźwiedź chrapie
Trzecia godzina – niedźwiedź łapie
Dzieci zastygają w bezruchu. Niedźwiedź może złapać tylko te dzieci,
które się ruszają. Dziecko złapane
staje się niedźwiedziem i zabawę
rozpoczynamy od początku.
Na koniec Julijanka wybiera osobę,
która zajmuje jej miejsce.
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
5
Dieta dzieci powinna być
zrównoważona odżywczo
odpowiednio dla danego wieku,
urozmaicona i oparta o produkty
wysokiej jakości. Jadłospisy dla
przedszkolaków w większości
są dobrze skomponowane pod
względem kalorycznym i proporcji
węglowodanów, białek i tłuszczu,
jednak produkty często nie są
dobrej jakości. W rezultacie
przygotowane posiłki dla dzieci
nie służą zdrowiu.
Co jedzą w przedszkolu
nasze dzieci?
Zdrowa dieta w przedszkolu
Dieta dziecka powinna być oparta o produkty jak najmniej
przetworzone – naturalne i wysokiej jakości. Wiemy, że
ograniczenia ekonomiczne w przedszkolach są i będą.
Mimo to warto zainwestować w zdrowie dzieci. Z naturalnych produktów można przygotować proste, zdrowe potrawy bez dużych wydatków. W żywieniu przedszkolnym
nie zwraca się uwagi na naturę pokarmów (rozgrzewające,
wychładzające), dzięki której można przygotowywać posiłki odpowiednio do danej pory roku. W porze jesiennozimowej potrawy powinny być o właściwościach rozgrzewających organizm, a nie wychładzających, dzięki czemu
naturalnie możemy podnieść odporność dziecka. Posiłki
o takich właściwościach to gotowane, pieczone, na bazie
kasz, mięsa z dodatkiem przypraw takich jak tymianek, bazylia, oregano, cynamon oraz imbir.
wane są na kostkach rosołowych, które oparte są głównie
na soli i substancjach wzmacniających smak, a ilość suszonych warzyw i ziół jest w nich znikoma. Osoby, które
spożywają produkty z glutaminianem sodu, są trzy razy
bardziej narażone na otyłość, a nadmiar tej substancji wywołuje zaburzenia wzroku. Dodatki do żywności spożywane często mogą mieć zły wpływ na zdrowie dziecka, np.
alergizujące, i powinny być krytycznie odrzucane.
Chemiczne dodatki do żywności
Ciepłe, gotowane posiłki podawane są w przedszkolach
głównie na obiad w postaci zupy i drugiego dania. Do
przygotowania potraw nie używane są pojedyncze zioła,
w tym rozgrzewające, ale gotowe, złożone przyprawy ze
wzmacniaczami typu vegeta i kucharek. Zupy często goto-
Białko
Źródło białka w diecie dziecka to nie tylko mięso, mleko i przetwory mleczne, ale również ryby i warzywa
strączkowe, które pojawiają się na talerzu przedszkolaka rzadko. W żywieniu przedszkolnym produkty mleczne występują codziennie. Powinniśmy się zastanowić,
6
Węglowodany
Produkty węglowodanowe w przedszkolach opierają się
zdecydowanie o ziemniaki i produkty mączne, w tym
z mąki mocno oczyszczonej – białej. Brakuje większej ilości
kasz: gryczanej, jaglanej, jęczmiennej czy ryżu brązowego,
które są doskonałym źródłem energii, a jednocześnie bogate są w białko, makro- i mikroelementy oraz witaminy.
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
ciach, po chwili wysokiego stężenia glukozy we krwi nagle
dochodzi do gwałtownego spadku.
Spożywając produkty o niskim i średnim indeksie glikemicznym, np. pieczywo razowe, makarony razowe, płatki
zbożowe czyste, kasze, warzywa czy niektóre owoce, cukier uwalnia się do krwi stopniowo i utrzymuje się na stałym poziomie nawet do trzech godzin.
Nadmiar cukru w diecie wpływa na rozwój próchnicy,
pogorszenie obecnego zdrowia dziecka prowadząc do otyłości i cukrzycy. Na deser możemy zaproponować pieczone
jabłka lub gruszki z rozgrzewającymi przyprawami, takimi
jak cynamon, goździki, które będą dostarczać naturalnej
słodyczy i wzmacniać odporność dziecka.
Warzywa i owoce
W każdym jadłospisie przedszkolnym uwzględnione są
różne warzywa i owoce, jednak często używane są mrożonki lub produkty pochodzące z importu, które niestety
są traktowane dużą ilością substancji chemicznych, m.in
przeciwgrzybiczych. Jarzynki dla przedszkolaków można
przygotowywać z sezonowych warzyw i owoców. Bardzo
dobrym rozwiązaniem jest używanie kiszonych warzyw,
np. ogórków, kapusty.
Napoje
Napoje w przedszkolach przygotowywane są niestety ze
skoncetrowanych i bardzo słodkich soków. Pojawiają się
gotowane kompoty, których powinno być więcej, można
też wprowadzić herbatki ziołowe, owocowe takie jak: cynamonowa, z dzikiej róży, aronii, melisa, rumianek.
czy mają być podstawą żywienia dla każdego dziecka?
Biorąc pod uwagę, że u dzieci jest coraz więcej alergii,
a jednym z głównych alergenów jest mleko krowie, czy
powinno ono dominować w jadłospisie? Sery żółte i topione zalicza się do produktów wysokoprzetworzonych.
Przykładowo ser topiony powstaje ze stopienia sera żółtego z dodatkiem tzw. topników: kwasu cytrynowego,
winnego, mlekowego i ich soli, diofosforanów. Nazwa
sera topionego pochodzi od sera żółtego, który ma stanowić około 30 proc. wytwarzanego produktu. Pozostała zawartość topionego sera to dodatki.
Cukier
Produkty mleczne w postaci słodkich serków, deserów, jogurtów mają ok. 2-3 łyżeczek cukru w 100 gramach, wsady
owocowe nierzadko oparte są na sztucznych aromatach
oraz zawierają substancje zagęszczające w postaci modyfikowanej skrobi. Desery mleczne czy desery w postaci białej bułki z kremem czekoladowym, słodkie kakao, wafelki,
batony to produkty o wysokim indeksie glikemicznym.
Dostarczają organizmowi w krótkim czasie dużą dawkę
energii w postaci glukozy, przez co dziecko może być nadmiernie pobudzone i nie może skoncentrować się na zajęFreblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
7
Śniadanie w przedszkolu – najważniejszy posiłek w ciągu dnia
Śniadania oparte są na suchych produktach – kanapki z serem żółtym lub topionym, wędliną, białym serkiem, pastą
jajeczną czy sporadycznie pastą rybną. Należy szczególną
uwagę zwrócić na często pojawiające się na talerzu przedszkolaka parówki. Parówka zawiera średnio tylko 7 g mięsa niskiej jakości na 100 g masy, a pozostałość to dodatki
Wiek przedszkolny to czas intensywnego
rozwoju fizycznego i umysłowego dziecka. To, co jemy, wpływa bezpośrednio
na samopoczucie i ważne czynności naszego org anizmu. Nawyki żywieniowe
nabyte w dzieciństwie często kształtują
typu: skóry, tłuszcz, koncentrat białka z skrobi modyfikowanej, kaszka manna, woda, substraty zapachowe i smakowe, a nawet mączka kostna. Niestety pasztety również
są produktami niskiej jakości. W składzie różnych produktów znajdują się składniki genetycznie modyfikowane, np.
skrobia, białko z genetycznie modyfikowanej soi, które
mogą być niebezpieczne zwłaszcza dla dzieci, uaktywniając różne procesy w tym alergie.
Jako ciepły posiłek poranny czasami podawana jest
zupa mleczna na bazie płatków zbożowych – kukurydzianych, miodowych… Płatki są wysoko przetworzoną żywnością, są bogate w syntetyczne witaminy, minerały, które są
do nich dodawane, ponieważ w obróbce zbóż pierwotne
witaminy i minerały zostały utracone, dodatkowo są dosładzane cukrem lub syropem fruktozo-glukozowym.
W zamian na śniadanie proponujemy owsiankę z naturalnych płatków gotowaną na wodzie z suszonymi bakaliami, orzechami (bogatymi w makro- i mikroelementy)
o średnim indeksie glikemicznym, dzięki której dzieci organizm zostanie rozgrzany. Ta potrawa ma średni indeks
glikemiczny, dzięki czemu dziecko będzie mieć dostarczoną stałą energię na najbliższe 2-3 godziny, co pozwoli na
aktywny udział w zajęciach.
Rozważając żywienie dzieci, warto podkreślić, że dzieci
w grupie łatwiej przełamują bariery w spożywaniu nowych
produktów. Obserwując rówieśników, potrafią sięgnąć nawet po produkty nielubiane. Jako rodzice dzielmy razem
z przedszkolem odpowiedzialność za utrzymanie zdrowia
również w domu. Ważne, aby od najmłodszych lat wytworzyć dobre nawyki żywieniowe, które będą owocować
zdrowym rozwojem dziecka i dojrzałego człowieka.
Źródło: Zdrowy Przedszkolak - kampania na rzecz naturalnej diety
w przedszkolu. Autor: Emilia Lorenc. Artykuł należy do zbioru publikacji
dostępnych na stronie www.zdrowyprzedszkolak.org
większości dobrze skomponowane pod
względem kalorycznym oraz proporcji węglowodanów, białek i tłuszczów.
Jednak wybór produktów spożywczych
w znaczącym stopniu nie jest oparty
o żywność dobrej jakości, stosuje się
Kampania Zdrowy
Przedszkolak
późniejsze wybory. Dieta dzieci powinna być zrównoważona odżywczo odpowiednio dla danego wieku, różnorodna i
oparta o produkty jak najmniej przetworzone – naturalne i wysokiej jakości. Jadłospisy dla dzieci w przedszkolach są w
8
np. produkty przetworzone technologicznie, z dużą zawartością dodatków
chemicznych, niedostosowane do pory
roku. W rzeczywistości posiłki dla dzieci
nie wspierają w pełni zdrowia i rozwoju
dziecka oraz ich zdolności poznawczych.
Celem projektu Zdrowy Przedszkolak
jest poprawa jakości odżywiania dzieci w
przedszkolnych i poszerzenie świadomości w zakresie naturalnego odżywiania.
W ramach projektu organizatorzy
umożliwiają:
VV przygotowanie materiałów informa-
cyjnych, edukacyjnych,
VV przygotowanie modelowych jadło-
spisów dla dzieci przedszkolnych,
VV warsztaty na temat naturalnego od-
żywiania dzieci w przedszkolu,
VV współpracę placówek przedszkol-
nych z podmiotami zajmującymi się
produkcją i dystrybucją produktów
uzyskanych w oparciu o ekologiczne
procesy w zgodzie z naturą.
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
Przykład jadłospisu na okres jesienny
Poniedziałek
Śniadanie
Owsianka z daktylami, siemieniem lnianym, gruszką i cynamonem, jogurt naturalny, herbata korzenna
Obiad
Rosół z makaronem, II danie kasza gryczana, kotlety z selera korzennego w panierce sezamowej, zestaw
surówek, kompot jabłkowy z cynamonem
Podwieczorek
Sałatka owocowa, talarki ryżowe, czysta woda ciepła
Wtorek
Śniadanie
Bułka z ziarnami, szynka z indyka, pomidor, szczypiorek, kakao z cynamonem
Obiad
Zupa – warzywna z kalafiorem, II danie pierogi z mięsem, , zestaw surówek, kompot śliwkowy
Podwieczorek
Szarlotka na cieście razowym z cynamonem, herbata z cytryną
Środa
Śniadanie
Kasza orkiszowa z bakaliami, jogurt naturalny, herbata imbirowa z melasą
Obiad
Zupa pieczarkowa z makaronem gryczanym, ryba pieczona z masłem czosnkowym, ziemniaki, surówka z
kapusty pekińskiej papryki i jabłka z oliwką, kompot z suszonych owoców
Podwieczorek
Kuleczki bakaliowo-kokosowe, jabłko, herbata ziołowa
Czwartek
Śniadanie
Bułka graham z pastą z cieciorki i pomidorem, bazylią, herbata z dzikiej róży
Obiad
Zupa z dyni i serem II danie – łazanki z kapustą i mięsem, kompot z aronii
Podwieczorek
Bakalie ( rodzynki, daktyle, morele, pestki z dyni, słonecznik) chrupki kukurydziane, czysta woda
Piątek
Śniadanie
Bułka z ziarnami z serem białym z ziołami, pomidorem, herbata Rooibos
Obiad
Zupa brokułowa krem z grzankami, II danie- papryki nadziewane różnymi z zbożami w sosie pomidorowym, surówki, kompot
Podwieczorek
Bułeczka orkiszowa z serem białym i powidłami śliwkowymi z cynamonem herbata malinowa.
Opracowanie: Emilia Lorenc
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
9
Znaczenie
rysunku
w diagnozie
i terapii dzieci
z wadą słuchu
Nauczyciele często nie zdają
sobie sprawy z tego jak ważne
jest dbanie o rozwój rysunkowy
dziecka. Aby przygotować dzieci
do rysowania należy wcześniej
wprowadzać różnego rodzaju
zabawy manualne z makaronem,
masą solną, ugotowanym kisielem
czy galaretką. Zabawy te
przygotują dzieci do właściwego
trzymania kredek. Znanych jest
wiele różnych podziałów etapów
rozwoju rysunkowego dzieci.
W poniższej pracy zaprezentowany
zostanie podział S. Szumana
(1990). Wyróżnia on trzy etapy
rozwoju rysunkowego dzieci.
10
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
Okres bazgrania. Tworzenie się schematu
Pierwsze rysunki pojawiają się u dzieci w różnym wieku.
Jest to głównie uzależnione od dostępności do właściwych
materiałów i przyborów. Początki bazgrania pojawiają się
między pierwszym a drugim rokiem życia. Początkowe ślady są często nieświadomie stawiane na kartce, piasku czy
ścianie, przez dziecko. Trzymając w ręku kredkę, patyk czy
pędzel nie skupia się ono na tym co robi. Może patrzeć
w inną stronę, poruszając jednocześnie ręką.
Takiej formy „bazgrot” nie nazywa się jeszcze rysunkami. W. Stern (za S. Szuman, 1990) mówi o rysunkach
dopiero w momencie, gdy dziecko zaczyna nazywać swoje
„dzieła”, choć w rzeczywistości nie ma ono nic wspólnego z właściwym obiektem. Zaś Luquet twierdzi, że rysunkiem są wytwory, które są pod jakimś względem podobne
do rzeczy, które mają przypominać (za S. Szuman, 1990).
Gdybyśmy mieli opisać przebieg rozwoju rysunków we
wstępnej fazie to można zacytować słowa S. Szumana:
„dzieci bazgrzą początkowo mechanicznie, później zaczynają się w swych bazgrotach dopatrywać podobieństw do
tego lub owego przedmiotu, a w końcu konstruują rysunki
już istotnie zbudowane według wzoru przedmiotów rzeczywistych” (S. Szuman 1990, s. 11).
Początkowo dzieci nie zwracają szczególnej uwagi na to,
co rysują. Dopiero po pewnym czasie, po wielu próbach,
zaczynają świadomie kreślić różne figury, linie na kartce.
Oznaką, że dziecko zaczyna skupiać uwagę na tym, co robi,
jest rysowanie pojedynczych kresek blisko siebie. Dziecko zaczyna interesować się kształtem tworzonych przez
siebie figur. Początkowo rysunki zajmują więcej miejsca,
z czasem zauważa się coraz więcej elementów na kartce.
Ważnym krokiem zmierzającym do tworzenia „przedmiotów” jest rysowanie figur zamkniętych (koła, wieloboki).
Około 3 roku życia dzieci zaczynają nazywać swoje rysunki. Przy czym zazwyczaj wiedzą, że to, co stworzyły nie
przypomina danego obiektu w rzeczywistości, a jedynie
ma on oznaczać konkretną rzecz. Charakterystyczne jest
również to, że dzieci w trakcie rysowania mogą nazywać
swój obrazek, jednak do momentu ukończenia go, wielokrotnie zmieniają nazwę tego, co stworzyły.
S. Szuman (1990, s. 15-16) pisze, że „narysowanie rysunków i oznaczanie ich jako podobizny przedmiotów
zmusza jednak dziecko do szukania środków rysunkowych,
które by przybliżyły jakoś rysunek do obrazu przedmiotu
rzeczywistego. Początkowo rysunek dziecka staje się najogólniejszym symbolem przedmiotów w ogóle, symbolem
tak wieloznacznym, że prawie każdy przedmiot można do
niego podsunąć”. W tym okresie zaczynają powstawać
częściowe schematy rysunkowe. Są one jednak pierwotne
i charakteryzują się niedoskonałością przez co można je
różnorako określić.
Etap rysowania schematycznego (ideoplastyka)
S. Szuman pisze, że „schemat zawiera nie tylko dobrowolnie dobrane części i cechy przedmiotu, lecz jest całością
skonstruowaną z części dobranych w pewien racjonalny
sposób. Odtwarza on układ i cechy przedmiotu pod pewnym specjalnym kontem widzenia, co zbliża go do poję-
cia” (1990, s. 23). O schematach możemy powiedzieć, że
do raz utworzonego z czasem dodawane są kolejne elementy, przez co schemat rozrasta się. Stworzony schemat
obejmuje szerokim zakresem swe znaczenia. Może on
oznaczać zarówno człowieka, jak i zwierzę. Przy czym z
czasem każde z nich otrzymuje szczegóły różnicujące je.
S. Szuman (1990) uważa, że dzieci rysują z wyobraźni,
a nie z rzeczywistości. To co zawierają w swym rysunku to
najważniejsze i najistotniejsze dla nich elementy. Można
powiedzieć, że schemat rysunkowy, który przedstawiają
dzieci łączy się nie z tym co widzą, a z tym co postrzegają.
Możemy wyróżnić następujące fazy rozwoju rysunku
w okresie ideoplastyki:
VV głowonogi
i głowotułowia (3 – 5 rok życia) – przedstawiają one postać ludzką składającą się z głowy, zawierającej takie elementy jak włosy (proste lub kręcone),
oczy (kropki lub małe kreski), nos (kreska), usta. Twarz
jest elementem rysunku zawierającym najwięcej szczegółów. Można to tłumaczyć tym, że dziecko na tą część
postaci zwraca największą uwagę. Od głowy odchodzą
linie oznaczające kończyny dolne (głowonogi) lub połączone linią poziomą nogi oznaczające tułów (głowotułowia). Od czwartego roku życia w rysunku postaci ludzkiej można zaważyć takie elementy jak: ozdoby ubrania
(guziki, kieszenie), stopy, palce (od 3 do 7). Proporcje
poszczególnych elementów postaci, w tym okresie, nie
zależą od ich rzeczywistego wyglądu, a od emocjonalnego podejścia. Jeśli dziecku sprawia trudność zawiązywanie sznurówek w butach, to zazwyczaj będą one
szczególnie wyeksponowane na rysunku.
VV schematy uproszczone (5 – 7 rok życia) – w tym okresie
dzieci przechodzą do tworzenia bardziej szczegółowych
postaci w porównaniu z głowonogami i głowotułowiami. W rysunkach postaci zauważamy elementy charakterystyczne dla danej płci. Kobiety przedstawiane
są najczęściej w spódnicach bądź sukniach, posiadają
dodatki: korale, długie włosy, kolczyki, pierścionki, torebki. Zaś mężczyźni ubrani są w spodnie, mają krótkie
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
11
Jest to ostatnia faza rozwoju rysunku. Charakteryzują ją chęć
kopiowania natury, trzymania się
rzeczywistości zewnętrznej. Dominują rysunki natury, reprodukcje dzieł sztuki, postać ludzka jest
malowana coraz rzadziej. W tym
okresie występuje kryzys twórczości plastycznej. Przyczyną
tego stanu są m.in. skrępowanie,
brak zdecydowania, tendencja
do naśladowania, unikanie rysunków z wyobraźni, nadmierny
krytycyzm, trudności warsztatowe, stopniowy zanik zainteresowań twórczością plastyczną.
włosy. W tym okresie dzieci używają w swych pracach
tzw. barwy czyste. W wieku około 6 lat rysunki zaczynają przybierać formę naturalnych. U wielu dzieci widać
w rysunkach szyje. W tym czasie dzieci zaznaczą ruch
prezentowanych postaci. Obrazują to, w pierwszym
etapie, poprzez rozstawienie kończyn górnych. Z czasem widoczny jest ruch kończyn dolnych (rozstawienie
kończyn). Dzieci sześcioletnie, w większości przypadków zachowują proporcję podobną do naturalnej. Głowa jednak zazwyczaj nadal jest większa w porównaniu
do innych części ciała. Elementy znaczące dla danego
dziecka mogą być szczególnie wyeksponowane, a zatem nieproporcjonalne względem całości.
VV schematy wzbogacone (7 – 12 rok życia) – w tym czasie
dzieci w swych pracach nie przedstawiają już tak często
postaci ludzkiej, jak to dominowało we wcześniejszym
okresie. Aczkolwiek nadal jest ona dość często obrazowana. W tym czasie zauważamy różnego rodzaju krajobrazy, sceny rodzajowe, pejzaże. W rysunkach dzieci
widać coraz więcej realizmu. Nie jest już to rysowanie
z wyobraźni, a odwzorowywanie tego co dziecko zaobserwowało. Dzieci rysując postać ludzką nadal kierują
się schematem, udoskonalając go wieloma szczegółami.
Dopracowywanie osób, prezentowanych w pracy twórczej, następuje do około 10 roku życia. Po tym okresie,
dzieci nie wykazujące zdolności plastycznych, zachowują wytworzony schemat, pozostawiając go często
niezmienny. W tym czasie dzieci przedstawiają postać
ulokowaną w różnych miejscach kartki (w centrum, po
prawej lub lewej stronie, w rogach kartki). Uzależnione
jest to od indywidualnych doświadczeń dziecka. Proporcja, pomimo tego, że jest już bliska rzeczywistemu stanowi, zależna jest także od czynników emocjonalnych.
W tym okresie, nieproporcjonalna pozostaje zazwyczaj
głowa oraz palce, które są znacznie mniejsze lub znacznie większe (za S. Szuman, 1990, S. Popek, 1985).
Rysunki dzieci z wadą słuchu
Jednym z badaczy, który zajmował się rysunkiem dzieci z
wadą słuchu był Thiel (za P. Wallon, A. Cambier, D. Engelhart, 1993). W swej pracy badawczej porównał on rysunki
200 dzieci niesłyszących z rysunkami dzieci słyszących. Badani byli w wieku 4- 9 lat. Zauważył, że zarówno u dzieci
głuchych jak i tych mających słuch w normie, następuje
postęp w rozwoju rysunkowym. Przy czym u dzieci z wadą
słuchu odbywa się on z opóźnieniem. Badacz zauważył, że
w przypadku dzieci niesłyszących rysunki charakteryzują
się analitycznością. Dzieci niesłyszące częściej przedstawiają szczegóły na obrazku niż dzieci słyszące. Zapamiętują one znacznie lepiej obiekt, przedmiot, który mają narysować niż słyszący rówieśnicy.
Taillefer i Francois (za P. Wallon, A. Cambier, D. Engelhart, 1993) zauważyli zależność między słowem i gestem
a rysunkiem dzieci z wadą słuchu. W czasie badań zaobserwowali, że niesłyszący częściej przerywają pracę, aby
najpierw przedstawić za pomocą gestu i mimiki to co mają
narysować. W pracach dzieci głuchych autorzy zauważyli trudności rysowania z wyobraźni. Podobnie jak Thiel,
potwierdzają, że w pracach dzieci niesłyszących zauważa
się wiele szczegółów. Ponadto u dzieci głuchych występuje dużo scen oraz uwidoczniona jest dobra percepcja
wizualna. W trakcie tworzenia są one skoncentrowane na
pracy, co może być związane z ograniczonym odbiorem
Okres poschematyczny. Rozwój w kierunku fizjoplastyki
(10– 16)
12
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
bodźców dźwiękowych z otoczenia, które często są rozpraszające.
Pomimo zauważalnej szczegółowości w rysunkach dzieci z wadą
słuchu, mają one duże trudności
w syntetycznym przedstawianiu i
odbiorze rysunków. Debinne (za P.
Wallon, A. Cambier, D. Engelhart,
1993) prowadząc badania nad rysunkiem dzieci z wadą słuchu zauważył, że dzieci, które posługują
się mową mają zaburzone rysunki
w porównaniu do dzieci tylko migających.
Rysunki dzieci z wadą słuchu są
specyficznymi. Powodem tego jest
to, że zdobywanie doświadczeń
przez dzieci niesłyszące przebiega w inny sposób niż u dzieci mających słuch w normie.
Dzieci słyszące, postrzegając otoczenie, odbierają jednocześnie dźwięki. Często jest również tak, że zanim dziecko
coś spostrzeże to najpierw usłyszy dźwięk. Taka sytuacja
nie występuje u dzieci głuchych. Poznają one tylko te rzeczy, które widzą. Efektem tego może być mniejszy poziom
różnorodności w twórczości dzieci z wadą słuchu (M. Sypniewska 2007). B. Hoffman twierdzi, że dzieci z wadą słuchu bazują głównie na doznaniach wzrokowych, a więc na
tym „co zewnętrzne” (2001, s. 97). Efektem takiej sytuacji
jest przedstawianie treści w sposób dosłowny, odzwierciedlając dokładnie to co dana osoba zobaczyła.
Rysunki dzieci niesłyszących w „porównaniu z rysunkami dzieci słyszących charakteryzuje znacznie więcej
i wcześniej pojawiających się szczegółów, jak np. rzęsy,
brwi, paznokcie itp.” (B. Hoffmann, 2001, s. 88). Szczególnie zauważa się to u dzieci posługujących się językiem migowym, które w trakcie codziennych kontaktów częściej
zwracają uwaga na mimikę twarzy, a następnie przedstawiają to w swoich pracach plastycznych.
Rysunek, zdaniem B. Hoffmanna (2001), jest bardzo
ważnym elementem terapii dziecka z wadą słuchu. Tworząc może ono zobrazować swój stan emocjonalny, co często nie jest możliwe do przekazania w inny sposób.
Rysunki dzieci z wadą słuchu są przekaźnikiem emocji
oraz pokazują w jaki sposób odbierają one otaczający je
świat. Dzieci w rysunkach prezentują najróżniejsze emocje
- od radości, zadowolenia, zachwytu, po negatywne, takie,
jak złość, gniew, strach, odrazę. Dzieci zazwyczaj przedstawiają w rysunku te emocje zaznaczając je mocniejszym,
kontrastowym kolorem czy też wyeksponowaniem osoby,
przedmiotu wzbudzającego szczególne emocje. W. Karolak pisze, że: „to co ważne jest duże, wyraźne, podkreślone, pojawia się wielokrotnie. Ulubiona zabawka może być
wielkości góry, nielubiana osoba może się nie zmieścić na
kartce, dziecko wiele uwagi poświęca szczegółom, które,
mimo, że mało istotne dla całego przedmiotu mają wyjątkowe znaczenie dla niego” (2005, s. 9)
M. Sypniewska (2007) podsumowuje, że rysunki dzieci
z wadą słuchu ukazują nie tylko ich zdolności plastyczne,
ale także ich stan emocjonalny. Rysunek może być formą
komunikacji dziecka z osobą dorosłą, jak i z rówieśnikami.
Dlatego powinniśmy stwarzać dzieciom warunki do wyrażania siebie w ten sposób.
Katarzyna Żelazna
Bibliografia:
1. Frydrychowicz A., „Rysunek rodziny. Projekcyjna metoda badania
stosunków rodzinnych”, Poznań, Centrum Metodyczny Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej MEN, 1984;
2. Hoffmann B., „Surdopedagogika w teorii i praktyce”, WSP, Warszawa, 2001;
3. Karolak W., „Rysunek w arteterapii”, wydawnictwo Wyższej Szkoły
Humanistyczno – Ekonomicznej, Łódź, 2005;
4. Popek S. „Analiza psychologiczna twórczości plastycznej dzieci i
młodzieży”, WSiP, Warszawa, 1985;
5. Rudkowski T., „Wybrane zagadnienia współczesnej edukacji plastycznej”, Wydawnictwo UW, Warszawa, 1999;
6. Sypniewska M., „Ogólna charakterystyka rysunku dziecka z wadą
słuchu w okresie ideoplastyki”, prom. A. Chmielnicka – Plaskota, Warszawa, 2007, praca niepublikowana;
7. Szuman S., „Sztuka dziecka”, WSiP, Warszawa, 1990;
8. Wallon P., Cambier A., Engelhart D., “Rysunek dziecka”, WSiP, Warszawa, 1993;
9. Żelazna K. „Rysunki dzieci sześcioletnich z wadą słuchu”,
prom. K. Aszyk - Flisek, Warszawa 2010, praca niepublikowana.
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
13
y
w
a
b
a
z
e
u
n
l
n
o
e
k
i
z
s
s
e
J rzed
p
w
Porozmawiajmy o jesieni
Do tej zabawy należy przygotować dostępne w sezonie
owoce, warzywa i dary z lasu, które wkładamy do koszyczka. Dzieci siadają w kręgu i opowiadają, jaka
jest teraz pora roku, po czym można ją rozpoznać,
jakie dary nam daje – np. owoce. Podczas opowiadania dziecko wymieniając np. jabłko podchodzi do koszyczka i pokazuje wymieniony owoc. Dodatkowo podczas zabawy dzieci mogą podzielić przedmioty z koszyczka na
owoce, warzywa i dary lasu.
Kopiowanie liści
Do tej zabawy potrzebne będą liście, kredki (najlepiej
świecowe) i kartka papieru (najlepiej z bloku rysunkowego). Zabawa polega na włożeniu liścia pod białą kartkę i
malowanie kredką miejsca, w którym on się znajduje (można używać różnych kolorów kredek). Efektem zadania jest liść
na białej kartce.
Jesień to najbardziej
kolorowa pora roku.
Pozwala w zabawie
na rozwijanie pomysłowości i wyobraźni
twórczej. Poniżej
przedstawiamy zabawy, które mogą być
wykorzystane podczas
jesiennych dni.
14
Kompozycja jesienna
Do tego zadania potrzebne będą gałązki, liście itp. oraz butelka, słoik
do wykonania wazonu, plastelina, farby do malowania szkła. Na butelkę lub słoik każde dziecko wykonuje ozdoby za pomocą plasteliny lub farb do malowania szkła, następnie wybierając liście i gałązki układa je w wazonie
– powstaje wówczas piękną kompozycję jesienną.
Latające kasztany i żołędzie
Do zabawy będą potrzebne żołędzie, kasztany, kulki jarzębiny oraz pojemniki różnej wielkości. Dzieci stają w szeregu i wrzucają do dużego pojemnika
kasztany i żołędzie. W następnej kolejce ustawiamy
coraz mniejsze pojemniki, możemy je także oddalać.
Po zakończeniu zabawy kasztany, żołędzie możemy
wykorzystać do wykonania ludzików, a jarzębinę do
wykonania korali.
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
Autor rysunków: Jakub Kuźma
Tylko do użytku dzieci
:-).
Wszelkie prawa do ilustracji i znaku zastrzeżone przez G.W. GABI, właściciela portalu: www.freblówka.pl
Freblówka nr1/2011 * pismo nauczycieli przedszkolnych i rodziców * więcej wiadomości na www.freblówka.pl
15
Autor rysunków: Jakub Kuźma
Tylko do użytku dzieci
:-). Wszelkie prawa do ilustracji i znaku zastrzeżone przez
G.W. GABI, właściciela portalu: www.freblówka.pl
Autor rysunków: Jakub Kuźma
Tylko do użytku dzieci
:-).
Wszelkie prawa do ilustracji i znaku zastrzeżone przez G.W. GABI, właściciela portalu: www.freblówka.pl
Autor rysunków: Jakub Kuźma
Tylko do użytku dzieci
:-).
Wszelkie prawa do ilustracji i znaku zastrzeżone przez G.W. GABI, właściciela portalu: www.freblówka.pl
Tylko do użytku dzieci
:-).
Autor rysunków: Jakub Kuźma
Wszelkie prawa do ilustracji i znaku zastrzeżone przez G.W. GABI, właściciela portalu: www.freblówka.pl
Tylko do użytku dzieci
:-).
Wszelkie prawa do ilustracji i znaku zastrzeżone przez G.W. GABI, właściciela portalu: www.freblówka.pl
Autor rysunków: Jakub Kuźma
Tylko do użytku dzieci
:-).
Autor rysunków: Jakub Kuźma
Wszelkie prawa do ilustracji i znaku zastrzeżone przez G.W. GABI, właściciela portalu: www.freblówka.pl
Tylko do użytku dzieci
:-).
Wszelkie prawa do ilustracji i znaku zastrzeżone przez G.W. GABI, właściciela portalu: www.freblówka.pl
Autor rysunków: Jakub Kuźma