Podstawy systemu LATEX

Podstawy systemu LATEX
Krzysztof Trąd
Zawodowe Studia Informatyczne
Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki
Uniwersytet Warszawski
[email protected]
19 listopada 2006
1
Streszczenie
Dokument ten zawiera podstawy formatowania tekstu, tworzenia wyliczeń
oraz tabelek w systemie LATEX.Wszystkie zamieszczone w nim materiały
są w rzeczywistości wybranymi i nieznacznie zmodyfikowanymi częściami
licznych tutoriali do LATEXa .Oryginalne treści można znaleść pod adresami:
http://www.andy-roberts.net/misc/latex oraz http://www-stary.gust.org.pl/elearning/latex
2
Spis treści
1 Struktura dokumentu
1.1 Podstawowe wiadomości
1.2 Podział hierarchiczny . .
1.3 Strona tytułowa . . . . .
1.4 Streszczenie . . . . . . .
1.5 Elementarna bibliografia
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
4
4
5
5
5
. . . . . . . .
nowej strony
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6
6
7
7
7
8
9
3 Wyliczenia i wyszczególnienia
3.1 Wyliczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2 Wyszczególnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3 Zagnieżdzanie wyliczeń i wyszczególnień . . . . . . . . . . . . . .
9
9
9
10
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2 Podstawowe elementy składu
2.1 Akapity . . . . . . . . . . . . . .
2.2 Odstępy, przejście do nowej linii i
2.3 Polskie znaki . . . . . . . . . . .
2.4 Przypisy . . . . . . . . . . . . . .
2.5 Zabawa z czcionką . . . . . . . .
2.6 Zapis dosłowny . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4 Znaki szczególne
11
4.1 Znaki specjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
4.2 Cudzysłowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
4.3 Myślniki, wielokropki i inne częste symbole . . . . . . . . . . . . 12
5 Tworzenie tabelek
5.1 O tabelkach ogólnie . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2 Howto ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2.1 Prosta tabelka . . . . . . . . . . . . . .
5.2.2 Linie pionowe . . . . . . . . . . . . . . .
5.2.3 Linie poziome . . . . . . . . . . . . . . .
5.2.4 Połączenie linii pionowych podwójnych i
5.2.5 Połączenie kolumn w danym wierszu . .
5.3 Tabelki a tekst . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
poziomych
. . . . . . .
. . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
12
12
13
13
13
13
14
14
14
1
Struktura dokumentu
1.1
Podstawowe wiadomości
Dokument jest ograniczony przez
\begin{document}
...
...
...
\end{document}
W treści dokumentu korzystamy z poleceń:
• formatujących czcionki, akapity itd np: \textrm{...} \emph{...} \centering
• kształtujących logiczny układ dokumentu np: \section \subsection
• tworzących otoczenia, które umożliwiają składać fragmenty tekstu w określony
sposób np:
\begin{nazwa otoczenia}
...
...
\end{nazwa otoczenia}
1.2
Podział hierarchiczny
W podstawowej klasie dokumentu(article) mamy dostępne:
\section{...}
\subsection{...}
\subsubsection{...}
\paragraph{...}
\subparagraph{...}
\appendix{...}
Ponaddto w klasach report i book mamy dodatkowo:
\part{...}
\chapter{...}
Poziom zagnieżdzenia oczywiście od góry do dołu czyli od section do appendix.
Dodatkowo używając * przed klamerką możemy wyłączyć numerację np:
\section*{Wstep} % to nie bedzie numerowane!
4
1.3
Strona tytułowa
\title{Tu wpisz tytuł}
\author{Tu wpisz autora}
\date{\today} % wstawia dzisiejszą datę
\maketitle
% tworzy stronę tytułową
1.4
Streszczenie
\begin{abstract}
Tutaj wpisz treść streszczenia
\end{abstract}
1.5
Elementarna bibliografia
\begin{thebibliography}{9}
\bibitem{nazwa_klucza}
Krzysztof Trąd,
\emph{Implementacja kompilatora C dla komórek Sonny Ericsson}.
Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,
Wydanie 2,
2011.
\bibitem{nazwa_klucza}
Krzysztof Trąd, Marcin Rutkowski,
\emph{Analiza numeryczna dla informatyków}.
Wydawnictwo Naukowo-Techniczne,
Wydanie 3,
2015.
\end{thebibliography}
Literatura
[1] Krzysztof Trąd, C eXtreme Programming. Wydawnictwo NaukowoTechniczne, Wydanie 2, 2011.
[2] Krzysztof Trąd, Marcin Rutkowski, Analiza numeryczna dla informatyków.
Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Wydanie 3, 2015.
[3] Antoni Nowicki Zarażanie osób pobocznych grami typu Massive
Multiplayer.Podręcznik użytkownika. Travian Books Wydanie 1 poprawione,
2007
W tekście do bibliografii odwołujemy się za pomocą
5
\cite{nazwa_klucza}
np:
Organizowanie ... szczegółowo opisane w \cite{Travian}
Podstawowe wiadomości ... mogą Państwo znaleść w \cite{anNum}
Organizowanie sojuszu w grach multiplayer zostało szczegółowo opisane w [3]
Podstawowe wiadomości na temat całkowania numerycznego mogą Państwo
znaleść w [2]
2
Podstawowe elementy składu
2.1
Akapity
W LATEXw większości operujemy na tekście.Fajnie byłoby więc nim elegancko
zarządzać. Co oferuje nam LATEX?
1. fragment tekstu oddzielony pustymi wierszami jest traktowany jako akapit
2. akapit domyślnie zaczyna się wciętym wierszem i jest wyrównywany do
prawego marginesu
3. akapit nie zacznie się wcięciem jeśli poprzedzimy go poleceniem \noindent
4. zmiana wielkości wcięcia polega na ustawieniu \setlength{rodzaj odstępu}{odstęp}
gdzie: rodzaj odstępu to jedna ze stałych
\parindent
- wciecie akapitowe
\baselineskip
- wielkość interlinii
\parskip
- odstęp między akapitami
\textwidth \textheight - szerokość i wysokość łamu
Natomiast odstęp to pt, dt, mm, cm, in itd. np: 10mm -> odstęp 10 milimetrów
5. akapity można formować za pomocą poleceń \centering \raggedleft \raggedright
Częściej stosuje się jednak otoczenia
\begin{....}
--------------------\end{....}
gdzie kropki to center flushleft flushright
6
2.2
Odstępy, przejście do nowej linii i nowej strony
1. wiele spacji jest traktowanych jak jedna spacja, tak jak w HTML‘u
2. aby ręcznie wstawić spację, używamy \<spacja>
3. spację na początku wiersza są ignorowane
4. \newline lub \\ wymusza przejście do nowego wiersza - uwaga! nie rozpoczyna
nowego akapitu!
5. odstępy tworzymy poleceniami:
\hspace{odstep}
\vspace{odstep}
- odstep poziomy o danym rozmiarze
- odstęp pionowy o danym rozmiarze
Możemy wykorzystać gotowe stałe np:
\quad
- odstęp poziomy wielkości dużej litery M
\qquad
- 2 x quad
\smallskip
- mały odstęp pionowy między akapitami
\medskip
- można się domyśleć
\bigskip
- j.w.
6. \newpage wymusza przejście do nowej strony, stara srona zostaje wypełniona
do końca spacjami.
2.3
Polskie znaki
Jeśli dobrze skonfigurujemy edytor oraz zamieścimy odpowiednie polecenia, na
ogół nie powinniśmy mieć problemów z polskimi znakami.Jeśli jednak wszystko
zawiedzie, można się do tych znaków dobrać „recznie” za pomocą:
\k{a} \k{e}
\’c \’n \’o \’s
\l{}
\.z
2.4
-
ą, ę
ć, ń, ó, ś itd
ł
ż
Przypisy
1. Do wstawiania przypisów służy instrukcja \footnote{...}
2. Instrukcję wstawiamy po słowie lub zdaniu, do którego ma odnosić się
przypis
3. Przypisy są numerowane automatycznie, zależnie od klasy dokumentu
Przykład:
Adam Mickiewicz żył w latach 1798-1855 \footnote{Adam Mickiewicz wielkim poetą był!}
7
Adam Mickiewicz żył w latach 1798-1855
2.5
1
Zabawa z czcionką
Do dyspozycji mamy pare poleceń pozwalających na zmianę rodzaju pisma
1. \textrm{...}
-
szeryfowy Uwielbiam programować w Smalltalku
2. \textsf{...}
-
bezszeryfowy Uwielbiam programować w Smalltalku
3. \texttt{...}
-
maszynowe Uwielbiam programować w Smalltalku
4. \textbf{...}
-
pogrubione Uwielbiam programować w Smalltalku
5. \textup{...}
-
proste Uwielbiam programować w Smalltalku
6. \textsl{...}
-
pochyłe Uwielbiam programować w Smalltalku
7. \textit{...}
-
kursywa Uwielbiam programować w Smalltalku
8. \textsc{...}
-
kapitaliki Uwielbiam programować w Smalltalku
9. \textmd{...}
w Smalltalku
-
pismo normalnej grub. i szer. Uwielbiam programować
10. \textnormal{...}
Smalltalku
- główna czcionka Uwielbiam programować w
Można też oczywiście zmieniać wielkość pisma
1. {\Huge ...}
Haha, żartowałem :)
2. {\huge ...}
Haha, żartowałem :)
3. {\LARGE ...}
Haha, żartowałem :)
4. {\Large ...}
Haha, żartowałem :)
5. {\large ...} Haha, żartowałem :)
6. {\normalsize ...} Haha, żartowałem :)
7. {\small ...} Haha, żartowałem :)
8. {\footnotesize ...}
9. {\scriptsize ...}
10. {\tiny ...}
Haha, żartowałem :)
Haha, żartowałem :)
Haha, żartowałem :)
Oczywiście nie muszę nikomu przypominać o tym że można stosować
otoczenia!!!
Możemy też wyszczególnić fragment tekstu za pomocą \emph{...}
1 Adam
Mickiewicz wielkim poetą był!
8
2.6
Zapis dosłowny
Często potrzebujemy zapisać coś, czego nie chcemy by LATEXdotykał.Tak jest z
większą częscią tego dokumentu - zawiera on polecenia, które nie powinny być
rozpatrywane, a traktowane jak normalny tekst.Służą:
\verb<znak ograniczajacy> .... <znak ograniczajacy>
Znak ograniczający może być czymkolwiek poza literą, gwiazdką i spacją np:
\verb!\begin{document}....\end{document}!
Do większych obszarów tekstu najlepiej użyć otoczenia verbatim
\begin{verbatim}......\end{verbatim}
3
Wyliczenia i wyszczególnienia
3.1
Wyliczenia
Składnia wygląda następująco:
\begin{enumerate}
\item ....
\item ....
\item ....
\end{enumerate}
np:
Czy kapitanem znanej organizacji przestępczej SWAT jest
1. Wojciech „Krawat” J.
2. Antoni „Ojciec Dyrektor” N.
3. Tomasz „Thiran” K.
4. Szymon „Bicyc Lee” Sz.
5. Sandał Zabójca Klapek
3.2
Wyszczególnienia
Składania jest bardzo podobna do wyliczeń:
\begin{itemize}
\item ....
\item ....
\item ....
\end{itemize}
9
Przykład chyba oczywisty.
Co ciekawe, możemy wyszczególniać za pomocą dowolnych symboli pisząc \item[symbol]
np:
# Test
# Test2
# Test3
W powyższym przykładzie użyłem \item[\#]
Idąc dalej, możemy symbol zastąpić dowolnym wyszczególnionym tekstem uzywając
otoczenia description tzn:
\begin{description}
\item[tekst...]
....
\end{description}
np:
Język C Jedyny właściwy i poprawny język programowania
C# Też można popisać, nawet fajny
C++ Lubisz się męczyć? Wiem... ja też :)
3.3
Zagnieżdzanie wyliczeń i wyszczególnień
Nie ma z tym najmniejszych problemów.Jeśli tylko umiemy się w tym połapać.
Przykład:
\begin{enumerate}
\item Co to jest wskaźnik?
\begin{enumerate}
\item Wskaźnik jest wskaźnikiem
\item Wskaźnik to taki zwierzak żyjący w Afryce
\item Poproszę o inny zestaw pytań
\end{enumerate}
\item Co robiłeś wczoraj w czasie emisji "M jak Miłość"
\begin{enumerate}
\item Pisałem program
\item Grałem w Traviana
\item Oglądałem reklamy na Polsacie/TVN
\end{enumerate}
....
....
....
\end{enumerate}
10
1. Co to jest wskaźnik?
(a) Wskaźnik jest wskaźnikiem
(b) Wskaźnik to taki zwierzak żyjący w Afryce
(c) Poproszę o inny zestaw pytań
2. Co robiłeś wczoraj w czasie emisji ”M jak Miłość”
(a) Grałem w Traviana
(b) Patrzyłem na kolegów grających w Traviana
(c) Oni patrzyli dziwnie na mnie
.... .... ....
4
Znaki szczególne
4.1
Znaki specjalne
W LATEXistnieje 10 znaków specjalnych:
\
%
#
$
&
~
_ ^
{ }
-
zwykły backslash :)
komentarz jak \\ w C++
definiuje polecenia
ogranicza wyrażenia matematyczne
wyrównywanie w pionie elementów tabel lub wielowierszowych równań mat.
niełamliwa spacja
indeksy dolne i górne w wyrażeniach matematycznych
parametryzacja poleceń, wydzielanie/grupowanie fragmentów tekstu
Aby użyć tych znaków w LATEX, poprzedamy je \ Wyjątek stanowi sam \ :
$\backslash$ \% \# \$ \& itd
4.2
Cudzysłowy
Wyróżniamy dwa rodzaje cudzysłowów: anglosaskie i polskie.
• Cudzysłowy anglosaskie:
Zaczynaja się od ‘‘ a kończą ’’ czyli ‘‘...’’
‘‘Naciśnij ‘F1’ aby kontynuować’’
“Naciśnij ‘F1’ aby kontynuować”
• Cudzysłowy polskie:
Zaczynają się ,, a kończą ’’ czyli ,, ... ’’
,,Nacisnij ,F1’ aby kontynuować’’
„Nacisnij ,F1’ aby kontynuować”
11
4.3
Myślniki, wielokropki i inne częste symbole
• Myślnik to 3 minusy czyli --- np: Tak, to musial być on — pomyślał Józek
po czym wziął łyk ulubionego wina Belzebub.
• Półpauzy używamy np: do zakresów liczb i są to dwa minusy czyli -- np:
Słyszałem, że II Wojna Światowa trwała w latach 1939–1945.
• Znak minus umieszczamy w dolarach czyli $-4$ np: −2−2 = −4
• Wielokropek to \ldots np: Ja to muszę jeszcze sprawdzić . . . ale ja jestem
głupi :)
• LATEXautomatycznie złączą kropkę nad i z f oraz f z f w wyrażeniach typu
ff, fi, fl, ffi, ffl. Aby to wyłączyć i akcentować odrębność znaków piszemy
tak: f\mbox{}ifka np: Jak lepiej? fifka czy fifka?
• LATEXudostępnia mnóstwo symboli pomocniczych, których z przyczyn ilościowych
nie mogę umieścić w tym krótkim dokumencie.Przykładowe symbole:
\copyright \textregistered \textgreater \textless \TeX \LaTeX
c
5
R
>
<
TEX
LATEX
Tworzenie tabelek
5.1
O tabelkach ogólnie
Schemat budowy tabelki w LATEXwygląda następująco:
\begin{tabular}{ | l | c | r }
\hline
.... & ... & ... \\
[ ... ]
.... & ... & ... \\
\end{tabular}
Gdzie:
1. — l — c — r — - kolumny, l - wyrównanie do lewej, c - centrum , r - do
prawej
2. \hline - linia pozioma tabeli
3. & - separator kolumny tabeli
4. \\ - zakończenie wiersza tabeli
5. | i || - obramowanie tabelki :)
6. p{szer} - akapit wyrównany pionowo do góry
12
7. m{szer} - akapit wyrównany centralnie w pionie
8. b{szer} - akapit wyrównany pionowo do dołu
5.2
Howto ...
5.2.1
Prosta tabelka
Zróbmy sobie prostą tabelkę o 3 wierszach, gdzie 1 kolumna będzie wyrównana
do lewej, 2 centralnie, a 3 do prawej.Pominiemy na razie też obramowania.
\begin{tabular}{ l
1 & 2 & 3 \\
4 & 5 & 6 \\
7 & 8 & 9 \\
\end{tabular}
1
4
7
5.2.2
2
5
8
c
r }
3
6
9
Linie pionowe
Aby dodać linie pionowe przed i po(zależnie od tego co chcemy osiągnąć) dodajemy
| lub ||.
\begin{tabular}{ l | c
1 & 2 & 3 \\
4 & 5 & 6 \\
7 & 8 & 9 \\
\end{tabular}
1
4
7
5.2.3
2
5
8
r | }
3
6
9
Linie poziome
Linia pozioma to \hline.Zastosowanie najlepiej widać na przykładzie:
\begin{tabular}{ l | c
\hline
1 & 2 & 3 \\
4 & 5 & 6 \\
\hline
7 & 8 & 9 \\
\hline
\end{tabular}
r | }
13
1
4
7
5.2.4
2
5
8
3
6
9
Połączenie linii pionowych podwójnych i poziomych
\begin{tabular}{ || l | c | r || }
\hline
1 & 2 & 3 \\
\hline
4 & 5 & 6 \\
\hline
7 & 8 & 9 \\
\hline
\end{tabular}
1
4
7
5.2.5
2
5
8
3
6
9
Połączenie kolumn w danym wierszu
Aby osiągnąć ten efekt używamy polecenia
\multicolumn{ile kolumn złączyć}{wyrównanie}{tekst}
\begin{tabular}{ || l | c | r || }
\hline
1 & 2 & 3 \\
\hline
\multicolumn{3}{|| c ||} {od 4 do 6} \\
\hline
7 & 8 & 9 \\
\hline
\end{tabular}
1 2 3
od 4 do 6
7 8 9
5.3
Tabelki a tekst
W LATEXdomyślnie tekst w komórkach nie jest łamany, dlatego zaleca się stosowanie
atrybutu p i podanie odpowiedniej szerokości.
begin{tabular}{| l | p{5cm} |}
\hline
Samochody japońskie
& ... \\ \hline
Samochody niemieckie
& ... \\ \hline
14
Samochody francuskie
& ...
Samochody amerykańskie & ...
\end{tabular}
Samochody japońskie
Samochody niemieckie
Samochody francuskie
Samochody amerykańskie
\\ \hline
\\ \hline
Nowoczesne,
piękne
i
szybkie.Cechuje
je
wysoka
bezawaryjność,
dotyczy
to
jednak
tylko
modeli
produkowanych w Japonii.Dzięki
małemu spalaniu i agresywnym
sylwetkom zyskały sobie liczne
grono zwolenników.Problemem
mogą być jednak drogie części
oraz przeglądy w ASO
Bardzo
popularne
w
Polsce.Przez
posiadaczy
samochodów
japońskich
często
nazywane
„Dreswagenami”.Starsze modele
są wyjątkowo wytrzymałe i
bardzo dobrze znoszą tzw.
„palenie gumy” pod blokami
na licznych osiedlach.Jednak
najnowsze
modele
cechuje
wysokie
spalanie,
duża
awaryjność oraz wysoka cena.
Dzięki rozpowszechnieniu się
sieci szrotów oraz warsztatów
pana Kazia, naprawy są tanie i
bezbolesne.
Pomińmy je milczeniem ...
Jeśli spalanie nie gra dla Ciebie
roli, lubisz komfort i wygodę oraz
masę gadżetów to właśnie jest
to samochód dla Ciebie.Uwaga:
zawieszenia bywają dość miękkie
więc trzeba uważać by przy
dużych prędkościach nie wypaść
z drogi.
Literatura
[1] http://www.andy-roberts.net/misc/latex/.
[2] http://www-stary.gust.org.pl/e-learning/latex.
[3] http://www.tex.ac.uk/tex-archive/info/beginlatex/html/.
15
[4] http://www-h.eng.cam.ac.uk/help/tpl/textprocessing/.
16