Polskie Taryfy Pocztowe 1918 – 1939 Problematyka opłat

Marek Zbierski
Polskie Taryfy Pocztowe 1918 – 1939
Problematyka opłat pocztowych wyrażanych w jednostkach taryfowych
w okresie od 8. stycznia do 30. kwietnia 1924 roku. 1
Pod koniec 1923 roku inflacja w Polsce przybrała charakter lawinowy. Znalazło to również odzwierciedlenie
w ciągle zmieniających się taryfach pocztowych. Jesienią 1923 roku aż 5 razy dostosowywano opłaty pocztowe
do wartości marki polskiej: 1. września, 1. i 15. października, 1. listopada i 1. grudnia. Cena za podstawowe usługi
pocztowe wzrosła w tym czasie o około 20 do 25 razy (np. list krajowy o wadze do 20 g zdrożał z 1000 do 25 000
marek).
Nie mogąc przewidzieć dalszego rozwoju sytuacji, postanowiono od stycznia 1924 roku wprowadzić tzw.
jednostki taryfowe, jako podstawę do każdorazowego obliczania wysokości opłat za przesyłki pocztowe bez
obowiązku wydawania ciągle nowych taryf.
Wydane w tej sprawie Rozporządzenie Ministra Poczt i Telegrafów z dnia 16. grudnia 1923 roku dokładnie
określało zasady posługiwania się jednostkami taryfowymi. Rozporządzenie regulowało dokładnie sposób
dobierania kursu walutowego do kolejnego (dwutygodniowego) okresu ważności cen za usługi. Dzienne kursy
2
walut z tamtego okresu znajdują się w tabeli nr 28.
Kartki pocztowe do Niemiec z 2 kwietnia 1924 i Francji z 1 maja 1924 opłacone po 330.000 mk każda.
Opłata taryfowa w okresie od 16 lutego do 30 kwietnia 1924 roku wynosiła 300.000 mk.
Od 1 maja 1924 roku walutą obowiązującą stał się złoty polski.
Z nieznanych przyczyn, tekst tego rozporządzenia, opublikowany w Dzienniku Urzędowym Generalnej Dyrekcji
Poczt i Telegrafów (nr 1/1924 z 5.01.1924 r.) różni się od tekstu w Dzienniku Ustaw (nr 2/1924 z 8.01.1924 r.).
Różni się tylko w jednym miejscu, ale za to bardzo ważnym i dotyczącym sposobu obliczenia kursu marki polskiej
2
do franka złotego. Istotne fragmenty tych rozporządzeń zawarte zostały w części tekstowej mojej książki.
Różnica w sposobie obliczania wartości jednostek taryfowych doprowadziła do sytuacji, że mimowolnie powstały
dwie równocześnie obowiązujące taryfy pocztowe. Należy założyć, że większość zainteresowanych (tzn. służby
pocztowe) posługiwała się w swojej pracy Dziennikiem resortowym, a nie Dziennikiem Ustaw.
W dniu 9. lutego 1924 r. opublikowano w Dzienniku Urzędowym Generalnej Dyrekcji Poczt i Telegrafów
(nr 7/1924) sprostowanie, umożliwiające jednoznaczne obliczanie cen za przesyłki i usługi pocztowe.
Od 16. marca 1924 roku zmieniono część opłat pocztowych (podwyższono ilość jednostek taryfowych za niektóre
rodzaje przesyłek).
Wahania kursowe między marką polską, a frankiem złotym, osiągnęły na końcu stycznia 1924 roku swój punkt
kulminacyjny (1 920 000 marek za 100 franków). Od drugiego tygodnia lutego 1924 kurs ustabilizował się na
wysokości 1 800 000 i pozostał bez zmian do końca okresu inflacji.
Analizując zachowane z tamtego okresu przesyłki zauważyć można powszechnie występujące zjawisko
niezgodności dokonanych za nie opłat w stosunku do obowiązujących stawek taryfowych. Na niewielkie
rozbieżności (nadpłaty lub niedopłaty) poczta zwracała rzadko uwagę. Różnice te były często wynikiem braku
odpowiednich znaczków, bądź trudności w przeliczaniu jednostek taryfowych na marki polskie. Z nie
wyjaśnionych powodów przesyłki przepłacano nawet o 30%, także przy „okrągłych” sumach w okresie po
16 marca, kiedy to opłaty się już nie zmieniały.
Od 1. maja 1924 roku – w wyniku reformy walutowej - pieniądzem obowiązującym stał się złoty polski.
----------------------1
– wyczerpujące informacje na ten temat zebrał również T. Wincewicz w artykule „Taryfa opłat waloryzowanych w Polsce”
(Filatelistyka, nr 1/1990)
2
– Marek Zbierski „Polskie Taryfy Pocztowe 1918 – 1939”, Poznań 2003