sprawozdanie z działalności prezesa krajowego zarządu

Transkrypt

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI
PREZESA KRAJOWEGO ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ
ZA ROK 2015
Warszawa, maj 2016 r.
SPIS TREŚCI
WSTĘP ......................................................................................................................................... 7
1 PLANOWANIE W GOSPODAROWANIU WODAMI....................................................................... 8
1.1 PROGRAM WODNO-ŚRODOWISKOWY KRAJU ............................................................................... 8
1.2 PLANY GOSPODAROWANIA WODAMI NA OBSZARACH DORZECZY ...................................................... 9
1.3 REALIZACJA DYREKTYWY POWODZIOWEJ ................................................................................. 10
1.4 ZGODNOŚĆ INWESTYCJI W ZAKRESIE OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ Z RAMOWĄ DYREKTYWĄ WODNĄ
..................................................................................................................................... 14
1.5 PRACE PLANISTYCZNE NA POTRZEBY KOLEJNEJ AKTUALIZACJI PLANÓW GOSPODAROWANIA WODAMI W 2021
R. .................................................................................................................................. 15
1.6 STRATEGIA MORSKA ............................................................................................................ 16
1.7 REALIZACJA DYREKTYWY RADY 91/676/EWG, DOTYCZĄCEJ OCHRONY WÓD PRZED ZANIECZYSZCZENIAMI
POWODOWANYMI PRZEZ AZOTANY POCHODZENIA ROLNICZEGO, TZW. DYREKTYWY AZOTANOWEJ ......... 16
1.8 PRZECIWDZIAŁANIE SKUTKOM SUSZY NA OBSZARZE KRAJU ............................................................ 18
2 UZGADNIANIE PROJEKTÓW WARUNKÓW KORZYSTANIA Z WÓD REGIONU WODNEGO............ 20
3 KRAJOWY PROGRAM OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH............................................. 21
4 KATASTER WODNY DLA OBSZARU PAŃSTWA, Z UWZGLĘDNIENIEM PODZIAŁU NA OBSZARY
DORZECZY.............................................................................................................................. 22
5 KONTROLA GOSPODAROWANIA WODAMI ............................................................................. 23
6 NADZÓR NAD DZIAŁALNOŚCIĄ DYREKTORÓW REGIONALNYCH ZARZĄDÓW GOSPODARKI
WODNEJ ................................................................................................................................ 25
7 NADZÓR NAD FUNKCJONOWANIEM PAŃSTWOWEJ SŁUŻBY HYDROLOGICZNOMETEOROLOGICZNEJ, PAŃSTWOWEJ SŁUŻBY DO SPRAW BEZPIECZEŃSTWA BUDOWLI
PIĘTRZĄCYCH ORAZ PAŃSTWOWEJ SŁUŻBY HYDROGEOLOGICZNEJ ......................................... 26
7.1 PAŃSTWOWA SŁUŻBA HYDROLOGICZNO-METEOROLOGICZNA ........................................................ 26
7.2 PAŃSTWOWA SŁUŻBA DO SPRAW BEZPIECZEŃSTWA BUDOWLI PIĘTRZĄCYCH ..................................... 28
7.3 PAŃSTWOWA SŁUŻBA HYDROGEOLOGICZNA .............................................................................. 30
8 REPREZENTOWANIE SKARBU PAŃSTWA W STOSUNKU DO MIENIA ZWIĄZANEGO Z
GOSPODARKĄ WODNĄ, OKREŚLONEGO USTAWĄ PRAWO WODNE ......................................... 33
9 RYBACKIE KORZYSTANIE Z WÓD ............................................................................................. 34
10 PROGRAMOWANIE, PLANOWANIE I NADZÓR NAD REALIZACJĄ ZADAŃ ZWIĄZANYCH Z
UTRZYMYWANIEM WÓD LUB URZĄDZEŃ WODNYCH ORAZ INWESTYCJE W GOSPODARCE
WODNEJ ................................................................................................................................ 36
10.1 PROGRAMOWANIE, PLANOWANIE I NADZÓR NAD INWESTYCJAMI HYDROTECHNICZNYMI ...................... 36
10.2 REALIZACJA ZADAŃ PROGRAMU OPERACYJNEGO INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO 2007-2013 ........... 38
10.2.1 Priorytet III: Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska ....................... 38
10.2.1.1 „Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław – Etap I” - Regionalny Zarząd
Gospodarki Wodnej w Gdańsku ....................................................................................... 38
10.2.1.2 „Poprawa stanu technicznego i bezpieczeństwa powodziowego Stopnia Wodnego
Włocławek” ..................................................................................................................... 39
10.2.1.3 „Modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego (WWW)” .............................................. 39
10.2.1.4 „Modernizacja zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeństwa
przeciwpowodziowego - etap I”....................................................................................... 40
10.2.2 Priorytet V: Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych ....................................... 41
10.2.2.1 „Przywrócenie drożności korytarza ekologicznego rzeki Wisłoki i jej dopływów” ............ 41
10.2.3 Priorytet VII: Transport przyjazny środowisku ........................................................................... 41
10.2.3.1 „Modernizacja śluz odrzańskich na odcinku, będącym w zarządzie RZGW Gliwice przystosowanie do III klasy drogi wodnej” ....................................................................... 41
10.2.3.2 „Odbudowa zabudowy regulacyjnej rzeki Odry - przystosowanie do III klasy drogi wodnej”
Etap I ............................................................................................................................... 42
10.2.3.3 „Modernizacja jazów odrzańskich na odcinku w zarządzie RZGW Wrocław woj.
dolnośląskie - przystosowanie do III klasy drogi wodnej” ................................................ 42
10.2.3.4 „Modernizacja stopnia Brzeg Dolny - przystosowanie do III klasy drogi wodnej” ............ 42
10.2.3.5 „Modernizacja stopnia Chróścice - przystosowanie do III klasy drogi wodnej” ................. 42
10.3 PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO 2014-2020 .......................................... 43
10.4 PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA 2007-2013 ............................................... 43
10.4.1 Priorytet VI: Polska gospodarka na rynku międzynarodowym – Działanie 6.4. – Inwestycje w
produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym ............................................................... 43
10.4.1.1 „Rewitalizacja Kanału Elbląskiego na odcinkach Jezioro Drużno – Miłomłyn, Miłomłyn –
Zalewo, Miłomłyn – Ostróda – Stare Jabłonki” ................................................................ 43
10.4.2 Priorytet VII: Społeczeństwo informacyjne - budowa elektronicznej administracji .................... 44
10.5 REALIZACJA ZADAŃ FINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW REGIONALNYCH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH I
INNYCH PROGRAMÓW ........................................................................................................ 45
10.5.1 Instrument Finansowy Life + ..................................................................................................... 45
10.6 PROJEKT OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ W DORZECZU ODRY I WISŁY ......................................... 46
10.7 PROGRAM BUDOWY ZBIORNIKA WODNEGO ŚWINNA PORĘBA W LATACH 2006 – 2015 ...................... 46
10.8 PROGRAM DLA ODRY – 2006................................................................................................ 47
10.8.1 ,,Budowa zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze woj. śląskie (Polder)”
48
10.8.2 „Budowa stopnia wodnego Malczyce” ...................................................................................... 49
10.8.3 „Modernizacja wałów przeciwpowodziowych na terenie m. Częstochowa (odc. L-II) –
kontynuacja – rozbudowa wału na odcinku od km 5+160 do km 5+900 węzła częstochowskiego”
49
10.9 PROGRAM OCHRONY PRZED POWODZIĄ W DORZECZU GÓRNEJ WISŁY .............................................. 49
10.10 PROGRAM PRIORYTETOWY NARODOWEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ
PN. „BUDOWA, PRZEBUDOWA I ODBUDOWA OBIEKTÓW HYDROTECHNICZNYCH”, CZĘŚĆ 1. OBIEKTY
ZGŁASZANE PRZEZ PREZESA KZGW ........................................................................................ 50
10.11 ZADANIA W ZAKRESIE UTRZYMANIA WÓD I URZĄDZEŃ WODNYCH .................................................. 51
11 MONITORING ZJAWISK LODOWYCH I LODOŁAMANIE ............................................................. 57
12 WYKONYWANIE PRZEZ PREZESA KZGW ZADAŃ ORGANU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ, W
ZAKRESIE SPRAWOWANIA FUNKCJI ORGANU ODWOŁAWCZEGO I NADZORU
ADMINISTRACYJNEGO............................................................................................................ 58
13 WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA I WSPÓŁPRACA NA WODACH GRANICZNYCH .................... 59
14 INNE RELACJE Z OTOCZENIEM................................................................................................. 62
14.1 WSPÓŁPRACA Z SEJMEM I SENATEM ....................................................................................... 62
14.2 UPOWSZECHNIANIE INFORMACJI O DZIAŁALNOŚCI KZGW............................................................. 63
14.2.1 Działania informacyjno-promocyjne KZGW ............................................................................... 63
14.2.1.1 Budowa społecznej akceptacji ekonomicznej wartości: wody i bezpieczeństwa
powodziowego ................................................................................................................ 64
14.2.1.2 Wsparcie programów edukacyjnych na wszystkich poziomach kształcenia ..................... 66
14.2.2 Udział w zewnętrznych wydarzeniach promocyjnych ................................................................ 66
14.2.3 Patronaty honorowe Prezesa KZGW dla istotnych wydarzeń nawiązujących tematycznie do
gospodarowaniem wodami ....................................................................................................... 68
15 ZAŁATWIANIE SKARG I WNIOSKÓW WPŁYWAJĄCYCH DO URZĘDU .......................................... 69
PODSUMOWANIE....................................................................................................................... 69
Sprawozdanie z działalności Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej za rok 2015
WSTĘP
Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej jest centralnym organem administracji
rządowej, właściwym w sprawach gospodarowania wodami, w szczególności w sprawach zarządzania
zasobami wodnymi oraz korzystania z wód, nadzorowanym przez ministra właściwego ds. gospodarki
wodnej. Prezes KZGW sprawuje nadzór nad dyrektorami siedmiu regionalnych zarządów gospodarki
wodnej (w Gdańsku, Gliwicach, Krakowie, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu). Ponadto
Prezes KZGW nadzoruje funkcjonowanie państwowych służb: hydrologiczno-meteorologicznej,
hydrogeologicznej i do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących.
Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej jest dysponentem II-go stopnia środków
budżetowych części 22 – gospodarka wodna dla podległych jednostek budżetowych,
tj. 7 regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz Biura Koordynacji Programu Ochrony
Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry i Wisły.
Na podstawie art. 91 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2015 r.,
poz. 469 ze zm.), Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej zobowiązany jest do składania
ministrowi właściwemu ds. gospodarki wodnej corocznego sprawozdania z realizacji zadań, o których
mowa w art. 90 ust. 1 przedmiotowej ustawy.
Prezes KZGW w 2015 r. wykonywał swoje zadania przy pomocy Krajowego Zarządu
Gospodarki Wodnej, w skład którego wchodziły następujące komórki organizacyjne:
 Departament Planowania i Zasobów Wodnych ;
 Departament Inwestycji i Nadzoru ;
 Biuro Budżetu i Finansów ;
 Biuro Administracyjno-Prawne ;
 Samodzielny Wydział do Spraw Ochrony Informacji Niejawnych.
W 2015 r. do najważniejszych zadań realizowanych przez Prezesa Krajowego Zarządu
Gospodarki Wodnej należały:
 przygotowanie projektów aktualizacji programu wodno-środowiskowego kraju i planów
gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy oraz zakończenie procesu półrocznych
konsultacji społecznych;
 kontynuacja prac nad przygotowaniem planów zarządzania ryzykiem powodziowym;
 ochrona przed powodzią i usuwanie jej skutków w majątku administrowanym przez
regionalne zarządy gospodarki wodnej;
 wdrażanie dyrektywy powodziowej poprzez kontynuację realizacji projektu „Informatyczny
system osłony kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami” (ISOK);
 intensyfikacja realizacji istotnych dla gospodarki wodnej inwestycji;
 koordynacja działań oraz nadzór w zakresie realizacji Krajowego Programu Oczyszczania
Ścieków Komunalnych.
7
1 PLANOWANIE W GOSPODAROWANIU WODAMI
Plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy i program wodno-środowiskowy kraju
są ze sobą ściśle powiązane i, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, są
podstawowymi dokumentami planistycznymi, sporządzanymi dla potrzeb gospodarowania wodami
w Polsce. Dokumenty te opracowywane i aktualizowane są przez Prezesa Krajowego Zarządu
Gospodarki Wodnej, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej. Plany
gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy zatwierdzane są przez Radę Ministrów i ogłaszane
w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Pierwsze plany gospodarowania
wodami zostały zatwierdzone przez Radę Ministrów 22 lutego 2011 r.
Dokumenty te podlegają przeglądowi i aktualizacji co 6 lat. Obecnie trwa proces pierwszej
aktualizacji planów.
1.1
PROGRAM WODNO-ŚRODOWISKOWY KRAJU
(podstawa prawna art. 90 ust. 1 pkt 1)
Program wodno-środowiskowy kraju (PWŚK) stanowi realizację wymagań wskazanych
w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne oraz Dyrektywie 2000/60/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r., ustanawiającej ramy wspólnotowego działania
w dziedzinie polityki wodnej, w zakresie konieczności opracowania programów działań niezbędnych
do osiągnięcia zakładanych celów środowiskowych.
Zgodnie z polityką wodną Unii Europejskiej, do 2015 roku należało osiągnąć zakładane cele
środowiskowe dla wszystkich części wód (część wód jest podstawową jednostką w procesie
planowania gospodarowania wodami), tj. dobry stan części wód lub dobry potencjał ekologiczny.
Dla opracowania pierwszego programu wodno-środowiskowego kraju i pierwszych planów
gospodarowania wodami, wykonano szereg dokumentów niezbędnych dla procesu planowania,
tj. harmonogram prac wdrożeniowych, wstępne charakterystyki części wód, zinwentaryzowano
istotne problemy gospodarki wodnej, wykonano ocenę ryzyka nieosiągnięcia przez części wód
dobrego stanu lub dobrego potencjału. Określone w PWŚK działania powinny zagwarantować
osiągnięcie dobrego stanu lub potencjału wód.
W grudniu 2013 r. ogłoszony został przetarg na opracowanie aktualizacji programu wodnośrodowiskowego kraju (aPWŚK) i aktualizacji planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy
(aPGW). Umowa z Wykonawcą została podpisana w końcu maja 2014 r. Następnie rozpoczęto
intensywne prace nad opracowaniem ww. dokumentów. W ramach aPWŚK sporządzono metodykę,
służącą identyfikacji odpowiednich działań, przyczyniających się do poprawy stanu wód
i ekosystemów od nich zależnych. W III kwartale 2014 r. opracowano projekt aPWŚK wraz z bazą
danych. W programie wskazano m.in.: działania podstawowe i uzupełniające zgodnie z art. 11
Ramowej Dyrektywy Wodnej, jednostki odpowiedzialne za ich realizację, szacunkowe koszty oraz
potencjalne źródła finansowania.
W 2015 r. prowadzone było postępowanie w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na
środowisko aPWŚK, zgodnie z wymaganiami ustawowymi.
W III kwartale 2015 r. została opracowana ostateczna wersja aPWŚK. Podsumowanie
programów działań znajduje się w aktualizacji planów gospodarowania wodami.
8
1.2
PLANY GOSPODAROWANIA WODAMI NA OBSZARACH DORZECZY
(podstawa prawna art. 90 ust. 1 pkt 1a)
Plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy (PGW), zgodnie z przepisami ustawy
z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne, wytyczają kierunki działań, mających wpływ na stan zasobów
wodnych obecnie oraz ukierunkowują gospodarowanie wodami w przyszłości. Dokumenty te
wpływają na warunki rozwoju społeczno-gospodarczego całego kraju oraz poszczególnych regionów.
Ułatwiają także organom odpowiedzialnym za gospodarowanie wodami podejmowanie optymalnych
decyzji dla egzekwowania odpowiedzialnych zachowań wszystkich użytkowników wód, w celu
osiągania dobrego ich stanu i zachowania tego stanu dla przyszłych pokoleń.
Zawartość oraz układ PGW wynika z przepisów art. 114 ustawy Prawo wodne oraz Ramowej
Dyrektywy Wodnej. Znajduje się w nich między innymi: ogólny opis cech charakterystycznych dla
danego dorzecza, podsumowanie identyfikacji znaczących oddziaływań antropogenicznych i ocena
ich wpływu na stan wód, cele środowiskowe dla części wód, podsumowanie wyników analizy
ekonomicznej związanej z korzystaniem z wód, podsumowanie działań zawartych w programie
wodno-środowiskowym kraju.
Przetarg na opracowanie aktualizacji programu wodno-środowiskowego kraju i planów
gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy został ogłoszony w grudniu 2013 r. Po podpisaniu
w maju 2014 r. umowy z Wykonawcą rozpoczęto intensywne prace nad opracowaniem
ww. dokumentów. W zakresie aktualizacji planów sporządzono m.in.: koncepcję identyfikacji
odstępstw od osiągnięcia celów środowiskowych wraz z uzasadnieniem, wykaz wielkości emisji
i stężeń substancji priorytetowych oraz innych zanieczyszczeń, dla których zostały określone
środowiskowe normy jakości, wykaz obszarów przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków
ustanowionych w ustawie o ochronie przyrody, dla których utrzymanie lub poprawa stanu jest
ważnym czynnikiem w ich ochronie, karty charakterystyk jednolitych części wód. W III kwartale
2014 r. opracowano projekty aktualizacji planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy,
które następnie od grudnia 2014 r. do czerwca 2015 r., zgodnie z wymaganiami art. 14 Ramowej
Dyrektywy Wodnej, podlegały półrocznym konsultacjom społecznym. Jednocześnie w 2015 r.
prowadzone było postępowanie w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko
wszystkich aPGW. Zakres koniecznych do opracowania prognoz, a następnie ich projektów był
opiniowany przez organy właściwe.
Do aPGW zgłoszono szereg uwag dot. ujęcia inwestycji mających wpływ na osiągnięcie celów
środowiskowych. W przypadku uwzględniania inwestycji z zakresu ochrony przeciwpowodziowej,
zwracano szczególna uwagę na ustalenia wynikające z projektów planów zarządzania ryzykiem
powodziowym. W ramach półrocznych konsultacji uwagi zgłaszane były również do aPWŚK.
Po przeanalizowaniu wszystkich uwag i wprowadzeniu stosownych zmian/uzupełnień
w sierpniu 2015 r. Prezes KZGW przekazał aktualizacje planów do Ministerstwa Środowiska z prośbą
o akceptację i przedłożenie do dalszego procedowania. 28 września 2015 r. kierownictwo resortu
przyjęło dokumenty. Aktualizację PGW przekazano następnie do konsultacji publicznych i uzgodnień
międzyresortowych. Dokumenty zostały rekomendowane do dalszego procedowania przez Komisję
Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego (KWRiST).
Decyzją kierownictwa resortu środowiska z grudnia 2015 r., prace zmierzające do przyjęcia
aPGW przez Radę Ministrów zostały wstrzymane. Podjęto decyzję o konieczności weryfikacji
9
dokumentów w zakresie nowych priorytetów rządu i zasady zrównoważonego rozwoju uwzględniając
głównie: energetykę i żeglugę śródlądową.
Zgodnie z Wykazem prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów termin przyjęcia
aktualizacji planów w formie rozporządzenia określono na II kwartał 2016 r.
Zadania związane z aktualizacją planów gospodarowania wodami współfinansowane były ze
środków UE, z Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013.
1.3
REALIZACJA DYREKTYWY POWODZIOWEJ
(podstawa prawna art. 90 ust. 1 pkt 2 lit. a i b)
W 2015 roku Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej kontynuował działania służące
wdrażaniu postanowień Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, zwanej dalej
Dyrektywą Powodziową.
W dniu 15 kwietnia 2015 r., na podstawie art. 88f ust. 3 ustawy Prawo wodne, Prezes
Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej przekazał mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka
powodziowego:
 dyrektorom regionalnych zarządów gospodarki wodnej;
 Głównemu Geodecie Kraju;
 Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska;
 dyrektorowi Rządowego Centrum Bezpieczeństwa.
Następnie dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, zgodnie z art. 88f ust 4,
przekazali mapy:
 właściwym dyrektorom urzędów żeglugi śródlądowej;
 właściwym wojewodom;
 właściwym marszałkom województw;
 właściwym starostom;
 właściwym wójtom (burmistrzom, prezydentom miast);
 właściwym komendantom wojewódzkim i powiatowym (miejskim) Państwowej Straży
Pożarnej.
Ww. mapy, opublikowane w grudniu 2013 r., w 2014 roku podlegały weryfikacji, w związku
z uwagami zgłaszanymi przez organy administracji, dotyczącymi m.in. nieuwzględnienia na mapach
inwestycji zakończonych w terminie późniejszym niż pozyskanie numerycznego modelu terenu.
Uwagi były rozpatrywane i w uzasadnionych przypadkach uwzględniane.
W wyniku nowelizacji ustawy Prawo wodne z dnia 16 grudnia 2015 r. nastąpiła zmiana
przepisów dotyczących uwzględniania map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego
w dokumentach planowania i zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z art. 88f ust. 5 ustawy
Prawo wodne, przedstawione na mapach granice obszarów, można uwzględniać w koncepcji
przestrzennego zagospodarowania kraju, planie zagospodarowania przestrzennego województwa,
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji
celu publicznego lub decyzji o warunkach zabudowy. Od dnia przekazania map zagrożenia
powodziowego i ryzyka powodziowego jednostkom samorządu terytorialnego, w decyzjach
o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzjach o warunkach zabudowy na obszarach
10
wykazanych na mapach zagrożenia powodziowego, można uwzględniać poziom zagrożenia
powodziowego wynikający z wyznaczenia tych obszarów. Uchylony został ust. 7 art. 88f ustawy
Prawo wodne dotyczący terminu uwzględnienia map w dokumentach planowania
i zagospodarowania przestrzennego. Nowelizacja wprowadziła również możliwość aktualizacji do
dnia 22 grudnia 2019 r. map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego, w celu
uwzględnienia w tych mapach istotnych zmian poziomu zagrożenia powodziowego wynikającego
z wyznaczenia obszarów, o których mowa w art. 88d ust. 2 Prawa wodnego.
Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w 2015 r. kontynuował także prace nad
przygotowaniem planów zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP). Dokumentami planistycznymi
poprzedzającymi opracowanie planów były: wstępna ocena ryzyka powodziowego oraz mapy
zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego.
Celem tego strategicznego dokumentu w zakresie bezpieczeństwa powodziowego jest
ograniczenie ryzyka powodziowego (potencjalnych strat) dla zdrowia i życia ludzi, środowiska,
dziedzictwa kulturowego i działalności gospodarczej. Zgodnie z ustawą Prawo wodne dokument ten
został przygotowany na dwóch poziomach: obszarów dorzeczy i regionów wodnych. Swoim
zasięgiem PZRP obejmowały obszary, na których zgodnie z wynikami wstępnej oceny ryzyka
powodziowego występuje znaczące ryzyko powodziowe (tzw. obszary narażone na
niebezpieczeństwo powodzi). Pierwsze PZRP zostały zatem opracowane dla 3 obszarów dorzeczy:
Wisły, Odry i Pregoły oraz dla 9 regionów wodnych: Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego, Warty,
Środkowej Odry, Górnej Odry, Łyny i Węgorapy, Dolnej Wisły, Środkowej Wisły, Małej Wisły, Górnej
Wisły.
Na mocy ustawy Prawo wodne za przygotowanie PZRP dla obszarów dorzeczy
odpowiedzialny jest Prezes KZGW, za przygotowanie PZRP dla regionów wodnych – dyrektorzy
poszczególnych RZGW, natomiast za sporządzenie PZRP od strony morza, w tym morskich wód
wewnętrznych - minister właściwy do spraw gospodarki morskiej.
Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych
zostały sporządzone przy dofinansowaniu ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013.
Dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych zidentyfikowanych zostało kilkanaście głównych
problemów związanych z zarządzaniem ryzykiem powodziowym na danym obszarze, z których
główne dotyczą zwiększającego się zagrożenia powodziowego, niedostatecznego zakresu
i częstotliwości prac utrzymaniowych, zabezpieczenia brzegu morskiego, zbyt niskiej zdolności
retencyjnej poszczególnych zlewni, wzrastającego ryzyka powodzi zatorowych i utrudnienia akcji
lodołamania.
W celu wyodrębnienia priorytetowej listy działań służących znaczącemu obniżeniu
istniejącego ryzyka powodziowego w skali regionów, przeprowadzono szereg prac analitycznych.
W wyniku analiz przestrzennych zagrożenia i ryzyka powodziowego, jak również analiz działania
obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej, dokonano diagnozy problemów i wyodrębniono
obszary najbardziej problemowe w skali regionu wodnego, dla których stwierdzono największe
negatywne skutki powodzi dla zdrowia i życia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego
i działalności gospodarczej. Dla wskazanych obszarów problemowych określano zestawy działań
11
ograniczających zidentyfikowane ryzyko, które w efekcie prowadziłyby do spełnienia celów
zarządzania ryzykiem powodziowym. Główne cele to:
 zahamowanie wzrostu ryzyka powodziowego;
 obniżenie istniejącego ryzyka powodziowego;
 poprawa systemu zarządzania ryzykiem powodziowym.
Działaniom zarówno technicznym, jak i nietechnicznym zostały nadane priorytety
w zależności od specyfiki zidentyfikowanych problemów w zlewniach. Z zestawienia tych działań
utworzono dla danego obszaru problemowego warianty planistyczne, które zostały poddane ocenie
i szczegółowym analizom. Warianty planistyczne to zestawy niezależnych lub powiązanych z sobą
działań, prowadzących do osiągnięcia wskazanych celów, przy założeniu określonego poziomu
bezpieczeństwa powodziowego i sposobie zarządzania ryzykiem powodziowym. W celu określenia
skuteczności i efektywności proponowanych zestawów działań inwestycyjnych dla redukcji ryzyka
powodziowego wykonano modelowanie hydrauliczne. Przeprowadzono analizę i ocenę zgodności
przyjętych wariantów działań z wymogami prawno-środowiskowymi, w tym z wymogami Ramowej
Dyrektywy Wodnej. Na podstawie analizy kosztów i korzyści (CBA) oraz analizy wielokryterialnej
(MBA) dokonano wyboru wariantu optymalnego.
W sumie w PZRP wskazano na listach strategicznych dla obszaru dorzecza Wisły: 1 407
działań technicznych i 150 działań nietechnicznych za łączną kwotę 5,4 mld zł, dla obszaru dorzecza
Odry: 96 działań technicznych i 46 działań nietechnicznych za łączną kwotę 6,24 mld zł, dla obszaru
dorzecza Pregoły: 4 działania nietechniczne (analizy) na łączną kwotę 1,75 mln zł.
Ponadto przygotowano listę działań tzw. buforowych, których zasadność została
potwierdzona analizami, jednakże wskutek przyjętych limitów finansowych ich realizacja powinna
zależeć od stopnia wdrożenia listy działań strategicznych oraz dostępnych wolnych środków
finansowych. Łącznie wskazano działania buforowe na kwotę 3,4 mld zł dla obszaru dorzecza Wisły
i 3,4 mld zł dla obszaru dorzecza Odry.
W terminie od 22 grudnia 2014 r. do 22 czerwca 2015 roku, zgodnie z ustawą Prawo wodne,
były prowadzone konsultacje społeczne projektów planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla
obszarów dorzeczy i regionów wodnych. Celem konsultacji społecznych było nawiązanie dialogu
społecznego z interesariuszami planów zarządzania ryzykiem powodziowym, a także sprawdzenie, czy
zidentyfikowane przez ekspertów problemy, cele i działania ujęte w opracowywanych projektach
PZRP są akceptowane przez przedstawicieli różnych grup społecznych.
Wnioski z konsultacji społecznych oraz wynikające z nich rekomendacje zostały
w uzasadnionych przypadkach wykorzystane do uzupełnienia i korekty przygotowywanych przez
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej oraz RZGW projektów PZRP, w celu uzyskania możliwie szerokiej
aprobaty społeczeństwa, zainteresowanych podmiotów oraz organów wykonawczych
odpowiedzialnych w przyszłości za wdrażanie i realizację postanowień PZRP.
W wyniku prowadzonych konsultacji społecznych projektów planów zarządzania ryzykiem
powodziowym wpływały uwagi organów administracji, dotyczące nieuwzględnienia na mapach
inwestycji wpływających na zagrożenie powodziowe (zrealizowanych po zakończeniu pozyskania
danych do opracowania map) oraz rozwiązań metodycznych zastosowanych przy opracowaniu map
(w tym dla map od strony morza w zakresie redukcji współczynnika falowania). Wychodząc naprzeciw
oczekiwaniom i potrzebom interesariuszy, w ramach prac nad opracowaniem planów zarządzania
ryzykiem powodziowym przygotowano tzw. wariant zero, zawierający uaktualnione zasięgi obszarów
12
zagrożenia powodziowego w stosunku do obszarów wskazanych na mapach zagrożenia
powodziowego (przekazanych organom administracji w kwietniu 2015 r.). Analizy wariantów
planistycznych prowadzone były w efekcie w oparciu o wariant zero, uwzględniający aktualizacje
obszarów zagrożenia powodziowego wynikające z uwag zgłoszonych w ramach konsultacji
społecznych projektów planów zarządzania ryzykiem powodziowym.
Konsultacje społeczne w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko odbyły się
w lipcu 2015 r.
W dniu 2 października 2015 r. projekty PZRP przekazano do uzgodnień międzyresortowych,
konsultacji i opiniowania. Procedura legislacyjna zmierzająca do przyjęcia planów zarządzania
ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych w formie rozporządzeń Rady
Ministrów nie została jeszcze zakończona. Planowany termin przyjęcia tych dokumentów przez Radę
Ministrów to II kwartał 2016 r .
Zgodnie z ustawą Prawo wodne oraz Dyrektywą Powodziową wstępna ocena ryzyka
powodziowego, mapy zagrożenia powodziowego, mapy ryzyka powodziowego oraz plany zarządzania
ryzykiem powodziowym podlegają co sześć lat przeglądowi oraz w razie potrzeby aktualizacji.
Natomiast nowelizacja ustawy Prawo wodne z dnia 16 grudnia 2015 r. wprowadziła dodatkowo
możliwość aktualizacji do dnia 22 grudnia 2019 r. map zagrożenia powodziowego i map ryzyka
powodziowego w celu uwzględnienia w tych mapach istotnych zmian poziomu zagrożenia
powodziowego wynikającego z wyznaczenia obszarów, o których mowa w art. 88d ust. 2 Ustawy
Prawo wodne.
W 2015 r. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej kontynuował prace mające na celu
zapewnienie finansowania dla przeprowadzenia przeglądów i aktualizacji ww. dokumentów
planistycznych z zakresu zarządzania ryzkiem powodziowym. W 2015 r. zostały przygotowane
i przekazane do Ministerstwa Środowiska zaktualizowane fiszki zgłoszeniowe dla 3 projektów:
„Przegląd i aktualizacja wstępnej oceny ryzyka powodziowego”, „Przegląd i aktualizacja map
zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego” oraz „Przegląd i aktualizacja planów
zarządzania ryzykiem powodziowym”, proponowanych do realizacji ze środków POIiŚ 2014-2020,
w ramach priorytetu 5.2 – Wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń
przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania
klęskami i katastrofami, działania 2.1 – Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem przed
skutkami zagrożeń naturalnych oraz monitoring środowiska.
Ponadto, w celu wsparcia procesu zarządzania ryzykiem powodziowym poprzez
zagwarantowanie bezawaryjnego funkcjonowania systemu IT-GIS OKI w Krajowym Zarządzie
Gospodarki Wodnej i regionalnych zarządach gospodarki wodnej, 19 listopada 2015 r. została
podpisana umowa w zakresie zapewnienie opieki serwisowej dla ww. systemu. Powstały w 2004.
system IT-GIS OKI jest narzędziem wspierającym koordynowanie akcji przeciwpowodziowych oraz
podejmowanie decyzji w czasie wystąpienia zagrożenia powodziowego. Jego podstawowym celem
jest wspomaganie działań KZGW i RZGW w zakresie zarządzania ryzykiem powodziowym,
w szczególności dotyczących zbierania, analizowania, modelowania, przetwarzania oraz
prezentowania danych związanych z ochroną przeciwpowodziową. W systemie IT-GIS OKI są
zbierane i przetwarzane informacje dot. m.in. zjawisk lodowych i prowadzonej akcji lodołamania oraz
przygotowywane raporty w ww. zakresie.
13
1.4
ZGODNOŚĆ INWESTYCJI W ZAKRESIE OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ Z RAMOWĄ DYREKTYWĄ
WODNĄ
(podstawa prawna art. 38)
Począwszy od 2010 r. Komisja Europejska rozpoczęła postępowanie wyjaśniające, dotyczące
braku zgodności z Ramową Dyrektywą Wodną (art. 4.7 dyrektywy) realizowanych w Polsce inwestycji
z zakresu ochrony przeciwpowodziowej, których źródłem finansowania są środki UE. Od tego czasu
KZGW podejmował szereg działań mających na celu wypracowanie właściwego podejścia do analizy
wpływu przedsięwzięć na wszystkie elementy oceny stanu wód – zgodnie z wymaganiami Ramowej
Dyrektywy Wodnej. Organizowane były między innymi spotkania z przedstawicielami: NFOŚiGW,
GIOŚ, RDOŚ, RZGW, MŚ, MRR, Jaspers, w trakcie których podejmowane były decyzje dotyczące
działań niezbędnych do wykonania oceny zgodności z RDW projektów realizowanych ze środków
POIiŚ oraz RPO.
W lutym 2014 r., po konsultacjach z KE, wydane zostały „Zalecenia Ministra Infrastruktury
i Rozwoju, Ministra Środowiska i Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska dla
inwestorów/beneficjentów oraz właściwych instytucji w zakresie weryfikacji i zapewnienia spełniania
przez przedsięwzięcia współfinansowane z funduszy unijnych w okresie programowania 2007-2013
wymagań wynikających z Ramowej Dyrektywy Wodnej”. Powstanie tego dokumentu było efektem
wspólnych działań MIR, MŚ, KZGW i GDOŚ, mających na celu udoskonalenie istniejących procedur
oraz opracowanie nowych wytycznych do weryfikacji zgodności projektów z RDW. W Zaleceniach
określona została ścieżka postępowania przy sporządzaniu oceny zgodności projektów, obejmująca
indywidualną ocenę projektu, którą kończy proces autoryzacji przez właściwy RDOŚ.
W opracowywanych w latach 2014-2015 projektach aktualizacji planów gospodarowania
wodami (aPGW) i projektach planów zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP) położono
szczególny nacisk na zapewnienie spójności list inwestycji będących elementem obu tych
dokumentów.
W rezultacie przeprowadzona analiza środowiskowa przedsięwzięć/działań na potrzeby
opracowywania planów zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP), miała bezpośrednie przełożenie
na proces planowania i koordynacji opracowania aktualizacji planów gospodarowania wodami na
obszarze dorzeczy (aPGW). Konsultacje aktualizacji planów gospodarowania wodami oraz planów
zarządzania ryzykiem powodziowym prowadzone były w pełnej współpracy, w celu skoordynowania
i zgodności tych dokumentów.
Podczas opracowywania planów zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP)
przeprowadzono
wstępną
ocenę
akceptowalności
środowiskowej
metod
ochrony
przeciwpowodziowej w kontekście wymogów środowiskowych, m.in. art. 4.7. RDW, art. 6.4.
Dyrektywy Siedliskowej oraz krajowych form ochrony przyrody, w tym:
 wskazano jakie są środowiskowe uwarunkowania stosowania zidentyfikowanych metod
ochrony przeciwpowodziowej w danej zlewni, mając na uwadze typy abiotyczne rzek/cele
środowiskowe JCW oraz charakterystykę przyrodniczych obszarów chronionych (przedmiot
ochrony, charakter zależności od ekosystemu wodnego; charakter wpływu poszczególnych
metod na przedmiot ochrony);
 przypisano stopnie środowiskowej akceptowalności poszczególnym metodom/działaniom
w skali trzystopniowej (korzystna środowiskowo, umiarkowanie korzystna środowiskowo,
niekorzystna środowiskowo) z podziałem na kryteria właściwe dla biologicznych elementów
14
oceny stanu, obszarowych form ochrony przyrody/korytarzy ekologicznych oraz parametrów
hydromorfologicznych cieków.
Ocena prawno–środowiskowa prowadzona w ramach PZRP dotyczyła poziomu strategicznego
i metod ochrony przeciwpowodziowej (dla których wskazano działania inwestycyjne na różnym
etapie planowania). W związku z powyższym zasadność wdrożenia poszczególnych przedsięwzięć,
w tym zgodność z wymaganiami RDW i dyrektyw środowiskowych, zostanie zweryfikowana na
kolejnych etapach przygotowania zadań do realizacji, w szczególności na etapie oceny oddziaływania
na środowisko. Zależna będzie m.in. od zakresu i sposobu zaprojektowania działań minimalizujących
jak również wyników dodatkowych analiz wariantowych prowadzonych na poziomie indywidualnych
przedsięwzięć.
W celu zapewnienia spójności aPGW i PZRP w aktualizacji planów gospodarowania wodami
uwzględniono wyłącznie te inwestycje przeciwpowodziowe, które oceniono jako wpływające na stan
wód, znajdujące się na obszarach wstępnej oceny ryzyka powodziowego (WORP) i wskazane do
realizacji w PZRP jako strategiczne w skali kraju. Natomiast inwestycje z zakresu ochrony
przeciwpowodziowej spoza WORP uwzględniano jedynie wówczas, gdy inwestor w sposób
szczegółowy uzasadnił celowość realizacji zadania, a także pozostałe przesłanki wynikające z art. 4.7
RDW.
1.5
PRACE
PLANISTYCZNE NA POTRZEBY KOLEJNEJ AKTUALIZACJI PLANÓW GOSPODAROWANIA
WODAMI W 2021 R.
(podstawa prawna art. 113 ust. 2 pkt 1 i 2)
W 2015 r. prowadzone były również prace na potrzeby opracowania kolejnej aktualizacji
planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy i programu wodno-środowiskowego kraju
w roku 2021.


W 2015 r. zakończono realizację następujących prac:
Aktualizacja wykazu JCWP i SCWP dla potrzeb kolejnej aktualizacji planów w latach
2015-2021 wraz z weryfikacją typów wód części wód;
Ustalenie metody szacowania przepływów środowiskowych w Polsce.
Celem pracy pn. „Aktualizacja wykazu JCWP i SCWP dla potrzeb kolejnej aktualizacji planów
w latach 2015-2021 wraz z weryfikacją typów wód części wód” była weryfikacja typologii wód
powierzchniowych i aktualizacja wykazu jednolitych części wód powierzchniowych. Tym samym
wynik pracy będzie podstawą do sporządzania wszystkich prac cząstkowych stanowiących materiał
źródłowy do opracowania ww. aktualizacji.
Praca pn. „Ustalenie metody szacowania przepływów środowiskowych w Polsce” miała na
celu ustalenie najskuteczniejszej metody ich szacowania, biorąc pod uwagę uwarunkowania
środowiskowe, dostępność i wiarygodność danych oraz wymagania Komisji Europejskiej w tym
zakresie, jak również przeprowadzenie pilotażu wybranej metody w 7 wybranych zlewniach.
Ponadto, w 2015 r. przeprowadzono dialog techniczny w ramach przygotowań do procedury
przetargowej dla zadania pn. „Opracowanie i przetestowanie wielowymiarowego, dynamicznego
modelu obliczania ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych rzekami do Morza Bałtyckiego”,
którego realizacja jest planowana w 2016 r. Celem pracy jest dostarczenie narzędzia wspierającego
analizę znaczących oddziaływań antropogenicznych oraz ocenę efektywności działań na potrzeby
15
wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej, Dyrektywy Azotanowej, Ramowej Dyrektywy w sprawie
Strategii Morskiej oraz dyrektywy dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych.
1.6
STRATEGIA MORSKA
(podstawa prawna art. 90 ust. 1 pkt 11 i 12)
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE (dyrektywa ramowa w sprawie
strategii morskiej, RDSM) wprowadza ramy współpracy między państwami członkowskimi w celu
zrównoważonego wykorzystania europejskich wód morskich. Głównym celem dyrektywy jest
utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu środowiska wód morskich do 2020 roku. Zgodnie
z wymaganiami dyrektywy każde państwo zostało zobligowane do opracowania dla swoich wód
morskich strategii morskiej, w skład której wchodzą następujące elementy: wstępna ocena stanu
środowiska wód morskich, zestaw właściwości typowych dla dobrego stanu, cele środowiskowe dla
wód morskich, program monitoringu oraz program działań.
RDSM obowiązuje od 17 czerwca 2008 roku, jednak do prawodawstwa polskiego jej przepisy
zostały przetransponowane (głównie do ustawy Prawo wodne) w 2013 roku. Zgodnie z przepisami
ustawy Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, w ramach opracowywania strategii morskiej
dla Morza Bałtyckiego, ma obowiązek sporządzenia zestawu celów środowiskowych dla wód
morskich, a następnie w oparciu o nie wyznaczenia programów działań.
Cele środowiskowe dla wód morskich są opracowywane zgodnie z art. 10 RDSM na
podstawie wstępnej oceny stanu wód, dla każdego regionu lub podregionu morskiego. Ocenę
wstępną sporządzono w 2012 roku i została ona przekazana do Komisji Europejskiej w 2014 r. Na jej
podstawie Prezes KZGW opracował w 2014 roku cele środowiskowe dla wód morskich, które
następnie zostały zatwierdzone przez Radę Ministrów w listopadzie 2015 r. i przekazane do Komisji
Europejskiej.
W celu synergii działań na rzecz ochrony wód morskich w 2015 roku prace skupione były nad
programem działań (zgodnie z art.13 RDSM). W związku z opóźnieniami w transpozycji, a następnie
zatwierdzaniu dokumentów, w 2015 roku nie było możliwości opracowania zgodnie z dyrektywą
programu działań (nie zatwierdzone cele środowiskowe, na bazie których należy opracować
program). Jednakże KZGW brał aktywny udział w pracach prowadzonych w ramach Komisji
Helsińskiej (prowadzi regionalną koordynację działań w regionie Morza Bałtyckiego), gdzie
projektowano działania na rzecz poprawy stanu środowiska wód morskich.
1.7
REALIZACJA
DYREKTYWY
RADY 91/676/EWG,
DOTYCZĄCEJ
OCHRONY
WÓD
PRZED
ZANIECZYSZCZENIAMI POWODOWANYMI PRZEZ AZOTANY POCHODZENIA ROLNICZEGO, TZW.
DYREKTYWY AZOTANOWEJ
Dyrektywa Rady 91/676/EWG z 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed
zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego nakłada na państwa
członkowskie UE obowiązek wyznaczenia wód powierzchniowych i podziemnych wrażliwych na
zanieczyszczenie związkami azotu, wyznaczenia stref podatnych (obszarów szczególnie narażonych
OSN), z których mają miejsce spływy do wód wrażliwych oraz ustanowienia programów działań
w odniesieniu do wyznaczonych OSN. Zgodnie z art. 47 Prawa wodnego realizacja ww. działań
spoczywa na dyrektorach regionalnych zarządów gospodarki wodnej.
16
Trzeci cykl wdrażania postanowień Dyrektywy azotanowej w Polsce, obejmujący okres od
1.05.2012 r. do 30.04.2016 r., realizowany jest w świetle postępowania formalnego, jakie Komisja
Europejska powzięła wobec Polski oraz jego wyników sformułowanych w wyroku w sprawie C-356/13
z 20 listopada 2014 r.
W wyroku tym Trybunał podtrzymał większość zarzutów Komisji Europejskiej wobec Polski
dotyczących:
 niewystarczającego określenia wód, które mogą być dotknięte zanieczyszczeniami azotanami
pochodzenia rolniczego;
 niedostatecznego wyznaczenie stref zagrożenia (OSN);
 przyjęcia programów działań w rozumieniu art. 5 dyrektywy 91/676/EWG zawierających
środki niezgodne z Dyrektywą.
Minister Środowiska poinformował Dyrektora Generalnego Dyrekcji Generalnej
ds. Środowiska w Komisji Europejskiej o sposobie i harmonogramie wykonania wyroku w sprawie
C-356/13. Komisji Europejskiej została przekazana informacja o planowanym wprowadzeniu jednego
Programu działań na terenie całego kraju, pracach nad zmianą ustawy Prawo wodne oraz o powołaniu
zespołu z udziałem ekspertów z resortu środowiska i rolnictwa, który miał opracować Program
działań.
W wyniku ustaleń kierownictwa Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju
Wsi, będących następstwem orzeczenia TSUE w sprawie C-356/13, podjęto decyzję o zmianie
podejścia do realizacji Dyrektywy Azotanowej w Polsce, polegającego na wdrożeniu Programu działań
na terenie całego kraju, bez konieczności wyznaczania OSN. Realizacja tej decyzji wymagała zmiany
aktualnie obowiązującej ustawy Prawo wodne, która transponuje postanowienia Dyrektywy
Azotanowej do prawa polskiego i w obecnym kształcie wymaga wyznaczenia wód wrażliwych i OSN
oraz ustanowienia na nich Programów działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze
źródeł rolniczych.
Przepisy dające podstawę prawną do wprowadzenia Programu działań na terenie całego
kraju zostały uwzględnione w projekcie nowelizacji ustawy Prawo wodne. Projekt zakładał, że
Program działań na terenie całego kraju zacznie obowiązywać od dnia 1 maja 2016 r. Jednakże
w związku z przedłużaniem się procesu legislacyjnego projektu nowelizacji ustawy Prawo wodne
zagrażającego terminowemu przeprowadzeniu wymaganych prac przed rozpoczęciem
obowiązywania IV cyklu realizacji Dyrektywy Azotanowej (1.05.2016 r. - 30.04.2020 r.), regionalne
zarządy gospodarki wodnej musiały podjąć działania w ramach obowiązków wynikających z aktualnej
delegacji prawnej (art. 47 ust. 3 i 4 ustawy Prawo wodne).
Wyniki zrealizowanych prac weryfikacyjnych dawały podstawę do wyznaczenia zdecydowanie
większych powierzchni OSN niż w poprzednich cyklach. W przypadku Regionalnych Zarządów
Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu możliwe jest objęcie
zasięgiem OSN całych administrowanych regionów wodnych. W RZGW w Gliwicach propozycja
objęcia OSN-em obejmuje część regionu. Wody wrażliwe i obszary szczególnie narażone
najprawdopodobniej nie zostaną wyznaczone na terenie działania RZGW w Krakowie.
Regionalne zarządy gospodarki wodnej rozpoczęły przygotowywanie projektów rozporządzeń
w sprawie określenia wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz
obszarów szczególnie narażonych.
17
W kwietniu 2015 r. Dyrektorzy RZGW w Gdańsku, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie
i Wrocławiu podjęli działania w celu wypełnienia polecenia Sekretarza Stanu w Ministerstwie
Środowiska dotyczącego wyznaczenia tych powierzchni obszarów OSN, wskazanych w projektach
rozporządzeń przesłanych do Komisji Europejskiej w dniu 27 stycznia 2012 r., które ostatecznie
w 2012 roku nie zostały wyznaczone.
Podstawą wydanej dyspozycji były ustalenia Stałego Komitetu Rady Ministrów oraz opinia
Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie zwiększenia powierzchni OSN w obowiązującym
cyklu realizacji dyrektywy 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotyczącej ochrony wód przed
zanieczyszczeniem powodowanym przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych, tj. w okresie
2012-2016. Ustalono, że powierzchnia OSN w Polsce będzie zgodna z powierzchnią zaproponowaną
w projektach rozporządzeń Dyrektorów RZGW przygotowanych w styczniu 2012 r.
Łączna powierzchnia obszarów szczególnie narażonych wyznaczonych w Polsce w obecnym
cyklu wynosi 20 778,40 km2, co stanowi 6,65% powierzchni kraju. W porównaniu z 2012 rokiem liczba
OSN zwiększyła się z 48 do 85, zaś powierzchnia kraju objęta obszarami szczególnie narażonymi
zwiększyła się z 13 935,06 km2 (4,46% powierzchni kraju) do 20 778,40 km2 (6,65%).
Prezes KZGW w grudniu 2015 r. ogłosił przetarg na opracowanie danych na potrzeby raportu
z realizacji Dyrektywy 91/676/EWG w okresie 2012-2015. Przedmiotem zamówienia jest pozyskanie
danych o gospodarstwach rolnych oraz stosowanych praktykach rolniczych w drodze ankietyzacji
prowadzących działalność rolniczą na OSN, utworzenie bazy danych: monitoringowych z PMŚ
(za okres 1.01.2012-31.12.2015), danych charakteryzujących OSN i/lub zwarte grupy OSN, jak
również danych dotyczących praktyk rolniczych. Następnie konieczne jest dokonanie analizy danych
oraz wymaganych ocen wraz z wizualizacją na mapach, na potrzeby oceny stanu wypełnienia
zobowiązań Polski wynikających z Dyrektywy Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. oraz
osiągniętych efektów ekologicznych. Końcowym produktem zamówienia jest projekt raportu do
Komisji Europejskiej (KE) przygotowany w strukturze i formatach zgodnych z wytycznymi
opracowanymi przez KE dla krajów członkowskich.
1.8
PRZECIWDZIAŁANIE SKUTKOM SUSZY NA OBSZARZE KRAJU
(podstawa prawna art. 90 ust. 1 pkt2c)
Ustawa Prawo wodne, regulując zagadnienie ochrony przed suszą, powierza to zadanie
zarówno organom administracji rządowej jak i samorządowej. Działania KZGW i RZGW w tym zakresie
podporządkowano przygotowaniom planów przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy
oraz w regionach wodnych, które, obok planów gospodarowania wodami na obszarze dorzeczy,
programu wodno-środowiskowego kraju, planów zarządzania ryzykiem powodziowym, warunków
korzystania z wód regionu wodnego, bądź sporządzanych w miarę potrzeb warunków korzystania
z wód zlewni, stanowią podstawowe dokumenty planistyczne w procesie gospodarowania wodami.
Stosownie do przepisów ustawy, plany przeciwdziałania skutkom suszy powinny zawierać informacje
z zakresu analizy możliwości powiększenia dyspozycyjnych zasobów wodnych, propozycje budowy,
rozbudowy lub przebudowy urządzeń wodnych, a także propozycje niezbędnych zmian w zakresie
korzystania z zasobów wodnych oraz zmian naturalnej i sztucznej retencji. Istotną częścią planu jest
również katalog działań, służących ograniczeniu skutków suszy.
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej w roku 2015 przekazał do Ministerstwa Środowiska
zaktualizowaną fiszkę zgłoszeniową projektu „Opracowanie planów przeciwdziałania skutkom suszy
na obszarach dorzeczy”, proponowanego do realizacji ze środków POIiŚ 2014-2020, w ramach
18
priorytetu 5.2 – Wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń przy
jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania
klęskami i katastrofami, działania 2.1 – Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem przed
skutkami zagrożeń naturalnych oraz monitoring środowiska.
Prace nad przygotowaniem planów przeciwdziałania skutkom suszy podjęto we wszystkich
RZGW. Główne prace realizowane w 2015 r. w regionalnych zarządach gospodarki wodnej
przedstawiają się następująco:

RZGW w Gdańsku - przeprowadzono sześciomiesięczne konsultacje społeczne projektu planu
przeciwdziałania skutkom suszy w regionie wodnym Dolnej Wisły.

RZGW w Gliwicach – w czerwcu 2015 zostało zakończone zadanie pn. „Opracowanie planów
przeciwdziałania skutkom suszy w regionach wodnych w obszarze działania RZGW
w Gliwicach”. W ramach tego zadania przeprowadzono konsultacje społeczne Planów, które
zakończyły się 13 maja 2015 r. Ponadto wykonano zadanie pn. „Przeprowadzenie
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, w tym opracowanie prognozy
oddziaływania na środowisko wraz z przeprowadzeniem konsultacji społecznych planów
przeciwdziałania skutkom suszy w regionach wodnych w obszarze działania RZGW Gliwice”.

RZGW w Krakowie – w ramach prac nad opracowaniem planów przeciwdziałania skutkom
suszy w regionach wodnych w obszarze działania RZGW w Krakowie sporządzone zostały
analizy występowania zjawiska suszy na obszarach regionów wodnych i opracowano projekty
planów przeciwdziałania skutkom suszy. W oparciu o przeprowadzone analizy, zostały
sformułowane projekty planów przeciwdziałania skutkom suszy w regionach wodnych
(Górnej Wisły, Czarnej Orawy, Dniestru) w obszarze działania RZGW w Krakowie. W dniu
9 kwietnia 2015 r. zostały opublikowane obwieszczenia Dyrektora Regionalnego Zarządu
Gospodarki Wodnej w Krakowie zawiadamiające o przystąpieniu do konsultacji społecznych
projektów planów przeciwdziałania skutkom suszy w regionach wodnych: Górnej Wisły,
Czarnej Orawy, Dniestru. Konsultacje projektów planów były prowadzone do 10 października
2015 r. W czerwcu 2015 r. zostały zakończone prace nad opracowaniem prognoz
oddziaływania na środowisko Planów przeciwdziałania skutkom suszy w regionach wodnych
Górnej Wisły, Czarnej Orawy i Dniestru.

RZGW w Poznaniu – w sierpniu została podpisana umowa z NFOŚiGW na dofinansowanie
zadania pn. „Opracowanie projektu planu przeciwdziałania skutkom suszy dla regionu
wodnego Warty. We wrześniu został opracowany harmonogram i program prac związany
z przygotowaniem planu przeciwdziałania skutkom suszy, a w październiku rozpoczęto
konsultacje społeczne ww. harmonogramu i programu.

RZGW w Szczecinie – wykonano harmonogram i program prac związanych ze sporządzeniem
planów przeciwdziałania skutkom suszy w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza
Zachodniego, a także Uecker. Ponadto opracowano projekty planów przeciwdziałania
skutkom suszy w regionach wodnych z obszaru działania RZGW w Szczecinie.

RZGW w Warszawie – zostały opracowane projekty planów przeciwdziałania skutkom suszy
w regionach wodnych znajdujących się na obszarze działania RZGW.

RZGW we Wrocławiu – w lutym 2015 r. złożyło wniosek do NFOŚiGW na dofinansowanie
przedsięwzięcia pn. „Przeprowadzenie aktualizacji dla zadania pn.: projekt Planu
przeciwdziałania skutkom suszy na obszarze działania RZGW we Wrocławiu wraz z procedurą
19
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko”. W drugiej połowie roku podpisano
umowę na realizację ww. zadania w okresie 1.01.2016 r. – 31.10.2017 r.
W związku z niekorzystną sytuacją hydrologiczno-meteorologiczną latem 2015 r.
przedstawiciele KZGW brali udział w posiedzeniach Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, gdzie
m.in. omawiane były działania umożliwiające zminimalizowanie skutków suszy.
21 sierpnia 2015 r. Izba Gospodarcza Wodociągi Polskie w imieniu Prezesa Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej rozesłała do Przedsiębiorstw Wodociągowych w Polsce ankietę
dotyczącą problemów z niedoborem wody oraz zjawiska suszy. Również poszczególne regionalne
zarządy gospodarki wodnej w imieniu Prezesa KZGW rozesłały powyższą ankietę do podmiotów
pobierających znaczne ilości wody na obszarze swojego działania. Były to m.in. zarządy elektrowni
wodnych oraz konwencjonalnych, wojewódzkie zarządy melioracji i urządzeń wodnych a także
właściciele stawów hodowlanych. W odpowiedzi otrzymano 109 wypełnionych ankiet. W około 60%
ankiet podmioty wskazywały, że problem suszy ich dotknął. Dotyczyło to przede wszystkim
gospodarstw hodowli ryb, elektrowni wodnych oraz elektrowni konwencjonalnych wykorzystujących
wodę w procesach chłodzenia. W przypadku wodociągów problem z niedoborami wód wskazały tylko
4 z 26 przedsiębiorstw, które odpowiedziały na ankietę.
2 UZGADNIANIE PROJEKTÓW WARUNKÓW KORZYSTANIA Z WÓD REGIONU WODNEGO
Warunki korzystania z wód regionu wodnego oraz warunki korzystania z wód zlewni są
w rozumieniu ustawy Prawo wodne ważnymi instrumentami zarządzania zasobami wodnymi,
warunkującymi wydawanie pozwoleń wodnoprawnych. Zgodnie z przepisami art. 120 ustawy,
warunki korzystania z wód regionu wodnego oraz warunki korzystania z wód zlewni ustala, w drodze
aktu prawa miejscowego, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej, po ich uzgodnieniu
z Prezesem Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, kierując się ustaleniami planu gospodarowania
wodami na obszarze dorzecza. Sporządzanie warunków korzystania z wód regionów wodnych
rozpoczęło się po publikacji planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy. W 2009 roku
zakończono prace nad metodyką sporządzania warunków korzystania z wód regionu wodnego oraz
warunków korzystania z wód zlewni. Z uwagi na fakt, iż warunki korzystania z wód regionu wodnego
stanowią element kompleksowego programu działań, mającego na celu osiągnięcie dobrego
stanu/potencjału wód do 2015 r. (z uwzględnieniem derogacji), poprzez eliminację lub zmniejszenie
presji, przyjęto termin ich opracowania na koniec 2012 roku, tj. podobnie jak opracowania
i uruchomienia pozostałych działań zapisanych w programie wodno-środowiskowym kraju. Z uwagi
na złożoność procedur związanych z pozyskiwaniem środków finansowych na realizację zadań
państwowych jednostek budżetowych nastąpiło przesunięcie terminu zakończenia prac nad
publikacją rozporządzeń ustalających warunki korzystania z wód regionów wodnych oraz warunki
korzystania z wód zlewni.
W 2014 r. Dyrektor RZGW w Krakowie ustanowił, w drodze rozporządzenia, warunki
korzystania z wód regionu wodnego Górnej Wisły, Dniestru, Czarnej Orawy, Dyrektor RZGW
w Poznaniu - warunki korzystania z wód regionu wodnego Warty, Dyrektor RZGW w Szczecinie warunki korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego, Dyrektor RZGW
w Gdańsku - warunki korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Wisły.
20
W kwietniu 2015 r. Dyrektor RZGW w Warszawie ustanowił, w drodze rozporządzenia,
warunki korzystania z wód regionu wodnego Środkowej Wisły, Niemna, Łyny i Węgorapy, Świeżej,
Jarft. Warunki korzystania z wód dla pozostałych regionów wodnych są na etapie uzgadniania
z właściwymi organami.
3 KRAJOWY PROGRAM OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH
W celu realizacji zadań w zakresie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej
i oczyszczalnie ścieków komunalnych sporządzono Krajowy program oczyszczania ścieków
komunalnych (KPOŚK). Program ten został zatwierdzony przez Radę Ministrów w dniu 16 grudnia
2003 r. KPOŚK jest dokumentem koordynującym i porządkującym zobowiązania przyjęte przez Polskę
w Traktacie Akcesyjnym w zakresie dyrektywy 91/271/EWG dotyczącej oczyszczania ścieków
komunalnych.
Zgodnie z ustawą Prawo wodne, Rada Ministrów aktualizuje KPOŚK co najmniej raz na 4 lata.
Pierwsza aktualizacja została przyjęta w czerwcu 2005 r. (AKPOŚK 2005). W latach 2008 – 2009
prowadzono prace nad drugą aktualizacją Programu (AKPOŚK 2009), która została zatwierdzona
w dniu 2 marca 2010 r. Natomiast trzecią Aktualizację KPOŚK Rada Ministrów zatwierdziła w dniu
1 lutego 2011 r. (AKPOŚK 2010)
W 2015 r. opracowano projekt czwartej aktualizacji KPOŚK (IVAKPOŚK) wraz z Prognozą
oddziaływania na środowisko. Następnie dokumenty te zostały poddane procesowi legislacyjnemu.
IVAKPOŚK ma za zadanie określić najbardziej aktualne działania na rzecz wyposażenia aglomeracji
o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) ≥ 2 000 w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków
komunalnych oraz na rzecz zagospodarowania osadów ściekowych. Podczas aktualizacji programu
zweryfikowano obszary i granice aglomeracji pod kątem spełnienia wymagań dyrektywy. Od 2003 r.
do 2012 r. wdrażanie dyrektywy 91/271/EWG odbywało się bowiem na podstawie jej art. 5 ust. 4.
Według stanowiska Komisji Europejskiej, Polska błędnie zinterpretowała zapisy Traktatu Akcesyjnego
i powinna określić wymagania dla oczyszczalni ścieków zgodnie z art. 5 ust. 2 dyrektywy,
tj. wprowadzić podwyższone usuwanie biogenów we wszystkich oczyszczalniach ścieków
komunalnych w aglomeracjach powyżej 10 000 RLM. W związku z powyższym, po zakończeniu
szeregu zmian prawnych jakie miały miejsce w 2014 r., projekt IVAKPOSK został opracowany na
podstawie art. 5 ust. 2 ww. dyrektywy.
Na potrzeby działań związanych z nową perspektywą finansową Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko, Komisja Europejska zwróciła się z prośbą o zaktualizowanie potrzeb
inwestycyjnych w zakresie gospodarki ściekowej dotyczących przyszłych lat. Po zakończeniu procesu
weryfikacji obszarów i granic aglomeracji Prezes KZGW opracował aktualizację Master Planu dla
wdrażania dyrektywy Rady 91/271/EWG, który przekazano do KE w maju 2015 r. Dokument ten
w chwili obecnej jest najbardziej aktualnym źródłem informacji o potrzebach inwestycyjnych
aglomeracji ujętych w KPOŚK.
KZGW aktywnie uczestniczył również w spotkaniach organizowanych w ramach programu
pilotażowego, mającego na celu zapewnienie państwom członkowskim pomocy w poprawie
procesów sprawozdawczych i publicznego rozpowszechniania danych dzięki opracowaniu
ustrukturyzowanych ram wdrażania informowania (Structured Implementation and Information
21
Framework – SIIF). W dniach 1-2 lipca 2015 r. KZGW zorganizował także spotkanie techniczne
z przedstawicielami KE dotyczące implementacji Dyrektywy Ściekowej.
Ponadto przygotowano załącznik do wniosku EU Pilot 6621/14/ENVI w sprawie realizacji
Dyrektywy Ściekowej oraz współpracowano z Ministerstwem Środowiska nad przygotowaniem
wyjaśnień w tej kwestii dla Komisji Europejskiej.
4 KATASTER WODNY DLA OBSZARU PAŃSTWA, Z UWZGLĘDNIENIEM PODZIAŁU NA
OBSZARY DORZECZY
Kataster wodny dla obszaru państwa, prowadzony przez Prezesa Krajowego Zarządu
Gospodarki Wodnej, obejmuje informacje określone przepisami ustawy Prawo wodne (art. 154 ust. 2,
w związku z art. 153 ust. 2 pkt 1-3 i 10 oraz ust. 3).
W skład zasobu tworzącego kataster wodny na poziomie krajowym wchodzą informacje
o przebiegu sieci hydrograficznej oraz lokalizacji meteorologicznych posterunków obserwacyjnopomiarowych, przebiegu granic obszarów zlewni, dorzeczy i regionów wodnych, zasobach wód
podziemnych, lokalizacji głównych zbiorników wód podziemnych oraz sieci stacjonarnych obserwacji
wód, jak również o urządzeniach wodnych i o obszarach narażonych na niebezpieczeństwo powodzi
oraz obszarach szczególnego zagrożenia powodzią.
Udostępnianie informacji z katastru wodnego prowadzone jest zgodnie z art. 155 ustawy
Prawo wodne oraz zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 lipca 2006 r. w sprawie
zakresu informacji z katastru wodnego podlegających udostępnieniu, sposobu ich przygotowania
oraz wysokości opłat za ich przygotowanie i udostępnienie (Dz. U. z 2006 r., Nr 132, poz. 927). Opłaty,
pobierane zgodnie z art. 155 ust. 3 ustawy, stanowią przychód budżetu państwa, natomiast opłaty
pobierane na podstawie art. 155 ust. 4 – stanowią przychód NFOŚiGW i są przeznaczane
w szczególności na utrzymanie katastru wodnego. W 2015 r. udostępnienie informacji z katastru
wodnego na podstawie art. 155 ust. 4 miało miejsce 4 razy. Opłaty za przygotowanie i udostępnienie
informacji zasiliły konto Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej kwotą
15 760 zł. W roku 2015 udostępnienie informacji z katastru wodnego na podstawie art. 155 ust. 3
miało miejsce 42 razy, w tym 15 razy pobrano opłatę za udostępnienie informacji o środowisku, co
pozwoliło zasilić budżet Skarbu Państwa kwotą w wysokości 306,50 zł.
Kontynuowano prace zmierzające do zbudowania Systemu Informatycznego Gospodarki
Wodnej (realizującego m.in. zadania Katastru Wodnego), stanowiącego moduł Informatycznego
Systemu Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami (ISOK). W dniu 14 grudnia 2015 r.
odebrano Etap 4 umowy, której przedmiotem jest „projekt, budowa i wdrożenie informatycznego
systemu osłony kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami (ISOK) oraz świadczenie usługi
gwarancyjnej po wdrożeniu tego systemu”, w ramach którego powstała pilotażowa wersja systemu.
W dniu 18 grudnia 2015 r odebrano zamówienie uzupełniające do ww. umowy, którego przedmiotem
była integracja Systemu ISOK z systemem ZSIN (Zintegrowany System Informacji
o Nieruchomościach) oraz przygotowanie mechanizmów umożliwiających cykliczne pobieranie ze
ZSIN rozszerzonego, względem wymagań opisu przedmiotu zamówienia, zakresu danych EGIB
(Ewidencji Gruntów i Budynków).
W 2015 r. kontynuowano także działania wynikające z wdrażania Dyrektywy 2007/2/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiającej infrastrukturę informacji
22
przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE). W związku z obowiązkami Prezesa Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej, który jest organem wiodącym w zakresie danych tematu
I 8. Hydrografia (w rozumieniu ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji
przestrzennej) podjęto następujące działania:
 przygotowano kartę monitoringu z wdrażania dyrektywy INSPIRE za rok 2014;
 przygotowano wkład w zakresie właściwym dla KZGW do Programu budowy IIP w resorcie
środowisko, w etapie obejmującym lata 2016-2017.
5 KONTROLA GOSPODAROWANIA WODAMI
Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz podlegli mu dyrektorzy regionalnych
zarządów gospodarki wodnej, jako organy właściwe w sprawach gospodarowania wodami, zgodnie
z art. 156 ust. 2 ustawy Prawo wodne, wykonują kontrolę gospodarowania wodami, w zakresie:
 stanu realizacji planów i programów dotyczących gospodarki wodnej, ustalonych na
podstawie ustawy;
 korzystania z wód;
 przestrzegania warunków ustalonych w decyzjach wydanych na podstawie ustawy;
 utrzymania wód oraz urządzeń wodnych;
 przestrzegania nałożonych na właścicieli gruntów obowiązków oraz ograniczeń;
 przestrzegania warunków obowiązujących w strefach i obszarach ochronnych ustanowionych
na podstawie ustawy;
 przestrzegania warunków obowiązujących na wałach przeciwpowodziowych oraz na
obszarach szczególnego zagrożenia powodzią;
 stanu zabezpieczenia przed powodzią oraz przebiegu usuwania skutków powodzi, związanych
z utrzymaniem wód oraz urządzeń wodnych;
 ustawiania i utrzymywania stałych urządzeń pomiarowych na brzegach i w wodach;
 wykonywania w pobliżu urządzeń wodnych robót lub czynności, które mogą zagrażać tym
urządzeniom lub spowodować ich uszkodzenie;
 usuwania szkód związanych z ruchem zakładu górniczego w zakresie gospodarki wodnej.
Zadania kontrolne realizowane były przez Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej
oraz dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej w 2015 r. poprzez kontrole planowe
i doraźne. Przeprowadzono łącznie 536 kontroli, wydano 216 zarządzeń lub wystąpień
pokontrolnych, w 114 przypadkach wystąpiono do organów właściwych w sprawie cofnięcia lub
ograniczenia pozwolenia wodnoprawnego, innych organów administracji (np. WIOŚ, WINB), organów
ścigania o podjęcie dalszych, przewidzianych prawem działań.
Pracownicy KZGW, realizując plan kontroli gospodarowania wodami, zatwierdzony przez
Ministra Środowiska, przeprowadzili z upoważnienia Prezesa Krajowego Zarządu następujące
kontrole:
- kontrola gospodarowania wodami zbiornika wodnego Kuźnica Warężyńska;
- kontrola gospodarowania wodami zbiornika wodnego Pogoria III;
- kontrola gospodarowania wodami zbiornika wodnego Chańcza na Czarnej Staszowskiej;
- kontrola gospodarowania wodami zbiornika wodnego Nielisz na Wieprzu;
23
-
kontrola gospodarowania wodami rzeki Wdy przez elektrownię wodną „Żur” (ENEA
Wytwarzanie sp. z o.o.);
kontrola gospodarowania wodami suchego zbiornika przeciwpowodziowego Bolków na
potoku Rochowicka Woda;
kontrola gospodarowania wodami suchego zbiornika przeciwpowodziowego Kaczorów na
Kaczawie;
kontrola gospodarowania wodami suchego zbiornika przeciwpowodziowego Świerzawa na
potoku Kamiennik.
Ponadto przeprowadzono doraźną kontrolę gospodarowania wodami rzeki Narew przez
ENERGA Elektrownie Ostrołęka S.A.
Wszystkie kontrole były połączone z wizją w terenie, dodatkowo zapraszano do udziału
w kontroli przedstawicieli instytucji związanych z daną sprawą, tj. między innymi przedstawicieli
organów samorządowych, spółek wodnych, wojewódzkich zarządów melioracji i urządzeń wodnych.
Działania kontrolne miały charakter prewencyjno-porządkowy, jak również stanowiły
podstawę do podjęcia czynności prawnych w stosunku do podmiotów korzystających z zasobów
wodnych niezgodnie z obowiązującymi przepisami lub posiadanymi pozwoleniami.
Szczegółowe zestawienie kontroli gospodarowania wodami przeprowadzonych przez Prezesa
KZGW i dyrektorów RZGW w 2015 r. zawarto w Tabeli 1.
Tabela 1. Kontrole gospodarowania wodami wykonane w 2015 r.
Jednostka
Kontrole gospodarowania wodami,
wykonane
ogółem
doraźne
Liczba spraw
skierowanych
do innych
organów
RZGW w Gdańsku
61
21
40
33
1
RZGW w Gliwicach
31
22
9
18
3
RZGW w Krakowie
60
52
8
39
30
RZGW w Poznaniu
36
35
1
18
24
RZGW w Szczecinie
72
35
37
27
15
RZGW w Warszawie
186
55
131
64
40
RZGW we Wrocławiu
81
44
37
15
1
9
8
1
2
0
536
272
264
216
114
KZGW
Łącznie
24
planowe
Wydane
zarządzenia
i
wystąpienia
6 NADZÓR NAD DZIAŁALNOŚCIĄ
GOSPODARKI WODNEJ
DYREKTORÓW
REGIONALNYCH
ZARZĄDÓW
Nadzór nad działalnością dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej realizowany
był na bieżąco. W ramach nadzoru Prezes KZGW zatwierdził sprawozdania z realizacji planu
działalności dyrektorów RZGW w 2014 r. oraz plany działalności na 2015 r. (sporządzone
w dostosowaniu do układu budżetu zadaniowego).
W 2015 r. prowadzono działania w zakresie zarówno kontrolnym, jak i w formie
uczestniczenia w bezpośrednim nadzorze nad działalnością dyrektorów regionalnych zarządów
gospodarki wodnej przez poszczególne komórki merytoryczne KZGW, w formie opiniowania
i zatwierdzania szczegółowych planów działalności finansowej, inwestycyjnej, gospodarowania
majątkiem Skarbu Państwa, realizacji działań wynikających z członkostwa Polski w Unii Europejskiej.
Na 2015 rok zaplanowano przeprowadzenie 5 kontroli w regionalnych zarządach gospodarki
wodnej. Działając z upoważnienia Prezesa KZGW, przeprowadzono 1 kontrolę planową, wynikającą
z nadzoru sprawowanego przez Prezesa KZGW. Była to kontrola problemowa przeprowadzona
w Regionalnym Zarządzie Gospodarki Wodnej w Gliwicach. Obejmowała ona sprawdzenie realizacji
postanowień i wytycznych w zakresie zawierania umów oddania w użytkowanie obwodów rybackich.
Przyczyną niewykonania pozostałych 4 kontroli planowych była konieczność przeprowadzenia
9 kontroli doraźnych, w większości zleconych przez Ministerstwo Środowiska (3 kontrole w RZGW
we Wrocławiu oraz po 2 kontrole w RZGW w Krakowie, Szczecinie i Warszawie).







Kontrole przeprowadzone w RZGW we Wrocławiu dotyczyły:
projektu "Modernizacja budowli i urządzeń zbiornikowych wraz z budową innych obiektów
niezbędnych dla zbiornika w ramach realizacji projektu Modernizacja zbiornika wodnego
Nysa w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego - etap I”;
inwestycji pod nazwą „Modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego” i „Modernizacja
zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego – etap I”
w zakresie terminowości ich realizacji;
inwestycji pn. „Budowa stopnia wodnego Malczyce na rzece Odrze” w zakresie
prawidłowości zawierania aneksów do umowy nr IR-6.210/1/97 o roboty budowlane z dnia
10.10.1997 r. w kontekście ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o zmianie ustawy
o zamówieniach publicznych (Dz. U. nr 123, poz. 778).
Kontrole przeprowadzone w RZGW w Krakowie dotyczyły:
wykonywania i przekazywania władzom samorządowym opracowań wyznaczających obszary
zagrożenia powodziowego w latach 2011 – 2015;
prawidłowości oraz celowości wydatkowania środków w związku z realizacją programu
wieloletniego „Program budowy zbiornika wodnego Świnna Poręba w latach 2006 – 2015”.
Kontrole przeprowadzone w RZGW w Szczecinie dotyczyły:
zatrudnienia oraz sposobu wykorzystania etatów przeliczeniowych przekazanych do RZGW
w Szczecinie w 2013 i 2014 r.;
realizacji umów: „Zakup specjalistycznych jednostek pływających oraz specjalistycznego
wyposażenia na potrzeby RZGW Szczecin, niezbędnego do prac przy utrzymaniu
śródlądowych dróg wodnych” oraz „Budowa dwóch specjalistycznych statków (lodołamaczy)
25
do prowadzenia czynnej osłony przeciwlodowej w ramach ochrony przeciwpowodziowej
realizowanej na Odrze przez RZGW Szczecin”.


Kontrole przeprowadzone w RZGW w Warszawie dotyczyły:
inwestycji pn. „Poprawa stanu technicznego i bezpieczeństwa powodziowego stopnia
wodnego Włocławek”;
sprawdzenia wybranych elementów działań zarządczych.
Do obowiązków Prezesa KZGW należy również nadzór nad wypełnianiem przez dyrektorów
regionalnych zarządów gospodarki wodnej obowiązków w zakresie rybackiego korzystania z wód oraz
realizacji przekazywania uprawnień do tego korzystania. Nadzór ten prowadzono w 2015 r. na
bieżąco (p. pkt 9).
7 NADZÓR NAD FUNKCJONOWANIEM PAŃSTWOWEJ SŁUŻBY HYDROLOGICZNOMETEOROLOGICZNEJ, PAŃSTWOWEJ SŁUŻBY DO SPRAW BEZPIECZEŃSTWA BUDOWLI
PIĘTRZĄCYCH ORAZ PAŃSTWOWEJ SŁUŻBY HYDROGEOLOGICZNEJ
(podstawa prawna art. 90 ust.1 pkt 6)
Zgodnie z przepisami ustawy Prawo wodne, Prezes KZGW sprawuje nadzór nad
funkcjonowaniem: państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej (PSHM), państwowej służby
do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących – służb, które pełni Instytut Meteorologii i Gospodarki
Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy (IMGW-PIB) oraz państwowej służby hydrogeologicznej
(PSH), którą pełni Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB).
7.1
PAŃSTWOWA SŁUŻBA HYDROLOGICZNO-METEOROLOGICZNA
Państwowa służba hydrologiczno-meteorologiczna (PSHM) wykonuje zadania państwa
w zakresie osłony hydrologicznej i meteorologicznej społeczeństwa oraz gospodarki, a także na
potrzeby rozpoznania i kształtowania oraz ochrony zasobów wodnych.
Podstawowa, bieżąca działalność państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej,
w części, za finansowanie której odpowiada Prezes KZGW, w 2015 roku realizowana była w ramach
dwóch umów:
 umowy dotacji nr 33/DE/2015 z dnia 2 kwietnia 2015 r., zawartej pomiędzy Ministrem
Środowiska, Prezesem KZGW oraz IMGW-PIB, na kwotę 15 867 tys. zł (środki z budżetu
państwa – dotacja celowa na finansowanie PSHM);
 umowy nr 81/2015/Wn-50/MN-PO-BD/D z dnia 1 kwietnia 2015 r., zawartej pomiędzy
NFOŚiGW a IMGW-PIB, na kwotę 50 000 tys. zł (środki NFOŚiGW na dofinansowanie
działalności bieżącej PSHM).
Środki pochodzące z ww. umów przeznaczone były na realizację zadań określonych w art. 109
ust. 2 ustawy Prawo wodne, tj.:
1) utrzymywanie bieżącej działalności państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej;
2) utrzymywanie, odbudowę, rozbudowę, przebudowę i rozbiórkę podstawowej sieci
obserwacyjno-pomiarowej PSHM oraz systemu gromadzenia, przetwarzania i wymiany
danych;
3) utrzymywanie i rozwój komórek metodycznych;
4) opracowywanie danych oraz informacji hydrologiczno-meteorologicznych;
26
5)
opracowywanie i publikowanie ostrzeżeń, ogólnych prognoz oraz komunikatów
hydrologicznych i meteorologicznych, biuletynów, a także roczników hydrologicznych
i meteorologicznych.
W 2015 r. podjęto także działania w celu pozyskania na potrzeby państwowej służby
hydrologiczno-meteorologicznej dodatkowych środków finansowych z rezerwy celowej budżetu
państwa pn. „Przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych”, w łącznej wysokości
3 000 tys. zł, na kontynuację procesu odtwarzania majątku państwowej służby hydrologicznometeorologicznej. Środki z rezerwy celowej nie zostały przyznane.
Realizacja umów, a tym samym realizacja przez IMGW-PIB zadań państwowej służby
hydrologiczno-meteorologicznej, w 2015 r. przebiegała prawidłowo, czego efektem było zapewnienie
podstawowej osłony hydrologiczno-meteorologicznej kraju, w tym również w okresach zagrożenia
powodzią, czy też w okresach występowania groźnych zjawisk meteorologicznych. Realizując
ustawowe zadania PSHM, w 2015 roku wykonano łącznie m. in. 30 050 ogólnych prognoz
meteorologicznych krótko- i średniookresowych oraz 1 108 ostrzeżeń meteorologicznych
o niebezpiecznych zjawiskach pogodowych (głównie dotyczących wystąpienia intensywnych opadów,
czy też silnego wiatru).
W zakresie hydrologii opracowano ponad 35 tys. różnego rodzaju prognoz hydrologicznych,
w tym 4 792 rutynowych trzydniowych prognoz stanu wody, 4 trzydniowe prognozy stanu wody
w okresie zagrożenia oraz 1 587 prognoz dopływu do zbiorników, a także wydano 126 ostrzeżeń
hydrologicznych. W ramach PSHM wydano blisko 53 tys. komunikatów o aktualnej sytuacji
hydrologiczno-meteorologicznej i przewidywanym jej rozwoju. W okresach zagrożeń wykonano
blisko 950 komunikatów na potrzeby wojewódzkich struktur kryzysowych. Wyniki pomiarów
i obserwacji uzyskane w ramach państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej oraz różnego
rodzaju produkty wytworzone przez PSHM (prognozy, komunikaty, mapy i in.) zasiliły bazy danych
systemu gromadzenia i rozpowszechniania historycznych danych hydrologicznych oraz
meteorologicznych, a także Systemu Obsługi Klienta (w bazach SOK zgromadzono ponad 1 500 tys.
produktów). W zakresie wymiany międzynarodowej prowadzonej przez IMGW w ramach Globalnego
Systemu Telekomunikacji otrzymano ok. 10 000 tys. depesz (synoptycznych, aerologicznych, prognoz,
ostrzeżeń itp. Głównie z północnej półkuli) oraz rozesłano ponad 1 080 tys. depesz polskich,
realizując w ten sposób obowiązki wynikające z udziału PSHM w Programie Służby Pogody Światowej
Organizacji Meteorologicznej.
Pełniąc państwową służbę hydrologiczno-meteorologiczną Instytut Meteorologii i Gospodarki
Wodnej jest również wykonawcą Komponentu C2 pn. „Poprawa osłony przeciwpowodziowej”,
będącego częścią projektu pn. „Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry”. Komponent
C2, którego podstawowym celem jest wprowadzenie udoskonaleń w systemie prognozowania
powodzi oraz w systemach prognozowania i ostrzegania PSHM, IMGW-PIB realizuje w ramach
umowy pomiędzy Prezesem KZGW a IMGW (umowa nr DINpi-081/3-2/2009 z dnia 23 lutego 2009 r.),
zawartej na podstawie Umowy Pożyczki Nr 7436 POL z dnia 11 maja 2007 r. podpisanej pomiędzy
Rzecząpospolitą Polską a Międzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju (Bankiem Światowym).
Środki na ten cel, przewidziane dla IMGW, w łącznej wysokości 9,5 mln euro, pochodzą z kredytu
Banku Światowego.
27



Główne działania prowadzone w ramach Komponentu C2 to zadania:
C2.1 „Opracowanie
algorytmów
weryfikacji
jakości
pomiarów
hydrologicznometeorologicznych i prognoz hydrologicznych” (wykonawca - ADASA Sistemas S.A.U
z Hiszpanii);
C.2.6 "Wdrożenie systemu weryfikacji jakości pomiarów hydrologiczno-meteorologicznych
i prognoz hydrologicznych, rozszerzenie funkcjonalności Systemu Obsługi Klienta (SOK)
i wdrożenie Centralnej Bazy Danych Historycznych" (wykonawca - Asseco Poland S.A.);
C2.12 "Wsparcie techniczne Projektu oraz wzmocnienie instytucjonalne IMGW" (wykonawca
- Artelia Eau & Environnement).
Zgodnie z umową nr DINpi-081/3-2/2009 realizacja ww. zadań została zakończona do
30 listopada 2014 r., po czym nastąpił proces końcowych odbiorów merytorycznych i końcowych
rozliczeń finansowych przedsięwzięcia. W 2015 r. przekazano do IMGW-PIB środki w kwocie
581 tys. zł, tj. na sfinansowanie ostatniej płatności pakietu C2.6.
7.2
PAŃSTWOWA SŁUŻBA DO SPRAW BEZPIECZEŃSTWA BUDOWLI PIĘTRZĄCYCH
Zgodnie z przepisami art. 64 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne właściciele
budowli piętrzących są obowiązani zapewnić prowadzenie badań i pomiarów umożliwiających ocenę
stanu oraz bezpieczeństwa budowli. Dla budowli będących własnością Skarbu Państwa, zaliczonych
na podstawie przepisów ustawy Prawo budowlane do I lub II klasy, okresowe badania wykonuje
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy - Ośrodek Technicznej
Kontroli Zapór (IMGW OTKZ). Wraz z wejściem w życie przepisów ustawy z 5 stycznia 2011 r.
o zmianie ustawy Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw, zadania te realizowane są przez IMGW
OTKZ w ramach państwowej służby do spraw bezpieczeństwa budowli piętrzących. Ocenie
wykonywanej przez państwową służbę podlegają również budowle piętrzące, stanowiące własność
Skarbu Państwa niższych klas, jeżeli jest to konieczne z uwagi na ich stan techniczny.
Ustawa Prawo wodne nie wskazuje częstotliwości, z jaką obiekty piętrzące powinny podlegać
ocenie stanu technicznego. Zakres i częstotliwość ocen i pomiarów uzgadniane są przez dyrektorów
regionalnych zarządów gospodarki wodnej w porozumieniu z IMGW OTKZ.
W ramach ocen stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa wykonywane są pomiary
i badania poszczególnych elementów budowli takich jak korpus, podłoże, urządzenia
przeciwfiltracyjne, urządzenia drenażowe, urządzenia do przepuszczenia wody, skarpy i ich otoczenie,
urządzenia pomiarowe. Badania i pomiary, w zależności od obiektu, obejmowały między innymi:
- pomiary odkształceń nasypów;
- wyznaczenie krzywych depresji;
- obserwacje wycieków i wysięków na skarpach i korpusach;
- badania wytrzymałościowe betonów;
- badania podwodne betonów;
- badania geotechniczne wytrzymałości gruntów.
Na podstawie badań i pomiarów opracowywane są oceny stanu technicznego, których
zestawienie i analiza znajduje się w sporządzanym corocznie Raporcie o stanie technicznym
i bezpieczeństwie budowli piętrzących w danym roku. Wnioski z Raportu informują między innymi
o potencjalnym i rzeczywistym zagrożeniu stwarzanym przez poszczególne elementy budowli
piętrzących.
28
Przeprowadzone przez OTKZ badania i pomiary, a w ich efekcie oceny stanu technicznego
i stanu bezpieczeństwa wykazały, że najczęściej występującymi uszkodzeniami na obiektach
piętrzących są:
- zjawisko intensywnej filtracji oraz wiążąca się z nim nieefektywna praca drenaży i systemów
odwadniających lub ich uszkodzenie;
- erozja stanowiska dolnego i górnego budowli piętrzących;
- uszkodzenie korpusów budowli ziemnych (rozgęszczenie) i betonowych (ubytki konstrukcji);
- uszkodzenie aparatury kontrolno-pomiarowej.
Finansowanie tych prac realizowane jest ze środków Narodowego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej (w zakresie budowli piętrzących, będących w administracji RZGW)
oraz ze środków rezerwy celowej budżetu państwa na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk
żywiołowych (w zakresie wałów przeciwpowodziowych administrowanych przez zarządy melioracji
i urządzeń wodnych i RZGW).
W 2015 r. państwowa służba wykonała pomiary i badania oraz oceniła pod względem stanu
technicznego i stanu bezpieczeństwa budowle piętrzące, będące w administracji regionalnych
zarządów gospodarki wodnej na kwotę 5 787,9 tys. zł. Prace wykonano na podstawie trzyletniej
umowy z NFOŚiGW nr 997/2012/Wn50/NE-GW/D zawartej 31 grudnia 2012 r. Dodatkowo z budżetu
Państwa na działalność służby wydatkowano 1 500 tys. zł.
W 2015 r. ocenie poddano 98 obiektów (oceniano 237 budowli). Biorąc pod uwagę
cykliczność oraz zwiększany rokrocznie zakres pomiarów i badań, w latach 2011-2015 wykonano
oceny dla 241 obiektów klas I-II oraz innych obiektów wskazanych przez Prezesa KZGW.
W 2015 r. w ramach przeprowadzanych przez służbę ocen wałów przeciwpowodziowych,
oceniono 119 odcinków wałów przeciwpowodziowych klasy I i II o łącznej długości 677,4 km.
W latach 2011-2015 oceniono łącznie 512 odcinków wałów o łącznej długości 2 790,7 km. Prace na
wałach administrowanych przez wojewódzkie zarządy melioracji wodnych wykonano na terenie
województw: dolnośląskiego, lubuskiego, małopolskiego, mazowieckiego, podkarpackiego,
pomorskiego, śląskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego. Badaniom poddano także wały
znajdujące się w administracji RZGW we Wrocławiu. Wartość prac, zgodnie z umowami, wynosiła
6 700 tys. zł, środki zaś pochodziły z rezerwy poz. 4 (MAiC). Rozliczenie końcowe umowy zostało
przyjęte przez Ministerstwo Środowiska w 2016 r.
Ponadto w 2015 r. opracowane zostały „Wytyczne do przeprowadzania badań i pomiarów
a także ocen stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa budowli piętrzących wodę”. Projekt
wytycznych przedstawiono do analizy i opinii zarządcom i właścicielom budowli piętrzących (Krajowy
Zarząd Gospodarki Wodnej, regionalne zarządy gospodarki wodnej, wojewódzkie zarządy melioracji
i urządzeń wodnych), a także Głównemu Urzędowi Nadzoru Budowlanego. Otrzymane uwagi oraz
sugestie zostały przeanalizowane przez zespół autorski i w części wprowadzone do opracowania.
Zweryfikowaną pracę poddano recenzji oraz opinii Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
Uwagi zawarte w recenzjach oraz opinii w znacznej większości zostały uwzględnione w ostatecznej
wersji „Wytycznych..."
29
7.3
PAŃSTWOWA SŁUŻBA HYDROGEOLOGICZNA
Państwowa służba hydrogeologiczna (PSH), którą na mocy ustawy – Prawo wodne pełni
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB), zgodnie z art. 102 ust. 2
tej ustawy, wykonuje zadania państwa na potrzeby rozpoznawania, bilansowania i ochrony wód
podziemnych w celu racjonalnego ich wykorzystania przez społeczeństwo oraz gospodarkę.
Do głównych zadań państwowej służby hydrogeologicznej należy:
 wykonywanie pomiarów, obserwacji i badań hydrogeologicznych,
 gromadzenie, przetwarzanie, archiwizowanie oraz udostępnianie zgromadzonych informacji
dotyczących warunków hydrogeologicznych, wielkości zasobów, stanu fizykochemicznego i
ilościowego wód podziemnych,
 prowadzenie i aktualizacja baz danych hydrogeologicznych,
 wykonywanie bieżących analiz i ocen sytuacji hydrogeologicznej,
 opracowywanie oraz przekazywanie prognoz zmian wielkości zasobów, stanu oraz zagrożeń
wód podziemnych,
 opracowywanie i przekazywanie organom administracji publicznej ostrzeżeń przed
niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w strefie zasilania oraz poboru wód podziemnych.
Wypełniając powyższe zobowiązania, państwowa służba hydrogeologiczna posiada
i utrzymuje sieć obserwacyjno-badawczą wód podziemnych oraz zespoły do spraw ocen i prognoz
hydrogeologicznych. Obserwacje wód podziemnych w Państwowym Instytucie Geologicznym –
Państwowym Instytucie Badawczym prowadzone są w sposób ciągły od 1974 r., początkowo w Sieci
Stacjonarnych Obserwacji Wód Podziemnych, a od roku 2006 r. w Sieci Obserwacyjno-Badawczej
Wód Podziemnych. Sumaryczna liczba punktów badawczych jest zmienna, w zależności od
uwarunkowań merytorycznych i organizacyjnych. W 2015 r. państwowa służba hydrogeologiczna
realizowała obserwacje łącznie w 1169 punktach badawczych. Obok punktów monitoringu
ilościowego obserwacje i badania prowadzono są również w punktach monitoringu chemicznego,
monitoringu lokalnego i granicznego. W części punktów prowadzone są różne rodzaje monitoringów.
Wyniki obserwacji i badań zostały zgromadzone w bazie danych Monitoring Wód Podziemnych.
Państwowa służba hydrogeologiczna prowadzi i aktualizuje również inne bazy danych, między innymi
bazę POBORY – pobór rejestrowany wód podziemnych z ujęć wód podziemnych, Bank HYDRO – dane
o ujęciach wód podziemnych i wchodzących w ich skład obiektach hydrogeologicznych, bazę danych
GIS zasobów dyspozycyjnych i perspektywicznych wód podziemnych – dane o ilości ustalonych
zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych na obszarach bilansowych oraz rejonach wodnogospodarczych, bazę danych GIS Mapy Hydrogeologicznej Polski – dane o użytkowych poziomach
zwykłych wód podziemnych.
Do zadań państwowej służby hydrogeologicznej należy również opracowywanie oraz
dystrybucja
kwartalnych
biuletynów
informacyjnych
wód
podziemnych,
rocznika
hydrogeologicznego, prognoz i komunikatów dotyczących sytuacji hydrogeologicznej kraju oraz
ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w strefach zasilania lub poboru wód
podziemnych.
Działalność państwowej służby hydrogeologicznej obejmuje także prace badawcze
i rozwojowe na potrzeby rozpoznawania, bilansowania i ochrony wód podziemnych, bieżące prace
związane z utrzymaniem i rozwojem punktów badawczych oraz hydrogeologicznych urządzeń
30
pomiarowych sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych oraz ocenę bieżącej sytuacji
hydrogeologicznej w oparciu o wydzielone obszary bilansowe, jednolite części wód podziemnych,
w tym zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych. Szczegółowe informacje o zakresie
działalności PSH są wymieniane w raportach, udostępnianych do wglądu na stronie internetowej
PSH, stanowiących syntezę prac za dany rok działalności.
Zadania państwowej służby hydrogeologicznej były finansowane ze środków pochodzących
z budżetu państwa oraz, podobnie jak w latach poprzednich, dofinansowane ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W roku 2015 środki budżetu
państwa, w kwocie 1 930 000 zł, były przeznaczone na finansowanie zadania pn. „Prowadzenie
pomiarów stanu zwierciadła wód podziemnych lub wydajności źródeł, w ramach Sieci ObserwacyjnoBadawczej Wód Podziemnych” w 800 punktach badawczych. W roku 2015 ze środków Narodowego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej finansowano realizację następujących
przedsięwzięć państwowej służby hydrogeologicznej:

„Zadania państwowej służby hydrogeologicznej w latach 2012-2014” na podstawie umowy
pomiędzy NFOŚiGW i PIG-PIB nr 675/2012/Wn-50/FG-HG-DN/D z dnia 16 października 2012
r., zawartej, po zmianach, na kwotę 46 995 009,23 zł w okresie I kw. 2015 r. oraz „Zadania
państwowej służby hydrogeologicznej w latach 2015-2017” na podstawie umowy pomiędzy
NFOŚiGW i PIG-PIB nr 521/2015/Wn-07/FG-HG-DN/D z dnia 24 listopada 2015 r., zawartej na
kwotę 54 986 900,00 zł w okresie II-IV kw. 2015 r. W ramach ww. umów, corocznie, zakres
zadań obejmuje wykonywanie pomiarów, obserwacji i badań hydrogeologicznych w zakresie
oceny stanu ilościowego wód podziemnych, prace badawcze i rozwojowe na potrzeby
rozpoznawania, bilansowania i ochrony wód podziemnych, opracowywanie bieżących analiz i
ocen sytuacji hydrogeologicznych, a także gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie
danych hydrogeologicznych i modernizację baz danych. Prowadzono ponadto bieżące prace
związane z utrzymaniem i rozwojem punktów badawczych i hydrogeologicznych urządzeń
pomiarowych sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych. Szczegółowy opis 41 zadań
wykonanych w 2015 r. w ramach umowy nr 521/2015/Wn-07/FG-HG-DN/D znajduje się
w Biuletynie Państwowej Służby Hydrogeologicznej dostępnym na stronie www.psh.gov.pl.
W 2015 r. w ramach realizacji umowy nr 521/2015/Wn-07/FG-HG-DN/D wydano 11 193 108
zł.

„Wykonanie programów i dokumentacji geologicznych określających warunki
hydrogeologiczne w związku z ustanawianiem obszarów ochronnych Głównych Zbiorników
Wód Podziemnych (GZWP) dla potrzeb planowania i gospodarowania wodami w obszarach
dorzeczy” w oparciu o umowę nr 195/2009/Wn 50/FG-hg-tk/D z dnia 08 czerwca 2009 r.
zawartą pomiędzy NFOŚiGW, KZGW a PIG-PIB, na lata 2009-2016. Koszt umowy wynosi
64 168 353,80 zł. Celem przedsięwzięcia jest udokumentowanie warunków
hydrogeologicznych w związku z ustanawianiem obszarów ochronnych dla 101 dotychczas
nieudokumentowanych Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) oraz dokonanie
reambulacji dokumentacji wykonanych przed 2008 r. dla 30 zbiorników, obejmującej ich
dostosowanie do obowiązujących przepisów prawnych i ustaleń zawartych w „Metodyce
wyznaczania obszarów ochronnych Głównych Zbiorników Wód Podziemnych dla potrzeb
planowania i gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy”, wykonanej w 2008 r.
31
W roku 2015 zostało wykonanych oraz przekazanych do Ministerstwa Środowiska
w celu zaopiniowania przez Komisję Dokumentacji Hydrogeologicznych 39 dokumentacji
hydrogeologicznych określających warunki hydrogeologiczne w związku z ustanawianiem
obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych oraz 15 reambulacji dokumentacji.
Ponadto została wykonana ekspertyza z wykonania prac geofizycznych metodą tomografii
elektrooporowej dla ustalenia ochrony zbiornika Wolin GZWP 102. W ramach umowy w roku
2015 wypłacono 7 763 174,64 zł.

„Reorganizacja, rozwój i przystosowanie sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych do
wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej” na podstawie umowy nr 454/2009/Wn-50/FG-hgtk/D z dnia 23 września 2009 r., zawartej pomiędzy NFOŚiGW, KZGW a PIG-PIB. W latach
2014-2015 umowa była dwukrotnie aneksowana – w wyniku czego obecny czas zakończenia
realizacji zadania to 31.12.2017 r. a koszt zadania wynosi 32 315 823,41 Celem pracy jest
zapewnienie prawidłowego funkcjonowania państwowej służby hydrogeologicznej dla
potrzeb wypełniania zobowiązań i zadań wymienionych w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r.
Prawo wodne i przepisach wykonawczych do ustawy oraz w odpowiednich Dyrektywach Unii
Europejskiej. W ramach tego przedsięwzięcia wykonuje się m.in. prace wiertnicze,
budowlane, techniczne, związane z instalacją hydrogeologicznych otworów badawczych i ich
wyposażeniem oraz zakupy aparatury automatyki pomiarowej, analitycznej, sprzętu
terenowego dla poboru próbek wód podziemnych, sprzętu transportowego, łączności
i sprzętu komputerowego oraz wyposażenia osobistego pracowników służb pomiarowoobserwacyjnych, związanych z reorganizacją i przystosowaniem sieci obserwacyjnobadawczej wód podziemnych do prowadzenia monitoringu zgodnego z wymaganiami
Ramowej Dyrektywy Wodnej.
W roku 2015 wykonano następujące działania:
Wykonano 32 otwory obserwacyjne, w tym 27 w ramach prac własnych Instytutu oraz
5 w ramach prac kooperacyjnych.
2. Wyznaczono 23 lokalizacje pod nowe otwory badawcze.
3. Wykonano 30 projektów robót geologicznych.
4. Dokonano modernizacji 3 stacji hydrogeologicznych:
a. zmodernizowano instalację elektryczną na stacji hydrogeologicznej nr I/640
w Straduniu,
b. wykonano prace budowlane polegające na utwardzeniu fragmentu terenu oraz
wykonaniu drogi technicznej na stacji hydrogeologicznej nr I/1000 w Besku,
zamontowano również 4 obudowy stalowe zabezpieczające otwory badawcze,
c. wykonano przyłącze energetyczne oraz zainstalowano latarnię na stacji
hydrogeologicznej nr II/972 w Janówku.
Zamontowano 50 urządzeń pomiarowych do automatycznego pomiaru zwierciadła
wody, tym samym zakończono instalację wszystkich 350 urządzeń zakupionych w ramach
umowy.
1.
W 2015 roku wydano łącznie 2 456 123 zł.

32
„Wykonanie programów prac i dokumentacji hydrogeologicznych ustalających zasoby
dyspozycyjne
wód
podziemnych
dla
potrzeb
przeprowadzenia
bilansów
wodnogospodarczych oraz opracowania warunków korzystania z wód regionu wodnego
i zlewni” na podstawie umowy nr 520/2013/Wn-50/FG-HG/DN/D z dnia 25 lipca 2013 r.,
zawartej pomiędzy NFOŚiGW a PIG-PIB, na kwotę 53 719 180 zł. Celem zadania jest
udokumentowanie zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych w obszarach dotychczas
nieudokumentowanych, o powierzchni ok. 126 tys. km2, stanowiących ok. 40% powierzchni
kraju. Przewidywany okres realizacji przedsięwzięcia uwzględnia lata 2013-2018. Realizacja
projektu obejmuje wykonanie 40 dokumentacji hydrogeologicznych ustalających zasoby
dyspozycyjne wód podziemnych, co zapewni udokumentowanie zasobów dla obszaru całego
kraju. W roku 2015 prowadzono prace nad wykonaniem 27 dokumentacji w obszarach
priorytetowych – obejmujących obszary przydzielonych koncesji na poszukiwanie gazu
ziemnego z łupków, aglomeracji miejsko – przemysłowych i obszary górnictwa
odkrywkowego oraz w obszarach pozostałych, obejmujących obszary zagrożone suszą,
transgraniczne i inne wyznaczone do udokumentowania. W 2015 roku w ramach realizacji
zadania wydano 12 549 362 zł.

„Opracowanie warstw informacyjnych „pierwszy poziom wodonośny – występowanie
i hydrodynamika” na obszarze 228 arkuszy Mapy hydrogeologicznej Polski 1:50 000 wraz
z wprowadzeniem do bazy danych GIS MhP” na podstawie umowy nr 197/2015/Wn-07/FGHG-DN/D z dnia 08 czerwca 2015 r., zawartej pomiędzy NFOŚiGW a PIG-PIB, na kwotę
24 223 273,00 zł. W ramach powyższej umowy powstaną wydruki map zbiorczych warstw
informacyjnych „pierwszy poziom wodonośny – występowanie i hydrodynamika”, objaśnień
tekstowych i tabel, sporządzone dla 228 arkuszy Mapy hydrogeologicznej Polski, a także
zmodernizowana i zaktualizowana baza danych GIS Mapy hydrogeologicznej Polski,
uzupełniona o zweryfikowane i przygotowane do udostępnienia warstwy informacyjne
„pierwszy poziom wodonośny – występowanie i hydrodynamika”. W 2015 roku podpisano
czternaście umów z wykonawcami na realizacje prac objętych przedmiotem zamówienia,
ponadto prowadzono prace na obszarze 32 arkuszy MhP polegające na pobraniu
wymaganych materiałów wyjściowych i przeanalizowaniu zawartych w nich informacji,
analizie dynamiki zmian położenia zwierciadła wód podziemnych oraz analizie potencjalnych
i rzeczywistych oddziaływań antropogenicznych na pierwszy poziom wodonośny wraz
z rekonesansem terenowym. Do końca 2015 r. poniesiono nakłady finansowe na realizacje
zadania w wysokości 2 445 010 zł.
8 REPREZENTOWANIE SKARBU PAŃSTWA W STOSUNKU DO MIENIA ZWIĄZANEGO
Z GOSPODARKĄ WODNĄ, OKREŚLONEGO USTAWĄ PRAWO WODNE
Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz dyrektorzy regionalnych zarządów
gospodarki wodnej reprezentują Skarb Państwa w zakresie dysponowania mieniem na podstawie
przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami oraz ustawy Prawo
wodne (w odniesieniu do gruntów pokrytych powierzchniowymi wodami płynącymi).
W 2015 roku, w ramach zadań związanych z dysponowaniem powierzonym majątkiem
Skarbu Państwa, regionalne zarządy gospodarki wodnej kontynuowały regulację stanu prawnego
nieruchomości, zgodnie z ustawą z 7 września 2007 r. o ujawnieniu w księgach wieczystych prawa
33
własności nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego. Podkreślić
należy, że zadania te wymagają ponoszenia znacznych nakładów związanych z przygotowaniem
dokumentacji geodezyjnej i prawnej (łącznie w skali wszystkich RZGW około 7 mln złotych).
Na dzień 31 grudnia 2015 r. łączna powierzchnia gruntów administrowanych przez regionalne
zarządy gospodarki wodnej wynosiła 261 805 ha, przy czym powierzchnia gruntów pokrytych wodami
płynącymi i urządzeniami wodnymi to 233 875 ha. Na koniec 2015 r. powierzchnia gruntów
o nieuregulowanym stanie prawnym wynosiła 39 227 ha. Obecnie uregulowany stan prawny posiada
222 578 ha, tj. 85,0% gruntów, będących we władaniu regionalnych zarządów gospodarki wodnej.
W 2015 r. regionalne zarządy gospodarki wodnej uzyskały przychody z umów zawartych na
podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami Skarbu Państwa – 1 872 tys. złotych, z tytułu
korzystania z majątku Skarbu Państwa, związanego z gospodarką wodną.
Wysokość dochodów budżetu państwa w 2015 r., z tytułu korzystania z nieruchomości
Skarbu Państwa (grunty i urządzenia) wyniosła 5 325,9 tys. zł.
Regionalne zarządy gospodarki wodnej przekazały w 2015 r. do Narodowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przychody z tytułu:
 użytkowania gruntów pod wodami powierzchniowymi płynącymi - w kwocie 3 453,9 tys. zł.;
 należności za korzystanie ze śródlądowych dróg wodnych, stanowiących własność Skarbu
Państwa - w kwocie 383,3 tys. zł;
 należności za korzystanie ze śluz i pochylni, stanowiących własność Skarbu Państwa –
w kwocie 604,7 tys. zł ;
 opłat za użytkowanie obwodu rybackiego – w kwocie 2 587,3 tys. zł ;
 umów przejętych od Agencji Nieruchomości Rolnych (dot. dzierżawy jezior) – w kwocie
4 276,0 tys. zł ;
 opłat za przygotowanie danych z katastru wodnego w innej formie niż określa art. 155 ust. 2
i 3 ustawy Prawo wodne – 65,2 tys. zł.
Łącznie do Narodowego Funduszu RZGW przekazały w 2015 r., z tytułu przychodów
generowanych przez instrumenty ekonomiczne służące gospodarowaniu wodami, 11 400,3 tys. zł
(z uwzględnieniem przychodów z tytułu odsetek od nieterminowych opłat).
9 RYBACKIE KORZYSTANIE Z WÓD
(podstawa prawna art. 90 ust. 1 pkt 5, w związku z art. 13)
W ramach reprezentowania Skarbu Państwa w stosunku do mienia, związanego z gospodarką
wodną, kontynuowano zadania w zakresie przekazywania uprawnień, dotyczących rybactwa na
wodach powierzchniowych płynących oraz nadzoru Prezesa KZGW nad działalnością regionalnych
zarządów w tym zakresie. Uprawnionym do rybactwa na tych wodach jest użytkownik rybacki
wyłoniony w drodze konkursu ofert, zgodnie z art. 13 Prawa wodnego. Obecnie gospodarka rybacka
prowadzona jest również przez podmioty, które przed końcem 2005 roku podpisały umowy
dzierżawy praw rybackiego użytkowania jezior z Agencją Nieruchomości Rolnych (tzw. agencyjne).
Obowiązują więc dwa rodzaje umów: umowy użytkowania obwodu rybackiego oraz umowy
dzierżawy praw rybackiego użytkowania jezior. Zestawienie obwodów rybackich przedstawiono
w Tabeli 2.
34
Tabela 2. Zestawienie obwodów rybackich.
RZGW
Gliwice
RZGW
Gdańsk
RZGW
Kraków
RZGW
Poznań
RZGW
Szczecin
RZGW
Warszawa
RZGW
Wrocław
Użytkowanie obwodu
rybackiego
24
246
87
236
194
322
73
Dzierżawa praw rybackiego
użytkowania jezior
0
296
0
203
76
229
26
Inne wynikające z Prawa
wodnego
0
0
2
5
0
0
0
Obwody, co do których toczyły
się postępowania konkursowe
bądź będą ogłaszane konkursy,
w tym powtórne oraz obwody
nie cieszące się
zainteresowaniem przyszłych
użytkowników,
1
39
0
70
11
15
5
Obwody o nieuregulowanym
stanie prawnym
0
82
0
80
4
16
0
Ilość ustanowionych obwodów
ogółem
25
663
89
594
285
582
104
Rodzaj zawartej umowy
Na koniec 2015 r. ustanowione były 2 342 obwody rybackie, z czego 182 nie miało w pełni
uregulowanego stanu prawnego, co wykluczało rozpisanie i przeprowadzenie konkursu ofert.
Dyrektorzy RZGW podejmują starania o aktualizację granic obwodów z uwzględnieniem stanu
prawnego wód i gruntów tworzących obwody. W sytuacji, gdy przyczyny uniemożliwiające
przeprowadzenie konkursów ofert zostaną wyeliminowane, dyrektorzy RZGW niezwłocznie ogłaszają
konkursy.
Z doświadczeń ostatnich lat wynika, że zadania w zakresie gospodarki rybackiej, postawione
przed organami administracji publicznej, są realizowane coraz sprawniej, skutkując coraz lepszą
współpracą pomiędzy użytkownikami rybackimi, a organami administracji publicznej. Nie bez
znaczenia jest tu podejmowanie przez dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej działań
informacyjnych i wyjaśniających zasady prowadzenia gospodarki rybackiej na wodach publicznych.
Ważne jest także, że użytkownicy rybaccy coraz częściej postrzegają racjonalną gospodarkę rybacką
jako wspólne działanie zmierzające do poprawy stanu polskich wód, a nie jedynie jako źródło
dochodów. W większości przypadków przekazywanie w użytkowanie obwodów rybackich, przy
skorzystaniu z prawa pierwszeństwa przebiegało bez zakłóceń, odmawiano tego prawa jedynie
w przypadkach, w których wskazano prowadzenie nieracjonalnej gospodarki rybackiej (traktowane
jako brak rękojmi na przyszłą umowę).
Problematyczne pozostają kwestie zgłaszanych przez KZGW zmian w ustawie o rybactwie
śródlądowym dotyczące czasowego prowadzenia przez Dyrektorów RZGW gospodarki rybackiej na
obwodach bez wyłonionego użytkownika, a także wydawania zezwoleń na amatorski połów ryb na
tych wodach. Problem ten, oprócz działań podejmowanych przez RZGW, wymaga zmian w ustawie
o rybactwie śródlądowym, o czym KZGW niejednokrotnie informował resort rolnictwa.
Zgłaszane przez użytkowników rybackich, jak i przez organy administracji publicznej,
problemy w zakresie gospodarki rybackiej, np. dotyczące konieczności znowelizowania przepisów
35
ustawy o rybactwie śródlądowym, są nadal tematem dyskusji pomiędzy Ministerstwem Rolnictwa
i Rozwoju Wsi, Ministerstwem Środowiska i Prezesem KZGW.
10 PROGRAMOWANIE, PLANOWANIE I NADZÓR NAD REALIZACJĄ ZADAŃ ZWIĄZANYCH
Z UTRZYMYWANIEM WÓD LUB URZĄDZEŃ WODNYCH ORAZ INWESTYCJE
W GOSPODARCE WODNEJ
(podstawa prawna art. 90 ust. 1 pkt 7a)
W 2015 roku Prezes KZGW prowadził współpracę z dyrektorami regionalnych zarządów
gospodarki wodnej w zakresie planowania działań związanych z utrzymaniem wód i urządzeń
wodnych oraz śródlądowych dróg wodnych, jak również z realizacją inwestycji w gospodarowaniu
wodami i planowaniem zadań do realizacji w latach następnych. Z uwagi na znaczne szkody
w majątku gospodarki wodnej, spowodowane występującymi na przestrzeni ostatnich lat
powodziami, istotnym punktem zadań realizowanych na ciekach administrowanych przez RZGW są
zadania związane z usuwaniem skutków powodzi. Współdziałano w tym zakresie z różnymi organami
i konsultowano prowadzone prace.
10.1
PROGRAMOWANIE, PLANOWANIE I NADZÓR NAD INWESTYCJAMI HYDROTECHNICZNYMI
W 2015 r. na inwestycje hydrotechniczne, realizowane przez regionalne zarządy gospodarki
wodnej, przeznaczono 953 285 tys. zł, z czego z budżetu państwa - część 22 gospodarka wodna oraz
z rezerw celowych – 431 628 tys. zł, z budżetu UE – 440 711 tys. zł, z NFOŚiGW (środki bezzwrotne) –
80 768 tys. zł, z partycypacji i udziałów 178 tys. zł. Zestawienie przedstawiające źródła finansowania
zadań inwestycyjnych przedstawiano w Tabeli 3, a ich rozkład procentowy na Rysunku 1.
Tabela 3. Środki wydatkowane przez regionalne zarządy gospodarki wodnej na inwestycje hydrotechniczne
w 2015 r. według źródeł finansowania
Źródła finansowania inwestycji hydrotechnicznych
Budżet Państwa cz. 22, z wyłączeniem rezerw celowych oraz środków ujętych w budżecie
środków UE
Budżet Państwa - Rezerwa celowa poz. 18 - Program dla Odry - 2006
Budżet Państwa - Rezerwa celowa poz. 4 - Przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk
żywiołowych
Budżet Państwa - Rezerwa celowa poz. 59 - Dofinansowanie zadań z zakresu ochrony
środowiska i gospodarki wodnej
Budżet Państwa - Środki z pozostałych rezerw celowych (pozostałe pozycje)
Środki ujęte w budżecie środków europejskich
Krajowe fundusze ekologiczne - NFOŚiGW (środki bezzwrotne)
Partycypacje i udziały
Ogółem
36
tys. zł.
51 890
5 047
241 189
104 908
28 594
440 711
80 768
178
953 285
Rysunek 1. Procentowy rozkład wydatków regionalnych zarządów gospodarki wodnej na inwestycje
hydrotechniczne w roku 2015, według źródeł finansowania
0,02%
8,47%
0,53%
5,44%
25,30%
46,23%
11,00%
3,00%
Budżet Państwa cz. 22, z wyłączeniem rezerw celowych oraz środków ujętych w budżecie środków UE
Budżet Państwa - Rezerwa celowa poz. 18 - Program dla Odry - 2006
Budżet Państwa - Rezerwa celowa poz. 4 - Przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych
Budżet Państwa - Rezerwa celowa poz. 59 - Dofinansowanie zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej
Krajowe fundusze ekologiczne - NFOŚiGW (środki bezzwrotne)
W 2015 roku kontynuowano realizację zadań wynikających z uchylonych w 2014 r.
Programów Sektorowych: Programu dla Odry – 2006, Programu ochrony przed powodzią w dorzeczu
górnej Wisły. Ponadto kontynuowano budowę zbiornika Świnna Poręba w ramach „Programu
budowy Zbiornika Wodnego Świnna Poręba w latach 2006 - 2015” i szeregu innych przedsięwzięć
służących głównie poprawie bezpieczeństwa powodziowego (w tym realizowanych w ramach
programów operacyjnych).
Do najważniejszych inwestycji realizowanych przez dyrektorów regionalnych zarządów
gospodarki wodnej, pod nadzorem Prezesa KZGW, zalicza się:
- budowa zbiornika wodnego Świnna Poręba na rzece Skawie;
- poprawa stanu technicznego i bezpieczeństwa powodziowego Stopnia Wodnego Włocławek;
- budowa zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze;
- modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego;
- modernizacja zbiornika wodnego Nysa;
- budowa stopnia wodnego Malczyce;
- odbudowa i modernizacja systemu ochrony przeciwpowodziowej Żuław – realizowana
w ramach etapu I Programu „Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław do
roku 2030 (z uwzględnieniem etapu 2015)”.
Szczegółowe informacje dotyczące prowadzonych inwestycji, usystematyzowane według
źródeł finansowania, przedstawiono w osobnych podrozdziałach.
37
10.2
REALIZACJA ZADAŃ PROGRAMU OPERACYJNEGO INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO 2007-2013
Część zadań związanych z utrzymaniem wód i urządzeń wodnych oraz inwestycji
w gospodarce wodnej przewidziana była do realizacji w ramach Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko 2007-2013. Poniżej przedstawiono informacje o głównych zadaniach
realizowanych w 2015 r.
10.2.1 Priorytet III: Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska
10.2.1.1 „Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław – Etap I” - Regionalny Zarząd
Gospodarki Wodnej w Gdańsku
Projekt, realizowany przez RZGW w Gdańsku, umieszczony na liście projektów
indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 w ramach
Priorytetu III „Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska” i Działania 3.1.
„Retencjonowanie wody i zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego”, stanowi realizację
etapu I Programu Żuławskiego - 2030.
Projekt zrealizowano zgodnie z zakresem przewidzianym w umowie o dofinansowanie.
W 2015 r. zakończono jego realizację, a całkowita wartość wyniosła 85 858 tys. zł.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
38
W ramach Projektu zrealizowano następujące zadania:
Przebudowa ujścia Wisły
W 2015 r. kontynuowano realizację kontraktu podstawowego oraz dwóch zamówień
dodatkowych. W 2015 r. udzielono i zrealizowano dwa kolejne zamówienia dodatkowe.
Koszt całkowity zadania (dokumentacja projektowa, roboty budowlane, nadzór inwestorski
i in.) wyniósł łącznie 52 393 tys. zł. Zadanie zakończono w 2015 r.
Odbudowa ostróg na rzece Wiśle
W 2015 r. zakończono odbudowę ostrogi w Gm. Stegna.
Koszt całkowity zadania (dokumentacja projektowa, roboty budowlane, nadzór inwestorski)
wyniósł łącznie 7 031 tys. zł.
Przebudowa koryta rzeki Motława
Przebudowa koryta rzeki Wąska
Koszt całkowity zadania (dokumentacja projektowa, roboty budowlane, nadzór inwestorski)
wyniósł łącznie 3 618 tys. zł. Zadanie zakończono w 2014 r.
Przebudowa koryta rzeki Dzierzgoń
System Monitoringu Ryzyka Powodziowego (SMoRP)
W ramach realizacji zadania w 2015r. wykonano następujące prace:
 zakończono realizację zdania pn. Koncepcja ochrony przeciwpowodziowej Nowego
Dworu Gdańskiego;
 zrealizowano zadanie pn. Rozwój systemu GeoSMoRP - budowa monitoringu wizyjnego;
 zrealizowano dostawy sprzętu dla utrzymania trwałości Projektu.
Kontynuowano realizację zadania pn. Przeprowadzenie w latach 2013-2015 kampanii
informacyjno - edukacyjnej związanej z zarządzaniem ryzykiem powodziowym i ochroną
przeciwpowodziową Żuław.
7) Promocja Projektu, Zarządzanie Projektem
W 2015 r. kontynuowano realizację kampanii promocyjnej dla Projektu.
Wykonanie wydatków w 2015 r. wyniosło łącznie 16 191 tys. zł.
10.2.1.2
„Poprawa stanu technicznego i bezpieczeństwa powodziowego Stopnia Wodnego
Włocławek”
Beneficjent projektu – RZGW w Warszawie. Całkowita wartość projektu wynosi:
113 441 tys. zł.
Zadanie obejmowało realizację pakietu nr 1 oraz nr 2.
Pakiet nr 1 to „Przebudowa i remont obiektów Stopnia Wodnego we Włocławku
w województwie kujawsko-pomorskim”, która obejmowała: poprawę stanu zagęszczenia korpusu
i podłoża zapory czołowej, wykonanie przesłony przeciwfiltracyjnej wzdłuż muru oporowego na
lewym przyczółku zapory, rozbudowę automatycznego systemu pomiarowo-kontrolnego stopnia
(ASTKZ), remont jazu w zakresie konstrukcji, urządzeń mechanicznych i elektrycznych, remont śluzy
i awanportów, przebudowę przepławki dla ryb.
Pakiet nr 2 „Rozbudowa zapory bocznej Borowiczki i rozbudowa wałów wstecznych Słupianki
i lewego wału Rosicy” obejmowała: rozbudowę zapory bocznej zbiornika wodnego Włocławek
w Płocku Borowiczkach, rozbudowę lewego wału wstecznego Słupianki na terenie miasta Płocka
i miejscowości Bielino, gm. Słupno oraz rozbudowę prawego wału wstecznego Słupianki z lewym
wałem wstecznym Rosicy i zapory bocznej zbiornika wodnego Włocławek w Płocku Borowiczkach na
terenie miasta Płocka.
W 2015 r. w ramach Pakietu 1 kontynuowano realizację robót budowlanych. Potwierdzeniem
zakończenia realizacji robót budowlanych w zakresie zadań i kontraktów dotyczących Pakietu 1 są
uzyskane decyzje pozwoleń na użytkowanie, wydane przez Kujawsko – Pomorskiego Wojewódzkiego
Inspektora Nadzoru Budowlanego (K-P WINB).
W zakresie Pakietu 2 roboty budowlane zostały zakończone w grudniu 2014 r. W 2015 r. na
realizację projektu wydatkowano 27 992 tys. zł. Projekt został zakończony w 2015 r.
10.2.1.3 „Modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego (WWW)”
Beneficjent projektu – RZGW we Wrocławiu. Koszt całkowity wynosi 901 088 tys. zł.
W 2015 r. RZGW Wrocław wydatkował środki finansowe na zadanie pn.: Modernizacja
Wrocławskiego Węzła Wodnego w kwocie 271 255 tys. zł z następujących źródeł:
1. Kredyt MBOIR w wysokości
16 782 tys. zł
2. Kredyt BRRE w wysokości
23 891 tys. zł
3. POIiŚ
230 582 tys. zł
Kontrakt B2-3.1 - Modernizacja i udrożnienie Kanału Powodziowego, udrożnienie Starej Odry od Jazu
Psie Pole do Mostów Poznańskich.
Wykonawca w dniu 30 czerwca 2015 r. zakończył roboty. Zakończono procedury odbiorowe. Inżynier
Kontraktu wystawił Świadectwa Przejęcia.
Kontrakt B2-3.2 - Przebudowa Kanału Miejskiego, przebudowa koryta Odry od Mostów Kolejowych
Poznańskich do ujścia Widawy, przebudowa stopnia wodnego Rędzin.
 Zadanie 5 Kanał Miejski – roboty końcowe ;
 Zadanie 6 Odra – roboty zakończono ;
 Zadanie 7 Śluza Rędzin – roboty końcowe.
Kontrakt - B2-2.1 - Modernizacja Bulwarów Odry Miejskiej.
39
Wykonawca w dniu 9.09.2015 r. zakończył roboty na odc. A, B i D, w dniu 14.09.2015 r. na odc. C.
Zakończono procedury odbiorowe. Inżynier Kontraktu wystawił Świadectwa Przejęcia.
Kontrakt - B2-4.2 - Przebudowa Jazu Wrocław I. Wykonawca w dniu 16.10.2015 r. zakończył roboty
zasadnicze. Zakończono procedury odbiorowe. Inżynier Kontraktu wystawił Świadectwa Przejęcia.
Projekt planowany do zakończenia w 2016 r.
10.2.1.4 „Modernizacja
zbiornika
wodnego
przeciwpowodziowego - etap I”
Nysa
w
zakresie
bezpieczeństwa
Beneficjent projektu – RZGW we Wrocławiu. Koszt całkowity projektu wynosi: 433 028 tys. zł.
W ramach projektu realizowane są dwa przedsięwzięcia:
 „Przebudowa i udrożnienie przeciwpowodziowe rzeki Nysy Kłodzkiej od zbiornika wodnego
Nysa (km 65+100) do rejonu Kubic (km 55+500) wraz z istniejącymi budowlami” –
Przedsięwzięcie nr I.
 „Modernizacja budowli i urządzeń zbiornikowych wraz z budową innych obiektów
niezbędnych dla zbiornika” – Przedsięwzięcie nr II.
Wydatki poniesione w 2015 r. wynosiły 150 445 tys. zł. Roboty budowlano-montażowe dla
Przedsięwzięcia I – zaawansowanie ogółem na koniec 2015 r. - 71%:
- przebudowa i udrożnienie koryta rzecznego od zapory Nysa do rejonu Kubic, dla Q=400m3/s
– zaawansowanie 98% ;
- przebudowa i udrożnienie koryta WW z międzywalem oraz modernizacja istniejących
obwałowań wraz z budową nowych wałów z obiektami towarzyszącymi, dla Q=1400m3/s –
zaawansowanie 61% ;
- pozostałe prace związane z przebudową i udrożnieniem rzeki – zaawansowanie 99% ;
- rozbiórka istniejącego jazu dachowego (km 63+749) i budowa nowego jazu klapowego
(km 63+696) wraz z przepławką dla ryb – zaawansowanie 79%;
- rozbiórka istniejącego jazu zastawkowego (km 62+282) i budowa nowego jazu klapowego
(km 62+314) wraz z przepławką dla ryb – zaawansowanie 56% ;
- remont wraz z przebudową jazu stałego (km 61+256) wraz z budową przepławki dla ryb –
zaawansowanie 96%.
Roboty budowlano-montażowe dla Przedsięwzięcia II – zaawansowanie ogółem 76%:
- przebudowa budowli zrzutowej zapory czołowej zbiornika wodnego Nysa – zaawansowanie
63% ;
- budowa przelewu bocznego kontrolowanego – zaawansowanie 93% ;
- modernizacja zapory czołowej zbiornika Nysa – zaawansowanie 80% ;
- budowa budynków w obrębie zapory czołowej zbiornika Nysa – zaawansowanie 83% ;
- modernizacja zapory bocznej i pompowni Siestrzechowice – zaawansowanie 80% ;
- modernizacja pompowni Zwierzyniec wraz z wałami polderu Buków i Wierzbno-Śliwice oraz
siecią rowów – zaawansowanie 79% ;
- modernizacja i udrożnienie części wlotowej do zbiornika Nysa - zaawansowanie 87% ;
- remonty modernizacyjne i budowa elementów układu komunikacyjnego wokół zbiornika
Nysa - zaawansowanie 54% ;
- uzupełnienie i modernizacja sieci oraz urządzeń kontrolno-pomiarowych dla zbiornika Nysa –
zaawansowanie 82% ;
- wykonanie przepławki dla ryb na wylocie zbiornika wodnego Nysa do rzeki - zaawansowanie
34% ;
40
-
separacja prawego i lewego rowu opaskowego od dopływów wód obcych, zapory czołowej
wykonanie rurociągu zasilającego Białkę z Białej Głuchołaskiej wzdłuż prawej strony zapory
czołowej oraz wykonanie koryta żelbetowego wraz z przepustem i zmiany niwelety rowu
przydrożnego wzdłuż lewej i prawej strony zapory czołowej. Na końcowym odcinku rowu
separującego prawego wody obce powstał kolektor 1000 mm o długości około 275m – prace
zakończono ;
- odbudowa stopnia stałego przy cukrowni – zaawansowanie 92%.
Projekt planowany do zakończenia w 2016 r.
10.2.2 Priorytet V: Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych
10.2.2.1 „Przywrócenie drożności korytarza ekologicznego rzeki Wisłoki i jej dopływów”
Beneficjent projektu – RZGW w Krakowie. Całkowity koszt przedsięwzięcia - 10 094 tys. zł.
Celem projektu jest:
 odtworzenie historycznych szlaków ryb dwuśrodowiskowych;
 poprawa struktury siedlisk dla ryb ;
 odtworzenie populacji ryb dwuśrodowiskowych.
W 2015 r. kontynuowane były prace nad opracowaniem projektów udrożnienia pozostałych
barier migracyjnych dla organizmów wodnych na rzece Wisłoce, Ropie i Jasiołce oraz promocja
projektu.
W grudniu 2015 r. zakończono realizację prac merytorycznych i dokonano wszystkich
płatności, na które wydatkowano w 2015 r. 530 tys. zł.
10.2.3 Priorytet VII: Transport przyjazny środowisku
W celu podniesienia atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów, poprzez rozwój
infrastruktury technicznej, przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, realizowane są
zadania mające na celu poprawę warunków żeglugowych (przystosowanie do III kl. drogi wodnej) na
Odrze i Kanale Gliwickim. W ramach Priorytetu realizowane są następujące zadania:
10.2.3.1 „Modernizacja śluz odrzańskich na odcinku, będącym w zarządzie RZGW Gliwice przystosowanie do III klasy drogi wodnej”
Beneficjent projektu – RZGW w Gliwicach. Koszt całkowity projektu wynosi 175 000 tys. zł.
Projekt polega na modernizacji czterech śluz Kanału Gliwickiego, tj.: Dzierżno, Kłodnica,
Łabędy, Rudziniec. Cel projektu:
 poprawa stanu technicznego śluz, poprawa niezawodności urządzeń na śluzach ;
 zwiększenie możliwości przewozowych ;
 zwiększenie bezpieczeństwa ruchu ;
 oszczędne gospodarowanie wodą ;
 stworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności regionu i podniesienie atrakcyjności
inwestycyjnej regionu ;
 poprawa warunków środowiska naturalnego poprzez zastąpienie transportu drogowego
transportem wodnym.
Zakres wykonanych w 2015 r. prac obejmował:
 roboty budowlane na śluzach ;
41
 realizację działań promocyjnych projektu.
W 2015 r. na realizację projektu wydatkowano 26 653 tys. zł.
Modernizację śluz Rudziniec i Kłodnica zakończono. Śluzy Łabędy i Dzierżno – planowane są
do zakończenia w 2017 r.
10.2.3.2 „Odbudowa zabudowy regulacyjnej rzeki Odry - przystosowanie do III klasy drogi
wodnej” Etap I
Beneficjent projektu – RZGW we Wrocławiu. Koszt całkowity projektu wynosi 13 278 tys. zł.
W ramach otrzymanych środków finansowych wykonano :
- usunięcie 6 przemiałów ( wypłyceń uniemożliwiających żeglugę) ;
- remont 80 ostróg; remont polegał na wykonaniu nowej palisady wzdłuż ostrogi,
ubezpieczeniu narzutem kamiennym podstawy i skarpy ostrogi oraz wykonaniu
ubezpieczenia z bruku na koronie i główce ostrogi.
Wydatki poniesione w 2015 r. wynosiły 2 574 tys. zł. Projekt został zakończony w 2015 r.
10.2.3.3 „Modernizacja jazów odrzańskich na odcinku w zarządzie
woj. dolnośląskie - przystosowanie do III klasy drogi wodnej”
RZGW
Wrocław
Projekt obejmuje:
 roboty budowlane Jaz Janowice - zakończono prace modernizacyjne i oddano obiekt do
eksploatacji;
 roboty budowlane Jaz Opatowice - zakończono prace modernizacyjne i oddano do
eksploatacji
W 2015 roku na realizację projektu wydatkowano 2 832 tys. zł.
10.2.3.4 „Modernizacja stopnia Brzeg Dolny - przystosowanie do III klasy drogi wodnej”
Zadanie wpisuje się w cele rozwoju żeglugi śródlądowej i polega na modernizacji
przestarzałych technologicznie obiektów śluzowych pochodzących z XIX wieku (wymiana wrót
i zamknięć oraz ich napędów, wprowadzenie automatyzacji w sterowaniu obiektem).
Zakończono prace modernizacyjne i obiekt oddano do eksploatacji.
W 2015 roku na realizację projektu wydatkowano 16 809 tys. zł.
10.2.3.5 „Modernizacja stopnia Chróścice - przystosowanie do III klasy drogi wodnej”
Zakres wykonanych w 2015 roku robót budowlanych:
- dokończenie przebudowy i umocnienia dolnej tamy rozdzielczej ;
- remont ścian komory i peronów małej śluzy ;
- rozbiórka jazu kozłowo-iglicowego ;
- wykonanie i ubezpieczenie poszurów jazowych ;
- dokończenie budowy przepławki dla ryb z pomieszczeniem do obserwacji migracji ryb ;
- wykonanie urządzeń kontrolno-pomiarowych ;
- dokończenie przebudowy śluzy pociągowej wraz z jej awanportami, dalbami cumowniczymi
i sterownią śluzową ;
- roboty elektryczne, malarskie i wykończeniowe na jazie i śluzie ;
- zagospodarowanie terenu wokół osiedla przystopniowego i śluzy pociągowej ;
42
- wykonanie asfaltowej nawierzchni lewo i prawostronnych dróg dojazdowych i placów
manewrowych ;
- wykonanie na prawym i lewym brzegu pochylni dla łodzi i kajaków wraz z drogami
dojazdowymi ;
- wykonanie systemów sterowania jazem i śluzą pociągową oraz urządzeń i instalacji do
monitoringu obiektów i pracy urządzeń na stopniu wodnym ;
- wykonanie radiowej łączności telefonicznej.
W 2015 r. na realizację projektu wydatkowano 17 768 tys. zł. Projekt został zakończony
w 2015 r.
-
-
10.3
-
10.4
Ponadto RZGW realizowały prace przygotowawcze dla projektów inwestycyjnych:
Modernizacja jazów odrzańskich na odcinku w zarządzie RZGW Wrocław woj. opolskie;
Remont i modernizacja zabudowy regulacyjnej Odry swobodnie płynącej – Odbudowa
i modernizacja zabudowy regulacyjnej w celu przystosowania odcinka Odry od Malczyc do
ujścia Nysy Łużyckiej do III klasy drogi wodnej ;
Modernizacja i budowa obiektów hydrotechnicznych na Odrze skanalizowanej ;
Modernizacja śluz odrzańskich na Kanale Gliwickim - przystosowanie do III kl. drogi wodnej etap II ;
Modernizacja Kanału Gliwickiego ;
Remont i modernizacja zabudowy regulacyjnej na Odrze granicznej w celu zapewnienia
zimowego lodołamania.
PROGRAM OPERACYJNY INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO 2014-2020
RZGW zawarły umowy dotyczące przygotowania projektów pozakonkursowych:
„Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław – etap II – Regionalny Zarząd
Gospodarki Wodnej w Gdańsku” ;
„Budowa lodołamaczy dla RZGW Gdańsk” ;
„Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny na rzece Odrze w województwie śląskim
(polder)” ;
„Kontynuacja programu budowy lodołamaczy dla RZGW Szczecin” ;
„Budowa 2 lodołamaczy dla potrzeb zimowej osłony przeciwpowodziowej na terenie
działania RZGW w Warszawie” ;
„Ochrona przed powodzią Kotliny Kłodzkiej ze szczególnym uwzględnieniem ochrony Miasta
Kłodzka”.
PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA 2007-2013
10.4.1 Priorytet VI: Polska gospodarka na rynku międzynarodowym – Działanie 6.4. – Inwestycje
w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym
10.4.1.1 „Rewitalizacja Kanału Elbląskiego na odcinkach Jezioro Drużno – Miłomłyn, Miłomłyn –
Zalewo, Miłomłyn – Ostróda – Stare Jabłonki”
Beneficjent projektu – RZGW w Gdańsku.
Orientacyjny koszt całkowity projektu 115 000 tys. zł. Projekt został podzielony na 4 zadania
inwestycyjne:
43
1) „Przebudowa Kanału Elbląskiego na szlakach żeglownych: Miłomłyn - Ostróda - Stare
Jabłonki, Miłomłyn - Iława, Jezioro Ruda Woda - Jezioro Bartężek”. Zadanie zrealizowane
w latach 2009 – 2015.
2) „Rewitalizacja Kanału Elbląskiego na odcinku pomiędzy wrotami Buczyniec a pochylnią
Całuny”. Zadanie zrealizowane w latach 2009 – 2015.
3) „Przebudowa śluz: Miłomłyn, Zielona, Ostróda i Mała Ruś na Kanale Elbląskim”. Zadanie
zostało zrealizowane w latach 2010 – 2014, składało się z dwóch etapów:
 Etap I – „Przebudowa śluzy Ostróda i śluzy Mała Ruś” ukończono w 2013 r.;
 Etap II – „Przebudowa śluzy Miłomłyn i śluzy Zielona” ukończono w 2014 r.
4) Oznakowanie turystyczne przy obiektach kanału. Zadanie zostało zrealizowane w roku 2015.
Ważniejsze prace i efekty podjętych działań na rzecz Projektu:
 kontynuowano i zakończono roboty budowlane objęte zadaniem pn.: „Rewitalizacja
Kanału Elbląskiego na odcinku pomiędzy wrotami Buczyniec a pochylnią Całuny – roboty
budowlane na odcinkach pochylniowych” (przedsięwzięcie realizowane w ramach
Zadania nr 2);
 kontynuowano i zakończono roboty budowlane objęte zadaniem pn.: „Rewitalizacja
Kanału Elbląskiego na odcinku pomiędzy wrotami Buczyniec a pochylnią Całuny – roboty
budowlane na odcinkach międzypochylniowych” (przedsięwzięcie realizowane w ramach
Zadania nr 2);
 wykonano oznakowanie informacyjno-turystyczne przy obiektach kanału (zadanie nr 4
projektu);
 wykonano ekspozycję w nowo wybudowanym budynku Izby Historii Kanału Elbląskiego
(IHKE);
 wyposażono IHKE m.in. w makietę pochylni Buczyniec, dwa infokioski z warstwą
multimedialną, dwa monitory LCD, telewizor w sali kinowej na którym jest odtwarzany
film o Kanale Elbląskim (zrealizowany na potrzeby projektu);
 prowadzono działania informacyjno – promocyjne zgodnie z zapisami porozumienia
o dofinansowanie (m.in. wykonanie albumu i folderu o Rewitalizacji Kanału Elbląskiego).
Projekt został zakończony.
W 2015 r. na realizację projektu wydatkowano 17 078 tys. zł.
10.4.2 Priorytet VII: Społeczeństwo informacyjne - budowa elektronicznej administracji
W ramach powyższego priorytetu realizowany jest projekt pn. „Informatyczny system osłony
kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami (ISOK)”.
Projekt ISOK jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, Narodowego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz budżetu państwa. Zgodnie z aneksem nr 8 do Porozumienia
o dofinansowanie nr POIG.07.01.00-00-025/09-00 całkowity koszt realizacji Projektu wynosi
299,9 mln zł, w tym wartość dofinansowania ze środków UE 236,2 mln zł. Wartość dofinansowania
ze środków NFOŚiGW wynosi 29,2 mln zł. Projekt ISOK uzyskał status tzw. „projektu
niefunkcjonującego” i zgodnie z obowiązującym aneksem do Porozumienia o dofinansowanie jego
zakończenie przewidziano na 30 września 2016 r. Wydatki ponoszone w ramach Projektu mogły być
kwalifikowalne ze środków UE do końca 2015 r. Od stycznia 2016 r. Projekt realizowany będzie
wyłącznie ze środków krajowych. W 2015 r. na realizację projektu wydatkowano 16 703 tys. zł.
44
Celem głównym Projektu jest stworzenie systemu, który stanowić będzie narzędzie wsparcia
systemu zarządzania kryzysowego w Polsce. Celem Projektu jest stworzenie elektronicznej platformy
informatycznej (Systemu ISOK) wraz z niezbędnymi rejestrami referencyjnymi, która stanowić będzie
narzędzie wsparcia systemu zarządzania kryzysowego w Polsce, poprzez pomoc w rozpoznaniu oraz
ostrzeganiu przed ekstremalnymi zjawiskami atmosferycznymi, hydrologicznymi oraz zdarzeniami
technologicznymi (synergicznymi). System stanowić będzie również narzędzie (aplikację)
wspomagającą rutynowe i incydentalne zadania związane z zarządzaniem, aktualizacją,
przetwarzaniem oraz udostępnianiem danych (np. informowanie o stanie danego zagrożenia,
przeprowadzanie wymaganych analiz z wykorzystaniem informacji geoprzestrzennej, czy
generowanie raportów).



10.5
W 2015 r. w ramach Projektu ISOK zrealizowano:
Produkt (wskaźnik) pn. Opracowanie numerycznego modelu terenu (NMT) dla wskazanej
powierzchni kraju. NMT opracowany metodą lotniczego skanowania laserowego stanowi
jeden z kluczowych produktów do oceny ryzyka powodziowego oraz zarządzania tym
ryzykiem.
Kampanię informacyjno-promocyjną propagującą efekty Projektu. Kluczowy element
kampanii, konferencja pt. „ MĄDRY POLAK PRZED WODĄ - czyli Informatyczny system osłony
kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami”, odbyła się 3 grudnia 2015 r.
Etap 4 umowy, której przedmiotem jest „Projekt, budowa i wdrożenie informatycznego
systemu osłony kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami (ISOK) oraz świadczenie usługi
gwarancyjnej po wdrożeniu tego systemu” (powstała pilotażowa wersja systemu ISOK).
REALIZACJA ZADAŃ
OPERACYJNYCH
I INNYCH PROGRAMÓW
FINANSOWANYCH
ZE
ŚRODKÓW
REGIONALNYCH
PROGRAMÓW
W 2015 roku Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie kontynuował prace
związane z realizacją projektów w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Mazowieckiego 2007-2013. Były to projekty:
 „Remont zapór bocznych Jeziora Zegrzyńskiego Kania-Popowo”
Na realizację przedsięwzięcia w 2015 r. wykorzystane zostały środki w wysokości 3 690 tys. zł.

„Udrożnienie ujściowego odcinka rzeki Bug od ujścia do rz. Narew do km 5+000 – etap I”
Na realizację przedsięwzięcia w 2015 r. wykorzystane zostały środki w wysokości 4 850 tys. zł.
10.5.1 Instrument Finansowy Life +
Kontynuowany był przez RZGW w Warszawie projekt związany z odbudową ekosystemu
zbiornika Sulejowskiego, realizowany we współpracy z Europejskim Regionalnym Centrum
Ekohydrologii, jako projekt „Ekotony dla redukcji zanieczyszczeń obszarowych” (EKOROB) w ramach
programu LIFE+ Environment Policy and Governance, LIFE08 ENV/PL/000519. Projekt został
zakończony.
45
10.6
PROJEKT OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ W DORZECZU ODRY I WISŁY
W 2015 r. rozpoczęto prace związane z Projektem ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu
Odry i Wisły (POPDOW). Będzie on realizowany przy pomocy międzynarodowych instytucji
finansowych, w tym Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (nazywanego również Bankiem
Światowym) oraz Banku Rozwoju Rady Europy, jak również przy wsparciu środków z Funduszu
Spójności oraz budżetu państwa. Całkowity koszt projektu oszacowano na ok. 1 202 mln euro.
Celem Projektu OPDOW jest poprawa ochrony przed powodzią dla osób mieszkających
w wybranych obszarach dorzecza Odry i dorzecza górnej Wisły oraz wzmocnienie zdolności
instytucjonalnych administracji publicznej do bardziej skutecznego ograniczania skutków powodzi.
W wyniku realizacji projektu powstanie infrastruktura zarządzania powodziowego wraz
z powiązanymi z nią środkami technicznymi w trzech wyodrębnionych obszarach Polski: (I) dorzecze
Środkowej i Dolnej Odry; (II) Kotlina Kłodzka (dorzecze Nysy Kłodzkiej); oraz (III) dorzecze Górnej
Wisły.
Projekt ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry i Wisły składa się z 5 komponentów:
- Komponent 1: Ochrona przeciwpowodziowa Środkowej i Dolnej Odry ;
- Komponent 2: Ochrona przeciwpowodziowa Kotliny Kłodzkiej ;
- Komponent 3: Ochrona przeciwpowodziowa Górnej Wisły ;
- Komponent 4: Wzmocnienie instytucjonalne i modernizacja systemu prognozowania ;
- Komponent 5: Zarządzanie projektem i opracowanie dalszych studiów.
10.7
PROGRAM BUDOWY ZBIORNIKA WODNEGO ŚWINNA PORĘBA W LATACH 2006 – 2015
Przedsięwzięcie realizowane jest przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie.
Budowa zbiornika wodnego Świnna Poręba od 2006 r. objęta jest nowelizowaną ustawą
o ustanowieniu programu wieloletniego. Począwszy od 2011 przedsięwzięcie w całości finansowane
jest ze środków NFOŚiGW.
Trudności przy ustalaniu kwoty dotacji na finansowanie w 2015 r., spowodowały, że
ostatecznie przyznana kwota nie wystarczyła na zakończenie inwestycji w planowanym terminie –
2015 r.
W dniu 11.03.2015 r. została zawarta umowa nr 59/2015/Wn-06/GW-ZB/D z NFOŚiGW na
kwotę 80,0 mln zł.
Ostatecznie wykorzystanie środków na poszczególnych zadaniach przedstawiało się
następująco:
Zadanie I - Zbiornik
- 43,1 mln zł
Zadanie II - Przebudowa dróg
- 24,9 mln zł
Zadanie III – Przełożenie linii kolejowej
- 0,9 mln zł
Rezerwa
- 11,9 mln zł
Razem:
- 80,8 mln zł
W ramach przyznanych limitów finansowych na 2015 rok prowadzono prace na obiektach
trzech zadań:
 Zadanie I - Zbiornik
 Czasza – przygotowanie zbiornika do zalewu;
 Zapora ;
46






Inne obiekty przekroju piętrzenia – elektrownia ;
Obiekty zaplecza eksploatacyjnego ;
Sieci zewnętrzne dla obiektów piętrzenia i eksploatacji ;
Przebudowa obiektów liniowych na obrzeżu zbiornika;
Ośrodek zarybieniowy ;
Pozostałe prace:
 zgodnie z planem zatwierdzonym przez NFOŚiW dokonano zakupu niezbędnego
wyposażenia dla potrzeb eksploatacji zbiornika ;
 rozpoczęto procedurę rozruchu obiektów.

Zadanie II – Przebudowa dróg
 Droga krajowa nr 28 ;
 Drogi lokalne w gminie Mucharz, Zembrzyce, Stryszów.

Zadanie III – Przebudowa linii kolejowej
 Inwestycje w ramach tego zadania zostały zakończone w 2014 roku. W 2015 roku dokonano
jedynie wykupu reszty gruntów pod linię kolejową.
W 2015 r. z powodu panującej suszy hydrologicznej zmieniony został planowany
harmonogram realizacji robót. Nie wykonano planowanego rozruchu zbiornika i elektrowni, części
przygotowania do zalewu czaszy zbiornika, doszczelnienia sztolni w układzie piętrzenia oraz innych
mniejszych robót niezbędnych do wykonania po napełnieniu zbiornika.






10.8
Z powodu nieotrzymania środków w pełnej, niezbędnej wysokości, do wykonania pozostały:
Zabezpieczenie osuwisk (osuwisko czynne pod drogą krajową nr 28, zbocze osuwiskowe
Ostałowa, osuwisko 11A i 11B w strefie cofkowej zbiornika) ;
Droga Brańkówka – Wodniakówa – Gołębiówka ;
Droga Dąbrówka – Durówka ;
Modernizacja drogi Łękawica – Zagórze ;
Stabilizacja dna i lokalnego umocnienia linii brzegowej potoku Jaszczurówka w km 3+000 –
6+500 w gminie Mucharz ;
Stabilizacja dna i linii brzegowej potoku Stryszówka w km 2+800 – 7+500 w gminie Stryszów.
PROGRAM DLA ODRY – 2006
Na skutek przyjęcia uchwały Nr 118/2013 z dnia 2 lipca 2013 r. o „Planie działania w zakresie
planowania strategicznego w gospodarce wodnej”, Rada Ministrów założyła rezygnację z programów
sektorowych w gospodarce wodnej.
Biorąc powyższe pod uwagę, w dniu 28 listopada 2014 r. Sejm uchwalił ustawę o uchyleniu
ustawy o ustanowieniu programu wieloletniego „Program dla Odry-2006” (Dz. U. poz. 1856),
natomiast Rada Ministrów przyjęła w dniu 26 sierpnia 2014 r. rozporządzenie w sprawie zniesienia
Pełnomocnika Rządu do Spraw Programu dla Odry-2006 (Dz. U. poz. 1269) jakim był Wojewoda
Dolnośląski.
Zgodnie z art. 4 ww. ustawy Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej od 1 stycznia
2015 r. przejął koordynację zadań wynikających z dotychczasowego programu wieloletniego.
Z zadań stanowiących załącznik do ustawy uchylającej Program, realizowano w 2015 r. m.in.:
 budowę zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze (polder) ;
47


budowę stopnia wodnego Malczyce na rzece Odrze ;
prace na obiektach hydrotechnicznych:
- w dorzeczu górnej Odry ;
- na Odrze swobodnie płynącej ;
- w zlewni Warty ;
- Kanału Gliwickiego – modernizacja śluz.
Na realizację zadań w 2015 r. w budżecie państwa, w rezerwie celowej poz. 18, przeznaczonej
na kontynuację zadań wynikających z uchylonego „Programu dla Odry-2006” przeznaczono
47 510 tys. zł. Zgodnie z art. 3 ust 2 ustawy likwidującej Program, łączne nakłady na realizację zadań
w 2015 r. nie mogły przekroczyć kwoty 1 205 456 711 zł. Oznacza to, że większość zadań
wynikających z uchylonego Programu finansowana była z innych źródeł.
Rezerwa celowa budżetu państwa poz. 18 została rozdysponowana w 2015 r. w następujący
sposób:
Minister Środowiska – część budżetu 22
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu
Wojewoda Dolnośląski – część budżetu 85/02
Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu
620 tys. zł
3 830 tys. zł
600 tys. zł
42 460 tys. zł
10.8.1 ,,Budowa zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze woj. śląskie
(Polder)”
Na realizację zadania w roku 2015 zostało wydatkowano łącznie 227 000 tys. zł, w tym
z poszczególnych źródeł finansowania:
617 tys. zł
 Budżet Państwa - Rezerwa celowa poz. 18 - „Program dla Odry 2006”
129 306 tys. zł
 Kredyt Banku Rozwoju Rady Europy
42 399 tys. zł
 Kredyt Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju
6 320 tys. zł
 Środki towarzyszące budżetu państwa
6 858 tys. zł
 Budżet Państwa - Rezerwa celowa poz. 4 - Przeciwdziałanie i usuwanie
skutków klęsk żywiołowych
41 500 tys. zł
 Budżet Państwa - Rezerwa celowa poz. 59 - Dofinansowanie zadań
z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej
W 2015 r. kontynuowano realizację inwestycji, w tym robót budowlanych zarówno na
polderze jak i Nowej Wsi (nowe siedlisko dla mieszkańców wsi Nieboczowy).
Roboty budowlane na polderze prowadzono na pięciu podstawowych obiektach: zaporze
czołowej z budynkami, zaporze lewobrzeżnej z budowlami towarzyszącymi, zaporze prawobrzeżnej
z budowlami towarzyszącymi, zapleczu eksploatacyjnym oraz w czaszy zbiornika (zagospodarowanie).
W ramach budowy Nowej Wsi w latach 2014-2015 zakończono:
budowę infrastruktury technicznej w zakresie dróg, kanalizacji deszczowej, sanitarnej
i sieci wodociągowej we wsi Syrynia w Gminie Lubomia;
przebudowę sieci elektroenergetycznej SN i NN dla Nowej Wsi w Gminie Lubomia;
projekt i wykonanie oczyszczalni ścieków dla Nowej Wsi w gminie Lubomia.
-
48
W związku z realizacją robót budowlanych na polderze kontynuowano wyprzedzające
i ratunkowe badania archeologiczne oraz wykonywanie nadzoru w trakcie prowadzenia robót.
10.8.2
„Budowa stopnia wodnego Malczyce”
Budowa stopnia Malczyce o wartości kosztorysowej 1 414 552 tys. zł realizowana jest przez
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu.
W 2015 r. na realizację zadania wydatkowano kwotę 41 007 tys. zł, w tym:
 Rezerwa celowa budżetu państwa przeznaczona na kontynuację zadań wynikających
z ustawy uchylającej Program dla Odry-2006 407 tys. zł
 NFOŚiGW
40 600 tys. zł
W 2015 r. prowadzono roboty budowlane na awanportach śluzy, śluzie żeglugowej, dolnym
i górnym stanowisku stopnia, jazie ruchomym z przepławką dla ryb, elektrowni. Ponadto likwidowano
ujemne skutki piętrzenia oraz realizowano doprowadzenie energii elektrycznej do obiektów stałych.
10.8.3 „Modernizacja wałów przeciwpowodziowych na terenie m. Częstochowa (odc. L-II) –
kontynuacja – rozbudowa wału na odcinku od km 5+160 do km 5+900 węzła
częstochowskiego”
RZGW w Poznaniu w ramach środków z rezerwy celowej budżetu państwa poz. 18
kontynuował rozbudowę wału rzeki Warty w Częstochowie. Zadanie zostało zakończone.
Na realizację zadania w 2015 r. wydatkowano kwotę 4 008 tys. zł, w tym 3 830 tys. zł
z rezerwy celowej oraz 178 tys. zł ze środków miasta Częstochowa.
10.9
PROGRAM OCHRONY PRZED POWODZIĄ W DORZECZU GÓRNEJ WISŁY
Program ochrony przed powodzią w dorzeczu Górnej Wisły powstał w celu zabezpieczenia
południowych województw kraju przed katastrofalnymi skutkami powodzi. Na skutek przyjęcia
uchwały Nr 118/2013 z dnia 2 lipca 2013 r. o „Planie działania w zakresie planowania strategicznego
w gospodarce wodnej”, uchwałą Rady Ministrów nr 169/2014 z dnia 26 sierpnia 2014 r. program ten
został uchylony. Zadania inwestycyjne wynikające z Programu rozpoczęte i niezakończone do dnia
wejścia w życie uchwały były realizowane w 2015 r.
W 2015 r. RZGW w Gliwicach i RZGW w Krakowie w ramach Programu realizowały
następujące zadania:
1) RZGW Gliwice:
 Odbudowa urządzeń wodnych zabudowy regulacyjnej rz. Biała w km 0+000 – 5+150,
m. Czechowice-Dziedzice, Bestwina, woj. śląskie ;
 Analiza zagrożenia powodziowego i programu inwestycyjnego w zlewni Białej ;
 Analiza zagrożenia powodziowego i programu inwestycyjnego w zlewni Przemszy.
Zadania realizowane były ze środków rezerwy celowej budżetu państwa poz. 4.
Wydatkowano kwotę ogółem 1 404 tys. zł.
Ponadto w ramach Programu realizowano zadanie pn. ,,Uporządkowanie gospodarki
wodnej zespołu zbiorników Przeczyce, Kuźnica Warężyńska i Pogoria oraz modernizacja obiektów
przeciwpowodziowych doliny Przemszy, woj. śląskie – Etap I – Zbiornik Przeczyce” ze środków
rezerwy celowej budżetu państwa poz. 59 wydatkowano kwotę 5 821 tys. zł.
49
2) RZGW Kraków
 Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Wisłoki ;
 Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Czarnej Staszowskiej ;
 Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Nidy ;
 Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Soły ;
 Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Skawy ;
 Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Dunajca ;
 Analiza zagrożenia powodziowego i programu inwestycyjnego w zlewni Łęgu i Trześniówki ;
 Studium wykonalności dla zadania:
Odtworzenie pierwotnej pojemności zbiornika
przystopniowego Rzeszów ;
 Studium wykonalności dla zadania: Odmulenie zbiornika wodnego Tresna ;
 Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Dunajca w zakresie rozważenia dodatkowego
wariantu inwestycyjnego, polegającego na odmuleniu zbiornika w Rożnowie ;
 Opracowanie inwentaryzacji przyrodniczej dla planowanych zadań wynikających z Analizy,
programu inwestycyjnego w zlewni Raby.
Zadania realizowane były ze środków rezerwy celowej budżetu państwa poz. 4.
Wydatkowano kwotę ogółem 8 114 tys. zł.
Ponadto z Programu, ze środków rezerwy celowej budżetu państwa poz. 59, w wysokości
8 960 tys. zł, realizowano następujące zadania:
 Rozbudowa pompowni nr 3 w Pietrzykowicach - ZW Tresna na rz. Sole;
 Zabudowa koryta pot. Sitniczanka km 5+955-6+620 m. Binarowa;
 Stabilizacja dna i zabezpieczenie brzegów rz. Raby km 69+500-71+660 m. MyśleniceOsieczany.
10.10
PROGRAM PRIORYTETOWY NARODOWEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI
WODNEJ PN. „BUDOWA, PRZEBUDOWA I ODBUDOWA OBIEKTÓW HYDROTECHNICZNYCH”, CZĘŚĆ
1. OBIEKTY ZGŁASZANE PRZEZ PREZESA KZGW
Jest to program priorytetowy, dotyczący gospodarki wodnej, który zgodnie z przepisami
ustawy Prawo ochrony środowiska i ustawy Prawo wodne jest uzgadniany przez Prezesa Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej. Celem programu jest poprawa bezpieczeństwa powodziowego,
ograniczenie zjawiska suszy oraz retencjonowanie wody.
Prezes KZGW, w porozumieniu z dyrektorami regionalnych zarządów gospodarki wodnej,
sporządził listę przedsięwzięć do dofinansowania z tego programu. Wszystkie obiekty, które znajdują
się na liście Prezesa KZGW, umieszczane są na niej po uprzednim szczegółowym przeanalizowaniu
konieczności ich wykonania, zakresu, jak również kosztu.
W lipcu 2015 roku Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej został poinformowany
przez Prezesa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej o przyznanej na lata
2015-2018 kwocie w wys. 610,6 mln zł, przeznaczonej na realizację zadań w ramach ww. programu
priorytetowego.
Po dokonanych w 2015 roku kilku aktualizacjach listy, znalazło się na niej 30 zadań.
W 2015 roku na zadania te wydatkowano kwotę w wysokości 164 mln zł, zakończono 16 zadań.
Ważniejsze zadania realizowane w 2015 r. w ramach środków tego programu to: budowa
stopnia wodnego Malczyce, budowa zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny, remont
obiektów Kanału Augustowskiego, modernizacja Kanału Bydgoskiego.
50
10.11
ZADANIA W ZAKRESIE UTRZYMANIA WÓD I URZĄDZEŃ WODNYCH
Zadania w zakresie utrzymania wód i urządzeń wodnych, w tym śródlądowych dróg wodnych,
realizowane są w imieniu Prezesa KZGW przez dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki
wodnej. Zadania te realizowano: w ramach środków budżetowych części 22 budżetu państwa gospodarka wodna, przyznanych w ustawie budżetowej, z rezerw budżetu państwa, z budżetu
środków europejskich, jak również z partycypacji i udziałów użytkowników.











W administracji i eksploatacji regionalnych zarządów gospodarki wodnej znajduje się, m.in.:
ponad 11 600 km rzek;
ponad 3 650 km dróg wodnych;
ponad 13 000 km potoków górskich;
31 zbiorników wodnych (35 uwzględniając stopnie wodne Mylof, Rzeszów, Włocławek oraz
Dębe) ;
11 suchych zbiorników przeciwpowodziowych oraz polder ;
44 nadpiętrzone jeziora;
kilkadziesiąt jazów i śluz ;
około 230 km wałów przeciwpowodziowych ;
budowle regulacyjne na rzekach o podstawowym znaczeniu dla gospodarki wodnej oraz na
jeziorach i kanałach żeglownych ;
obiekty zabudowy potoków górskich ;
inne obiekty hydrotechniczne (wrota przeciwpowodziowe, pompownie, pochylnie, porty,
przystanie i zimowiska).
Szczegółowe zestawienie informacji, dotyczących majątku
w administracji regionalnych zarządów, przedstawiono w Tabeli 4.
trwałego,
będącego
Najważniejszymi zadaniami z zakresu utrzymania wód i urządzeń wodnych, prowadzonymi
przez regionalne zarządy gospodarki wodnej były:
 remonty budowli regulacyjnych zniszczonych podczas przejścia wód wezbraniowych ;
 przywracanie koryt rzek do stanu sprzed powodzi lub wezbrania (w ramach likwidacji szkód
w korytach rzek) ;
 remonty obiektów hydrotechnicznych ;
 bieżąca konserwacja koryt cieków ;
 udrażnianie koryt rzek i potoków górskich ;
 remonty zapór przeciwrumowiskowych i innych zabezpieczeń przeciwerozyjnych.
Z doświadczeń w utrzymywaniu obiektów budowlanych wynika ogólna zasada, że dla
prawidłowego utrzymania tego typu budowli należy rocznie przeznaczać środki stanowiące 2-3%
wartości danego obiektu. Przy wartości majątku administrowanego przez regionalne zarządy,
oszacowanej na około 23,6 mld złotych (dane w poziomie cen z 2008 r.), na prawidłowe jego
utrzymanie, w dobrym stanie technicznym, konieczne jest wydatkowanie środków w wysokości
470 - 700 mln rocznie. Nadmienić tu także należy, że rząd polski został zobowiązany do utrzymywania
w odpowiednim stanie technicznym majątku, zrealizowanego w ramach umów z międzynarodowymi
instytucjami finansowymi, co również wpływa na konieczność pozyskiwania niezbędnych nakładów
finansowych.
51
Tabela 4. Majątek będący w administracji regionalnych zarządów gospodarki wodnej w 2015 r.
Lp.
Wyszczególnienie
Jednostka
miary
RZGW
Gdańsk
RZGW
Gliwice
RZGW
Kraków
RZGW
Poznań
RZGW
Szczecin
RZGW
RZGW
Warszawa Wrocław
RZGW
razem
Długość dróg wodnych
1 śródlądowych ogółem,
w tym:
km
530,0
92,4
292,0
764,5
278,4
1 228,3
473,5
3 659,1
a)
- rzeki żeglowne
km
319,0
47,4
203,0
456,5
246,4
871,0
462,5
2 605,8
b)
- jeziora żeglowne
km
92,0
0
0
27,5
14,5
150,8
0,0
284,8
c)
- sztuczne drogi
wodne, w tym:
km
119,0
45,0
89,0
280,5
17,5
206,5
11,0
768,5
- kanały
km
66,0
45,0
17,2
81,1
17,5
71,9
11,0
309,7
- skanalizowane
odcinki rzek
km
53,0
0
71,8
199,4
0,0
134,6
0,0
458,8
830,9
1 402,9
1 108,7
45,0
2 003,0
1117,0
8 540,5
263,2 11 390,9
0,0
0,0
0,0
1575,1
13 229,2
2
Długość rzek
nieżeglownych
km
2 033,0
3
Długość potoków
górskich
km
0,0
4 Jeziora nadpiętrzone
szt.
0
0
0
3
0
41
0
44
szt.
0
8
7
3
0
3
10
31
szt.
0
1
0
0
0
0
11
12
7 Stopnie wodne
szt.
12
0
7
24
0
24
26
93
8 Jazy
szt.
2
30
3
24
1
8
0
68
9 Śluzy
szt.
3
7
0
8
2
7
0
27
szt.
4
0
3
1
0
1
5
14
szt.
4
0
1
0
0
0
5
10
12 Pompownie
szt.
0
0
21
3
0
0
16
40
13 Pochylnie
szt.
5
0
0
0
0
0
2
7
14 Porty i zimowiska
szt.
2
0
0
0
0
4
0
6
km
0
159,3
2,8
21,5
0
0
46
229,6
5 Zbiorniki wodne
6
1
Suche zbiorniki
przeciwpowodziowe
10 Elektrownie wodne
11
15
Wrota
przeciwpowodziowe
Wały
przeciwpowodziowe
1
Mylof (RZGW Gdańsk), Włocławek oraz Dębe (RZGW Warszawa), Rzeszów (RZGW Kraków) wykazane zostały
jako stopnie wodne
W 2010 roku, i w latach kolejnych, wody powodziowe poczyniły znaczne szkody w majątku
Skarbu Państwa, administrowanym przez regionalne zarządy gospodarki wodnej. Zgodnie
z aktualizacją szkód powodziowych wg stanu na koniec 2015 r. wartość szkód powstałych w latach
2010-2015 wynosi łącznie ponad 2 756,0 mln zł. Dla wszystkich zinwentaryzowanych zadań określono
stopień pilności zależny od zagrożenia dla życia ludzi lub zlokalizowanej w pobliżu infrastruktury
technicznej.
52
W 2015 r. łączna kwota finasowania działań w zakresie utrzymania wód i urządzeń wodnych
oraz związanych z nimi zadań w zakresie usuwania skutków powodzi i zapewnienia zimowej ochrony
przeciwpowodziowej wyniosła 156 022,2 tys. zł, z czego na utrzymanie wód będących w administracji
regionalnych zarządów gospodarki wodnej wydatkowano łącznie 33 221,3 tys. zł., na utrzymanie
urządzeń wodnych - 74 731,5 tys. zł. W ramach działań, związanych z zapewnieniem odpowiednich
warunków spływu wód i ochrony przed powodzią w okresie zimowym utrzymywano pogotowie
lodołamaczy oraz prowadzono akcję lodołamania – łączny koszt zimowej ochrony
przeciwpowodziowej wyniósł 13 803,1 tys. zł., przy czym z budżetu państwa (łącznie ze środkami
z rezerw celowych) wydatkowano kwotę 10 215,1 tys. zł. W ramach realizacji zadań związanych
z usuwaniem skutków powodzi, regionalne zarządy gospodarki wodnej wydatkowały 31 507,4 tys. zł.
Głównym źródłem finansowania zadań w zakresie utrzymania wód i urządzeń wodnych oraz
związanych z nimi zadań w zakresie usuwania skutków powodzi i zapewnienia zimowej ochrony
przeciwpowodziowej były środki krajowe, bilansowane w budżecie państwa (budżet, rezerwy
celowe), w ramach którego w roku 2015 wydatkowano 141 643,2 tys. zł.
Z uwagi na niewystarczające środki, jakimi dysponował resort środowiska, przewidziane
limitami ustawy budżetowej w cz. 22 budżetu państwa, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki
Wodnej, poprzez Ministra Środowiska, czynił starania o pozyskanie środków z rezerw celowych
budżetu państwa, w tym przeznaczanych na usuwanie skutków powodzi.
Szczegółowe dane dotyczące wydatków, ponoszonych przez poszczególne regionalne zarządy
gospodarki wodnej na utrzymanie wód i urządzeń wodnych, likwidację skutków powodzi oraz
zapewnienie zimowej ochrony przeciwpowodziowej przedstawiono w Tabeli 5.
Tabela 5. Wydatki związane z utrzymywaniem wód i urządzeń wodnych (w tym partycypacje
i udziały) oraz działania związane z likwidacją skutków powodzi, jak również zapewnieniem
osłony przeciwlodowej w 2015 r. wg RZGW (w tys. zł).
RZGW
Utrzymanie
wód
Utrzymanie
urządzeń
wodnych
1
Zakupy
inwestycyjne
dla potrzeb
utrzymania
wód i urządzeń
wodnych
4
Usuwanie
skutków
powodzi
Zimowa
ochrona
przeciwpowodziowa
5
6
Ogółem
2
3
RZGW w Gdańsku
6 343,0
1 382,0
1 438,0
0,0
2 706,0
11 869,0
RZGW w Gliwicach
2 646,7
13 161,0
39,6
1 924,2
0,0
17 771,5
RZGW w Krakowie
9 525,0
23 665,0
745,0
14 800,0
0,0
48 735,0
RZGW w Poznaniu
2 370,6
2 894,5
26,3
1 733,2
480,1
7 504,7
662,0
703,0
0,0
1 147,0
3 926,0
6 438,0
RZGW w Warszawie
8 112,0
29 484,0
510,0
6 089,0
5 420,0
49 615,0
RZGW we Wrocławiu
3 562,0
3 442,0
0,0
5 814,0
1 271,0
14 089,0
33 221,3
74 731,5
2 758,9
31 507,4
13 803,1
156 029,2
RZGW w Szczecinie
Łącznie
7
Wszystkie zrealizowane w 2015 r. roboty w zakresie utrzymania wód i urządzeń wodnych
dotyczyły najpilniejszych działań, mających na celu poprawę stanu zabezpieczenia
przeciwpowodziowego ludności i mienia oraz zwiększenie możliwości korzystania z wód i urządzeń
wodnych, jak również z urządzeń infrastruktury technicznej związanej z rzekami. Szereg robót
53
realizowanych na rzekach będących śródlądowymi drogami wodnymi podyktowanych było potrzebą
utrzymania i zachowania ciągłości żeglugi, poprawą warunków żeglownych oraz niezawodnym
funkcjonowaniem urządzeń wodnych służących żegludze. Konieczność realizacji robót, oprócz
ogólnych przepisów ustawy Prawo budowlane potwierdzają nakazy wydane przez urzędy nadzoru
budowlanego.
W ramach powyższych prac m.in. udrożniono ponad 308 km rzek i potoków,
wyremontowano około 450 m murów oporowych, wykonano remonty ubezpieczeń poprzez narzuty
kamienne o łącznej kubaturze ponad 66 tys. m3. Ponadto na obszarach szczególnego zagrożenia
powodzią prowadzone były prace związane z wycinką drzew i zakrzaczeń. Oczyszczona powierzchnia
międzywali wyniosła ponad 540 ha. Prace te mają na celu poprawę możliwości przeprowadzenia
przez doliny rzeczne wód powodziowych oraz ograniczenie sedymentacji osadów jak i ograniczenie
miejsc zatorogennych. W związku z trwającym od marca do 15 października okresem lęgowym
ptaków, realizacja prac prowadzona jest głównie w IV kwartale i uzależniona w dużej mierze od
warunków hydro- i meteorologicznych. W 2015 r. z obszarów szczególnego zagrożenia powodzią
regionalne zarządy usunęły blisko 9,9 tys. drzew oraz ponad 160 ha zakrzaczeń.
Ponadto w 2015 r. sfinalizowano prace nad wytycznymi dla planów utrzymania wód (PUW).
Obowiązek opracowania PUW wynika z przepisów ustawy Prawo wodne. Dla zgłoszonych przez
dyrektorów WZMiUW, a także dyrektorów RZGW propozycji zadań, regionalne zarządy opracowały
projekty planów dla regionów wodnych, a także zleciły opracowanie strategicznych ocen
oddziaływania na środowisko dla tych dokumentów. Prezes KZGW, wspólnie z marszałkami
województw uzgadniał ww. projekty.
W Tabeli 6 przedstawiono źródła finansowania zadań dot. utrzymania wód i urządzeń
wodnych, likwidacji skutków powodzi oraz zapewnienia zimowej ochrony przeciwpowodziowej, a na
Rysunku 2 ich procentowy rozkład.
Niezwykle istotną sprawą w zakresie właściwego gospodarowania mieniem Skarbu Państwa
jest zapewnienie bezpiecznej eksploatacji urządzeń wodnych. Dla budowli, będących własnością
Skarbu Państwa, zaliczonych na podstawie przepisów ustawy - Prawo budowlane do I lub II klasy,
okresowe badania wykonuje, w ramach państwowej służby do spraw bezpieczeństwa budowli
piętrzących, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy Ośrodek
Technicznej Kontroli Zapór (IMGW PIB OTKZ).
Jednym z elementów kontroli stanu technicznego obiektów budownictwa wodnego są
również okresowe przeglądy budowli hydrotechnicznych, organizowane przez regionalne zarządy
gospodarki wodnej, z udziałem uprawnionych przedstawicieli innych instytucji, takich jak: urzędy
wojewódzkie, starostwa powiatowe (wydziały środowiska i rolnictwa, wydziały zarządzania
kryzysowego) i użytkowników (zespoły elektrowni wodnych, przedsiębiorstwa wodociągowe itp.).
Wyniki przeglądów okresowych oraz przeprowadzone oceny stanu technicznego pozwalają na
wytypowanie niezbędnych prac zabezpieczających i naprawczych.
54
Tabela 6. Środki wydatkowane przez regionalne zarządy gospodarki wodnej (oraz innych użytkowników wód
lub współkorzystających z urządzeń wodnych w ramach partycypacji i udziałów) na utrzymywanie
wód i urządzeń wodnych, likwidację skutków powodzi oraz zimową ochronę przeciwpowodziową
w 2015 r. (w tys. zł).
Źródło finansowania
Utrzymanie
wód
Utrzymanie
urządzeń
wodnych
Zakupy
inwestycyjne
dla potrzeb
utrzymania
wód i urządzeń
wodnych
1
2
3
4
Usuwanie
skutków
powodzi
Zimowa
ochrona
przeciwpowodziowa
Ogółem
6
7
8
Budżet Państwa i budżet
środków europejskich,
w tym:
33 061,3
68 253,5
2 758,9
31 507,4
10 215,1
Budżet Państwa cz. 22,
z wyłączeniem rezerw
celowych
16 711,3
15 877,8
2 248,9
44,1
2 609,0
37 491,1
Budżet Państwa - Rezerwa
celowa poz. 4 Przeciwdziałanie i
usuwanie skutków klęsk
żywiołowych
1 250,0
427,3
0,0
29 903,5
6 176,1
37 756,9
Budżet Państwa - Rezerwa
celowa poz. 59 Dofinansowanie zadań
z zakresu ochrony
środowiska i gospodarki
wodnej
10 551,0
51 948,4
510,0
1 559,8
1 430,0
65 999,2
396,0
0,0
0,0
0,0
0,0
396,0
Budżet środków
europejskich z
wyłączeniem rezerw
celowych
1 908,0
0,0
0,0
0,0
0,0
1 908,0
Budżet środków
europejskich – środki
z rezerw celowych
2 245,0
0,0
0,0
0,0
0,0
2 245,0
160,0
6 478,0
0,0
0,0
3 588,0
10 226,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
160,0
6 478,0
0,0
0,0
3 588,0
10 226,0
33 221,3
74 731,5
2 758,9
31 507,4
13 803,1
156 022,2
Budżet Państwa - Środki
z pozostałych rezerw
celowych
Środki pozabudżetowe,
w tym:
NFOŚiGW
Ogółem
145 796,2
55
Rysunek 2. Procentowy rozkład wydatków regionalnych zarządów gospodarki wodnej na utrzymywanie wód
i urządzeń wodnych, likwidację skutków powodzi oraz zimową ochronę przeciwpowodziową
w 2015 r., według źródeł finansowania.
0,25%
2,66%
6,55%
24,03%
42,30%
24,20%
Budżet Państwa cz. 22, z wyłączeniem rezerw celowych
Budżet Państwa - Rezerwa celowa poz. 4 - Przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych
Budżet Państwa - Rezerwa celowa poz. 59 - Dofinansowanie zadań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej
Niezwykle istotną sprawą w zakresie właściwego gospodarowania mieniem Skarbu Państwa
jest zapewnienie bezpiecznej eksploatacji urządzeń wodnych. Dla budowli, będących własnością
Skarbu Państwa, zaliczonych na podstawie przepisów ustawy - Prawo budowlane do I lub II klasy,
okresowe badania wykonuje, w ramach państwowej służby do spraw bezpieczeństwa budowli
piętrzących, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy Ośrodek
Technicznej Kontroli Zapór (IMGW PIB OTKZ).
Jednym z elementów kontroli stanu technicznego obiektów budownictwa wodnego są
również okresowe przeglądy budowli hydrotechnicznych, organizowane przez regionalne zarządy
gospodarki wodnej, z udziałem uprawnionych przedstawicieli innych instytucji, takich jak: urzędy
wojewódzkie, starostwa powiatowe (wydziały środowiska i rolnictwa, wydziały zarządzania
kryzysowego) i użytkowników (zespoły elektrowni wodnych, przedsiębiorstwa wodociągowe itp.).
Wyniki przeglądów okresowych oraz przeprowadzone oceny stanu technicznego pozwalają na
wytypowanie niezbędnych prac zabezpieczających i naprawczych.
56
11 MONITORING ZJAWISK LODOWYCH I LODOŁAMANIE
(podstawa prawna art. 88a oraz 90 ust. 1 pkt 5)
Regionalne zarządy gospodarki wodnej i Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej w okresie
zimowym prowadziły monitoring zjawisk lodowych na głównych rzekach. Obserwacje prowadzone
były codziennie, przez służby terenowe, na całej długości odcinków rzek administrowanych przez
regionalne zarządy gospodarki wodnej. Tak zorganizowany monitoring pozwala na uzyskiwanie
kompletnej informacji o przebiegu zjawisk lodowych (w tym dotyczących procentu zlodzenia, czy
grubości pokrywy lodowej) oraz występowania ewentualnych spiętrzeń i zatorów lodowych oraz
o prowadzonej akcji lodołamania.
Zapewnienie zimowej osłony przeciwpowodziowej odbywa się poprzez zapewnienie
odpowiedniej floty lodołamaczy, utrzymanie ich w stanie rezerwy i pogotowia oraz przeprowadzenie
w razie potrzeby akcji lodołamania. Za realizację ww. działań w regionach wodnych odpowiedzialni są
dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej. W celu zapewnienia zimowej osłony
przeciwpowodziowej na dolnym i granicznym odcinku Odry RZGW w Szczecinie podejmuje wspólne
działania z niemieckim Urzędem Wodno-Żeglugowym w Eberswalde.




Podstawowe rejony operacyjne lodołamania obejmują:
ujściowy i graniczny odcinek Odry od Szczecina do ujścia rzeki Nysy Łużyckiej oraz
w zależności od potrzeb dalej w górę rzeki wraz ze skanalizowanym odcinkiem Odry w rejonie
Wrocławia ;
dolny odcinek rzek Warty i Noteci ;
dolny odcinek Wisły od Gdańska do Włocławka ;
Zbiornik Włocławski.
W przypadku występowania nasilonych zjawisk lodowych, a w drugiej połowie roku – od dnia
wystąpienia zjawisk lodowych – Ośrodki Koordynacyjno – Informacyjne Ochrony
Przeciwpowodziowej lub inne właściwe merytorycznie komórki regionalnych zarządów gospodarki
wodnej oraz Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, w przygotowywanym codziennie komunikacie
o sytuacji hydrologicznej, przedstawiały informacje dotyczące bieżącej sytuacji lodowej na głównych
rzekach oraz zbiornikach retencyjnych, a także informacje o prowadzonej akcji lodołamania.
Informacje te przygotowywane były zgodnie ze wskazanym przez KZGW zunifikowanym wzorcem
graficznym. Graficzną część przykładowego codziennego komunikatu o zjawiskach lodowych
przedstawiono na Rysunku 3.
Informacje te przekazywane były służbom kryzysowym na szczeblu regionalnym przez
regionalne zarządy gospodarki wodnej, natomiast ze strony KZGW informacja zbiorcza z obszaru
całego kraju trafiała m.in. do Rządowego Centrum Bezpieczeństwa i Ministerstwa Środowiska.
W 2015 r. (w ramach sezonów lodowych 2014/2105 i 2015/2016) czynna osłona
przeciwlodowa przy użyciu lodołamaczy prowadzona była codziennie w okresach od 1 stycznia do
15 marca oraz od 1 do 31 grudnia. Okres osłony, w związku z występującymi warunkami hydrometeorologicznymi, został skrócony decyzją Dyrektora RZGW w Gdańsku o 30 dni oraz decyzją
Dyrektora RZGW w Warszawie o 15 dni. W tym okresie lodołamacze utrzymywane były w stanie
pogotowia lub rezerwy, aby w razie potrzeby mogły przystąpić do akcji lodołamania. Z uwagi na
korzystne warunki meteorologiczne i sytuację na rzekach, w okresie utrzymywania osłony
przeciwlodowej nie było konieczności prowadzenia akcji lodołamania.
57
Rysunek 3. Przykładowa grafika codziennego komunikatu o zjawiskach lodowych
W regionalnych zarządach gospodarki wodnej opracowane są „Instrukcje akcji lodołamania”,
które zawierają m.in. schemat organizacyjny struktur kierownictwa akcji wraz z ramowym zakresem
działania, a także schemat przepływu informacji oraz powiązań i zależności uczestniczących w akcji
jednostek.
Prowadzenie akcji lodołamania jest bardzo ważnym elementem czynnej ochrony przed
powodzią w okresie zimowego zlodzenia rzek. Na dolnych odcinkach głównych rzek kraju
lodołamacze stanowią jedyne, skuteczne narzędzie ochrony przed powodzią. Celem prowadzenia
akcji lodołamania jest zapewnienie swobodnego spływu lodów i wód roztopowych, a tym samym
przeciwdziałanie zagrożeniu powstawania powodzi zatorowych.
W 2015 r. kontynuowane były działania mające na celu unowocześnienie użytkowanej przez
regionalne zarządy gospodarki wodnej flotylli lodołamaczy. RZGW w Szczecinie przejął od
dotychczasowego armatora 6 jednostek, uniezależniając się w ten sposób od podmiotów
zewnętrznych przy zapewnieniu czynnej osłony przeciwpowodziowej. Przejęte lodołamacze zostały
zmodernizowane poprzez doposażenie w nowoczesny sprzęt m.in. urządzenia nawigacyjne.
12 WYKONYWANIE PRZEZ PREZESA KZGW ZADAŃ ORGANU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ,
W ZAKRESIE SPRAWOWANIA FUNKCJI ORGANU ODWOŁAWCZEGO I NADZORU
ADMINISTRACYJNEGO
(podstawa prawna art. 4 ust. 3)
Jedną z funkcji wykonywanych przez Prezesa KZGW jest pełnienie roli organu administracji
rządowej. Zgodnie z art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r.
poz. 469), Prezes KZGW jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów Kodeksu
postępowania administracyjnego w stosunku do marszałków województw, z wyłączeniem spraw
związanych z melioracjami wodnymi, ochroną wałów przeciwpowodziowych i nadzorem nad
związkami spółek wodnych. Prezes KZGW jest także organem wyższego stopnia w odniesieniu do
dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej.
Postępowania toczące się przed Prezesem KZGW jako organem wyższego stopnia dotyczyły
głównie zagadnień związanych z:
58











uzgodnieniami decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i decyzji
o lokalizacji inwestycji celu publicznego na obszarach zmeliorowanych i szczególnego
zagrożenia powodzią,
uzgodnieniami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
zwolnieniem z zakazów obowiązujących na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią,
nakazem wycinki drzew i krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią,
udzielaniem pozwoleń wodnoprawnych na wykonywanie urządzeń wodnych i szczególne
korzystanie z wód,
poborem i składowaniem kruszywa,
ustalaniem linii brzegu,
legalizacją urządzeń wodnych,
wyłączeniem organów od orzekania w sprawie,
partycypacją w kosztach utrzymywania wód i urządzeń wodnych,
ustalaniem wysokości odszkodowania na podstawie art. 186 ustawy Prawo wodne.
Przed Prezesem KZGW prowadzone były również postępowania administracyjne w trybach
nadzwyczajnych związanych ze stwierdzaniem nieważności decyzji i wznawianiem postępowań
administracyjnych oraz postępowania nadzorcze związane z bezczynnością organu.
W 2015 roku do Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej wpłynęły 543 sprawy
wymagające rozstrzygnięcia w formie decyzji, postanowienia bądź w innej formie. W trakcie
rozpatrywania pozostało jeszcze 70 spraw. Równocześnie w 2015 roku zostało ostatecznie
załatwionych 151 spraw, które były w toku na zakończenie roku 2014. Sprawy te w większości
wymagały indywidualnego podejścia, gdyż ze względu na ich specyfikę, a także w związku
z niejednolitym orzecznictwem, nie było możliwości skorzystania z wcześniej wypracowanych
rozwiązań. Podkreślić należy, że sprawy prowadzone przez Prezesa KZGW cechują się wysokim
stopniem skomplikowania i wymagają pogłębionej wiedzy eksperckiej w zakresie przepisów prawa,
a przygotowywane rozstrzygnięcia poprzedzone są wszechstronną analizą merytoryczną i prawną.
Należy również zaznaczyć, że na wydane przez Prezesa KZGW rozstrzygnięcia, złożonych zostało
w 2015 r., 66 skarg do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Zostało również
w 2015r., udzielonych 97 odpowiedzi na pisma w sprawach interpretacji przepisów ustawy z dnia
18 lipca 2001 r. Prawo wodne.
13 WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA I WSPÓŁPRACA NA WODACH GRANICZNYCH
W 2015 roku kontynuowano współpracę międzynarodową na wodach granicznych
z państwami sąsiadującymi. W ramach współpracy odbyło się pięć spotkań dwustronnych komisji do
spraw wód granicznych: z Niemcami, Czechami, Słowacją i dwa z Litwą. Przedmiotem posiedzeń były
bieżące zagadnienia, ważne dla obu stron, dotyczące wód granicznych. Podczas tych spotkań
zapoznano się z pracą wszystkich dwustronnych grup roboczych, zatwierdzono sprawozdania z ich
działalności za rok 2014 oraz zatwierdzono plany ich pracy na rok 2016.
W 2015 roku w Krajowym Zarządzie Gospodarki Wodnej prowadzono prace służące zawarciu
następujących umów międzynarodowych: „Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej
a Rządem Republiki Białorusi o współpracy w dziedzinie ochrony i użytkowania wód
59
transgranicznych”, „Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Czeskiej
o współpracy na wodach granicznych w dziedzinie gospodarki wodnej” oraz „Umowy między Rządem
Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Federalnej Niemiec o wspólnej poprawie sytuacji na
drogach wodnych pogranicza polsko-niemieckiego”.
W 2015 r. kontynuowano działania służące zakończeniu negocjacji umowy z Białorusią.
Negocjacje były uprzednio prowadzone do 2006 r., a następnie zostały zawieszone na skutek
pogorszenia się stosunków dyplomatycznych między Polską a Białorusią. W 2013 roku, po uzyskaniu
zgody na rozpoczęcie negocjacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem
Republiki Białorusi o współpracy w dziedzinie gospodarki wodnej na wodach granicznych
i dopełnieniu dalszych procedur po stronie polskiej, Minister Środowiska przekazał stronie
białoruskiej polski projekt Umowy, wraz z zaproszeniem do odbycia pierwszej rundy negocjacji
i wskazaniem osób kontaktowych w Krajowym Zarządzie Gospodarki Wodnej. Strona białoruska
17 listopada 2014 r. przesłała swój projekt umowy, który jednak – jak wykazała analiza
przeprowadzona w KZGW – znacznie odbiega pod względem zakresu od polskiej wersji umowy.
Z tego względu wystosowano, za pośrednictwem Departamentu Wschodniego MSZ i Ambasady
Rzeczypospolitej Polskiej w Mińsku zaproszenie dla Wiceministra ds. Zasobów Naturalnych i Ochrony
Środowiska Republiki Białorusi w celu omówienia dalszego sposobu postępowania z umową. W dniu
26 sierpnia 2015 r. w siedzibie Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, odbyło się spotkanie
z przedstawicielami Ministerstwa Zasobów Naturalnych i Ochrony Środowiska Republiki Białoruś oraz
Ambasady Republiki Białoruś w Rzeczypospolitej Polskiej. Tematem spotkania było omówienie
dalszych kroków zawiązanych z negocjacjami, podpisaniem i realizacją planowanej Umowy. Obie
strony przygotowały znacznie odbiegające od siebie projekty Umowy – projekt białoruski opierał się
głównie na Konwencji ONZ EKG o ciekach transgranicznych i jeziorach międzynarodowych, natomiast
projekt polski – oprócz Konwencji uwzględniał również unijne dyrektywy, jak i doświadczenia
wyniesione z innych dwustronnych i wielostronnych komisji granicznych. W wyniku dyskusji strony
doszły do porozumienia odnośnie do schematu funkcjonowania przyszłej Polsko-Białoruskiej Komisji
ds. Wód Granicznych, jak i samych negocjacji tekstu Umowy. Ponadto strona białoruska wstępnie
wyraziła zgodę, aby tekstem roboczym podczas negocjacji był polski projekt. Strona białoruska
zaproponowała, aby pierwsza runda negocjacji odbyła się na terenie Puszczy Białowieskiej w reżimie
bezwizowym.
Aktualnie KZGW prowadzi współpracę ze stroną białoruską w zakresie opracowania map
zagrożenia i ryzyka powodziowego oraz planów zarządzania ryzykiem powodziowym. W tym celu
26 sierpnia 2015 roku KZGW gościł przedstawicieli strony białoruskiej, a 22 grudnia 2015 roku
skierował pismo do pana Igora Kaczanowskiego, Zastępcy Ministra Zasobów Naturalnych i Ochrony
Środowiska Republiki Białorusi, dotyczące technicznych szczegółów polsko-białorusko-ukraińskiego
przedsięwzięcia polegającego na wspólnym opracowaniu map zagrożenia i ryzyka powodziowego
w międzynarodowym obszarze dorzecza Bugu. Do dnia dzisiejszego strona polska nie otrzymała
odpowiedzi w tej sprawie.
Ponadto kontynuowano działania służące uregulowaniu kwestii utrzymania i wykorzystania
granicznego odcinka Kanału Augustowskiego. Zawarcie porozumienia w tej kwestii, będzie stanowiło
bodziec dla rozwoju aktywnej turystyki w tym regionie. Oczekiwane w 2013 r. doprowadzenie do
zakończenia procesu negocjacji projektu „Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej
a Rządem Republiki Białorusi w sprawie utrzymania granicznego odcinka i żeglugi na Kanale
60
Augustowskim” nie doszło do skutku z uwagi na brak zainteresowania sprawą po stronie Białorusi. Od
czasu pierwszej rundy negocjacji tekstu przedmiotowego porozumienia nie udało się nawiązać
kontaktu ze stroną białoruską, a pismo z informacją o gotowości strony polskiej do przeprowadzenia
drugiej rundy negocjacji pozostaje w dalszym ciągu bez odpowiedzi. W dniu 27 maja 2014 roku
Pan Leszek Bagiński, Dyrektor RZGW w Warszawie, wyznaczony przez Prezesa KZGW do udziału
w negocjacjach Porozumienia między Rządem RP a Rządem Republiki Białorusi w sprawie utrzymania
granicznego odcinka i żeglugi na Kanale Augustowskim wystosował pismo do Pana Władimira
Krawcowa, Gubernatora Grodna na Białorusi w sprawie naruszenia przez stronę białoruską
uzgodnionych zasad gospodarowania wodą na granicznym odcinku Kanału Augustowskiego.
Jednocześnie zwrócił uwagę na przedłużającą się przerwę w negocjacjach porozumienia dotyczącego
utrzymania granicznego odcinka i żeglugi na Kanale Augustowskim oraz zaproponował, aby kolejna
tura negocjacji Porozumienia odbyła się w lipcu 2014 roku. Do dnia dzisiejszego brak jest stanowiska
strony białoruskiej w tej sprawie, co przedłuża ustalenia dotyczące drugiej rundy negocjacji.
W związku ze zmianą na stanowisku Pełnomocnika Rządu Ukrainy do spraw Wód Granicznych
i zaistniałymi kłopotami organizacyjnymi dotyczącymi powołania nowego Pełnomocnika, Posiedzenie
Polsko-Ukraińskiej Komisji ds. Wód Granicznych zaplanowane w 2015 roku na terytorium Ukrainy nie
odbyło się. Strona ukraińska przewiduje powołanie nowego Pełnomocnika do czerwca 2016 r. oraz
planuje zorganizowanie Posiedzenia Komisji w drugiej połowie czerwca 2016 r.
Po przeprowadzonej kontroli sprawdzającej w 2015 roku pn. Ochrona wód zlewni rzeki Bug
przed zanieczyszczeniami, zaleceniem NIK było, aby powołać Pełnomocnika Rządu Rzeczypospolitej
Polskiej do spraw Współpracy na Wodach Granicznych. W 2015 r. opracowano OSR oraz projekt
rozporządzenia powołującego pomocnika. Trwają prace nad wpisaniem projektu rozporządzenia do
wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów.
W okresie ostatnich trzech lat od strony ukraińskiej nie otrzymano informacji z zakresu
ochrony środowiska, a jedynie wyniki badań wód granicznych rzek: Wiszni i Szkła za IV kwartał
2015 roku.
Jak wynika z badań realizowanych przez WIOŚ w Lublinie w ramach Państwowego
monitoringu środowiska jakość wód rzeki Bug oraz jej zlewni na przestrzeni ostatnich lat stopniowo
ulega poprawie. Nie jest to wciąż sytuacja zadawalająca, czyli stan wód nie jest dobry w kontekście
wymagań RDW, ale rokowania są korzystne na przyszłość. Optymistycznym jest fakt, że już tylko
nieliczne wskaźniki, najczęściej biologiczne, decydują o gorszym stanie wody.
Do lepszej jakości wody przyczyniły się inwestycje w zlewni, zarówno nowo powstałe
oczyszczalnie, jak i modernizacja już istniejących. Po stronie białoruskiej największą inwestycją
ostatnich lat była modernizacja oczyszczalni ścieków w Brześciu, której efekty w niedalekiej
przyszłości powinny się przełożyć na dobry efekt ekologiczny.
Dużą nadzieją napawają plany dalszych inwestycji w zlewni rzeki Bug, zarówno po stronie
polskiej, jak i białoruskiej czy ukraińskiej. Planowana modernizacja oczyszczalni ścieków we Lwowie
wydaje się kluczową inwestycją, ze względu na fakt obciążenia Bugu już w jego początkowym
odcinku, dużą ilością niedostatecznie oczyszczonych ścieków pochodzących z miasta Lwowa. Zły stan
techniczny i przestarzałe rozwiązania technologiczne oczyszczalni we Lwowie można uznać za
największe zagrożenie dla wód rzeki Bug.
Formalną podstawę współpracy dwustronnej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką
Czeską do 2015 r. stanowiła Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem
61
Republiki Czechosłowackiej o gospodarce wodnej na wodach granicznych, podpisana w Pradze dnia
21 marca 1958 r. Ze względu na stopniową dezaktualizację zapisów w tej umowie, obie strony
podjęły działania zmierzające do zawarcia nowej umowy, która uwzględniałaby m.in. kwestie ochrony
przeciwpowodziowej, skutecznego systemu zapobiegania nadzwyczajnym zanieczyszczeniom wód
granicznych i ich zwalczania a także ochrony transgranicznych zasobów wód podziemnych. Ponadto
zapisy nowej umowy wprowadzały ważną zasadę konsultowania i uzgadniania wszystkich
przedsięwzięć, które mogą mieć wpływ na wody graniczne, a także zobowiązywały strony umowy do
sukcesywnej poprawy jakości wód granicznych oraz do oszczędnego wykorzystania zasobów, jak
również uporządkowywały pod względem formalno-prawnym współpracę pomiędzy Polską
a Czechami w zakresie obowiązującego, jak i przyszłego prawodawstwa Unii Europejskiej dotyczącego
szeroko rozumianej gospodarki wodnej. Nowa Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej
a Rządem Republiki Czeskiej o współpracy na wodach granicznych w dziedzinie gospodarki wodnej,
podpisana w Pradze 20 kwietnia 2015 r., weszła w życie 5 października 2015 r.
Tydzień później, 27 kwietnia 2015 r. w Warszawie, po wielu latach negocjacji, podpisano
Umowę pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Federalnej Niemiec
o wspólnej poprawie sytuacji na drogach wodnych pogranicza polsko-niemieckiego (ochrona
przeciwpowodziowa, warunki przepływu oraz żeglugi). Umowa ta reguluje sprawy dotyczące m.in.
likwidowania priorytetowych miejsc limitujących głębokości tranzytowe przy obu brzegach Odry
granicznej, poprawy regulacji rzeki według uzgodnionej koncepcji, w celu osiągnięcia skutecznej
ochrony przeciwpowodziowej, dostosowania toru wodnego na jeziorze Dąbie w celu odprowadzania
kry lodowej z granicznego odcinka Odry oraz stworzenia warunków dla żeglugi statków morskorzecznych pomiędzy portem w Schwedt a Morzem Bałtyckim.
Zakresem modernizacji objęty zostanie graniczny odcinek Odry. W pierwszej kolejności
wykonane zostaną prace remontowo-modernizacyjne w miejscach najbardziej limitujących
głębokości wody dla pracy lodołamaczy, tzw. priorytetowe miejsca limitujące. Oprócz priorytetowej
kwestii ochrony ludności i mienia, realizacja umowy umożliwi aktywizację terenów nadodrzańskich
poprzez rozwój transportu śródlądowego, działalności turystycznej i rekreacyjnej na obszarach
położonych wzdłuż Odry.
Umowa ta weszła w życie 22 października 2015 r.
14 INNE RELACJE Z OTOCZENIEM
14.1
WSPÓŁPRACA Z SEJMEM I SENATEM
W roku 2015 w ramach współpracy z Sejmem i Senatem, Prezes KZGW przygotował projekty
odpowiedzi i stanowisk na 46 interpelacji i zapytań oraz oświadczeń posłów i senatorów.


62
Do pozostałych działań związanych ze współpracą z Sejmem i Senatem RP należało:
przygotowanie Informacji o realizacji zadań wynikających z wieloletniego programu
„Programu dla Odry-2006” w roku 2014 w celu przedstawienia go przez Radę Ministrów
Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej ;
przygotowanie Sprawozdania z działalności Pełnomocnika Rządu do Spraw „Programu dla
Odry-2006” za rok 2014 w celu przedstawienia go przez Radę Ministrów Sejmowi
Rzeczypospolitej Polskiej;

14.2
opracowanie „Informacji o realizacji Programu budowy Zbiornika Wodnego Świnna Poręba
w latach 2006 – 2015 w roku 2014” w celu przedłożenia jej przez Ministra Środowiska Radzie
Ministrów oraz Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej.
UPOWSZECHNIANIE INFORMACJI O DZIAŁALNOŚCI KZGW
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodne jest jednostką odpowiedzialną za wdrażanie Ramowej
Dyrektywy Wodnej, Dyrektywy Powodziowej i Ramowej Dyrektywy Morskiej co obliguje między
innymi do prowadzenia działań kształtujących właściwe postawy społeczne w odniesieniu do
korzystania ze środowiska naturalnego i zasobów wodnych. Problematyka szeroko rozumianego
gospodarowania wodami spotyka się cały czas z niską świadomością społeczną, a co za tym idzie
z pobieżnym zainteresowaniem ze strony mediów.
Ze względu na silne ukierunkowanie KZGW na kluczowe dla Polski dokumenty planistyczne
wynikające z dyrektyw i zobowiązań zapisanych w Traktacie Akcesyjnym większość własnych działań
komunikacyjnych w 2015 roku koncentrowała się na wparciu dla procesów przygotowania
i uzgadniania strategicznych dokumentów planistycznych (Planów Gospodarowania Wodami –aPGW
i Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym - PZRP) oraz wparciu dla procesów usprawniających
zarządzanie ryzykiem powodziowym (ISOK).
Głównym przekazem merytorycznym przy okazji działań wspierających planowanie
w gospodarce wodnej oraz udziału w wydarzeniach zewnętrznych była konieczność planowania
i potrzeba wzrostu społecznej świadomości znaczenia gospodarki wodnej dla rozwoju kraju – zgodnie
z zapisami budowanej strategii KZGW-RZGW-PIG.
14.2.1 Działania informacyjno-promocyjne KZGW
W 2015 roku, KZGW zorganizował lub współorganizował wydarzenia, takie jak:
a. Kampania informacyjno-promocyjna dla projektu ISOK – seria ogólnopolskich działań
mających na celu zwiększenie rozpoznawalności produktów projektu ISOK, czyli prezentacja
planowanych funkcjonalności i możliwości zastosowania. W ramach kampanii przygotowano
liczne artykuły na temat produktów, podjęto wiele działań informacyjnych i prasowych,
wyemitowano spoty radiowe, przygotowano filmy opisujące najważniejsze zagadnienia
projektu (Youtube KZGW), zaprezentowano projekt podczas kilku konferencji tematycznych
(prezentacje podczas Expo w Mediolanie, Dni Developera we Wrocławiu, Envicon
w Poznaniu). Przygotowano również dużą konferencję prezentującą stan realizacji projektu
ISOK:
- Konferencja „MĄDRY POLAK PRZED WODĄ”
3 grudnia 2015 r. w ATM Studio w Warszawie odbyła się konferencja pn. „MĄDRY POLAK
PRZED WODĄ, czyli Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi
zagrożeniami", w ramach której przeprowadzono debatę - „ILE WIEMY O POWODZIACH?
Wiedza dla bezpieczeństwa" poświęconą roli i znaczeniu informacji o zagrożeniach.
Debata skierowana była do przedstawicieli administracji rządowej, samorządowej
i instytucji działających w obszarze realizacji projektu ISOK oraz wykorzystujących Mapy
Zagrożenia Powodziowego i Mapy Ryzyka Powodziowego.
b. Konferencja Krajowe Forum Wodne KFW2015 – ogólnopolska konferencja poświęcona
gospodarowaniu wodami i planowaniu w gospodarce wodnej. Edycja 2015 poświęcona była
63
głównie aPGW i PZRP, a część dyskusji została włączona jako element konsultacji społecznych
obu dokumentów strategicznych.
- Uroczystość uhonorowania zasłużonych pracowników gospodarki wodnej – 11 czerwca
2015 r. w Warszawie, przy okazji KFW2015 zorganizowano uroczystość, na której zostały
wręczone nagrody wodne „Laur Wodny” i „Kropla Wody”.
„Laur Wodny" jest uhonorowaniem zasług dla gospodarki wodnej w Polsce zaangażowanie, nadawanie nowego impulsu oraz troskę o rozwój gospodarki wodnej
w Polsce. Przyznawana jest w trzech kategoriach: indywidualnej, organizacji oraz za
osobistą pasję i zaangażowanie w pracę na rzecz gospodarki wodnej.
„Kroplę Wody” za szczególne zasługi dla gospodarki wodnej w Polsce przyznaje Kapituła,
w skład której wchodzą wszyscy dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej.
c. Światowy Dzień Wody 2015 – 21 marca 2015 r. KZGW wykorzystało ten dzień na
przypomnienie znaczenia wody w naszym życiu. Prezes KZGW w tym dniu powiedział:
„Kończymy drugi, bardzo ważny okres planistyczny, związany z naszą obecnością w Unii
Europejskiej. Właśnie osiągnęliśmy półmetek konsultacji społecznych najważniejszych
dokumentów w tym obszarze: aktualizacji planów gospodarowania wodami i planów
zarządzania ryzykiem powodziowym”.
Tego dnia odbyło się wiele wydarzeń, wykładów, pikników i spotkań z naukowcami a KZGW
z mieszkańcami Warszawy zbudowało rzekę 3D i złożyło wodne życzenia. Przez cały dzień na
antenie Polskiego Radia wypowiadali się eksperci KZGW.
d. Plany Utrzymania Wód – 9 października 2015 r. odbyło się w siedzibie Krajowego Zarządu
Gospodarki Wodnej spotkanie ekspertów gospodarki wodnej dotyczące Planów Utrzymania
Wód (PUW). W trakcie dyskusji omawiano zarówno uwarunkowania prawne jak i zagadnienia
praktyczne, z którymi zmagają się wszyscy zaangażowani w przygotowanie Planów
Utrzymania Wód (PUW) i ocenę PUW pod kątem wpływu na stan środowiska. Swoje
stanowiska oraz komentarze i wyjaśnienia przedstawili przedstawiciele ZMiUW, RZGW, GDOŚ
oraz GIOŚ . Ustalono, że niezbędne jest powołanie grupy roboczej - zespołu, którego celem
będzie opracowanie jednolitego podejścia przy sporządzaniu PUW, w porozumieniu
z zaangażowanymi w te działania stronami/podmiotami.
e. Konferencja Przepływy Środowiskowe – 4 listopada 2015 r. na zlecenie Krajowego Zarządu
Gospodarki Wodnej odbyła się ogólnopolska konferencja podsumowująca projekt dotyczący
przepływów środowiskowych.
Celem realizowanego projektu pn. „Ustalenie metody szacowania przepływów
środowiskowych” było zdefiniowanie i charakterystyka zjawiska jakim są przepływy
środowiskowe oraz ustalenie najskuteczniejszej metody ich szacowania w Polsce, biorąc pod
uwagę uwarunkowania środowiskowe, dostępność i wiarygodność danych oraz wymagania
Komisji Europejskiej w tym zakresie, jak również przeprowadzenie pilotażu w wybranych
zlewniach.
14.2.1.1 Budowa społecznej akceptacji ekonomicznej wartości: wody i bezpieczeństwa
powodziowego
W 2015 roku, KZGW zorganizował serię spotkań informacyjnych i lokalnych konferencji
merytorycznych towarzyszących konsultacjom społecznym dot. aPGW i PZRP, KPOŚK:
 PZRP: konsultacje trwały od 22.12.2014 do 22.06.2015. Poprowadzono spotkania
konsultacyjne w 21 różnych miastach, w których wzięło udział 859 uczestników.
64


Zorganizowano również 8 konferencji w 7 miastach - 846 uczestników (w tym KFW 2015). Po
konsultacjach zgłoszono łącznie około 1600 uwag i każda z nich została przeanalizowana.
aPGW: konsultacje trwały od 22.12.2014 do 22.06.2015. Poprowadzono spotkania
konsultacyjne w 20 różnych miastach – 704 uczestników. Zorganizowano 8 konferencji
merytorycznych w 7 miastach – 799 uczestników. Urząd przyjął blisko 3000 uwag.
KPOŚK: w listopadzie 2015 r., KZGW rozpoczęło proces konsultacji społecznych Krajowego
Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych. W ramach działań konsultacyjnych
zorganizowano między innymi konferencję KPOŚK – konferencja szkoleniowa - Warszawa
11.12.2015 r.
Dodatkowo, w ramach konsultacji społecznych dot. aPGW i PZRP został przeprowadzony
sondaż opinii publicznej za pomocą spotkań fokusowych i badań internetowych.
Efektem analiz prowadzonych na podstawie badań ilościowych i jakościowych są wnioski
i rekomendacje dotyczące zarówno samej problematyki gospodarowania wodami, jak i sposobu
organizacji konsultacji społecznych, zostały one przedstawione w tab. 7.
Tabela 7. Wnioski i rekomendacje z całego procesu badawczego
Lp.
Wniosek
Rekomendacja działań
1
Przedstawione do konsultacji materiały aPGW
postrzegane
były
jako
suma
propozycji
nieskładających się na spójną całość, kontynuacja
wcześniejszych działań, podczas gdy proces był
szansą na wyznaczanie nowych standardów
działania w kwestiach związanych z jakością wody.
Proces konsultacji powinien zostać poprzedzony dyskusją
na poziomie ministerstwa i KZGW oraz przedstawicieli
RZGW. Wyznaczyłoby to główne cele związane
z opracowaniem aPGW. Na obecnym etapie aktualizacji
powinien zostać opracowany dokument będący mapą
drogową wdrażania RDW w okresie 6 najbliższych lat.
2
Należy przywrócić programy edukacyjno- informacyjne
związane z wodą – szczególnie adresowane do uczniów.
Ponadto służby prasowe powinny zadbać o częstsze
Kwestie dotyczące wody pojawiają się w dyskursie
informowanie o kwestiach związanych z wodą
publicznym niezmiennie rzadko, często jako przekaz
informacja
powinna
równoważyć
przekazywanie
fragmentaryczny skoncentrowany na konkretnych
pozywanych i negatywnych informacji. Budowanie
zdarzeniach.
świadomości społecznej na temat korzystania z wód
(pomimo poprawy stanu wód, cały czas są to zbyt
ograniczone działania).
3
Należy położyć większy nacisk na problem deficytu wody
w Polsce. Rekomenduje się działania polegające m.in. na
Retencja wody jest ważnym tematem w obecnych
budowie nowych zbiorników retencyjnych, a także
czasach.
odtwarzaniu istniejących elementów małej retencji wodnej
oraz wspieranie retencji gruntowej.
4
Jest niewystarczające zainteresowanie
i stanem wód podziemnych.
5
Instytucje odpowiedzialne za stan wód powinny
Opracowanie
planów
zagospodarowania - z perspektywy dbania o jakość wód – w większym
stopniu współpracować z JST w zakresie opracowywania
przestrzennego jest niezwykle istotne dla ochrony
planów
zagospodarowania
przestrzennego.
wód.
Przygotowanie JST do wydawania odpowiedzialnych
decyzji związanych ze stanem wód.
6
Monitoring jakości wód jest prowadzony
Zbudowanie monitoringu dającego pełną informację
w niewystarczającym zakresie i skali (brak informacji
o stanie wód w Polsce.
o stanie wód oraz o stanie wyjściowym).
ilością Należy kłaść większy nacisk na kwestie związane z ilością
i jakością wód podziemnych.
65
Konsultacje powinny być prowadzone na poziomie dla
specjalistów oraz dla odbiorców końcowych (w tym JST):
- dla specjalistów prowadzone w mniejszych grupach,
być
umożliwiające wymianę uwag i perspektyw.
- dla mieszkańców i JST konsultacje zawierające aspekt
edukacyjny – związane z akcją informacyjnopromocyjną.
7
Konsultacje społeczne aPGW powinny
prowadzone na dwóch poziomach trudności.
8
Konsultacje powinny być systematyczne i bardziej
Konsultacje powinny być prowadzone nie tylko na rozciągnięte w czasie, a nie „okazjonalne” pod koniec
ostatnim etapie opracowywania aPGW.
procesu opracowywania aPGW (proces, a nie incydentalne
działania).
14.2.1.2 Wsparcie programów edukacyjnych na wszystkich poziomach kształcenia
W ramach prowadzonych konsultacji społecznych dotyczących aktualizacji Planów
gospodarowania wodami (aPGW) KZGW podjął następujące działania:
 Został zorganizowany dla dzieci i młodzieży konkurs komiksowy pt. „Jak chronić wodę
w przyrodzie przed zanieczyszczeniami”. Wszyscy uczestnicy otrzymali pamiątkowe dyplomy
oraz upominki uroczyście wręczone podczas Krajowego Forum Wodnego w dniu 9 czerwca
2015 r. w Warszawie. Galerię prac można obejrzeć pod adresem:
http://www.apgw.kzgw.gov.pl/pl//gry-i-konkursy/konkurs-dla-mlodziezy/galeria-konkursowa

Przeprowadzona została akcja „Przeczytaj dziecku bajkę – Dlaczego woda jest ważna?”http://www.apgw.kzgw.gov.pl/pl/gry-i-konkursy/bajki-elektroniczne-dla-dzieci
oraz gra internetowa z 4 zakresów tematycznych: „Oczyść morze”, „Połącz rurki”, „Ułóż
puzzle” i „Złap czyste krople” znajdujące się pod adresem:
http://www.apgw.kzgw.gov.pl/pl/gry-i-konkursy/gra-interaktywna

W ramach konsultacji społecznych Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym została
przygotowana dla dzieci gra pamięciowa MEMO ćwicząca pamięć wzrokową, rozwijająca
koncentrację i dostarczająca podstawowej wiedzy na tematy ochrony przed powodzią http://www.powodz.gov.pl/images/edukacja/PZRP-MEMO-gra-do-wyciecia.pdf
14.2.2 Udział w zewnętrznych wydarzeniach promocyjnych
Przedstawiciele KZGW czynnie uczestniczyli w kilkudziesięciu wydarzeniach informacyjnych
jak targi, konferencje i wystawy, z których 17 objętych było patronatem honorowym Prezesa KZGW.
W trakcie spotkań prezentowano zarówno szeroko rozumiane zagadnienia planowania
strategicznego w gospodarce wodnej oraz wyspecjalizowane tematy dot. prowadzonych działań
w ramach projektu ISOK, aPGW i PZRP, KPOŚK, MZP/MRP. Najważniejsze z nich to:

66
IV Bałtycki Okrągły Stół
2 lipca 2015 r. odbył się w siedzibie Ministerstwa Środowiska IV Bałtycki Okrągły Stół.
Tematem przewodnim były działania potrzebne dla osiągnięcia celów kluczowych
instrumentów polityki unijnej w zakresie ograniczania zanieczyszczeń wód substancjami
biogennymi pochodzenia rolniczego, a celem - rozwinięcie współpracy szerokiej grupy
interesariuszy w realizacji założeń Dyrektywy Azotanowej, Ramowej Dyrektywy w sprawie
Strategii Morskiej, Bałtyckiego Planu Działań Komisji Helsińskiej oraz Strategii UE dla Regionu
Morza Bałtyckiego w zakresie ograniczania eutrofizacji.
W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele resortów środowiska, rolnictwa i rozwoju wsi oraz
instytucji rządowych właściwych dla realizacji celów Dyrektywy Azotanowej, Ramowej
Dyrektywy w sprawie Strategii Morskiej, HELCOM oraz SUE RMB. W dyskusji uczestniczyli
również przedstawiciele ww. resortów, samorządów, centrów doradztwa rolniczego,
instytucji naukowych oraz organizacji pozarządowych.

Forum Ochrony Środowiska
19 stycznia 2015 r. w Warszawie miało miejsce Forum Ochrony Środowiska podczas którego
kierownictwo KZGW dyskutowało i omawiało najistotniejsze zagadnienia gospodarki wodnej
w Polsce. Debatę rozpoczął od panelu inauguracyjnego profesor Jerzy Buzek, Przewodniczący
Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii, poseł Parlamentu Europejskiego.
W konferencji wzięło udział ponad 160 przedstawicieli rządu, samorządów, świata nauki,
przedsiębiorców oraz organizacji pozarządowych związanych z ochroną środowiska,
reprezentujący tak ważne gałęzie polskiej gospodarki, jak energetyka i gospodarka wodna.
Dokonano analizy stanu obecnego oraz oceny wyzwań stojących w tym zakresie przed Polską.
Mówiono o potrzebach gospodarki wodnej, miejscu energii odnawialnej na ekologicznej
mapie kraju, gospodarce surowcowo-energetycznej i źródłach finansowania koniecznych
inwestycji.

Konferencja Wody Opadowe
12 maja 2015 r. odbyła się X Jubileuszowa Konferencja „Wody opadowe – aspekty prawne,
ekonomiczne i techniczne”, na której kierownictwo KZGW omówiło i dyskutowało o Planach
Zarządzania Ryzykiem Powodziowym.
W konferencji wzięło udział ponad 150 przedstawicieli samorządów, świata nauki,
przedsiębiorców związanych z branżą wodociągowo-kanalizacyjną. Konferencja poświęcona
była tematowi wód opadowych w kontekście aspektów prawnych, ekonomicznych
i technicznych.

Forum Envicon
Forum towarzyszące targom Pol-Eco i poświęcone najważniejszym oraz najczęściej
poruszanym w 2015 r. tematom ochrony środowiska i zarządzania zasobami środowiska.

Forum Nowych Idei – EFNI
Udział kierownictwa KZGW w debacie poświęconej żegludze śródlądowej w Polsce.

II Międzynarodowe Forum Ekologiczne
Udział kierownictwa KZGW w debacie poświęconej gospodarce zasobami środowiska oraz
panel dyskusyjny zorganizowany przez KZGW, który dotyczył planowania w gospodarce
wodnej.

80 lat miesięcznika Gospodarka Wodna
Dyskusja na temat planowania w gospodarce wodnej oraz uroczystość wręczenia nagród
„Kropla Wody” zasłużonym autorom miesięcznika.

Dni Dewelopera 2015
Udział przedstawiciela KZGW w konferencji, której jeden z wątków tematycznych poświęcony
był planowaniu, ISOK oraz MZP/MRP – październik 2015.
W ramach Krajowego Programu Ochrony Ścieków Komunalnych:
 Konwent Wójtów, Burmistrzów i Prezydentów Miast Województwa Lubelskiego; Janów
Lubelski, 16 grudnia 2015 r. – Stan realizacji inwestycji w zakresie gospodarki ściekowej na
obszarach aglomeracji powyżej 2000 RLM realizowanych w ramach KPOŚK, w kontekście
spełnienia przez nie wymogów Dyrektywy Rady 91/271/EWG.
67

Gospodarka sektorem ściekowym w Polsce – Sztokholm, 25.11.2015 r.

Przyszłość gospodarki osadami ściekowymi w Polsce wg dyrektywy ściekowej i przepisów
krajowych; Korbielów, 20-21 listopada 2015 r.

Prawne aspekty gospodarki ściekowej w Polsce, Katowice, 09.12.2015 r.

Inwestycje kanalizacyjne w latach 2016-2024 – Seminarium samorządowe województwa
małopolskiego w zakresie zbiorowych i pojedynczych systemów oczyszczania ścieków,
Muszyna, 30.09-02.10.2015 r.

Komunalne osady ściekowe - działania KZGW - Akademia Liderów Samorządowych,
Warszawa, 13 października 2015 r.

Przeróbka osadów ściekowych na terenie oczyszczalni ścieków na podstawie projektu
AKPOŚK2015 oraz projektu aKpgo2014 – spotkanie Grupy Roboczej ds. Gospodarki WodnoŚciekowej - Warszawa, 6 października 2015 r.

Planowany rozwój zbiorowych systemów kanalizacyjnych na najbliższe lata – Nowoczesna
technika kanalizacyjna krokiem w nowe otwarcie 2015-2024, Niemcza 17-19.06 2015 r.

Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych – Historia i dalsze plany. Innowacyjne
rozwiązania i technologie w gospodarce komunalnej – Stalowa Wola, 2-3 czerwca 2015 r.

Realizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych i zadań Master Planu –
Samorząd kreatorem gospodarki wodno-ściekowej". Konferencja samorządowa Wielkopolski
Wschodniej, Konin 21.09.2015 r.
14.2.3 Patronaty honorowe Prezesa KZGW dla istotnych wydarzeń nawiązujących tematycznie do
gospodarowaniem wodami
W roku 2015 Prezes KZGW objął honorowym patronatem 17 wydarzeń będących
wyróżnieniem, podkreślającym szczególny charakter przedsięwzięć związanych z funkcjonowaniem
gospodarki wodnej w Polsce.
Tabela 8. Wydarzenia objęte przez Prezesa KZGW honorowym patronatem w 2015 r.
Lp.
Nazwa przedsięwzięcia
Organizator
Termin i miejsce
6
Konferencja "Przyszłość gospodarki osadami w Polsce
wg dyrektywy ściekowej i przepisów krajowych"
XVIII Kongres Naukowo-Techniczny WOD-KAN-EKO
Konferencja "Technologie - Bezpieczeństwo Środowisko"
Bałtyk dla Wszystkich
Targi HydroSilesia 2015, MELIORACJE 2015 oraz
EkoMiasto 2015
Jubileusz 80-lecia czasopisma "Gospodarka Wodna"
SIGMA NOT Sp. z o.o.
sierpień-listopad 2015 r.
8-9 października 2015 r.
Sosnowiec
7
Zjazd Hydrobiologów Polskich
Politechnika Koszalińska
9-11 września 2015 r.
8
Bałtycki Okrągły Stół
WWF Polska
czerwiec-grudzień 2015 r.
9
Konkurs ECO-MIASTO
Ambasada Francji w Polsce
kwiecień-październik 2015 r.
Abrys Sp. z o.o.
Polska Fundacja Ekologiczna
Krevox Europejskie Centrum
Ekologiczne
16-18 września 2015 r.
1
2
3
4
5
10
11
12
68
Międzynarodowy Kongres Ochrony Środowiska
ENVICON
II Międzynarodowe Forum Ekologiczne
Międzynarodowa Konferencja "Osady ściekowe
źródłem energii alternatywnej i surowców"
Microbios-EKO Sp. z o.o.
20-21 listopada 2015 r.
BMP bis Sp. z o.o.
17-18 listopada 2016 r.
Politechnika Częstochowska
czerwiec 2016 r.
UN Global Compact
Expo Silesia Sp. z o.o.
15-16 lipca 2015 r.
13
14
15
16
17
Konkurs o Nagrodę Przyjaznego Brzegu 2015
Międzynarodowa Konferencja naukowoTechnologiczna "Innowacyjne rozwiązania i
technologie w gospodarce komunalnej"
Projekt "Usuwanie z dna Bałtyku utraconego przez
rybaków i zalegającego sprzętu połowowego"
Konferencja "Wody opadowe: aspekty prawne,
ekonomiczne i techniczne"
Konferencja Młodych Naukowców z okazji
Światowego Dnia Wody
Polskie Towarzystwo
Turystyczno-Krajoznawcze
luty 2015-marzec 2016
Stowarzyszenie Wschodni
Klaster Komunalny
2-3 czerwca 2015 Stalowa
Wola
WWF Polska
marzec-sierpień 2015 r.
Abrys Sp. z o.o.
12-13 maja 2015 r.
Kołobrzeg
Uniwersytet im. A.
Mickiewicza w Poznaniu
12-13 marca 2015 r. Poznań
15 ZAŁATWIANIE SKARG I WNIOSKÓW WPŁYWAJĄCYCH DO URZĘDU
W 2015 r. do KZGW wpłynęło 66 skarg i wniosków, spośród których 49 załatwiono we
własnym zakresie, a 17 przekazano według właściwości.
W grupie skarg i wniosków rozpatrywanych we własnym zakresie, pozytywnie załatwiono 11,
negatywnie 15, zaś 23 w inny sposób.






Kierowane do KZGW skargi i wnioski dotyczyły następujących zagadnień:
ochrona czystości wód i gospodarka ściekowa – 8 ;
stosunki wodne i podtapianie gruntów – 9 ;
działalność inwestycyjna i eksploatacyjna urządzeń wodnych – 16 ;
sprawy związane ze stosowaniem Prawa górniczego i geologicznego – 7 ;
sprawy pracownicze – 2 ;
sprawy różne – 24.
PODSUMOWANIE
Rok 2015 był rokiem, w którym kontynuowano realizację szeregu inwestycji
hydrotechnicznych, istotnych dla gospodarki wodnej, a w szczególności dla bezpieczeństwa
powodziowego. Priorytetowymi inwestycjami były:
 budowa zbiornika wodnego Świnna Poręba ;
 budowa zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze (polder) ;
 budowa stopnia wodnego Malczyce na rzece Odrze ;
 modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego ;
 kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław – Etap I ;
 poprawa stanu technicznego i bezpieczeństwa powodziowego stopnia wodnego
we Włocławku.
Inwestycje realizowane były z wykorzystaniem środków unijnych, środków kredytowych,
środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz środków budżetu
państwa.
Jednocześnie stwierdzić należy, iż prowadzenie inwestycji wymaga również zwiększonych
nakładów na utrzymanie nowego majątku gospodarki wodnej. Obowiązek zachowania trwałości
obiektu wynika zarówno z przepisów Prawa budowlanego i Prawa wodnego, a także
z warunków dofinansowania zadań środkami unijnymi oraz warunków umów z międzynarodowymi
instytucjami finansowymi (BRRE, EBI, BŚ). W ślad za tym niezbędne jest zwiększenie środków
69
budżetowych przeznaczanych na utrzymywanie wód i urządzeń wodnych, które od kilkunastu lat są
dalece niewystarczające w stosunku do zgłaszanych rokrocznie potrzeb.
Ponadto niezbędnym jest wzmocnienie kadrowe zarówno regionalnych zarządów gospodarki
wodnej, jak i KZGW, celem zapewnienia właściwej obsługi obiektów, planowania zadań i nadzoru
merytorycznego i finansowego. Zaznaczyć należy, iż Prezes KZGW rokrocznie informuje Ministra
Środowiska, zarówno poprzez sprawozdania roczne, jak i podczas prac nad projektem budżetu
państwa, o konieczności dokonania wzmocnień kadrowych. Braki kadrowe dotyczą też innych
aspektów działalności Prezesa KZGW i regionalnych zarządów gospodarki wodnej.
Środki przeznaczone w 2015 r. przez budżet państwa na utrzymywanie wód i urządzeń
wodnych, podobnie jak w poprzednich latach, były niewystarczające. Wartość obiektów
hydrotechnicznych i budowli regulacyjnych, będących w administracji regionalnych zarządów
gospodarki wodnej, została oszacowana w poziomie cen 2008 r. na kwotę ok 23,6 mld zł.
Przekazywane przez budżet państwa środki nie wystarczają zarówno na prowadzenie bieżących prac
w zakresie utrzymywania wód i urządzeń wodnych, jak również na likwidację skutków powodzi. Brak
jest również środków na odszkodowania związane z trwałym zajęciem gruntów przez wody płynące.
Niewystarczające finansowanie zadań gospodarki wodnej prowadziło na przestrzeni ostatnich lat do
konieczności podejmowania realizacji wyłącznie najpilniejszych zadań. Podejmowanie takich działań
przynosi efekty doraźne, natomiast w dłuższym okresie powoduje szereg negatywnych zjawisk,
poprzez dekapitalizację majątku. Pogarszający się stan techniczny obiektów hydrotechnicznych
i budowli regulacyjnych, niepodejmowanie bieżących zadań w zakresie technicznego ubezpieczenia
brzegów i zapewnienia właściwych parametrów koryt, w tym zadań związanych z regulacją wód,
prowadzi do zwiększenia zagrożenia powodziowego, pogorszenia stanu infrastruktury technicznej,
zlokalizowanej na gruntach przyległych do wód (mosty, drogi, urządzenia kanalizacyjne itp.),
co z kolei powoduje lawinę roszczeń ze strony społeczności lokalnych i władz samorządowych, a także
może doprowadzić do realnego zagrożenia katastrofą budowlaną. Ciągły niedobór środków na
realizację ustawowych zadań jednostek gospodarki wodnej, w ostatnich dwóch dekadach,
dodatkowo deprecjonuje znaczenie zarówno samego gospodarowania wodami, jak i jednostek za nie
odpowiedzialnych, co w konsekwencji ma również wpływ na realizację działań związanych
m. in. z ochroną przeciwpowodziową, właściwym zarządzaniem zasobami wodnymi i poprawą ich
stanu.
Utrudnieniem w realizacji przez KZGW oraz regionalne zarządy gospodarki wodnej zadań
statutowych był i jest w dalszym ciągu tryb pozyskiwania środków budżetowych, pochodzących
z rezerw celowych. W 2015 r., podobnie jak w roku poprzednim, około połowa środków na
gospodarowanie wodami pochodziła z rezerw celowych budżetu państwa. Środki te przekazywane
były w terminach, które utrudniały zarówno planowanie jak i późniejszą realizację robót.
W 2015 r. regionalne zarządy opracowały projekty planów utrzymania wód w regionach
wodnych na podstawie zgłoszonych przez dyrektorów WZMiUW oraz dyrektorów RZGW propozycji
zadań w tym zakresie, a także zleciły opracowanie strategicznych ocen oddziaływania na środowisko
dla tych projektów. Prezes KZGW, wspólnie z marszałkami województw, uzgadniał ww. projekty.
W roku 2015 w Krajowym Zarządzie Gospodarki Wodnej trwały prace nad Informatycznym
Systemem Osłony Kraju przed Nadzwyczajnymi Zagrożeniami (ISOK) – pierwszym w Polsce i jednym
z pierwszych w Europie kompleksowym systemem informatycznym, zawierającym pełne dane
o terenach zagrożonych powodzią. Istotnym modułem ISOKa jest System Informatyczny Gospodarki
70
Wodnej (SIGW) – narzędzie wspierające realizację zadań Prezesa KZGW. Na uwagę zasługuje fakt, że
po zakończeniu realizacji Systemu należy zapewnić utrzymanie trwałości rezultatów projektu przez
okres 5 lat.
W 2015 roku kontynuowano prace zmierzające do aktualizacji planów gospodarowania
wodami na obszarach dorzeczy i programu wodno-środowiskowego kraju, z uwzględnieniem
postanowień wynikających z RDW i ustawy Prawo wodne.
Kontynuowano także prace nad przygotowaniem planów zarządzania ryzykiem
powodziowym. Prowadzono konsultacje społeczne, a także przekazano projekty PZRP do uzgodnień
międzyresortowych, konsultacji i opiniowania.
W roku 2015 Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej kontynuował współpracę na
wodach granicznych z Republiką Federalną Niemiec, Republiką Czeską, Republiką Słowacką, Ukrainą,
Republiką Białorusi oraz Republiką Litewską.
W ramach sprawowanego nadzoru nad dyrektorami regionalnych zarządów gospodarki
wodnej prowadzono działania kontrolne, Prezes Krajowego Zarządu zatwierdził sprawozdania
z realizacji zadań dyrektorów RZGW w 2014 roku oraz plany działalności na 2015 rok. Na bieżąco
prowadzono sprawy w zakresie współpracy z Sejmem i Senatem, załatwiano skargi i wnioski, w tym
dotyczące działalności dyrektorów RZGW. Przeprowadzono też 9 kontroli gospodarowania wodami
wraz z działaniami pokontrolnymi.
Rok 2015 był kolejnym rokiem sprawowania przez Prezesa KZGW nadzoru nad powołaną
w 2011 r. państwową służbą ds. bezpieczeństwa budowli piętrzących. W ramach swojej działalności
Prezes koordynował prace związane z przeprowadzanymi przez państwową służbę pomiarami
i badaniami pozwalającymi opracować ocenę stanu technicznego i stanu bezpieczeństwa budowli
stale i okresowo piętrzących wodę.
Jednocześnie Prezes KZGW kontynuował sprawowanie nadzoru nad pozostałymi służbami,
tj. państwową służbą hydrologiczno-meteorologiczną oraz państwową służbą hydrogeologiczną.
71

sprawozdanie z działalności prezesa krajowego zarządu

Transkrypt

Podobne dokumenty

Czytaj całość - RZGW W KRAKOWIE

„Odbiór i utylizacja azbestu dofinansowana przez Wojewódzki

Roboty budowlane Podpisanie umowy na roboty budowlane

projektu Programu „Kompleksowe zabezpieczenie

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w

Dyplom dla Szkoły Podstawowej im. Adama Mickiewicza w

Zapraszamy do udziału w konkursie Bateria PomySłów

najlepszy film - Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej