Sposób opisu: chronologicznie kamienie milowe (np. rewoluc a

Historia psychologii pracy problemy
Historia psychologii pracy
dr Patrycja Rudnicka
Uniwersytet lski w Katowicach
1
Sposób opisu:
chronologicznie
kamienie milowe (np. rewolucja
przemysowa, I i II W)
szkoy teoretyczne (naukowe zarzdzanie,
stosunki midzyludzkie etc)
Dominacja perspektywy jednego kraju:
historia psychologii ameryka skiej,
europejskiej etc
Interdyscyplinarno
2
nie tylko psycholodzy
Pionierzy psychologii pracy
Próba systematyki
3
Granice czasowe
Europa: przeom XIX/XX ~w do wybuchu I W
USA: 1900-1916
Uwarunkowania
rewolucja przemysowa, rozwój organizacji
orientacja na wydajno i funkcjonalizm
Hasa:
- psychofizjologia, ergonomia, psychotechnika
- rónice indywidualne, badania selekcyjne
- naukowe zarzdzanie, klasyczna szkoa zarzdzania
- zm czenie, obcienie prac
- administrowanie i zarzdzanie
- nabywanie nowych umiejtnoci, analiza pracy 4
- reklama
Laboratoria psychologiczne:
1888, H. Münsterberg, laboratorium we Freiburgu, Niemcy
1889 - M.L. Patrizi, laboratorium psychologii pracy,
Modena, Wochy
Rónice indywidualne:
1883 - F. Galton, Wielka Brytania
1890 – J. Cattell, USA
1905/1916 – A. Binet, Francja
Badania selekcyjne:
1908 - J.M. Lahy, kolej i komunikacja samochodowa,
Francja
Zm czenie i obcienie prac:
(1890/1904) Mosso, W ochy
(1896, 1902) Kraeplin, Niemcy
Wydajno pracy:
1908 – Gilbrethowie, analiza pracy, organizacja pracy
1912, 1913 - H. Münsterberg, psychologia wydajno ci5
Naukowe zarzdzanie:
1911 – F. Taylor, Gilbrethowie
Reklama
1903, 1908, 1911 – W.D. Scott
Wadza i administracja
1916 – H. Fayol, Administracja przemysowa i ogólna
6
Midzywojnie
Granice czasowe
Europa: do 1939
USA: do 1941
Uwarunkowania
Wielki Kryzys, rosnce zainteresowanie czowiekiem
w roli pracownika oraz stosunkami midzyludzkimi
w miejsc u pracy, II wojna wiatowa
Hasa:
- rónice indywidualne, badania selekcyjne, pierwsze
baterie testów
- pomiar zainteresowa zawodowych
- warunki pracy a poziom jej wykonania
- szkoa stosunków midzyludzkich
7
Testy psychologiczne i selekcja:
1917 – R. Yerkes, Army Alpha i Beta
1921 – Psychological Corporation R. Cattella
Laboratoria psychologiczne i badania
psychotechniczne:
1925 – Wojciechowski, Biegeleisen, Joteyko, pierwsze
placówki w Polsce
Praca a fizjologia:
1920, 1932 – prace J. Joteyko
Warunki pracy a wykonanie:
1924 – E. Mayo, badania w Zakadach Western Electronic
Company w Hawthorne
8
II W i okres powojenny
Rozwój metod badawczych, skale badania postaw:
- skale badania postaw
1927 – Thurstone
1932 - Likert
- postulat bada empirycznych
1939 - K. Lewin, przywództwo i grupy w kontek cie
zarzdzania
Doradztwo zawodowe, zawodoznawstwo:
1939 - Dictionary of Occupational Titles (DOT)
9
Granice czasowe
Europa i USA: do koca lat sze dziesitych
Uwarunkowania
wojna wiatowa, rozwój technologii i produkcji, kobiety
na rynku pracy, zmiana modeli kariery
Hasa:
- zhumanizowana organizacja (Ratajczak, 1991)
- badania na poziomie jednostki, grupy i organizacji
- motywacja i satysfakcja z pracy
- grupy i zespoy
- psychologia organizacji, Organizationa Developement
OD
- metody badania pracy
10
- metody selekcji, oceny i doskonalenia zawodowego
Przywództwo:
R. Likert
Badania grup i zespo ów:
K. Lewin
Teorie motywacji:
D. McGregor
D. McClelland
A. Maslow
F. Herzberg
Analiza pracy (lata 60/70):
DOT
Position Analysis Questionnaire (1972)
Intensywny rozwój metod testowych i selekcyjnych
Army General Classification Test
Doradztwo, konsulting, szkolenia
metody komercyjne – odpowied na potrzeby biznesu
11
12
Bibliografia
Baka, A. (2000). Psychologia pracy . W: J. Strelau (red.). Psychologia.
Gdask: GWP.
Biegeleisen-
elazowski, B. (1963). Zarys psychologii pracy. Warszawa: PWN.
Drenth, J.D., Thierry, H., de Wolff, Ch.J. (2002). Handbook of Work and
Organizational Psychology. Vol 1. Introduction to Work and Organizational
Psychology. Psychology Press.
Gliszczyska, X. (1979). Zarys rozwoju psychologii pracy. W: X. Gliszczyska
(red.) Psychologia pracy:wybrane zagadnienia (s. 7-25). Warszawa: PWN.
Koppes, L.L. (2007). Historical Perspectives in Industrial and Organizational
Psychology. Routledge.
McCarthy, P. (2002). Brief Outline of the History of I/O Psychology. Ostatni
dostp 2 marca 2009. URL: http://frank.mtsu.edu/~pmccarth/io_hist.htm
Muchinsky, P. (1999). Psychology Applied to Work. Wadsworth Publishing.
Ratajczak, Z. (1991). Elementy psychologii pracy. Katowice: Wydawnictwo U.
Schulz, D.P., Schulz, S.E. (2002). Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy.
Warszawa: PWN.
13