całością artykułu

TEMAT
WYDANIA
Znaczenie gazownictwa dla realizacji
wymagan europejskiej polityki
klimatyczno-energetycznej
-
Maciej M. Sokolowski
W 2009 r. europejska polityka
ki imatyczno-energetyczna
z fazy idei
przerodzila sie w konkretny obowiazek
obwarowany licznymi regulacjami prawnymi.
W wyniku wczesniejszych ustalen politycznych
przyjeto forsowany przez prezydencje
francuska wypracowany zestaw aktów
Po drugie, elektrownie gazowe cechuja sie duza sprawnoscia procesów energetycznych. W nowoczesnych rozwiazaniach sprawnosc elektryczna turbiny gazowej w ukladzie
kombinowanym
osiaga 60%, a sprawnosc calkowita wynosi
okolo 80% •. Zródla te w bardziej efektywny sposób wykorzystuja paliwo pierwotne, przetwarzajac je na energie elektryczna, przy jego mniejszym zuzyciu. W rezultacie pozwalaja one na redukcje emisji, a takze na optymalizacje
wykorzystania
uzywanego
paliwa,
co
mozna
powiazac
z
ceprawnych ujetych w ramy tzw. pakietu
lem Unii Europejskiej. jakim jest zwiekszenie efektywnosci
ki imatyczno-energetycznego.
energetycznej.
Po trzecie, elektrownie
gazowe maja duze znaczenie
w kontekscie przylaczenia do sieci elektroenergetycznej nowych zródel odnawialnych. Zródla te sa waznym elementem
zostaly jednostkowe cele okreslane zbiorczym mianem
systemu elektroenergetycznego, poniewaz pozwalaja na jego
a,,3x
panstwa
Unii Europejskiej
stabilizacje. Jest to szczególnie istotne z uwagi na charakter
20%". czlonkowskie
Dotycza one trzech
zasadniczych nalozone
dla Unii
pracy zródel odnawialnych (zwlaszcza wiatrowych), który nie
Europejskiej obszarów aktywnosci, tj. zwiekszenia udzialu
jest regularny i cechuje sie duza zmiennoscia.
odnawialnych zródel energii (OZE) w bilansie energii koncoEnergetyka oparta na gazie w przyszlosci bedzie odgrywej, redukcji emisji gazów cieplarnianych w stosunku roku
1990 r. oraz poprawy efektywnosci energetycznej.
wac coraz wieksza role w systemach elektroenergetycznych
W rezultacie cele polityki klimatyczno-energetycznej
UE,
panstw Unii Europejskiej. Równiez Polska bedzie musiala dow tym wskazanego pakietu, prowadza do preferowania
konac wyboru w odniesieniu do kierunków rozwoju sektora
elektroenergetycznego.
przez Unie Europejska technologii niskoemisyjnych oraz wyDlatego technologie gazowe daja pewne szanse, wskazasokosprawnych (efektywnych). W tym kontekscie zaznaczyc
ne
w Zielonej Ksiedze, opublikowanej w 2010 r. przez Spolenalezy, iz gazownictwo jest jedna z alternatyw mozliwych do
zastosowania przez panstwa czlonkowskie przy tworzeniu
~czna Rade ds. Narodowego
Programu Redukcji Emisji.
Z uwagi na ich systemowy charakter warto przywolac jej najmiksu energetycznego.
wazniejsze postanowienia odnoszace sie do gazownictwa.
N
GAZOWNICTWO
DLA ELEKTROENERGETYKI
GAZOWNICTWO
Z kwestia bilansu energetycznego wiaze sie fakt, iz wykorzystanie gazu do produkcji energii elektrycznej znajduje swoje
miejsce w ramach wszystkich trzech celów z ,,3x20% ". Jest to
niewatpliwy
atut technologii gazowych, który sprawia, ze
w obliczu restrykcyjnych
kierunków rozwoju europejskiej
polityki energetycznej. uwarunkowanej postanowieniami klimatycznymi, zródla wytwarzajace energie elektryczna z wykorzystaniem gazu staja sie waznym elementem struktury
energetycznej panstw Unii Europejskiej.
Po pierwsze, zródla gazowe sa zródlami niskoemisyjnymi.
Pozwalaja one wypelnic obligacje europejskie dotyczace redukcji gazów cieplarnianych.
10
p r z e g I a d
g a z o w n i c z
y
c z e r w i e c
2 O l
J
W POLSCE - STAN
OBECNY, PROBLEMY
I BARIERY ROZWOJU
Sama Zielona Ksiega jest zestawieniem najwazniejszych
problemów i barier z zakresu obszarów bezposrednio oraz
posrednio zwiazanych z oddzialywaniem
na polska gospodarke powszechnie obowiazujacych
postanowien przywolanego juz pakietu klimatyczno-energetycznego.
Przyjeta
przez czlonków rady metodyka pozwolila zestawic w ramach
Zielonej Ksiegi obszary bedace potencjalnym zagrozeniem
dla dalszych prac nad programem oraz zaznaczyc wstepne
rozwiazania i kierunki przyszlych dzialan w obszarze redukcji
emisji gazów cieplarnianych i zmian klimatycznych.
Gazownictwo
zostalo
ujete
w
ramy
kilku
rozdzialów,
z których warto przywolac chociazby rozdzialy "Dywersyfikacja dostaw", "Gazyfikacja kraju", i "Poziom gazyfikacji
Polski". Jak zauwazyli eksperci rady, w odniesieniu do sieci
gazowych, w kontekscie kwestii technicznych, technologicznych oraz badawczych, niezbedna jest dalsza optymalizacja projektowania
i symulacji nowo projektowanych
sieci
w ujeciu systemowym, przy uwzglednieniu nowych materialów i technologii. Konieczny jest równiez rozwój i integracja
systemów teleinformatycznych
wspomagajacych eksploatacje sieci (SCADA, teleinformatyka,
symulacja, prognozowanie, optymalizacja pracy, GIS, paszportyzacja itp.). Nalezy równiez dazyc do zwiekszania bezpieczenstwa eksploatoV\7anych sieci i rozwijania
1-
.-
e
5i
'-
:i
e
)-
n
o
e
,h
1-
a
1-
i.
j-
metod oceny stanu technicznego
ga-
zociagów, technologii remontów i renowacji oraz wykrywania nieszczelnosci (analizy matematyczne zarzadzania ryzykiem, detekcja wycieków z uzyciem nowoczesnych technologii - w tym zdalnej detekcji laserowej, metod akustycznych, magnetycznych, nawanianie gazu - w tym bezsiarkowe, inteligentne tloki czyszczace, sondy inspekcyjne, robotyka na uslugach diagnostyki stanu wewnetrznego gazociagów, ochrona katodowa on-line).
Spoleczna rada zwrócila równiez uwage na niekorzystna strukture wiekowa sieci gazowej. Obecnie ponad polowa gazociagów jest eksploatowana
przez co najmniej
30 lat. Mozna wiec spodziewac sie wzrostu liczby awarii
i koniecznosci sukcesywnej wymiany i modernizacji
sieci.
Zwiazana jest z tym równiez problematyka
harmonogramowania i typowania gazociagów do wymiany i renowacji, a takze nowych technologii renowacji,
kopowych i nieinwazyjnych.
W odniesieniu do problematyki prawnej
w tym bezwy-
i
organizacyjnej
w Zielonej Ksiedze wskazano na pewne utrudnienia w realizacji inwestycji liniowych (m.in. problemy projektowe
czy
odszkodowawcze), jak równiez na zasadnosc zmiany niektórych regulacji wynikajacych z nowych technologii (zmniejszanie stref ochronnych itp.).
Waznym elementem Zielonej Ksiegi jest równiez tematyka gazyfikacji kraju i jej poziomu. Gazyfikacja kraju - wedlug
wymienionego
dokumentu - powinna byc rozpatrywana
w dwóch aspektach: jako podniesienie dostepnosci paliwa
gazowego dla odbiorców (obecnie okolo 42%-43%
w odniesieniu do terytorium kraju) oraz wzrostu udzialu gazu
w bilansie energii pierwotnej (obecnie ok. 13%, czyli prawie
dwukrotnie mniej od sredniej panstw UE, wynoszacej okolo
24%). Srednie zuzycie gazu przez odbiorce indywidualnego
w Polsce to ok. 400 m3/rocznie, tj. trzykrotnie mniej od sredniej unijnej. Polski system przesylowy sklada sie z 9,8 tys. km
h
a
gazociagów i 14 tloczni gazu, a system dystrybucyjny z sieci 114 tys. km gazociagów. Najwiekszymi konsumentami gazu sa odbiorcy przemyslowi (zapotrzebowanie ok. 8 mld m3
rocznie), w tym glównie przemysl chemiczny. Dla porównania: odbiorcy indywidualni, stanowiacy 97% wszystkich od-
h
biorców, zuzywaja jedynie 3,6 mld m3 rocznie.
n
W zakresie gazyfikacji kraju spoleczna rada równiez dokonala analizy najwazniejszych
problemów i uwarunkowan.
.z
1-
l-
e
ji
Zaliczyc do nich mozna niedostosowana i silnie nierównomif'rna strukture sieci (glównie orzesvloweD wvnikaiaca
z uwarunkowan historycznych, utrudniajaca rozbudowe sieci - wiele tzw. bialych plam na terenach rolniczych, glównie
w rejonie pólnocno-wschodnim
i pólnocnym kraju, brak na
szersza skale nowatorskich
rozwiazan bedacych synergia
OZE i gazu ziemnego, oraz nowych produktów/uslug
na bazie gazu, jak równiez fakt, iz inwestycje w energetyke gazowa sa inwestycjami kapitalochlonnymi.
Wiaze sie to z szersza
problematyka finansowania inwestycji, która jest trudna do
przewidzenia w odniesieniu do relacji cen gaz-energia elektryczna oraz przyszlosci certyfikatów (system zóltych certyfikató\ov formalnie obowiazuje do konca 2012 r.).
Trzeba wiec zwiekszyc pojemnosc magazynowa
gazu
(obecnie wynosi ona 1,6 mld m3). Jest to istotne zarówno
z punktu widzenia bezpieczenstwa energetycznego
kraju,
jak i mozliwosci swiadczenia uslug magazynowych stronom
trzecim na zasadzie TPA. Z aspektem bezpieczenstwa zwiazane sa równiez nowe mozliwosci technologiczne pozyskiwania gazu (shale gas, tight gas, gazyfikacja wegla, biogazownictwo). Nalezy wiec podjac starania majace ma celu efektywne wydobycie tych zasobów (np. procedury ulatwiajace
inwestorom prowadzenie dzialalnosci gospodarczej w tym
zakresie) .
Waznym elementem podkreslanym zarówno w Zielonej.
jak i Bialej Ksiedze jest koniecznosc integracji (w zakresie
systemu przesylowego) dzialan z innymi operatorami systemów przesylowych
w Europie (standaryzacja w zakresie
protokolów
wymiany informacji itp.). Powaznym wyzwaniem jest takze optymalizacja projektowania
i symulacji nowo projektowanych
sieci. W dzia,!p.niach panstwa nalezy
ustanowic priorytet dla inwestycji strategicznych (m.in. polaczenia transgraniczne,
polaczenia z terminalem LNG, likwidacja tzw. waskich gardel w systemie gazowniczym)
zwiazanych glównie z bezpieczenstwem
energetycznym.
Nalezy równiez dazyc do zwiekszenia liczby magazynów,
które pozwalaja zmniejszyc sezonowe zmiany zapotrzebowania na gaz oraz nagle, krótkotrwale
zmiany popytu odbiorców na gaz ziemny.
Najwazniejsze
postanowienia
Bialej Ksiegi prezentowane byly podczas II Otwartego
Posiedzenia Spolecznej Rady ds. Narodowego
Programu Redukcji Emisji, które odbylo sie 16 czerwca 2011 r. Tematem posiedzenia byly
m.in. podstawowe
kierunki finansowania
programu, dotychczasowy
stan prac spolecznej
rady i ich wyniki,
a takze nowe zadania i kierunki dzialan. Nie pominieto
równiez gazownictwa
i nowego wyzwania, przed którym
stoi Polska - wydobycia i wykorzystania
gazu lupkowego.
W kontekscie
nowych dzialan zaznaczyc nalezy nowy
priorytet dla spolecznej rady, jakim jest opracowanie róznych scenariuszy rozwoju energetyki w Polsce. Z pewnoscia kwestie energetyki
gazowej znajda swoje miejsce
w ramach tego analitycznego
opracowania.
Maciej M. Sokolowski,
dyrektor wykonawczy,
r1< N"rnr1nwPP'n Prnln"mlJ
Spoleczna Rada
Rf'dukcii Emisii.