RETORYKA I KONFLIKT

RETORYKA I KONFLIKT
Tom tematyczny poświęcony retorycznym badaniom konfliktu i argumentacji
spornej jest kontynuacją idei realizowanej w pierwszym tegorocznym numerze
FAR. Na warsztat badaczek trafiły zagadnienia z obszaru polityki, pisarstwa naukowego i erystyki.
Pierwszy tekst Erystyka i spór. Aplikacje i interpretacje autorstwa piszącej
te słowa, dotyczy dzisiejszych konceptualizacji erystyki i problemów związanych z interpretacją argumentacji uwikłanej w spór. Przedstawione zostały klasyczne i współczesne definicje przedmiotu, różnice między nimi i wynikające
stąd konsekwencje z interpretacji koncepcji erystyki i przejawów erystyczności
w komunikowaniu.
W tomie znalazły się dwa teksty, które dotyczą obszaru amerykańskiej retoryki prezydenckiej. Obydwa poświęcone są postaci Ronalda Reagana. W artykule Anny Bendrat The dispute as a political spectacle: a rhetorical actio during
the Cold War pokazany został problem politycznego sporu, który uzyskał formę medialnego spektaklu. Analizowany przykład dotyczy inwazji na Grenadę
(1983) dokonanej z inicjatywy Reagana. Autorka dowodzi, iż interwencja Stanów Zjednoczonych na Grenadzie nie wynikała z bezpośredniej konieczności
obrony interesów polityczno-ekonomicznych, lecz z potencjału tego sporu do
stworzenia medialnego spektaklu. Artykuł Marty Rzepeckiej Ronald Reagan:
Language and Ideology przedstawia na wybranych przykładach analizę retoryki
zimnej wojny prezydenta Reagana. Autorka omawia narzędzia retoryczne użyte
w tych tekstach, które kreują atmosferę zimnowojenną. Pokazuje osobisty wkład
prezydenta w eskalację konfliktu.
Do obszaru polityki i życia publicznego sięga też Barbara Sobczak, pisząc
o „retoryce pojednania”. Autorka podejmuje problematykę funkcjonowania
w dyskursie publicznym porozumienia i szukania konsensusu. Wymienia kryteria, które pozwalają zaistnieć tzw. retoryce pojednania w komunikacji publicznej. Są to: „1) określona sytuacja retoryczna – sytuacja konfliktu, który może być
postrzegany jako to, co istniało od zawsze, a zatem leży u źródeł jakichś relacji,
albo traktowany jest tylko jako etap w historii relacji, który nastąpił po czasie
zgody i jedności; 2) otwarcie na dialog, który wymaga w pierwszej kolejności
określenia siebie, swojej tożsamości, wytyczenia granic i dalej – uznania odrębności Innego; 3) język empatii, pozwalający zredukować stopień defensywności
w dochodzeniu do porozumienia.; 4) etos mówcy, oparty na wiedzy, życzliwości
i otwartości.”
Zupełnie inny, niepolityczny obszar eksploruje Iga Lechman. Jej artykuł Rhetorical Approaches to Academic Writing: the Case of Polish and Anglo-American
Academic Writing dotyczy pisarstwa naukowego. Tu widzi Autorka potrzebę
zwrócenia uwagi na potencjalny problem sporu i aktualne jego uwarunkowania.
Ujawnia brak jednakowych norm i standardów dotyczących kompozycji tekstów
akademickich w tradycji polskiej i anglo-amerykańskiej. Co prowadzić ma do
utrudnień w komunikacji akademickiej oraz problemów w procesie socjalizacji
studentów w retorycznych konwencjach ich dyscyplin naukowych.
Przedstawione propozycje badawcze ujmują problem konfliktu i argumentacji
spornej z różnych perspektyw, od erystycznej metody, przez polityczne intencje
rozgrywania konfliktu, po metodykę unikania sporu, tak w życiu publicznym,
jak i działalności naukowej. Mamy nadzieję, że badania te będą inspiracją dla
dalszych poszukiwań retorycznej natury sporu albo/i „spornej” natury retoryki.
Agnieszka Budzyńska-Daca
Redaktor tomu