Uchwała w sprawie zmiany studium

Transkrypt

UCHWAŁA NR XXVIII / 194 / 09
RADY GMINY JODŁOWNIK
z dnia 06.06.2009 r.
w sprawie zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy Jodłownik".
Na podstawie: art. 18 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, tj. Dz. U. z 2001 r.
Nr 142 poz.1591 z późniejszymi zmianami, art.12 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, zmiany Dz. U. z 2004 r. Nr 6, poz. 41 i Nr 141,
poz. 1492; z 2005 r. Nr 113, poz. 954 i Nr 130, poz. 1087; z 2006 r. Nr 45, poz. 319, Nr 225, poz. 1635;
z 2007 r. Nr 127, poz. 880 oraz z 2008 r. Nr 199, poz. 1227, Nr 201, poz. 1237 i Nr 220, poz. 1413), art. 46
pkt. 1 oraz art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U.
z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zmianami) w celu określenia polityki przestrzennej na obszarze Gminy
Jodłownik, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego, Rada Gminy Jodłownik uchwala co
następuje:
§1
1. Uchwala się „Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy
Jodłownik”, zwane dalej studium.
2.
Załącznikami do niniejszej uchwały są:
1) rysunek Studium, sporządzony na mapach topograficznych w skali 1:10 000 –
a) załącznik nr 1 – „Uwarunkowania rozwoju Gminy – zagospodarowanie terenów, zasoby
środowiska”;
b) załącznik nr 2 – „Uwarunkowania rozwoju Gminy – infrastruktura techniczna”;
c) załącznik nr 3 – „Kierunki rozwoju Gminy – przeznaczenie terenów,
ochrona i kształtowanie środowiska”;
d) załącznik nr 4
– „Kierunki rozwoju Gminy – infrastruktura techniczna”;
2) tekst Studium – załącznik nr 5, w tym:
Zeszyt nr 1 – „Analiza stanu istniejącego zagospodarowania obszaru Gminy
z oceną realizacji planu",
Zeszyt nr 2
– „Analiza i ocena stanu mieszkalnictwa i infrastruktury społecznej
oraz funkcji produkcyjnych w obszarze Gminy",
1
Zeszyt nr 3
– „Prognoza demograficznego rozwoju ludności Gminy
oraz szanse i zagrożenia rozwoju rynku pracy",
Zeszyt nr 4 – „Analiza uwarunkowań i kierunków rozwoju infrastruktury technicznej
i komunikacji",
Zeszyt nr 5 – „Analiza rolniczej przestrzeni produkcyjnej i kierunków rozwoju wsi
i rolnictwa w obszarze Gminy",
Zeszyt nr 6
– „Analiza uwarunkowań i ochrony środowiska przyrodniczego
w obszarze Gminy",
Zeszyt nr 7
– „Analiza uwarunkowań i ochrony środowiska kulturowego
w obszarze Gminy",
Zeszyt nr 8
– „Analiza stanu własności terenów Gminy oraz złożonych wniosków
i postulatów do Studium,
Zeszyt nr 9
– „Analiza zewnętrznych uwarunkowań rozwoju Gminy",
Zeszyt nr 10 – „Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik";
3) rozstrzygnięcia Rady Gminy Jodłownik o sposobie rozpatrzenia uwag wniesionych
do projektu studium – załącznik nr 6.
§2
Zakres ustaleń Studium, o którym mowa w § 1, wynika z obowiązujących przepisów
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
§3
W Uchwale, o której mowa w §1 wprowadza się zmiany określone w § 4 oraz w § 5.
§4
1. W tekście Studium, o którym mowa w §1, w Zeszycie nr 1 – „ANALIZA STANU
ISTNIEJĄCEGO ZAGOSPODAROWANIA OBSZARU GMINY WRAZ Z OCENĄ REALIZACJI
PLANU" –
1) we WSTĘPIE – w miejsce tekstu o treści:
2
„Próbą
rozpoznania
uwarunkowań
są
analizy
przeprowadzone
w
ośmiu
grupach
problemowych zawartych w następujących zeszytach:
Zeszyt nr 1-
„Analiza
stanu
istniejącego
zagospodarowania
obszaru
Gminy
wraz
z oceną realizacji planu", jest pierwszym problemowym opracowaniem do
„Studium". Zawiera on, przede wszystkim analizę elementów dotyczących
zagospodarowania terenu. Inne, równie ważne elementy stanu istniejącego są
szczegółowo rozpoznane w kolejnych Zeszytach.
Zeszyt nr 2-
„Analiza i ocena stanu zainwestowania mieszkalnictwa i infrastruktury
społecznej oraz funkcji produkcyjnych w obszarze Gminy" opisuje stan
mieszkalnictwa w różnych aspektach oraz wyposażenie Gminy w usługi.
Zeszyt nr 3 -
„Prognoza demograficznego rozwoju ludności Gminy oraz szanse i zagrożenia
rozwoju rynku pracy" wykazuje wpływ czynników demograficznych na procesy
rozwojowe oraz ocenia możliwości istnienia rynku pracy w Gminie.
Zeszyt nr 4 -„Analiza
uwarunkowań
i
kierunków
rozwoju
infrastruktury
technicznej
i komunikacji" podaje dane dotyczące stanu i wielkości sieci infrastruktury oraz
możliwości i bariery ich rozwoju.
Zeszyt nr 5 - „Analiza
rolniczej
przestrzeni
produkcyjnej
i
kierunków
rozwoju
wsi
i rolnictwa w obszarze Gminy", obrazuje stan istniejący rolnictwa, możliwości
przekształceń i rozwoju.
Zeszyt nr 6-„Analiza uwarunkowań i ochrony środowiska przyrodniczego w obszarze Gminy".
Zeszyt nr 7 - „Analiza uwarunkowań i ochrony środowiska kulturowego w obszarze Gminy".
Zeszyt nr 8 -„Analizę
stanu
własności
terenów
Gminy
oraz
złożonych
wniosków
i postulatów do Studium.”
wprowadza się tekst o treści:
„Rozpoznanie uwarunkowań przeprowadzono za pomocą analiz, a wnioski określono
formułując
kierunki
rozwoju
Gminy
w
następujących
10
zeszytach
opracowań
specjalistycznych i problemowych:
Zeszyt nr 1 -
„Analiza stanu istniejącego zagospodarowania obszaru Gminy wraz
z oceną realizacji planu."
Zeszyt nr 2 -
społecznej oraz funkcji produkcyjnych w obszarze Gminy."
3
Zeszyt nr 3 - „Prognoza demograficznego rozwoju ludności Gminy oraz szanse
i zagrożenia rozwoju rynku pracy."
Zeszyt nr 4 - „Analiza uwarunkowań i kierunków rozwoju infrastruktury technicznej
i komunikacji."
Zeszyt nr 5 - „Analiza rolniczej przestrzeni produkcyjnej i kierunków rozwoju wsi
i rolnictwa w obszarze Gminy."
Zeszyt nr 6- „Analiza
uwarunkowań
i
ochrony
środowiska
przyrodniczego
w obszarze Gminy."
Zeszyt nr 7 - „Analiza uwarunkowań i ochrony środowiska kulturowego w obszarze
Gminy."
Zeszyt nr 8 - „Analizę stanu własności terenów Gminy oraz złożonych wniosków
Zeszyt nr 9 - „Analiza zewnętrznych uwarunkowań rozwoju Gminy.”
Zeszyt nr 10 - „Kierunki rozwoju Gminy”.
2) w rozdziale 2. LUDNOŚĆ I ZATRUDNIENIE
a) w podrozdziale 1.6 „Stan ludności”
– w miejsce tekstu o treści:
Stan ludności poszczególnych wsi przedstawiono poniżej:
1. Góra Świętego Jana
- 35 osób
- 4,5 %
2. Janowice
- 807 osób
-10,2%
3. Jodłownik
- 1061 osób
-13,4%
4. Kostrza
- 402 osoby
- 5,0%
5. Krasne - Lasocice
- 662 osoby
- 8,4%
6. Mstów
- 462 osoby
- 5,9%
7. Pogorzany
- 713 osób
- 9,0%
8. Sadek
- 472 osoby
- 6,0 %
9. Słupia
- 292 osoby
- 3,6 %
10. Szczyrzyc
-
- 6,5 %
11. Szyk
- 870 osób
520 osób
4
-110%
12. Wilkowisko
-1262 osoby
Razem:
-16,0%
- 7880 osób
-100,00%
Stan ludności poszczególnych wsi na dzień 30.06.2008 r. przedstawiono poniżej:
- 350 osób
- 4,22 %
2. Janowice
- 891 osób
-10,73%
3. Jodłownik
- 1140 osób
- 13,73%
4. Kostrza
- 436 osoby
- 5,25%
- 675 osób
- 8,13%
6. Mstów
- 508 osób
- 6,12%
7. Pogorzany
- 726 osób
- 8,74%
8. Sadek
- 491 osób
- 5,91%
9. Słupia
- 314 osób
10. Szczyrzyc
- 563 osoby
11. Szyk
- 939 osób
- 3,78%
%
- 6,78%
%
- 11,31%
12. Wilkowisko
-1270 osób
- 15,30%
- 8303 osoby
-100,00%
Razem:
b) w podrozdziale 1.6 „Stan ludności”
„2.4.2. Usługi komercyjne.
Handel.
Na terenie Gminy zlokalizowanych jest 77 podmiotów gospodarczych trudniących się
handlem, w tym:
-
placówki handlu detalicznego - sklepy
- 45 obiektów,
-
hurtownie
5
1 obiekt,
-
handel obwoźny
- 32 podmioty.
Łącznie sklepy zajmują 2850 m2 powierzchni użytkowej i zatrudniają 50 osób, a wraz
z handlem obwoźnym - 85 osób.
Najwięcej,
bo
15 sklepów znajduje się w Jodłowniku, w Szczyrzycu - 10,
w Krasnych Lasocicach - 3, w Szyku i Wilkowisku po 3 obiekty, w pozostałych wsiach po
1 obiekcie. Ogółem na 1000 mieszkańców przypada obecnie 364 m2 powierzchni użytkowej
sklepów i około 57 m2 na 1 zatrudnionego. Na 174 mieszkańców Gminy przypada średnio jeden
sklep.
Gastronomia.
W Gminie Jodłownik czynnych jest 8 placówek gastronomicznych - 4 restauracje,
3 bary i 8 innych obiektów - kawiarnia, mała gastronomia; są to:
-
restauracja GS w Jodłowniku (w dzierżawie) i Szczyrzycu dysponuje ok. 2000 miejscami,
-
bary w Szyku, Wilkowisku i Krasnem - Lasocicach mają ok. 60 miejsc konsumpcyjnych
-
kawiarnie i mała gastronomia w Kostrzy, Krasnem - Lasocicach, Jodłowniku, Pogorzanach,
Szczyrzycu i Wilkowisku mają 140 miejsc.
Ogółem obiekty gastronomiczne dysponują 400 miejscami konsumpcyjnymi.
Na 1000 mieszkańców przypada 51 miejsc konsumpcyjnych, a 1 placówka przypada na 604
osoby. Powyższe placówki
poza
mieszkańcami Gminy obsługują wczasowiczów oraz
przybywających pielgrzymów.
Rzemiosło usługowe.
Gmina posiada liczne zakłady rzemieślnicze o różnym charakterze. Przeważają zakłady
prowadzące usługi transportowe (ok. 30% wszystkich zakładów) budowlane
i
stolarskie.
Usługi bytowe sprawują: Zakłady Instalacji Sanitarnych, co, gaz, fryzjerskie, naprawa
samochodów itp.
6
Z nowych rodzajów usług pojawiły się w ostatnich latach usługi marketingowe, pośrednictwa
handlowego, usługi geodezyjne, leśne.
Ogółem na terenie Gminy funkcjonuje 150 zakładów usługowych o łącznej szacunkowej
powierzchni 2250 m2.
Najwięcej, bo 36 zakładów rzemieślniczych, usługowych i transportowych działa
w Wilkowisku, w Jodłowniku 21 obiektów, w Szyku i Pogorzanach – po 17 obiektów.
W pozostałych wsiach występuje od 3 do 10 zakładów różnego typu. Cześć podmiotów nie
posiada swoich lokali i wykonuje usługi u klienta.
Szacuje się, że w rzemiośle usługowym i transporcie pracuje w sumie ok. 250 osób.
Wskaźniki zaspokojenia potrzeb kształtują się na poziomie – 287 m2 powierzchni użytkowej na
1000 mieszkańców, a na 50 mieszkańców przypada 1 zakład usługowy.
2.5.
Przemysł, drobna wytwórczość, skład i magazyny.
Na
terenie
Gminy
Jodłownik
Największym jest zakład ceramiki
zlokalizowane
są
23
zakłady
produkcyjne.
Budowlanej w Janowicach zatrudniający w sezonie
przeciętnie 13 osób. Drugi co do wielkości zakład „Hablomet" jest chwilowo nieczynny w organizacji po przejęciu przez prywatną spółkę Pozostałe zakłady reprezentują drobną
wytwórczość i rzemiosło produkcyjne różnych branż.
Należą do nich:
- zakłady przetwórstwa spożywczego - dwa zakłady przetwórstwa mięsnego, piekarnia, młyn,
-
zakłady produkcji materiałów budowlanych - zakład betoniarski o produkcji nagrobków,
-
zakłady produkcji ślusarskiej - zakład produkcji garaży blaszanych
-
zakłady produkcji
-
zakład produkcji soli kąpielowych
-
zakład produkcji i projektowania odzieży
7
Ponadto w Gminie znajdują się dwa zakłady nieczynne zlokalizowane w Szczyrzycu nie wykończona piekarnia GS oraz stary browar 00 Cystersów. Ogółem zakłady zatrudniają
około 85 osób.
Składy, magazyny, bazy.
Gmina wyposażona jest w nieliczne zakłady tego typu. Podstawowe obiekty to dwie
bazy: magazynowa GS - w Jodłowniku i Szczyrzycu, obecnie wydzierżawione prywatnym
podmiotom.
Wspomniane powyżej obiekty zajmują 1859 m2 powierzchni użytkowej. Ponadto
w obszarze Gminy Jodłownik zlokalizowane są punkty skupu - owoców, żywca jak również
skupu surowców wtórnych.”
„2.4.2. Usługi komercyjne.
Handel.
handlem, w tym:
-
- 27 obiektów,
-
hurtownie
-
-
handel obwoźny
- 22 podmioty.
1 obiekt,
Najwięcej, bo 11 sklepów znajduje się w Jodłowniku, w Szczyrzycu 10, w KrasnemLasocicach 2, w Szyku 3, Wilkowisku 2 obiekty, w pozostałych wsiach po 1 obiekcie.
Ogółem na 1000 mieszkańców przypada obecnie 364 m2 powierzchni użytkowej sklepów i
około 57 m2 na 1 zatrudnionego. Na 174 mieszkańców Gminy przypada średnio jeden sklep.
Gastronomia.
8
- restauracja GS w Jodłowniku (w dzierżawie) i Szczyrzycu dysponuje ok.100 miejscami,
- centrum turystyczne ziemi szczyrzyckiej dysponuje ok. 100 miejscami
- restauracja przy pensjonacie „Kostrza” dysponuje ok. 50 miejscami
- bary w Wilkowisku i Krasnem - Lasocicach mają ok. 60 miejsc konsumpcyjnych
- kawiarnie i mała gastronomia w Kostrzy, Pogorzanach, Szczyrzycu i Wilkowisku mają 140
miejsc.
Ogółem obiekty gastronomiczne dysponują ok. 450 miejscami konsumpcyjnymi.
poza
Gmina posiada liczne zakłady rzemieślnicze o różnym charakterze. Przeważają zakłady
prowadzące usługi transportowe (ok. 30% wszystkich zakładów) budowlane
i
stolarskie).
Usługi bytowe sprawują: Zakłady Instalacji Sanitarnych, co, gaz, fryzjerskie, naprawa
samochodów itp.
Ogółem
na
terenie Gminy funkcjonuje
84 zakłady usługowe
o łącznej szacunkowej
powierzchni 2250 m2. Najwięcej, bo po 12 zakładów rzemieślniczych, usługowych
i transportowych działa w Jodłowniku i Szczyrzycu, w Pogorzanach i Wilkowisku – po 11
obiektów, w Janowicach 10, w Szyku 9 .W pozostałych wsiach występuje od 2 do 7 zakładów
różnego typu. Cześć podmiotów nie posiada swoich lokali i wykonuje usługi
u
klienta.
Wskaźniki zaspokojenia potrzeb kształtują się na poziomie – 287 m2 powierzchni użytkowej na
1000 mieszkańców, a na 50 mieszkańców przypada 1 zakład usługowy.
9
2.5.
Na
terenie
Gminy
Jodłownik
zlokalizowane
są
31
zakładów
produkcyjnych.
przeciętnie 13 osób. Pozostałe zakłady reprezentują drobną wytwórczość i rzemiosło
produkcyjne różnych branż.
Należą do nich:
-
zakłady przetwórstwa spożywczego - jeden zakład przetwórstwa mięsnego, piekarnia,
młyn,
-
-
zakłady produkcji ślusarskiej - zakład produkcji garaży blaszanych
-
zakłady produkcji bram garażowych i ogrodzeń ze stali
Ponadto w Gminie znajdują się dwa zakłady nieczynne zlokalizowane w Szczyrzycu - nie
wykończona piekarnia GS oraz stary browar 00 Cystersów. Ogółem zakłady zatrudniają około
85 osób.
podmiotom.
w obszarze Gminy Jodłownik zlokalizowane są punkty skupu – owoców. ”
3) w rozdziale 3. ANALIZA STANU ISTNIEJĄCEGO ZAGOSPODAROWANIA OBSZARU
GMINY JODŁOWNIK
10
„Podstawową częścią inwentaryzacji jest plansza wystawowa, obrazująca zainwestowanie
i zagospodarowanie i użytkowanie terenu Gminy.”
„Podstawową częścią inwentaryzacji są:
rysunek Studium, sporządzony na mapach topograficznych w skali 1:10 000 –
a) załącznik nr 1 – Uwarunkowania rozwoju Gminy – zagospodarowanie terenów,
b) załącznik nr 2 – Uwarunkowania rozwoju Gminy – infrastruktura techniczna.”
4) w rozdziale 4. ANALIZA REALIZACJI PLANU, w podrozdziale 4.1. Dane ogólne.
„Obowiązujący plan ogólny zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik został
zatwierdzony uchwałą Nr W28/93 Rady Gminy w Jodłowniku z dnia 31.05.1993 r.,
a opublikowany w Dzienniku Urzędowym Województwa Nowosądeckiego Nr 17 poz.176
z dnia 16.08.1993 roku.”
„Obowiązujący do 2004 roku, plan ogólny zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik
został zatwierdzony uchwałą Nr W28/93 Rady Gminy w Jodłowniku z dnia 31.05. 1993 r., a
opublikowany w Dzienniku Urzędowym Województwa Nowosądeckiego Nr 17 poz.176 z dnia
16. 08.1993 roku.
Kolejną uchwałę w sprawie planu podjęła Rada Gminy w Jodłowniku w dniu 4 lutego 2004 roku
– Uchwała Nr XVII/128/2004 Rady Gminy Jodłownik z dnia 04.02.2004 r.
w sprawie
uchwalenia
Jodłownik,
Miejscowego
Planu
Zagospodarowania
Przestrzennego
Gminy
opublikowaną w Dz. Urz. Woj. Małopolskiego Nr 56, poz. 735 z dnia 23. 03. 2004 r.
Dokonano zmian w/w planu poniżej wymienionymi uchwałami:
1) Uchwała Nr XXIII/165/2004 Rady Gminy Jodłownik z dnia 10. 08. 2004 r. (Dz. Urz. Woj.
Małopolskiego Nr 35, poz. 237 z dnia 21. 01. 2005 r.) w sprawie uchwalenia zmiany
Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Jodłownik;
2) Uchwała Nr XXIII/166/2004 Rady Gminy Jodłownik z dnia 10. 08. 2004 r. (Dz. Urz. Woj.
Małopolskiego Nr 308, poz. 3279 z dnia 15. 10. 2004 r. w sprawie uchwalenia zmiany
11
3) Uchwała Nr XLVI/310/2006 Rady Gminy Jodłownik z dnia 19. 05. 2006 r. (Dz. Urz. Woj.
Małopolskiego Nr 439, poz. 2749 z dnia 27. 07. 2006 r. w sprawie uchwalenia zmiany
4) Uchwała Nr IV/27//2007 Rady Gminy Jodłownik z dnia 16. 02. 2007 r. (Dz. Urz. Woj.
Małopolskiego Nr 289, poz. 1971 z dnia 18. 04. 2007 r.) w sprawie zmiany Miejscowego
Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Jodłownik;
Małopolskiego Nr 291, poz. 1979 z dnia 19. 04.2007 r.) w sprawie zmiany Miejscowego
6) Uchwała Nr V/40//2007 Rady Gminy Jodłownik z dnia 26. 03. 2007 r. (Dz. Urz. Woj.
7) Uchwała Nr XII/87//2007 Rady Gminy Jodłownik z dnia 19. 11. 2007 r. (Dz. Urz. Woj.
Małopolskiego Nr 127 z dnia 25. 02. 2008 r.) w sprawie zmiany
Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Jodłownik.”
Miejscowego Planu
5) w rozdziale 4. ANALIZA REALIZACJI PLANU, w podrozdziale 4.2. Stan wykorzystania
w planie terenów przeznaczonych do zainwestowania kubaturowego
w punkcie
4.2.1. Metoda zebrania i opracowania danych
„Obecnie Gmina liczy 7880 osób (GUS).Tereny mieszkaniowe, zabezpieczone w obecnie
obowiązującym planie wykazują nadmierne rezerwy, gdyż zapewniają wzrost znacznie powyżej
przyjmowanej jako optymalna ilość 30% wzrostu. Sytuacja taka występuje aż
w
ośmiu wsiach Gminy.”
„Obecnie Gmina liczy ok. 8303 osoby (stan na dzień 30.06.2008 r. ewidencja ludności U. G.
w Jodłowniku).
Tereny mieszkaniowe, zabezpieczone w planie obowiązującym do 2004 roku, wykazywały
nadmierne rezerwy, gdyż zapewniały wzrost znacznie powyżej przyjmowanej jako optymalna
ilość 30% wzrostu. Sytuacja taka występowała aż w ośmiu wsiach Gminy.”
6) w rozdziale 4. ANALIZA REALIZACJI PLANU, w podrozdziale 4.2. Stan wykorzystania
w planie terenów przeznaczonych do zainwestowania kubaturowego
12
– w miejsce treści punktu 4.2.2. Analiza ruchu budowlanego na obszarze Gminy
„4.2.2. Analiza ruchu budowlanego na obszarze Gminy.
Metoda zebrania i opracowania danych.
Materiałem wyjściowym dla przeprowadzenia analizy ruchu budowlanego w Gminie były
wydane pozwolenia na budowę. Należy zastrzec, iż w analizie zostały wzięte pod uwagę tylko
decyzje pozwoleń na budowę obiektów kubaturowych, pomijając decyzje pozwoleń na budowę
wydawanych na ogrodzenia, przyłącza instalacji gazowych, itp.
W latach 1996-1998 na obszarze całej Gminy wydano 38 decyzji pozwoleń na budowę
obiektów mieszkalnych.
Najwięcej decyzji pozwoleń na budowę obiektów kubaturowych wydano we wsiach:
Wilkowisko, Janowice, Pogorzany. Bardzo niewiele z nich wydano we wsiach: Kostrza, Słupia i
Sadek. „
.7) w rozdziale 5. WNIOSKI – w miejsce tekstu o treści:
•
„w ostatnich trzech latach ruch budowlany utrzymywał się na niskim poziomie, wykazując
niewielką tendencję wzrostową (wydano zaledwie 98 decyzji pozwoleń na budowę obiektów
kubaturowych);”
•
„w ostatnich latach ruch budowlany utrzymywał się na niskim poziomie, wykazując niewielką
tendencję wzrostową:”.
2. W tekście Studium, o którym mowa w §1, w Zeszycie nr 2 – „ANALIZA I OCENA STANU
MIESZKALNICTWA I INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ ORAZ FUNKCJI PRODUKCYJNYCH
W GMINIE” w rozdziale 1. KONSPEKT
1)
w miejsce treści podrozdziału 1.1. Główne funkcje Gminy”
„1.1. Główne funkcje Gminy”
13
Głównymi funkcjami Gminy Jodłownik są:
-
rolnictwo wraz z obsługą,
-
obsługa ludności,
-
drobna wytwórczość i rzemiosło produkcyjne,
-
rolę uzupełniającą pełni turystyka i wypoczynek.
W zakresie rolnictwa i leśnictwa:
-
indywidualna
gospodarka
rolna
sadownicza
i
hodowlana
na
powierzchni
4682
ha użytków rolnych, stanowiących 64,6 % pow. Gminy.
Główne kierunki produkcji to:
-
sadownictwo - głównie sady jabłoniowe, które stanowią 26% pow. użytków rolnych
(53 gospodarstwa sadownicze posiadające pow. 3 ha upraw, zaplecze do składowania,
sortowania i przechowywania, częściowo schładzania; zrzeszone częściowo
w Spółdzielni Sadowniczej Ziemi Jodłownicko-Szczyrzyckiej – JOD – LIM
(na terenie Gminy działa również zrzeszenie plantatorów owoców i warzyw dla „Tymbark
SA”; jest to wstępnie uznana grupa producentów, zrzeszająca 540 członków, obecnie
zajmuje się ona organizacja skupu owoców miękkich oraz jabłek);
-
gospodarka hodowlana - żywiec wołowy i wieprzowy w gospodarstwach indywidualnych
oraz w Centrum Hodowli Bydła Rasy Polskiej Czerwonej w gospodarstwie Agencji
Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa, dzierżawionym przez pastwo Helenę i Jacka
Wąsowiczów i w gospodarstwie przyklasztornym 00 Cystersów;
-
gospodarka rolno - zbożowa (64% pow. upraw) okopowo-pastewna (uprawa głównie
pszenicy, ziemniaków, pszenżyta);
-
gospodarka leśna - 1342 ha lasów, tj. 18,7 % powierzchni Gminy oraz 358 ha,
tj. 5% powierzchni Gminy, grunty zakrzewione i zadrzewione.
Szczegółowe omówienie gospodarki rolnej zamieszczono w opracowaniu programowospecjalistycznym – Zeszyt nr 5.
W zakresie obsługi ludności:
-
Gmina jest wyposażona w elementarne i podstawowe usługi publiczne i komercyjne
14
w ośrodkach usługowych oraz w gminnym ośrodku administracyjno-usługowo-handlowym
(administracja, kultura, oświata, ochrona zdrowia, a także handel, rzemiosło usługowe w
tym bytowe i gastronomia)
-
Gmina jest wyposażona w usługi ponadpodstawowe: ochrony zdrowia (szpital), szkolnictwa
(szkoły ponadpodstawowe), kultury i kultu religijnego (klasztor i muzeum), handlu.
W zakresie drobnej wytwórczości i rzemiosła produkcyjnego:
-
Gmina jest ośrodkiem o lokalnym znaczeniu produkcji, materiałów budowalnych,
przetwórstwa mięsnego, wyrobów z drewna, metalowych itp.
W zakresie turystyki i wypoczynku:
-
Gmina jest terenem turystyki pieszej oraz niewielkiego wypoczynku pobytowego
w malowniczo położonych wsiach oraz terenem pielgrzymek do Sanktuarium Matki
Boskiej Klasztoru Cystersów.
2) wykreśla się treść podrozdziału 1.6. „System obsługi ludności”
oraz wprowadza się tekst o treści:
„1.6. Stan infrastruktury społecznej.
Poziom zaspokojenia potrzeb w zakresie usług publicznych.
Oświata i wychowanie.
Wg materiałów Urzędu Gminy w IX. 2008 r. opieką przedszkolną objętych było 174 dzieci,
tj. 32,5 % dzieci w wieku 3 - 6 lat z rejonu Gminy Jodłownik. Do szkół podstawowych
uczęszczało 1141 uczniów.
W Gminie funkcjonowały następujące obiekty:
-
2 przedszkola o 2 oddziałach i 80 miejscach w Jodłowniku i Szczyrzycu,
-
7 szkół podstawowych o 55 pomieszczeniach do nauki, do których uczęszczało 1141
dzieci, w tym 110 dzieci do oddziałów przedszkolnych – kl. „0".
15
-
na 1 pomieszczenie do nauki przypadało 23,3 ucznia, zmianowość wynosiła 1,17.
Należy się spodziewać, że istniejąca baza lokalowa przedszkoli nie zaspokoi przyszłych
potrzeb Gminy. Wraz z nową reformą edukacji i większym zapotrzebowaniem na
pomieszczenia do nauki zajdzie konieczność wyprowadzenia „klas 0” z budynków istniejących
szkół.
Charakterystykę obiektów opieki przedszkolnej Gminy w analizowanym okresie
zamieszczono w Tabeli Nr 4.
Poziom - standardy obsługi w Gminie należy do mało korzystnych. Istniejące obiekty posiadają
wystarczająco duże działki szkolne gwarantujące możliwość rozbudowy budynków, bądź
urządzenie pełnowymiarowego boiska szkolnego i budynki szkolne są zbyt małe.
Przy rozbudowie szkół za optymalną wielkość należy uznać 8 m2 powierzchni użytkowej na
1
ucznia w zależności od wielkości obiektu.
Obecna wielkość m2 pow. na ucznia wynosi średnio 3,7 m2 (Tabele standardów Nr 1
i Nr 7). Widać konieczność uzyskania brakujących sal gimnastycznych; w perspektywie
projektowana jest budowa hali sportowej w Jodłowniku.
Nadmierne zagęszczenie pomieszczeń do nauki nastąpiło w szkole podstawowej
w Szyku, gdzie nauka odbywa się niemal na dwie zmiany.
W Wilkowisku i w Szczyrzyc, po oddaniu do użytku nowych segmentów sal lekcyjnych, nauka
odbywa się na 1 zmianę.
Rozmieszczenie bazy materialnej oświaty przedstawiono poniżej:
Jodłownik
- 1120 m2pow.
0,46 ha
Sadek
- 1530 m2 pow.
1,70 ha
Szczyrzyc
- 1240 m2 pow.
1,28 ha
Krasne - Lasocice
-
520 m2 pow.
0,68 ha
Wilkowisko
-
880 m2 pow.
0,78 ha
Szyk
-
550 m2 pow.
1,08 ha
Mstów
-
290 m2 pow.
0,37 ha
- 6130 m2 pow.
6,35 ha
Razem:
16
Stan
szkolnictwa
w
dwu
okresach
porównawczych
oraz
szczegółową
charakterystykę zaspokojenia potrzeb szkolnictwa Gminy w poszczególnych szkołach
zamieszczono w Tabeli Nr 5 i Tabeli Nr 6.
W okresie perspektywicznym i docelowym nastąpi poprawa warunków nauczania
- w związku ze spodziewanym spadkiem ilości dzieci w wieku szkół podstawowych
(ok. 100 osób).
Szkolnictwo ponadpodstawowe.
W obrębie Gminy zlokalizowane są 2 szkoły tego typu, a mianowicie:
1. Liceum Zawodowe,
2. Wieczorowe Technikum Rolnicze.
Szkoły te realizują następujące specjalności nauczania: rolnictwo, mechanizację rolnictwa,
uprawę roślin, hodowlę zwierząt, agroturystykę i wiejskie gospodarstwo domowe.
Warunki lokalowe powyższych placówek są odpowiednie, posiadają 6 pomieszczeń do
nauki. Szkoły ponadpodstawowe korzystają z sali gimnastycznej, zlokalizowanej przy szkole
podstawowej w Szczyrzycu oraz własnego boiska sportowego
Standard zagęszczenia pomieszczeń do nauki kształtuje się na poziomie 25 uczniów na
1 pomieszczenie.
Szkoły ponadpodstawowe mają charakter szkół lokalnych i obsługują najbliżej
sąsiadujące Gminy z Jodłownikiem.
Kultura.
Baza kulturalna Gminy Jodłownik jest uboga. W 2008 roku, jako obiekty kultury
funkcjonowały: 1 Gminna Biblioteka Publiczna posiadająca 4 filie (Szczyrzyc, Wilkowisko,
Krasne - Lasocice, Sadek).
Zgromadzony w nich księgozbiór wynosił 45 807 woluminów; w 2007 roku korzystało
z niego 1490 czytelników. Biblioteki zajmowały 282 m2 powierzchni użytkowej, zatrudniały
5 osób i dysponowały 29 miejscami do czytania.
17
Standardy zaspokojenia potrzeb to:
- 1305 osób na 1 placówkę,
- 5,3 wolumina na 1 mieszkańca.
Możliwość korzystania z zasobów bibliotecznych w Gminie Jodłownik była korzystniejsza, niż w
innych obszarach wiejskich województwa małopolskiego.
Poza
bibliotekami
nie
występują w
Gminie
inne
placówki
o
charakterze
kulturalnym, brak domów, kultury, klubów i świetlic.
W omawianym terenie występują jedynie świetlice wielofunkcyjne w budynkach OSP,
przy których działają zespoły folklorystyczne. W Pogorzanach w remizie OSP urządzono mały
amfiteatr, w którym organizowane są imprezy kulturalne. Szacuje się, że wspomniane sale
dysponują około 610 miejscami i 500 dodatkowymi miejscami w amfiteatrze.
Do placówek kultury zalicza się również obiekty kultu religijnego z najbardziej
znaczącym klasztorem OO. Cystersów w Szczyrzycu oraz 5 kościołami parafialnymi
w Jodłowniku, Wilkowisku, Krasnych Lasocicach, Górze Świętego Jana i Szyku oraz kaplicą
w Sadku.
Tabela zbiorcza obiektów kultury – Nr 8.
W analizowanym okresie mieliśmy do czynienia ze zmniejszeniem ilości gabinetów
lekarskich, ale także z pojawieniem się 4 nowych prywatnych gabinetów, co daje wyższy
poziom obsługi ludności Gminy - średnio 711 osób na 1 gabinet. Obsługę ludności
w zakresie specjalistycznej opieki
lekarskiej oraz doraźnej pomocy medycznej sprawują
placówki zlokalizowane w Limanowej. Wprowadzenie komercji w tej dziedzinie usług
w znacznym stopniu polepszyło opiekę zdrowotną mieszkańców Gminy Jodłownik, lecz stało
się niedostępne dla pewnej części społeczeństwa.
Dane porównawcze oraz szczegółowe placówek służby zdrowia przedstawiono
w Tabeli Nr 9, pozostałe usługi publiczne –Tabela Nr 10.
18
Ochrona przeciwpożarowa.
Gmina wyposażona jest w 8 jednostek OSP. Jedna strażnica czuwa nad 1038
mieszkańcami i 232 mieszkaniami, jeden wóz bojowy nad 488 mieszkańcami i 124
mieszkaniami.
Nie wszystkie strażnice reprezentują odpowiedni standard. Do najlepszych należą: OSP
w
Jodłowniku,
Wilkowisku,
Szczyrzycu
oraz
Krasnem
-
Lasocicach.
Strażnice
w Janowicach i Pogorzanach zostały w ostatnich latach zmodernizowane, co znacznie
poprawiło ich stan techniczny. W fazie budowy znajduje się strażnica w Szyku, która obecnie
dysponuje dwoma garażami.
W perspektywie należy liczyć się z koniecznością rozbudowy lub budowy nowych
obiektów we wspomnianych miejscowościach.
Placówki pocztowo-telekomunikacyjne.
Przedmiotowe placówki pocztowe zlokalizowane są w 2 wsiach Gminy – Jodłowniku
oraz Szczyrzycu. Placówki telekomunikacyjne zlokalizowane są w 4 wsiach Gminy: Jodłowniku,
Wilkowisku, Krasnem - Lasocicach oraz w Szczyrzycu. Na 1 urząd pocztowy przypada 4152
mieszkańców, co plasuje Gminę na średniej pozycji wśród innych gmin województwa.
Reasumując,
należy
podkreślić,
że
w
ostatnich
latach
nastąpiło
polepszenie
wyposażenia w obiektach kultury:
-
dostępność do bibliotek utrzymała się na tym samym poziomie; wyposażono wszystkie filie
w czytelnie internetowe o łącznej ilości 9 stanowisk,
W perspektywie zapotrzebowanie na placówki kultury będzie zależało przede wszystkim
od potrzeb środowiska społecznego analizowanego terenu, przyszłego modelu obsługi oraz
możliwości finansowych Gminy.
Ochrona zdrowia.
Gmina Jodłownik jest stosunkowo dobrze wyposażona w placówki służby zdrowia, dzięki
lokalizacji w Szczyrzycu szpitala, prowadzonego przez Stowarzyszenie Promocji Zdrowia pw.
Św. Jana Jerozolimskiego.
19
Rejon obsługi szpitala obejmuje w sumie 5 gmin - Jodłownik, Mszanę Dolną, Dobrą,
Niedźwiedź oraz Raciechowice – 35 500 osób. Szpital
jest
również placówką
pierwszego
kontaktu z pacjentem, udziela ok. 6000 porad rocznie oraz dysponuje 50 miejscami, średnio
rocznie korzysta z niego 1600 osób.
Ponadto w Gminie funkcjonują 3 niepubliczne ośrodki zdrowia - w Szczyrzycu,
Jodłowniku i Krasnem - Lasocicach, 7 gabinetów oraz 3 apteki, zlokalizowane w Jodłowniku
i w Szczyrzycu.
Placówki zaspokajają potrzeby ludności Gminy na poziomie:
-
1186 osób na 1 gabinet lekarski w ośrodkach zdrowia,
-
2767 osób na 1 aptekę,
-
6 łóżek szpitalnych na 1000 mieszkańców Gminy.
W porównaniu z przyjętymi standardami dla wsi województwa, obsługa ludności Gminy
Jodłownik jest na wyższym poziomie pod względem ilości osób przypadających na
1 gabinet lekarski oraz ilości osób na 1 aptekę (średnia dla województwa - 8715 osób).
Na 1000 mieszkańców Gminy przypada 29,1 m
2
pow. użytkowej, co świadczy o niskim
standardzie obsługi w stosunku do optymalnego wskaźnika m2 pow. użytkowej na 1000
mieszkańców (40 m2/1000 mieszkańców).
Zieleń cmentarna.
Cmentarze
czynne
zajmują
powierzchnię
3,46
ha
i
są
zlokalizowane
w 6 miejscowościach Gminy. Obecnie na 1 mieszkańca przypada 4,4 m2 powierzchni terenu
cmentarzy. Zapotrzebowanie na nowe tereny w przyszłości wynikać będą z lokalnych
warunków terenowych, tradycji pochówku oraz od ilości mieszkańców obsługiwanych wsi.
Uważa się, że istniejące cmentarze zaspokoją potrzeby perspektywiczne wsi Gminy
i prawdopodobnie nie będą wymagały rozbudowy (występuje potrzeba rozbudowy cmentarzy w
Krasnem - Lasocicach i w Szyku). W Szyku został zarezerwowany teren na poszerzenie
cmentarza. Poza wspomnianymi, na terenie Gminy zlokalizowane są cmentarze historyczne
z okresu I wojny światowej – upamiętniające poległych Rosjan, Austriaków oraz przedstawicieli
innych narodowości.
Powierzchnię oraz standard obsługi poszczególnych obiektów przedstawiono poniżej:
20
Jodłownik
- 1,61 ha - 8,18 m2 /1M rejonu obsługi,
Szczyrzyc
- 0,83 ha - 4,1 m2/1 M rejonu obsługi,
Krasne - Lasocice
Wilkowisko
- 0,25 ha stary cmentarz i 0,63 ha nowy 6, 97 m2/1 M rejonu obsługi,
Góra Świętego Jana - 0,58 ha - 7,0 m2/1 M rejonu obsługi,
- 0,34 ha - 3,9 m2/1 M rejonu obsługi.
Szyk
Razem: 4,36 ha - 5,4 m2/ pow. terenu/1 M Gminy
Sport.
W Gminie znajdują się 4 duże boiska sportowe – 2 w Jodłowniku oraz po 1
w Szczyrzycu i Sadku. Wyposażenie Gminy w obiekty sportu i rekreacji jest niewystarczające.
Jeden obiekt przypada na 2075 osób, na jednego mieszkańca przypada 7,2 m2 terenu
urządzeń. W porównaniu z rokiem 1998 obserwujemy tendencje wzrostową.
Boisko w Szczyrzycu jest zlokalizowane w pobliżu szpitala, ale jego lokalizacja koliduje ze
wspomnianym obiektem służby zdrowia i jest uciążliwa dla pacjentów.
W przyszłości planowana jest zmiana lokalizacji boiska sportowego. Obecnie finalizowany
jest
zakup
właściwego
terenu.
Gmina
posiada
własne
tereny
w
Wilkowisku
i Krasnem - Lasocicach, na których zostaną zrealizowane pełnowymiarowe boiska sportowe.
Trwają również starania o pozyskanie terenów dla realizacji boiska w Szyku.
Pozostałe wsie pozbawione są tego typu obiektów, a mieszkańcy niektórych wsi
korzystają z boisk szkolnych.
Administracja publiczna i gospodarcza.
W Gminie Jodłownik istnieją następujące obiekty administracji:
-
Urząd Gminy,
-
Posterunek Policji - Zespół Dzielnicowych Komisariatu w Zawadce,
-
Urząd Pocztowy - Poczta Polska,
-
Urząd Telekomunikacji Polskiej SA,
-
Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Nawojowej,
-
Stowarzyszenia i Związki Zawodowe (Emerytów, Rencistów i Inwalidów oraz Związek
Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych),
-
Bank Spółdzielczy Rzemiosła w Krakowie - Oddział w Jodłowniku,
21
-
biura sołtysów,
-
Administracja Gminnej Spółdzielni,
-
administracja kościelna,
-
leśniczówki.
Ogółem obiekty powyższe zajmują 1703 m2 powierzchni użytkowej.
Poziom obsługi ludności w administracji publicznej i gospodarczej wynosi 213 m 2 pow.
użytkowej na 1000 mieszkańców i należy do średnich wskaźników dla gmin typu rolniczego.
Usługi komercyjne.
Cechy charakterystyczne rozwoju usług komercyjnych ostatnich lat w Gminie Jodłownik:
-
przyrost ilości placówek handlu detalicznego w postaci małych sklepów lub kiosków
zlokalizowanych w większości wsi Gminy,
-
przyrost
podmiotów
prowadzących
sprzedaż
samochodów
i
handel
obwoźny
i wykonujących swą działalność handlową w obrębie Gminy oraz poza jej granicami często
połączoną z działalnością transportową,
-
powstanie punktów małej gastronomii, często sezonowych, pijalni piwa itp.,
-
powstanie zakładów rzemiosła usługowego w rodzaju pośrednictwa handlowego, usług
leśnych, usług ziemnych sprzętem mechanicznym itd.,
-
przyrost zakładów rzemiosła produkcyjnego - drzewnego, metalowego, spożywczego,
budowlanego.
Największa ilość usług komercyjnych znajduje się w dwu wsiach: Wilkowisko – 49
i Jodłownik - 45 podmiotów, które skupiły 34,3 % zakładów usługowych.
Wsie: Janowice, Pogorzany, Szczyrzyc, Szyk posiadają 20 - 30 podmiotów tego rodzaju,
w pozostałych wsiach zarejestrowano 8 - 2 0 podmiotów.
Standardy zaspokojenia potrzeb ludności w usługi komercyjne są następujące:
-
wskaźnik przedsiębiorczości mierzony ilością podmiotów przypadających na 1000
mieszkańców - 35,0,
-
ilość mieszkańców przypadających na 1 sklep -174 osoby,
22
-
szacunkowa ilość m2 powierzchni użytkowej sklepów przypadająca na 1000, mieszkańców 36,4 rzemiosło usługowe,
-
ilość mieszkańców przypadających na 1 zakład - 50 osób,
-
szacunkowa ilość m2 pow. uż. na 1000 mieszkańców - 287 m2 .
Gastronomia.
-
ilość miejsc konsumpcyjnych przypadających na 1000 mieszkańców - 51 miejsc,
-
szacunkowa ilość m2 pow. uż. przypadająca na 1000 mieszkańców,
-
ilość mieszkańców przypadających na zakład - 604 osoby.
Wg danych Urzędu Statystycznego w 1997 roku zarejestrowano w systemie REGON w
Gminie Jodłownik 264 podmioty gospodarcze w tym 12 podmiotów sektora publicznego (4,5 %
ogółu) i 252 podmioty prywatne, spośród których osoby fizyczne prowadziły 222,
a
spółki cywilne 9 podmiotów.
Podmioty
gospodarcze,
zarejestrowane
w
systemie
REGON,
przedstawiono
w Tabeli Nr 11 i Tabeli Nr 12.
W związku z transformacją gospodarczą i pojawieniem się gospodarki rynkowej,
podmioty gospodarcze mogą mieć szeroki zakres działalności. Często działalność handlowa,
produkcyjna i usługowa (np. transportowa) prowadzona jest równocześnie przez jeden podmiot;
trudno jest więc ocenić poziom obsługi ludności w poszczególnych rodzajach działalności
oddzielnie.
Miernikiem standardów zaspokojenia potrzeb w zakresie przedmiotowych usług jest ilość
mieszkańców przypadająca na 1 zakład, natomiast warunki nabywania towarów lub innych
usług, wyrażone w ilości m2 pow. użytkowej przypadającej na 1000 mieszkańców, mają
charakter
orientacyjnych
(szacunkowy).
Dane
uzyskane
w
Urzędzie
Gminy
oraz
z inwentaryzacji ogólnej, dotyczą ilości podmiotów oraz głównego rodzaju wykonywanej przez
nie działalności w poszczególnych miejscowościach.
Reasumując, należy podkreślić, że rozwój usług komercyjnych poza handlem nie jest w
Gminie rozwinięty na poziomie. Brak jest odpowiedniej ilości sklepów oraz niewłaściwe jest ich
23
rozmieszczenie, brak jest generalnie rzecz biorąc zakładów usług bytowych oraz występuje
niewielka specjalizacja rzemiosła usługowego zwłaszcza usług bytowych.
Brak jest odpowiedniej ilości agencji ubezpieczeniowych, doradztwa finansowego
i prawnego, a więc takich, które ułatwiały by otwieranie nowych podmiotów gospodarczych
i tworzenie dodatkowych miejsc pracy.
Tabela Nr 2.
Stan i przyrosty zasobów mieszkaniowych w latach 1988 – 1997.
Lp.
Wyszczególnienie
1988r
1997r.
Przyrosty
Uwagi
1988-98r.
1.
Zasoby ogółem
Mieszkania
1732
1855
123
m2/m
izby
m2 pow. użytkowej
5856
6566
710 14571
114429
= 118,5 34,4
-m2/M
129000
7812
423
ludność w mieszkaniach
7389
Tabela Nr 3.
Standardy mieszkaniowe w Gminie Jodłownik w latach 1988 i 1997.
Lp.
Wskaźnik zaspokojenia potrzeb
Miernik
Gmina
Jodłownik
1988 r.
1
Wygoda zamieszkania
m2 pow. użytkowej
15,5
2
Wielkość mieszkań
m2/ mieszkanie
66,0
3
Zagęszczenie izb mieszkalnych
1997 r.
M/izbę
1,26
1
Wygoda zamieszkania
m2/ mieszkańca
16,5
Mieszkańców/mieszkanie
4,21
2
Zagęszczenie mieszkań
m2/mieszkanie
69,5
3
mieszkańcy/izbę
1,19
24
Tabela Nr 4.
Wychowanie przedszkolne w Gminie Jodłownik w latach 1990/91 i 1997/98
Wyszczególnienie
1988
1998
2008
Placówki ogółem
14
12
9
Oddziały
15
13
-
Miejsca
80
40
55
188 -32,5%
174
19
19
14
Przedszkola
3
2
5
Oddziały
4
2
2
Miejsca
80
40
80
Ilość dzieci
97
38
74
Ilość nauczycieli
8
8
5
Oddziały przy szkołach
11
10
9
Oddziały
11
11
11
Miejsca
X
X
-
177
150
110
11
11
9
Ilość dzieci
274 -41%
Ilość nauczycieli
w tym:
Ilość dzieci
Ilość nauczycieli
wg Rocznika Statystycznego województwa nowosądeckiego - 1989 WUS Nowy Sącz, materiały Urzędu
Statystycznego oraz Urzędu Gminy.
Tabela Nr 5.
Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne w Gminie Jodłownik 1988 r. – 2008 r.
Lp.
Wyszczególnienie
1988
1
Ilość szkół
8
2
Ilość uczniów
3
Oddziały
1
4
Pomieszczenia do nauki
1
6
25
1998
2008
10
1396 w tym 150
klasy
zerowe
70
60
7
1141
w tym 110
klasy zerowe
55
Tabela Nr 7.
Szkolnictwo podstawowe w Gminie Jodłownik w stanie istniejącym (IX. 1998)
- standardy obsługi (źródło: materiały ewidencji szkół Urzędu Gminy).
Lp
.
Placówki
1
2
Uwagi
(wyposaż. w sale
gimnastyczne)
Standardy
uczniów zmiano- m2 pow. m2 pow.
wość
na 1
uż. na 1 terenu na
oddz. na ucznia 1 ucznia
pdn.
pdn.
3
4
5
6
7
1 SP. Jodłownik
25,2
1,1
3:7
15,2
2 SP. filia -Sadek
14,5
1,0
3,3
51,7
zlikwidowana w 1999 r.
3 SP. Szczyrzyc
41,2
1,8
3,3
34,5
7,7
0,7
8,0
356,2
oddano w 2004 r. salę
gimnastyczną
4
SP. filia Góra
Świętego Jana
5 SP. Krasne Lasocice
6 SP. filia Słupia
20,6
1,3
3,7
47,2
10,3
0,7
4,8
161,3
7 SP. Wilkowisko
29,9
1,1
4,2
37,3
8 SP. Szyk
30,3
1,5
3,0
59,3
9 SP. Kostrza
10,5
1,0
3,4
66,7
10 SP. Mstów
Prowadzona przez
Stowarzyszenie Oświatowe
od 2001 roku
Powołana w roku 1999 po
likwidacji szkół w Sadku i
Kostrzy
11 SP. Sadek –
Kostrza
Gmina ogółem:
23,3
1,2
3,7
26
46,0
Tabela Nr 8.
Kultura i kult religijny - obiekty w 1988 - 2007 r.
Lp.
Nazwa placówki
Jednostka
charakterystyczna
1988 r.
1998 r.
2007 r.
Obiekty kultury
1
Ośrodki i domy kultury m2 pow. użytkowej
-
-
-
ilość miejsc w sali
widowiskowej
100 a)
-
-
215 a)
6/610
6/610
11
6
1
39900
41800
45807
2
Kluby i świetlice
obiekty/ miejsca
3
Biblioteki
ilość placówek
ilość woluminów
4
Obiekty kultu
religijnego
łącznie, w tym:
ilość obiektów
8
8
8
5
Kościoły, kaplice
ilość obiektów
7
7
7
a) - bez miejsc w świetlicach OSP
Tabela nr 9.
Ochrona zdrowia i opieka społeczna - placówki Gminy Jodłownik 1988 - 2008 r.
Lp.
Wyszczególnienie
1988
Jednostka
1998
2008
charakterystyczna
1
Ośrodki zdrowia
ilość placówek
3/9 gab.
2
Apteki i punkty
apteczne
ilość obiektów
3
Szpitale
ilość obiektów,
ilość łóżek
27
3
3/7 gab. +4
prywatne
2
3/7 gab. + 4
prywatne
3
1
47
1
47
1
50
Tabela Nr 10.
Pozostałe usługi w latach 1988 - 1997/98.
Lp.
Wyszczególnienie
Jednostka charakterystyczna
Ilość obiektów
1988
1998
2008
1
OSP
7
8
2
Cmentarze – ha
6
7
8
4,36
3
Sport – boiska – ha
4
Placówki poczt.- telekom.
3
3
2,5
4
5
Administracja – m2
-
-
6
Obiekty turyst. il/miejsc
1/25
4/164
2/65
Tabela Nr 11.
Podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON w Gminie
Jodłownik w 1997 r.
Rok
Ilość
Sekcja
Sekcja
Liczby podmiotów gospod.
podmiotów
gosp. ogółem
publiczna
prywatna
ogółem
1997 r.
264
12
252
Tabela Nr 12.
28
Spółki
Osoby
cywilne
fizyczne
9
222
Struktura podmiotów gospodarczych wg wybranych sekcji EKD
Lp. Wyszczególnienie
1997 r.
ogółem
% ogółem
Osoby
% ogółem
fizyczne
1
Działalność prod.
31
117
28
12,6
2
Budownictwo
41
15,5
40
18,0
3
Handel i naprawy
83
31,4
79
35,6
4
Hotele i restauracje
11
4,2
11
5,0
5
Transport
38
17,0
6
Składowanie
7
Ochrona zdrowia
4
1,8
39
14,8
5
1,9
Tabela Nr 12 A.
2008 r.
ogółem
% ogółem
1
31
20
2
Budownictwo
56
36,1
3
Handel i naprawy
22
14,2
4
10
6,5
5
Transport
6
Składowanie
7
Ochrona zdrowia
Ogółem
27
17,4
3
2,0
6
3,8
155
100
29
3. W tekście Studium, o którym mowa w §1, w Zeszycie nr 4 – „ANALIZA
UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ
I KOMUNIKACJI"
1) w rozdziale 2. w podrozdziale 2.1. „Układ drogowy”
„Podstawowy układ drogowy gminy tworzą drogi wojewódzkie, pełniące funkcje dróg
zbiorczych i lokalnych:
- droga nr 25208 (Raciechowice) - granica województwa - Pogorzany - Szczyrzyc granica
Gminy - Dobra), droga zbiorcza;
- droga nr 25209
Szczyrzyc - Góra Świętego Jana - granica województwa, droga
lokalna;
- droga nr 25210 Jodłownik - Janowice – Szczyrzyc, droga zbiorcza;
- droga nr 25211 Wilkowisko - granica Gminy - (Skrzydlna), droga lokalna;
- droga nr 25212 (Grabie) - granica województwa - Lasocice - Mstów - Jodłownik –
Wilkowisko
- granica Gminy - (Tymbark), droga zbiorcza;
- droga nr 25214 (Limanowa) - granica Gminy - Szyk – Mstów, droga lokalna;
- droga nr 25515 (Stare Rybie) - granica Gminy - odcinek na terenie wsi - granica
Gminy - (Rupniów), droga lokalna.”
„Podstawowy układ drogowy Gminy tworzą drogi powiatowe, pełniące funkcje dróg
zbiorczych:
• nr 1622K (25208) – (Raciechowice) – granica Gminy – Pogorzany – Szczyrzyc – granica
Gminy – (Dobra);
• nr 1623K (25209) – Szczyrzyc – Góra Świętego Jana – granica Gminy;
• nr 1621K (25210) – Jodłownik – Janowice – Szczyrzyc;
• nr 1620K (25211) – Wilkowisko – granica Gminy – (Skrzydlna);
• nr 1632K (25212) – (Grabie) – granica Gminy – Lasocice – Mstów – Jodłownik –
Wilkowisko – granica Gminy – (Tymbark);
• nr 1618K (25214) – (Limanowa) – granica Gminy – Szyk – Mstów;
• nr 1619K (25215) – (Stare Rybie) – granica Gminy – odcinek na terenie wsi Szyk –granica
Gminy – (Rupniów).”
30
2) w rozdziale 2. w podrozdziale 2.3. „Komunikacja publiczna”
„Podstawowym środkiem przewozowym na terenie gminy jest komunikacja autobusowa.
PPKS obsługuje trasy o znaczeniu regionalnym na relacjach:
• (Kraków - Gdów) - Krasne - Lasocice - Jodłownik - Wilkowisko - (Tymbark Limanowa, Łukowica, Słopnice, Szczawnica) - 6 par kursów dziennie;
• (Kraków - Dobczyce) - Pogorzany - Szczyrzyc, (Skrzydlna, Półrzeczki) - 4 pary kursów
dziennie;
• (Kraków, Myślenice - Dobczyce) - Góra Świętego Jana, Szczyrzyc - 6 par kursów dziennie;
• (Kraków - Gdów - Stare Rybie) - Szyk - (Tymbark - Limanowa) - 2 pary kursów dziennie.
Komunikacja lokalna PPKS obsługuje większość wsi w Gminie, łącząc je z siedzibą
przyszłego powiatu - Limanową poprzez ok. 40 kursów dziennie.
Główne relacje to:
• (Limanowa) - Jodłownik - Szczyrzyc - (Skrzydlna);
• (Limanowa) - Szyk - Krasne - Lasocice.”
„Podstawowym środkiem przewozowym na terenie gminy jest komunikacja autobusowa
(państwowa i prywatna), która obsługuje trasy o znaczeniu regionalnym na relacjach:
• (Kraków - Gdów) - Krasne - Lasocice - Jodłownik - Wilkowisko - (Tymbark Limanowa, Łukowica, Słopnice, Szczawnica);
• (Kraków - Dobczyce) - Pogorzany - Szczyrzyc, (Skrzydlna, Półrzeczki);
• (Kraków, Myślenice - Dobczyce) - Góra Świętego Jana, Szczyrzyc;
• (Kraków - Gdów - Stare Rybie) - Szyk - (Tymbark - Limanowa).
Komunikacja lokalna obsługuje większość wsi w Gminie, łącząc je z siedzibą powiatu
– Limanową.
• (Limanowa) - Jodłownik - Szczyrzyc - (Skrzydlna);
• (Limanowa) - Szyk - Krasne - Lasocice.
Główne przystanki to: Jodłownik, Wilkowisko, Szczyrzyc, Szyk.”
3) w rozdziale 2. w podrozdziale 2.3. „Komunikacja publiczna”
31
„Gmina nie posiada ogólnodostępnej stacji paliw; najbliższe zlokalizowane są w Tymbarku
i w Dobczycach.”
Gmina posiada ogólnodostępną stację paliw w Jodłowniku oraz jedną stację w końcowej fazie
wykonawczej.
4) w rozdziale 2. w podrozdziale 3.1. „Gospodarka wodno-ściekowa” w punkcie 3.1.2
„Zaopatrzenie w wodę”
– w miejsce treści podpunktów 3), 4), 5), 6), 7, 8)
„3) część wsi Jodłownik, obejmująca m.in. dawny Ośrodek Hodowli Zarodowej
obsługiwana jest przez wodociąg będący własnością Gminy od 2002 r.,
dzierżawiony przez państwa Wąsowiczów, którzy zaopatrują okoliczne bloki mieszkalne,
dla którego źródłem wody jest ujęcie na potoku bez nazwy;
4) szkoła na terenie Jodłownika korzysta z własnej studni o zasobach
Qe =
2,0 m3/h;
5) z własnej studni korzysta także SKR;
6) w 2006 r. Gmina oddała do użytku wodociąg gminny w Jodłowniku, który
zaopatrywany jest z 4 ujęć wody (S1, S2, S3, S4) o łącznej wydajności 7,0 m3/h; dla
tego wodociągu rezerwowane są dodatkowe ujęcia wody (S2, S6, S7, S8), dla których
zostały wydane decyzje zasobowe; w przyszłości planowana jest budowa zbiornika
wyrównawczego o pojemności V = 250 m3 w miejscowości Jodłownik „Markuszowa”,
gdzie również Gmina posiada ujecie rezerwowe O1 o wydajności 1,5 m3/h;
7) wodociąg „Pogorzany - Wierzki" z ujęciem na potoku Kwitowskim oraz zbiornikiem
o pojemności 50 m3, skąd rurociągiem o przekroju 80 mm / 40 mm woda rozprowadzana jest do
pobliskich zabudowań;
8) wodociąg „Pogorzany - Wieniec" oparty na ujęciu źródlisk, skąd woda poprzez zbiornik o
pojemności V =50 m3 rozprowadzana jest rurociągiem o przekroju 100 - 80 mm ”.
5) w rozdziale 2. w podrozdziale 3.1. „Gospodarka wodno-ściekowa” w punkcie 3.1.3.
32
„Na terenie Gminy dotychczas nie pracuje ani jeden system kanalizacji zbiorczej. Aktualnie
w realizacji znajduje się kanalizacja zbiorcza dla najbardziej zurbanizowanej części wsi
Jodłownik.
Zrealizowany został I etap sieci kanalizacji sanitarnej (bez podłączenia), w realizacji znajduje
się I etap oczyszczalni ścieków dla 740 mieszkańców o przepustowości Q dśr = 100,0
m3/dobę oraz Q hmax = 12.5 m3/h, w której zastosowane będzie oczyszczanie mechanicznobiologiczne na kratach gęstych, zainstalowanych nad zbiornikami reaktorów, następnie
biologicznie – w dwóch reaktorach cyklicznych Eko-Clear/II o procesie oczyszczania metodą
niskoobciążonego osadu czynnego.
Odbiornikiem ścieków oczyszczonych będzie pot. Owsianka, uchodzący do potoku Tamawka
w zlewni Stradomki. Il-gi etap realizacji oczyszczalni przewiduje powiększenie przepustowości
o kolejne 150m3/dobę.
„Na obszarze Gminy nie ma dobrze rozwiniętego i funkcjonującego systemu
odprowadzania i oczyszczania ścieków bytowo – gospodarczych. Obecnie taki – sprawnie
funkcjonujący system, posiada jedynie wieś Jodłownik, do którego podłączonych jest około
80% mieszkańców wsi. W fazie wykonywania jest realizacja nowego systemu kanalizacji
sanitarnej w rejonach o zabudowie rozproszonej, tj. w pozostałych miejscowościach
wchodzących w skład Gminy. W zabudowaniach nie posiadających funkcjonującego systemu
kanalizacyjnego ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych – tzw. szambach.
Projekt kanalizacji Gminy przewiduje wyposażenie budynków, oddalonych od
zabudowań i projektowanej sieci, w przydomowe oczyszczalnie ścieków. Obecnie Gmina
posiada jedną komunalną oczyszczalnią ścieków, zlokalizowaną miejscowości Jodłownik” oraz
funkcjonujące lokalne oczyszczalnie – szpitala w Szczyrzycu oraz szkoły w Sadku.
W fazie realizacji znajduje się oczyszczalnia ścieków w Szczyrzycu.”
6) w rozdziale 2. w podrozdziale 3.1. „Gospodarka wodno-ściekowa” w punkcie 3.1.3.
– w miejsce treści podpunktu 3.
3. Z ważniejszych obiektów na terenie Gminy – mających rozwiązaną gospodarkę
ściekową – jest szpital w Szczyrzycu, odprowadzający ścieki po oczyszczeniu na: tłuszczu,
osadniku gnilnym, chloratorze ścieków, złożu filtracyjnym oraz nowej oczyszczalni ścieków
typu „NAYADIC" o przepustowości ok. 9 m3/dobę. Użytkownik posiada pozwolenie wodno-
33
prawne na odprowadzenie ścieków oczyszczonych do rzeki Stradomki w km 3 + 650 - w
ilości = 33,5 m3/ dobę.
4. W tekście Studium, o którym mowa w §1, w Zeszycie nr 5 – „ANALIZA ROLNICZEJ
PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ I KIERUNKÓW ROZWOJU WSI I ROLNICTWA
W OBSZARZE GMINY”
1) w rozdziale 1. WPROWADZENIE
„Niniejsze studium zostało opracowane na zlecenie Biura Rozwoju Krakowa - spółki SA.
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym [18] nakłada obowiązek
sporządzania, w oparciu o cele i kierunki polityki przestrzennej państwa na obszarze
województwa, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy
Jodłownik.”
„Niniejsze
studium
zostało
opracowane
na
podstawie
ustawy
o
planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym [18], która nakłada obowiązek sporządzania, w oparciu
o cele i kierunki polityki przestrzennej państwa na obszarze województwa – Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik.”
2) w rozdziale 1. ENDOGENICZNE WARUNKI ROZWOJU ROLNICTWA w podrozdziale
2.2. „Warunki społeczno-ekonomiczne” w punkcie 2.2.1. Użytkowanie gruntów
i struktura własnościowa. b) Struktura własnościowa.
– wykreśla się tekst o treści:
„Na uwagę zasługuje powstanie nowej formy własności - komunalnej. Na terenie
Gminy Jodłownik znajduje się gospodarstwo Fundacji
im. Stefana Romera – „Centrum
hodowli bydła polskiej rasy czerwonej”, które stanowi powierzchnię około 368 ha oraz
gospodarstwo klasztorne o ogólnej powierzchni 202 ha.”
3) w rozdziale 1. ENDOGENICZNE WARUNKI ROZWOJU ROLNICTWA w podrozdziale
2.2. „Warunki społeczno-ekonomiczne” w punkcie 2.2.2. „Transformacja mienia Skarbu
Państwa”
34
„Komunalizacja mienia przeprowadzana jest w oparciu o ustawę z dnia 10 maja 1990
roku - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach
samorządowych.”
UWARUNKOWAŃ I OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO W OBSZARZE
GMINY”
1) w rozdziale 1. „STRONA FORMALNA I CEL OPRACOWANIA”
„Niniejsze
opracowanie
wykonano
na
zlecenie
Biura
Rozwoju
Krakowa
SA
(Kordylewskiego 11, Kraków). Jego celem jest ustalenie stanu środowiska oraz uwarunkowań
przyrodniczych zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik. Podstawą opracowania
były:
-
kartowanie terenowe i wywiady z mieszkańcami Gminy oraz pracownikami referatów:
Rolnego i Geodezji Gminy Jodłownik;
- materiały kartograficzne i drukowane - patrz spis wykorzystanych materiałów.
Ogólnie jest mało materiałów dotyczących stanu środowiska naturalnego. Większość
stwierdzeń niniejszego opracowania jest oparta na wskaźnikach pośrednich, kartowaniu
terenowym i wywiadach z pracownikami Gminy i miejscową ludnością.”
Celem niniejszego opracowania jest ustalenie stanu środowiska oraz uwarunkowań
przyrodniczych zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik.
Podstawą opracowania były:
-
kartowanie terenowe i wywiady z mieszkańcami Gminy oraz Urzędem Gminy,
- materiały kartograficzne i drukowane, w tym wytyczne instytucji ochrony środowiska
oraz obowiązujące przepisy w tym zakresie.”
2) w rozdziale 2. „ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO” w podrozdziale 2.8.
„Szata roślinna i zabytki przyrody”
„Aktualnie prawnie chronionym zabytkowym drzewem jest 180 - letni buk o obwodzie 550
cm i wysokości 36 m i obrębie PGL na Górze Kostrza (nr 16) i grupa drzew na terenie parku
podworskiego w Jodłowniku (nr 108).
W tej chwili na terenie Gminy nie ma rezerwatów przyrody - jest planowany rezerwat
florystyczny w obrębie PGL na Górze Kostrza, celem ochrony będzie głównie skupisko
endemicznej paproci „Języcznik" (orientacyjny zasięg wskazany jest na mapie). Cały obszar
35
Gminy przewiduje się włączyć do obszaru chronionego krajobrazu planowanego na obszarze
Beskidu Wyspowego.”
„2.9.2. Wartościowe obszary przyrodniczo-krajobrazowe Gminy Jodłownik.
1) Obszary chronionego krajobrazu.
Gmina Jodłownik dotychczas była dotychczas objęta formą ochrony w postaci Obszaru
Chronionego Krajobrazu Województwa Nowosądeckiego, wprowadzonego Rozporządzeniem
Nr 27 Wojewody Nowosądeckiego z dnia 1 października 1997 roku, przekształconego obecnie
(po zmianie granic administracyjnych) w Południowomałopolski Obszar Chronionego
Krajobrazu.
Obecnie obszar Gminy Jodłownik nie jest objęty tego typu formą ochrony krajobrazu.
Zrezygnowano również z objęcia części obszaru Gminy Łososińsko-Żegocińskim Parkiem
Krajobrazowym.
2) Rezerwaty przyrody.
Na obszarze Gminy Jodłownik występuje leśny rezerwat przyrody „Kostrza”
w zarządzie Nadleśnictwa Limanowa – włączony do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura
2000. Obejmuje on powierzchnię 38,56 ha.
Rezerwat „Kostrza” położony jest na północnym stoku góry o tej samej nazwie, na
terenie wsi Kostrza - w Gminie Jodłownik i we wsi Rupniów - w Gminie Limanowa.
Rezerwat został powołany Zarządzeniem Nr 5/2001 Wojewody Małopolskiego z dnia
4 stycznia 2001 r. Całość rezerwatu należy do obrębu Limanowa (oddz. 26 d-h, 27 g-i, 30 b-d).
Przedmiotem ochrony jest stanowisko języcznika zwyczajnego (Phyllitis scolopendrium)
oraz dobrze zachowany starodrzew buczyny karpackiej i jaworzyny górskiej. Stanowisko
języcznika zwyczajnego w rezerwacie „Kostrza” jest jedynym znanym miejscem jego
występowania na obszarze Beskidu Wyspowego.
Na terenie rezerwatu wykształciły się dwa cenne zespoły leśne:
- jaworzyna górska z miesięcznicą trwałą (Lunarno – Acerentum)
- jaworzyna górska z języcznikiem zwyczajnym (Phyllitido – Aceretum).
3) Ochrona pomnikowa.
Na obszarze Gminy Jodłownik ochroną pomnikową objęto pojedyncze okazy drzew.
Ochronie konserwatorskiej podlegają natomiast dawne parki dworskie oraz zabytkowe
cmentarze wraz z ich drzewostanem.
36
Generalnie ochrona obejmuje:
a) w miejscowości Kostrza, w obrębie rezerwatu „Kostrza” – ochrona buka o obwodzie
320 cm,
b)
w miejscowości Jodłownik, w obrębie parku dworskiego i budynków gospodarczych –
ochrona grupy drzew (kasztanowca o obwodzie 480 cm, jesionu o obwodzie 178 cm,
tulipanowca o obwodzie 229 cm),
c)
w miejscowości Jodłownik, w obrębie szkoły – ochrona okazu dębu (pomnik przyrody
utworzony decyzją Rady Gminy),
d)
w miejscowości Szczyrzyc, w obrębie parku klasztornego – ochrona grup roślinności,
e)
w miejscowości Jodłownik, w obrębie zabytkowego kościoła – ochrona grup roślinności,
f)
w obrębie dawnych folwarków – ochrona grup roślinności: we wsi Janowice – „Janowice”,
„Godusza”, „Dobroniów” oraz we wsi Sadek – „Sadek”.
g)
w
obrębie
zabytkowych
cmentarzy
parafialnych
–
ochrona
grup
roślinności
w miejscowościach: Góra Świętego Jana, Szczyrzyc, Jodłownik, Szyk, Krasne –
Lasocice, Wilkowisko,
h)
w obrębie cmentarza wojennego w miejscowości Słupia – ochrona grup roślinności,
i)
w obrębie założeń dworsko-parkowych – ochrona grup roślinności w miejscowościach:
Szyk i Słupia.
4) Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt.
Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt realizowana jest zgodnie z Rozporządzeniami
Ministra Środowiska:

z dn. 16 maja 2005 r. (Dz. U. Nr 94, poz.795) w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz
gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura
2000,

z dn.9 lipca 2004 r. (Dz.. U. Nr 168, poz. 1764) w sprawie gatunków dziko występujących roślin
objętych ochroną,

z dn.28 września 2004 r.(Dz. U. Nr 220, poz. 2237) w sprawie gatunków dziko występujących
zwierząt objętych ochroną,

z dn.9 lipca 2004 r.(Dz. U. Nr 168, poz. 1765) w sprawie dziko występujących grzybów
objętych ochroną.
Zgodnie z przywołanymi powyżej rozporządzeniami w stosunku do dziko
występujących roślin należących do gatunków, respektowane są następujące zakazy:
1) zrywania, niszczenia i uszkadzania;
37
2) niszczenia ich siedlisk i ostoi;
3) dokonywania zmian stosunków wodnych, stosowania środków chemicznych,
niszczenia ściółki leśnej i gleby w ostojach;
4) pozyskiwania, zbioru, przetrzymywania, posiadania, preparowania i przetwarzania
całych roślin i ich części;
5) zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany i darowizny roślin
żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części
i produktów pochodnych;
6) wwożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę państwa roślin żywych, martwych,
przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych.
W stosunku do dziko występujących grzybów z reguły respektowane są
następujące zakazy:
4) pozyskiwania, zbioru.
W stosunku do dziko występujących zwierząt respektowane są następujące
zakazy:
1) zabijania, okaleczania, chwytania, transportu, pozyskiwania, przetrzymywania,
a także posiadania żywych zwierząt;
2) zbierania, przetrzymywania i posiadania zwierząt martwych, w tym spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych;
3) niszczenia ich jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych;
5) niszczenia ich gniazd, mrowisk, nor, legowisk, żeremi, tam, tarlisk, zimowisk
i innych schronień;
6) wybierania, posiadania i przechowywania ich jaj;
7) wyrabiania, posiadania i przechowywania wydmuszek;
8) preparowania martwych zwierząt lub ich części, w tym znalezionych;
9) zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany i darowizny zwierząt
żywych; martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części
38
10) wwożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę państwa zwierząt żywych,
martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów
pochodnych;
11) umyślnego płoszenia i niepokojenia;
12) fotografowania, filmowania i obserwacji mogących powodować płoszenie lub
niepokojenie
ptaków,
przy
nazwach
których
w
załączniku
nr
1
do
rozporządzenia zamieszczono symbol "(1)" oraz nietoperzy;
13) przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca;
14) przemieszczania urodzonych i hodowanych w niewoli do stanowisk naturalnych.
Na terenie gminy nie wyznaczono stref ochrony roślin, grzybów i zwierząt.
5) Obszary Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000.
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych
składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 r.
w sposób spójny pod względem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich
państw członkowskich Unii Europejskiej.
Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagrożonych wyginięciem
siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt w skali Europy, ale też typowych, wciąż
jeszcze powszechnie występujących siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla
9 regionów biogeograficznych (tj. alpejskiego, atlantyckiego, borealnego, kontynentalnego,
panońskiego, makaronezyjskiego, śródziemnomorskiego, stepowego i czarnomorskiego).
W Polsce występują 2 regiony: kontynentalny (96 % powierzchni kraju) i alpejski
(4 % powierzchni kraju). Gmina Jodłownik leży w obszarze alpejskim.
Podstawą prawną tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Rady 79/409/EWG
z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków i dyrektywa Rady 92/43/EWG
z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory,
które zostały transponowane do polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia
2004 r. o ochronie przyrody.
Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów:
• obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),
• specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).
39
Na terenie gminy Jodłownik rozpatruje się następujące obszary ochrony siedlisk (SOO):
• Kostrza (kod PLH120009),
• Opactwo Cystersów w Szczyrzycu (kod PLH120023),
• Kościół w Szyku,
• Tarnawka,
• Ostoje Nietoperzy Beskidu Wyspowego.
„Kostrza” (kod PLH120009) jest obszarem zatwierdzonym przez Komisję
Europejską (decyzja Komisji z dnia 25 stycznia 2008 r., przyjmująca na mocy Dyrektywy
Rady 92/43/EWG pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty
składających się na alpejski region biogeograficzny).
Pozostałe z wyżej wymienionych obszarów, zgłoszone przez Rząd RP lub
wymienione na Shadow List są na etapie konsultacji społecznych i uzgodnień (w roku
2004 przyrodnicze organizacje pozarządowe utworzyły tzw. polską "listę cieni" (Shadow List)
obszarów Natura 2000 – na której znajdują się obszary zasługujące na ochronę, lecz
pominięte w propozycji rządowej).
Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, projektowane
specjalne obszary ochrony siedlisk Natura 2000 są objęte ochroną, zgodnie z tzw. „zasadą
ostrożności” wynikającą z Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
W obrębie uznanych i potencjalnych obszarów specjalnej ochrony zgodnie
z art. 33.1 ustawy z 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody Dz. U. Nr 92,poz 88 z późn.
zm. w tym z ustawą z dnia 3 października 2008 o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
innych ustaw (Dz. U. Nr 201, poz.1237) zabrania się (za wyjątkiem nadrzędnego interesu
publicznego) podejmowania działań mogących osobno lub w połączeniu z innymi działaniami,
znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym
w szczególności:
1) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla
których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000,
2)
wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar
Natura 2000,
3) pogarszać integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami.
Charakterystyka obszarów lokalizowanych na terenie gminy Jodłownik.
40
„Kostrza” (kod PLH120009), wyznaczony w granicach rezerwatu „Kostrza” o pow. 38,56 ha.
Przedmiotem ochrony są następujące siedliska:
Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion) ( kod 9130)
Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis-Acerion
pseudoplatani) (kod 9180).
W obszarze występują rośliny chronione:
Asarum europaeum, Galium odoratum, Hedera helix, Lilium martagon ,Phyllitis scolopendrium
Polypodium vulgare, Primula elatior.
Obszar obejmuje północne zbocze góry Kostrza w całości porośnięte lasem liściastym.
Wzgórze zbudowane jest z fliszu karpackiego (piaskowce gruboławicowe i łupki).
Miejscami na powierzchni występują łatwiej wietrzejące łupki pyłowcowe lub margliste.
Powstają z nich gleby głębokie, ale bardzo silnie szkieletowe. Masywy Kostrza i sąsiedniej
Świnnej Góry (546 m n.p.m.) otoczone są przez obszary użytkowane rolniczo, z rozproszoną
zabudową. Na terenie obszaru brak zidentyfikowanych zagrożeń.
Wskazane
utrzymanie
powiązań
z
Południowomałopolskim
Obszarem
Chronionego
Krajobrazu.
„Opactwo Cystersów w Szczyrzycu” (kod PLH120023), w skład którego wchodzi teren XIII
wiecznego Opactwa Cystersów.
Przedmiotem ochrony są dwa gatunki nietoperzy: Myotis emarginatus nocek orzęsiony (kod
1321) oraz Rhinolophus hipposideros podkowiec mały (kod 1303).
Obszar obejmuje teren XIII wiecznego Opactwa Cystersów w miejscowości Szczyrzyc.
Wieś położona jest w północnej partii Beskidu Wyspowego, w rejonie ograniczonym od
wschodu rzeką Stradomką, od zachodu zaś obniżeniem Wiśniowej. Kompleks Opactwa oo.
Cystersów znajduje się w centrum wsi. Jest on tylko częściowo udostępniany zwiedzającym składa się z kościoła, klasztoru, dziedzińczyka z późnobarokową bramą, wirydarza, podwórza
gospodarczego, odźwierni, wozowni, spichlerza, młyna i browaru, otoczonych starym parkiem.
Obszar obejmuje największą w Polsce kolonie rozrodczą nocka orzęsionego
i jedną z największych w Polsce kolonii podkowca małego.
Na obszar oddziaływają tereny zurbanizowane, zamieszkałe, sieć transportowa, inne
zanieczyszczenia. Nie stwierdzono aktualnych zagrożeń.
Potencjalne zagrożenia dla przedmiotu ochrony to: płoszenie, zmiany mikroklimatu,
remonty w okresie V-VIII, stosowanie toksycznych środków do konserwacji drewna,
uszczelnianie wylotów; konieczne utrzymanie powiązań z bazą żerowiskową.
Charakterystyka pozostałych obszarów nie jest pełna. Do końca 2008 roku
powinna nastąpić pełna weryfikacja obszarów z Shadow List.
41
Poniżej wymienione są potencjalne obszary ochrony Natura 2000, których
projektowany zasięg obejmuje tereny Gminy Jodłownik:
„Tarnawka” - obejmuje fragmenty podgórskich dolin rzecznych w dorzeczu Tarnawki
i Przegini oraz fragment masywu niskich gór położonych na pograniczu Beskidu Wyspowego
i Pogórza Wiśnickiego.
Przedmiotem ochrony są siedliska:
- starorzecza i inne naturalne eutroficzne zbiorniki wodne (kod 3150),
- pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków (kod 3220),
- górskie i niżowe ziołoroślą nadrzeczne i okrajkowe (kod 6430),
- niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie (kod 6510),
- kwaśne buczyny (kod 9110),
- żyzne buczyny (kod 9130),
- lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe (kod 91E0).
Gatunki zwierząt występujące w obszarze:
Castr fiber, Lutra. Lutra, Triturs cristatus, Triturus Montandowi,
Bombina veriegata,
Cottus gobio.
Proponowany obszar ma na celu ochronę ostatnie nieuregulowane lub nieznacznie
przekształcone fragment koryt rzek I potoków z wyspami, odsypami i skarpami, nawisami
i progami skalnymi w tym przełom Tarnawki i jej ujście do Stradomki. Brzegi cieków porastają
lasy łęgowe, zarośla wierzbowe i ziołorośla otaczające starorzecza i oczka wodne. Zboczach
dolin porastają buczyny, jedliny i fragmenty grądów. Cechą charakterystyczną są wychodnie
skalne w partiach zboczowych i polanki śródleśne oraz duża bioróżnorodność obszaru.
Zagrożenia obszaru to: regulacja koryt rzek, osuszane starorzeczy i mokradeł,
zarastanie polan, zaśmiecanie i zanieczyszczanie rzeki.
Obszar „Tarnawka” powiązany jest z Obszarem Chronionego Krajobrazu Zachodniego
Pogórza Wiśnickiego.
„Kościół w Szyku”.
Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i św. Barbary, drewniany, z I. poł. XVII w.
Do korpusu od strony zachodniej dostawiono kwadratową wieżę konstrukcji słupowo-ramowej,
z nadwieszoną izbicą oszalowaną deskami.
Jest miejscem występowania kolonii rozrodczej Myotis emarginatus nocka orzęsionego
(kod 1321) i Rhinolophus hipposideros podkowca małego ( kod 1303). Na obecnym etapie nie
ma szczegółowo wypełnionego formularza SDF dla tego obszaru.
42
W konsultacji są również obszary o nazwie Ostoje Nietoperzy Beskidu
Wyspowego. Granice tych obszarów najprawdopodobniej obejmować będą tereny
żerowiskowe nietoperzy, związane z zadrzewieniami, lasami, dolinami rzek i potoków.
3) w rozdziale 3. „STAN ŚRODOWISKA” w podrozdziale 3.4. „Odpady przemysłowe
i komunalne”
„ Na mapie wskazano alternatywnie 3 lokalizacje wysypisk śmieci. Z punktu widzenia
dojazdu i organizacji pracy na wysypisko najkorzystniejszą lokalizacją jest wyrobisko cegielni.
Dodatkowo do pokrywania śmieci warstwą gruntu można by wykorzystać spychacz i pryzmę
nadkładu cegielni.”
4) w rozdziale 3. „STAN ŚRODOWISKA”
powierzchniowych i podziemnych”
w
podrozdziale
3.5.
„Stan
wód
„Specyficzne położenie Gminy (należała do województwa nowosądeckiego, a rzeki
płynące po jej powierzchni uchodzą do rzek województwa krakowskiego) powodują że nie ma
pomiarów stopnia zanieczyszczenia wody.”
„Specyficzne położenie Gminy (należała do byłego województwa nowosądeckiego,
a rzeki płynące po jej powierzchni uchodzą do rzek byłego województwa krakowskiego)
powodują, że nie ma pomiarów stopnia zanieczyszczenia wody.”
5) w rozdziale 3. „STAN ŚRODOWISKA”
powierzchniowych i podziemnych”
w
podrozdziale
3.5.
„Stan
wód
a) wykreśla się tekst o treści:
„Aktualnie jest w budowie pierwsza oczyszczalnia ścieków (w Jodłowniku), planowane
są dwie następne, ich lokalizacja jest wskazana na mapie.”;
b) wykreśla się tekst o treści:
„W związku z tym do ich ochrony wystarczą ogrodzone tereny strefy ochrony
bezpośredniej. Natomiast część ujęć jest wykonana w postaci perforowanej rury w obrębie
pokrywy korytowej górnych odcinków potoku. Tego typu ujęcia wymagają wyznaczenia stref
ochrony pośredniej wód, które wskazano na mapie.”
6) w rozdziale 4. „ UWARUNKOWANIA
PRZYRODNICZE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO” w podrozdziale 4.1. „Zasoby środowiska”
43
a) w miejsce tekstu o treści:
„Na mapie wskazano tereny osuwiskowe, tereny zagrożone powodziami, wskazano
tereny o nachyleniu stoków ponad 20 % (graniczną dla budowy małych osiedli i uprawy
maszynowej gleby w terenach górskich). Wskazano tereny o większej denudacji gleb, stoki
o nachyleniu powyżej 12% (nachylenie to stanowi również ograniczenie dla budowy dróg)”.
„Na mapie wskazano tereny zagrożone procesami denudacyjnymi oraz tereny zagrożone
zalaniem wodami powodziowymi i podtopieniem.”;
„Istniejące walory Gminy powodują ze proponuje się objęcie jej strefą chronionego
krajobrazu. Na obszarze PGL Kostrze proponuje się stworzenie rezerwatu przyrody (jego
orientacyjny zasięg wskazany jest na mapie).”
PRZYRODNICZE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO” w podrozdziale 4.3. „Propozycje programowe” a) „odnośnie stanu
wód powierzchniowych”
„Budowa oczyszczalni ścieków dla Jodłownika i projekty dwóch dalszych nie rozwiąże
tego problemu, gdyż obejmie niewielki procent gospodarstw. Wszystkie inne powinny zostać
wyposażone w indywidualne oczyszczalnie ścieków, które w tej chwili nie wymagają wielkich
nakładów – są możliwe do budowy w systemie gospodarczym i wykorzystują surowiec wtórny
(butelki plastykowe po napojach). „
„Oczyszczalnia ścieków w Jodłowniku i projekty dwóch dalszych obejmie ok. 85%
gospodarstw.
Wszystkie obiekty poza zasięgiem zbiorczych kanalizacji (ok.15 % gospodarstw)
powinny zostać wyposażone w indywidualne lub grupowe oczyszczalnie ścieków, które w tej
chwili nie wymagają wielkich nakładów – są możliwe do budowy w systemie gospodarczym. „
44
PRZYRODNICZE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO” w podrozdziale 4.3. „Propozycje programowe” c) „odnośnie
odpadów komunalnych”
„Problem braku akceptacji przez mieszkańców lokalizacji wysypiska odpadów proponuje
się również rozwiązać poprzez podpisanie umowy z Gminą mieszkańców, która czerpałaby
korzyść już przez wykorzystanie pracy przy sortowaniu odpadów (plastyk, szmaty, szkło,
metale) oraz poprzez sukcesywne zasypywanie wysypiska. Tak zagospodarowane wysypisko
znacznie ograniczyłby swoją uciążliwość. Nie do uniknięcia jest wzrost populacji ptaków i
gryzoni (szczurów), co wymaga oddalenia od gospodarstw co najmniej o 300 m. Ewentualna
dalsza uciążliwość dla sąsiadów może być pokryta przez ekwiwalent, np. w postaci
wykonania instalacji wodno-kanalizacyjnej, itp. - stanowiącej wkalkulowany koszt wykonania
wysypiska śmieci. Ewentualne lokalizacje wskazano na mapie.
Z punktu widzenia odległości, łatwości dowozu i organizacji pracy najkorzystniejszą
jest lokalizacja w wyrobisku cegielni. Dowóz śmieci do wysypiska należy bezwzględnie
połączyć z wystawieniem w każdej wsi kontenerów, gdyż dopiero to umożliwi likwidację
dzikich wysypisk śmieci. Skuteczną metoda na zagospodarowanie dzikich wysypisk jest
przyjęcie zasady, że sprząta właściciel gruntu.”
„Na obszarze Gminy zrezygnowano z realizacji składowiska odpadów komunalnych.
odpady te wywożone są na składowiska położone poza obszarem Gminy. Kompleksowo
przedstawiono to zagadnienie w Zeszycie 10.”
PRZYRODNICZE
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO” w podrozdziale 4.3. „Propozycje programowe” e) „odnośnie
zabytków przyrody”
„Podjęcie
decyzji
ich
ochrony
wymaga
przeprowadzenia
dokładnej
ewidencji
drzewostanu parków, które (poza drzewostanem klasztoru, kościoła Góry Świętego Jana
dworu w Słupi) znajdują się przeważnie w złym stanie. Ostatecznego wyznaczenia wymaga
również projektowany rezerwat na Górze Kostrza. Razem mogłyby stanowić dodatkową
atrakcję Gminy i wzmocnić jej funkcje agroturystyczną (zwłaszcza w momencie zatwierdzenia
45
strefy chronionego krajobrazu). Konserwacja zabytków przyrody powinna być skorelowana z
wykonawstwem punktu poprzedniego.”
„Działania
ochronne
wymagają
przeprowadzenia
dokładnej
inwentaryzacji
wartościowego drzewostanu, który (poza drzewostanem klasztoru, kościoła na Górze
Świętego Jana oraz dworu w Słupi) znajduje się przeważnie w złym stanie.”
10) wykreśla się treść rozdziału 6 „OBJAŚNIENIA DO MAPY” zawierającą
legendę do rysunku Studium o tytułach:
-
„Obszary chronione i wymagające ochrony”,
-
„Obszary zagrożone klęskami żywiołowymi”,
-
„Obszary produkcji rolnej”,
-
„Obszary regeneracji środowiska naturalnego”.
UWARUNKOWAŃ I OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO W OBSZARZE GMINY”
1) w rozdziale 1. „ZASOBY KULTUROWE GMINY”
– w miejsce treści rozdziału 1 wprowadza się tekst o treści:
„1. ZASOBY KULTUROWE GMINY.
1.1. Ogólna charakterystyka zasobów kulturowych Gminy.
Gmina posiada duże walory kulturowe, które wiążą się z występowaniem szeregu
obiektów i zespołów zabytkowych na jej terenie. Wsie Gminy Jodłownik posiadają długą
historię osadniczą. Z przeprowadzonych badań archeologicznych, rejon obecnej Gminy był
zamieszkiwany już w XII wieku.
Ważnym elementem atrakcyjności krajobrazu Gminy są licznie występujące tu kapliczki
i krzyże przydrożne.
Wsie Gminy posiadają w swych najstarszych częściach zabytkowy, regionalny
charakter.
Obecna
urbanizacja
winna
zachowywać
w układzie przestrzennym jak i architekturze oraz detalu.
46
historyczne
tradycje,
zarówno
Na obszarze Gminy Jodłownik występują liczne obiekty i zespoły zabytkowe oraz
obiekty o znaczeniu archeologicznym, będące świadectwem wieków minionych oraz
potwierdzeniem lokalnej tradycji kulturowej, w tym:
- założenia dworsko-parkowe,
- stanowiska archeologiczne,
- cmentarze parafialne,
- zespoły kościelno-plebańskie,
- kościoły, kaplice, kapliczki i krzyże przydrożne,
- domy i zagrody.
Na tle zweryfikowanych zasobów środowiska kulturowego, wyróżniają się: zabytkowe
kościoły, cmentarze oraz zasoby archeologiczne, które w odróżnieniu od pozostałych obiektów
zewidencjonowanych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wykazują na obszarze
gminy wartości szczególne, również ze względu na ich rangę.
W strefie przyrodniczo-czynnej szczególnej ochronie podlegają:
- duże kompleksy leśne Lasów Państwowych,
- zadrzewienia, zalesienia lokalne,
- doliny cieków wodnych,
- flora i fauna,
- powiązania widokowe.
W strefie rolniczo-osadniczej ochrona obejmuje:
- dominanty przestrzenne wyróżniające się w lokalnym krajobrazie (zalesione szczyty
wzniesień,
tereny
wzniesień
użytkowane
rolniczo,
sylwety
zabytkowych
i współczesnych obiektów kultury sakralnej w pasach osadniczych wzdłuż dolin
lokalnych rzek i potoków).
Do pieszych atrakcji w Gminie należą wycieczki szlakami turystycznymi na górę
Grodzisko (618 m), Księżą (649 m) oraz Ciecień (835 m). Na Grodzisku zachowały się jeszcze
niedokładnie zbadane resztki obronnego grodu istniejącego w czasach piastowskich,
zburzonego prawdopodobnie przez Tatarów.
Na uwagę zasługują również miejsca pamięci narodowej: cmentarz poległych w I wojnie
światowej, pomniki upamiętniające pacyfikację przysiółków Smykań – w Pogorzanach i
Wadzyń – w Szczyrzycu.
47
1.2. Charakterystyka miejscowości.
Szczyrzyc.
Wśród wsi posiadających zabytkowe obiekty wyróżnia się miejscowość Szczyrzyc
– malownicza miejscowość u podnóża góry Ciecień w dolinie rzeki Stradomki, posiadająca
niezwykłe dzieje. Początki tej osady sięgają XlII wieku, kiedy to klasztor Cystersów
przeniesiono z Ludźmierza na Podhalu do Szczyrzyca. W 1234 r. wojewoda krakowski Teodor
Cedro herbu Gryf ufundował w Szczyrzycu klasztor Cystersów, który szybko stał się
wpływowym opactwem. Utworzono tu również siedzibę jednego z największych w Małopolsce
powiatów, który obejmował 76 parafii od Nowego Targu, aż po Tyniec i Bochnię.
Za dawnej Rzeczpospolitej Szczyrzyc był nie tylko siedzibą starosty królewskiego
i bardzo rozległego powiatu, posiadał również prawa miejskie , które jednak nie zmieniło wsi na
miasto. Wraz z upadkiem Rzeczpospolitej, Szczyrzyc również stracił na znaczeniu – okres
wojen
szwedzkich
zapoczątkował
upadek
Szczyrzyca
i szczyrzyckiego
klasztoru.
Po I rozbiorze Polski władze austriackie zlikwidowały powiat szczyrzycki. Pod koniec
XVIII wieku rząd austriacki dokonał kasaty klasztoru. Dopiero w 1864 roku Zakon Cystersów
wykupił klasztor od Austriaków i do czasów obecnych pozostaje on w ich władaniu. W 1798 r.
Cystersi założyli w Szczyrzycu szkołę przyklasztorną która z różnymi dziejowymi perypetiami
przetrwała do czasów II wojny światowej. Uczęszczał do niej m.in. pisarz i poeta Władysław
Orkan.
Perłą Gminy oraz głównym ośrodkiem zabytkowym Szczyrzyca jest zespół klasztorny
Cystersów
–
kościół
i
klasztor
wraz
z
zabudowaniami
gospodarczymi.
Kościół
z 1642 r. – pierwotnie gotycki, przebudowany w XVII i XIX w., stacje różańcowe w ogrodach
klasztornych, arkady ze stacjami Męki Pańskiej i witrażem Matki Boskiej Szczyrzyckiej oraz
murowany spichlerz z XVII w., w którym obecnie znajduje się muzeum z cennymi
eksponatami. Można tu obejrzeć unikalną na skalę europejską - mapę świata z końca XIII
wieku. Kościół posiada kilka fragmentów gotyckich (portale z XV w). W wieku XVIII i XIX
ulegał kilkakrotnie przebudowie, co nie pozostało bez wpływu na pierwotny charakter budowli.
Z ciekawszych zabytków należy wymienić piękne drzwi z pierwszej połowy XV w.,
gotycki portal oraz obrazy włoskie z XVII w.
W istniejącym tam muzeum, przechowuje się sprzęty liturgiczne, ornaty haftowane
z XVII i XVIII w., cenne malowidła eksponaty starodawnej broni, kolekcje monet i zegarów.
Do kościoła od strony południowej przylega klasztor. Jego główna część zbudowana
została w XVII w. Wokół kwadratowego wirydarza na parterze i piętrze są sklepione piękne
krużganki. Nad północną częścią, klasztoru wznosi się czworoboczna wieża z cebulastym
hełmem.
48
Szczyrzyc jest miejscem wypoczynkowym dla turystów idących na górę Ciecień. (szlak
turystyczny niebieski).
Góra Świętego Jana.
Położona jest na wzniesieniu w północnej części Gminy. Osada otrzymała nazwę od
kościoła pod wezwaniem Świętego Jana Chrzciciela. Parafia na Górze Świętego Jana
powstała w XII w., a w 1416 r. król Władysław Jagiełło nadał wiosce (niestety nie
wykorzystany) przywilej założenia miasta na prawie magdeburskim. Uwagę zwraca tu, z
daleka widoczny, okazały kościół murowany z 1907 r. Wieś jest zagłębiem owocowym tutejsze, nowoczesne i wysoko rozwinięte sady jabłoniowe znane są w całej Polsce.
Janowice.
Wieś w znacznej część pokrywają lasy góry Ciecień. Niedaleko szczytu tej góry
zobaczyć można pomnik - dwa krzyże wzniesione dla uczczenia pamięci ofiar masakry
dokonanej przez hitlerowców na mieszkańcach tych okolic w 1944 r. Zalesione tereny Janowic
stwarzają szansę dla myśliwych.
Jodłownik.
Siedziba Urzędu Gminy leży w południowo-centralnej części Gminy w dolinie rzeki
Tarnawki. Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od drzew jodłowych, którymi
niegdyś cały ten obszar był zalesiony.
Pierwsze wzmianki o Jodłowniku pochodzą z 1361 r. – mówią jednak o wsi już
istniejącej. Właścicielem tych ziem był wówczas rycerz Mikołaj, należący do rodu Ratołdów.
Następnie wieś wraz z innymi przeszła w posiadanie rodu Lubomirskich.
W 1531 roku Niewiarowscy z Niewiarowa, herbu Półkozic zakupili wieś Jodłownik od
Jakuba Lubomirskiego. W 1595 roku Przecław Niewiarowski zapisał wszystkie swoje dobra
Klasztorowi OO Dominikanów w Krakowie, które stanowiły ich własność do roku 1784, to jest
do konfiskaty tych dóbr przez rząd austriacki.
W centrum wsi znajduje się zabytkowy drewniany kościół z 1585 r. – najcenniejszy
zabytek wsi. Jest to budowla drewniana z wieżą wewnątrz polichromowaną. Wnętrze kościoła
zdobi polichromia z XVIII w. oraz cenne obrazy z XVII w., w którym zobaczyć można rokokową
polichromię z 1764 r. przedstawiającą medaliony z popiersiami świętych związanych z historią
zakonu dominikańskiego. W przedsionku kościoła obejrzeć można portret fundatora kościoła
Przecława Niewiarowskiego z 1600 r., kilka obrazów barokowych oraz dwa dzwony
pochodzące również z XVI w.
Kostrza – leży na północno-zachodnim stoku lesistej góry o tej samej nazwie. Góra
Kostrza (719 m n.p.m.) jest podłużna, dosyć stroma, od strony północno-wschodniej
49
spadzistość jej jest prawie prostopadła. Istnieje legenda , że na jej szczycie istniało niegdyś
grodzisko, które zapadło się z częścią góry. Potwierdzeniem tej legendy mogło by być
znajdujące się pod górą kotłowate zagłębienie, najeżone połamanymi głazami oraz znajdujące
się na szczycie pozostałości jakiegoś obiektu zbudowanego ręką ludzką zwanego przez
tutejszych mieszkańców - Piwniczyskami. Na szczyt prowadzi strome podejście przez piękny
bukowy las, w którym znajduje się wspaniały pomnik przyrody - 180 letni "Pan Buk"
o obwodzie 5,5 m, jodła o nazwie "Parasol" oraz skupisko unikalnej na skalę europejską
paproci "Języcznik". Pierwsza źródłowa wzmianka o istnieniu tej wsi pochodzi z 1361 roku.
Krasne-Lasocice – pierwsze zapiski o wsi sięgają XIII w. Wieś ta, wraz z sąsiednimi
stanowiła w średniowieczu własność rycerską. Od XV wieku w posiadaniu drużynitów;
Jakusza i Stanisława z Lasocic, następnie poprzez wieki w posiadaniu Lasockich, którzy
wywodzili się z tej samej gałęzi rodu co Lubomirscy, jednak nie piastowali ważniejszych
godności. W 1915r. przez Krasne-Lasocice i sąsiednie wsie przetoczył się front bitwy, w której
zginęło 135 Tyrolczyków i Rosjan. W miejscu ich pochówku wybudowano kaplicę, którą
poświęcono 14 lipca 1918r.
Mstów – najwcześniejsze wzmianki o miejscowości pochodzą z archiwum Opactwa
Szczyrzyckiego z roku 1408. Z nich też dowiadujemy się, że w 1505 roku Mstów należał do
Joanesa ze Mstowa - Mstowskiego, dobrodzieja klasztoru OO. Cystersów w Szczyrzycu - tam
też pochowanego. W ciągu wieków Mstów jak i sąsiednie miejscowości zmieniał właścicieli.
Należeli do nich między innym Stanisław Zborowski wywodzący się z rodu magnackiego oraz
Ignacy Gąsiorowski używający herbu Pilawa.
Pogorzany – prawie w całości położone są na północno-wschodnim stoku góry
Ciecień. W czasie ostatniej wojny silnie działał tu ruch oporu czego skutkiem były wielokrotne
pacyfikacje tych okolic. Koło drogi niedaleko granicy wsi stoi pomnik ku czci zamordowanych
mieszkańców tego terenu. Tuż przy granicy wsi Pogorzany, w miejscowości Krzesławice
znajduje się Diabli Kamień - potężny piaskowiec (55 m dł. i 25 m wys.), zdaniem archeologów
miejsce kultu pramieszkańców kotlinki szczyrzyckiej, jeszcze w czasach przed przyjęciem
chrześcijaństwa. Pod Diablim Kamieniem położona jest urocza Pustelnia św. Benedykta,
założona na początku XIX wieku. w której mieszkał do niedawna eremita.
Sadek – leży na malowniczym płaskowyżu pomiędzy górami i dwiema dolinami
potoków. Centrum wsi z największym skupiskiem zabudowań znajduje się na wzniesieniu a jej
pozostały teren okala je, opadając w kierunku wsi Jodłownik i Mstów, ku dolinie potoku
Tarnawa oraz w kierunku wsi Szyk, ku dolinie potoku Ryjskiego. Z centrum wsi można
podziwiać panoramę dużej części gminy, zwłaszcza malownicze szczyty góry Kostrza,
Ciecień, Śnieżnica i Grodzisko. W czasie I wojny światowej rozegrała się tutaj jedna z bitew
stoczonych przez zaborców i oddziały Legionów Piłsudskiego. Dla upamiętnienia tego
50
wydarzenia
oraz
odzyskania
przez
Polskę
niepodległości
wybudowano
tu
pomnik
wdzięczności poległym.
Słupia – w XIX-wiecznym parku z interesującymi starymi drzewami, z których
najstarsze liczą sobie ok. 200 lat, stoi niedawno odbudowany dwór - obecnie własność
Muzeum Narodowego w Krakowie. Obszerne sale, na 30 miejsc noclegowych. W Słupii
znajduje się też cmentarz z I wojny światowej - miejsce spoczynku Rosjan i Austriaków
poległych na tym terenie.
Szyk – wieś leżąca u zbiegu dwóch prawobrzeżnych dopływów Tarnawy stanowiła
w średniowieczu własność rycerską. Pod koniec XIV w. należał do Mikołaja Miłoty
z Chodynic i Dąbrowicy (herbu Pilawa). Powstanie parafii w Szyku datuje się na lata 13581373 z fundacji rycerskiego rodu Lasockich, właścicieli dóbr ziemskich w Szyku i Lasocicach,
choć pierwsze wzmianki o tej wiosce pochodzą już z pierwszej dekady XIII w.
Położony w centrum wsi drewniany, kryty gontem kościół pw. Św. Barbary i św.
Stanisława Biskupa pochodzi prawdopodobnie z pierwszej połowy XVII w. Wewnątrz
podziwiać można rokokowy ołtarz główny, datowany na lata 1520-1530, namalowany na
deskach lipowych obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, który zajmuje dość ważne miejsce
w kręgu zabytków małopolskiego malarstwa gotycko-renesansowego, obraz Świętego Jana
Nepomucena oraz dzwon z XVIII w.
Wilkowisko – największa wioska w Gminie - zamyka Gminę od strony południowej.
Początki wsi sięgają 1324 r. Istniała tu od 1337 r. parafia. Wieś Wilkowisko położona jest na
wysokości od 380 do 500 m n.p.m. i jak wszystkie wsie Gminy ma charakter rolniczosadowniczy.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z pierwszej połowy XIV w, choć według
miejscowych przekazów początki tej wsi sięgają 966 - roku Chrztu Polski. Wtedy też pogański
dąb, pod którym wznoszono modły przycięto w kształt krzyża. Nazwa miejscowości według
miejscowych przekazów pochodzi od wilków, które ten teren, obfity niegdyś w dziką zwierzynę
obrały sobie na ulubione łowiska.
Pierwszy drewniany kościół w Wilkowisku wybudowano w XIII w. Niestety uległ on
zniszczeniu na skutek pożaru. Po nim wybudowano następny, lecz i ten strawił pożar
w 1918 r. Obecny drewniany kościół pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej pochodzi
z 1927 r. Zobaczyć w nim można obraz Matki Boskiej oraz krucyfiks z XV w,
a także dwa dzwony z XVI i XVII w.
Nad wsią, na wzniesieniu nazywanym "Dział" góruje krzyż kamienny, postawiony na
pamiątkę 1000-lecia Chrztu Polski.
51
1.3. Ochrona prawna zabytków.
Obiekty i zespoły zabytkowe na terenie Gminy Jodłownik objęte są Ustawą
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz. U. Nr 162 poz. 1568
z późn. zm.) - wybrane obiekty i zespoły zabytkowe wpisano do rejestru zabytków;
jednocześnie w oparciu o w/w ustawę – ochronie prawnej przewidzianej w ustawie, podlegają
wszystkie dobra kultury, jeżeli ich charakter zabytkowy jest oczywisty.
1.3.1. Wykaz obiektów z ewidencji zabytków wpisanych do rejestru
zabytków.
1) wieś Szczyrzyc - zespół kościelno-klasztorny,
Ks. A –115, dec. 21/115 z dnia 16 kwietnia1968 r., w tym:
a) Opactwo OO. Cystersów, XVII w., gotyk, barok, przebudowany w 2-ej poł. XIX w.
i z XX w.,
b) kościół klasztorny Wniebowzięcia NMP, XVII w., przebudowany w XVIII i XIX w.,
c) budynki klasztorne, spichlerz 1620-1644 barokowy, obecnie muzeum klasztorne,
d) kapliczka II poł. XIX w, w otwartym polu (domkowa),
e) kapliczka z XVIII w., kam. (duża),
f) opatówka,
g) brama klasztorna,
h) mur klasztorny,
i) stajnia i stodoły,
j) park klasztorny,
k) staw klasztorny,
l) figurka Pana Jezusa w ogrodzie klasztornym,
ł) figurka Matki Boskiej przy klasztorze;
2) wieś Jodłownik - kościół parafialny,
Ks. A – 27, dec. 101/19/61/27 z dnia 14 grudnia1971 r.;
3) wieś Szyk - kościół parafialny z plebanią, wikariatką i stodołą kościelną,
Ks. A –117, dec. L.KL.V-WK-101/25/61 z dnia 27.12.1961 r.;
4) wieś Mstów - park dworski, Ks. A – 525, dec. 101/19/61/27 z dnia 14 grudnia 1971 r.
1.3.2. Wykaz obiektów z ewidencji zabytków wraz z obiektami wpisanymi
do rejestru.
1) wieś Góra Świętego Jana:
52
- E1 - zespół kościelny p. w. Świętego Jana Chrzciciela,
- E2 - kapliczka M.B. Częstochowskiej, mur.- kam., z 1847 r., domkowa,
- E3 - plebania.
- E4 - organistówka,
- E5 - dom nr 1, drew. 1 ćw. XX w., wł. St. Węgrzyn,
- E6 - dom nr 2, spichlerz oraz stajnia, drew. 1 ćw. XX w., wł. E. Kapera,
- E7 - dom nr 8, drew. 4 ćw. XIX w., wł. J Bochenek,
- E8 - dom nr 12, drew. 1 ćw. XX w., wł. I. Zięba,
- E9 - dom nr 46, 1 ćw. XX w., wł. St. Saton,
- E10- stajnia parafialna, kam. z 1925 r.,
- E11- szkoła podstawowa, mur. 1 ćw. XX w.,
- E12- dom nr 11 drew., 1 ćw. XX w., wł. Pipień,
- E13- kapliczka z 1863 r., mur.-kam., domkowa,
- E14- spichlerz Parafii z 1925 r., kam.;
2) wieś Janowice:
- E1 - kapliczka M.B. Częstochowskiej przy domu nr 54,
- E2 - kapliczka Jezusa Frasobliwego, wł. Henryk Biel,
- E3 - spichlerz mur. z 1943 r., stajnia kam. z 1939 r. koło domu nr 54,
wł. J. Trzupek,
- E4 - spichlerz drew.-kam., koło domu nr 62, z poł. XIX w., wł. K. Rymarczyk,
- E5 - kapliczka M.P. z pocz. XX w.;
3) wieś Jodłownik:
- E1 - dom nr 4 drew., 1932 r., wł M. Broda,
- E2 - dom nr 5, studnia kam., spichlerz drew. i stodoła, k. XIX i pocz. XX w.,
wł. St. Zając,
- E3 - dom nr 7, wł. St. Noworolnik,
- E4 - dom nr 11, drew. 1 ćw. XX w., wł. Fr. Dziedzic,
- E5 - dom nr 12 i stajnia, drew. 1 ćw. XX w., wł. W. Szpilka,
- E6 - kapliczka z XIX w., kam.-drew., opuszczona, koło zagrody nr 17;
- E7 - dom nr 50, drew., 4 ćw. XIX w.(pustostan, wł. Skarb Państwa),
- E8 - dom nr 51, drew., pocz. XIX w., wł. A. Drożdż,
- E9 - dom nr 95, mur., 1 ćw. XX w., wł. Z. Stachowicz,
- E10- stodoła z 1967 r., drew., wł. J. Mierzyński,
- E11- stodoła przy domu nr 155, drew., 1 ćw. XX w., wł. J. SARA,
- E12- kościół drewniany z XVII w., wpisany do rejestru zabytków Ks. A – 27,
- E13- kapliczka z XIX w., kam.-drew., przy domu nr 8, wł. M. Tabor.
4) wieś Kostrza:
- E1 - stodoła, drew., 1 ćw. XX w., wł. A. Czech,
53
- E2 - dom nr 18 drew.1 ćw. XX w., wł. W. Mysza,
- E3 - dom nr 19 i spichlerz, drew., 4 ćw. XIX w., wł. St. Kierzek,
- E4 - dom nr 20, drew., 4 ćw. XIX w. i stodoła z 1940 r., wł. E. Biros,
- E5 - dom nr 25, drew., 1 ćw. XX w., wł. A. Toporkiewicz,
- E6 - dom nr 26, drew., 1 ćw. XX w., wł. J. Wydra,
- E7 - dom nr 29, drew., 1 ćw. XX w., wł. W. Matras,
- E8 - dom nr 34, drew., 1940 r., wł. J. Śliwa,
- E9 - dom drew., nr 56 oraz spichlerz mur., 1 ćw. XX w.,
- E10- stodoła, nr 66, drew., 4 ćw. XIX w., wł. J. Gacal,
- E11- dom nr 80, drew., 1 ćw. XX w., wł. A. Grzyb,
- E12- dom nr 83 drew., 1 ćw. XX w., wł. J. Pucia,
- E13- Szkoła Gminna nr 70, drew., 1 ćw. XX w.;
5) wieś Krasne - Lasocice:
- E1 - kościół,
- E2 - kapliczka Jezusa Frasobliwego
- E3 - kapliczka Św. Katarzyny przy domu nr 36,
- E5 - krzyż przy domu nr 80,
- E7 - dom nr 8 drew., 1 ćw. XX w., wł. J. Basta,
- E8 - dom nr 19, drew., 1929 r., wł. St. Śmigla,
- E9 - dom nr 28, drew., 4 ćw. XIX w. i stodoła drew.1 ćw. XX w., wł. Al. Koza,
- E10- dom nr 32, drew., 1 ćw. XX w., wł. P. Kapera,
- E11- dom nr 143, drew., 1945 r., wł. Wł. Mazanek.
- E12- dom nr 56, drew., 4 ćw., XIX w., wł. T. Węgrzyn,
- E13- dom nr 58, drew., 1 ćw. XX w., wł. J. Szczypkowski,
- E14- dom nr 78, drew., 1915 r., stajnia drew., 1936 r., studnia mur. 1915 r.,
wł. St. Kutaj,
- E15- studnia mur. 1904 r., wł. J. Różana,
- E16- dom nr 88, drew., 1 ćw. XX w. wł. J. Węgrzyn,
- E17- dom nr 92, drew., 1 ćw. XX w., wł. E. Gocal,
- E18 - na cmentarzu parafialnym - kwatery wojenne z okresu I wojny światowej
w gminnej ewidencji zabytków;
6) wieś Mstów:
- E1 - dom nr 20, drew. 1895 r., wł. K. Mazanek,
- E2 - dom nr 21, drew., 1912 r., wł. M. Opach,
- E3 - dom nr 94, drew., 1 ćw. XX w., wł. J. Bogacz,
- E4 - dom nr 60 drew. i stodoła drew., 1 ćw. XX w., wł. K. Węgrzyn,
54
- E5 - kapliczka przydrożna mur. (domkowa) XIX w.;
- E6 - park dworski, wpisany do rejestru zabytków, Ks. A – 525;
7) wieś Pogorzany:
- E1 - kapliczka M.B. Częstochowskiej przy drodze naprzeciwko domu nr 1,
wł. J. Cygal,
- E2 - willa “Anna” nr 64, drew., z 1890 r., wł. M. Ziemiański,
- E3 - dom i piwnica nr 1, drew., pocz. XX w., wł. W. Biel,
- E4 - dom nr 3, drew., z 1945 r., wł. S. Hajduga,
- E5 - dom nr 98, drew., z 1910 r. wł. M. Ziemiańska,
- E6 - dom nr 95, mur., z 1900 r., wł. K. Zawiślak.
- E7 - zabytkowa kapliczka z 1864 r. – wpisana do gminnej ewidencji zabytków;
8) wieś Sadek:
- E1 - zespół dworski,
- E2 - stajnia przy dworze,
- E3 - stodoła i spichlerz przy dworze,
- E4 - dom nr 87, drew., 1 ćw. XX w., wł. Cz. Tabak;
9) wieś Słupia:
- E1 - zespół dworsko – parkowy (w ewidencji zabytków), w tym:
- dwór z pocz. XX w., (przebudowany),
- stodoła dworska z pocz. XX w.,
- czworaki,
- dworskie budynki gospodarcze,
- park dworski z k. XIX lub pocz. XX w. (romantyczny ogród włoski).
- E2 - dom nr 23, stodoła, stajnia drew., 1935 r., wł. J. Pala,
- E3 - dom nr 37, stodoła, drew., 4 ćw. XIX w., wł. J. Sora,
- E4 - dom nr 78, drew., 1945 r., wł. J. Bogacz,
- E5 - dom dworski nr 331, drew., 4 ćw. XIX w.,
- E6 - kapliczka Św. Franciszka,
- E7 - cmentarz z okresu I wojny światowej w gminnej ewidencji zabytków;
10) wieś Szczyrzyc:
- E1 - figura M.B. Bolesnej przy szkole,
- E2 - figurka Św. Floriana przy domu nr 52,
- E3 - figurka Chrystusa,
- E4 - budynek browaru, mur. z 1623 r., oraz nowy browar z pocz. XX w.,
- E5 - szkoła podstawowa, mur. 1935 r.,
- E6 - stajnia przy domu nr 19, drew., 4 ćw. XIX w., wł. St. Rymarczyk,
- E7 - dom nr 22, drew., 4 ćw. XIX w., wł. Wł. Korba,
55
- E8 - dom nr 23, drew., z 1911, wł. Ed. Śliwa,
- E9 - dom nr 25, stajnia, drew., z 1936 r., i stodoła drew., 4 ćw. XIX w.,
wł. J. Dudek,
- E10- dom nr 34, stodoła, drew., 4 ćw., XIX w., wł. P. Rymarczyk,
- E11- dom nr 52, z 4 ćw. XIX w., wł. A. Wysopal,
- E12- dom nr 67, drew., 2 ćw. XX w., wł. A. Janus,
- E13- dom nr 71, drew., 4 ćw. XIX w., wł. M. Staśko.
- E14- dom nr 86, stodoła, stajnia, drew., 1 ćw. XX w., wł. J. Kruczek,
- E15- dom nr 15, drew., z 1935 r., wł. Br. Matykiewicz,
- E16- stodoła przy domu nr 14, drew., pocz. XX w., wł. E. Cudek,
- E17- dom i stodoła nr 58, drew., z 1912 r., wł. Fr. Węgrzyn,
- E18- dom nr 65, drew., 1901 r., wł. J. Wójcik,
- E19- dom nr 69, drew., koniec XIX w., Wł. Białoń,
- E20- dom nr 72, drew., studnia mur., poł. XIX w., wł. H. Konica,
- E21- dom nr 80, mur., koniec XIX w., wł. M. Wójcik,
- E22- dom nr 44, mur., 4 ćw. XIX w., wł. Fr. Gabrzycki;
- E23 - zespół kościelno-klasztorny, wpisany do rejestru zabytków Ks. A –115,
-E24 - cmentarz z kapliczką z okresu I wojny światowej w gminnej ewidencji
zabytków;
11) wieś Szyk:
- E1 - kościół parafialny z plebanią, wikariatką i stodołą kościelną oraz murem
kościelnym wpisany do rejestru zabytków Ks. A –117,
- E2 - kapliczka nad kościołem z 1830 r.,
- E3 - kapliczka z 1750 r.,
- E4 - kuźnia, wł. J. Sewielski,
- E5 - dawny dwór,
- E6 - dom nr 5, stodoła, spichlerz, drew., 1 ćw. XX w., wł. K. Sewiło
- E7 - dom nr 6, stodoła, spichlerz, drew., 1 ćw. XX w., wł. L. Świątko,
- E8 - dom nr 10, drew., 1945 r., wł. Fr. Bieda,
- E9 - dom nr 15, drew., 1916 r., wł. E. Nowak,
- E10 - dom nr 23, stajnia, spichlerz drew., i piwnica, mur., 1 ćw. XX w.,
wł. B. Rutka,
- E11- dom i spichlerz nr 24, drew., 1910 r., wł. M. Śliwa,
- E12- dom nr 25, spichlerz, drew., i piwnica mur., 4 ćw. XIX w., wł. P. Sewiło,
- E13- dom nr 27 drew., 1914 r., wł. W. Sewiło,
- E14- dom nr 30, drew., 1941 r., wł. A. Sewiło,
- E15- dom i stodoła nr 31, drew., 1916 r., wł. J. Kapera,
56
- E16- dom nr 32, drew. z 1928 r., spichlerz z piwnicą mur.-drew. z 1941 r.,
stodoła drew. z 1941 r., spichlerz drew. z 1928 r., wł. J. Sewiło,
- E17- dom nr 37, drew., 1 ćw. XX w., wł. T. Natanek,
- E18- dom nr 38, stajnia, spichlerz, stodoła , drew., 1 ćw. XX w. (K. Karaś)
- E19- dom nr 81, drew., 1910 r., wł. E. Nowak,
- E20- dom nr 84, drew., 1 ćw. XX w., wł. J. Kaper,
- E21- dom nr 98, drew., 1814 r., wł. L. Kruczek,
- E22- klub rolnika nr 117, drew., 1 ćw. XX w.
- E23- dom nr 120, drew., 1 ćw. XX w., wł. Wł. Sewiło,
- E24- dom nr 130, drew., 1 ćw. XX w., wł. Wł. Kotara,
- E25- dom nr 132, drew. i piwnica mur., 1919 r., wł. L. Piwko,
- E26- dom nr 136, drew., 1 ćw. XX w., wł. J. Kapera,
- E27- dom nr 139, drew., 1941 r., wł. A. Pardon,
- E28- dom nr 140, drew., 1940 r., wł. St. Pietroń,
- E29- dom nr 142, drew., 1 ćw. XX w., wł. M. Sewiło,
- E30- dom nr 150, drew., 1 ćw., XX w., wł. M. Opach.
- E31- most przy posesji nr 117, kam. 1 ćw. XX w.,
- E32- most przy posesji nr 120, kam., 1 ćw. XX w.,
- E34- budynki GS-u, drew., 1 ćw. XX w.,
- E35 - cmentarz epidemiczny w gminnej ewidencji zabytków;
12) wieś Wilkowisko:
- E1 - kościół Św. Katarzyny, drew. oraz mur kościelny,
- E2 - drewutnia przy szkole, drew., 1909 r. wł. U. Gminy,
- E3 - dom, wł. Wł. Władysław Zając, 4 ćw., XIX w.,
- E4 - dom nr 43, drew., z 1938 r., wł. E. Kokoszka,
- E5 - dom nr 83, drew., z 1905 r., wł. W. Kasprzyk,
- E6 - dom nr 94, z pocz. XX w., wł. T. Papierniak,
- E7 - dom nr 130, drew., pocz. XX w., wł. W. Łukaszczyk,
- E8 - dom nr 196, drew., pocz. XX w., wł. R. Kaleta,
- E9 - dom nr 208, drew., 1943 r., wł. M. Kawecka,
- E10- dawna szkoła, mur. 1909 r., wł. U. Gminy,
- E11- kapliczka koło zagrody nr 43, z 1890 r.,
wł. M. Widomska (typ domkowy),
- E12- kapliczka św. Wojciecha, wł. A. Górecki,
- E13- kapliczka na Zagórzu, wł. W. Koperek,
57
- E14- kapliczka Św. Rodziny przy posesji nr 70, z 1893 r., wł. S. Patra,
- E15- kapliczka przy drodze z Jodłownika.”
2) w rozdziale 3. „MOŻLIWOŚCI ROZWOJU FUNKCJI TURYSTYCZNEJ W GMINIE
JODŁOWNIK”
Wg Miejscowego Planu Ogólnego Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Jodłownik
(wraz ze zmianą planu z V 1993 roku) część Gminy Jodłownik leży na tzw. I Obszarze
Przyrodniczym.
– wprowadza się tekst o treści:
„Wg dotychczasowych przesądzeń planistycznych część Gminy Jodłownik położona
jest w rejonie o znacznym udziale terenów przyrodniczo-czynnych, w tzw. I Obszarze
Przyrodniczym.”;
b) w miejsce tekstu o treści:
„Ponadto wyróżnia się strefy osadnicze. Model zagospodarowania przestrzennego przyjęty
w Strategii Rozwoju Województwa Nowosądeckiego z 1998 r. potwierdza podział przyjęty
w miejscowym planie, wydzielając m.in. rejony o dominacji rekreacji i obszary rolniczo rekreacyjne. Dla rejonu rekreacyjnego przewiduje się rozwinięcie ust. form rekreacji agroturystyki, ekoturystyki, hipoterapii, które mogą stanowić ważne źródło dochodów ludności
miejscowej i częściową likwidację bezrobocia.”
– wprowadza się tekst o treści:
„Ponadto wyróżnia się strefy osadnicze. Model zagospodarowania przestrzennego
przyjęty w Strategii Rozwoju Województwa Nowosądeckiego z 1998 r. znajduje potwierdzenie
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. W Gminie Jodłownik przewiduje
się rozwinięcie form rekreacji - agroturystyki, ekoturystyki, hipoterapii, które mogą stanowić
ważne źródło dochodów ludności miejscowej i częściową likwidację bezrobocia.”
7. W tekście Studium, o którym mowa w §1, w Zeszycie nr 8 – „ANALIZA STANU
WŁASNOSCI ORAZ ZŁOŻONYCH WIOSKÓW I POSTULATÓW DO STUDIUM”
1) w rozdziale 1. „ANALIZA STANU WŁASNOSCI TERENÓW GMINY”
„Szczegółowy stan własności gruntów w Gminie Jodłownik zawiera Tabela Nr 2.
58
Z zestawienia wynika, że dominuje sektor prywatny, własność Gminy to zaledwie 29 ha, co
stanowi tylko 0,4 % powierzchni całej Gminy.”;
„Komunalizacja mienia jest prowadzona w oparciu o ustawę z dnia 10 maja 1990 r.”;
c) wykreśla się tekst o treści:
„Łącznie zostało skomunalizowanych 29 ha.”;
d) wykreśla się tekst o treści:
„Poniżej zamieszczono wykaz tabelaryczny gruntów skomunalizowanych.”
2) w rozdziale 2. „ANALIZA WIOSKÓW ZŁOŻONYCH DO STUDIUM”
„W październiku 1998 roku, W ramach kompletowania materiałów wyjściowych do Studium,
zostały rozesłane do instytucji i urzędów pisma zawiadamiające o przystąpieniu do
opracowywania projektu, z prośbą o informacje, wnioski i materiały niezbędne i pomocne w jego
opracowywaniu. W odpowiedzi na niniejsze pismo zespół projektowy uzyskał 8 odpowiedzi
(wykaz pism załączono poniżej). Odpowiedzi instytucji, choć nieliczne, zawierały informacje o
posiadanych materiałach. Urząd Wojewódzki przesłał materiały - wytyczne dotyczące Gminy
Jodłownik ze Studium Województwa. Ogłoszenie o przystąpieniu do opracowania „Studium"
zostało zamieszczone na tablicy ogłoszeń Gminy i ukazało się na łamach lokalnej gazety.
Odzew na te ogłoszenia nie jest duży, niemniej zespół autorski otrzymał trzy wnioski od osób
prywatnych (zostały umieszczone w wykazie).
Jednym z ważniejszych postulatów, otrzymanych przez zespól projektowy do projektu jest
pismo Zarządu Gminy. Wszystkie wnioski zgłoszone do opracowania „Studium" będą
szczegółowo rozpatrzone i wprowadzone do projektu.”
„W Studium uwzględniono wnioski Urzędu Gminy w odniesieniu do mienia gminnego oraz
wnioski ludności – miejscowej i pozamiejscowej. Wnioski Urzędu Gminy dotyczyły inwestycji o
charakterze
publicznym,
w
tym
usług,
infrastruktury
technicznej,
komunikacji
oraz
budownictwa mieszkaniowego w odniesieniu do działek gminnych, przeznaczonych do
sprzedaży. Wnioski ludności odnosiły się do zmiany planu miejscowego i dotyczyły zmiany
59
przeznaczenia terenów rolnych na tereny mieszkaniowe, usługowe, produkcyjne, rekreacyjne
oraz wielofunkcyjne – dokonano ich analizy w Studium w celu prawidłowego rozpatrzenia na
etapie sporządzania planów miejscowych.”
3) z rozdziałów 1. i 2. wykreśla się:
- treść „Wykazu tabelarycznego gruntów skomunalizowanych”,
- treść Tabeli nr 1 - „Zestawienie wniosków”,
- treść Tabeli nr 2 - „Stan własności i władania ziemią w 1998 roku w Gminie Jodłownik
wg danych z ewidencji gruntów.
8. W tekście Studium, o którym mowa w §11) w Zeszycie 9 „DIAGNOZA
ZEWNĘTRZNYCH UWARUNKOWAŃ ROZWOJU GMINY”
1) w miejsce tytułu opracowania o treści:
„DIAGNOZA ZEWNĘTRZNYCH UWARUNKOWAŃ ROZWOJU GMINY”
– wprowadza się tytuł opracowania o treści:
Zeszyt 9 „ANALIZA ZEWNĘTRZNYCH UWARUNKOWAŃ ROZWOJU GMINY”;
2) w rozdziale 1. „GMINA JODŁOWNIK NA TLE REGIONU”
„Obszar całej Gminy został objęty ochroną krajobrazu naturalnego. Elementami
podlegającymi szczególnej ochronie są występujące w obszarze Gminy zabytki przyrody. Są
to ogrody i parki wokół i na terenie klasztoru w Szczyrzycu, parafii rzymsko-katolickiej Góry
Świętego Jana, parki byłych dworów (Pogorzany, Dobroniowice, Godusza /wieś Pogorzany/,
Janowice, Mstów, Jodłownik, Lipin /wieś Szyk/, Słupia).
Aktualnie prawnie chronionym zabytkowym drzewem jest 180-letni buk o obwodzie 550
cm i wysokości 36 m w obrębie PGL na Górze Kostrza oraz grupa drzew na terenie parku
podworskiego w Jodłowniku.”
3) w rozdziale 1. „GMINA JODŁOWNIK NA TLE REGIONU” w punkcie 1.1. Położenie
i podział terytorialny.
„Graficzny obraz położenia Gminy Jodłownik wedle podziału administracyjnego
województwa sprzed stycznia 1999 r. przestawia załączony schemat (rys. nr 2).
Graficzny obraz podziału terytorialnego Gminy Jodłownik przedstawia załączony
schemat (rys. nr 3).
60
4) w rozdziale 2. „POWIĄZANIA ZEWNĘTRZNE GMINY JODŁOWNIK” w podrozdziale
2.4. „Powiązania komunikacyjne” w punkcie 2.4.1. „Powiązania drogowe”
„Najkrótsze powiązanie Gminy z siedzibą województwa małopolskiego – Krakowem zapewnia
ciąg dróg:
- droga powiatowa zbiorcza nr 25208 (odcinek od granicy Gminy do Czasławia),
- droga wojewódzka zbiorcza nr 963 (odcinek Czasław - Dobczyce),
- droga wojewódzka główna nr 967 (odcinek Dobczyce - Dziekanowice),
- droga wojewódzka zbiorcza nr 962 (odcinek Dziekanowice - Wieliczka),
- droga krajowa główna ruchu przyspieszonego nr 4 (odcinek Wieliczka - Kraków).
Najkrótsze powiązanie Gminy z siedzibą powiatu - Limanową zapewnia ciąg dróg:
- droga powiatowa zbiorcza nr 25212 (odcinek od granicy Gminy do Tymbarku)
- droga krajowa główna nr 98 (odcinek Tymbark - Limanowa).”
Powiązanie Gminy z siedzibą województwa małopolskiego - Krakowem oraz z siedzibą
powiatu - Limanową zapewnia ciąg dróg:
• nr 1622K (25208) – (Raciechowice) – granica Gminy – Pogorzany – Szczyrzyc – granica
Gminy – (Dobra);
• nr 1623K (25209) – Szczyrzyc – Góra Świętego Jana – granica Gminy;
• nr 1621K (25210) – Jodłownik – Janowice – Szczyrzyc;
• nr 1620K (25211) – Wilkowisko – granica Gminy – (Skrzydlna);
• nr 1632K (25212) – (Grabie) – granica Gminy –
Lasocice – Mstów – Jodłownik –
• nr 1618K (25214) – (Limanowa) – granica Gminy – Szyk – Mstów;
• nr 1619K (25215) – (Stare Rybie) – granica Gminy – odcinek na terenie wsi Szyk –granica
Gminy – (Rupniów).”
2.4. „Powiązania komunikacyjne” w punkcie 2.4.1. „Powiązania kolejowe”
„Studia te analizują wariantowe przebiegi poszczególnych odcinków tej linii, obejmując
swym zakresem znaczne obszary zachodniej i południowej części terenu Gminy (na planszy
pokazano orientacyjny przebieg wariantu podstawowego).”
61
„Studia te analizują wariantowe przebiegi poszczególnych odcinków tej linii, obejmując
swym zakresem znaczne obszary zachodniej i południowej części terenu Gminy.”;
„Niemniej
w
opracowaniu
obowiązującym,
tj.
"Studium
zagospodarowania
przestrzennego województwa nowosądeckiego" ustalony jest przebieg ciągów kolejowych
Kraków - Muszyna - Plavec oraz Kraków - Nowy Targ - Zakopane/Poprad przez teren gminy
Jodłownik.”
2.5.„Powiązania infrastrukturalne” w punkcie 2.4.1. „Powiązania kolejowe”
„ Powiązania infrastrukturalne z terenami sąsiednimi są ograniczone.”
„4. W zakresie odprowadzenia ścieków – nie odnotowuje się żadnych powiązań
o charakterze krajowym czy regionalnym, gdyż na terenie Gminy nie pracuje ani jeden system
kanalizacji zbiorczej, (we wsi Jodłownik znajduje się w realizacji I etap sieci kanalizacji
sanitarnej - bez podłączenia oraz I etap oczyszczalni ścieków dla 740 osób).”
„4. W zakresie odprowadzenia ścieków – nie odnotowuje się żadnych powiązań
o charakterze krajowym czy regionalnym. Na terenie Gminy zrealizowano – w ograniczonym
zakresie – kanalizację zbiorczą w centrum miejscowości Jodłownik. „
2.5.„Powiązania infrastrukturalne” w punkcie 2.4.1. „Powiązania infrastrukturalne”
- w miejsce treści podpunktów 2 oraz 3 wprowadza się tekst o treści:
„2. W zakresie elektroenergetyki – nie odnotowuje się powiązań o charakterze
krajowym. Przez teren Gminy Jodłownik przebiega sieć elektroenergetyczna 110 kV
o charakterze ponadlokalnym. Nie przewiduje si realizacji podobnych sieci w najbliższej
perspektywie. Na terenie Gminy są zlokalizowane również sieci energetyczne średnich
62
napięć. Nie wywołują one ograniczeń w zagospodarowywaniu terenu, stąd też nie wymagają
ustaleń w zakresie powiązań systemowych z Gminami sąsiednimi.
3. W zakresie gospodarki wodnej – powiązania zewnętrzne Gminy są również
niewielkie. Mieszkańcy Gminy Jodłownik obsługiwani są aktualnie przez następujące
wodociągi:
• wodociąg wiejski „Janowice-Szczyrzyc", obejmujący zasięgiem działania również
wieś Gruszów, pracujący w układzie ze zbiornikiem wyrównawczym w Gruszowie,
• wodociąg „Kostrza"
• wodociąg „Jodłownik’, obejmujący m.in. dawny Ośrodek Hodowli Zarodowej będący
aktualnie w posiadaniu Gminy, dla którego źródłem wody jest ujęcie na potoku bez
nazwy,
• wodociąg „Pogorzany - Wierzki",
•
wodociąg „Pogorzany - Wieniec",
•
wodociąg „Jodłownik I” – zaopatrujący w wodę pozostałą część wsi Jodłownik.”
6) w rozdziale 3. „ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO
ROZWOJU GMINY JODŁOWNIK” w podrozdziale 3.1. „Wstępny projekt zadań
inwestycyjnych proponowanych w obrębie programu zadań rządowych na terenie
Gminy Jodłownik oraz wnioski wojewody do opracowywanego „Studium"
- w miejsce treści punktów 1, 2, 3 wprowadza się tekst o treści:
„3.1.1. Informacje ogólne.
W opracowaniu niniejszego „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy Jodłownik" wykorzystano opracowanie Wojewody Nowosądeckiego,
sporządzone przez Wojewódzkie Biuro Planowania przestrzennego w Nowym Sączu,
pt. „Studium zagospodarowania przestrzennego województwa nowosądeckiego" - w ramach
którego została ustalona polityka przestrzenna województwa oraz sporządzono wstępny
projekt zadań inwestycyjnych, które winny być objęte programem zadań rządowych.
„3.1.2. Projekty zadań rządowych.
Z
zamierzeń
proponowanych
do
objęcia
centralnym
programem
zadań
rządowych dotyczących terenów Gminy Jodłownik, ustalono ■ zadania w zakresie konserwatorskiej ochrony przyrody:
- utworzenie szerszej sieci rezerwatów i innych form ochrony przyrody, takich jak zespoły
przyrodnicze, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, pomniki przyrody w pierwszej kolejności winne być utworzone rezerwaty przyrody;
63
■ zadania w zakresie ochrony krajobrazu kulturowego:
- utworzenie sieci rezerwatów kulturowych, ustanawianych w pierwszej kolejności dla
zespołów
najbardziej
reprezentatywnych
zarówno
pod
względem
kompozycji
jak
i rozwiązań architektonicznych – w Gminie Jodłownik takim zespołem podlegającym
szczególnej ochronie winien być objęty Szczyrzyc;
■
zadania w zakresie komunikacji (w ujęciu perspektywicznym - po ustaleniu
ostatecznej trasy przebiegu):
- realizacja odcinka linii kolejowej Piekiełko – Jodłownik – Tymbark w ciągu międzynarodowej
linii kolejowej Kraków - Tymbark - Nowy Sącz – Muszyna,
- realizacja odcinka linii kolejowej Jodłownik - Mszana Dolna na kierunku Kraków – Zakopane;
■
zadania z zakresu leśnictwa:
- uznanie wszystkich lasów w województwie za ochronne, niezależnie od struktury
własnościowej i położenia, ze względu na pełnione funkcje w obszarach górskich: wodoi glebochronne, krajobrazowe, uzdrowiskowo-klimatyczne i turystyczno-wypoczynkowe oraz
zapewnienie właściwego stanu jakościowego i zdrowotnego lasów.
3. 1.3. Wytyczne instytucji ochrony środowiska.
Najistotniejsze zadania do uwzględnienia w planach miejscowych:
- wyznaczenie obszarów prawnie chronionych i proponowanych do objęcia ochroną,
- rozpoznania zasobów środowiska przyrodniczego,
-
- uwzględnienie powiązań ekologicznych.”
ROZWOJU GMINY JODŁOWNIK” w podrozdziale 3.2. „Uwarunkowania wynikające
z polityki regionalnej w zakresie ochrony środowiska”
„Przeważająca część województwa nowosądeckiego to obszar predestynowany do tworzenia
różnorodnych form ochrony środowiska przyrodniczego.”
„Przeważająca część byłego województwa nowosądeckiego to obszar predestynowany do
tworzenia różnorodnych form ochrony środowiska przyrodniczego.”,
„Cały teren województwa został uznany za "obszar chronionego krajobrazu".
64
ROZWOJU GMINY JODŁOWNIK” w podrozdziale 3.3. „Uwarunkowania wynikające
z polityki regionalnej w zakresie ochrony dóbr kultury”
„Szczególnego podkreślenia wymagają obiekty i zespoły:.....”
wprowadza się tekst o treści
„Szczególnej ochrony wymagają obiekty i zespoły:....”
ROZWOJU GMINY JODŁOWNIK” w podrozdziale 3.5. „Wnioski wynikające z
uwarunkowań zewnętrznych”
7d) „........i położenie w obszarze chronionego krajobrazu;”
7e) „konieczność sprawdzenia na etapie sporządzania planów miejscowych czy proponowane
zadania rządowe w ramach „Studium zagospodarowania przestrzennego województwa" będą
znajdowały odzwierciedlenie w zatwierdzanych zadaniach rządowych, ogłaszanych w
dziennikach urzędowych województwa - zgodnie z art. 65 ust. 2 ustawy o zagospodarowaniu
przestrzennym Gmina ponosi ryzyko (czytaj: wiązane z tym konsekwencje, wynikające z tej
ustawy i towarzyszących jej aktów wykonawczych) wprowadzenia do planu miejscowego
zadania rządowego nie ujętego w zatwierdzonym lub ogłaszanym powszechnie programie.”
7.e)
„konieczność
sprawdzenia
na
etapie
sporządzania
planów
miejscowych
czy
proponowane zadania rządowe w ramach „Studium zagospodarowania przestrzennego
województwa" będą znajdowały odzwierciedlenie w zatwierdzanych zadaniach rządowych,
ogłaszanych w dziennikach urzędowych województwa.”
9. W tekście „Studium”, o którym mowa w §1, w Zeszycie Nr 10 – KIERUNKI
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY JODŁOWNIK – wprowadza się
następujące zmiany:
1) wykreśla się skład zespołu autorskiego po tytule opracowania (zostanie dołączony
oddzielnie jako dokumentacja studium;
65
2) w rozdziale 1. „PODSTAWOWE PROBLEMY GMINY JODŁOWNIK I SZANSE ROZWIĄZAŃ”
w podrozdziale 1.2. „Szanse rozwiązania podstawowych problemów” w punkcie 6.
w miejsce tekstu o treści:
„6. Położenie zainwestowanej części Gminy w dolinie rzek wiąże się z okresowymi wodami
powodziowymi. Szczególnego uwzględnienia (zgodnie z pismem Wojewody Krakowskiego
kierowanego do gmin województwa), wymagają wody 100-letnie (1%).”
„6. Położenie zainwestowanej części Gminy w dolinie rzek wiąże się z okresowymi wodami
powodziowymi. Szczególnego uwzględnienia wymagają wody 100-letnie (1%).”
3) w rozdziale 2. CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ DOTYCZACE GMINY w podrozdziale
2.1. Cele rozwoju Gminy Jodłownik
a) w punkcie 1. w miejsce tekstu o treści:
„1. Formułując generalne ustalenia dotyczące ochrony środowisk w obszarze Gminy,
przyjmuje się ograniczenia i uwarunkowania wynikające z polityki regionalnej, szczegółowo
określone w "Studium zagospodarowania przestrzennego województwa" oraz wyniki
opracowań specjalistycznych i problemowych do „Studium", w szczególności zawarta w
Zeszycie nr 6 „Analiza uwarunkowań i ochrony środowiska przyrodniczego w obszarze
Gminy".
W ramach tych ustaleń, za niezbędne uznano wyodrębnienie ograniczeń, dotyczących
norm powszechnie obowiązujących w całym kraju, od przyjętych lokalnie, w związku
z
występującymi potrzebami.
„1. Formułując generalne ustalenia dotyczące ochrony środowisk w obszarze Gminy,
określone w "Studium zagospodarowania przestrzennego województwa" oraz polityki krajowej
i wspólnotowej, do której nawiązują opracowania specjalistyczne i problemowe do „Studium",
w szczególności zawarta w Zeszycie nr 6 „Analiza uwarunkowań i ochrony środowiska
przyrodniczego w obszarze Gminy".
norm powszechnie obowiązujących w Polsce i Unii Europejskiej, od przyjętych lokalnie,
w związku z występującymi potrzebami.”
66
b) w punkcie 3. i 4. w miejsce tekstu o treści:
„3. Mając na uwadze cenne wartości środowiska naturalnego Gminy, do celów
szczególnie istotnych zaliczyć należy utrzymanie i w miarę możliwości poprawę stanu
środowiska przyrodniczego, co wiąże się z pozostawieniem tych wartości dla przyszłych
pokoleń i takim gospodarowaniem zasobami, aby zapewnić utrzymanie, w stanie
gwarantującym stałe źródło dochodu Gminy; na uwadze trzeba tu mieć dwie podstawowe
funkcje Gminy: rolnictwo i turystykę.
4. Jako równie istotny cel określa się ochronę wartości kulturowych, związaną z
występującymi na tym obszarze zespołami i obiektami zabytkowymi oraz elementami
lokalnego folkloru, co w uzasadnieniu jest identyczne, jak dla poprawy warunków ochrony
środowiska i wiąże się z utrzymaniem tych wartości dla przyszłych pokoleń oraz z
podniesieniem walorów turystycznych Gminy.”
„3. Mając na uwadze cenne wartości środowiska naturalnego Gminy, do celów
szczególnie istotnych zaliczyć należy utrzymanie i w miarę możliwości poprawę stanu
środowiska przyrodniczego, co wiąże się z pozostawieniem tych wartości dla przyszłych
pokoleń.
4. Wartości przyrodnicze i krajobrazowe gminy są jej wielkim walorem i bogactwem.
Obecnie wprowadzana siec obszarów Natura 2000 w powiązaniu z zasobami dziedzictwa
kulturowego może stać się pewnego rodzaju szansą rozwoju gminy.
Dążąc do zachowania i ochrony wartości przyrodniczych oraz krajobrazowych należy:
- w pełni rozpoznać walory,
-
stworzyć system wsparcia społecznego dla ochrony obiektów przyrodniczych,
objętych
tradycyjnymi formami ochrony oraz nowymi, wynikającymi bezpośrednio z prawa UE,
- wzmacniać system nowymi wartościowymi obiektami,
- wypracować metody wykorzystywania walorów przyrodniczych w celu zwiększenia
możliwości zarobkowania mieszkańców.”
67
4) w rozdziale 2. CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ DOTYCZACE GMINY w
podrozdziale 2.2. „Kierunki polityki przestrzennej” w punkcie 2.2.1. „Polityka
w zakresie ochrony środowiska.”
a) w podpunkcie 4. w miejsce tekstu o treści:
„4. Gmina obejmuje swym zasięgiem cenne obszary pod względem walorów
przyrodniczo-krajobrazowych z uwagi na wynikającą z ukształtowania terenu i jego
różnorodności – bogatą szatę roślinną, tereny źródliskowe i potoki.
Wymienione cechy powodują, że teren Gminy został predysponowany do włączenia
w obszar chronionego krajobrazu łącznie z sąsiednimi Gminami południowej części
województwa małopolskiego w rejonie Beskidu Wyspowego.
Południowo-wschodnia część Gminy Jodłownik posiadająca szczególnie wysokie
walory przyrodniczo krajobrazowe, została objęta proponowanymi granicami Łososińsko
Żegocińskiego Parku Krajobrazowego. Powierzchnia terenu tego parku w Gminie wynosi
532 ha, z czego 80ha to użytki rolne, a 440ha to grunty leśne, otulinę stanowi obszar 157ha,
łącznie 689ha.
Zasięg terenu projektowanego Łososińsko-Żegocińskiego parku krajobrazowego i jego
otuliny został naniesiony na planszę „Kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy
Jodłownik", stanowiąca, załącznik do uchwały Gminy w sprawie „Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik".
W grupie obiektów przyrodniczych objętych ochroną prawną, wymienia się pomniki
przyrody (nieliczne w obszarze Gminy), występujące:
• w obrębie Góry Kostrza 180 - letni buk, o obwodzie 320 cm i wysokości 36 m,
•
grupę drzew na terenie parku dworskiego w Jodłowniku.
Na rysunkach "Studium" wskazano również obszary zabytków przyrody:
• w obrębie klasztoru w Szczyrzycu,
• przy parafii rzymsko-katolickiej Góry Świętego Jana,
•
w parkach dworskich w Pogorzanach, Janowicach, Mstowie, Jodłowniku, Szyku,
Słupii,
Na obszarze Gminy nie ma rezerwatów przyrody, natomiast jest projektowany rezerwat
florystyczny na Górze Kostrza. Celem ochrony jest skupisko endemicznej paproci
"Języcznik", dobrze zachowany starodrzew buczyny karpackiej, jaworzyny górskiej, a także
walorów krajobrazowych Góry Kostrza.”
68
„4. Wartościowe obszary przyrodniczo-krajobrazowe Gminy Jodłownik.
Krajobrazu. Obecnie obszar Gminy Jodłownik nie jest objęty tego typu formą ochrony
krajobrazu. Zrezygnowano również z planów objęcia części obszaru Gminy ŁososińskoŻegocińskim Parkiem Krajobrazowym.
2000. Obejmuje on powierzchnię 38,56 ha. Rezerwat „Kostrza” położony jest na północnym
stoku góry o tej samej nazwie, na terenie wsi Kostrza - w Gminie Jodłownik i we wsi Rupniów w Gminie Limanowa.
Rezerwat został powołany Zarządzeniem Nr 5/2001 Wojewody Małopolskiego
z dnia 4 stycznia 2001 r. Całość rezerwatu należy do obrębu Limanowa (oddz. 26 d-h, 27 g-i,
30 b-d).
Przedmiotem
ochrony
jest
stanowisko
języcznika
zwyczajnego
(Phyllitis
scolopendrium) oraz dobrze zachowany starodrzew buczyny karpackiej i jaworzyny górskiej .
Stanowisko języcznika zwyczajnego w rezerwacie „Kostrza” jest jedynym znanym miejscem
jego występowania na obszarze Beskidu Wyspowego.
a) w miejscowości Kostrza, w obrębie rezerwatu „Kostrza” – ochrona buka o obwodzie
320 cm,
69
b)
c)
d)
e)
f)
g)
w
obrębie
zabytkowych
cmentarzy
parafialnych
–
ochrona
grup
roślinności
h)
i)
Szyk i Słupia.
Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt realizowana jest zgodnie z Rozporzą-dzeniami
•
z dn. 16 maja 2005 r. (Dz. U. Nr 94, poz.795) w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz
gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura
2000,
•
z dn.9 lipca 2004 r. (Dz.. U. Nr 168, poz. 1764) w sprawie gatunków dziko występujących roślin
objętych ochroną,
•
z dn.28 września 2004 r.(Dz. U. Nr 220, poz. 2237) w sprawie gatunków dziko występujących
•
z dn.9 lipca 2004 r.(Dz. U. Nr 168, poz. 1765) w sprawie dziko występujących grzybów
objętych ochroną.
70
W stosunku do dziko występujących zwierząt respektowane są następujące zakazy:
pochodnych;
niepokojenie
ptaków,
przy
nazwach
których
w
załączniku
rozporządzenia zamieszczono symbol "(1)" oraz nietoperzy;
71
nr
1
do
jeszcze powszechnie występujących siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla
9 regionów biogeograficznych (tj. alpejskiego, atlantyckiego, borealnego, kontynentalnego,
panońskiego, makaronezyjskiego, śródziemnomorskiego, stepowego i czarnomorskiego).
W Polsce występują 2 regiony: kontynentalny (96 % powierzchni kraju) i alpejski
(4 % powierzchni kraju). Gmina Jodłownik leży w obszarze alpejskim.
które zostały transponowane do polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
r. o ochronie przyrody.
4) obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),
5) specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).
1.
Kostrza (kod PLH120009),
2. Opactwo Cystersów w Szczyrzycu (kod PLH120023),
3.
Kościół w Szyku,
4. Tarnawka,
72
5. Ostoje Nietoperzy Beskidu Wyspowego.
„Kostrza” (kod PLH120009) jest obszarem zatwierdzonym przez Komisję Europejską
(decyzja Komisji z dnia 25 stycznia 2008 r., przyjmująca na mocy Dyrektywy Rady 92/43/EWG
pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się
na alpejski region biogeograficzny).
Pozostałe z wyżej wymienionych obszarów, zgłoszone przez Rząd RP lub wymienione
na
Shadow List są na etapie konsultacji społecznych i uzgodnień (w roku 2004
przyrodnicze organizacje pozarządowe utworzyły tzw. polską "listę cieni" (Shadow List)
ostrożności” wynikającą z Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską
w szczególności:
- pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla
- wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar
Natura 2000,
- pogarszać integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami.
Charakterystyka obszarów Natura 2000 lokalizowanych na terenie gminy Jodłownik.
73
Wzgórze zbudowane jest z fliszu karpackiego (piaskowce gruboławicowe i łupki). Miejscami
na powierzchni występują łatwiej wietrzejące łupki pyłowcowe lub margliste. Powstają z nich
gleby głębokie, ale bardzo silnie szkieletowe. Masywy Kostrza i sąsiedniej Świnnej Góry (546
m n.p.m.) otoczone są przez obszary użytkowane rolniczo, z rozproszoną zabudową.
Na terenie obszaru brak zidentyfikowanych zagrożeń. Wskazane utrzymanie powiązań
z Południowomałopolskim Obszarem Chronionego Krajobrazu.
Obszar obejmuje największą w Polsce kolonie rozrodczą nocka orzęsionego i jedną
z największych w Polsce kolonii podkowca małego.
74
Bombina veriegata,
Cottus gobio.
Obszar „Tarnawka” powiązany jest z Obszarem Chronionego Krajobrazu Zachodniego
Pogórza Wiśnickiego.
z nadwieszoną izbicą oszalowaną deskami. Jest miejscem występowania kolonii rozrodczej
Myotis emarginatus nocka orzęsionego (kod 1321) i Rhinolophus hipposideros podkowca
małego ( kod 1303). Na obecnym etapie nie ma szczegółowo wypełnionego formularza SDF
dla tego obszaru.
W konsultacji są również obszary o nazwie Ostoje Nietoperzy Beskidu Wyspowego.
Granice tych obszarów najprawdopodobniej obejmować będą tereny żerowiskowe nietoperzy,
związane z zadrzewieniami, lasami, dolinami rzek i potoków.
b) w punkcie 8. w miejsce tekstu o treści:
„Przeważająca część województwa nowosądeckiego.....”
„Południowa część województwa małopolskiego, w szczególności obszar dawnego
województwa nowosądeckiego....”
c) w punkcie 8. wykreśla się tekst o treści:
75
„Cały teren województwa został uznany za obszar chronionego krajobrazu.”
d) w punkcie 8. w miejsce tekstu o treści:
„Charakter i wielkość zasobów wody w województwie, znaczący w skali kraju,
decyduje o randze gospodarki wodnej i narzuca potrzebę ochrony na całym jego obszarze.
Dlatego w "Studium województwa" obszar całego województwa został obszarem
o dominacji ochrony zasobów wody, gdzie wymagana jest:”
„Charakter i wielkość zasobów wody w województwie małopolskim, znaczący w skali
kraju, decyduje o randze gospodarki wodnej i narzuca potrzebę ochrony na całym jego
obszarze. Dlatego w "Studium województwa małopolskiego" obszar byłego województwa
nowosądeckiego został nazwany obszarem o dominacji ochrony zasobów wody, gdzie
wymagana jest:”
5) W rozdziale 2. „CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ DOTYCZĄCE GMINY”
w podrozdziale 2.2.„Kierunki polityki przestrzennej” w punkcie 2.2.2. „Polityka w
zakresie ochrony dóbr kultury”
a) w podpunkcie 2. w miejsce tekstu o treści:
„Wielkość zasobów kulturowych przedstawia szczegółowe ich zestawienie, dołączone na
końcu niniejszego tekstu.”
„Bogactwo zasobów kulturowych przedstawia szczegółowe ich zestawienie, dołączone na
końcu niniejszego opracowania”.
6) W rozdziale 2.„CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ DOTYCZĄCE GMINY”
w podrozdziale 2.2. „Kierunki polityki przestrzennej” w punkcie 2.2.3. „Polityka
w zakresie zabezpieczenia ponadlokalnych celów publicznych”
a) w podpunkcie 1. wykreśla się tekst o treści:
„1.
W
otrzymanym
wyciągu
-
informacji
ze
„Studium
zagospodarowania
przestrzennego województwa nowosądeckiego" do "Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik" zawarto wstępny projekt inwestycyjny,
który dla zachowania spójności między dokumentami i umożliwienia prowadzenia jednolitej
polityki zagospodarowania przestrzennego, został w pełni uwzględniony w niniejszym
opracowaniu.”
76
b) w podpunkcie 1. wykreśla się tekst o treści:
„W pierwszej kolejności winny być utworzone:
 rezerwaty przyrody, do nich należeć winien w Gminie Jodłownik
„rezerwat Kostrza”,
parki krajobrazowe –

szczególnie Łososińsko-Żegociński Park
Krajobrazowy, obejmujący płd. - wsch. część terenu Gminy Jodłownik”.
7) w rozdziale 2. „CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ DOTYCZĄCE GMINY” w dziale 2.2.
„Kierunki polityki przestrzennej” w punkcie 2.2.3. „Polityka w zakresie
zabezpieczenia ponadlokalnych celów publicznych” – wprowadza się tekst
o następującej treści:
„2. Zadania ponadlokalne.
Wśród zadań ponadlokalnych, w tym wynikających z Planu Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa Małopolskiego, brak nowych, projektowanych zadań, służących
realizacji celów publicznych, odnoszących się do obszaru Gminy Jodłownik. Utrzymuje się
nadal ponadlokalną magistralę elektroenergetyczną 110 kV oraz przebieg powiatowych dróg
publicznych. Nadal planowana jest realizacja nowej trasy kolejowej, dla której nie została
podjęta ostateczna decyzja w sprawie ostatecznej lokalizacji trasy, w związku z czym nie
uwzględnia się jej w studium.
2.1. Cele
strategiczne
„Programu
Zrównoważonego
Rozwoju
i
Ochrony
Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2001-2015 (uchwalonego przez
Sejmik Województwa Małopolskiego pod numerem XXXVII/330/2000) - powiązania
z polityką ekologiczną województwa i kraju.
W „Polityce Ekologicznej Państwa” uchwalonej w dniu 8.05.2003 r. zaznaczono, że
programy ochrony środowiska ukierunkowane mają być na osiągnięcie głównie trzech celów:
- ochronę dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów
przyrody,
-
zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii,
-
poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.
Wskazane cele zostały rozwinięte jako cele operacyjne w „Strategii rozwoju
województwa małopolskiego” (uchwalonej przez Sejmik Województwa Małopolskiego w dniu
28. 08. 2000 r.) oraz w „Programie ochrony środowiska województwa małopolskiego”.
77
W „Strategii rozwoju województwa małopolskiego” wymienione są takie cele jak:
• poprawa jakości wód,
• ograniczenie emisji zanieczyszczeń,
• uporządkowanie gospodarki odpadami,
• rewaloryzacja obszarów zdegradowanych,
• minimalizacja zużycia zasobów naturalnych i racjonalizacja zużycia energii,
• zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii,
• minimalizacja wytwarzania odpadów,
• podnoszenie retencyjności dorzeczy i zwiększenie bezpieczeństwa
przeciwpowodziowego,
• zalesianie nieużytków i słabych użytków rolnych,
• zwiększenie obszaru objętego różnorodnymi formami ochrony przyrody.
Program ochrony środowiska województwa małopolskiego rozgranicza cele na
długoterminowe do roku 2015 oraz w ramach strategii wdrożeniowej. Cele te mają swoje
źródło w II Polityce Ekologicznej Państwa.
Jako cele długoterminowe Program wymienia:
-
spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości powietrza poprzez
sukcesywną redukcję
emisji substancji zanieczyszczających powietrze, zwłaszcza
niskiej emisji,
-
zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców i środowiska poprzez obniżenie jego
natężenia do poziomu obowiązujących standardów,
-
kontrolę i ograniczenie emisji do środowiska promieniowania niejonizującego,
-
przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych,
-
rewitalizację pierwszego poziomu wodonośnego do jakości umożliwiającej jego
wykorzystanie jako lokalnego źródła zaopatrzenia w wodę pitną,
-
ochronę jakości wód podziemnych oraz racjonalizację ich wykorzystania,
-
stworzenie
racjonalnego
systemu
stref
ochronnych
ujęć
wody
i zapewnienie
w planach zagospodarowania przestrzennego nadrzędności zasad gospodarowania
w nich nad innym wykorzystaniem terenów,
-
ochronę zasobów złóż poprzez ich racjonalne wykorzystanie w koordynacji z planami
rozwoju regionu,
78
-
minimalizację
ilości
powstających
odpadów,
wzrost
wtórnego
wykorzystania
i bezpieczne składowanie pozostałych odpadów,
-
ochrona i wzrost różnorodności biologicznej oraz doskonalenie systemu obszarów
chronionych,
-
ścisły nadzór nad jednostkami będącymi potencjalnymi sprawcami NZŚ oraz
wyłączenie transportu tranzytowego substancji niebezpiecznych poza obręb miast.
2.2. Lokalne Programy Ochrony Środowiska.
Podstawowymi dokumentami, do których należy się odnieść przy opracowywaniu
Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Jodłownik są:
- „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2007-2010”, która jest polityką krótkookresową, uszczegóławiającą, przyjętą
przez Sejm RP w 2001 roku II Politykę ekologiczną państwa,
- „Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010”,
- „Strategia rozwoju województwa małopolskiego”,
- „Nasza zielona Małopolska, Program zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska woj.
Małopolskiego na lata 2001-2015, Kraków 2000 r.”,
- „Strategia rozwoju powiatu limanowskiego”,
- „Projekt programu ochrony środowiska powiatu limanowskiego”.
Wymienione powyżej programy i strategie wyższego szczebla są wzajemnie zgodne
i stanowią logiczną konsekwencję II Polityki Ekologicznej Państwa. Cele i działania ujęte
w programach i strategiach wyższego szczebla stanowiły podstawę przy opracowywaniu
Programu ochrony środowiska dla Gminy Jodłownik.
Program Ochrony Środowiska Gminy Jodłownik.
Oceniając stan środowiska i prognozy rozwoju Gminy określono priorytety działań
w zakresie ochrony środowiska.
Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych:
- racjonalizacja użytkowania wody,
- zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji,
- zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych.
Ochrona powietrza:
79
- ograniczenie
emisji
do
powietrza
w
jednostkach
gospodarczych,
instytucjach
i obiektach infrastruktury,
- ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa,
- ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych.
Ochrona przed hałasem:
- ochrona przed hałasem komunikacyjnym,
- ochrona przed hałasem generowanym z zakładach działalności gospodarczej,
Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym:
- inwentaryzacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego,
- preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania
elektromagnetycznego,
Ochrona wód:
- właściwe zarządzanie zasobami wodnymi,
- ochrona wód,
- ochrona przeciwpowodziowa i retencja wodna.
Ochrona powierzchni ziemi:
- ochrona gleb użytkowanych rolniczo,
- ochrona surowców mineralnych przed niewłaściwą eksploatacją
- ochrona przed osuwiskami.
Ochrona przyrody i krajobrazu:
- ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych,
- integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym,
- ochrona gatunkowa roślin i zwierząt,
- ochrona lasów.
Ochrona przed zagrożeniami w środowisku:
- ochrona przed awariami przemysłowymi.
Obszary priorytetowe.
Planowanie przestrzenne.
Jednym z podstawowych obowiązków Gminy w zakresie ochrony środowiska jest
właściwe, zgodne z założeniami rozwoju zrównoważonego, gospodarowanie przestrzenią przy
pomocy mechanizmów planistycznych i decyzji administracyjnych, oraz kreowanie krótkoi długoterminowej polityki Gminy.
80
Kontrola zgodności zainwestowania terenu z zapisami MPZP oraz wydawanie decyzji na
jego podstawie jest jednym z podstawowych zadań Gminy. Wykonywanie powyższych zadań
zgodnie z prawem ochrony środowiska jest zadaniem ciągłym.
System kanalizacji i oczyszczania ścieków.
Gmina obecnie przystępuje do realizacji długoletniego programu rozbudowy kanalizacji.
Gospodarka odpadami.
Uporządkowanie gospodarki odpadami wg Planu Gospodarki Odpadami.
2.3. Zadania o charakterze długofalowym.
2.3.1. Ochrona zasobów przyrody.
Obiekty chronione.
Na obszarze Gminy znajduje się wiele drzew będących pomnikami przyrody. Drzewa
te powinny być otoczone szczególną troską przez stosowanie odpowiednich zabiegów
pielęgnacyjnych oraz ochronę przed uszkodzeniem korony i systemów korzeniowych. W tym
zakresie powinna być prowadzona edukacja ekologiczna wśród młodzieży szkolnej.
Należy przeprowadzić rozeznanie możliwości ustanowienia na terenie Gminy kolejnych
obiektów prawnie chronionych.
Zieleń terenów zurbanizowanych i komunikacyjnych.
Ze względu na uznanie rekreacji za istotny element przyszłej gospodarki Gminy, należy
uznać spójny plan rewitalizacji zieleni na terenach zurbanizowanych za ważną inwestycję w jej
przyszłość, zwiększającą zarówno atrakcyjność Gminy jak i jej pojemność turystyczną
i rekreacyjną. Należy zachęcać inwestorów do wprowadzania (odpowiedniej gatunkowo)
zieleni wysokiej na tereny prywatne, zwłaszcza w przypadku planowania inwestycji z zakresu
gastronomii, handlu, usług (szczególnie turystyczno-rekreacyjnych) gdzie otocznie zielenią
może zwiększać w przyszłości zyski z obiektów.
Wskazane jest również zakładanie terenów zieleni urządzonej oraz prowadzenie
nasadzeń drzew i krzewów, szczególnie wzdłuż szlaków komunikacyjnych, gdzie mogą
stanowić osłonę sąsiadujących terenów przed zanieczyszczeniami komunikacyjnymi. W akcje
nasadzeń należy zaangażować młodzież szkolną.
Obszarem szczególnej troski Gminy powinny być parki dworskie.
Tereny rolne i leśne.
Podstawowym
upowszechnianie
działaniem
wiedzy
o
z
zakresu
prawidłowych,
81
ochrony
terenów
proekologicznych
rolnych
metodach
powinno
być
prowadzenia
gospodarki rolnej. Służyć temu może rozpowszechnianie przez gminę wśród rolników
materiałów informacyjnych, zachęcanie do zapoznania się z Kodeksem Dobrej Praktyki
Rolniczej. Gmina powinna również wspierać proekologiczną modernizację gospodarstw,
ograniczenie stosowania nawozów sztucznych i zastępowanie ich nawozami naturalnymi.
Bardzo istotne jest przeciwdziałanie procederowi wypalania traw poprzez edukację,
prowadzoną wspólnie ze Strażą Pożarną oraz stosowanie kar administracyjnych.
Wskazane jest uświadamianie właścicielom gospodarstw rolnych, że prowadzenie
przez nich działalności w oparciu o zasady rolnictwa ekologicznego może im ułatwić uzyskanie
pomocy finansowej, np. za pośrednictwem programu rolno-środowiskowego. Na terenach
korytarzy ekologicznych należy szczególnie troskliwie dbać o stan roślinności, w miarę
konieczności stosując nasadzenia zgodne z aktualnym stanem gatunkowym.
Należy również dbać o zachowanie szaty roślinnej na obszarach zagrożonych erozją,
szczególnie na stokach o dużym nachyleniu.
Ochrona różnorodności biologicznej.
Różnorodność biologiczna na obszarze Gminy będzie zagrożona ze względu na zmiany
przestrzenne związane z rozwojem gospodarczym, rozwojem zabudowy mieszkalnej.
Ochrona różnorodności biologicznej powinna obejmować utrzymanie jej optymalnego
stanu na obszarach rolniczych, zieleni gminnej, oraz działkach prywatnych. Są to tereny o
dużym znaczeniu ze względu na zajmowaną powierzchnię oraz rolę w środowisku. W tym
zakresie główny obowiązek kształtowania i ochrony różnorodności spada na Gminę, jako
jednostkę kształtująca politykę przestrzenną i określającą zasady gospodarowania zasobami
w planach zagospodarowania przestrzennego i strategii rozwoju.
Określenie właściwego zakresu i narzędzi ochrony różnorodności biologicznej wymaga
znajomości stanu wyjściowego i określenia głównych kierunków działań. Cel ten można
zrealizować poprzez wykonanie szczegółowej inwentaryzacji przyrodniczej Gminy. Po jej
zakończeniu będzie możliwe sporządzenie krótko- i długoterminowej strategii ochrony
różnorodności biologicznej, łączącej zarówno działania w ramach zinstytucjonalizowanych
(ochrona
gatunkowa)
jak
i
kształtowania
środowiska
na
obszarach
użytkowanych
gospodarczo. Ochronie różnorodności biologicznej służyć będzie również ochrona korytarzy
ekologicznych Gminy, takich jak: doliny rzeki i potoków. Powinny być one chronione przed
niewłaściwą polityką inwestycyjną poprzez zakaz zabudowy.
Gmina może wspierać również wybrane działania organizacji pozarządowych,
zmierzające
do zachowania
i wzbogacenia
różnorodności
przyrodniczej.
Inwestycje
w powyższe akcje mogą zwrócić się pośrednio, w horyzoncie kilku lat, poprzez wzrost
atrakcyjności Gminy dla ruchu agroturystycznego lub turystyki krajoznawczej.
Głównym celem działań wspomaganych lub koordynowanych przez gminę powinno być
właściwe zarządzanie przestrzenią i środowiskiem, edukacja ekologiczna oraz tworzenie
82
korzystnej atmosfery dla lokalnych inicjatyw mieszkańców, w tym zakresie. Z tego względu
przy wyborze wspieranych działań należy kierować się w pierwszym rzędzie efektami
edukacyjnymi i statusem ochronnym gatunków.
2.3.2. Ochrona wód i zaopatrzenie ludności w wodę.
Na Gminie spoczywa obowiązek ochrony ujęć wód podziemnych i powierzchniowych.
Zasady ochrony regulowane są odrębnymi przepisami. Zadaniem Gminy jest zapewnienie
wymaganego reżimu ochronnego terenów w trakcie sporządzania planów zagospodarowania
przestrzennego oraz w wydawanych pozwoleniach i decyzjach.
Ważnym aspektem ochrony wód jest zapobieganie ich zanieczyszczaniu przez
rolnictwo. W praktyce polega to na odpowiednim przechowywaniu nawozów i środków
ochrony roślin, uniemożliwiającym ich przedostanie się do wód oraz stosowaniem ich zgodnie
z zasadami bezpieczeństwa, jak również dbaniu o szczelność gnojowic i zbiorników na
gnojówkę.
2.3.3. Rozwój turystyki i rekreacji.
Obszar Gminy dysponuje znaczącym potencjałem rozwoju w zakresie rekreacji. Walory
krajobrazowe i przyrodnicze dają Gminie szansę, aby stać się obszarem rekreacyjnym dla
mieszkańców aglomeracji. Szczególne możliwości rozwoju kryją się w przejęciu ruchu
weekendowego oraz gości rezydentów (gospodarstwa agroturystyczne, turystyka rowerowa).
W interesie Gminy leży, aby potencjalne inwestycje tego rodzaju realizowane były przy
zastosowaniu
najwyższych
standardów
w
zakresie
ograniczania
oddziaływania
na
środowisko. Tworzenie gospodarstw agroturystycznych, rozwój oferty pokoi gościnnych i
pensjonatów, oferty gastronomicznej, rzemiosła artystycznego powoduje wzrost świadomości
ekologicznej mieszkańców oraz ich bezpośrednie (również finansowe) zainteresowanie
wysoką jakością otaczającego środowiska.
Należy zadbać o to, aby oferta turystyczno-rekreacyjna była spójna i dostosowana do
potrzeb użytkowników. Ważna jest pełna i aktualna informacja obejmująca całość oferty oraz
połączenie usług komunikacyjnych (różnych rodzajów), gastronomii, handlu, noclegów,
informacji turystycznej, organizowanych imprez. W pełniejszym wykorzystaniu możliwości
jakie stwarza baza i infrastruktura pomocnym będzie system informacji, wykorzystujący m. in.
internet.
Dla dofinansowania inwestycji z zakresu turystyki i rekreacji istnieje możliwość
pozyskania środków funduszy Unii Europejskiej. Kluczowe znaczenie w ich wykorzystaniu ma
Gmina, której podstawowym zadaniem jest określenie planu działania i przygotowanie
83
organizacyjne a także reprezentowanie mieszkańców w pozyskiwaniu środków na inwestycje
w tym zakresie.
Podstawą rolą Gminy powinno być zapewnienie promocji wartości
środowiskowych oraz oferty turystyczno-rekreacyjnej, poprzez:
- uczestnictwo w projektach regionalnych,
- budowę aktywnego serwisu internetowego,
- wspieranie akcji edukacji ekologicznej,
- druk materiałów informacyjnych
- kolportaż materiałów i informacji w grupach potencjalnych klientów.
Część z powyższych zadań Gmina musi zrealizować własnymi siłami, w części
wymagane jest jedynie wsparcie merytoryczne lub nadanie ram organizacyjnych.
Wskazane jest utworzenie w ramach struktur organizacyjnych urzędu Gminy stanowiska,
w gestii którego znajdzie się promocja Gminy w zakresie oferty turystyczno-rekreacyjnej i
wartości środowiskowych, koordynacja działań z zakresu edukacji ekologicznej oraz
propagowanie wśród mieszkańców zasad ekorozwoju.
Bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne.
Na obszarze Gminy nie występują zakłady produkcyjne powodujące znaczące
zagrożenie chemiczne i biologiczne. Czynnikiem zagrożenia chemicznego może być transport
samochodowy substancji niebezpiecznych (np. paliw, środków ochrony roślin). Na wypadek
wystąpienia takiego zagrożenia konieczne jest opracowanie, przy współpracy ze Strażą
Pożarną, programu działania oraz systemu ostrzegania lub ewentualnej ewakuacji
mieszkańców.
84
Poważne awarie i klęski żywiołowe.
Na
terenie
Gminy
nie
działają
zakłady
przemysłowe,
których
charakter
wykorzystywanych technologii i zgromadzone na ich terenach materiały stwarzają poważne
zagrożenie w związku z wystąpieniem awarii.
Obowiązkiem
Gminy
jest
jednak
egzekwowanie
przepisów
bezpieczeństwa
w wydawanych decyzjach, oraz przykładanie szczególnej wagi do zapewnienia sprawnej
łączności oraz dostępności terenu w przypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej.
Zagrożenie pożarowe.
Ważnym zadaniem Gminy z tego zakresu jest przeciwdziałanie wypalaniu traw oraz
resztek upraw na polach. Zadanie łączy w sobie elementy egzekucji przepisów prawa, jak
również edukacji ekologicznej oraz pielęgnacji zieleni.
Ochrona przeciwpożarowa lasów wchodzi w zakres obowiązków służb leśnych. Należy
kontynuować współpracę w tym zakresie, w celu koordynacji działań planistycznych,
organizacyjnych, monitoringu, prewencji oraz wsparcia akcji ratowniczych.
Działania
powinny
obejmować
również
wypracowanie
optymalnych
zachowań
mieszkańców i turystów w wypadku dostrzeżenia zagrożenia.
Wyniki
działań
edukacyjnych,
organizacyjnych
i
infrastrukturalnych
w
zakresie
ograniczania zagrożeń pożarowych będą widoczne dopiero po kilku latach. Większość działań
prewencyjnych ogranicza się do właściwego wykonywania prawa oraz przykładania
odpowiedniej wagi do problemu w ramach codziennej pracy.
Przy realizacji tego zadania konieczna jest współpraca z Ochotniczą Strażą Pożarną.
Ochrona przeciwpowodziowa i przeciwosuwiskowa.
Przy wyznaczaniu terenów budowlanych należy uwzględnić uwarunkowania wynikające
z zagrożenia powodziowego oraz zagrożenia osuwiskami w przypadku długotrwałych
deszczów.
Należy
też prowadzić
stały
monitoring środowiska
pod kątem zjawisk
osuwiskowych.
Należy zwrócić uwagę, aby na terenach zagrożonych zalaniem nie lokować obiektów
i instalacji związanych z wykorzystaniem lub magazynowaniem substancji niebezpiecznych.
Zwiększanie retencji, odbudowa lasów, zadrzewienia i uprawy spowalniające odpływ
powierzchniowy oraz ochrona terenów podmokłych stanowi obecnie jeden z priorytetów
polityki ekologicznej kraju.
Powiązania z programami regionalnymi.
Program ochrony środowiska dla Gminy Jodłownik uwzględnia zapisy programów
i strategii wyższego szczebla w zakresie, w jakim dotyczą obszaru Gminy.
85
7) W rozdziale 2. „CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ DOTYCZĄCE GMINY”
w podrozdziale 2.2. „Kierunki polityki przestrzennej” w punkcie 3.1.3.„Prognoza
rozwoju społeczno - gospodarczego Gminy”
„W Studium uwarunkowań i kierunków rozwoju zagospodarowania przestrzennego Gminy
Jodłownik" określono zasięg potencjalnych terenów do zainwestowania obejmujący 813, 3 ha,
w tym:
•
•
istniejące tereny zainwestowania mieszkaniowego 258,3 ha;
pozostałe tereny predysponowane do zainwestowania w przyszłości 555,0 ha, w tym
rezerwy terenowe do zainwestowania wyznaczone w planie Gminy - 395,0 ha, tereny
wyznaczone w „Studium" - 160,0.”
„Dla potrzeb Studium uwarunkowań i kierunków rozwoju zagospodarowania
przestrzennego Gminy Jodłownik" w 1997 roku określono zasięg potencjalnych terenów do
zainwestowania obejmujący 813, 3 ha, w tym:
•
istniejące tereny zainwestowania mieszkaniowego 258,3 ha;
•
pozostałe tereny predysponowane do zainwestowania w przyszłości 555,0 ha, w tym
wyznaczone w „Studium" - 160,0.”;
b) w miejsce tytułu tabeli o treści:
„Bilans terenów uwzględniających potrzeby mieszkaniowe w ha”
wprowadza się tytuł tabeli o treści:
„Bilans terenów w 1997 roku, uwzględniających potrzeby mieszkaniowe w ha”;
c) w miejsce tekstu o treści:
„Zapotrzebowanie na nowe tereny mieszkaniowe wg przyjętych wskaźników (w tym
zabezpieczenie poprawy warunków zamieszkania w istniejącej zabudowie poprzez
rozgęszczenie istniejących zasobów oraz likwidację złych stanów technicznych) wynosić
będzie do okresu docelowego 142,0 ha. Dla realizacji założonych wielkości wyznaczono, jak
wyżej wspomniano ogółem 555,0 ha do zainwestowania, w tym 395,0 ha – zgodnie
z obowiązującym planem zagospodarowania przestrzennego Gminy.”
86
„Zapotrzebowanie, określone w
1997 roku, na nowe tereny mieszkaniowe – wg
przyjętych wskaźników (w tym zabezpieczenie poprawy warunków zamieszkania w istniejącej
zabudowie poprzez rozgęszczenie istniejących zasobów oraz likwidację złych stanów
technicznych) wynosić będzie do okresu docelowego 142,0 ha. Dla realizacji założonych
wielkości wyznaczono, jak wyżej wspomniano ogółem 555,0 ha do zainwestowania, w tym
395,0 ha – zgodnie z obowiązującym w 1997 roku planem zagospodarowania przestrzennego
Gminy.”
8) W rozdziale 3. KIERUNKI ROZWOJU GMINY w podrozdziale 3.2. w punkcie 3.2.1.
„Ustalenia ogólne - przyjęty podział na obszary funkcjonalno – przestrzenne”
- w miejsce tekstu o treści:
„3. W oparciu o powyższe kryteria wyodrębniono następujące obszary funkcjonalne
w ujęciu strefowym (strefy funkcjonalne):
Obszar „A" - leśno – turystyczny - w obszarze strefy istnieje konieczność zróżnicowania
uwarunkowań zagospodarowania w dostosowaniu do występujących warunków przyrodniczo
- krajobrazowych i tak:
a) w obszarach o wartościach przyrodniczo - krajobrazowych przewiduje się:
•
bezwzględną ochronę istniejących wartości przyrodniczych i kulturowych oraz
stosowanie zapisów zasad rozwoju przestrzennego
• ograniczanie rozwoju zainwestowania kubaturowego do uzupełnień wyłącznie
w sytuacjach plombowych oraz przesądzeń wynikających z obowiązującego planu
ogólnego utrzymanych bez zmiany zasięgu w niniejszym „Studium";
• w
gospodarowaniu
rolniczym
tworzenie
sprzyjających
warunków
dla
proekologicznych sposobów produkcji oraz rozwoju agroturystyki;
b) w obszarach pozostałych:
•
pełna ochrona istniejących wartości przyrodniczych i kulturowych oraz stosowanie
zapisów zasad rozwoju przestrzennego.
•
utrzymanie
zabudowy
w
rezerwach
wyznaczonych
w
planie
ogólnym
z możliwością nieznacznego poszerzenia do granic określonych na rysunku
stanowiącym załącznik do uchwały) na zasadzie ograniczonego dopełnienia
istniejącego zainwestowania;
87
• w gospodarowaniu rolniczym podniesienie efektywności użytkowania gruntów przy
uwzględnieniu uwarunkowań ekologicznych.
• znaczny rozwój agroturystyki na bazie istniejących dużych gospodarstw.
W strefie tej przewiduje się dalsze udostępnianie terenów atrakcji turystycznych poprzez:
- utrzymanie istniejących oraz rozbudowę szlaków turystycznych, ciągów
pieszych i ścieżek rowerowych;
- organizację w odpowiedniej odległości od cennych wartości przyrodniczych zespołów obsługi turystów i miejsc parkingowych.
W planowaniu zagospodarowania turystycznego w planach miejscowych i opracowaniach
projektowych należy wyłączać tereny określone w części diagnostycznej niniejszego
„Studium" jako projektowany rezerwat florystyczny, jak również tereny źródliskowe
i obszary objęte ochroną wód.
Obszar „B" - kontrolowanej urbanizacji - obejmujący dwie enklawy terenów
w Gminie. Część centralną wsi Jodłownik oraz fragmenty wsi Szczyrzyc i Janowice położony
wzdłuż
projektowanej
stacji
kolejowej.
Oba
obszary
posiadają
dobrą
dostępność
komunikacyjną.
W strefie tej przewiduje się:
• przekształcanie
i
porządkowanie
obszarów
istniejącego
zainwestowania
mieszkalno - usługowego z enklawami drobnej wytwórczości,
• poszerzenie terenów mieszkaniowo - usługowych w stosunku do zasięgu ustalonego
w aktualnie obowiązującym planie ogólnym w sytuacjach stanowiących wypełnienie
terenów między koncentracjami istniejącego zainwestowania (szczegółowe ustalenia
zostaną określone w miejscowym planie).
Obszar „C" - rolno - osadniczy - obejmuje pozostałą część Gminy. Obszar ten (znacznie
zróżnicowany pod względem użytkowania ) przewidziany jest do utrzymania, obejmuje on:
• tereny użytków rolnych nie zainwestowane kubaturowo, tworzące otwarte tereny
rolne;
• tereny rolne z rozsianą zabudowa, rolniczą.
•
zespoły zwartego zainwestowania wsi położonych wzdłuż głównych i lokalnych
ciągów dróg, o zasięgu w pełni nawiązującym do rezerw terenowych
88
wyznaczonych w obowiązującym planie ogólnym a podtrzymywany w ustaleniach
niniejszego „Studium ..." przy dopuszczeniu poszerzeń w nawiązaniu do
istniejącego zainwestowania wynikających z wniosków ludności i potencjalnych
możliwości terenu uwzględniające uwarunkowania ekologiczne.”
„3. W oparciu o powyższe kryteria wyodrębnia się główne obszary funkcjonalnoprzestrzenne na obszarze Gminy.
Obszar „A" leśno-turystyczny (lasów oraz terenów przyleśnych); w obrębie
terenów tego obszaru istnieje konieczność zróżnicowania uwarunkowań zagospodarowania
w dostosowaniu do występujących warunków przyrodniczo - krajobrazowych i tak:
a) na terenach o wartościach przyrodniczo - krajobrazowych przewiduje się:
•
bezwzględną ochronę istniejących wartości przyrodniczych i kulturowych oraz
stosowanie zapisów zasad rozwoju przestrzennego;
• w
gospodarowaniu
rolniczym,
tworzenie
sprzyjających
warunków
b) na terenach pozostałych:
•
pełna ochrona istniejących wartości przyrodniczych i kulturowych oraz stosowanie
zasad rozwoju przestrzennego osadnictwa, określonych poprzez plany miejscowe;
Na w/w obszarze przewiduje się dalsze udostępnianie terenów atrakcji turystycznych poprzez:
- utrzymanie istniejących oraz rozbudowę szlaków turystycznych, ciągów
pieszych i ścieżek rowerowych;
- organizację w odpowiedniej odległości od cennych wartości przyrodniczych -
zespołów obsługi turystów i miejsc parkingowych.
projektowych należy chronić tereny źródliskowe oraz ujęcia wody.
Obszar „B" kontrolowanej urbanizacji (centra wiejskie, określone graficznie poprzez
tzw. koncentracje osadnictwa); w obrębie terenów tych koncentracji przewiduje się:
89
i
porządkowanie
obszarów
istniejącego
zainwestowania
mieszkalno - usługowego z enklawami drobnej wytwórczości,
• poszerzenie terenów mieszkaniowo-usługowych.
Obszar „C" rolniczo-osadniczy (pozostała część Gminy), w tym:
• tereny zabudowy ekstensywnej – rolne z rozsianą zabudowa, rolniczą;
• tereny otwarte – rolne, nie zainwestowane kubaturowo.
W obrębie terenów tych przewiduje się:
i
porządkowanie
obszarów
istniejącego
zainwestowania
zagrodowego z enklawami drobnej wytwórczości.”
9) W rozdziale 3. KIERUNKI ROZWOJU GMINY w podrozdziale 3.2. „Kierunki
zagospodarowania przestrzennego Gminy.” w punkcie 3.2.2. „Zasady rozwoju
przestrzennego Gminy”a) z podpunktu 2. wykreśla się tekst o treści:
„Na terenach położonych w obszarze "A" - generalnym ustaleniem jest ograniczenie
rozwoju przestrzennego do terenów wyznaczonych w obowiązującym planie ogólnym.
Odstępstwem od powyższego jest nieznaczne rozszerzenie terenów we wsiach Wilkowisko
i Szyk. Większe możliwości rozwojowe określa się dla wsi położonych w obszarze „C".
W obszarze "C" przewiduje się poszerzenie (w stosunku do ustaleń planu ogólnego)
terenów projektowanego zainwestowania.”
b) z podpunktu 6 wykreśla się tekst o treści:
„f) pozostałe zapisy wynikające z przepisów szczególnych (ustawa o zagospodarowaniu
przestrzennym z 7.07. 1994 r.) w dostosowaniu do skali opracowania planu miejscowego.”
„7 Jednocześnie plany miejscowe sporządzane w obszarze Gminy winny respektować
ustalone warunki wynikające ze stref polityk przestrzennych, określonych w niniejszym
opracowaniu.”
90
„7. Plany miejscowe sporządzane w obszarze Gminy winny respektować ustalone
warunki wynikające z głównych zasad polityki funkcjonalno-przestrzennej określonej
w niniejszym opracowaniu.”
10) W rozdziale 3. „KIERUNKI ROZWOJU GMINY” w podrozdziale 3.2. „Kierunki
zagospodarowania przestrzennego Gminy”
– w miejsce treści punktu 3.2.3. „Określenie obszarów, dla których sporządzenie
miejscowych planów jest obowiązkowe lub pożądane z uwagi na istniejące
uwarunkowania”
„3.2.3. Określenie obszarów, dla których sporządzenie miejscowych planów jest
obowiązkowe lub pożądane z uwagi na istniejące uwarunkowania.
1. Stosownie do wymogów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy" określa się
m. in. „obszary, dla których sporządzanie miejscowych
planów zagospodarowania
przestrzennego jest obowiązkowe na podstawie przepisów szczególnych lub ze względu na
istniejące uwarunkowania".
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sporządza się obowiązkowo:
1)
jeżeli przepisy szczególne tak stanowią;
2)
dla obszarów, na których przewiduje się realizację programów służących realizacji
ponadlokalnych celów publicznych, określonych przez naczelne i centralne organy
administracji rządowej oraz przez Wojewodę;
3)
dla obszarów, na którym przewiduje się zadania dla realizacji lokalnych celów
publicznych;
4) dla obszarów określonych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy, ze względu na istniejące uwarunkowania.
2. Przepisem szczególnym, nakładającym na Gminę obowiązek sporządzenia planu
miejscowego jest ustawa Prawo geologiczne i górnicze. Dla terenu górniczego sporządza się
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
91
W przypadku eksploatacji terenów kopalin pospolitych, można odstąpić od sporządzania
takiego planu, jeżeli nie przewiduje się ujemnych wpływów na środowisko.
W obszarze Gminy występuje udokumentowane złoże gliny (surowca ceramiki budowlanej)
w miejscowości Szczyrzyc, którego zasięg został oznaczony na planszy „Kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
Gminy",
a
który
winien
być
uwzględniany
w opracowywanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Obowiązek sporządzenia planu miejscowego istnieje również w przypadku obszarów, dla
których Rada Gminy wprowadza formę ochrony przyrody na mocy ustawy o ochronie przyrody
poprzez:
• wyznaczenie obszarów chronionego krajobrazu;
• wprowadzenie ochrony indywidualnej.
Zaznacza się jednak, że wymóg ten istnieje tylko w przypadku wprowadzenia ochrony
przez Radę Gminy, a nie przez Wojewodę.
3. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nałożyła na organy
administracji rządowej obowiązek sporządzenia programów zadań rządowych, służących
realizacji ponadlokalnych celów publicznych.
Programy te sporządzają:
1) naczelne i centralne organy administracji,
2) wojewodowie.
Zadania rządowe wynikające z ww. programów, wojewoda zamieszcza w tzw.
„wojewódzkim rejestrze", co stanowi podstawę ich wprowadzania do miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
4. Realizacją celów publicznych, w tym celów publicznych lokalnych, jest w rozumieniu
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, każda działalność Gminy
wynikająca z ustaw, o ile wymaga ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu
oraz jest finansowana w całości lub w części z budżetu Gminy. Zgodnie z tymi ustaleniami,
dla obszarów przewidywanych dla realizacji lokalnych celów publicznych, Gmina ma
obowiązek sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
92
W niniejszym „Studium" określa się, że w związku z przewidywanymi zadaniami
z zakresu lokalnych celów publicznych i potrzeb mieszkańców oraz obecnie
obowiązującym
miejscowym
planie
zagospodarowania
przestrzennego
Gminy
Jodłownik, sporządzonym dla całego obszaru Gminy w granicach administracyjnych –
celowym będzie sporządzenie zmiany tego planu dla całego obszaru Gminy.
11) W rozdziale 3. „KIERUNKI ROZWOJU GMINY” w punkcie 3.3. „Kierunki i zasady
rozwiązań komunikacyjnych” w podpunkcie 3.3.1. „Uwarunkowania rozwoju i
funkcjonowania systemu komunikacji Gminy Jodłownik”
- drogi klasy Z:
szerokość jezdni na terenie zabudowy
– min 6,5 m
szerokość jezdni poza terenem zabudowy – min 5,5 m
szerokość w liniach rozgraniczających
- drogi klasy L:
– min 20,0 m
szerokość jezdni na terenie zabudowy min. 5,0 m.
szerokość jezdni poza terenem zabudowy min. 5,0 m.
szerokość w liniach rozgraniczających:
na terenie zabudowy min. 12,0 m.
poza terenem zabudowy min. 15,0 m.
- drogi klasy D:
szerokość jezdni:
min. 3,0 m. (1 pas ruchu).
min. 4,5 m. (2 pasy ruchu)
szerokość w liniach rozgraniczających:
- na terenie zabudowy min. 10,0 m
- poza terenem zabudowy min. 15,0 m.
„Przebiegające przez Gminę drogi powiatowe prowadzą w przeważającym zakresie ruch
lokalny, jedynie drogi nr 25208 i nr 25212 charakteryzują się większym udziałem ruchu
tranzytowego, głównie osobowego.”
- wprowadza się tekst o treści:
93
„Przebiegające przez Gminę drogi powiatowe prowadzą w przeważającym zakresie ruch
lokalny, jedynie drogi powiatowe charakteryzują się większym udziałem ruchu tranzytowego,
głównie osobowego, w tym:
- nr 1622K (25208) – (Raciechowice) - granica Gminy - Pogorzany – Szczyrzyc –
granica Gminy - (Dobra),
- nr 1623K (25209) – Szczyrzyc - Góra Świętego Jana - granica Gminy,
- nr 1621K (25210) – Jodłownik - Janowice - Szczyrzyc,
- nr 1620K (25211) – Wilkowisko - granica Gminy - (Skrzydlna),
- nr 1632K (25212) – (Grabie) - granica Gminy - Krasne -Lasocice - Mstów Jodłownik Wilkowisko – granica Gminy - (Tymbark),
- nr 1618K (25214) – (Limanowa) - granica Gminy - Szyk - Mstów,
- nr 1619K (25215) – (Stare Rybie) - granica Gminy - odcinek na terenie wsi Szyk –
granica Gminy - (Rupniów).
W szczególności zwiększone natężenie ruchu charakteryzuje drogi powiatowe nr 1622K oraz
nr 1632K.”
„Brak segregacji ruchu pieszego i rowerowego na drogach głównych i zbiorczych.”
„Brak segregacji ruchu pieszego i rowerowego na drogach powiatowych zbiorczych.”
d) w miejsce tekstu o treści:
• „egzekwowanie w procesie decyzyjnym utrzymania minimalnych linii zabudowy i linii
zabudowy
mieszkalnej
przy
istniejących
drogach
krajowych,
wojewódzkiej
i powiatowych w oparciu o ustalenia dotyczące w/w stref ochronnych i stref ograniczonego
zagospodarowania i użytkowania terenu;
• sukcesywna modernizacja dróg powiatowych oraz sieci powiązań lokalnych (dróg
gminnych) pomiędzy wsiami Gminy i z obszarami gmin sąsiednich poprzez niezbędne
punktowe korekty przebiegów tych dróg w planie i profilu, podwyższenie ich nośności i
wprowadzenie bądź remonty nawierzchni ulepszonych (drogi nr 25208, 25209, 25210,
25211, 25212, 25214, 25215);”
• „egzekwowanie w procesie decyzyjnym utrzymania minimalnych linii zabudowy i linii
94
zabudowy mieszkalnej przy istniejących drogach powiatowych w oparciu o ustalenia
dotyczące w/w stref ochronnych i stref ograniczonego zagospodarowania i użytkowania
terenu;
wprowadzenie bądź remonty nawierzchni ulepszonych.
12) W rozdziale 3. „KIERUNKI ROZWOJU GMINY” w podrozdziale 3.3. „Kierunki rozwoju
i funkcjonowania systemu transportu” – polityka komunikacyjna”
– z punktu 3.3.2. wykreśla się tekst o treści:
„UWAGA :
Przedstawiona na rysunku studium zatytułowanym „Kierunki zagospodarowania
przestrzennego Gminy Jodłownik" trasa planowanej linii kolejowej Podłęże^ Tymbark z
odgałęzieniem do Chabówki jest rozwiązaniem studialnym.
Ostateczny wybór wariantu przebiegu w/w trasy może nastąpić w bliżej nie określonym
terminie po uzyskaniu między innymi opinii Rady Gminy.
Zmiana przebiegu trasy nie wiąże się z koniecznością zmiany ustaleń niniejszego
„Studium", natomiast konieczne jest wykonanie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego obszaru objętego nową linią kolejową.”
13) W rozdziale 3. „KIERUNKI ROZWOJU GMINY” w podrozdziale 3.4. „Kierunki i zasady
rozwiązań infrastruktury technicznej” – w punkcie 3.4.1. „Zaopatrzenie w wodę”
- w podpunkcie 5 wprowadza się tekst o treści:
„Zaopatrzenie w wodę odbywać się będzie z zasobów wód powierzchniowych
i podziemnych poprzez:
- wodociągi komunalne,
- studnie kopane i głębinowe,
- ze zbiornika retencyjnego Dobczyce.
1) system wodociągowy – obręb A
(północno-wschodnia część Gminy Jodłownik – miejscowości: Krasne - Lasocice, Góra
Świętego Jana, Mstów- część, Słupia, Sadek, Szyk) z ujęciami w miejscowości Słupia,
w tym:
a) ujęcie wody studzienne „Słupia – Dalnia”, istniejące (studnie wiercone O1, O2, O3),
95
b) ujęcie wody studzienne „Mstów – Mokra”, istniejące (dwie studnie kopane);
2) system wodociągowy – obręb B
(zachodnia część Gminy Jodłownik – miejscowości: Pogorzany, Szczyrzyc, Janowice),
w tym:
a) ujęcie brzegowe „Pogorzany-Wieniec” nr 1, istniejące, na potoku leśnym w miejscowości
Pogorzany, ze zbiornikami wody,
b) ujęcie brzegowe „Pogorzany-Wieniec” nr 2, projektowane, na potoku leśnym w miejscowości
Pogorzany,
c) ujęcie brzegowe „Pogorzany-Źródła nr 3, projektowane, k/drogi Wiśniowskiej” na potoku
leśnym w miejscowości Pogorzany,
d) ujęcie brzegowe „Pogorzany – Wierzki, istniejące, na potoku leśnym – „Kwitowskim”
w miejscowości Pogorzany, ze zbiornikiem wody,
e) ujęcie brzegowe „Janowice – Szczyrzyc”, istniejące, na potoku leśnym –„Jaworskim”
w miejscowości Janowice,
f) ujęcia studzienne „Janowice - Szczyrzyc” – studnie wiercone: O1, O2, O3 ze zbiornikiem
wody;
3) system wodociągowy – obręb C
(południowa i centralna część Gminy Jodłownik – miejscowości: Wilkowisko, Jodłownik,
Mstów - część), w tym:
a) ujęcie brzegowe infiltracyjne „Jodłownik” – na potoku bez nazwy,
b) ujęcia studzienne - studnie wiercone: S1, S2, S3, S4 ze zbiornikiem i stacją uzdatniania
wody,
c) ujęcie studzienne - studnia kopana Sk-1,
d) ujęcie studzienne Jodłownik – Markuszowa, istniejące - studnia wiercona O1,
e) studnie rezerwowe: S2, S6, S7, S8 w pobliżu drogi powiatowej Tymbark – Grabie na
odcinku Jodłownik – Wilkowisko;
4) system wodociągowy – obręb D
(wschodnia i centralna część Gminy Jodłownik – miejscowości: Kostrza, Sadek, Szyk,
Mstów-część), w tym:
a) dwa ujęcia brzegowe wody „Kostrza” (nr 1 i nr 2), na potoku leśnym,
b) dwa ujęcia studzienne O2 i O3 na terenie lasów państwowych;
5) system wodociągowy – obręb E
(południowa część Gminy Jodłownik – część miejscowości: Wilkowisko), w tym:
96
- ujęcie „Wilkowisko-Zagórze” - studnia wiercona O1, ze zbiornikiem wyrównawczym.
Dla istniejących i projektowanych ujęć wody należy wyznaczyć strefy ochronne - zgodnie
z obowiązującymi przepisami. Źródła o potencjalnych możliwościach wykorzystania lub tereny
w obrębie rzek i potoków o przydatności dla realizacji ujęć wód (infiltracyjnych i innych) winny
być chronione przed zabudową wg ustaleń niniejszego planu, z uwzględnieniem rezerwy
terenu dla wyznaczenia właściwych stref ochronnych – w celu ew. wykorzystania w okresie
perspektywicznym”.
14) W rozdziale 3. KIERUNKI ROZWOJU GMINY w podrozdziale 3.4. „Kierunki i zasady
rozwiązań infrastruktury technicznej – punkcie 3.4.2. w miejsce treści podpunktu 3.
„3. Realizacja kanalizacji ściekowej odbywać się będzie poprzez:
- zbiorcze, lokalne systemy kanalizacji z oczyszczalniami ścieków poszczególnych dla rejonów
Gminy,
- indywidualne systemy kanalizacji z oczyszczalniami ścieków dla poszczególnych siedlisk lub
grup zabudowy.
Dla pojedynczych siedlisk lub grup zabudowy oddalonych od sieci magistralnych,
przewiduje się indywidualne lub grupowe oczyszczalnie ścieków. Planuje się, że zlewnie
ścieków sanitarnych powstaną przy oczyszczalniach komunalnych.
Planuje się realizację dwóch systemów kanalizacyjnych z podziałem na:
1) system kanalizacyjny – zlewnia A rzeki Stradomki (zachodnia część Gminy Jodłownik)
z planowaną oczyszczalnią ścieków we wsi Szczyrzyc, na terenie J21 K
oraz zakresem
obsługi: Szczyrzyc, Pogorzany, Janowice oraz część wsi Góra Świętego Jana;
2) system kanalizacyjny – zlewnia B potokuTarnawka
z planowaną oczyszczalnią ścieków we wsi Słupia na terenie I8 K oraz zakresem obsługi:
a) centralna część Gminy Jodłownik – miejscowości: Krasne – Lasocice, Słupia, część wsi
Góra Świętego Jana, Mstów,
b) wschodnia część Gminy Jodłownik – miejscowości: Sadek, Szyk, Kostrza,
c) południowo-wschodnia część Gminy Jodłownik – miejscowości: Wilkowisko, Jodłownik.
Utrzymuje się:
97
1) istniejącą oczyszczalnię ścieków w Jodłowniku, przewidzianą jako obiekt rezerwowy –
po realizacji systemu kanalizacyjnego i oczyszczalni w zlewni B, o którym mowa
w ust. 5. pkt 2) ze strefą ochronną 50 m od terenu oczyszczalni;
2) rezerwy terenów dla realizacji infrastruktury technicznej
- w miejscowości Krasne – Lasocice
- w miejscowości Wilkowisko,
w obrębie których planowano dotychczas realizację lokalnych oczyszczalni ścieków”.
15) W rozdziale 3. KIERUNKI ROZWOJU GMINY w podrozdziale 3.4. „Kierunki i zasady
rozwiązań infrastruktury technicznej w punkcie 3.4.3. „Elektroenergetyka”
„Opracowywane na podstawie niniejszego „Studium" miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego w zakresie infrastruktury energetycznej winny uwzględniać wymogi ustawy z
dnia 10.04.1997r. Prawo Energetyczne (Dz.U.Nr54 poz. 348) wraz z późniejszymi zmianami.”
„Opracowywane na podstawie niniejszego „Studium" miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego w zakresie infrastruktury energetycznej winny uwzględniać wymogi przepisów
odrębnych.”
16) W rozdziale 3. „KIERUNKI ROZWOJU GMINY” wprowadza się podrozdział 3.5.
„3.5. Kierunki i zasady gospodarki odpadami.
3.5.1. Gospodarowanie odpadami.
Gospodarowanie
odpadami
–
jest
jednym
z
podstawowych
działań,
zabezpieczających zasoby środowiska. Bezwzględnie należy zlikwidować tzw. „dzikie”
wysypiska odpadów, zwłaszcza w sąsiedztwie rzek i potoków. Generalnie - gospodarka
odpadami na obszarze Gminy musi być zgodna z obowiązującymi przepisami.
3.5.2. Plan Gospodarki Odpadami.
Obecnie Gmina Jodłownik posiada Plan Gospodarki Odpadami.
Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Jodłownik powstał jako realizacja ustawy z dnia
27 kwietnia
2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.), która
98
wprowadza obowiązek opracowywania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim,
powiatowym i gminnym.
Wojewódzki, powiatowy lub gminny plan gospodarki odpadami powinien być
opracowywany zgodnie z planami wyższego szczebla. Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami
(PPGO) powinien być opracowany zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami
(WPGO) dla województwa małopolskiego, dla którego dokumentem nadrzędnym jest Krajowy
Plan Gospodarki Odpadami (KPGO).
Dokumentem nadrzędnym wobec Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Jodłownik jest Plan
Gospodarki Odpadami dla Powiatu Limanowskiego.
Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Jodłownik określa:
- aktualny stan gospodarki odpadami.
- prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami.
- działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami.
- instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów.
- system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.
W Planie Gospodarki Odpadami w szczególności określone zostały:
- rodzaj, ilość i źródło pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub
unieszkodliwiania,
- rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów
wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie,
- działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości
odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego postępowania
z nimi, w tym ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach
komunalnych kierowanych na składowiska,
- projektowany system gospodarowania odpadami oraz cele szczegółowe na lata 2004 –
2007, do roku 2011 oraz do roku 2015.
3.5.3. Cele szczegółowe gospodarki odpadami do 2011 roku.
Objęcie wszystkich mieszkańców Gminy zorganizowanym zbieraniem odpadów
komunalnych, w taki sposób, aby osiągnąć w roku:
- 2008 - 98 % zebranych odpadów w stosunku do ogółu wytworzonych odpadów, uzyskując
wskaźnik udziału mieszkańców w systemie zorganizowanej zbiórki 98%,
99
- 2010 i w latach następnych – 100 % zebranych odpadów w stosunku do ogółu wytworzonych
odpadów w Gminie.
Zmniejszenie ilości odpadów przeznaczonych do deponowania na składowiskach
odpadów
innych
niż
niebezpieczne
i
obojętnych
poprzez
zwiększenie
segregacji
i zagospodarowania odpadów komunalnych i selektywną zbiórkę odpadów do poziomu:
- 22 % w roku 2008,
- 23,5 % w roku 2009,
- 25 % w roku 2010,
- 35 % w roku 2011.
Skierowanie na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne niżej
określone ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji:
- do 78 % w roku 2008,
- do 76 % w roku 2009,
- do 74 % w roku 2010,
- do 70 % w roku 2011.
odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych poprzez zwiększenie segregacji i
zagospodarowania odpadów komunalnych i selektywną zbiórkę odpadów do poziomu:
- 47 % w roku 2014,
- 41 % w roku 2012,
- 44 % w roku 2013,
- 50 % w roku 2015.
- do 62 % w roku 2012,
- do 56 % w roku 2013,
- do 48 % w roku 2014,
- do 45 % w roku 2015.
Dla osiągnięcia założonych celów, konieczne jest podjęcie następujących kierunków
działań:
- wprowadzanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi, w tym budowa zakładu
zagospodarowania odpadów (sortownie, kompostownie);
100
- redukcja w odpadach kierowanych na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne
i obojętnych zawartości składników ulegających biodegradacji;
- wdrażanie systemu eliminacji odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów
komunalnych, poprzez ich selektywne zbieranie i unieszkodliwianie.
- bieżąca likwidacja nielegalnych składowisk i rekultywacja składowisk wyłączonych
z eksploatacji.
- monitoring składowisk w okresie ich eksploatacji, a także po zamknięciu oraz w trakcie
i po okresie rekultywacji.
- edukacja ekologiczna (zapobieganie powstawaniu odpadów, selektywna zbiórka, itp.).
3.5.5. Kierunkowe działania.
Pierwszoplanowym działaniem powinno być (do czasu zorganizowania systemu
zagospodarowania odpadów o zasięgu powiatowym lub większym:
- wprowadzenie we wszystkich miejscowościach Gminy selektywnej zbiórki odpadów
oraz segregacji odpadów „u źródła”;
- utworzenie Zakładu Zagospodarowania Odpadów lub zawarcie umowy z jednostką
prowadzącą zbiórkę odpadów zbieranych selektywnie, wyposażoną w linie do segregacji
odpadów
i
do
doczyszczania
surowców
wtórnych
pochodzących
ze
zbierania
selektywnego, urządzenia do konfekcjonowania surowców, instalację do unieszkodliwiania
odpadów organicznych, tymczasowe pomieszczenia do magazynowania odpadów
niebezpiecznych;
- wyznaczenie miejsc do gromadzenia odpadów:
- poremontowych i pobudowlanych;
- wielkogabarytowych, w tym ich demontażu;
- niebezpiecznych.
Zebrane selektywnie odpady komunalne (odpady organiczne, surowce wtórne)
poddawane będą w pierwszej kolejności procesowi odzysku. Pozostałe odpady (tzw. odpady
komunalne niesegregowane) oraz odpady z procesów przetwarzania odpadów zebranych
selektywnie, wywożone będą na składowisko odpadów (poza terenem Gminy).
3.5.6. Stan aktualny gospodarki odpadami.
6.1. Sektor komunalny.
a) Odpady komunalne.
101
Według danych ustalonych na podstawie analizy sytuacji w Gminie oraz zawartych
w Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami - w 2003 z terenu Gminy Jodłownik zebrano
ok. 6 065,7 m3 stałych odpadów komunalnych (950,5 Mg), co stanowiło ok. 4,85 % ilości
zebranych odpadów komunalnych w powiecie limanowskim.
Na podstawie analizy i uzyskanych w terenie danych ustalono ilości zebranych
odpadów w komunalnych poszczególnych sołectwach Gminy w 2003 roku. Największą ilość
odpadów
komunalnych
zebrano
w
miejscowościach:
Wilkowisko,
Jodłownik,
Szyk;
najmniejszą w : Słupia, Kostrza, Góra Świętego Jana.
Opierając się na danych z literatury i badaniach prowadzonych w różnych miastach
i Gminach Polski, a przede wszystkim Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami wyliczono
rzeczywistą ilość powstających odpadów komunalnych na terenie Gminy. Na podstawie
przyjętych wskaźników oraz ilości mieszkańców oszacowano, że w 2003 roku wytworzono
łącznie ok. 1 781,1 Mg/rok odpadów komunalnych, z czego najwięcej pochodzi z gospodarstw
domowych (960,0 Mg/rok) i obiektów infrastruktury (366,9 Mg/rok). Obiekty infrastruktury to
obiekty handlowe, usługowe, szkolnictwo, obiekty turystyczne, itp.).
Cały teren objęty jest zbiórką odpadów komunalnych nie segregowanych. Gospodarkę
odpadami komunalnymi w roku 2008 roku obsługiwało Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych
"TRASZKAN” s.c. w Zegartowicach. Segregacja odpadów komunalnych w Gminie nie jest
prowadzona.
Zbiórką odpadów zielonych objęte są odpady pochodzące z parków, zieleńców, pasów
ulicznych, trawników, cmentarzy oraz ogrodów przydomowych takie jak: liście, trawa, gałęzie
itp. Na terenie Gminy nie funkcjonują kompostownie, w wyniku czego odpady organiczne
wykorzystywane są w niewielkim stopniu, głównie w indywidualnych gospodarstwach rolnych.
b) Odpady opakowaniowe.
Odpady opakowaniowe zostały wyodrębnione ze strumienia odpadów komunalnych.
Łączna oszacowana masa wytworzonych odpadów opakowaniowych w 2003 roku na terenie
Gminy wynosi około 468,1 Mg. Najwięcej powstaje opakowań z papieru i tektury 38 % oraz
opakowań ze szkła 37 % całkowitej masy odpadów opakowaniowych.
c) Komunalne osady ściekowe.
Odpady wytwarzane na oczyszczalniach ścieków można podzielić na odpady z kratek,
odpady z piaskowników i odpady z procesów stabilizacji i odwadniania osadów. Gospodarka
osadami ściekowymi nie jest w pełni monitorowana.
102
Gmina Jodłownik posiada 9 km czynnej sieci kanalizacji sanitarnego, do której
przyłączonych jest 90 budynków (około 750 osób). Na terenie Gminy działa jedna
oczyszczalnia
ścieków
w
miejscowości
Jodłownik
o
przepustowości
100
m3/dobę,
wykorzystania w około 80%.
6.2. Sektor gospodarczy.
W 2003 roku odpady z sektora gospodarczego wytwarzane na terenie Gminy stanowiły
7,16 % ogólnej masy odpadów.
Ilość wytworzonych
przez sektor gospodarczy
w Gminie odpadów kształtował się na poziomie 177,7 Mg, w tym przemysłowych – 134,2 Mg.
Odpady inne niż niebezpieczne z sektora gospodarczego stanowiły 6,96% ogólnej masy tych
odpadów (169,5 Mg). Odpady niebezpieczne z tego sektora stanowiły 37,78% (8,2 Mg)
odpadów niebezpiecznych wytworzonych w Gminie.
Głównymi wytwórcami odpadów zaliczanych do sektora gospodarczego były placówki
medyczne oraz drobni rzemieślnicy i producenci.
Odpady niebezpieczne.
Szacuje się, że w 2003 roku w strumieniu odpadów komunalnych znajdowało się około
16,0 Mg odpadów niebezpiecznych. Odpady niebezpieczne wytworzone w sektorze
gospodarczym stanowią około 4,61% ogólnej masy wszystkich odpadów wytworzonych
w sektorze gospodarczym.
Odpady z jednostek służby zdrowia i z jednostek weterynaryjnych w 2003 roku wynosiły
43 535 kg (z czego 87,03 % to odpady komunalne). Na podstawie oszacowań na terenie
Gminy wytworzono około 10,85 Mg akumulatorów i baterii, 44,4 Mg zużytych opon oraz 6,1
Mg przepracowanych olejów.
Obecnie brak jest pełnego rozeznania o ilości urządzeń zawierających PCB oraz
magazynowanych
odpadach
PCB.
Proces
ten
winien
zostać
zakończony
przez
przedsiębiorstwa. Z posiadanego rozeznania wynika, że informacje z inwentaryzacji PCB są
niepełne. Na terenie Gminy nie prowadzono dotąd badań strumienia odpadów – zużytych
urządzeń elektrycznych i elektronicznych, stąd też nie ma żadnych danych statystycznych na
ten temat.
3.5.7. Prognozy.
7.1. Sektor komunalny
103
Szacuje się, że ilość wytworzonych odpadów komunalnych w perspektywie do 2011
roku będzie wynosiła: w 2007 roku – 1 885,7 Mg, a w 2011 – 1 946,0 Mg.
Ilość
odpadów
opakowaniowych
w
perspektywie
do
2011
roku
będzie
wynosiła:
w 2007 roku – 525,7 Mg, a w 2011 – 586,4 Mg . Natomiast ilość osadów ściekowych
w perspektywie do 2011 roku będzie wynosiła: w 2007 roku – 329,2 Mg s. m., w 2011 – 874,2
Mg s. m.
Zmiany
ilości
i
rodzaju
wytwarzanych
w
sektorze
gospodarczym
odpadów
w perspektywie do roku 2015 zależeć będą przede wszystkim od rodzaju poszczególnych
gałęzi przemysłu, rzemiosła i usług. Ponieważ na terenie Gminy nie są przewidziane
lokalizacje dużych zakładów gospodarczych, nie przewiduje się znacznego zwiększenia
odpadów sektora gospodarczego.
Oczekiwane
wychodzenie
z
recesji
i
dalszy
rozwój
gospodarczy
kraju
w następstwie restrukturyzacji przemysłu i handlu będzie powodował rozwój małych
i średnich przedsiębiorstw.
3.5.8. Cele i zadania w gospodarowaniu odpadami.
Cele do 2011 roku.
Cel ekologiczny ogólny do roku 2011: minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów
oraz
wprowadzenie
zgodnego
z
normami
europejskimi
systemu
ich
odzysku
i
unieszkodliwiania.
Dla osiągnięcia założonych celów, konieczne jest podjęcie następujących
kierunków działań:
• wprowadzanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi w układzie
ponadlokalnym, obejmującym w pierwszym okresie 4-6 sąsiadujących gmin,
z docelowym włączeniem się w system gospodarki odpadami o zasięgu
powiatowym
lub międzypowiatowym;
104
• rozszerzenie selektywnej zbiórki odpadów;
• redukcja w odpadach kierowanych na składowiska odpadów innych niż
niebezpieczne
• wdrażanie systemu eliminacji odpadów niebezpiecznych ze strumienia
odpadów
komunalnych, ich zbieraniem i unieszkodliwiania;
• bieżąca likwidacja nielegalnych składowisk i rekultywacja wyłączonych z
eksploatacji;
• edukacja ekologiczna (zapobieganie powstawaniu odpadów, selektywna
zbiórka, itp.).
Zgodnie z celami szczegółowymi w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi:
- w roku 2004 składować można do 86% ogólnej masy odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji, a w roku 2007 – do 80%. Natomiast w roku 2011 do składowania
dopuszczonych zostanie 70% tych odpadów.
- masa pozyskanych odpadów opakowaniowych będzie wynosiła: w 2007 r.- ok. 966 Mg,
a w 2011 - 1485 Mg, co oznacza konieczność funkcjonowania sortowni przynajmniej o takiej
samej wydajności.
Gospodarka odpadami komunalnymi powinna być prowadzona w oparciu o Zakład
Zagospodarowania
Odpadów
(ZZO),
pełniący
funkcję
ponadlokalną
(międzygminną,
powiatową lub międzypowiatową).
b) Komunalne osady ściekowe.
Cele ekologiczne do 2015 r.
1. Zmniejszenie
stopnia
składowania
osadów
ściekowych
na
składowiskach
w zależności od uwarunkowań lokalnych.
2. Minimalizacja magazynowania osadów na oczyszczalniach ścieków.
3. Zwiększenie kontroli nad osadami wykorzystywanymi dla celów przyrodniczych.
Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami, preferowanym postępowaniem
z osadami ściekowymi będzie ich kompostowanie. Przewiduje się, że stopień poddania
osadów ściekowych procesowi kompostowania może wynieść ok. 20 % do 2007 roku.
Warunkiem kompostowania osadów ściekowych oraz ich wykorzystania w rolnictwie będzie
ich odpowiedni skład chemiczny i zawartość patogenów.
105
Kolejnym preferowanym kierunkiem jest wykorzystanie osadów do celów nawozowych
i rekultywacji terenów zdegradowanych, np. rekultywacja składowisk odpadów. Deponowanie
osadów na składowiskach odpadów nie jest kierunkiem zalecanym, lecz możliwym do
stosowania.
Cel ekologiczny: ograniczanie wytwarzania odpadów z sektora gospodarczego oraz
wprowadzenie nowoczesnego systemu ich odzysku i unieszkodliwiania.
Dla osiągnięcia założonego
celu,
konieczne
jest
podjęcie
następujących
1. zintensyfikowanie kontroli zakładów – wymuszenie składania sprawozdań dotyczących
jakości i ilości wytwarzanych odpadów oraz sposobu ich zagospodarowania;
2. systematyczne wprowadzanie bezodpadowych i mało odpadowych technologii produkcji;
3. stymulowanie podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady przemysłowe do
zintensyfikowania działań zmierzających do maksymalizacji gospodarczego wykorzystania
odpadów.
Podstawowym
działaniem
pozainwestycyjnym
jest
wdrożenie
systemu
pełnej
i wiarygodnej ewidencji odpadów i metod ich zagospodarowania (bazy danych), w tym
ewidencji
zakładowych
składowisk
odpadów
z
sektora
gospodarczego;
wdrożenie
skutecznego systemu kontroli i nadzoru nad gospodarowaniem odpadami, w tym prowadzenie
monitoringu.
Działania te powinny być realizowane we współpracy ze Starostwem Powiatowym
i Urzędem Marszałkowskim.
W perspektywie do 2011 roku planuje się osiągnięcie następujących celów w zakresie
gospodarki odpadami niebezpiecznymi:
- wyeliminowanie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych i ich
bezpieczne unieszkodliwienie,
- udział unieszkodliwianych odpadów przemysłowych w 2011 roku na poziomie roku 2002,
106
- bezpieczne dla człowieka i środowiska unieszkodliwienie odpadów azbestowych oraz
odpadów i urządzeń zawierających PCB,
- minimalizacja ilości powstawania odpadów medycznych, wymagających szczególnych
metod unieszkodliwiania na drodze termicznej, eliminacja nieprawidłowych praktyk
w gospodarce odpadami pochodzącymi z jednostek służby zdrowia i placówek
weterynaryjnych oraz eliminacja zagrożenia ze strony odpadów pochodzenia zwierzęcego,
- ograniczanie powstawania odpadów z pojazdów samochodowych oraz zwiększanie ich
odzysku i recyklingu,
- stworzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów elektrycznych i elektronicznych.
Dla realizacji powyższych celów konieczne jest podjęcie następujących działań
organizacyjnych i inwestycyjnych.
Podobnie jak dla odpadów innych niż niebezpieczne z sektora gospodarczego zadaniem
o
pierwszorzędnym
znaczeniu,
niezbędnym
do realizacji
w krótkim
terminie,
jest
wprowadzenie systemu informacji i ewidencji całego strumienia powstających odpadów.
Ogromna odpowiedzialność spada w tym względzie na urzędy administracji samorządowej
różnego szczebla. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że bez koordynacji tych
działań na poziomie wojewódzkim, na pewno nie przyniesie ona oczekiwanych rezultatów.
W odniesieniu do odpadów niebezpiecznych znajdujących się w strumieniu odpadów
komunalnych, najistotniejszym zadaniem będzie stworzenie warunków do zbierania tych
odpadów od mieszkańców.
Zbieranie tego rodzaju odpadów może być prowadzone poprzez sieć handlową.
Regularny odbiór odpadów może być realizowany przez specjalny pojazd (Mobilny Punkt
Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych), obsługujący obszar całej Gminy lub teren kilku gmin.
Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest jest ich składowanie.
Zostanie wprowadzona ewidencja urządzeń zanieczyszczonych PCB i podjęte zostaną
działania techniczne dla eliminacji tych urządzeń i bezpiecznego usuwania olejów
odpadowych zawierających powyżej 50 ppm PCB/PCT. Do końca 2010 r. oczyszczone
zostaną wszelkie urządzenia i instalacje zawierające te substancje.
17) W Zeszycie Nr 10 KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY
JODŁOWNIK – wykreśla się załączony na końcu zeszytu wykaz zabytków i wykaz
stanowisk archeologicznych oraz wprowadza się rozdział 4. WNIOSKI – SYNTEZA
„ROZDZIAŁ 4. WNIOSKI – SYNTEZA
107
4.1. Charakterystyka „Studium”.
4.1.1. Charakterystyka ogólna.
„Studium” jest opracowaniem wyczerpującym całokształt zagadnień zw.
z planowaniem przestrzennym i ochroną środowiska omawianego obszaru. Została
w nim przedstawiona charakterystyka Gminy, jako odrębnej kulturowo i krajobrazowo struktury
przestrzennej - na tle wybranych elementów środowiska. W „Studium” wyodrębnione zostały
czynniki mogące naruszyć zasady zrównoważonego rozwoju przedmiotowego obszaru.
Zagrożenia środowiska zostały przedstawione na tle zasobów naturalnych, a kierunki
rozwoju Gminy na tle zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań. Pomimo zmian niektórych
ustaw ukierunkowujących politykę przestrzenną, „Studium” zachowuje aktualność w zakresie
ustalonych podstawowych kierunków rozwoju Gminy Jodłownik.
4.1.2. Charakterystyka planowanych zmian na obszarze Gminy Jodłownik.
Zakres planowanych zmian to:
- dalszy rozwój osadnictwa w obrębie terenów dotychczas użytkowanych rolniczo,
-
rozwój infrastruktury technicznej, w szczególności – sanitarnej oraz systemów
wodociągowych.
4.1.3. Charakterystyka środowiska Gminy na tle projektowanych zmian
Osadnictwo.
Zakres planowanych zmian zagospodarowania przestrzennego nie zmienia zasadniczo
dotychczasowych kierunków rozwoju funkcjonalno-przestrzennego Gminy.
Struktura funkcjonalno-przestrzenna.
Utrzymuje się podział na 2 zasadnicze kierunki funkcjonalno-przestrzenne – rolnictwo i
rekreację, które umożliwiają podejmowanie decyzji lokalizacyjnych, dla planowanych
różnorodnych sposobów użytkowania terenów.
Infrastruktura techniczna.
W zakresie infrastruktury technicznej na obszarze Gminy, należy odnotować pozytywne
zmiany. Gmina posiada kompletną koncepcję techniczną dla realizacji sieci kanalizacyjnej
i wodociągowej. Uzupełniana jest sieć elektroenergetyczna 15kV, gazociągi rozdzielcze
i przyłącza oraz siec telekomunikacyjna – w dostosowaniu do bieżących potrzeb.
108
Komunikacja.
W zakresie komunikacji drogowej ponadlokalnej nie wystąpiły zasadnicze zmiany.
Uzupełniana jest siec połączeń lokalnych w obrębie dróg gminnych dojazdowych
i wewnętrznych.
Środowisko naturalne i kulturowe – zasoby, zagrożenia.
Środowisko naturalne i kulturowe - pozwala kształtować poczucie tożsamości regionalnej
mieszkańcom Gminy. Ze względu na nieustabilizowaną strukturę geologiczno-morfologiczną,
dokonano w „Studium” weryfikacji dotychczasowych obszarów zagrożonych procesami
osuwiskowymi i osuwiskowych.
Ochrona terenów przyrodniczo-czynnych winna obejmować szczególności:
- tereny korytarzy ekologicznych związane z siecią cieków wodnych,
- zespoły leśne,
- lokalne zadrzewienia.
Podjęcie systematycznej ochrony terenów biologicznie czynnych oraz zalesianie
terenów niekorzystnych dla wykorzystania rolniczego, bądź zabudowy, jest niezbędne dla
zapewnienia zrównoważonego rozwoju środowiska na obszarze Gminy.
4.2. Wnioski do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Powiązanie możliwości rozwoju rolnictwa i osadnictwa z walorami przyrodniczo
-krajobrazowymi oraz zachowanie prawidłowych proporcji i współzależności w obrębie tych
grup strukturalnych – to główne cele polityki funkcjonalno-przestrzennej na obszarze Gminy
Jodłownik, w tym: wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego zasad
gospodarowania
przestrzenią,
zgodnych
z
wymaganiami
rozwoju
zrównoważonego
i potrzebami ochrony przyrody.
4.2.1. Wnioski z uwarunkowań ekofizjograficznych i gospodarczych.
1) Wnioski z uwarunkowań wynikających z przepisów dotyczących ochrony
środowiska oraz ustawy o ochronie przyrody:
a) nakazy, zakazy i ograniczenia obowiązujące dla istniejących pomników przyrody
109
ożywionej,
b) zasady gospodarowania w strefach ochrony bezpośredniej i pośredniej ujęć wody oraz
strefach ochrony sanitarnej urządzeń związanych z gospodarką wodną,
c) określenie zasad korzystania z zasobów wód powierzchniowych i podziemnych,
zapewnienie wystarczającej ilości dobrej wody dla mieszkańców i gospodarki,
d) ochrona różnorodności przyrodniczej w Gminie poprzez właściwą gospodarkę rolną i leśną
oraz nadzór nad procesami inwestycyjnymi i urbanizacją.
2) Wnioski z uwarunkowań wynikających z przepisów ustawy o ochronie
gruntów rolnych i leśnych oraz ustawy o lasach:
a) ograniczenia inwestycyjne na gruntach rolnych kl. III i IV, w tym na kompleksach
pszennych bardzo dobrych oraz trwałych użytkach zielonych bardzo dobrych i dobrych,
b) ochrona terenów leśnych przed dalszą degradacją, poprawa ich stanu zdrowotnego,
c) wydzielenie kompleksów rolniczych oraz kompleksów użytków zielonych kl. III i IV, na
których obowiązywać będzie całkowity zakaz realizacji obiektów kubaturowych,
d) wskazanie terenów leśnych o szczególnych wartościach naturalnych – wyznaczenie w ich
otoczeniu terenów wskazanych na dolesienia, na których obowiązywać będzie całkowity
zakaz realizacji obiektów kubaturowych,
e)
tworzenie obszarów zieleni publicznej.
3) Wnioski z uwarunkowań wynikających z konieczności ochrony dóbr kultury:
a)
uzyskiwanie
pozwoleń
na
podejmowanie
wszelkich
przedsięwzięć
w
obrębie
i otoczeniu zabytków wpisanych do rejestru - z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków;
b) uzgadnianie wszelkich działań w obrębie i otoczeniu zabytków wpisanych do ewidencji
(poza rejestrem) z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków;
c)
nadzór
archeologiczny
wobec
działań
inwestycyjnych
w
obrębie
stanowisk
archeologicznych;
d) spełnienie warunków Strefy Ochrony Konserwatorskiej w miejscowościach:
Wilkowisko, Jodłownik, Góra Świętego Jana oraz Mstów, w obrębie której obowiązuje –
- indywidualna ochrona obiektów i zespołów wpisanych do rejestru i z ewidencji zabytków z
ochroną krajobrazu,
- ochrona warunków przyrodniczych, widokowych, funkcjonalnych w obrębie przedpola
widokowego cennych obiektów i zespołów zabytkowych,
- utrzymanie historycznych powiązań w kontekście terytorialnym;
e) spełnienie warunków Strefy Ingerencji Konserwatorskiej w miejscowościach:
110
Janowice, Kostrza, Krasne-Lasocice, Pogorzany, Sadek oraz Słupia, w obrębie której
obowiązuje –
- utrzymanie form kultury niematerialnej: nazewnictwa, obyczajów,
- zachowanie form kultury materialnej (obiektów i zespołów zabytkowych), tradycyjnych
cech budownictwa w aspekcie skali i form zabudowy, charakteru sieci drogowej (wpisanej
w krajobraz i lokalnego ukształtowania terenu);
f) uwzględnienie planów dotyczących utworzenia Rezerwatu Kulturowego –
w miejscowości Szczyrzyc;
g) uwzględnienie planów dotyczących utworzenia Parku Kulturowego –
w miejscowości Szyk;
h) podstawowe rodzaje działań w zakresie ochrony dóbr kultury:
-
bezwzględna ochrona obiektów i zespołów zabytkowych znajdujących się
w ewidencji zabytków - zarówno ochrona bezpośrednia jak i widokowa - zgodnie
z zapisami istniejących i przyszłych wskazań konserwatorskich;
-
zachowanie
i
utrzymanie
historycznych
układów
(względnie
ich
fragmentów)
przestrzennych (krajobrazowych);
- zabezpieczenie już zidentyfikowanych stanowisk archeologicznych, a także stworzenie
warunków do prowadzenia dalszych badań archeologicznych na obszarze Gminy,
- umiejętne wykorzystanie obiektów zabytkowych dla celów turystycznych
(w
porozumieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków),
- wprowadzanie
we
współczesnym
budownictwie
gabarytów,
form,
materiałów
i detali przenoszących miejscowe tradycje,
- kultywowanie zwyczajów i tradycji związanych z niematerialnymi dobrami kultury
(obrzędy, strój, nazewnictwo),
- wyznaczanie terenów budowlanych na obszarach historycznie związanych
osadnictwem; ochrona terenów historycznie pełniących odmienne funkcje;
i) kierunkowe działania w celu ochrony najcenniejszych zasobów środowiska
kulturowego Gminy:
- prawidłowe kształtowanie zabudowy;
- utrzymanie historycznych układów osadniczych poszczególnych miejscowości;
- zachowanie wiejskich przysiółków z ich lokalnym nazewnictwem,
111
z
- zachowanie historycznej sieci drogowej,
- ochrona wartościowych obszarów Gminy przed ekspansją osadnictwa,
- przeciwdziałanie
“zanikaniu”
obiektów
zewidencjonowanych
pod
względem
konserwatorskim i archeologicznym,
- świadome kształtowanie przestrzeni poprzez ochronę dominant architektonicznych i
krajobrazowych, punktów, ciągów i dróg widokowych,
- dbałość o stan zachowania sakralnych zabytków małej architektury (kapliczek, krzyży
przydrożnych),
- utrzymanie krajobrazu otwartego, charakteryzującego się wartościowymi powiązaniami,
- kształtowanie współczesnego krajobrazu kulturowego w oparciu o tradycje historyczne;
- wszelkie prace w obrębie i otoczeniu obiektów wpisanych do rejestru zabytków mogą być
prowadzone wyłącznie przez uprawnionych wykonawców, działających zgodnie ze
sztuką konserwatorską na podstawie pozwolenia Wojewódzkiego Konserwatora
Zabytków.
4) Wnioski z uwarunkowań wynikających z ponadlokalnych planów i prognoz.
a) Komunikacja:
- realizacja lokalnych połączeń komunikacyjnych.
b) Infrastruktura techniczna:
- realizacja wodociągów i kanalizacji oraz oczyszczalni ścieków sanitarnych.
c) Gospodarka wodna i ochrona środowiska:
- sanitacja obszaru Gminy.
d) Program rozwoju Gminy:
- porządkowanie działalności usługowo-produkcyjnej,
- rozwój agroturystyki,
- zalesianie gruntów nieprzydatnych dla rolnictwa i niekorzystnych dla urbanizacji.
5) Wnioski z uwarunkowań wynikających z położenia i związków z otoczeniem:
- ekstensywne kształtowanie zabudowy na obszarach przyrodniczo- czynnych,
- zachowanie strefy upraw polowych jako źródła zaopatrzenia w żywność,
- tworzenie rezerw terenów osadniczych dla perspektywicznego rozwoju inwestycji.
6) Wnioski z uwarunkowań wynikających z dotychczasowego sposobu zabudowy
i zagospodarowania:
- ograniczanie skłonności do intensyfikacji i wydłużania zabudowy wzdłuż ciągów
drogowych,
112
- uwzględnienie specyficznych warunków naturalnych (liczne jary, wąwozy oraz duże spadki
w obrębie części terenów) potęgujących tradycyjną obudowę dróg zabudową,
- kontrola naturalnego procesu urbanizacji postępującej w centrum Gminy oraz wzdłuż dróg
lokalnych i ponadlokalnych.
7) Wnioski z uwarunkowań wynikających ze zmiany sytuacji gospodarczej
i znaczenia rynku pracy:
- powstawanie małych firm na bazie siedlisk rolniczych (rzemiosło, usługi, agroturystyka),
- rozbudowa i budowa sieci infrastruktury technicznej, modernizacja dróg,
- wyznaczenie skupisk pozarolniczych miejsc pracy (obszarów aktywizacji gospodarczej).
8) Wnioski z uwarunkowań wynikających ze zmian sytuacji demograficznej:
-
uwzględnienie wzrostu popytu na budownictwo jednorodzinne, usługowe i rekreacyjne.
9) Wnioski z uwarunkowań wynikających z wieloletnich programów rozwoju
Gminy Jodłownik:
- modernizacja dróg,
- wykorzystanie lokalnych zasobów wód podziemnych,
- budowa sieci wodociągowych,
- budowa zbiorczej kanalizacji sanitarnej z odprowadzeniem ścieków do zbiorczych
oczyszczalni.
10) Wnioski wynikające z aktualnych aktów prawnych:
-uwzględnienie
w
Miejscowym
Planie
Zagospodarowania
Przestrzennego
Gminy
Jodłownik aktualnych przepisów i rozporządzeń przy formułowaniu zasad polityki
przestrzennej.
4.2.2. Określenie przydatności poszczególnych terenów dla rozwoju różnych
form użytkowania.
Analiza warunków naturalnych, ocena stanu i zmian zachodzących w środowisku oraz
prognozy wynikające z przesłanek dotyczących rozwoju przedmiotowych jednostek
administracyjnych, umożliwiły określenie przydatności poszczególnych terenów Gminy
Jodłownik dla określonych funkcji.
113
W obrębie tych terenów należy wskazać strefy koncentracji osadnictwa, takie jak 1)
strefa osadnictwa nierolniczego obejmująca:
a) tereny zabudowy jednorodzinnej i usługowej,
b) tereny koncentracji usług i mieszkalnictwa jednorodzinnego,
c) tereny aktywizacji gospodarczej dla lokalizacji obiektów produkcji pozarolniczej,
d) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej i usługowej,
e) tereny zabudowy jednorodzinnej,
f)
inne tereny wielofunkcyjne;
2) strefa rekreacyjna, obejmująca:
a) tereny rekreacji indywidualnej,
b) tereny rekreacji zbiorowej,
c) tereny agroturystyki,
d) tereny sportu;
3) strefa trwałego użytkowania rolniczego, obejmująca:
a)
tereny produkcji rolnej i przetwórstwa rolno-spożywczego (rolniczo-osadnicze),
b)
tereny aktywizacji gospodarczej dla lokalizacji obiektów produkcji rolniczej ,
c)
tereny kompleksów łąkowych chronionych (bez prawa zabudowy),
d)
tereny kompleksów rolnych chronionych (bez prawa zabudowy);
4) strefa trwałego użytkowania leśnego, obejmująca:
a) kompleksy leśne w obrębie lasów gospodarczych,
b) kompleksy leśne w obrębie lasów chronionych,
c) tereny rolne przeznaczone do zalesienia oraz z dopuszczeniem zalesienia,
d) tereny zadrzewień.
4.2.3. Tereny, których użytkowanie i zagospodarowanie, z uwagi na cechy
zasobów i ich rolę w strukturze przyrodniczej obszaru, powinno być
podporządkowane ochronie środowiska dla zapewnienia prawidłowego
funkcjonowania i zachowania różnorodności biologicznej, w tym tereny
szczególnej ochrony:
a) koncentracje form morfologicznych (liczne jary, wąwozy, dolinki) zagospodarowane
licznymi gatunkami flory i fauny – (chronionymi) oraz małopowierzchniowymi zespołami
leśnymi – pełniącymi funkcje ochronne,
b) w obrębie i otoczeniu zespołów dworsko-parkowych, dawnych folwarków, cmentarzy,
c) stanowiska archeologiczne,
114
d) obiekty z ewidencji zabytków wpisane do rejestru zabytków,
e) obiekty z ewidencji zabytków.
4.2.4. Ograniczenia wynikające z konieczności ochrony zasobów środowiska
oraz występowania zagrożeń i uciążliwości środowiska.
1) Tereny ochrony wartościowych zasobów środowiska:
- tereny rolne otwarte (bez zabudowy) wraz z cennymi kompleksami rolnymi i glebami klas III
i IV, na których należy – w miarę możliwości - ograniczyć wszelką działalność inwestycyjną.
2) Tereny występowania zagrożeń środowiska –
a) wewnętrzne:
- kompleksy rolne, gdzie brak kompleksowego systemu kanalizacyjnego i wodociągowego
wpływa na powstawanie zanieczyszczeń wielkoobszarowych;
b) zewnętrzne:
- ponadlokalny korytarz magistrali 110 kV, wobec którego należy uwzględnić strefy ochronne
(bezpieczeństwa) wynikające z obowiązujących przepisów odrębnych oraz uzgodnień
z właściwymi instytucjami.
3) Tereny występowania uciążliwości środowiska:
a) zagrożenia osuwiskowe w obrębie terenów o dużych spadkach i silnej erozji oraz
w otoczeniu brzegowym jarów i wąwozów;
b) zagrożenia
zalaniem
wodami
powodziowymi
oraz
podtopieniem
w
dolinach
głównych oraz w obrębie lokalnych potoków (na obszarze Gminy występują
obszary nie obwałowane, narażone na niebezpieczeństwo powodzi i podtopienia,
określone na podstawie danych historycznych, dla których do chwili obecnej nie
zostało sporządzone przez RZGW specjalistyczne „Studium” z tego zakresu);
c) tereny wymagające szczególnej ochrony przed hałasem:
- tereny pod zabudowę mieszkaniową,
- tereny na cele rekreacyjno- wypoczynkowe,
- tereny pod budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,
- tereny na cele mieszkaniowo-usługowe;
d) dla terenów cmentarzy czynnych obowiązują strefy sanitarne:
III – 500 m od terenu założenia
II - 150 m od terenu założenia,
I - 50 m od terenu założenia;
e) obowiązuje przestrzeganie ograniczeń w obrębie występujących stref ochronnych
(bezpieczeństwa) sieci i
urządzeń elektroenergetyki; lokalizacja obiektów w rejonie
przebiegu sieci oraz stacji energetycznych winny odpowiadać wymogom bezpieczeństwa
– zgodnie z obowiązującymi przepisami.
115
4.2.5. Planowane wskaźniki wykorzystania terenów.
1) Dla strefy rolniczo-leśnej określa się następujące wskaźniki wykorzystania
terenów leśnych:
wg przepisów odrębnych.
2) Dla strefy rolniczo-osadniczej określa się następujące wskaźniki wykorzystania
terenów:
a) wskaźniki wykorzystania terenów RM – zabudowy zagrodowej:
a) powierzchnia zabudowy – max 50% pow. terenu inwestycji (działki budowlanej),
b) powierzchnia biologicznie czynna - min 30% pow. terenu inwestycji
(działki budowlanej),
c) intensywność zabudowy - max 0,5;
b) wskaźniki wykorzystania terenów R – użytków rolnych (gruntów ornych, sadów,
upraw ogrodniczych):
c) intensywność zabudowy - max 0,5;
c) wskaźniki wykorzystania terenów:
R/US – użytków rolnych z dopuszczeniem sezonowych urządzeń sportowych
- w dostosowaniu do lokalnych uwarunkowań;
d) wskaźniki wykorzystania terenów RZ – użytków zielonych (łąk i pastwisk):
c) intensywność zabudowy - max 0,5.
3) Dla strefy osadniczej określa się –
a) wskaźniki wykorzystania terenów:
MW – zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej,
MW, U – zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej oraz usługowe,
MN, U – zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz usługowe,
MU – zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej oraz usługowej
w tym:
- powierzchnia zabudowy - max 60% pow. terenu inwestycji (działki budowlanej),
- powierzchnia biologicznie czynna min - 30% pow. terenu inwestycji (działki budowlanej),
- intensywność zabudowy - max 0,5;
b) wskaźniki wykorzystania terenów:
MN – zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
MN, UTL – zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz turystyczno-letniskowych,
UTL – turystyczno-letniskowych
w tym:
116
- powierzchnia zabudowy - max 40% pow. terenu inwestycji (działki
budowlanej),
- powierzchnia biologicznie czynna - min 40% pow. terenu
inwestycji (działki budowlanej),
c) wskaźniki wykorzystania terenów:
MN, U, UTL – zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, usługowej
oraz turystyczno-letniskowych,
MU, U, UTL – zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej, usługowe
oraz turystyczno-letniskowych,
MU, UTL, US – zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej, usługowej,
turystyczno-letniskowych oraz sportowych,
UK, ZP – ośrodków kultury oraz zieleni parkowej,
UO, US – usług publicznych – oświaty oraz sportowych,
UO, US, UT, ZP – usług publicznych – oświaty, sportowych, rekreacji zbiorowej –
turystycznych oraz zieleni parkowej,
UKS, ZP – kultury sakralnej oraz zieleni parkowej
w tym:
- powierzchnia biologicznie czynna - min 30% pow. terenu inwestycji (działki budowlanej),
d) wskaźniki wykorzystania terenów:
UK, ZP – ośrodków kultury oraz zieleni parkowej,
UKS, U, ZP – kultury sakralnej, usługowych oraz zieleni parkowej
w tym:
e) wskaźniki wykorzystania terenów usług publicznych:
UA – administracji,
UZ – zdrowia,
UK – kultury,
UO – oświaty,
UI – usług innych,
UKS, U, ZP – kultury sakralnej, usługowych oraz zieleni parkowej,
U – usług wielobranżowych (publicznych i niepublicznych)
w tym:
f) wskaźniki wykorzystania terenów:
U, US, KP – usługowych, sportowych oraz parkingów publicznych
w tym:
f) wskaźniki wykorzystania terenów:
U, US, MZ – usługowych, sportowych oraz zamieszkania zbiorowego
117
w tym:
g) wskaźniki wykorzystania terenów:
UI, KS, US – usług innych, stacji napraw i diagnostyki pojazdów oraz sportowych,
UT, U, US – rekreacji zbiorowej – turystycznych, usługowych oraz sportowych,
UTL, WST – rekreacji indywidualnej i zbiorowej – turystyczno-letniskowych,
oraz stawów rekreacyjnych,
US – sportowych,
KP – parkingów publicznych
w tym:
h) wskaźniki wykorzystania terenów:
UT – rekreacji zbiorowej – turystycznych,
UT, U – rekreacji zbiorowej – turystycznych oraz usługowych,
MU, RU, ZP – zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej, usługowej
oraz zieleni parkowej,
PU/UT – produkcyjno-usługowych z dopuszczeniem terenów rekreacji zbiorowej –
turystycznych,
w tym:
budowlanej),
- powierzchnia biologicznie czynna - min 20% pow. terenu inwestycji
h) wskaźniki wykorzystania terenów:
PL/ZP, U, KP – placów publicznych z dopuszczeniem zieleni parkowej, usługowych
oraz parkingów publicznych,
w tym:
budowlanej),
i) wskaźniki wykorzystania terenów:
PU, MN, U, UT – produkcyjno-usługowych, zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
usługowej oraz turystyczno-letniskowych,
PU – produkcyjno-usługowych,
RU – obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych, leśnych
i rybackich,
PU, RU – produkcyjno-usługowych oraz obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych,
hodowlanych, ogrodniczych, leśnych i rybackich,
RU, ZP – obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych,
leśnych i rybackich oraz zieleni parkowej,
118
RU/K – obsługi produkcji w gospodarstwach rolnych, hodowlanych, ogrodniczych,
leśnych i rybackich z dopuszczeniem oczyszczalni ścieków,
KU – obsługi ruchu drogowego (stacji paliw, napraw i diagnostyki pojazdów),
KU/MN, U – obsługi ruchu drogowego (stacji paliw, napraw i diagnostyki pojazdów),
z dopuszczeniem zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i usługowej,
KS/MN, U – obsługi ruchu drogowego (stacji napraw i diagnostyki pojazdów),
z dopuszczeniem zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i usługowej,
w tym:
budowlanej),
j) wskaźniki wykorzystania terenów:
WST, RU, ZP – stawów rekreacyjnych i hodowlanych oraz zieleni parkowej,
WST, ZP – stawów rekreacyjnych oraz zieleni parkowej,
PU, PG – produkcyjno-usługowych oraz przemysłu górniczego,
PG – przemysłu górniczego,
K (urządzeń odprowadzania i oczyszczania ścieków),
G (urządzeń gazownictwa),
T (urządzeń telekomunikacji),
W (urządzeń zaopatrzenia w wodę),
E (urządzeń elektroenergetyki),
IT (innych urządzeń infrastruktury technicznej)
- w dostosowaniu do lokalnych uwarunkowań, planowanego przeznaczenia
oraz wymagań technologicznych,
k) wskaźniki wykorzystania terenów:
ZP – zieleni parkowej
w tym:
- powierzchnia zabudowy - max 10% pow. terenu inwestycji powierzchnia innych urządzeń – max 30%,
l) wskaźniki wykorzystania terenów:
ZC – cmentarzy parafialnych i komunalnych
w tym:
- powierzchnia zabudowy - max 10% pow. terenu inwestycji powierzchnia innych urządzeń – max 20%,
ł) wskaźniki wykorzystania terenów:
infrastruktury technicznej - w dostosowaniu do lokalnych uwarunkowań, planowanego
przeznaczenia oraz wymagań technologicznych
m) wskaźniki wykorzystania innych terenów:
z nietypowymi obiektami architektury współczesnej (amfiteatrami, pawilonami
wystawowymi, strażnicami i innymi) – w zależności od rozwiązań architektonicznych – bez
119
ograniczeń wykorzystania terenu; wskaźniki z dostosowaniem do warunków lokalnych
i rozwiązań technologicznych;
n) wskaźniki wykorzystania terenów pozostających pod nadzorem Wojewódzkiego
Konserwatora Zabytków:
- wg przepisów odrębnych;
o) na terenach nie zainwestowanych i przeznaczonych do zabudowy, nie
wymienionych
powyżej – litera a) – litery n), w szczególności na terenach
o przeznaczeniu wielofunkcyjnym oraz na terenach zainwestowanych, dopuszcza się
stosowanie wskaźników wykorzystania terenów z dostosowaniem do warunków
lokalnych, rozwiązań funkcjonalnych i technologicznych, zgodnie z ustaleniami planów
4.3. Zakres części graficznej „Studium”:
1) rysunek Studium nr 1 „Uwarunkowania rozwoju Gminy – zagospodarowanie terenów,
zasoby środowiska”,
2) rysunek Studium nr 2 „Uwarunkowania rozwoju Gminy – infrastruktura techniczna”,
3) rysunek Studium nr 3 „Kierunki rozwoju Gminy – przeznaczenie terenów, ochrona
i kształtowanie środowiska”,
4) rysunek Studium nr 4 „Kierunki rozwoju Gminy” – infrastruktura techniczna”.
4.4. Wykaz zabytków i stanowisk archeologicznych.
4.4.1. Obiekty z ewidencji zabytków wpisane do rejestru zabytków:
i z XX w.,
f) opatówka,
120
h) mur klasztorny,
j) park klasztorny,
k) staw klasztorny,
121
4.4.2. Obiekty z ewidencji zabytków wraz z wpisanymi do rejestru zabytków:
1) wieś Góra Świętego Jana:
- E1 - zespół kościelny p. w. Świętego Jana Chrzciciela,
- E3 - plebania.
2) wieś Janowice:
wł. J. Trzupek,
- E1 - dom nr 4 drew., 1932 r., wł. M. Broda,
wł. St. Zając,
122
4) wieś Kostrza:
- E1 - kościół,
wł. St. Kutaj,
123
6) wieś Mstów:
7) wieś Pogorzany:
wł. J. Cygal,
- E6 - dom nr 95, mur., z 1900 r., wł. K. Zawiślak;
- E7 - zabytkowa kapliczka z 1864 r.– wpisana do gminnej ewidencji zabytków;
8) wieś Sadek:
9) wieś Słupia:
- czworaki,
- E7 - cmentarz z I wojny światowej wraz z kapliczką – wpisany do gminnej
ewidencji zabytków;
124
wł. J. Dudek,
- E22- dom nr 44, mur., 4 ćw. XIX w., wł. Fr. Gabrzycki,
- E23 - zespół kościelno-klasztorny, wpisany do rejestru zabytków Ks. A – 115,
-E24 - cmentarz z I wojny światowej wraz z kapliczką – wpisany do gminnej
ewidencji zabytków;
11) wieś Szyk:
- E5 - dawny dwór,
wł. B. Rutka,
125
-E35 - cmentarz epidemiczny – wpisany do gminnej ewidencji zabytków;
126
- E15- kapliczka przy drodze z Jodłownika.
4.4.1. Wykaz stanowisk archeologicznych.
1. Stanowisko archeologiczne z ewidencji zabytków - o szczególnej wartości
poznawczej:
Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Słupia (Folwark):
stanowisko nr 17 – grodzisko, XII – XIV w., zbocze wzgórza „Zamczysko”.
2. Stanowiska archeologiczne z ewidencji zabytków - o wartościach poznawczych:
1) Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Szczyrzyc (Abramowice):
stanowisko nr 5 - ślad osadnictwa – późny okres rzymski i nowożytny.
2) Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Góra ŚwiętegoJana:
stanowisko nr 15 – osada.
3) Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Janowice:
stanowisko nr 1 - ślad osadnictwa – późny okres rzymski,
stanowisko nr 6 - ślad osadnictwa – prehistoria, wczesne średniowiecze,
stanowisko nr 12 - ślad osadnictwa – neolit, wczesne średniowiecze, okres nowożytny.
4) Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Jodłownik:
stanowisko nr 5 - ślad osadnictwa – neolit, wczesne średniowiecze,
stanowisko nr 7 - ślad osadnictwa – późny okres rzymski.
5) Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Kostrza (Na Działki):
stanowisko nr 8 - ślad osadnictwa – późny okres rzymski, średniowiecze,
stanowisko nr 9 - ślad osadnictwa – średniowiecze,
stanowisko nr 10 - osada – późny okres rzymski.
6) Indeks stanowisk obszaru 107 – 59 – wieś Krasne – Lasocice:
stanowisko nr 41 - osada – średniowiecze, nowożytny,
stanowisko nr 42 - osada – późne średniowiecze,
127
stanowisko nr 43 - osada – okres rzymski, późne średniowiecze,
stanowisko nr 44 - osada – neolit, okres przedrzymski (lateński), okres nowożytny,
stanowisko nr 45 - osada – neolit, okres rzymski, późne średniowiecze.
7) Indeks stanowisk obszaru 107 – 59 – wieś Słupia:
stanowisko nr 39 - osada – neolit, późne średniowiecze,
stanowisko nr 40 - osada – neolit, późne średniowiecze.
8) Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Szczyrzyc:
stanowisko nr 2 - ślad osadnictwa – okres noworzymski, średniowiecze,
okres nowożytny,
stanowisko nr 3 - osada – prehistoria, średniowiecze i okres nowożytny.
18) W Zeszycie Nr 8 „ANALIZA STANU WŁASNOSCI TERENÓW GMINY ORAZ
WNIOSKÓW I POSTULATÓW ZŁOŻONYCH DO STUDIUM” w rozdziale 2 „Analiza
wniosków złożonych do studium”
Wykaz liczby wniosków w poszczególnych miejscowościach wraz z zestawieniem ich
powierzchni w [ha].
1. Jodłownik - A
- 84 wnioski
- 41,04
2. Góra Świętego Jana -B
- 24 wnioski
- 9,47
3. Janowice - C
- 74 wnioski
- 89,58
4. Kostrza - D
- 37 wniosków
- 28,58
5. Krasne - Lasocice - E
- 35 wniosków
- 14,95
6. Mstów - F
- 24 wnioski
- 15,84
7. Pogorzany - G
- 54 wnioski
- 30,66
8. Sadek - H
- 36 wniosków
- 15,95
9. Słupia - I
- 30 wniosków
- 13,70
10. Szczyrzyc - J
- 50 wniosków
- 19,12
11. Szyk - K
- 74 wnioski
- 33,58
12. Wilkowisko - L
- 68 wniosków
- 34,94
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Razem:
590 wniosków o pow. 347,41 ha
128
§5
Dokonuje się aktualizacji dotychczasowych rysunków Studium i wprowadza się:
1) rysunek Studium nr 1 „Uwarunkowania rozwoju Gminy – zagospodarowanie terenów,
zasoby środowiska”, stanowiący załącznik nr 1 do niniejszej uchwały,
stanowiący załącznik nr 2 do niniejszej uchwały,
i kształtowanie środowiska”, stanowiący załącznik nr 3 do niniejszej uchwały,
4) rysunek Studium nr 4 „Kierunki rozwoju Gminy”– infrastruktura techniczna”, stanowiący
załącznik nr 4 do niniejszej uchwały.
§6
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
§7
Wykonanie niniejszej uchwały powierza się Wójtowi Gminy Jodłownik.
Przewodniczący Rady Gminy
129
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY JODŁOWNIK
OPRACOWANIA PROBLEMOWE I SPECJALISTYCZNE
ZESZYT NR 1
ANALIZA STANU ISTNIEJĄCEGO
ZAGOSPODAROWANIA
OBSZARU GMINY
WRAZ Z OCENĄ REALIZACJI PLANU
KRAKÓW – 2009 r.
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP.
2. LUDNOŚĆ I ZATRUDNIENIE.
3.
OCENA STANU ZAGOSPODAROWANIA I ZAINWESTOWANIA TERENU.
4.
OCENA REALIZACJI PLANU.
4.1. Dane ogólne.
4.2. Stan wykorzystania w planie terenów przeznaczonych do
zainwestowania kubaturowego.
5. WNIOSKI.
2
1. WSTĘP.
Podstawą rozpoczęcia prac projektowych nad „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik" jest szczegółowe rozpoznanie stanu
istniejącego zagospodarowania i zainwestowania Gminy. Rozpoznanie to musi przebiegać
wielokierunkowo, tak jak wielowarstwowe są uwarunkowania wpływające na rozwój Gminy.
Rozpoznanie uwarunkowań przeprowadzono za pomocą analiz, a wnioski określono
formułując
kierunki
rozwoju
Gminy
w
następujących
10
zeszytach
opracowań
specjalistycznych i problemowych:
Zeszyt nr 1-
„Analiza stanu istniejącego zagospodarowania obszaru Gminy wraz
z oceną realizacji planu."
Zeszyt nr 2-
społecznej oraz funkcji produkcyjnych w obszarze Gminy."
Zeszyt nr 3 - „Prognoza demograficznego rozwoju ludności Gminy oraz szanse
i zagrożenia rozwoju rynku pracy."
Zeszyt nr 4 - „Analiza uwarunkowań i kierunków rozwoju infrastruktury technicznej
i komunikacji."
Zeszyt nr 5 - „Analiza rolniczej przestrzeni produkcyjnej i kierunków rozwoju wsi
i rolnictwa w obszarze Gminy."
Zeszyt nr 6- „Analiza
uwarunkowań
i
ochrony
środowiska
przyrodniczego
w obszarze Gminy."
Zeszyt nr 7 - „Analiza uwarunkowań i ochrony środowiska kulturowego w obszarze
Gminy."
Zeszyt nr 8 - „Analizę stanu własności terenów Gminy oraz złożonych wniosków
Zeszyt nr 9 - „Analiza zewnętrznych uwarunkowań rozwoju Gminy.”
Zeszyt nr 10 - „Kierunki rozwoju Gminy”.
3
2. LUDNOŚĆ I ZATRUDNIENIE.
2.1. Stan ludności.
Wg danych Urzędu Statystycznego w Nowym Sączu z siedzibą w Limanowej 31. XII.
1997 r. Gmina Jodłownik posiadała 7830 mieszkańców stałych. Ewidencja ludności Urzędu
Gminy odnotowała w dniu 23.11.1998 roku 7880 mieszkańców zameldowanych na pobyt
stały, 190 osób zameldowanych czasowo (ponad 2 miesiące) oraz 61 osób zameldowanych
na okres przekraczający 2 miesiące - w sumie 7751 osoby mieszkające stale. Największe
wsie Gminy to: Wilkowisko skupiające 16,0 % ludności Gminy, zespół wsi Szczyrzyc Pogorzany -15,6 % oraz Jodłownik zamieszkuje 13,5 % mieszkańców Gminy.
Stan ludności poszczególnych wsi na dzień 30.06.2008 r. przedstawiono
poniżej:
- 350 osób
- 4,22 %
2. Janowice
- 891 osób
-10,73%
3. Jodłownik
- 1140 osób
- 13,73%
4. Kostrza
- 436 osoby
- 5,25%
- 675 osób
- 8,13%
6. Mstów
- 508 osób
- 6,12%
7. Pogorzany
- 726 osób
- 8,74%
8. Sadek
- 491 osób
- 5,91%
9. Słupia
- 314 osób
- 3,78%
10. Szczyrzyc
- 563 osoby
- 6,78%
11. Szyk
- 939 osób
- 11,31%
12. Wilkowisko
-1270 osób
- 15,30%
- 8303 osoby
-100,00 %
Razem:
4
2.2. Zatrudnienie.
W toku inwentaryzacji urbanistycznej sporządzonej do niniejszego Studium ustalono
wielkość zatrudnienia poza rolnictwem - wynosi ono 870 osób.
Do pracy dojeżdżały spoza terenu Gminy 42 osoby.
Zatrudnienie w poszczególnych rodzajach działalności było następujące:
- usługi publiczne
- 402 osoby - 46,2 %
- usługi komercyjne
- 383 osoby - 44,3 %
- przemysł, drobna wytwórczość
składy bazowe, magazyny
-
85 osób
- 9,8 %
Najwyższe zatrudnienie odnotowano w rzemiośle usługowym - około 250 osób.
Powstało ono w związku z pojawieniem się szeregu nowych podmiotów gospodarczych.
Na drugim miejscu znajduje się pod tym względem zatrudnienie w oświacie i wychowaniu 180 osób.
Szczegółowe dane dotyczące zatrudnienia w poszczególnych rodzajach działalności
zamieszczono poniżej.
A. Usługi publiczne.
- oświata i wychowanie
- 180 osób - 20,7 %
- kultura i obiekty kultu religijnego
- 22 osoby -
- ochrona zdrowia -84 osoby
- 10,4 %
- łączność i telekomunikacja-
-
- administracja samorządowa gospod.
- 75 osób
- pozostałe
- 17 osób
2,5 % (bez opactwa Szczyrzyc)
24 osoby
B. Usługi komercyjne.
- handel
113 osób / w tym handel obwoźny/
- gastronomia
20 osób
- rzemiosło usługowe
250 osób
5
Struktura sektorowa była następująca:
- rolnictwo i leśnictwo
- sektor I
2900 osób
75,2 %
- przemysł i drobna wytwórczość
- sektor II
85 osób
2,2 %
- usługi i transport
- sektor III
870 osób
22,6%
85 osób
7,5 %
- rzemiosło produkcyjne, przemysł, składy,
- magazyny
2.3. Mieszkalnictwo.
Na terenie Gminy Jodłownik wg materiałów Urzędu Statystycznego w XII. 1997 roku
wielkości zasobów mieszkaniowych przedstawiały się następująco:
- mieszkania
1855
- izby
6566
- m2 pow. użytkowej
- ludności w mieszkaniach
129000
7812 osób
Spośród wszystkich wsi - Wilkowisko, Jodłownik, Szczyrzyc i Pogorzany – skupiają
największą ilość zasobów mieszkaniowych, stanowi to ok.50% ogółu mieszkań.
Standardy zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych kształtują się dla całej Gminy jak
poniżej:
średnia wielkość mieszkania
- 69, 5 m2 pow. użytkowej
przeciętna wielkość izby
- 19,6 m2 pow. użytkowej
zagęszczenie zamieszkania
- 4,2 osób/mieszkanie
wygoda zamieszkania
- 1,19 osoby/izbę
-16,5 m2/mieszkanie
6
Ocena powyższych standardów zostanie omówiona w dalszej części „Studium"
poświęconej ocenie jakości życia ludności.
2.4. Urządzenia infrastruktury społecznej.
2.4.1. Usługi publiczne.
Gmina Jodłownik wyposażona jest w dwa przedszkola, 7 szkół podstawowych oraz
4 gimnazja.
Przedszkola.
Placówki
przedszkolne
zlokalizowane
są
w
dwóch
wsiach
–
Jodłowniku
i Szczyrzycu. Dysponują one 70 miejscami i uczęszcza do nich 64 dzieci. Przy szkołach
podstawowych działa 7 oddziałów przedszkolnych – kl. „0", w tym w Szczyrzycu, gdzie część
dzieci klas „0" uczęszcza do przedszkola. Ogółem w oddziałach przedszkolnych opieką
objętych jest 110 dzieci.
Szkoły podstawowe.
Spośród 12 wsi Gminy 7 wyposażonych jest w placówki szkolne
Szkoły zlokalizowane są w Wilkowisku, Szyku, Mstowie, Krasnem – Lasocicach, Szczyrzyc,
Jodłowniku oraz Sadku. Dzieci z Pogorzan i Janowic uczęszczają do szkoły w Szczyrzycu.
Ogółem szkoły podstawowe i gimnazja charakteryzują się poniżej podanymi
wielkościami:
- ilość uczniów
- 1141, w tym 110 dzieci klas „0"
- ilość pomieszczeń do nauki
-
- powierzchnia obiektów szkolnych
- 5169 m2 pow. użytkowej
- zatrudnienie
- 118 osób
55
7
Nowo wybudowana szkoła w Sadku:
- wielkość zajętego terenu
- 1,70 ha
- powierzchnia szkoły
- 2 091 lub 1530 m2 pow. użytkowej
- ilość pomieszczeń do nauki
- 11 (w tym tymczasowa sala gimnastyczna).
Szkoły w większości nie posiadają sal gimnastycznych. W 2004 r. oddano do użytku
pierwszą salę gimnastyczną na terenie Gminy – w Szczyrzycu, a projektowana jest
pełnowymiarowa hala sportowa w Jodłowniku.
Średni standard zaspokojenia potrzeb szkolnictwa podstawowego w Gminie
Jodłownik jest następujący:
- ilość uczniów na 1 pomieszczenie do nauki
- 23,3
- zmianowość
- 1,17
- m2 pow. użytkowej szkoły na 1 ucznia
- 3,7 m2
- m2 pow. terenu szkoły na 1 ucznia
- 46,0 m2
Szczegółowe omówienie standardów oraz ocena placówek szkolnych zamieszczona
zostanie w drugiej części „Studium" dotyczącej jakości życia mieszkańców.
Szkoły ponadpodstawowe.
Gmina Jodłownik, jako jedna z niewielu gmin rejonu Limanowa wyposażona jest
w 2 szkoły ponadpodstawowe, które zlokalizowane są w Szczyrzycu, a mianowicie:
- Liceum Zawodowe,
- Wieczorowe Technikum Rolnicze.
Łącznie w powyższych szkołach uczyło się w 2008 r. 217 uczniów.
Budynek szkoły jest nowy, dobudowany do istniejącej szkoły podstawowej.
8
Standard warunków nauki jest wystarczający, o czym świadczą przytoczone wielkości:
- ilość m2 pow. użytkowej na 1 ucznia
- 1,9 m2
- Wieczorowe Technikum Rolnicze
- 45 uczniów, 3 pomieszczenia do nauki,
.
Szkoły prowadzą nauczanie w następujących specjalnościach:
- uprawa roślin i hodowla zwierząt
- technikum wieczorowe
- agroturystyka i wiejskie gospod. domowe
- liceum zawodowe.
Perspektywiczne potrzeby szkół w zakresie wielkości działki oraz powierzchni
użytkowej budynku dla wszystkich wymienionych szkół, będą zależały od przyjętego modelu
sieci szkolnictwa ponadpodstawowego w powiecie Limanowa oraz zapotrzebowania na takie
specjalizacje zawodowe, jak również możliwości finansowe.
Kultura.
Do placówek kultury i kultu religijnego w obszarze Gminy Jodłownik należą:
-
Gminna
w
Biblioteka
Publiczna
miejscowościach:
w
Szczyrzyc,
Jodłowniku
Wilkowisko,
wraz
z
Krasne
4
filiami
-
bibliotecznymi
Lasocice,
Sadek;
- świetlice i sale wielofunkcyjne znajdują się w remizach: w Jodłowniku, Pogorzanach,
Szczyrzycu, Wilkowisku, Krasnem - Lasocicach i Sadku;
-
amfiteatr w Pogorzanach;
-
klasztor opactwa 00 Cystersów wraz z kościołem i muzeum w Szczyrzycu;
-
kościół Parafialny w Wilkowisku p.w. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej, drewniany,
XX w.;
-
kościół Parafialny w Krasnem - Lasocicach p.w. Najśw. Marii Panny Królowej Polski;
-
kościół Parafialny w Górze Świętego Jana p.w. Świętego Jana Chrzciciela z XX wieku;
-
kościół Parafialny w Szyku p.w. Św. Barbary i Św. Stanisława z XVII wieku;
-
kaplica rzymsko-katolicka w Sadku z XX wieku.
9
Wśród ośmiu obiektów sakralnych, cztery kościoły i jedna kaplica pochodzą z XX w.,
jedynie kościół parafialny w Szczyrzycu, stary kościółek w Jodłowniku oraz kościół w Szyku są
obiektami starszymi.
W obiektach powyższych pracuje 11 księży.
Łącznie we wszystkich obiektach kultury pracują 22 osoby.
Ochrona zdrowia.
Na terenie Gminy funkcjonują Niepubliczne Ośrodki Zdrowia zlokalizowane
w Jodłowniku, Szczyrzyc oraz w Krasnem – Lasocicach.
W analizowanym obszarze zlokalizowane są 3 apteki – w Szczyrzycu 2 obiekty oraz
1 obiekt zlokalizowany w Jodłowniku.
Najważniejszą, placówką służby zdrowia w Gminie jest szpital w Szczyrzycu,
prowadzony przez Stowarzyszenie Promocji Zdrowia pw. Św. Jana Jerozolimskiego,
pełniący również rolę placówki pierwszego kontaktu.
Szpital dysponuje 50 łóżkami, 300 m2 powierzchni użytkowej i zajmuje 0,35 ha
terenu.. Placówka ta obsługuje Gminy: Jodłownik, Niedźwiedź, gminę i miasto Mszana Dolna
oraz gminy – Dobra i Raciechowice.
Opiekę specjalistyczną nad ludnością Gminy Jodłownik sprawują placówki służby
zdrowia w Limanowej.
W ośmiu wsiach Gminy Jodłownik znajdują się jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej.
W Jodłowniku znajduje się największa remiza, wyposażona w salę wielofunkcyjną.
Wymienione placówki dysponują łącznie 17 wozami bojowymi.
Łącznie OSP zajmują 1,01 ha terenu.
Jedna strażnica czuwa nad 232 budynkami mieszkalnymi oraz około 979
mieszkańcami, a 1 wóz bojowy nad 124 mieszkaniami i 522 mieszkańcami.
10
Poniżej zamieszczono wykaz OSP
1. Jodłownik
0,09 ha
- 2 wozy bojowe
2. Wilkowisko
0,16 ha
- 2 wozy bojowe
0,06 ha
- 3 wozy bojowe
4. Sadek
0,07 ha
- 1 wóz bojowy
5. Janowice
0,10 ha
- 3 wozy bojowe
6. Pogorzany
0,30 ha
- 2 wozy bojowe
7. Szczyrzyc
0,06 ha
- 2 wóz bojowy
8. Szyk
0,17 ha
- 1 wóz bojowy
Razem:
1,01 ha
-17 wozów bojowych
Placówki pocztowe i telekomunikacyjne.
Placówki pocztowe występują w 2 wsiach - Jodłowniku i w Szczyrzycu. Ogółem
zajmują 228 m2 powierzchni użytkowej i zatrudniają 19 osób.
Telekomunikacja Polska SA posiada pomieszczenie w Jodłowniku w budynku Urzędu
Gminy o pow. 40 m2.. TP SA dzierżawi również pomieszczenia w budynkach remiz OSP
w Wilkowisku oraz Krasnem – Lasocicach przeznaczone na centrale abonenckie. Centrala w
Szczyrzycu zlokalizowana jest na terenie gminnym w obiekcie kontenerowym.
Placówki pocztowe nie posiadają własnych budynków, występują jako obiekty
wspólne z innymi usługami - w Urzędzie Gminy, w OSP, w budynku przedszkola
w Szczyrzycu.
Zieleń urządzona.
- Cmentarze.
W analizowanym terenie cmentarze zajmują 3,46 ha powierzchni (Tabela Nr 7).
Obiekty te zlokalizowane są 6 wsiach: Jodłownik, Szczyrzyc. Krasne - Lasocice, Wilkowisko,
Góra Świętego Jana, Szyk. Średnio na 1 mieszkańca Gminy przypada 4,4 m2 powierzchni
terenu cmentarza i wskaźnik powyższy uważa się za wystarczający.
11
Poza powyższymi cmentarzami parafialnymi, zlokalizowane są w Gminie cmentarze
wojenne z okresu I wojny światowej – w Słupi, Szczyrzycu i Krasnem – Lasocicach (kwatery
wojenne na cmentarzu parafialnym).
- Zieleń parkowa (bez parków podworskich) ogólnodostępna.
Do zieleni parkowej w Gminie należy zaliczyć:
- park w Jodłowniku
-1,30 ha,
- zieleńce w Szczyrzycu - 0,16 ha.
- Sport.
Do obiektów sportowych w Gminie Jodłownik należą:
- boisko sportowe LKS „Jodłownik” w Jodłowniku,
-
gminne boiska sportowe w Jodłowniku, w tym boisko wielofunkcyjne, przeznaczone do
przebudowy w ramach programu „Orlik 2012”,
- gminne boisko sportowe w Sadku,
- boiska w budowie: w Krasnem – Lasocicach oraz w Wilkowisku,
- planowane jest pozyskanie terenów pod boiska sportowe w Szczyrzycu oraz w Szyku.
W pozostałych wsiach Gminy ogólnodostępne dla mieszkańców są boiska szkolne.
- Baza turystyczna i wypoczynkowa.
Gmina posiada na swoim terenie kilka obiektów turystycznych – do najważniejszych
należą:
- Centrum Turystyczne Ziemi Szczyrzyckiej w Szczyrzycu, dysponujące 64 miejscami
noclegowymi,
- pensjonat „Kostrza” w Jodłowniku, dysponujący 64 miejscami noclegowymi,
- Dwór w Słupi, dysponujący 50 miejscami noclegowymi,
- gospodarstwo agroturystyczne „Koziarnia”, dysponujące 20 miejscami noclegowymi.
Na terenie Gminy znajduje się również Dom Pomocy Twórczej PAN w Szczyrzycu,
lecz obecnie jego stan techniczny nie pozwala na prowadzenie jakiejkolwiek działalności.
12
Administracją publiczną i gospodarczą sprawują:
1.
Urząd Gminy w Jodłowniku;
2.
Komisariat Policji w Zawadce;
3.
Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolnego w Nawojowej;
4. Stowarzyszenia i Związki:
-
Zw. Kombatantów R.P. i Byłych Więźniów Politycznych - koło Gm. w Jodłowniku;
-
Polski Zw. Emerytów, Rencistów i Inwalidów Oddział Limanowa, Koło w Jodłowniku;
5. Bank Spółdzielczy Rzemiosła w Krakowie - Oddział w Jodłowniku;
6. Bank Spółdzielczy w Limanowej – Punkt Obsługi Klienta w Jodłowniku;
7. GS – Administracja;
8. Administracja kościelna;
9. Biura Sołtysów;
10. Leśniczówki w Pogorzanach i Jodłowniku.
2.4.2. Usługi komercyjne.
Handel.
handlem, w tym:
-
- 27 obiektów,
-
hurtownie
-
-
handel obwoźny
- 22 podmioty.
Najwięcej,
bo
1 obiekt,
11 sklepów znajduje się w Jodłowniku, w Szczyrzycu 10, w Krasnem-
Lasocicach 2, w Szyku 3, Wilkowisku 2 obiekty, w pozostałych wsiach po 1 obiekcie.
Ogółem na 1000 mieszkańców przypada obecnie 364 m2 powierzchni użytkowej sklepów
i około 57 m2 na 1 zatrudnionego. Na 174 mieszkańców Gminy przypada średnio jeden
sklep.
13
Gastronomia.
-
restauracja GS w Jodłowniku (w dzierżawie) i Szczyrzycu dysponuje ok.100
miejscami,
-
centrum turystyczne ziemi szczyrzyckiej dysponuje ok. 100 miejscami
-
restauracja przy pensjonacie „Kostrza” dysponuje ok. 50 miejscami
-
bary w Wilkowisku i Krasnem - Lasocicach mają ok. 60 miejsc konsumpcyjnych
-
kawiarnie i mała gastronomia w Kostrzy,
Pogorzanach, Szczyrzycu i Wilkowisku
mają 140 miejsc.
Ogółem obiekty gastronomiczne dysponują ok.450 miejscami konsumpcyjnymi.
poza
Gmina posiada liczne zakłady rzemieślnicze o różnym charakterze. Przeważają
zakłady prowadzące usługi transportowe (ok. 30% wszystkich zakładów) budowlane
i stolarskie).
Usługi bytowe sprawują: Zakłady Instalacji Sanitarnych, co, gaz, fryzjerskie,
naprawa samochodów itp.
Ogółem na terenie Gminy funkcjonuje 84 zakłady usługowe o łącznej szacunkowej
powierzchni 2250 m2.
Najwięcej, bo po 12 zakładów rzemieślniczych, usługowych i transportowych działa
w Jodłowniku i Szczyrzycu, w Pogorzanach i Wilkowisku– po 11 obiektów, w Janowicach
10, w Szyku 9 .W pozostałych wsiach występuje od 2 do 7 zakładów różnego typu. Cześć
podmiotów nie posiada swoich lokali i wykonuje usługi u klienta.
14
Wskaźniki zaspokojenia potrzeb kształtują się na poziomie – 287 m2 powierzchni użytkowej
na 1000 mieszkańców, a na 50 mieszkańców przypada 1 zakład usługowy.
2.5.
Na terenie Gminy Jodłownik zlokalizowane są 31 zakładów produkcyjnych.
przeciętnie 13 osób. Pozostałe zakłady reprezentują drobną wytwórczość i rzemiosło
produkcyjne różnych branż. Należą do nich:
-
zakłady przetwórstwa spożywczego - jeden zakład przetwórstwa mięsnego, piekarnia,
młyn,
-
-
zakłady produkcji ślusarskiej - zakład produkcji garaży blaszanych,
-
zakłady produkcji bram garażowych i ogrodzeń ze stali.
Ponadto w Gminie znajdują się dwa zakłady nieczynne zlokalizowane w Szczyrzycu - nie
wykończona piekarnia GS oraz stary browar 00 Cystersów. Ogółem zakłady zatrudniają
około 85 osób.
podmiotom.
w obszarze Gminy Jodłownik zlokalizowane są punkty skupu – owoców.
15
3.
ANALIZA
STANU
ISTNIEJĄCEGO
ZAGOSPODAROWANIA
OBSZARU
GMINY JODŁOWNIK.
Gmina Jodłownik położona jest na terenie Pogórza Karpackiego u stóp Beskidu
Wyspowego. Zajmuje ona obszar o powierzchni ok. 71 67 ha (powierzchnia geodezyjna).
Gminę Jodłownik tworzy dwanaście wiejskich jednostek osadniczych.
Są to:
Góra Świętego Jana
o powierzchni
457 ha
Janowice
o powierzchni
904 ha
Jodłownik
o powierzchni
640 ha
Kostrza
o powierzchni
571 ha
Krasne - Lasocice
o powierzchni
615 ha
Mstów
o powierzchni
403 ha
Pogorzany
o powierzchni
573 ha
Sadek
o powierzchni
376 ha
Słupia
o powierzchni
421 ha
Szczyrzyc
o powierzchni
467 ha
Szyk
o powierzchni
720 ha
Wilkowisko
o powierzchni
1020 ha
Użytki rolne stanowią 4998 ha, stanowi to 69,7 5 powierzchni ogólnej Gminy.
Lasy i grunty leśne zajmują 1342 ha to jest 18,7 % powierzchni ogólnej, a grunty zadrzewione
i zakrzewione 385 ha , co stanowi 5 % pow. ogólnej. Tereny zainwestowane zajmują 254 ha,
co stanowi ok. 3,5 % ogólnej powierzchni Gminy. W przeważającej
części
tereny
zainwestowane to tereny zabudowy mieszkaniowej zagrodowej i jednorodzinnej.
W obszarze Gminy przeważa zabudowa zagrodowa. Budownictwo jednorodzinne
stanowi ok. 15 % ogólnych zasobów mieszkaniowych. W sumie w Gminie jest 182 budynków
mieszkalnych, a liczba mieszkań wynosi 1855.
Ogólna powierzchnia użytkowa budynków mieszkalnych wynosi 129000 m 2.
16
W stosunku do lat poprzednich wyraźnie wzrasta liczba budynków jednorodzinnych.
Stan techniczny zabudowy
mieszkaniowej
można uznać za średni z tendencją do
podnoszenia się standardów mieszkaniowych, na co niewątpliwy wpływ ma wyposażenie
terenu Gminy w sieci infrastruktury technicznej (gaz, woda, teletechnika).
Spośród wszystkich wsi, cztery z nich skupiają około 50 % zasobów mieszkaniowych.
Są to:
• Wilkowisko,
• Jodłownik,
• Szczyrzyc,
• Pogorzany.
Zabudowa wsi jest bardzo rozproszona. Jest to niekorzystne, zarówno pod
względem przestrzennym, ale także nieekonomiczne. Realizacja ciągów infrastruktury
i budowa dróg pociąga za sobą bardzo duże koszty.
Obserwowany w ostatnim czasie dynamiczny rozwój działalności gospodarczej typu
rzemieślniczego oraz handlu nadal nie jest wystarczający dla potrzeb zamieszkałej tu
ludności. Poza handlem, także nie wystarczającym, wyposażenie mieszkańców w usługi jest
bardzo skromne.
Gmina posiada duże walory kulturowe i krajobrazowe, w jej obszarze zachowały się
liczne zabytki kultury materialnej, zabytkowe zespoły i struktury przestrzenne. Teren ten
posiada wyjątkowe walory krajobrazowe, a bogata rzeźba terenu predysponuje obszar
Gminy dla rozwoju turystyki i rekreacji, zarówno w okresie letnim jak i zimowym. W chwili
obecnej w Gminie jest bardzo niewiele urządzeń obsługi ruchu turystycznego.
Powyższe dane zaczerpnięto z inwentaryzacji urbanistycznej wykonanej, jako
materiał wyjściowy do „Studium". Inwentaryzacja ta składa się z części tabelaryczno tekstowej i graficznej w skali 1:10 000.
W inwentaryzacji oparto się na informacjach i pomiarach, uzyskanych bezpośrednio
w terenie oraz na wywiadach przeprowadzonych bezpośrednio na terenie poszczególnych
nieruchomości.
17
Podstawową częścią inwentaryzacji są rysunki Studium, sporządzone na mapach
topograficznych w skali 1:10 000:
a) załącznik nr 1 – „Uwarunkowania rozwoju Gminy – zagospodarowanie terenów, zasoby
środowiska”;
b) załącznik nr 2 – „Uwarunkowania rozwoju Gminy – infrastruktura techniczna”.
4. ANALIZA REALIZACJI PLANU.
4.1. Dane ogólne.
Analiza realizacji planu jest jedną z ważniejszych analiz jakie winno się
przeprowadzić przystępując do nowych opracowań planistycznych. Stan istniejącego
zainwestowania, określony na podstawie inwentaryzacji, jest świadectwem realizacji ustaleń
planu.
Dlatego
też,
niniejsza
analiza
jest
kontynuacją
zagadnień
poruszanych
w poprzednich punktach niniejszego zeszytu.
Obowiązujący do 2004 roku, plan ogólny zagospodarowania przestrzennego Gminy
Jodłownik został zatwierdzony uchwałą Nr W28/93 Rady Gminy w Jodłowniku z dnia 31. 05.
1993 r., a opublikowany w Dzienniku Urzędowym Województwa Nowosądeckiego Nr 17
poz.176 z dnia 16. 08.1993 roku.
Kolejną uchwałę w sprawie planu podjęła Rada Gminy w Jodłowniku w dniu 4 lutego
2004 roku – Uchwała Nr XVII/128/2004 Rady Gminy Jodłownik z dnia 04. 02. 2004 r.
w sprawie uchwalenia Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy
Jodłownik, opublikowaną w Dz. Urz. Woj. Małopolskiego Nr 56, poz. 735 z dnia 23.03.2004 r.
Dokonano zmian w/w planu poniżej wymienionymi uchwałami, są to:
1) Uchwała Nr XVII/128/2004 Rady Gminy Jodłownik z dnia 04. 02. 2004 r. (Dz. Urz. Woj.
Małopolskiego Nr 56, poz. 735 z dnia 23. 03. 2004 r. w sprawie uchwalenia
2) Uchwała Nr XXIII/165/2004 Rady Gminy Jodłownik z dnia 10. 08. 2004 r. (Dz. Urz.
Woj. Małopolskiego Nr 35, poz. 237 z dnia 21. 01. 2005 r.) w sprawie uchwalenia
zmiany Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Jodłownik;
3) Uchwała Nr XXIII/166/2004 Rady Gminy Jodłownik z dnia 10. 08. 2004 r. (Dz. Urz.
Woj. Małopolskiego Nr 308, poz. 3279 z dnia 15. 10. 2004 r. w sprawie uchwalenia
18
4) Uchwała Nr XLVI/310/2006 Rady Gminy Jodłownik z dnia 19. 05. 2006 r. (Dz. Urz.
Woj. Małopolskiego Nr 439,poz. 2749 z dnia 27. 07. 2006 r. w sprawie uchwalenia
Małopolskiego Nr 289, poz. 1971 z dnia 18. 04. 2007 r.) w sprawie zmiany
Małopolskiego Nr 291, poz. 1979 z dnia 19. 04.2007 r.) w sprawie zmiany Miejscowego
7) Uchwała Nr V/40//2007 Rady Gminy Jodłownik z dnia 26. 03. 2007 r. (Dz. Urz. Woj.
Małopolskiego Nr 393, poz. 2584 z dnia 30. 05. 2007 r.) w sprawie zmiany
Małopolskiego Nr 128, poz. 882) z dnia 25. 02. 2008 r. w sprawie zmiany Miejscowego
Małopolskiego Nr 127) z dnia 25. 02. 2008 r. w sprawie zmiany Miejscowego Planu
Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Jodłownik.
Od tego momentu upłynęło już kilka lat, które były okresem szybkich przemian
społeczno-gospodarczych
w
całym
kraju.
Również
obecnie,
proces
zmian
jest
kontynuowany i następują zmiany dotyczące podziału administracyjnego kraju.
Zachodzące przemiany sprawiają, iż ustalenia obowiązujących dokumentów
planistycznych są realizowane w części, muszą być korygowane i zmieniane w ślad za
zmieniającymi się uwarunkowaniami. Tak też dzieje się w stosunku do obecne
obowiązujących ustaleń planu Gminy Jodłownik. Plan zakładał umiarkowany wzrost
ludności, stan obecny koryguje te wielkości, gdyż już obecnie liczba mieszkańców osiągnęła
zakładany stan. Szczegółowo problemy demografii opracowano w Zeszycie Nr 3.
Poprawił się znacznie stan wyposażenia technicznego Gminy. Szczególnie
korzystnie przedstawia się stan wyposażenia w sieć gazową Gminy. Obecnie ponad 80%
terenu posiada sieć gazową.
Zasoby i możliwości dalszego rozwoju infrastruktury technicznej w Gminie
zawiera Zeszyt Nr 4 opracowań specjalistycznych.
19
Szczególnie ważnym elementem, który wymaga przestudiowania w niniejszej
analizie, jest stan wykorzystania terenów przeznaczonych w planie do zagospodarowania
kubaturowego.
4.2. Stan wykorzystania w planie terenów przeznaczonych do zainwestowania
kubaturowego.
4.2.1. Metoda zebrania i opracowania danych.
Podstawowymi materiałami dla opracowania niniejszej analizy była zaktualizowana
inwentaryzacja urbanistyczna, obowiązujący pian zagospodarowania przestrzennego Gminy
oraz wykonana analiza ruchu budowlanego w Gminie w okresie ostatnich trzech lat.
Aktualizacja inwentaryzacji, jak i analiza ruchu budowlanego w Gminie została wykonana
przez zespół autorski.
Zaktualizowana inwentaryzacja urbanistyczna, wykonana dla potrzeb „Studium",
została wykonana w 1998 roku oraz zaktualizowana w 2008 roku i daje faktyczny obraz
stanu zainwestowania obszaru Gminy. Rysunek inwentaryzacji został wykonany w skali
1:10 000. Porównując, wyżej wymienione materiały wykonano przedmiotową analizę. Jej
efektem jest niniejsze opracowanie oraz część graficzna wykonana na podkładzie mapy
topograficznej w skali 1:10 000 w ramach zbiorczej planszy uwarunkowań rozwoju Gminy.
Część graficzną analizy wykorzystania terenów budowlanych wyznaczonych
w planie, wykonano poprzez oznaczenie terenów zainwestowanych oraz terenów
przeznaczonych pod zabudowę. Zróżnicowano niewykorzystane tereny przeznaczone
w planie pod:
• zabudowę mieszkaniową,
• usługi,
• urządzenia infrastruktury technicznej.
Wyznaczone obszary splanimetrowano, a otrzymane wielkości zestawiono poniżej. :
rezerwa powierzchni
17,0 ha
Janowice
rezerwa powierzchni
41,5 ha
20
Jodłownik
rezerwa powierzchni
21,5 ha
Kostrza
rezerwa powierzchni
9,5 ha
Krasne - Lasocice
rezerwa powierzchni
26,5 ha
Mstów
rezerwa powierzchni
13,0 ha
Pogorzany
rezerwa powierzchni
45,2 ha
Sadek
rezerwa powierzchni
17,5 ha
Słupia
rezerwa powierzchni
16,6 ha
Szczyrzyc
rezerwa powierzchni
22,5 ha
Szyk
rezerwa powierzchni
21,4 ha
Wilkowisko
rezerwa powierzchni
24,6 ha
Wyliczone rezerwy to 276,8 ha.
Największe rezerwy wykazano we wsiach :
• Pogorzany,
• Janowice,
• Krasne - Lasocice.
Najmniejsze rezerwy wykazano we wsiach :
• Kostrza,
• Mstów.
Następnie dokonano wstępnej oceny ich chłonności, przy założeniu średniej wielkości
działki 25 arów i przeznaczeniu tylko 75 % powierzchni terenów rezerwowanych dla
budownictwa mieszkaniowego:
Góra Jana
możliwa ilość nowych działek wynosi
Janowice
możliwa ilość nowych działek wynosi 124
Jodłownik
64
Kostrza
28
Krasne - Lasocice
79
Mstów
39
Pogorzany
możliwa ilość nowych działek wynosi 125
Sadek
21
51
52
Słupia
49
Szczyrzyc
67
Szyk
64
Wilkowisko
73.
W celu obrazowego przedstawienia istniejących rezerw terenowych dla budownictwa
i wyliczenia teoretycznej, możliwej liczby mieszkańców przyjęto, iż średnia wielkość działki
wynosi 25 arów. Iloraz powierzchni rezerw terenów mieszkaniowych i wielkości działek
stanowi teoretyczną możliwą do uzyskania ilość działek po całkowitym wykorzystaniu
wyznaczonych w planie terenów.
Przyjęto założenie, iż na jednej działce wybudowany będzie jeden budynek
mieszkalny dla czteroosobowej rodziny. Stąd wyliczono teoretyczną ilość nowych
mieszkańców w poszczególnych wsiach.
Góra Jana
możliwa ilość nowych mieszkańców wynosi
204
(obecnie 357)
Janowice
496
(obecnie 807)
Jodłownik
256
(obecnie1061)
Kostrza
112 (obecnie 402)
Krasne - Lasocice
316
Mstów
156 (obecnie 462)
Pogorzany
500
(obecnie 713)
Sadek
208
(obecnie 472)
Słupia
196
(obecnie 292)
Szczyrzyc
268
(obecnie 520)
Szyk
256
(obecnie 870)
Wilkowisko
292
(obecnie 1262)
(obecnie 662)
Wyliczona, teoretyczna liczba nowych mieszkańców Gminy w odniesieniu do 1998 r.
przy pełnym wykorzystaniu terenów mieszkaniowych, wyniosłaby 3004 osoby.
Obecnie Gmina liczy ok. 8303 osoby (stan na 30. 06. 2008 r. ewidencja ludności
U. G. w Jodłowniku).
22
Tereny mieszkaniowe, zabezpieczone w planie obowiązującym do 2004 roku,
wykazywały nadmierne rezerwy, gdyż zapewniały wzrost znacznie powyżej przyjmowanej
jako optymalna ilość 30% wzrostu. Sytuacja taka występowała aż w ośmiu wsiach Gminy.
- ilość nowych mieszkańców wzrosłaby o 57%,
Janowice
Jodłownik
Kostrza
Krasne - Lasocice
Mstów-
Pogorzany
Sadek
Słupia
Szczyrzyc
Szyk
Wilkowisko
- ilość nowych mieszkańców wzrosłaby o 23%
4.2.2. Analiza ruchu budowlanego na obszarze Gminy.
Metoda zebrania i opracowania danych.
Materiałem wyjściowym dla przeprowadzenia analizy ruchu budowlanego w Gminie
były wydane pozwolenia na budowę. Należy zastrzec, iż w analizie zostały wzięte pod
uwagę tylko decyzje pozwoleń na budowę obiektów kubaturowych, pomijając decyzje
pozwoleń na budowę wydawanych na ogrodzenia, przyłącza instalacji gazowych, itp.
W latach 1996-1998 na obszarze całej Gminy wydano 38 decyzji pozwoleń na
budowę obiektów mieszkalnych.
Najwięcej decyzji pozwoleń na budowę obiektów kubaturowych wydano we wsiach:
Wilkowisko, Janowice, Pogorzany. Bardzo niewiele z nich wydano we wsiach: Kostrza,
Słupia i Sadek.
23
5. WNIOSKI.
Po przeanalizowaniu wyżej wymienionych danych należy stwierdzić, iż w ostatnich
latach ruch budowlany utrzymywał się na niskim poziomie, wykazując niewielką tendencję
wzrostową:
•
ruch budowlany rozkładał się nierównomiernie w poszczególnych wsiach;
•
najprężniej rozwijały się wsie: Wilkowisko, Janowice, Pogorzany, Jodłownik;
•
najwięcej wydanych decyzji dotyczyło budownictwa mieszkaniowego;
•
obowiązujący plan przeznacza nadmierne ilości terenów dla urbanizacji;
•
założone w planie wielkości rezerw budowlanych znacznie przekraczają potrzeby Gminy
(przy aktualnie występujących tendencji demograficznych);
•
istniejące zagospodarowanie terenu charakteryzuje się dużym rozproszeniem,
niekorzystnym ze względów ekonomicznych i przestrzennych;
•
wyposażenie w urządzenia obsługi mieszkańców i turystów jest niewystarczające.
24
ZESZYT NR 2
ANALIZA I OCENA STANU
MIESZKALNICTWA
I INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ
ORAZ FUNKCJI PRODUKCYJNYCH
W GMINIE
Kraków – 2009 r.
SPIS TREŚCI
1. KONSPEKT.
1. 1 Główne funkcje Gminy.
1.2. Demografia i rynek pracy.
1.4. Usługi publiczne.
1.5. Usługi komercyjne.
1.6. System obsługi mieszkańców.
1.7. Podsumowanie.
2. OCENA JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW GMINY (MATERIAŁY OPISOWE).
2.1. Demografia.
2.2. Standardy życia ludności.
2.3. Stan mieszkalnictwa.
2.4. Stan infrastruktury społecznej.
2.5. Tabelaryczne zestawienia szczegółowe.
2
1. KONSPEKT.
1. 1. Główne funkcje Gminy.
Głównymi funkcjami Gminy Jodłownik są:
-
rolnictwo wraz z obsługą,
-
obsługa ludności,
-
drobna wytwórczość i rzemiosło produkcyjne,
-
rolę uzupełniającą pełni turystyka i wypoczynek.
W zakresie rolnictwa i leśnictwa:
-
indywidualna
gospodarka
rolna
sadownicza
i
hodowlana
na
powierzchni
4682
ha użytków rolnych, stanowiących 64,6 % pow. Gminy.
Główne kierunki produkcji to:
-
sadownictwo - głównie sady jabłoniowe, które stanowią 26% pow. użytków rolnych
(53 gospodarstwa sadownicze posiadające pow. 3 ha upraw, zaplecze do składowania,
sortowania
i
przechowywania,
częściowo
schładzania;
zrzeszone
częściowo
w Spółdzielni Sadowniczej Ziemi Jodłownicko-Szczyrzyckiej – JOD – LIM
(na terenie Gminy działa również zrzeszenie plantatorów owoców i warzyw dla
„Tymbark SA” – jest to wstępnie uznana grupa producentów, zrzeszająca 540 członków,
obecnie zajmuje się ona organizacja skupu owoców miękkich oraz jabłek);
-
gospodarka hodowlana - żywiec wołowy i wieprzowy w gospodarstwach indywidualnych
oraz w Centrum Hodowli Bydła Rasy Polskiej Czerwonej w gospodarstwie agencji
Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa, dzierżawionym przez pastwo Helenę i Jacka
Wąsowiczów i w gospodarstwie przyklasztornym 00 Cystersów;
-
gospodarka rolno - zbożowa (64% pow. upraw) okopowo-pastewna (uprawa głównie
pszenicy, ziemniaków, pszenżyta);
-
gospodarka leśna - 1342 ha lasów, tj. 18,7 % powierzchni Gminy oraz 358 ha,
tj. 5% powierzchni Gminy, grunty zakrzewione i zadrzewione.
Szczegółowe
omówienie
gospodarki
programowo-specjalistycznym - Zeszyt nr 5.
3
rolnej
zamieszczono
w
opracowaniu
W zakresie obsługi ludności:
-
Gmina jest wyposażona w elementarne i podstawowe usługi publiczne i komercyjne
w ośrodkach usługowych oraz w gminnym ośrodku administracyjno-usługowo-handlowym
(administracja, kultura, oświata, ochrona zdrowia, a także handel, rzemiosło usługowe
w tym: bytowe i gastronomia),
-
Gmina jest wyposażona w usługi ponadpodstawowe: ochrony zdrowia (szpital), szkolnictwa
(szkoły ponadpodstawowe), kultury i kultu religijnego (klasztor i muzeum), handlu.
W zakresie drobnej wytwórczości i rzemiosła produkcyjnego:
- Gmina jest ośrodkiem o lokalnym znaczeniu produkcji, materiałów budowlanych,
przetwórstwa mięsnego, wyrobów z drewna, metalowych itp.
W zakresie turystyki i wypoczynku:
-
Gmina jest terenem turystyki pieszej oraz niewielkiego wypoczynku pobytowego
w malowniczo położonych wsiach oraz terenem pielgrzymek do Sanktuarium Matki
Boskiej Klasztoru Cystersów.
1.2. Demografia i rynek pracy.
Bardzo ważnym uwarunkowaniem mającym znaczny wpływ na przebieg procesów
rozwojowych Gminy są czynniki demograficzne. W przypadku uwarunkowań demograficznych
przyszłość, nawet ta odległa w horyzoncie czasowym, tj. 15-20 lat daje się przewidzieć, gdyż
jest zdeterminowana teraźniejszością.
Generalnie
sytuację
demograficzną
Gminy
określa
się
jako
mniej
korzystną
w porównaniu do średniej dla gmin wiejskich województwa, co sugeruje, że dalszy rozwój
demograficzny Gminy będzie wolniejszy od założeń prognostycznych określonych dla terenów
wiejskich województwa nowosądeckiego w ogólnopolskiej prognozie GUS z 1996 r.
Stopień natężenia i zmienności w czasie przebiegu procesów demograficznych pozwala
na wyróżnienie charakterystycznych cech Gminy, które stanowić będą także o tempie i zakresie
przekształceń demograficznych w okresie perspektywicznym:
-
wyraźnie słabsza dynamika rozwoju ludności, głównie w następstwie spadku dzietności
kobiet oraz ilości zawieranych małżeństw,
4
-
obniżenie się przyrostu naturalnego poprzez spadek liczby urodzeń przy wzroście
poziomu zgonów,
-
wyraźnie słabsza od przeciętnej w gminach wiejskich województwa struktura wiekowa,
-
odpływowy charakter Gminy (ujemne saldo migracji).
Podstawowym
problemem
gospodarczo-społecznym
w
Gminie
Jodłownik
jest
zachwianie równowagi na miejscowym rynku pracy, o czym świadczy poziom rejestrowanego
bezrobocia, uzależniony od ogólnej sytuacji gospodarczej Gminy oraz sytuacji gospodarczej
sąsiednich rynków pracy (gdzie znajduje zatrudnienie ludność Gminy). Jest to problem do
rozwiązania nie tylko dla władz samorządowych ale także dla całej społeczności lokalnej, który
wymaga podjęcia szeregu przedsięwzięć.
Zadanie to jest tym ważniejsze, że już teraz trzeba sobie zdawać sprawę
z zagrożeń, które mogą w okresie najbliższym dziesięcioleci zagrozić równowadze gminnego
rynku pracy i już obecnie z pewnym wyprzedzeniem czasowym podejmować odpowiednie
działania zapobiegawcze.
Do zagrożeń tych zaliczyć należy ukryte w indywidualnych gospodarstwach rolnych
tzw. przeludnienie agrarne (zbyt duża liczba osób pracujących na 100 ha użytków rolnych),
które w miarę postępującej restrukturyzacji gminnego rolnictwa, może wyzwalać wolne zasoby
pracy.
Drugim czynnikiem zagrażającym równowadze lokalnego rynku pracy jest zwiększająca
się systematycznie liczebność ludności w wieku produkcyjnym (do 2020 r. o prawie 500 osób).
Biorąc powyższe pod uwagę należy przewidzieć działania zmierzające do:
1. unowocześnienia struktury gospodarczej Gminy przede wszystkim poprzez tworzenie
nowych miejsc pracy w poza rolniczych działach gospodarki w tym w obsłudze ludności
rolnictwa i sadownictwa;
2. promocji
Gminy,
której
podstawowym
zadaniem
byłoby
pozyskanie
kapitału
z zewnątrz;
3. pobudzenie lokalnej przedsiębiorczości;
4. tworzenie warunków do podnoszenia i zdobywania kwalifikacji wchodzącej populacji
w aktywność zawodową, aby stawała się ona przedsiębiorcza na swoim terenie
i bardziej atrakcyjna na sąsiednich rynkach pracy.
5
Potrzeby rozwoju infrastruktury społecznej w przyszłości będą wynikały:
1. z przyrostu demograficznego Gminy, a więc ze wzrostu ilości użytkowników;
2. z konieczności poprawy standardów obsługi lub utrzymania niektórych standardów na
dotychczasowym poziomie;
3. z konieczności poprawy dostępności do podstawowego poziomu obsługi, zwłaszcza
w odniesieniu do peryferyjnych wsi Gminy.
Polityka w zakresie rozwoju infrastruktury społecznej winna zmierzać między innymi do:
-
zabezpieczenia przynajmniej minimalnego poziomu potrzeb ludności i zapobieganiu
spadkowym trendom w obsłudze,
-
wyrównania dysproporcji w rozmieszczeniu przestrzennym urządzeń usług elementarnych
i podstawowych,
-
wzbogaceniu rzeczowego zakresu usług wynikającego z pojawienia się nowych potrzeb
ludności, zmiany stylu życia i jego poziomu,
-
właściwego rozwoju centrum usługowo-administracyjnego Gminy.
Sytuację mieszkaniową Gminy Jodłownik określa się jako nieco lepszą od przeciętnej
w gminach wiejskich województwa nowosądeckiego, niemniej standardy zaspokojenia potrzeb
mieszkaniowych nie należą do wysokich (16,5 m2 pow. uż. na 1 mieszkańca).
Lata dziewięćdziesiąte są okresem znacznie większej dynamiki przyrostu zasobów
mieszkaniowych w porównaniu z poprzednim dziesięcioleciem (1978-88). Świadczy o tym
średni roczny przyrost mieszkań w latach 1978-88 - 7,5 mieszkań na rok wobec 13,7 mieszkań
na rok w późniejszym analizowanym okresie. Cechą charakterystyczną jest również szybsze
tempo przyrostu zasobów mieszkaniowych od tempa rozwoju demograficznego Gminy, co
potwierdza tendencje do poprawy warunków zamieszkania.
Podstawowymi uwarunkowaniami dalszego prawidłowego rozwoju budownictwa
dla realizacji nowych zasobów mieszkaniowych są:
-
zabezpieczenie zgodnie z zapotrzebowaniem społecznym - tak terenów budownictwa
rolniczego, jednorodzinnego jak i rekreacyjnego;
6
-
stworzenie warunków do łatwego pozyskiwania tanich kredytów dla przyszłych inwestorów
indywidualnych lub innych form realizacji budownictwa mieszkaniowego;
-
zabezpieczenie zasobów mieszkaniowych dla ludności ubogiej - tj. zasobów socjalnych;
-
wspieranie rozwoju budownictwa mieszkaniowego w celu osiągnięcia w perspektywie
standardu mieszkaniowego w granicach minimum 18-20 m2 pow. uż./1 mieszkańca.
1.4. Usługi publiczne.
Podstawowe uwarunkowania rozwoju usług publicznych w zakresie –
- oświaty:
dostosowanie
kształcenia
do
faktycznego
zapotrzebowania
społecznego
i gospodarczego zgodnie z reformą edukacji,
uwzględnienie
zmiennego
zapotrzebowania
na
pomieszczenia
do
nauki
w związku ze zmieniającą się ilością uczniów w szkołach podstawowych
oraz wzrostem potrzeb związanych z wejściem w wiek szkół średnich licznych
roczników tzw. wyżu demograficznego,
uwzględnienie wzrastających potrzeb w zakresie kształcenia i podnoszenia
kwalifikacji,
możliwość
wykorzystania
istniejącej
bazy
lokalowej
i
jej
„elastyczności"
w dostosowaniu do różnych potrzeb kształcenia;
- wychowania:
reforma edukacji,
zapotrzebowanie
społeczne
na
opiekę
przedszkolną
wynikającą
z zatrudnienia kobiet;
- kultury:
przyjęty model obsługi,
możliwości
finansowe
w
tym
pozyskiwanie
mecenatu
dla
działalności
kulturalnej,
wykorzystanie istniejących i tworzenie nowych zasobów bazy materialnej
prężność działania animatorów kultury;
- ochrona zdrowia:
przyjęty model obsługi zgodny z reformą służby zdrowia,
kondycja finansowa placówek służby zdrowia.
7
1.5. Usługi komercyjne.
Dobry rozwój usług komercyjnych będzie zależał od:
-
zamożności społeczeństwa i jego siły nabywczej,
-
kondycji finansowej samych podmiotów gospodarczych
-
możliwości lokalizacyjnych (lokalowych i terenowych) dla nowo otwieranych placówek.
1.6. System obsługi ludności.
Gmina posiada następujące poziomy obsługi ludności:
-
ponadpodstawowy - gminny - poziom II
-
podstawowy
- wiejski - poziom I
-
elementarny
- wiejski - poziom l
Ośrodkiem usług gminnych (II poziom obsługi) jest Jodłownik, w którym
występują poniższe obiekty usługowe:
-
przedszkole,
-
Gminny Ośrodek Zdrowia,
-
apteka,
-
Gminna Biblioteka Publiczna,
-
Urząd Parafialny,
-
Urząd pocztowo-telekomunikacyjny,
-
OSP,
-
Ośrodek obsługi rolnictwa,
-
baza magazynowo-składowa,
-
boisko sportowe LKS,
-
sklepy spożywcze i wielobranżowe,
-
zakłady rzemiosła usługowego w tym bytowego,
-
restauracja,
-
pensjonat.
8
Wspomagającym gminny ośrodek usługowo-administracyjny w Jodłowniku jest ośrodek
w Szczyrzycu, w którym poza usługami podstawowymi znalazły lokalizacje takie obiekty jak:
szpital, 2 szkoły ponadpodstawowe, Dom Pracy Twórczej PAN, klasztor Cystersów, Centrum
Turystyczne Ziemi Szczyrzyckiej.
W
podstawowe
urządzenia
usługowe
(poziom
I)
wyposażone
są
wsie
o następującym rzeczowym zestawie obiektów usługowych: sklep, świetlica, biblioteka (filia,
szkoła, oddział przedszkolny, wiejski ośrodek zdrowia). Obiekty te zlokalizowane są we wsiach:
Krasne - Lasocice i Wilkowisko.
Pozostałe wsie są ośrodkami o niepełnym zestawie usług podstawowych (poziom l0 elementarny). Z ponadpodstawowego poziomu obsługi korzystają mieszkańcy Gminy.
Z usług o znaczeniu ponadlokalnym (szkolnictwo średnie, opieka szpitalna) korzystają
mieszkańcy gmin ościennych.
Gmina pełni rolę ośrodka ponad gminnego (ponadlokalnego). O roli tej decyduje
lokalizacja takich obiektów usługowych jak:
-
szpital,
- szkoły średnie, Liceum Zawodowe i Wieczorowe Technikum Rolnicze,
- handel,
- kondycja finansowa społeczeństwa,
- stopień komercjalizacji.
Wykaz obiektów usługowo-gospodarczych w poszczególnych wsiach zamieszczono
w zestawieniu tabelarycznym.
Szczegółową charakterystykę wszystkich obiektów usługowych zamieszczają tabele.
1.7. Podsumowanie.
Z analizy powyższych danych wynika, że w Gminie występuje: zróżnicowany poziom
wyposażenia poszczególnych wsi w urządzenia usługowe i tak - oświata i wychowanie:
- brak przedszkola w północnej i wschodniej części Gminy,
- brak sal gimnastycznych pełnowymiarowych w szkołach
podstawowych,
- występuje niewłaściwy standard obiektów szkolnych, zbyt niski
wskaźnik m2 pow. użytkowej na 1 ucznia;
9
- kultura:
br gminneg
- brak gminnego ośrodka kultury,
brak świetli
- brak świetlic i klubów kultury podstawowej bazy materialnej tego
typu
- ochrona zdrowia
typu usług;
- występuje przeciążenie istniejących obiektów, (zbyt duża ilość
i opieka
mieszkańców przypadająca na 1 gabinet lekarski),
społeczna:
brak domu pomocy społecznej (rencistów itp.);
- sport i rekreacja:
- brak odpowiedniej ilości wiejskich boisk sportowych;
- placówki pocztowe
i telekomunikacyjne:
- zbyt mała powierzchnia istniejących urzędów pocztowych;
- ochrona przeciwpożarowa:
- brak strażnic OSP o odpowiednim standardzie.
10
2. OCENA JAKOŚCI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW GMINY.
2.1. Demografia.
Gminę Jodłownik w 1997 roku zamieszkiwało 7830 osób w tym 2950 kobiet, tj.
50,4 % ogółu ludności (wg Urzędu Statystycznego w nowym Sączu z siedzibą w Limanowej).
Poniżej przedstawiono zmiany i strukturę ludności Gminy wg stanu na 31 XII.
STRUKTURA LUDNOŚCI GMINY JODŁOWNIK
Wyszczególnienie
Stan na 31. XII w osobach
(struktura w % %)
1988
Ogółem
•
•
Mężczyźni
Kobiety
Udział w liczbie
ludności woj.
nowosądeckiego
ogółem
Udział w liczbie
ludności wiejskiej
woj.
Nowosądeckiego
Dynamika zmian w
latach 19881997 w %%
1997
7.830
/100,0%/
3.880
/49,6 %/
3.950
/50,4 %/
7.370
/100,0%/
3.550
/48,3 %/
3.811
751,7%/
Relacja do danych wojewódzkich
1,1 %
1,1 %
1,7%
1,6%
106,2%
109,0%
103,6%
Ogólny wskaźnik
dla województwa
108,4%
wskaźnik dla
ludności wiejskiej
woj.
nowosądeckiego
109,0%
Średnia gęstość zaludnienia na 1 km2 wynosiła i była nieco wyższa niż średnia
w gminach wiejskich województwa nowosądeckiego (95 osób/1 km2).
11
Zgodnie z ewidencją ludności
Urzędu
Gminy
w
poszczególnych wsiach
odnotowano następujący stan zaludnienia we XI. 1998 r.
- 357 osób
- 4,5%
2. Janowice
- 807 osób
- 10,2%
3. Jodłownik
-1061 osób
- 13,4%
4. Kostrza
- 402 osoby
- 5,0%
- 662 osoby
-
8,4%
6. Mstów
- 462 osoby
-
5,9 %
7. Pogorzany
- 713 osób
-
9,0 %
8. Sadek
- 472 osoby
-
6,0 %
9. Słupia
- 292 osoby
-
3,6 %
10. Szczyrzyc
-
-
6,5 %
11. Szyk
- 870 osób
- 11,0%
12. Wilkowisko
-1 262 osoby
- 16,0%
- 7880 osób
-100,00%
Razem:
520 osób
Bardzo ważnym uwarunkowaniem mającym wpływ na przebieg procesów
rozwojowych Gminy są czynniki demograficzne.
Obecne i przyszłe tempo rozwoju ludności i związane z tym zmiany wielkościowe populacji
(wg podstawowych grup wiekowych) stanowią podstawowe przesłanki dla formowania
strategii i kierunków społeczno-gospodarczego i przestrzennego rozwoju Gminy.
Procesami kształtującymi liczbę ludności są:
- przyrost naturalny,
- migracje.
W 1997 roku zanotowano 125 urodzeń (15,6 %) i 104 zgony (13,0 %) co dało
przyrost naturalny - 21 osób (2,6 %). Był to przyrost znacznie niższy niż średni wskaźnik dla
gmin woj. nowosądeckiego (8,2 %). Niski przyrost naturalny jest spowodowany znacznym
spadkiem urodzeń w Gminie.
Na tempo przyrostu rzeczywistego ludności wpływ ma wielkość migracji, która
w ostatnim dziesięcioleciu charakteryzuje się tendencją spadkową.
12
Np. w 1988 roku saldo migracji było równe -17 osób w 1997 roku saldo migracji było równe
- 25 osób. Porównanie przyrostu naturalnego i salda migracyjnego wskazuje, że w roku
1997 ludność zameldowana
na
pobyt stały na
terenie
Gminy
uległa zmniejszeniu
(przyrost naturalny + 21 osób, saldo odpływu migracyjnego - 25 osób).
Struktura
%%
ludności
wg
grup
wiekowych
w
analizowanym
roku
przedstawiała się następująco:
Wiek
Polska
Ogółem
Przedprodukcyjny
Produkcyjny
Poprodukcyjny
100,0
26,2
59,5
14,3
Woj.
nowosądeckie
ogółem
100,0
31,3
56,1
12,6
Tereny wiejskie
woj.
nowosądeckiego
100,0
32,7
54,7
12,6
Gmina
Jodłownik
100,0
32,1
52,3
15,6
W liczbach bezwzględnych ludność Gminy wg cząstkowych grup wieku wygląda jak poniżej:
Grupy wieku
osoby
0 - 2 lata
3 - 6 lat
7-14 lat
15-18 lat
19-24 lata
25 - 29 lat
0-17
18-59 K/64 M
w tym 18 - 44
45- 59 K/45-64 M
60 i więcej K
375
579
1171
526
733
560
2511
4092
2887
1205
4,7
7,4
14,9
6,8
9,3
7,2
32,1
52,2
36,9
15,3
1227
15,7
65 i więcej
%% Gm. Jodłownik
%%-wsie woj.
nowosądeckiego
4,9
7,4
15,2
7,0
9,8
7,8
32,8
54,6
39,6
15,0
12,0
M
Ogółem
7830
100,0
100,0
Z analizy rozkładu cząstkowej struktury wynika, że:
-
udział dzieci i młodzieży jest nieco mniejszy niż przeciętnie w gminach wiejskich
województwa,
-
udział ludności w wieku przedprodukcyjnym jest niższy od średniego dla gmin wiejskich
województwa (0,7 %),
13
-
odsetek ludności w wieku produkcyjnym jest mniejszy od średniego dla gmin wiejskich
województwa (2,4 %, a w wieku mobilnym 2,7 %),
-
odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym jest wyraźnie wyższy od średniego dla gmin
województwa (31 %).
1.2. Rynek pracy.
Głównymi składowymi rynku pracy są zasoby pracy i zapotrzebowanie na pracę.
Wielkości składowe kształtowane są pod wpływem czynników wewnętrznych tkwiących
w specyfice Gminy oraz czynników zewnętrznych.
Ważną rolę w tym wypadku odgrywa zjawisko bezrobocia. Jego wielkość zależy
przede wszystkim od ilości osób wyjeżdżających do pracy poza obszar Gminy. Szacuje się
(zgodnie z metodą szacowania GUS), że ilość osób czynnych
zawodowo wynosi ok. 4,5 tys.
Szacunek zasobów pracy Gminy Jodłownik wg stanu na 1997 rok oraz strukturę
zasobów pracy przedstawiono poniżej.
Wyszczególnienie
w tys. osób
udział %%
ZASOBY PRACY RAZEM
w tym:
4,5
100,0
Pracujący w gospodarce narodowej
3,6
80,0
- prac. w gosp. narodowej w
zakładach pracy powyżej 5 osób
- prac. w zakładach pracy zatrudniających poniżej 5
osób
- pracujący w rolnictwie indywidualnym
0,4
8,9
0,3
6,7
2,9
64,4
Rejestrowani bezrobotni
0,5
11,1
Saldo migracji wahadłowej (znak minus przewaga
wyjazdy do pracy poza teren Gminy)
-0,4
8,9
Z analizy przedstawionej struktury zasobów pracy wynika jednoznacznie, że wiodącą
funkcją gospodarczą Gminy jest funkcja rolnicza. W rolnictwie pracuje 64,4 % zasobów
pracy Gminy, a wyjeżdżający do pracy poza teren Gminy stanowią 8,9 % zasobów.
Innym ważnym zagadnieniem jest struktura pracujących wg działów gospodarki
narodowej w sekcjach EKD.
14
Dane Urzędu Statystycznego dla Gminy Jodłownik dla zakładów zatrudnionych
powyżej 5 osób wykazały, że:
-
największy odsetek pracujących skupia edukacja - 38 % ogółem pracujących,
-
drugie miejsce pod względem ilości pracujących skupia ochrona zdrowia - 20,6%,
-
w działalności produkcyjnej zatrudnionych jest tylko 0,5 % ogółem pracujących,
-
struktura sekcyjna pracujących w zakładach zatrudniających powyżej 5 osób wskazuje
w usługowy charakter zatrudnienia tej grupy zakładów pracy.
Potwierdzają to dane uzyskane w trakcie ogólnej inwentaryzacji terenowej
sporządzonej do niniejszego „Studium", które uwzględniały również zakłady zatrudniające
poniżej 5 osób.
W usługach publicznych i komercyjnych zatrudnionych było 90,2 % ogółu,
a w działach produkcyjnych 9,8 % zatrudnionych.
Standardy życia mieszkańców w latach 1988 – 1998.
Stopień wyposażenia
Gminy w urządzenia infrastruktury społecznej obrazuje
charakteryzujące poszczególne rodzaje usług,
które przedstawiono dla dwu okresów
porównawczych – 1988 r. oraz 1998 r.
Wielkość mierników dla 1998 r. oparto na danych zamieszczonych w Roczniku
Statystycznym Województwa Nowosądeckiego - 1989 r. - WUS Nowy Sącz, materiałach
zawartych w Miejscowym Planie Ogólnym Zagospodarowania Przestrzennego Gminy
Jodłownik.
Dane dla 1998 roku uzyskano w Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym, w Urzędzie
Gminy Jodłownik, w wywiadach bezpośrednich. Poniżej zamieszczono Tabelę Nr 1 Standardy życia ludności wybranych elementów infrastruktury społecznej.
15
1.3. Standardy życia ludności Gminy Jodłownik wybranych elementów
infrastruktury społecznej.
Tabela Nr 1.
Standardy życia ludności Gminy Jodłownik wybranych elementów infrastruktury
społecznej.
Lp.
Wyszczególnienie
Miernik
Wielkość
miernika w
1988 roku
Wielkość
miernika
w stanie
istniejącym
w 1998 roku
Uwagi
1
2
3
4
5
6
1.
MIESZKALNICTWO
1.1. *Posiadanie
samodzielnego
mieszkania
1.2. * wygoda
zamieszkani
2. OŚWIATA I
WYCHOWANIE
2.1. * objęcie opieką
przedszkolną dzieci
w wieku 3-6 lat
2.2. * warunki nauki w
szkoln. podstaw. zagęszczenie
pomieszczeń do
nauki
2.3. *zmianowość
w szkołach
podstawowych
2.4. * warunki do nauki
w szk. średnich zagęszczenie
pomieszczeń do
nauki
2.5. * możliwość opieki
pozarodzinnej domy dziecka,
pogotowie
opiekuńcze
I. gosp. dom./
100 mieszkań
109
brak danych
m2 pow. uż.
miesz/ 1M
15,5
16,5
% uczestnictwa 14
ok.7,1
I. uczni ów/1
pom. do nauki
25,0
23,3
l. oddziałów/1
pom. do nauki
brak danych
1,17
I. uczniów/
1 pom. do
nauki
brak własnych
pomieszczeń
37
l. miejsc/
1000 M
16
bez klas
w szkole
podstawowej
Lp.
Wyszczególnienie
1
2
3.
KULTURA
3.3.
* możliwość
korzystania z
biblioteki, filii
bibliotecznych i
p. bibliotecznych
Ośrodki kultury,
kluby, świetlic,
sale
* kina
3.4.
* obiekty sakralne
3.1.
3.2.
4.
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
4.5.
5.
5.1.
5.2.
6.
6.1.
6.2.
OCHRONA
ZDROWIA I
OPIEKA
poziom obsługi
przez ośrodki
zdrowia
Wielkość
miernika
w 1988
roku
Miernik
3
l. mieszk./ 1
placówkę
(.woluminów/
M
m2 pow.
uż./ 1000
M
I. miejsc/
1000 M
LIW 1
obiekt
L.M/
1 placówkę
L.M/gabin.
4
Wielkość
miernika
w stanie
istniejącym w
1998 roku
5
670
1292
56
43
54
78
-
-
1052
1119
2456
2610
818
6,4
1119/712
6,0
* możliwość
hospitalizacji
* możliwość opieki
społ. w domach
pomocy społ.
*możliwość nabycia
leków
*nagła pomoc
lekarska
HANDEL
I. łóżek /
1000 M
l. miejsc/
1000JM
LWI/ 1
aptekę
I.M/
1 karetkę
2457
3915
-
-
*możliwość
korzystania
z placówek
sklepowych
*warunki nabycia
towarów
USŁUGI BYTOWE
I RZEMIOSŁO
*możliwość
korzystania z usług
zaspokajających
drobne potrzeby
materialne i
niematerialne
* warunki obsługi
ludności
I.M/
1 placówkę
brak danych
174
m2pow.uż./
1000 M
201
364
I.M/
1 zakł. usł.
brak danych
50
m2 pow. uż.
1000 M
63
278
17
Uwagi
6
* w tym GOK 100 miejsc
* łącznie z
pryw. gab.
obsługa w
Limanowej
*wielkość
szacunkowa
*wielkość
szacunkowa
Lp.
1
7.
Wyszczególnienie
Wielkość
miernika
w 1988
roku
Miernik
2
3
Wielkość
miernika
w stanie
istniejącym w
1998 roku
Uwagi
5
6
4
GASTRONOMIA
*możliwość
korzystania z usług
gastronomicznych w
placówkach
ogólnodostępnych
*warunki
obsługi
SPORT
I. miejsc
38
kons./ 1000 M
51
m2 pow.
uż./ 1000
brak danych
brak danych
I. M/ 1
obiekt
8.2.
Możliwość
korzystania z:
*hali, sal
*pływalni
I. M/1 obiekt
-
-
8.3.
* stadionów i boisk
I. M/1 obiekt
2,2
3,0
7.1.
7.2.
8.
8.1.
9.
9.1.
9.2.
9.3.
10.
REKREACJA
ZIELEŃ URZĄDZ.
*możliwość
m2 pow. terenu/ 3,1
korzystania z ter.
1M
urządzonych zieleni
(parki, zieleńce)
2
* ogródki działkowe m pow. terenu/ 1M
m2 pow. terenu/ 4,8
*cmentarze
1M
ŁĄCZNOŚĆ
10.1. *warunki obsługi
mieszkańców
i aktywności
gospodarczych
10.2. telefonizacja
11.
11.1
12.
OCHRONA
P.POŻAR.
*stopień zabezp.
ludności
ADMINISTRACJA
12.1. *warunki obsługi
mieszkańców
i aktywności
gospodarczych
2,9
4,4
m2 pow.
uż/ 1000 M
20,8
29,1/50,0*
Mącznie
l. abonentów/
1000 M
29,2
87,4*
* ok. 1996r.
I.M/
1 placówkę
1053
979
m2 pow.
uż./ 1000
M
65*
213
18
* wielkość
niepełna brak
w mat. podst.
części danych
1.4. Stan bezrobocia.
Wg stanu na koniec 1997 roku liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Rejonowym
Urzędzie Pracy wynosiła 538 osób i utrzymywała się przez niemal cały rok na podobnym
poziomie. Dla grupy Jodłownik wyznaczono stopę bezrobocia na poziomie 11,1 %, która jest
nieco
niższa
od
średniej
dla
całego
rejonu
Limanowej,
wynoszącej
13,9
%.
Analiza bezrobocia wykazała, że:
-
poziom bezrobocia świadczy o zachwianiu równowagi na miejscowym rynku pracy;
-
na wielkość bezrobocia mają wpływ notowane wyjazdy do pracy poza obszar Gminy
i sytuacja na zewnętrznych - sąsiednich rynkach pracy;
-
jednym z ważniejszych czynników równoważenia miejscowego rynku pracy jest
tworzenie sprzyjających warunków do organizacji nowych miejsc pracy na terenie Gminy,
np. w szeroko pojętych usługach i obsłudze rolnictwa oraz wszelka działalność
promocyjna.
1.5. Stan mieszkalnictwa.
Miernikiem poziomu życia mieszkańców Gminy jest stopień zaspokojenia potrzeb
mieszkaniowych ludności.
Zmiany
warunków
mieszkaniowych
Gminy
Jodłownik
przeanalizowano
w
okresie
1988 -1997 r.
Wg danych statystycznych, zasoby mieszkaniowe Gminy Jodłownik w 1997 roku
kształtowały się następująco:
- 1855 mieszkań,
- 6566 izb,
- 129,0 tys. m2 powierzchni użytkowej.
W latach 1988 -1997 (Tabela Nr 2) przyrosty zasobów mieszkaniowych to:
- 123 mieszkania,
- 710 izb,
- 14571 m2 powierzchni użytkowej.
W analizowanym okresie nastąpiło polepszenie warunków mieszkaniowych ludności
czego wyrazem są dane porównawcze zamieszczone w Tabeli Nr 2 i tak:
19
-
nastąpiła poprawa wygody zamieszkania - wzrosła ilość m2 przypadających na
1 mieszkańca (z 15,5 do 16, 5 m2);
-
zwiększyła się przeciętna wielkość mieszkania z 66,0 m2 do 69,5 m2 ;
-
zmalało zagęszczenie izb mieszkalnych z 1,26 do 1,19 osoby - obecnie Gmina osiągnęła
wskaźniki zaspokojenia potrzeb nieco wyższe od średnich dla wsi województwa
nowosądeckiego (ok. 15, 5 m2 pow. użytkowej na 1 mieszkańca i około 1,25 mieszkańca
na 1 izbę (Tabela Nr 3).
Cechą charakterystyczną analizowanego okresu jest szybkie tempo przyrostu
mieszkań od tempa rozwoju demograficznego Gminy
(106,2 - dynamika demograficzna
i 107,1 dynamika warunków mieszkaniowych.
Poza budową nowych budynków, nastąpiła rozbudowa już istniejących. Nastąpiła
również zmiana wielkości budowanych budynków mieszkalnych – ze 102, 3 m2 w 1988 roku
na 120,0 m2 pow. użytkowej w 1997 roku.
Zmieniła się także wielkość ruchu budowlanego – zmalała ilość mieszkań
oddawanych do użytku rocznie z 40 do 16, a wzrosła liczba wydanych zezwoleń na budowę
mieszkań z 48 do 56 w 1997 roku. W obszarze Gminy występuje zróżnicowana struktura
zabudowy – poza zabudową zagrodową występuje zabudowa jednorodzinna oraz
wielorodzinna o niskiej intensywności.
Zabudowa jednorodzinna skupiona jest w Jodłowniku, Szczyrzycu i Wilkowisku.
Budynki wielorodzinne zlokalizowane są jedynie w dwu wsiach Gminy - Jodłowniku
i Szczyrzycu, a zasoby mieszkaniowe w tego typu zabudowie stanowią 3,5 % ogółu
mieszkań (w sumie 65 mieszkań w 8 budynkach).
Porównując
standardy
mieszkaniowe
Gminy
Jodłownik
ze
standardami
pożądanymi (mniejsze zagęszczenie izb mieszkalnych i większe powierzchnie użytkowe
przypadające na osobę) należy uznać, że potrzeby mieszkaniowe są znaczne.
Na wielkość przyszłych potrzeb wpływ będzie miała również konieczność wymiany już
zdekapitalizowanej substancji mieszkaniowej.
Stan i przyrosty zasobów mieszkaniowych oraz zmiany standardu zaspokojenia
potrzeb podano w Tabeli Nr 2 i Tabeli Nr 3 .
20
1.6. Stan infrastruktury społecznej.
Poziom zaspokojenia potrzeb w zakresie usług publicznych.
Wg materiałów Urzędu Gminy w IX. 2008 r. opieką przedszkolną objętych było 174
dzieci, tj. 32,5 % dzieci w wieku 3 - 6 lat z rejonu Gminy Jodłownik. Do szkół podstawowych
uczęszczało 1141 uczniów.
W Gminie funkcjonowały następujące obiekty:
-
2 przedszkola o 2 oddziałach i 80 miejscach w Jodłowniku i Szczyrzycu,
-
7 szkół podstawowych o 55 pomieszczeniach do nauki, do których uczęszczało 1141
dzieci, w tym 110 dzieci do oddziałów przedszkolnych – kl. „0".
-
na 1 pomieszczenie do nauki przypadało 23,3 ucznia, zmianowość wynosiła 1,17.
Należy się spodziewać, że istniejąca baza lokalowa przedszkoli nie zaspokoi
przyszłych potrzeb Gminy. Wraz z nową reformą edukacji i większym zapotrzebowaniem na
pomieszczenia do nauki zajdzie konieczność wyprowadzenia
„klas 0” z budynków
istniejących szkół.
Charakterystykę obiektów opieki przedszkolnej Gminy w analizowanym okresie
zamieszczono w Tabeli Nr 4.
Poziom - standardy obsługi w Gminie należy do mało korzystnych. Istniejące obiekty
posiadają wystarczająco duże działki szkolne gwarantujące możliwość rozbudowy
budynków, bądź urządzenie pełnowymiarowego boiska szkolnego i budynki szkolne są zbyt
małe.
Przy rozbudowie szkół za optymalną wielkość należy uznać 8 m2 powierzchni
użytkowej na 1 ucznia w zależności od wielkości obiektu.
Obecna wielkość m2 pow. na ucznia wynosi średnio 3,7 m2 (Tabele standardów
Nr 1 i Nr 7.) Widać konieczność uzyskania brakujących sal gimnastycznych; w perspektywie
projektowana jest budowa hali sportowej w Jodłowniku.
21
Nadmierne zagęszczenie pomieszczeń do nauki nastąpiło w szkole podstawowej
w Szyku, gdzie nauka odbywa się niemal na dwie zmiany.
W Wilkowisku i w Szczyrzyc, po oddaniu do użytku nowych segmentów sal lekcyjnych,
nauka odbywa się na 1 zmianę.
Rozmieszczenie bazy materialnej oświaty przedstawiono poniżej:
Jodłownik
- 1120 m2pow.
0,46 ha
Sadek
- 1530 m2 pow.
1,70 ha
Szczyrzyc
- 1240 m2 pow.
1,28 ha
Krasne - Lasocice
-
520 m2 pow.
0,68 ha
Wilkowisko
-
880 m2 pow.
0,78 ha
Szyk
-
550 m2 pow.
1,08 ha
Mstów
-
290 m2 pow.
0,37 ha
- 6130 m2 pow.
6,35 ha
Razem:
Stan
szkolnictwa
w
dwu
okresach
porównawczych
oraz
szczegółową
charakterystykę zaspokojenia potrzeb szkolnictwa Gminy w poszczególnych szkołach
zamieszczono w Tabeli Nr 5 i Tabeli Nr 6.
W okresie perspektywicznym i docelowym nastąpi poprawa warunków nauczania
- w związku ze spodziewanym spadkiem ilości dzieci w wieku szkół podstawowych
(ok. 100 osób).
Szkolnictwo ponadpodstawowe.
W obrębie Gminy zlokalizowane są 2 szkoły tego typu, a mianowicie:
1. Liceum Zawodowe,
2. Wieczorowe Technikum Rolnicze.
Szkoły te realizują następujące specjalności nauczania: rolnictwo, mechanizację rolnictwa,
uprawę roślin, hodowlę zwierząt, agroturystykę i wiejskie gospodarstwo domowe.
22
Warunki lokalowe powyższych placówek są odpowiednie, posiadają 6 pomieszczeń
do nauki. Szkoły ponadpodstawowe korzystają z sali gimnastycznej, zlokalizowanej przy
szkole podstawowej w Szczyrzycu oraz własnego boiska sportowego
Standard zagęszczenia pomieszczeń do nauki kształtuje się na poziomie 25 uczniów na 1
pomieszczenie.
Szkoły ponadpodstawowe mają charakter szkół lokalnych i obsługują najbliżej
sąsiadujące Gminy z Jodłownikiem.
Kultura.
Baza kulturalna Gminy Jodłownik jest uboga. W 2008 roku, jako obiekty kultury
funkcjonowały: 1 Gminna Biblioteka Publiczna posiadająca 4 filie (Szczyrzyc, Wilkowisko,
Krasne - Lasocice, Sadek).
Zgromadzony w nich księgozbiór wynosił 45 807 woluminów; w 2007 roku korzystało
z niego 1490 czytelników. Biblioteki zajmowały 282 m2 powierzchni użytkowej, zatrudniały 5
osób i dysponowały 29 miejscami do czytania.
Standardy zaspokojenia potrzeb to:
- 1305 osób na 1 placówkę,
- 5,3 wolumina na 1 mieszkańca.
Możliwość korzystania z zasobów bibliotecznych w Gminie Jodłownik była
korzystniejsza, niż w innych obszarach wiejskich województwa małopolskiego.
Poza
bibliotekami
nie
występują w
Gminie
inne
placówki
o
charakterze
kulturalnym, brak domów, kultury, klubów i świetlic.
W omawianym terenie występują jedynie świetlice wielofunkcyjne w budynkach OSP,
przy których działają zespoły folklorystyczne. W Pogorzanach w remizie OSP urządzono
mały amfiteatr, w którym organizowane są imprezy kulturalne. Szacuje się, że wspomniane
sale dysponują około 610 miejscami i 500 dodatkowymi miejscami w amfiteatrze.
Do placówek kultury zalicza się również obiekty kultu religijnego z najbardziej
znaczącym klasztorem OO. Cystersów w Szczyrzycu oraz 5 kościołami parafialnymi
w Jodłowniku, Wilkowisku, Krasnych Lasocicach, Górze Świętego Jana i Szyku oraz kaplicą
w Sadku.
23
Tabela zbiorcza obiektów kultury – Nr 8.
W analizowanym okresie mieliśmy do czynienia ze zmniejszeniem ilości gabinetów
lekarskich, ale także z pojawieniem się 4 nowych prywatnych gabinetów, co daje wyższy
poziom obsługi ludności Gminy - średnio 711 osób na 1 gabinet. Obsługę ludności
w zakresie specjalistycznej opieki lekarskiej oraz doraźnej pomocy medycznej sprawują
placówki zlokalizowane w Limanowej. Wprowadzenie komercji w tej dziedzinie usług
w znacznym stopniu polepszyło opiekę zdrowotną mieszkańców Gminy Jodłownik, lecz stało
się niedostępne dla pewnej części społeczeństwa.
Dane porównawcze oraz szczegółowe placówek służby zdrowia przedstawiono
w Tabeli Nr 9, pozostałe usługi publiczne –Tabela Nr 10.
Gmina wyposażona jest w 8 jednostek OSP. Jedna strażnica czuwa nad 1038
mieszkańcami i 232 mieszkaniami, jeden wóz bojowy nad 488 mieszkańcami i 124
mieszkaniami.
Nie wszystkie strażnice reprezentują odpowiedni standard. Do najlepszych należą:
OSP w Jodłowniku, Wilkowisku, Szczyrzycu oraz Krasnem - Lasocicach. Strażnice
w Janowicach i Pogorzanach zostały w ostatnich latach zmodernizowane, co znacznie
poprawiło ich stan techniczny. W fazie budowy znajduje się strażnica w Szyku, która obecnie
dysponuje dwoma garażami.
W perspektywie należy liczyć się z koniecznością rozbudowy lub budowy nowych
obiektów we wspomnianych miejscowościach.
Placówki pocztowo-telekomunikacyjne.
Przedmiotowe placówki pocztowe zlokalizowane są w 2 wsiach Gminy – Jodłowniku
oraz Szczyrzycu. Placówki telekomunikacyjne zlokalizowane są w 4 wsiach Gminy:
Jodłowniku, Wilkowisku, Krasnem - Lasocicach oraz w Szczyrzycu. Na 1 urząd pocztowy
przypada 4152 mieszkańców, co plasuje Gminę na średniej pozycji wśród innych gmin
województwa.
24
Reasumując należy podkreślić, że w ostatnich latach nastąpiło polepszenie
wyposażenia w obiektach kultury:
-
dostępność do bibliotek utrzymała się na tym samym poziomie; wyposażono wszystkie
filie w czytelnie internetowe o łącznej ilości 9 stanowisk,
W perspektywie zapotrzebowanie na placówki kultury będzie zależało przede
wszystkim od potrzeb środowiska społecznego analizowanego terenu, przyszłego modelu
obsługi oraz możliwości finansowych Gminy.
Ochrona zdrowia.
Gmina Jodłownik jest stosunkowo dobrze wyposażona w placówki służby zdrowia,
dzięki lokalizacji w Szczyrzycu szpitala, prowadzonego przez Stowarzyszenie Promocji
Zdrowia pw. Św. Jana Jerozolimskiego.
Rejon obsługi szpitala obejmuje w sumie 5 gmin - Jodłownik, Mszanę Dolną, Dobrą,
Niedźwiedź oraz Raciechowice – 35 500 osób.
pierwszego
Szpital
jest
również placówką
kontaktu z pacjentem, udziela ok. 6000 porad rocznie oraz dysponuje 50
miejscami, średnio rocznie korzysta z niego 1600 osób.
Ponadto w Gminie funkcjonują 3 niepubliczne ośrodki zdrowia - w Szczyrzycu,
Jodłowniku i Krasnem - Lasocicach, 7 gabinetów oraz 3 apteki, zlokalizowane w Jodłowniku
i w Szczyrzycu.
Placówki zaspokajają potrzeby ludności Gminy na poziomie:
-
1186 osób na 1 gabinet lekarski w ośrodkach zdrowia,
-
2767 osób na 1 aptekę,
-
6 łóżek szpitalnych na 1000 mieszkańców Gminy.
W porównaniu z przyjętymi standardami dla wsi województwa, obsługa ludności
Gminy Jodłownik jest na wyższym poziomie pod względem ilości osób przypadających na
1 gabinet lekarski oraz ilości osób na 1 aptekę (średnia dla województwa - 8715 osób).
Na 1000 mieszkańców Gminy przypada 29,1 m
2
pow. użytkowej, co świadczy o niskim
standardzie obsługi w stosunku do optymalnego wskaźnika m2 pow. użytkowej na 1000
mieszkańców (40 m2/1000 mieszkańców).
25
Zieleń cmentarna.
Cmentarze czynne zajmują powierzchnię 3,46 ha i są zlokalizowane w 6
miejscowościach Gminy. Obecnie na 1 mieszkańca przypada 4,4 m2 powierzchni terenu
cmentarzy. Zapotrzebowanie na nowe tereny w przyszłości wynikać będą z lokalnych
warunków terenowych, tradycji pochówku oraz od ilości mieszkańców obsługiwanych wsi.
Uważa się, że istniejące cmentarze zaspokoją potrzeby perspektywiczne wsi Gminy
i prawdopodobnie nie będą wymagały rozbudowy (występuje potrzeba rozbudowy cmentarzy
w Krasnem - Lasocicach i w Szyku). W Szyku został zarezerwowany teren na poszerzenie
cmentarza.
Poza wspomnianymi, na terenie Gminy zlokalizowane są cmentarze historyczne
z okresu I wojny światowej – upamiętniające poległych Rosjan, Austriaków oraz
przedstawicieli innych narodowości.
Powierzchnię oraz standard obsługi poszczególnych obiektów przedstawiono
poniżej:
Jodłownik
- 1,61 ha - 8,18 m2 /1M rejonu obsługi,
Szczyrzyc
Krasne - Lasocice
Wilkowisko
- 0,25 ha stary cmentarz i 0,63 ha nowy 6, 97 m2/1 M rejonu obsługi,
Góra Świętego Jana - 0,58 ha - 7,0 m2/1 M rejonu obsługi,
Szyk
Razem:
- 0,34 ha - 3,9 m2/1 M rejonu obsługi.
- 4,36 ha - 5,4 m2/ pow. terenu/1 M Gminy
26
Sport.
W
Gminie
znajdują
się
4
duże
boiska
sportowe
–
2
w
Jodłowniku,
oraz po 1 w Szczyrzycu i Sadku. Wyposażenie Gminy w obiekty sportu i rekreacji jest
niewystarczające. Jeden obiekt przypada na 2075 osób, na jednego mieszkańca przypada
7,2 m2 terenu urządzeń. W porównaniu z rokiem 1998 obserwujemy tendencje wzrostową.
Boisko w Szczyrzycu jest zlokalizowane w pobliżu szpitala, ale jego lokalizacja koliduje ze
wspomnianym obiektem służby zdrowia i jest uciążliwa dla pacjentów.
W przyszłości planowana jest zmiana lokalizacji boiska sportowego. Obecnie
finalizowany jest zakup właściwego terenu. Gmina posiada własne tereny w Wilkowisku
i Krasnem - Lasocicach, na których zostaną zrealizowane pełnowymiarowe boiska sportowe.
Trwają również starania o pozyskanie terenów dla realizacji boiska w Szyku.
Pozostałe wsie pozbawione są tego typu obiektów, a mieszkańcy niektórych wsi
korzystają z boisk szkolnych.
W Gminie Jodłownik istnieją następujące obiekty administracji:
-
Urząd Gminy,
-
Posterunek Policji - Zespół Dzielnicowych Komisariatu w Zawadce,
-
Urząd Pocztowy - Poczta Polska,
-
Urząd Telekomunikacji Polskiej SA,
-
Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Nawojowej,
-
Stowarzyszenia i Związki Zawodowe (Emerytów, Rencistów i Inwalidów oraz Związek
Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych),
-
Bank Spółdzielczy Rzemiosła w Krakowie - Oddział w Jodłowniku,
-
biura sołtysów,
-
Administracja Gminnej Spółdzielni,
-
administracja kościelna,
-
leśniczówki.
Ogółem obiekty powyższe zajmują 1703 m2 powierzchni użytkowej.
Poziom obsługi ludności w administracji publicznej i gospodarczej wynosi 213 m2
pow. użytkowej na 1000 mieszkańców i należy do średnich wskaźników dla gmin typu
rolniczego.
27
Usługi komercyjne.
Cechy charakterystyczne rozwoju usług komercyjnych ostatnich lat w Gminie
Jodłownik:
-
przyrost ilości placówek handlu detalicznego w postaci małych sklepów lub kiosków
zlokalizowanych w większości wsi Gminy,
-
przyrost
podmiotów
prowadzących
sprzedaż
samochodów
i
handel
obwoźny
i wykonujących swą działalność handlową w obrębie Gminy oraz poza jej granicami
często połączoną z działalnością transportową,
-
powstanie punktów małej gastronomii, często sezonowych, pijalni piwa itp.,
-
powstanie zakładów rzemiosła usługowego w rodzaju pośrednictwa handlowego, usług
leśnych, usług ziemnych sprzętem mechanicznym itd.,
-
przyrost zakładów rzemiosła produkcyjnego - drzewnego, metalowego, spożywczego,
budowlanego.
Największa ilość usług komercyjnych znajduje się w dwu wsiach: Wilkowisko – 49
i Jodłownik – 45 podmiotów, które skupiły 34,3 % zakładów usługowych.
Wsie: Janowice, Pogorzany, Szczyrzyc, Szyk posiadają 20 - 30 podmiotów tego rodzaju,
w pozostałych wsiach zarejestrowano 8 - 2 0 podmiotów.
Standardy zaspokojenia potrzeb ludności w usługi komercyjne są następujące:
-
wskaźnik przedsiębiorczości mierzony ilością podmiotów przypadających na 1000
mieszkańców - 35,0,
-
ilość mieszkańców przypadających na 1 sklep -174 osoby,
-
szacunkowa ilość m2 powierzchni użytkowej sklepów przypadająca na 1000,
mieszkańców - 36,4 rzemiosło usługowe,
-
ilość mieszkańców przypadających na 1 zakład - 50 osób,
-
szacunkowa ilość m2 pow. uż. na 1000 mieszkańców - 287 m2 .
28
Gastronomia.
-
ilość miejsc konsumpcyjnych przypadających na 1000 mieszkańców - 51 miejsc,
-
szacunkowa ilość m2 pow. uż. przypadająca na 1000 mieszkańców,
-
ilość mieszkańców przypadających na zakład - 604 osoby.
Wg danych Urzędu Statystycznego w 1997 roku zarejestrowano w systemie REGON
w Gminie Jodłownik 264 podmioty gospodarcze w tym 12 podmiotów sektora publicznego
(4,5 % ogółu) i 252 podmioty prywatne, spośród których osoby fizyczne prowadziły 222,
a spółki cywilne 9 podmiotów.
Podmioty gospodarcze, zarejestrowane w systemie REGON, przedstawiono
w Tabeli Nr 11 i Tabeli Nr 12.
W związku z transformacją gospodarczą i pojawieniem się gospodarki rynkowej,
podmioty gospodarcze mogą mieć szeroki zakres działalności. Często działalność handlowa,
produkcyjna i usługowa (np. transportowa) prowadzona jest równocześnie przez jeden
podmiot; trudno jest więc ocenić poziom obsługi ludności w poszczególnych rodzajach
działalności oddzielnie.
Miernikiem standardów zaspokojenia potrzeb w zakresie przedmiotowych usług jest
ilość mieszkańców przypadająca na 1 zakład, natomiast warunki nabywania towarów lub
innych usług, wyrażone w ilości m2 pow. użytkowej przypadającej na 1000 mieszkańców,
mają charakter orientacyjnych (szacunkowy). Dane uzyskane w Urzędzie Gminy oraz
z inwentaryzacji ogólnej, dotyczą ilości podmiotów oraz głównego rodzaju wykonywanej
przez nie działalności w poszczególnych miejscowościach.
Reasumując należy podkreślić, że rozwój usług komercyjnych poza handlem nie jest
w Gminie rozwinięty na poziomie. Brak jest odpowiedniej ilości sklepów oraz niewłaściwe
jest ich rozmieszczenie, brak jest generalnie rzecz biorąc zakładów usług bytowych oraz
występuje niewielka specjalizacja rzemiosła usługowego zwłaszcza usług bytowych.
Brak jest odpowiedniej ilości agencji ubezpieczeniowych, doradztwa finansowego
i prawnego, a więc takich, które ułatwiały by otwieranie nowych podmiotów gospodarczych i
tworzenie dodatkowych miejsc pracy.
29
Tabela Nr 2.
Stan i przyrosty zasobów mieszkaniowych w latach 1988 – 1997.
Lp.
Wyszczególnienie
1988r
1997r.
Przyrosty
Uwagi
1988-98r.
1.
Zasoby ogółem
Mieszkania
1732
1855
123
m2/m
izby
m2 pow. użytkowej
5856
6566
710 14571
114429
= 118,5 34,4 m2/M
129000
7812
423
ludność w mieszkaniach
7389
Tabela Nr 3.
Standardy mieszkaniowe w Gminie Jodłownik w latach 1988 i 1997.
Lp.
Wskaźnik zaspokojenia potrzeb
Miernik
Gmina
Jodłownik
1988 r.
1
Wygoda zamieszkania
m2 pow. użytkowej
15,5
2
Wielkość mieszkań
m2/ mieszkanie
66,0
3
1997 r.
M/izbę
1,26
1
Wygoda zamieszkania
m2/ mieszkańca
16,5
Mieszkańców/mieszkanie
4,21
2
Zagęszczenie mieszkań
m2/mieszkanie
69,5
3
mieszkańcy/izbę
1,19
30
Tabela Nr 4.
Wychowanie przedszkolne w Gminie Jodłownik w latach 1990/91 i 1997/98
Wyszczególnienie
1988
1998
2008
Placówki ogółem
14
12
9
Oddziały
15
13
-
Miejsca
80
40
55
188 -32,5%
174
19
19
14
Przedszkola
3
2
5
Oddziały
4
2
2
Miejsca
80
40
80
Ilość dzieci
97
38
74
Ilość nauczycieli
8
8
5
Oddziały przy szkołach
11
10
9
Oddziały
11
11
11
Miejsca
X
X
-
177
150
110
11
11
9
Ilość dzieci
274 -41%
Ilość nauczycieli
w tym:
Ilość dzieci
Ilość nauczycieli
wg Rocznika Statystycznego województwa nowosądeckiego - 1989 WUS Nowy Sącz, materiały
Urzędu Statystycznego oraz Urzędu Gminy.
Tabela Nr 5.
Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne w Gminie Jodłownik 1988 r. – 2008 r.
Lp.
Wyszczególnienie
1988
1
Ilość szkół
8
2
Ilość uczniów
3
Oddziały
1
4
Pomieszczenia do nauki
1
31
1998
2008
10
1396 w tym 150
klasy
zerowe
70
60
7
1141
w tym 110
klasy zerowe
55
Tabela Nr 7.
Szkolnictwo podstawowe w Gminie Jodłownik w stanie istniejącym (IX. 1998)
- standardy obsługi (źródło: materiały ewidencji szkół Urzędu Gminy).
Lp. Placówki
1
2
Uwagi
(wyposaż. w sale
gimnastyczne)
Standardy
uczniów zmiano- m2 pow. m2 pow.
wość
na 1
uż. na 1 terenu na
oddz.
na
pdn.
ucznia 1 ucznia
pdn.
3
4
5
6
7
1 SP. Jodłownik
25,2
1,1
3: 7
15,2
2 SP. filia -Sadek
14,5
1,0
3,3
51,7
3 SP. Szczyrzyc
41,2
1,8
3,3
34,5
4 SP. filia Góra
Świętego Jana
5 SP. Krasne
- Lasocice
6 SP. filia Słupia
7,7
0,7
8,0
356,2
oddano w 2004 r. salę
gimnastyczną
20,6
1,3
3,7
47,2
10,3
0,7
4,8
161,3
7 SP. Wilkowisko
29,9
1,1
4,2
37,3
8 SP. Szyk
30,3
1,5
3,0
59,3
9 SP. Kostrza
10,5
1,0
3,4
66,7
10 SP. Mstów
Prowadzona przez
Stowarzyszenie Oświatowe
od 2001 roku
Powołana w roku 1999 po
likwidacji szkół w Sadku i
Kostrzy
11 SP. Sadek –
Kostrza
Gmina ogółem:
23,3
1,2
3,7
32
46,0
Tabela Nr 8.
Kultura i kult religijny - obiekty w 1988 - 2007 r.
Lp.
Nazwa placówki
Jednostka
charakterystyczna
1988 r.
1998 r.
2007 r.
Obiekty kultury
1
Ośrodki i domy kultury m2 pow. użytkowej
-
-
-
ilość miejsc w sali
widowiskowej
100 a)
-
-
215 a)
6/610
6/610
11
6
1
39900
41800
45807
2
Kluby i świetlice
obiekty/ miejsca
3
Biblioteki
ilość placówek
ilość woluminów
4
Obiekty kultu
religijnego
łącznie, w tym:
ilość obiektów
8
8
8
5
Kościoły, kaplice
ilość obiektów
7
7
7
a) - bez miejsc w świetlicach OSP
Tabela nr 9.
Ochrona zdrowia i opieka społeczna - placówki Gminy Jodłownik 1988 - 2008 r.
Lp.
Wyszczególnienie
1988
Jednostka
1998
2008
charakterystyczna
1
Ośrodki zdrowia
ilość placówek
3/9 gab.
2
Apteki i punkty
apteczne
ilość obiektów
3
3/7 gab. +4
prywatne
2
3
Szpitale
ilość obiektów,
ilość łóżek
1
47
1
47
33
3/7 gab. + 4
prywatne
3
1
50
Tabela Nr 10.
Pozostałe usługi w latach 1988 - 1997/98.
Lp.
Wyszczególnienie
Jednostka charakterystyczna
Ilość obiektów
1988
1998
2008
1
OSP
7
8
2
Cmentarze – ha
6
7
8
4,36
3
Sport – boiska – ha
4
Placówki poczt.- telekom.
3
3
2,5
4
5
Administracja – m2
-
-
6
Obiekty turyst. il/miejsc
1/25
4/164
2/65
Tabela Nr 11.
Podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie REGON w Gminie
Jodłownik w 1997 r.
Rok
1997 r.
Ilość
Sekcja
Sekcja
Liczby podmiotów gospod.
podmiotów
gosp. ogółem
publiczna
prywatna
ogółem
264
12
252
34
Spółki
Osoby
cywilne
fizyczne
9
222
Tabela Nr 12.
1997 r.
ogółem
% ogółem
Osoby
% ogółem
fizyczne
1
31
117
28
12,6
2
Budownictwo
41
15,5
40
18,0
3
Handel i naprawy
83
31,4
79
35,6
4
11
4,2
11
5,0
5
Transport
38
17,0
6
Składowanie
39
14,8
7
Ochrona zdrowia
5
1,9
4
1,8
Tabela Nr 12 A.
2008 r.
ogółem
% ogółem
1
31
20
2
Budownictwo
56
36,1
3
Handel i naprawy
22
14,2
4
10
6,5
5
Transport
6
Składowanie
3
2,0
7
Ochrona zdrowia
6
3,8
155
100
Ogółem
27
17,4
35
ZESZYT NR 3
PROGNOZA DEMOGRAFICZNEGO
ROZWOJU LUDNOŚCI GMINY
ORAZ
SZANSE I ZAGROŻENIA ROZWOJU
RYNKU PRACY
KRAKÓW – 2009 r.
SPIS TREŚCI
I. PROGNOZA DEMOGRAFICZNEGO ROZWOJU LUDNOŚCI.
WSTĘP.
1. AKTUALNA SYTUACJA DEMOGRAFICZNA.
1.1. Charakterystyczne cechy struktur demograficznych.
1.1.1. Potencjał demograficzny.
1.1.2. Przyrost rzeczywisty ludności.
1.1.3. Struktura wiekowa ludności.
1.1.4. Podstawowe uwarunkowania i wnioski.
2 . SZACUNKOWA PROGNOZA DEMOGRAFICZNA POMIGRACYJNEGO
ROZWOJU LUDNOŚCI.
2.1. Założenia prognostyczne.
2. 2. Prognoza rozwoju ludności- przekształcenia strukturalne.
2. 3. Konsekwencje zmian w strukturze ludności dla kształtowania
perspektywicznej polityki społeczno – gospodarczej.
II. RYNEK PRACY – SZANSE I ZAGROŻENIA.
1. ZAŁOŻENIA BADAŃ I CHARAKTERYSTYKA ŹRÓDEŁ INFORMACJI.
1.1. Podstawowe determinanty zmian na rynku pracy.
1.2. Źródła informacji.
2 . PODSTAWOWE WYRÓŻNIKI I DETERMINANTY RYNKU PRACY.
2.1. Lokalne zasoby pracy.
2.2. Pracujący wg struktury własnościowej i sekcyjnej.
3. BEZROBOCIE.
3.1.Rozmiary bezrobocia.
3.2. Identyfikacja czynników determinujących stan.
4. PODSTAWOWE DETERMINANTY KSZTAŁTUJĄCE SYTUACJĘ NA RYNKU
PRACY.
4.1. Wielkości podaży zasobów pracy.
4.2. Czynniki decydujące o stopniu równowagi lokalnego rynku pracy.
5. REASUMPCJA.
2
DZIAŁ I. PROGNOZA DEMOGRAFICZNEGO ROZWOJU LUDNOŚCI.
WSTĘP
Bardzo ważnym uwarunkowaniem, mającym znaczny wpływ na przebieg procesów
rozwojowych są czynniki demograficzne. Obecne i przyszłe tempo rozwoju ludności
i związane
z tym zmiany wielkościowe populacji wg podstawowych grup wiekowych,
stanowią podstawowe przesłanki dla formowania strategii i kierunków społecznogospodarczego
i
przestrzennego
rozwoju
Gminy.
W
przypadku
uwarunkowań
demograficznych przyszłość, nawet ta odległa w horyzoncie czasowym, tj. 15-20 lat, w dużym
stopniu daje się przewidzieć, gdyż jest zdeterminowana teraźniejszością. Już obecnie można
określić, albo co najmniej uświadomić sobie problemy, jakie w wyniku procesów
demograficznych pojawią się na przykład: na rynku pracy, (jako odzwierciedlenie możliwości
rozwoju miejscowych zasobów pracy), w zakresie opieki nad małymi dziećmi, organizacji
szkolnictwa, czy też zabezpieczeń dla ludzi w wieku podeszłym.
Celem opracowania jest przedstawienie tak rozumianych, perspektywicznych
uwarunkowań demograficznych. Charakteryzuje ono w przekroju poszczególnych pięciolatek
– do roku 2010 i w kierunku do roku 2020 – skalę zmian w liczbie i strukturze ludności,
w grupach wieku mających znaczenie dla obecnej i przyszłej polityki społeczno-gospodarczej.
3
1. AKTUALNA SYTUACJA DEMOGRAFICZNA.
1.1. Charakterystyczne cechy struktur demograficznych.
1.1.1. Potencjał demograficzny.
W 1997 r. (wg stanu na koniec roku) Gminę Jodłownik zamieszkiwało2 7,8 tys. osób.
Tabela Nr 1.
Struktura ludność Gminy Jodłownik
Wyszczególnienie
Ogółem
• Mężczyźni
• Kobiety
Stan na 31.XII.w osobach
(struktura w % %)
1988 r.
1997r.
7.370
(100,0%)
3.559
(48,3%)
3.811
(51,7%)
7.830
(100,0%)
3.880
(49,6%)
3.950
(50,4%)
Dynamika zmian
w latach 1988-1997
w%%
106,2%
109,0%
103,6%
Relacja do danych wojewódzkich
Udział w liczbie
ludności
województwa
nowosądeckiego
ogółem
1,1%
1,1%
Ogólny
wskaźnik dla
województwa
108,4%
Udział w wiejskiej
ludności woj.
nowosądeckiego
1,7%
1,6%
Wskaźnik dla ludności wiejskiej woj.
nowosądeckiego
109,0%
Przedstawione w Tabeli Nr 1 podstawowe wskaźniki, charakteryzujące potencjał
demograficzny Gminy Jodłownik wskazują, że:
dynamika rozwoju ludności Gminy jest niższa od średnich wartości dla województwa
nowosądeckiego i to zarówno w relacji do ludności ogółem jak i ludności wiejskiej
województwa, czego efektem jest zmniejszający się udział ludności Gminy
w strukturach ogólnowojewódzkich;
w ostatnich kilku latach nastąpiło pewne wyrównanie płci - udział mężczyzn
w ogólnej populacji ludności Gminy zbliżył się do 50% - tzw. ludność faktycznie
zamieszkała = ludność zameldowana na pobyt stały + zameldowani na pobyt
czasowy.
4
Średnia gęstość zaludnienia na 1 km2 w Gminie wynosi 108 osób (średnia dla
województwa nowosądeckiego 133 osób, a dla gmin wiejskich 95 osoby). Stad wniosek, że
obszar Gminy jest nieco bardziej zaludniony, niż średnio w gminach wiejskich województwa
nowosądeckiego.
1.1.2. Przyrost rzeczywisty ludności.
Jednym z ważnych elementów oceny stopnia rozwoju Gminy jest tempo
rzeczywistego przyrostu demograficznego3. Na przyrost ten składają się dwa podstawowe
czynniki kształtujące liczbę ludności. Są to:
przyrost naturalny - będący różnica pomiędzy liczba urodzeń i zgonów;
saldo migracji - różnica między napływem a odpływem ludności.
Wzajemne proporcje oraz bezwzględne wielkości tych elementów kierunek i
dynamikę zmian ludnościowych.
Tabela Nr 2.
Ruch naturalny ludności
Wyszczególnienie
Urodzenia żywe
Zgony
Przyrost naturalny
1988 r.
1997 r.
w osobach 1000 ludności
153
20,2
83
10,9
70
9,2
w osobach na 1000 ludności
125
15.6
104
13,0
21
2,6
Porównanie przedstawionych w Tabeli Nr 2 mierników wskazuje na zahamowanie
tempa rozwoju naturalnego ludności Gminy. Na sytuację ta rzutuje przede wszystkim
obserwowany w ostatnich latach spadek urodzeń. Efektem tych przekształceń jest obniżenie
się wskaźnika przyrostu naturalnego z 9,2 %» w 1988 r. do 2,6%o w 1997 r.
Trzeba tu także zaznaczyć, że Gmina charakteryzuje się wyraźnie niższym tempem
przyrostu naturalnego, niż średni wskaźnik dla gmin wiejskich woj. nowosądeckiego
(8,2°/00). Drugim czynnikiem, wpływającym na tempo przyrostu rzeczywistego ludności
Gminy, są przepływy migracyjne. Przedstawione w Tabeli Nr 3 saldo migracyjne w 1988 r. i
1997 r. wskazuje na odpływowy charakter Gminy.
tylko ludności zameldowanej na pobyt stały.
5
3
Rzeczywisty przyrost ludności dotyczy
Tabela Nr 3.
Saldo migracji wewnętrznej i zagranicznej w osobach
Wyszczególnienie
Ogółem
saldo migracji
wewnętrznej zewnętrznej
(krajowej) (zagranicznej)
-17
-
1988 r.
Ogółem
-17
1997 r.
Ogółem
-25
-25
-
Porównanie przyrostu naturalnego i salda migracyjnego wskazuje, że w roku 1997
ludność zameldowana na pobyt stały na terenie Gminy uległa zmniejszeniu; przyrost
naturalny wynosił 21 osób, a saldo odpływu migracyjnego - 25 osób.
1.1.3. Struktura wiekowa ludności.
Analiza struktury wiekowej ludności Gminy, wg podstawowych grup wiekowych,
wskazuje na nieco korzystniejszy układ strukturalny i to zarówno w porównaniu do średnich
struktur województwa nowosądeckiego jak i wartości ogólnokrajowych. Świadczy o tym
stosunkowo niski odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym - szczególnie w relacji do
wartości ogólnokrajowych (Tabela Nr 4).
Tabela Nr 4.
Struktura wiekowa wg podstawowych grup wiekowych w %%
Wiek*
Polska
Ogółem
przedprodukcyjny
Produkcyjny
Poprodukcyjny
100,0
26,2
59,5
14,3
woj.
nowosądeckie
ogółem
100,0
31,3
56,1
12,6
tereny wiejskie
województwa
Gmina
Jodłownik
100,0
32,7
54,7
12,6
100,0
32,1
52,3
15,6
* Podstawowe grupy wiekowe:
ludność w wieku przedprodukcyjnym - 0-17 lat
ludność w wieku produkcyjnym - 18-59 lat kobiety i 18-64 lat mężczyźni
ludność w wieku poprodukcyjnym
- 60 i więcej lat kobiety oraz 65 i więcej lat
mężczyźni.
6
Rozkład cząstkowej struktury wiekowej zarówno w liczbach bezwzględnych, jak
i odsetkach ilustrują przedstawione poniżej Tabela Nr 5 i Tabela Nr 6.
Tabela Nr 5.
Ludność wg wieku (stan na 31 XII 1997 r.) w osobach
Grupy wieku
Gmina Jodłownik
Ogółem
wiek 0-2 lat
wiek 3-6
wiek 7-14
wiekl5-18
wiek 19-24
wiek 25-29
wiek 0-17
wiek 18-59K/64m.
w tym: 18-44
45-59K/45-64m.
wiek 60 i więcej K 65
i więcej M
7.830
375
579
1.171
526
733
560
2.511
4.092
2.887
1.205
1.227
Cząstkowe grupy wiekowe:
1 - ludność w tzw. wieku żłobkowym - 0-2 lata;
2 - ludność w tzw. wieku przedszkolnym - 3-6 lat;
3 - ludność w tzw. wieku szkoły podstawowej - 7-14 lat;
4 - ludność w tzw. wieku szkoły średniej - 15-18 lat;
5 -ludność w tzw. wieku szkoły wyższej ew. stabilizowania się zawodowego - 19-24 lat;
6 - ludność w tzw. mobilnym wieku produkcyjnym - 18-44 lat;
7 - ludność w tzw. niemobinym wieku produkcyjnym - 45-59 lat Kob.i 45-64 lat Męż.;
8 - ludności w tzw. wieku tworzenia nowych gospodarstw domowych - 25-29 lat.
7
Tablica Nr 6.
Struktura wiekowa ludności gminy Jodłownik
w porównaniu do średnich struktur województwa nowosądeckiego w % %
wg stanu na 1. I. 1998r.
__________
Grupy wieku
Struktura wiekowa w % %
województwo
nowosądeckie
ogółem
gminy
wiejskie
województwa
nowosądeckiego
Gmina
Jodłownik
Różnica w punktach
procentowych pomiędzy
średnią strukturą gmin
wiejskich a Rabą Wyżną
* (kol. 4-3)
2
3
4
5
Ogółem
100,0
100,0
100,0
*
wiek 0-2 lat
wiek 3-6 lat
wiek 7-11.4 lat
wiek 15-18 lat
wiek 19-24 lat
wiek 25-29 lat
wiek 0-17 lat
wiek 18-59K/64M.
wiek 18-44
wiek M 45-64, K
45-59
wiek K 60+ M65
+
4,4
6,8
14,7
7,3
9,5
7,5
31,4
56,1
39,8
16,3
4,9
7,4
15,2
7,0
9,8
7,8
32,8
54,6
39,6
15,0
4,7
7,4
14,9
6,8
9,3
7,2
32,1
52,2
36,9
15,3
-0,2
-0,3
-0,2
-0,5
-0f6
-0,7
-2,4
-2,7
+ 0,3
12,5
12,6
15,7
+ 3,1
1
*Znak - („minus”) oznacza mniejszy udział w Gminie Jodłownik niż średnio w gminach wiejskich województwa
nowosądeckiego.
1.1.4. Podstawowe uwarunkowania i wnioski.
Analiza rozkładu cząstkowej struktury pozwala na sformułowanie następujących
uwag i wniosków:
1- udział dzieci i młodzieży
jest we wszystkich cząstkowych grupach nieco
mniejszy niż przeciętnie w gminach wiejskich województwa;
2- udział ludności w wieku przedprodukcyjnym jest mniejszy
od średniego
poziomu dla gmin wiejskich województwa o 0,7 punktu procentowego;
8
3- odsetek ludności w wieku
produkcyjnym jest mniejszy o 2,4 punkty
procentowe od pozostałych gminach wiejskich województwa i to przede
wszystkim w wieku mobilnym (2,7);
3- odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym jest wyraźnie wyższy od średniego
dla gmin województwa (3,1).
Stopień natężenia i zmienności w czasie przebiegu procesów demograficznych pozwala
na wyróżnienie charakterystycznych cech Gminy, które stanowić będą także o tempie i zakresie
przekształceń demograficznych w okresie perspektywicznym:
1- wyraźnie słabsza dynamiki rozwoju ludności, głównie w następstwie spadku
dzietności kobiet oraz ilości zawieranych małżeństw;
2- obniżenie się przyrostu naturalnego, poprzez spadek liczby urodzeń, przy wzroście
poziomu zgonów;
3- wyraźnie starsza od przeciętnej w gminach wiejskich województwa – struktura
wiekowa (mniej korzystna we wszystkich podstawowych grupach wiekowych;
5- odpływowy charakter Gminy (ujemne saldo migracyjne).
Generalnie rzecz biorąc, sytuację demograficzną w Jodłowniku można określić jako
mniej korzystną w porównaniu do średniej dla gmin wiejskich województwa, co pozwala
założyć,
że
dalszy
rozwój
demograficzny
Gminy
będzie
wolniejszy
od
prognostycznych, określonych dla terenów wiejskich województwa nowosądeckiego.
9
założeń
2.
SZACUNKOWA PROGNOZA DEMOGRAFICZNA POMIGRACYJNEGO
ROZWOJU LUDNOŚCI GMINY JODŁOWNIK DO 2020 ROKU.
2.1. Założenia prognostyczne.
Szacunkowa pomigracyjna prognoza rozwoju gminy na lata 1997-2010 r. oraz
w kierunku do 2020 r. została opracowana w oparciu o:
trendy rozwoju ludności województwa nowosądeckiego (dla obszarów wiejskich
województwa) określone w najnowszej pomigracyjnej prognozie opracowanej przez
Główny Urząd Statystyczny;
specyficzne cechy stosunków ludnościowych w Jodłowniku, m. in. takie jak:
- utrzymujący się odpływowy charakter migracyjny;
- obniżające się wskaźniki przyrostu naturalnego
(przyrost ludności liczony na 1.000 mieszkańców);
- nieco odmienna (mniej korzystna) od średnich wskaźników dla obszarów
województwa nowosądeckiego - struktura wiekowa ludności; rozbieżności te
dotyczą między innymi: niższego odsetka ludności w wieku przedprodukcyjnym
i relatywnie wyraźnie wyższego stopnia zaawansowania procesu starzenia się
ludności.
Podstawową bazę prognostyczną stanowiły założenia przyjęte w najnowszej
ogólnopolskiej prognozie GUS. Prognoza ta opracowana została metodą składnikową,
a
obliczenia
przewidywanych
stanów
ludności
wykonane
zostały
oddzielnie
dla
poszczególnych województw w przekroju miasto-wieś, przy wykorzystaniu współczynników
urodzeń, zgonów i migracji.
GUS opracowując przedmiotową prognozę demograficznej uwzględnił następujące
tendencje w kształtowaniu kierunków i tempa przekształceń strukturalnych w rozwoju ludnościowym woj. nowosądeckiego:
wzrost poziomu współczynnika dzietności kobiet (woj. nowosądeckie - 1995 r. 206 dzieci na 100 kobiet, w 2020 r. - 211; średnio w kraju wskaźnik ten będzie
mniejszy i ulegnie zwiększeniu z 162 do 192 w 2020 r.).
stopniowy wzrost długości życia, aż do osiągnięcia w 2020 roku (dla
województwa nowosądeckiego) 73,8 lat dla mężczyzn i 79,1 lat dla kobiet;
10
niewielki wzrost, a po 2005 r. spadek współczynnika urodzeń na 1000 ludności,
przy równoczesnym powolnym wzroście współczynnika zgonów, związanym
z wzrastającą populacją ludzi w starszych grupach wiekowych;
w zasadzie utrzymanie obecnych tendencji w natężeniu i kierunkach ruchów
migracyjnych do końca lat 90-tych, a następnie nieznaczny ewentualny wzrost
odpływu migracyjnego.
Przystępując
do
ustaleń
prognostycznych
dla
Gminy
przyjęto
zmienność
współczynników demograficznych jako wypadkową zróżnicowań i trendów lokalnych, ogólno
wojewódzkich
(dla
gmin
wiejskich
województwa
nowosądeckiego)
oraz
założeń
prognostycznych o charakterze ogólnokrajowym.
Za podstawę wyjściową prognozy przyjęto dane statystyczne za rok 1997.
Uwzględniono
ponadto
aktualnie
notowane
wskaźniki
dotyczące
natężenia
ruchu
naturalnego (urodzeń i zgonów) oraz tempo procesów migracyjnych (saldo migracyjne).
Przyjęto, że do podstawowych czynników kształtujących perspektywiczny przebieg
procesów demograficznych w Jodłowniku należeć będą:
utrzymujący się na niższym poziomie od średniego wskaźnika dla gmin wiejskich
województwa przyrost naturalny, który w latach następnych może ulec
nieznacznej poprawie;
utrzymujące się w ciągu najbliższych lat trendy migracyjne (odpływ migracyjny);
wyraźnie zaznaczający się proces starzenia się miejscowej ludności (wzrost
udziału ludności w wieku poprodukcyjnym oraz w starszych grupach wieku
produkcyjnego czyli w tzw. wieku niemobilnym - zjawisko to będzie wynikiem
„wchodzenia”, w starsze grupy wieku liczebnie licznych roczników urodzonych
w końcu lat 50-tych i w latach 60-tych, stąd też mimo zakładanego przedłużenia
trwałości życia spodziewać się należy nieznacznie zwiększonego współczynnika
zgonów.
11
2.2. Prognoza rozwoju ludności - przekształcenia strukturalne.
Na podstawie przedstawionych założeń, oszacowane zostały prognozowane stany
ludności dla następujących horyzontów czasowych:
- rok 2000,
- rok 2005,
- rok 2010,
- rok 2020 (założenia kierunkowe).
Dane te ilustrują załączniki nr 1 – 2.
Załącznik nr 1: Stany ludności i struktura wiekowa w %%.
Załącznik nr 2: Stany ludności i zmiany w liczbach bezwzględnych w okresach pięcioletnich.
Analiza zawartych w załączonych tablicach danych liczbowych pozwala na
sformułowanie dwóch podstawowych wniosków:
1- dynamika przyrostu ludności w Gminie powinna - generalnie rzecz biorąc –
utrzymywać się na niższym poziomie od przyjętych w najnowszej prognozie
demograficznej GUS dla obszarów wiejskich województwa nowosądeckiego,
2- przekształceniom ulegać będą struktury wiekowe ludności i to zarówno
w podstawowych jak i w cząstkowych grupach wieku.
W całym okresie perspektywicznym obserwowany będzie proces przekształceń
struktury wiekowej. Zmiany te będą wielokierunkowe i z różną siła oddziaływać będą na
poszczególne grupy wieku.
Dynamikę zmian poszczególnych grup wiekowych w latach 1998 – 2020
ilustruje Rycina Nr 1.
12
Rycina Nr 1.
Dynamika zmian liczebności poszczególnych grup wiekowych
w latach 1998-2020
(stan na 31.XII.1997 r. = 100%)
13
Ważnym aspektem przekształceń strukturalnych będzie tzw. „falowanie" cząstkowych
grup wiekowych - często odmienny w czasie przyrost, ew. spadek, wyrażony zarówno
w liczbach bezwzględnych, jak również w udziale cząstkowych grup wiekowych w ogólnej
populacji ludności. Przekształcenia te, wymuszać będą konieczność formułowania,
adekwatnych do perspektywicznych – potrzeb miejscowej społeczności, kierunków rozwoju
infrastruktury społecznej i technicznej. Przykładowo: dostosowywanie lokalnej bazy szkolnej
do zmieniającego się w czasie zapotrzebowania na kształcenie, czy też objęcia opieką
zdrowotną i społeczną, zwiększającej się populacji ludności starszej.
Liczebność ludności w wieku przedprodukcyjnym będzie ulegać zmniejszaniu,
praktycznie aż do 2005 r. i dopiero w dalszym okresie perspektywicznym może nastąpić
odwrócenie tej spadkowej tendencji.
I tak w zakresie:
- liczebności dzieci w wieku żłobkowym – spodziewać się trzeba wzrostu (o 70 osób)
populacji do 2010 r. (efekt wchodzenia w wiek rozrodczy liczebnie liczniejszych roczników),
w latach następnych nastąpić może stabilizacja tej grup wiekowych;
- liczebności dzieci w wieku przedszkolnym – po spodziewanym spadku do 2000 r. (o 60
osób) powinna w kolejnych latach systematycznie wzrosnąć (o ca 120 osób);
- liczebności dzieci w wieku szkoły podstawowej – co najmniej do 2010 r. następować
będzie spadek liczebności tej populacji (o około 100 osób), po roku 2010 nastąpi
stabilizacja;
- liczebności młodzieży w wieku szkoły średniej – nastąpi nieznaczny przyrost do 2000 r.
(o 30 osób) później spodziewać się można spadku do 2020 r. (o 80 osób).
Przewidywane wprowadzenie reformy szkolnictwa powodować będzie konieczność
określenia liczby dzieci i młodzieży wg nowych typów szkół. Liczebność dzieci i młodzieży wg
nowego podziału została przedstawiona w aneksie do niniejszego opracowania.
Populacja ludności w wieku produkcyjnym będzie wzrastać praktycznie aż do 2020 r.
(w sumie o ok. 0,7 tys. osób). Wzrost ten będzie rezultatem wchodzenia w wiek produkcyjny
(szczególnie w ciągu najbliższych kilku lat) licznych roczników obecnie uczących się
w szkołach średnich. Zaznaczyć jednak trzeba, że tempo tego przyrostu może maleć
w poszczególnych okresach pięcioletnich.
14
Przedstawionym powyżej zmianom towarzyszyć będzie zaznaczający się proces
starzenia się ludności w wieku produkcyjnym (wzrastający odsetek ludności w wieku
niemobilnym z 15,3 % w 1997 do 18,9% w 2020 r.).
W cząstkowych grupach wieku produkcyjnego na szczególną uwagę zasługują zmiany:
w kształceniu na poziomie szkoły wyższej, ew. tzw. stabilizacji zawodowej (19-24
lat): liczba ludności zwiększy się do 2010 r. o ok. 40 osób aby w kolejnych
pięcioleciach nieznacznie się zmniejszyć;
w tzw. grupie zakładania rodziny – nowych gospodarstw domowych (19-29
lat): liczebność tej populacji wzrośnie do 2010 o ok. 80 osób, a do roku 2020 o
dalsze 30 osób.
Systematycznie
wzrastać
będzie
liczebność
populacji
ludności
w
wieku
poprodukcyjnym*. W okresie prognostycznym (1998 r.– 2020 r.) populacja ta powinna ulec
zwiększeniu o około 270 osób. W rezultacie opisanych zmian, w 2020 roku odsetek tej grupy
ludności w ogólnej liczbie mieszkańców Gminy osiągnie poziom 16,9%. Warto tu jednak
zaznaczyć, że odsetek ludności w tej grupie wiekowej będzie wyższy od średniej dla
obszarów wiejskich w kraju.
2.3. Konsekwencje zmian w wielkościach i strukturze ludności dla kształtowania perspektywicznej polityki społeczno-gospodarczej i przestrzennej
w Gminie Jodłownik.
Rozwój
demograficzny
Gminy,
a
zwłaszcza
kierunki
zmian
ilościowych
poszczególnych grup wiekowych miejscowej ludności, stanowią jedną z podstawowych
przesłanek decydujących o kierunkach perspektywicznej polityki społeczno-ekonomicznej i
przestrzennej. Przykładowo dotyczyć one powinny:
dostosowywania
lokalnej
bazy
szkolnej
do
zmieniającego
się
w
czasie
zapotrzebowania na kształcenie,
tworzenia nowych miejsc pracy dla zwiększających się zasobów pracy (przyrost
ludności w wieku produkcyjnym),
objęcia opieką zdrowotną i społeczną zwiększającej się populacji ludności starszej,
przygotowania nowych terenów pod budownictwo mieszkaniowe dla nowych
gospodarstw domowych.
15
W zasadzie w całym prognozowanym okresie czasu, następować będzie przyrost
populacji w wieku o największej częstotliwości zawierania związków małżeńskich
i zakładania nowych gospodarstw domowych (20*29 lat). W tym kontekście szczególnej
wagi nabiera konieczność tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi budownictwa
mieszkaniowego.
Jednym z decydujących elementów kształtowania przyszłościowej polityki społecznogospodarczej jest przewidywany przyrost liczby ludności w wieku produkcyjnym. Jak już
zaznaczono, prognoza zakłada, że do 2020 roku, czyli w przeciągu najbliższych dwudziestu
lat, populacja ludności w wieku produkcyjnym może zwiększyć się w Gminie o 0,7 tys. osób.
Przyjmując utrzymanie się współczynników aktywności zawodowej na obecnym
poziomie3 , prognozować można, że w latach 1998-2020 podaż zasobów pracy w Gminie
zwiększyć się może o około 0,6 tys. osób. Przeprowadzony w ten sposób uproszczony
szacunek przyrostu podaży czynnych zawodowo, obarczony jest jednak pewnymi wadami.
Zauważyć bowiem trzeba, że w omawianym okresie następować mogą zmiany
w aktywności zawodowej poszczególnych grup wiekowych.
Niebagatelne znaczenie ma także fakt, że praktycznie rzecz biorąc ponad 2/3
ogólnego przyrostu roczników w wieku produkcyjnym dotyczyć będzie tzw. niemobilnego
wieku produkcyjnego, w którym z natury rzeczy cząstkowe współczynniki aktywności
zawodowej – w miarę procesu starzenia się ludności – ulegają stopniowemu obniżeniu. Stad
też należy szacować, że do 2010 r. przyrost aktywnych zawodowo nie powinien przekroczyć
0,5 tys. osób.
Przedstawione powyżej szacunki dotyczące przyrostu nowych zasobów pracy,
którym należałoby stworzyć miejsca pracy, to jedno z podstawowych wyzwań stojących
przed władzami Gminy. Problem ten nabiera szczególnego znaczenia w kontekście, jak się
wydaje nieuchronnej – w okresie perspektywicznym – restrukturyzacji gminnego rolnictwa,
której
efektem
może
być
„uwalnianie"
wolnej
siły
roboczej,
utajonej
w indywidualnych gospodarstwach rolnych w formie tzw. przeludnienia agrarnego.
* zgodnie 2 szacunkami GUS wskaźnik aktywności zawodowej ludności w wieku produkcyjnym
w gminach wiejskich woj. nowosądeckiego szacowany jest aktualnie na poziomie 82,9%.
16
obecnie
DZIAŁ II. RYNEK PRACY GMINY JODŁOWNIK –
SZANSE I ZAGROŻENIA.
1. ZAŁOŻENIA BADAŃ I CHARAKTERYSTYKA ŻRÓDEŁ INFORMACJI.
Obydwie wielkości kształtowane są pod wpływem wielu czynników wewnętrznych, tkwiących
w specyfice Gminy oraz czynników zewnętrznych względem zjawisk i procesów mających
miejsce w gospodarce Jodłownika.
Wśród składowych lokalnego rynku pracy, ważną rolę odgrywa zjawisko bezrobocia.
Jego wielkość - w przypadku Gminy - zależy nie tylko od stopnia wzajemnej zgodności
pomiędzy popytem, a podażą miejscowego rynku pracy ale także - a może nawet przede
wszystkim - od roli jaką na nim odgrywają wyjazdy do pracy 1 poza obszar Gminy.
W podstawowej bowiem mierze rejestrowane w Gminie bezrobocie to efekt z jednej
strony zwolnień z pracy - szczególnie z poza gminnych rynków pracy z drugiej zaś braku
ofert pracy - dla wchodzącej w wiek produkcyjny miejscowej młodzieży.
1. 2. Źródła informacji.
Do oceny sytuacji na lokalnym rynku pracy w Jodłownika wykorzystane zostały
materiały pochodzące z różnych źródeł, w tym m.in.:
publikacje i materiały źródłowe Urzędu Statystycznego w Limanowej,
materiały Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Nowym Sączu,
materiały studialne i robocze autora opracowania.
Ocena ta w przypadku Gminy Jodłownik jest poważnie utrudniona. Podstawową
barierę stanowi bowiem brak danych statystycznych, dotyczących liczby pracujących w całej
gospodarce narodowej Gminy. Szczegółowe dane z tego zakresu są praktycznie możliwe do
uzyskania tylko w ramach wyników Narodowego Spisu Powszechnego (ostatni NSP1988 r.).
1
Zwalniani z pracy w mieście rejestrują się jako bezrobotni w miejsca swego zamieszkania, czyli w Gminie
Jodłownik.
17
Stad też, w okresach między spisami, GUS szacuje dane dla całej gospodarki, m.in. na
podstawie
prowadzonych
okresowo
minispisów 2 ,
ale
niestety
tylko
w
układach
ogólnokrajowym i wojewódzkich.
Dane empiryczne w układach gminnych opracowywane są jedynie na podstawie
sprawozdań Z 01, czyli dotyczą wyłącznie pracujących w zakładach zatrudniających powyżej
5 osób. Nie obejmują więc, praktycznie rzecz biorąc, całego rolnictwa indywidualnego oraz
drobnej wytwórczości i handlu, a pracujący w tych działach gospodarki stanowią przecież
podstawową grupę czynnej zawodowo ludności Gminy Jodłownik.
Niemniej jednak wydaje się, że zestaw zaprezentowanych danych empirycznych
i dość bogaty wachlarz wskaźników strukturalnych umożliwia formułowanie poprawnych
wniosków.
2. Podstawowe wyróżniki i determinanty rynku pracy Jodłownika.
Potrzeba opracowywania w miarę aktualnego bilansu miejscowych zasobów pracy przy równoczesnym odległym terminie ostatniego spisu powszechnego - stworzyła
konieczność przeprowadzenia własnych szacunków miejscowej ludności czynnej zawodowo.
Wychodząc z tego założenia - opierając się o stosowaną przez GUS metodę szacowania
tzw. ludności cywilnej czynnej zawodowo - podjęta została próba szacunku lokalnych
zasobów pracy. W szacunkach tych uwzględniono następujące elementy składowe tych
zasobów:
aktualną wielkość (wg stanu na 30. IX.1997 r.) pracujących w gospodarce
narodowej 3 ,
szacunek pracujących w rolnictwie indywidualnym 4
pracujących w zakładach zatrudniających poniżej 5 osób - szacunek własny
autora na podstawie danych dot. osób fizycznych prowadzących działalność
gospodarczą 5 ,
rejestrowane bezrobocie - wg stanu na 31. XII. 1997 r.
saldo migracji wahadłowej (saldo minusowe przewaga wyjazdów do pracy
poza teren gminy nad dojazdami do pracy z poza terenu gminy).
Obejmujących z reguły tylko kilkuprocentowa próbkę badawczą.
Bez zakładów prowadzonych przez osoby fizyczne, w których liczba pracujących nie przekracza 5
osób.
4
Dane na podstawie Powszechnego Spisu Rolnego z 1996 r.
2
3
5
Dane zarejestrowane w rejestrze Regon.
18
Suma powyższych składników pozwoliła określić wielkość cywilnej ludności aktywnej
zawodowo 6 , która jednak w skali lokalnych rynków pracy obarczona jest pewnym błędem
(brak aktualnych danych dot. salda migracji wahadłowej).
Biorąc pod uwagę przedstawione powyżej wyjaśnienia, aktualną (wg stanu na koniec
1997 r.) wielkość czynnych zawodowo w Jodłownika szacować można na około 4,5 tys.
osób.
Tabela nr 1.
Szacunek zasobów pracy Gminy Jodłownik wg stanu na 1997 r.
Wyszczególnienie
w tys. osób
Udział %%
Zasoby pracy razem
w tym:
- pracujący w gospodarce narodowej w zakładach
pracy powyżej 5 osób
- pracujący w zakładach pracy zatrudniających
poniżej 5 osób
4,5
100,0
3,6
0,4
80,0
8,9
0,3
6,7
2,9
0,5
64,4
11,1
Saldo migracji wahadłowej (znak minus przewaga wjazdy
do pracy poza teren Gminy) 7
-0,4
8,9
Obliczenia własne
6
7
GUS szacuje ww. dane tylko w układach wojewódzkim i rejonów zatrudnienia (obszary działania
rejonowych urzędów pracy), organy statystyczne nie dysponują tego typu szacunkami dla poszczególnych
gmin.
Szczegółowe badania dotyczące wielkości migracji wahadłowej (dojazdów - wyjazdów do pracy) przeprowadza GUS
w trakcie NSP. Wg wyników ostatniego NSP - 1988 r. do pracy w Gminie Jodłownik dojeżdżało do pracy 87
osób, poza teren Gminy wyjeżdżało 531 osób (saldo migracji wahadłowej wynosiło wiec - 443 osoby). Brak
aktualnych badań dotyczących migracji wahadłowej poważnie utrudnia wyszacowanie aktualnej wielkości
wyjeżdżających do pracy poza teren Gminy. Niemniej jednak wydaje się, że wyszacowanie aktualnego
ujemnego salda migracji w Gminie Jodłownik na poziomie ok. 400 osób nie będzie zbyt odległe od
faktycznego stanu.
19
Rycina Nr 1.
Struktura zasobów pracy Gminy Jodłownik.
Objaśnienia:
I - pracujący w gospodarce narodowej w zakładach pracy zatrudniających powyżej 5 osób
II - pracujący zakładach pracy zatrudniając poniżej 5 osób RI - pracujący w rolnictwie
indywidualnym
IV - rejestrowane bezrobocie
V - saklo migracji wahadłowej (wyjazdy do pracy poza teren Gminy)
Przedstawiona w Tabeli Nr 1 i na Rycinie Nr 1 struktura zasobów pracy Gminy
Jodłownik w sposób jednoznaczny wskazuje, że wiodąca funkcja gospodarcza Gminy jest
funkcja rolnicza. W rolnictwie indywidualnym pracuje 64,4% zasobów pracy gminy i 80,5%
aktualnie pracujących na terenie Gminy. Zaznaczyć jednak trzeba, że dosyć znacząca rolę
w zagospodarowaniu miejscowych zasobów pracy odgrywają wyjazdy do pracy poza teren
gminy - 8,9%.
20
Przedstawione w Tabeli Nr 2 dane dotyczące pracujących w zakładach pracy
zatrudniających powyżej 5 osób wskazują, że na terenie Gminy ta forma zatrudnienia
skupiała w 1997 r. 389 osób i praktycznie nie uległa większym zmianom w przeciągu
ostatnich lata (warty zauważenia jest jednak spadek liczby pracujących w 1997 r.). W 1997 r.
pracujący w sektorze prywatnym stanowią tylko 18,5% ogółu zatrudnienia w tej grupie
zakładów pracy.
Wziąwszy jednak pod uwagę fakt, że w pozostałych dziedzinach zatrudnienia - tzw. w
rolnictwie i zakładach zatrudniających poniżej 5 osób wszystkich pracujących zakwalifikować
można do sektora prywatnego, stwierdzić należy, że sektor prywatny skupia ponad 90%
ogółu pracujących w Gminie.
Tabela Nr 2.
Pracujący w gospodarce narodowej* w Gminie Jodłownik
Wyszczególnienie
Ogółem
w tym:
Sektor publiczny
Sektor prywatny
Struktura sektorowa w % %
.- sektor publiczny
- sektor prywatny
Liczba pracujących w osobach
1994 r.
471
1995 r.
476
1996 r.
430
1997 r.
389
349
122
100,0
74,1
25,9
376
100
100,0
79,0
21,0
311
119
100,0
72,3
27,7
317
72
100,0
81,5
18,5
Źródło: Dane US Limanowa.
* Dane statystyczne dotyczą pracujących w zakładach pracy zatrudniających 5 i więcej osób.
21
Rycina Nr 2.
Struktura pracujących w gospodarce narodowej wg sekcji EKD
(dane wg sprawozdania Z-01 - jednostki w których pracuje powyżej 5
osób)
wg stanu na 30. IX.1997 r.
Sekcja A - rolnictwo, leśnictwo i łowiectwo
Sekcja B - działalność produkcyjna
Sekcja C - budownictwo
Sekcja D - handel i naprawy
Sekcja F - transport, składowanie i łączność
Sekcja H - administracja publiczna
Sekcja I - edukacja
Sekcja J - ochrona zdrowia i opieka społeczna
Sekcja XX - pozostałe sekcje
Analiza aktualnej struktury sekcyjnej pracujących w Gminie (Rycina Nr 2) pozwala na
sformułowanie kilku spostrzeżeń. Są nimi:
1- największy odsetek pracujących skupia sekcja edukacja – ca 38 % ogółu
pracujących,
2- kolejną sekcją (pod względem udziału pracujących) ochrona zdrowia 20,6%,
3- w działalności produkcyjnej zatrudnionych jest tylko 0,5 % ogółu
pracujących.
4- struktura sekcyjna pracujących w zakładach pracy zatrudniających
powyżej 5 osób wskazuje w sposób jednoznaczny na usługowy charakter
zatrudnienia w tej grupie zakładów pracy.
22
3. BEZROBOCIE.
3.1. Rozmiary bezrobocia.
Bezrobocie - uwzględniając jego negatywny wpływ na stosunki społecznogospodarcze -osiąga na terenie Gminy dosyć niebezpieczne rozmiary. Wg stanu na koniec
1997 r. liczba osób zarejestrowanych jako bezrobotni wynosiła w Gminie 538 osób
i praktycznie rzecz biorąc przez cały rok utrzymywało się na podobnych poziomach.
Oszacowany dla Gminy poziom stopy bezrobocia 8 kształtuje się na poziomie 11,1% i
jest nieco niższy niż w całym obszarze Rejonowego Urzędu Pracy w Limanowej (13,9%).
3.2.
Identyfikacja
bezrobocia.
czynników
determinujących
stan
i
zmiany poziomu
Ocena bezrobocia w Jodłowniku pozwala na sformułowanie następujących
wniosków:
aktualnie rejestrowany poziom bezrobocia wskazuje na znaczny stopień zachwiania
równowagi na miejscowym rynku pracy;
wielkość wyjazdów do pracy poza obszar Gminy uzależniać będą sytuację na
gminnym rynku pracy od stanu równowagi na sąsiednich rynkach pracy – stąd też
za jeden z ważnych czynników równoważenia miejscowego rynkach pracy, należy
uznać: działania promocyjne oraz tworzenie sprzyjających warunków dla
organizacji miejsc pracy na terenie Gminy, w tym m.in. w szeroko pojętych
usługach i obsłudze rolnictwa.
8
Stopa bezrobocia - odsetek bezrobotnych w relacji do ogółu lokalnych zasobów pracy.
23
4. PODSTAWOWE DETERMINANTY KSZTAŁTUJĄCE SYTUACJĘ NA GMINNYM
RYNKU PRACY W OKRESIE PERSPEKTYWICZNYM.
4.1. Wielkość podaży zasobów pracy (zmiany ilościowe).
Podstawową przesłanką kształtującą perspektywiczny potencjał strony podażowej
gminnego rynku pracy będą zmiany w liczebność ludności w wieku produkcyjnym.
Opracowana na podstawie założeń GUS 9 prognozy pomigracyjnego rozwoju ludności Polski
do 2020 r. – hipoteza rozwoju ludnościowego Gminy – wskazuje, że zmiany ilościowe
populacji wieku produkcyjnego przedstawiać się powinny w sposób następujący (Tabela
Nr 6).
Tabela Nr 6.
Przyrost (spadek -) liczebności ludności w wieku
produkcyjnym w latach 1998-2020 w tys. – osób
Lata
1997-2000
2001-2005
2006-2010
2011-2020
1998-2020
w tym:
Wiek
0,04
0,27
0,23
0,22
0,76
mobilny 10
niemobilny11
0,01
0,15
0,05
0,08
0,29
0,03
0,12
0,18
0,14
0,47
Źródło: Prognoza autora opracowania.
Prognoza zakłada więc, że do 2020 roku, czyli w przeciągu najbliższych 23 lat,
populacja ludności w wieku produkcyjnym może zwiększyć się w Gminie o około 760 osób.
Uwzględniając jednak spodziewany wzrost liczby kształcącej się młodzieży, zmiany
w poziomie współczynnika aktywności zawodowej oraz zmian w cząstkowej strukturze wieku
produkcyjnego (postępujący proces starzenia się tej grupy wiekowej) przyjąć można, że
w latach 1998-2020 podaż zasobów pracy w Gminie Jodłownik zwiększyć się może
ostatecznie o ok. 0,5 tys. osób.
9
Opracowana w 1996 r.
Produkcyjny wiek mobilny -18-44 lat
11
Produkcyjny wiek niemobilny - 45-59 lat kobiety i 45-64 lat mężczyźni.
Wiek przedprodukcyjny (Q-17 lat), wiek produkcyjny (18-64 mężczyźni i 18-59 lat kobiety)
Wiek poprodukcyjny (65 i więcej lat mężczyźni, 60 i więcej lat kobiety)
10
24
Podstawowym wyznacznikiem stopnia równowagi (jak już wcześniej zaznaczono) na
rynku pracy jest wielkość bezrobocia, a zwłaszcza jego miernika, jakim jest stopa
bezrobocia. O zmianach w obszarze bezrobocia decydować będzie wiele czynników. Należy
sądzić, że będą nimi:
działania władz gminnych, w tym zwłaszcza w zakresie działań promocyjnych
na rzecz rozwoju nowych miejsc pracy, w tym zwłaszcza w obsłudze rolnictwa
i sadownictwa;
restrukturyzacji rolnictwa – przymusowa absorpcja siły roboczej w latach
ubiegłych, będąca wynikiem wchłaniania zwolnionych z pracy w miastach; to
jeden z podstawowych hamulców w przeobrażaniu struktury wsi i ukrytego
w gospodarstwach chłopskich tzw. bezrobociem agrarnym – podstawowym elementem przeciwdziałania temu zjawisku powinny być restrukturyzacyjna
gospodarka Gminy, między innymi poprzez tworzenie nowych miejsc pracy
w pozarolniczych działach gospodarki oraz w obsłudze rolnictwa;
zmiany w systemie edukacji – jak wskazują założenia prognozy demograficznej
jednym z ważnych problemów gminnego rynku pracy jest wchodzenie obecnie
w wiek produkcyjny wyżu demograficznego z początku lat osiemdziesiątych;
stwarza to konieczność dostosowywania struktur kształcenia do potrzeb
miejscowego rynku – wydaje się, że sprzyjać temu powinna wdrażana aktualnie
reforma szkolnictwa; sytuację tą łagodzić może także, powszechniejszy niż dotąd
dostęp do szkół na poziomie średnim i wyższym młodzieży zamieszkującej
w Gminie, czego efektem byłby wzrost poziomu wykształcenia w ogóle
i zwiększenie atrakcyjności miejscowej siły roboczej na gminnym oraz
poza
gminnym – rynkach pracy.
5. REASUMPCJA.
Ocena słabych i mocnych stron gminnego rynku pracy pozwala na sformułowanie
kilku przesłanek, które decydować będą o stopniu i zakresie jego równowagi.
Społeczno-gospodarczy rozwój Gminy, który w okresie perspektywicznym powinien
być podstawowym zadaniem, nie tylko dla władz samorządowych, ale także dla całej
społeczności lokalnej wymaga podejmowania szeregu przedsięwzięć, których podstawowym
zadaniem powinno być równoważenie sytuacji na gminnym rynku pracy.
25
Zadanie to jest tym ważniejsze, że już teraz trzeba zdawać sobie sprawę z zagrożeń,
które mogą w okresie najbliższych dziesięcioleci zagrozić równowadze gminnego rynku pracy
i już obecnie z pewnym wyprzedzeniem czasowym podejmować odpowiednie działania
zapobiegawcze.
Niewątpliwie
do
zagrożeń
tych
zaliczyć
można
ukryte
w
indywidualnych
gospodarstwach chłopskich tzw. przeludnienie agrarne (zbyt dużą liczbę pracujących
w rolnictwie, przypadająca na 100 ha UR), które w miarę postępującego procesu
restrukturyzacji gminnego rolnictwa generować może wolne zasoby pracy. Drugim, może
jeszcze ważniejszym czynnikiem, zagrażającym równowadze lokalnego rynku pracy jest
zwiększająca się systematycznie - przez cały omawiany okres - liczebność ludności w wieku
produkcyjnym; jak już poprzednio zaznaczono, miejscowe zasoby siły roboczej zwiększyć
się mogą do 2020 r. o prawie 0,5 tys. osób.
Biorąc powyższe pod uwagę wydaje się, że do przesłanek, których celem powinien
być zrównoważony rozwój Gminy zaliczyć trzeba działania zmierzające do:
unowocześnienia
struktury
gospodarczej
Gminy
wyrażającej
się
przede
wszystkim poprzez tworzenie nowych miejsc pracy w poza .rolniczych działach
gospodarki, w tym m.in. w obsłudze rolnictwa i sadownictwa;
promocji Gminy, której podstawowym zadaniem byłoby ściągnięcie kapitału
z zewnątrz;
pobudzania lokalnej przedsiębiorczości;
tworzenia warunków do podnoszenia i zdobywania kwalifikacji wchodzącej
w aktywność zawodową populacji, aby stawała się ona bardziej atrakcyjna na
sąsiednich rynkach pracy.
26
ZESZYT NR 4
ANALIZA UWARUNKOWAŃ
I KIERUNKÓW ROZWOJU
INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ
I KOMUNIKACJI
Kraków – 2009 r.
SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE.
2. KOMUNIKACJA.
2.1. Układ drogowy.
2.2. Układ kolejowy.
2.3. Komunikacja publiczna.
3. PODSTAWOWE ELEMENTY INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ.
3.1. Gospodarka wodno-ściekowa.
3.2. Elektroenergetyka.
3.3. Gazownictwo.
2
1. WPROWADZENIE.
Na obszarze Gminy nie ma dobrze rozwiniętego i funkcjonującego systemu
odprowadzania i oczyszczania ścieków bytowo – gospodarczych. Obecnie taki – sprawnie
funkcjonujący system, posiada jedynie wieś Jodłownik, do którego podłączonych jest około
80% mieszkańców wsi. W fazie wykonywania jest realizacja nowego systemu kanalizacji
sanitarnej w rejonach o zabudowie rozproszonej, tj. w pozostałych miejscowościach
wchodzących w skład Gminy. W zabudowaniach nie posiadających funkcjonującego
systemu kanalizacyjnego ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych – tzw.
szambach.
Projekt kanalizacji Gminy przewiduje wyposażenie budynków, oddalonych od
zabudowań i projektowanej sieci, w przydomowe oczyszczalnie ścieków. Obecnie Gmina
posiada jedną komunalną oczyszczalnią ścieków, zlokalizowaną miejscowości Jodłownik”
oraz funkcjonujące lokalne oczyszczalnie – szpitala w Szczyrzycu oraz szkoły w Sadku.
3
2. KOMUNIKACJA.
2.1. Układ drogowy.
Podstawowy układ drogowy gminy tworzą drogi powiatowe, pełniące funkcje
dróg zbiorczych:
nr 1622K (25208) – (Raciechowice) – granica Gminy – Pogorzany – Szczyrzyc –
granica Gminy – (Dobra);
nr 1623K (25209) – Szczyrzyc – Góra Świętego Jana – granica Gminy;
nr 1621K (25210) – Jodłownik – Janowice – Szczyrzyc;
nr 1620K (25211) – Wilkowisko – granica Gminy – (Skrzydlna);
nr 1632K (25212) – (Grabie) – granica Gminy – Lasocice – Mstów – Jodłownik –
nr 1618K (25214) – (Limanowa) – granica Gminy – Szyk – Mstów;
nr 1619K (25215) – (Stare Rybie) – granica Gminy – odcinek na terenie wsi Szyk –
granica Gminy – (Rupniów).
Drogi układu podstawowego posiadają nawierzchnię asfaltową i podstawowe
parametry dróg III, IV i V klasy technicznej.
Układ uzupełniający dróg tworzą lokalne i dojazdowe drogi gminne,. w większości
o nawierzchni ulepszonej.
Najważniejsze lokalne drogi gminne to:
droga Janowice – Dobroniów – Mstów,
droga Krasne - Lasocice – Słupia – Sadek,
droga Jodłownik – Kostrza – Sadek – Szyk – granica Gminy – (Nowe Rybie),
droga Szyk – granica Gminy – (Tarnawa).
2.2. Układ kolejowy.
Przez teren Gminy nie przebiega aktualnie żadna linia kolejowa. Najbliższa stacja
kolejowa znajduje się w Tymbarku na linii kolejowej 2 klasy nr 104 Chabówka - Nowy Sącz
o niewielkim obecnie znaczeniu, zarówno dla przewozów pasażerskich, jak towarowych.
4
2.3. Komunikacja publiczna.
Podstawowym środkiem przewozowym na terenie gminy jest komunikacja
autobusowa (państwowa i prywatna), która obsługuje trasy o znaczeniu regionalnym na
relacjach:
(Kraków - Gdów) - Krasne - Lasocice - Jodłownik - Wilkowisko - (Tymbark Limanowa, Łukowica, Słopnice, Szczawnica);
(Kraków - Dobczyce) - Pogorzany - Szczyrzyc, (Skrzydlna, Półrzeczki);
(Kraków, Myślenice - Dobczyce) - Góra Świętego Jana, Szczyrzyc;
(Kraków - Gdów - Stare Rybie) - Szyk - (Tymbark - Limanowa).
Komunikacja lokalna obsługuje większość wsi w Gminie, łącząc je z siedzibą
przyszłego powiatu – Limanową.
(Limanowa) - Jodłownik - Szczyrzyc - (Skrzydlna);
(Limanowa) - Szyk - Krasne - Lasocice.
Główne przystanki to: Jodłownik, Wilkowisko, Szczyrzyc, Szyk.
Parkingi i zaplecze komunikacji.
Na terenie Gminy zlokalizowane są niewielkie place postojowe przy obiektach
handlowych, usługowych i kościołach – w centrach niektórych wsi. W centrum siedziby
Gminy funkcjonują parkingi na ok. 30 miejsc postojowych.
Gmina posiada ogólnodostępną stację paliw w Jodłowniku oraz jedną stację
w końcowej fazie wykonawczej.
3.1. Gospodarka wodno-ściekowa.
3.1.1. Ocena warunków naturalnych środowiska.
a) Warunki hydrograficzne.
5
1. Obszar Gminy położony jest w całości w zlewni rzeki Stradomki, będącej
prawobrzeżnym
dopływem
rzeki
Raby.
Charakteryzuje
się
bardzo
bogatą
siatką
hydrograficzną. Gmina porozcinana jest dolinami licznych potoków, mających ujście do
tworzących trzy osie układu (o kierunku północ - południe):
- rzeki Stradomki - przepływającej przez Gruszów – Szczyrzyc – Pogorzany;
- potoku Tarnawka - przepływającego przez wsie: Wilkowisko - Jodłownik – Mstów - Słupia;
- potoku Ryjskiego - przepływającego przez wsie: Kostrze - Szyk - Sadek.
2 . Potoki charakteryzują się niewielkimi przepływami oraz ich znaczną zmiennością.
Przepływy charakterystyczne potoku Tarnawka w przekroju realizowanej oczyszczalni
ścieków w Jodłowniku - wg operatu wodno-prawnego opracowanej przez „Ekosystem" Kraków 1997 r.) dla realizowanej oczyszczalni ścieków wynoszą:
•
przepływ absolutnie najniższy - 0,016 m3/s ,
•
przepływ średni z najniższych - 0,033 m3/s ,
•
przepływ średni normalny
- 0,057 m3/s ,
•
przepływ średni
- 0,203 m3/s ,
•
wielka woda
- 80,57 m3/s .
Poziom miarodajny wielkiej wody potoku wynosi - 309.50 m n.p.m.
b) Warunki hydrogeologiczne.
1.
Gmina położona jest w obrębie niecki Szczyrzyca (elementu tektonicznego
jednostki śląskiej), wypełnionej warstwami krośnieńskimi tworzącymi kompleks łupkowopiaskowcowym, o niewielkiej wodonośności utworów; jedynie w dolinach potoku Tarnawka
oraz rzeki Stradomki – zasobność utworów akumulacji rzecznej jest nieco wyższa.
2. Przewodność warstwy wodonośnej utworów czwartorzędowych w przeważającym
obszarze Gminy jest mniejsza od 20 m3/dobę; jedynie w dolinie pot. Tarnawka w Jodłowniku wynosi 20-100 m3/dobę; wodonośność pojedynczych otworów jest mniejsza od 2 m3/h,
jedynie w dolinie potoku Tarnawka – od 2 do 5 m3/h. Miąższość warstwy wodonośnej nie
przekracza 5 m, w górnych odcinkach rzek jest mniejsza niż 2 m.
6
W
utworach
fliszowych
dominują
łupki,
wydajność
pojedynczego
otworu
studziennego: 0,3-2,0 m3/h.
3. Moduł zasobów dynamicznych dla obszaru Gminy:
qd = 0,0
0,5 l/s/km2
jedynie w dolinach potoków:
qd = 0,5
1,0 l/s/km
a w dolinie potoku Tarnawka, poniżej Jodłownika:
qd = 1,0
1,5 l/s/km2
Wydajności jednostkowe zmienne, w granicach: 0,02 + 4,31 m3/h/1 m.
Dane powyższe podano w/g „Dokumentacji hydrogeologicznych zasobów wód
podziemnych w kat. „C" dorzecza górnej Raby" - Przedsiębiorstwo Geologiczne
w Krakowie, opracował: mgr inż. J. Józefko.
3.1.2. Zaopatrzenie w wodę.
1. Źródłem zaopatrzenia w wodę mieszkańców Gminy są ujęcia studzienne
czwartorzędowego poziomu wodonośnego, ujęcia infiltracyjne w dolinach potoków,
oraz źródła o niewielkiej wydajności, ujęte w ramach wodociągów lokalnych lub
zbiorczych, obsługujących dwie lub więcej wsi.
2. Mieszkańcy Gminy aktualnie obsługiwani są przez następujące wodociągi:
1) wodociąg wiejski „Janowice - Szczyrzyc" obejmujący zasięgiem działania również
wieś Gruszów, dla którego źródłem wody są:
7
-
studnia O1 o zasobach Q - 2,25 m3/h,
-
studnia O 2 o zasobach Q = 4,00 m3/h
-
studnia O3 o zasobach Q = 4,00 m3/h
-
ujęcie na pot. Jaworskim w km 2 + 425,
z którego - max pobór nie może przekroczyć wielkości = 1,18l/sek = 102 m3/d (zgodnie
z pozwoleniem wodno-prawnym z 27.02.1998 r.); wodociąg pracuje w układzie ze
zbiornikiem wyrównawczym o pojemności V = 250 m3 - występuje deficyt wody, na
skutek nadmiernej eksploatacji - zczerpano zasoby studni O1; aktualnie praca
wodociągu oparta jest na ujęciu wód potoku (głównie źródło), studni O2 oraz O3
i lokalnego źródła; woda ze zbiornika wyrównawczego zlokalizowanego w rejonie ujęć
w Gruszowie prowadzona jest rurociągiem ( 160 mm do Szczyrzyca, skąd rurociągiem
110 mm rozprowadzana jest w kierunku południowym po wsi Janowice oraz drugim
rurociągiem
110 mm w kierunku północnym - do wsi Szczyrzyc;
2) wodociąg „Kostrza", oparty na poborze wody powierzchniowej na dwóch odnogach
potoku bez nazwy - zlokalizowanym we wsi Kostrza, w ilości max = 1.25 l/sek. (zgodnie
z pozwoleniem wodno-prawnym z 7.07.1992 r.); z siecią współpracuje zbiornik
wyrównawczy o pojemności V = 150 m3, skąd rurociągiem
160 mm woda prowadzona
jest przez wieś Kostrza, w kierunku wschodnim - do wsi Szyk oraz rurociągiem 110 mm
/ 90 mm, w kierunku północnym do wsi Sadek i na półn.- zachód do wsi Mstów;
w 2007 r. Gmina wykonała w lasach państwowych nadleśnictwa Kostrza 2 odwierty poszukiwawcze za
wodą, które w przyszłości zostaną włączone do wymienionego systemu wodociągowego;
3) część wsi Jodłownik, obejmująca m.in. dawny Ośrodek Hodowli Zarodowej
obsługiwana jest przez wodociąg będący własnością Gminy od 2002 r.,
dzierżawiony
przez
państwa
Wąsowiczów,
którzy
zaopatrują
okoliczne
bloki
mieszkalne, dla którego źródłem wody jest ujęcie na potoku bez nazwy;
4) szkoła na terenie Jodłownika korzysta z własnej studni o zasobach Qe =
2,0 m3/h;
5) z własnej studni korzysta także SKR;
8
6) w 2006 r. Gmina oddała do użytku wodociąg gminny w Jodłowniku, który
zaopatrywany jest z 4 ujęć wody (S1, S2, S3, S4) o łącznej wydajności 7,0 m3/h;
dla tego wodociągu rezerwowane są dodatkowe ujęcia wody (S2, S6, S7, S8), dla
których zostały wydane decyzje zasobowe; w przyszłości planowana jest budowa
zbiornika wyrównawczego o pojemności V = 250 m3 w miejscowości Jodłownik
„Markuszowa”, gdzie również Gmina posiada ujecie rezerwowe O1 o wydajności
1,5 m3/h;
7) wodociąg „Pogorzany - Wierzki" z ujęciem na potoku Kwitowskim oraz zbiornikiem
o pojemności 50 m3, skąd rurociągiem o przekroju 80 mm / 40 mm woda rozprowadzana jest
do pobliskich zabudowań;
8) wodociąg „Pogorzany - Wieniec" oparty na ujęciu źródlisk, skąd woda poprzez zbiornik
o pojemności V =50 m3 rozprowadzana jest rurociągiem o przekroju 100 - 80 mm.
3.1.3. Odprowadzenie ścieków.
1. Na obszarze Gminy nie ma dobrze rozwiniętego i funkcjonującego systemu
odprowadzania i oczyszczania ścieków bytowo – gospodarczych.
Obecnie taki – sprawnie funkcjonujący system, posiada jedynie wieś Jodłownik, do
którego podłączonych jest około 80% mieszkańców wsi. W fazie wykonywania jest realizacja
nowego systemu kanalizacji sanitarnej w rejonach o zabudowie rozproszonej, tj.
w pozostałych miejscowościach wchodzących w skład Gminy. W zabudowaniach nie
posiadających
funkcjonującego
systemu
kanalizacyjnego
ścieki
gromadzone
są
w zbiornikach bezodpływowych – tzw. szambach. Projekt kanalizacji Gminy przewiduje
wyposażenie budynków oddalonych od zabudowań i projektowanej sieci w przydomowe
oczyszczalnie ścieków.
Obecnie Gmina posiada jedną komunalną oczyszczalnią ścieków, zlokalizowaną
miejscowości Jodłownik” oraz funkcjonujące lokalne oczyszczalnie – szpitala w Szczyrzycu
oraz szkoły w Sadku. W fazie realizacji znajduje się oczyszczalnia ścieków w Szczyrzycu.
2. Ścieki bytowo-gospodarcze użytkowników Gminy odprowadzane są bez
oczyszczania do chłonnych rzadziej szczelnych zbiorników okresowo opróżnionych,
9
najczęściej jednak – bezpośrednio do ziemi lub pobliskich cieków, bez jakiegokolwiek
oczyszczenia, są przyczyną zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych.
3. Z ważniejszych obiektów na terenie Gminy – mających rozwiązaną gospodarkę
ściekową – jest szpital w Szczyrzycu, odprowadzający ścieki po oczyszczeniu na: tłuszczu,
osadniku gnilnym, chloratorze ścieków, złożu filtracyjnym oraz nowej oczyszczalni ścieków
typu „NAYADIC" o przepustowości ok. 9 m3/dobę.
Użytkownik posiada pozwolenie wodno-prawne na odprowadzenie ścieków oczyszczonych
do rzeki Stradomki w km 3 + 650 - w ilości = 33,5 m3/ dobę.
3.1.4. Podstawowe uwarunkowania z zakresu gospodarki wodnościekowej.
1. Głównym źródłem zaopatrzenia w wodę mieszkańców Gminy Jodłownik poprzez
wodociągi zbiorcze - mogą być jedynie zasoby wód potoków przepływających przez Gminę,
dlatego też istnieje konieczność podjęcia (pomiarów) badań zasobów tych wód, celem
rozpoznania
możliwości
ewentualnej
budowy
nowych
wodociągów
lub
rozbudowy
istniejących, a także ochrona tych zasobów przed ich nadmierną eksploatacją.
2. Głównym uwarunkowaniem rozwoju Gminy są stosunkowo niewielkie zasoby wód
oraz nieuporządkowana gospodarka ściekowa na obszarze Gminy. Realizacja kanalizacji na
terenie wsi Gminy warunkuje ochronę jakości wód powierzchniowych i podziemnych przed
infiltrowaniem ścieków gospodarczo-bytowych.
3.3. Gazownictwo.
Ocena stanu istniejącego.
Aktualnie na terenie wszystkich miejscowości Gminy Jodłownik odbiorcy korzystają
z gazu ziemnego. Zakres gazyfikacji poszczególnych miejscowości jest zróżnicowany, co
wynika przede wszystkim z charakteru zabudowy, w większości znaczne rozproszonej. Przy
tego typu zabudowie, ze względów ekonomicznych, szereg
gospodarstw znacznie
oddalonych, nie zostało podłączonych do sieci gazowej.
Źródło zasilania w gaz Gminy Jodłownik stanowi stacja redukcyjno - pomiarowa
I stopnia zlokalizowana w miejscowości Rupniów, na terenie gminy Limanowa. W/w stacja
redukcyjna o przepustowości nominalnej Q = 3000 Nm3/h zasila oprócz wsi Gminy
Jodłownik również część wsi gminy Dobra. Na terenie Gminy Jodłownik zlokalizowane są
sieci średniego ciśnienia o średnicach od
150 do
10
32 mm.
W/w sieć średniego ciśnienia, zasilana ze stacji redukcyjnej w Rupniowie, połączona
jest z sieciami średnioprężnymi zasilanymi ze stacji redukcyjnej w Słopnicach.
Istniejące sieci gazowe są w dobrym stanie technicznym.
W większości istniejące sieci gazowe wykonane są z rur polietylenowych, jedynie
odcinki głównych gazociągów o średnicach 150 i 125 – z rur stalowych. Sieci gazowe na
terenie Gminy Jodłownik zrealizowane zostały kilka lat temu, są więc sieciami nowymi,
posiadającymi przepustowość umożliwiającą pełne zaopatrzenie w gaz odbiorców na terenie
Gminy, zarówno dla celów komunalnych jak i grzewczych.
11
ZESZYT NR 5
ANALIZA ROLNICZEJ PRZESTRZENI
PRODUKCYJNEJ
ORAZ KIERUNKÓW ROZWOJU WSI
I ROLNICTWA
W OBSZARZE GMINY
KRAKÓW – 2008 r.
SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE.
2. ENDOGENICZNE WARUNKI ROZWOJU ROLNICTWA.
2.1. Charakterystyka rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej.
2.1.1. Warunki przyrodniczo-glebowe.
2.1.2. Erozja gruntów.
2.2. Warunki społeczno-ekonomiczne.
2.2.1. Użytkowanie gruntów i struktura własnościowa.
2.2.2. Transformacja mienia Skarbu Państwa.
2.2.3. Struktura demograficzno-społeczna.
2.2.4. Wyposażenie techniczno-kapitałowe.
2.3. Kierunki produkcji rolniczej oraz jej efektywność.
2.3.1. Produkcja roślinna i zwierzęca.
2.3.2. Systemy gospodarcze indywidualnych gospodarstw rolnych.
2.4. Analiza i ocena warunków przyrodniczych i ekonomicznych.
Propozycje zmian.
3. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE I WYNIKAJĄCE Z NICH PROBLEMY ROZWOJU
ROLNICTWA.
3.1. Atuty rozwoju rolnictwa.
3.2. Elementy ograniczające rozwój rolnictwa.
4. ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU ROLNICTWA.
5. MOŻLIWOŚCI I KIERUNKI ROZWOJU ROLNICTWA.
6. WYKAZ TABEL.
7. LITERATURA.
2
1. WPROWADZENIE.
Niniejsze studium zostało opracowane na podstawie ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym [18], która nakłada obowiązek sporządzania, w oparciu
o cele i kierunki polityki przestrzennej państwa na obszarze województwa, studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
Gminy
Jodłownik.
Tak rozumiane Studium, stanowi szczególne opracowanie w systemie opracowań
planistycznych. Jest bowiem próbą konkretyzacji polityki przestrzennej województwa na
terenie Gminy i w ten sposób stanowi wytyczną i płaszczyznę odniesienia dla
opracowywania
miejscowego
planu
zagospodarowania
przestrzennego
Gminy,
ze
szczególnym uwzględnieniem kierunków rozwoju rolnictwa.
Podstawowa wartość Studium to opis środowiska przyrodniczego, w tym stanu
oraz ochrony rolniczej przestrzeni produkcyjnej Gminy na poziomie merytorycznym
i metodologicznym, trudnym do osiągnięcia przy sporządzaniu planów miejscowych.
Opis ten służyć ma głównie Zarządowi Gminy w formułowaniu strategii rozwoju
Gminy. Strategia taka musi przede wszystkim opierać się na wykorzystaniu specyfiki Gminy
i lokalnych uwarunkowań. Ten systematyczny opis przestrzeni Gminy ma służyć również do
trafnej oceny mocnych i słabych stron oraz stanowić pomoc dla właściwego ustalenia celów
planowania miejscowego.
2. ENDOGENICZNE WARUNKI ROZWOJU ROLNICTWA.
W programie wzrostu produkcji rolniczej zasadnicze znaczenie posiada racjonalne
wykorzystanie ziemi. Sprawa prawidłowej gospodarki ziemią jest szczególnie ważna na
obszarach wiejskich, gdzie z jednej strony wysokie zaludnienie stwarza popyt na artykuły
spożywcze, a z drugiej strony rozwój infrastruktury technicznej wpływają niekorzystnie na
areały gruntów rolnych. Chcąc prowadzić racjonalną gospodarkę ziemią należy dokładnie
poznać wyposażenie rolnictwa w podstawowe czynniki produkcji tj. ziemię, pracę i kapitał.
Pod pojęciem „ziemia" należy rozumieć całokształt warunków przyrodniczych
decydujących o zdolności produkcyjnej gruntów, podstawowego środka produkcji.
Pod pojęciem czynnika „pracy" należy rozumieć stosunki demograficzne panujące
w rolnictwie, a przede wszystkim liczbę ludności zawodowo czynnej, natomiast czynnik
„kapitał" przedstawia stan nasycenia w trwałe i obrotowe środki produkcji.
3
Pomiędzy wymienionymi trzema czynnikami produkcji istnieją ściśle współzależności,
możliwość substytucji jednego czynnika przez drugi. Czynnik będący w minimum decyduje
o rozmiarach produkcji w rolnictwie. Czynnikiem będącym w minimum na obszarze Gminy
Jodłownik jest ziemia.
Powierzchnia administracyjna Gminy Jodłownik wynosi 7167 ha. Ogółem użytków
rolnych według stanu z 1998 roku było 4998 ha (69,7 % powierzchni ogólnej).
Teren Gminy Jodłownik jest słabo zalesiony, na obszarze którego lasy i grunty leśne
zajmują 1342 ha, to jest 18,7% powierzchni ogólnej, natomiast grunty zadrzewione
i zakrzewione zajmują 358 ha, co stanowi 5% powierzchni ogólnej Gminy. Na uwagę zwraca
fakt występowania dużej powierzchni sadów, wynoszącej 1192 ha (23,8% powierzchni
użytków rolnych). Strukturę użytków gruntowych zawiera Tabela nr 1.
Na obszarze opracowania występuje nadmierne rozdrobnienie indywidualnych
gospodarstw rolnych. Ogółem występuje 1273 indywidualnych gospodarstw rolnych, których
średnia wielkość wynosi 4,2 ha, w tym 3,5 ha użytków rolnych.
Na 100 ha użytków rolnych (z działkami rolnymi) pracuje łącznie 69,1 osób, w tym na
100 ha użytków rolnych indywidualnych gospodarstw rolnych pracuje 64,1 osób.
Wyposażenie rolnictwa w maszyny rolnicze jest dość dobre i tak np. na 1 ciągnik przypada
6,8 ha użytków rolnych.
2.1. Charakterystyka rolniczej przestrzeni produkcyjnej - analiza i ocena
warunków przyrodniczych i ekonomicznych.
Pod pojęciem przestrzeni produkcyjnej należy rozumieć rolniczą przestrzeń
produkcyjną wraz z gruntami leśnymi. Pod pojęciem rolniczej przestrzeni produkcyjnej
rozumie się sztuczne i naturalne elementy składowe występujące na powierzchni ziemi,
uczestniczące bezpośrednio lub pośrednio w produkcji rolniczej [1].
Dotyczy to w szczególności:
•
obszarów przeznaczonych dla produkcji roślinnej,
•
obszarów zajętych przez budynki mieszkalne,
•
obszarów zajętych pod budynki gospodarcze
•
obszarów zajętych
przez rowy
i
techniczne
urządzenia związane
z funkcjonowaniem systemu regulującego stosunki wodne w glebie,
•
obszarów urządzeń przeciwerozyjnych, wiatrochłonnych i innych stref ochronnych.
4
Powyższe tereny charakteryzują się tą wspólną cechą że zajmują w sposób wyłączny
- choć nie zawsze trwały - pewien obszar ziemi, a więc określone położenie w przestrzeni
właściciela lub użytkownika i określony stan - wytworzony naturalnie lub sztucznie decydujący o ich przydatności dla założonego celu.
Do gruntów leśnych należy zaliczyć:
•
grunty pod lasami,
•
grunty pod uprawą leśną
•
grunty pod budynkami i urządzeniami dla potrzeb gospodarki leśnej,
•
grunty parków dendrologicznych i leśnych,
•
grunty zrekultywowane na cele leśne.
Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych [14] oraz ustawa o ochronie i kształtowaniu
środowiska [16] dają między innymi podstawy prawne w zakresie ochrony środowiska
przyrodniczego.
2.1.1. Warunki przyrodniczo – glebowe.
Kompleksowe poznanie właściwości gleb oraz wszystkich elementów siedliska
danego obszaru produkcyjnego ma znaczenie nie tylko przy doborze odpowiednich roślin do
uprawy,
ale
również
decyduje
o
stosowaniu
najskuteczniejszych
zabiegów
agrotechnicznych. Ocena ta służy optymalnemu dostosowaniu produkcji do przyrodniczych
możliwości środowiska naturalnego. Szczegółowa analiza środowiska przyrodniczego,
uwzględniająca: budowę geologiczną rzeźbę terenu, gleby, warunki klimatyczne, stosunki
wilgotnościowe, pozwala na dokładne określenie przydatności poszczególnych kompleksów
rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Mianem kompleksów przydatności rolniczej gleb obejmujemy zespoły różnych gleb,
które wykazują zbliżone właściwości rolnicze i mogą być podobnie użytkowane. Inaczej
mówiąc kompleksy te stanowią niejako typy siedliskowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej
[18].
W obrębie gruntów rolnych można wydzielić kilka kompleksów przydatności rolniczej
dla terenów ornych, kompleks użytków zielonych oraz gleby rolniczo nieprzydatne.
5
W szczególności wśród gruntów ornych, wydzielono następujące w/w kompleksy:
-
8. Kompleks zbożowo - pastewny mocny, stanowiący 5 % powierzchni,
- 11. Kompleks zbożowy górski, stanowiący 45% powierzchni jest to kompleks przydatności rolniczej gleb dominujący na terenie Gminy Jodłownik.
- 12. Kompleks owsiano - ziemniaczany górski, zajmujący 10% powierzchni.
Na terenie Gminy Jodłownik występują więc kompleksy przydatności rolniczej gleb
o ograniczonej możliwości doboru roślin. Kompleksy te wydzielone są w oparciu o takie
kryteria jak: charakter i właściwości samej gleby (typ, rodzaj, skład mechaniczny,
właściwości fizyczne i fizykomechaniczne, stopień kultury). Występuje duża zmienność
glebowa od gleb brunatnych właściwych a do szkieletowych z bardzo płytką warstwą orną.
W szczególności do kompleksu ósmego zaliczone są gleby średnio zwięzłe i ciężkie,
okresowo długo (w niektórych latach nawet w ciągu całego okresu wegetacyjnego)
nadmiernie uwilgotnione.
Z natury swej są to przeważnie gleby zasobne w składniki pokarmowe i potencjalnie
żyzne. Właściwości fizyczne tych gleb, a przede wszystkim układ stosunków wodnych
powodują, że gleby te są glebami wadliwymi. Na glebach tego kompleksu większy udział (w
porównaniu z innymi kompleksami) winny stanowić rośliny pastewne. Gleby tego kompleksu
powinny mieć uregulowane stosunki wodne. Kompleks 11 jest
górskim,
kompleksem
typowo
obejmuje on już jednak w większości gleby wietrzeniowe, powstałe ze skał
masywnych, a spośród nich głównie gleby głębsze, o stosunkowo dobrze wykształconym
profilu. Dobór roślin dla tego kompleksu jest już wyraźnie ograniczony. Udaje się tu
wprawdzie pszenica, ale plony jej są znacznie niższe. Ze zbożowych nieźle udaje się tu
także jęczmień jary pastewny i owies. Zupełnie dobrze, szczególnie na glebach niezbyt
ciężkich plonują ziemniaki. W niektórych rejonach na glebach tego kompleksu wyjątkowo
dobrze udają się mieszanki motylkowo-trawiaste. Gleby tego kompleksu stanowią większość
gruntów ornych Gminy Jodłownik. W warunkach górskich, do jakich można zaliczyć
przedmiotową gminę, kompleks zbożowy górski jest więc w pewnym stopniu kompleksem
uniwersalnym. Kompleks dwunasty owsiano-ziemniaczany górski obejmuje gleby różnej
jakości, ale położone w takich warunkach klimatycznych, gdzie uprawa zbóż ozimych jest już
bardzo ograniczona. Przewodnimi roślinami dla tego kompleksu są: owies, ziemniaki
i mieszanki motylkowo-trawiaste.
Kompleksy użytków zielonych występują głównie w dolinach rzek i przy potokach lub
są enklawami wśród gruntów ornych.
6
Według gleboznawczej klasyfikacji gleb użytki rolne występują w następujących
klasach bonitacyjnych: klasa III a - 90 ha klasa III b - 783 ha klasa IV a -1543 ha klasa IV b 1612 ha klasa V - 837 ha klasa VI - 130 ha. Dominującą klasą jest więc klasa IV a i IV b.
Średnia
ilość
opadów
wynosi
760
mm
rocznie,
a
rozkład
opadów
jest
charakterystyczny dla rejonu Pogórza.
Na terenie Gminy Jodłownik występują więc kompleksy przydatności rolniczej gleb
o
ograniczonej
mechanicznej
możliwości
przy
doboru
roślin.
uwzględnieniu
Gleby
optymalnego
wymagają
odpowiedniej
uwilgotnienia
dla
uprawy
stosowania
poszczególnych zabiegów. Urozmaicona rzeźba terenu jest czynnikiem utrudniającym
zastosowanie powszechnie stosowanej mechanizacji prac polowych.
Struktura agrarna indywidualnych gospodarstw, będących podstawową formą
gospodarowania na terenie niniejszego opracowania, rozłóg działek i nachylenie terenu
warunkują zbyt mały stopień mechanizacji prac polowych.
2.1.2. Erozja gruntów.
Szczególnie destrukcyjnym zjawiskiem, wywołującym duże straty w rolnictwie oraz
w gospodarce wodnej jest erozja gleb. Terminem erozja gleb określa się procesy niszczenia
wierzchniej, uprawnej warstwy litosfery przez siły przyrody przy współudziale człowieka [3].
Do podstawowych czynników zagrożenia erozyjnego gleb należą [9]:
rodzaj i gatunek gleby,
rzeźba terenu, szata roślinna,
warunki klimatyczne, w tym głównie opady atmosferyczne.
W zależności od nasilenia procesów erozyjnych wyodrębnione zostały różne rodzaje
erozji w różnych stopniach. Wyodrębniono więc w stopniach: średnim, silnym i bardzo
silnym:
•
erozję wodną powierzchniową,
•
erozję wąwozową,
•
erozję wietrzną.
7
Strome stoki występujące w części podgórskiej sprzyjają występowaniu silnej erozji
gleb i uaktywnianiu ruchów masowych.
Jednym z głównych kierunków badań nad erozją gleb jest poszukiwanie
i doskonalenie metod umożliwiających ilościowe ujęcie procesu, polegające na wyznaczaniu
jej natężenia oraz stref zagrożenia erozją. Najlepszą aktualnie metodą opracowaną w USA
w oparciu o wieloletnie badania doświadczalne i stosowaną z powodzeniem od
kilkudziesięciu lat, jest tzw. uniwersalne równanie strat gleby: The Uniwersał Soil Loss
Equation – USLE. Metoda ta pozwala określać natężenie erozji wodnej na stoku w tonach na
hektar w okresie roku.
Aby więc przeciwdziałać erozji gleb:
•
przy niewielkim stopniu erozji – należy stosować uprawę poprzeczno-stokową,
•
przy występowaniu erozji w stopniu silnym i bardzo silnym – należy przewidzieć
zabiegi przeciwerozyjne; duże znaczenie ma fitomelioracyjne zagospodarowanie stoków
podlegających erozji wodnej lub potencjalnie narażonych na jej działanie oraz założenie
pasów zieleni izolacyjnej lub ochronnej, celem przeciwdziałania zjawisku erozji
wąwozowej.
•
dla obszarów, gdzie występuje zjawisko erozji należy opracować projekt kompleksowy
ochrony gleb przed erozją.
2.2. Warunki społeczno-ekonomiczne.
2.2.1. Użytkowanie gruntów i struktura własnościowa.
a) Użytkowanie gruntów.
Na ogólną powierzchnię 7167 ha, użytki rolne stanowią 4998 ha, to jest 69,7 %
powierzchni ogólnej. Wśród użytków rolnych najwięcej jest gruntów ornych - 3033 ha,
następnie sadów - 1192 ha.
Na uwagę zasługują tendencje w poszerzaniu upraw sadowniczych, głównie
w nowe nasadzenia sadów gruszowych i śliwowych. Sadownictwo, to jeden z podstawowych
kierunków produkcji rolnej na obszarze Gminy, szczególnie z ukierunkowaniem na sady
jabłoniowe.
8
Pod tą gałęzią
planowanych
produkcji
przechowalni
powstaje zaplecze w postaci
owoców
–
zwykłych
oraz
nowobudowanych
przechowalni
z
lub
chłodniami.
Na terenie Gminy są 53 gospodarstwa sadownicze, które posiadają odpowiednie zaplecze
do składowania, sortowania i przechowywania owoców, z których 17 posiada przechowalnie
z chłodniami. Łąk trwałych jest 284 ha, natomiast pastwisk trwałych - 489 ha. Lasy i grunty
leśne zajmują 1342 ha, to jest 18,7 % powierzchni ogólnej, a grunty zadrzewione
i zakrzewione 358 ha, co stanowi odpowiednio 5%. Tereny osiedlowe zabudowane zajmują
obszar 254 ha - 3,5% powierzchni Gminy. Powyższe dane pochodzą z operatu ewidencji
gruntów jednostki ewidencyjnej Jodłownik.
Strukturę użytków gruntowych zawiera Tabela nr 2.
b) Struktura własnościowa.
Szczegółowy stan własności ziemi w Gminie Jodłownik zawiera Tabela Nr 2.
Z zestawienia wynika, że dominującym sektorem jest sektor gospodarki indywidualnej, który
jest nadmiernie rozdrobniony.
Według danych ewidencji gruntów z 1998 roku, stan własności przedstawiał się
między innymi następująco:
Lasy państwowe - 759 ha tj. 10,6% pow. Gminy
(większe kompleksy lasów państwowych znajduje się między innymi we wsiach:
Słupia i Szyk).
Grunty komunalne
- 29 ha, tj. 0,4 %,
Indywidualne gospodarstwa rolne
- 5375 ha, tj. 75%,
Inne grunty indywidualne
- 429 ha, tj. 6 %
Państwowy Fundusz Ziemi
- 281 ha, tj. 3,9 %
(PFZ powinien być przedmiotem przekazania Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa).
Państwowe wody i rowy
- 38 ha, tj. 0,5 %
Drogi publiczne
-129 ha, tj. 1,8 %
9
2.2.2. Transformacja mienia Skarbu Państwa.
Jak już wcześniej zaznaczono, dominującym sektorem własności ziemi jest sektor
indywidualny, niemałą jednak rolę odgrywają nieruchomości stanowiące własność Skarbu
Państwa. Obecnie trwa proces przekształcenia - transformacji mienia Skarbu Państwa.
Transformacja mienia Skarbu Państwa odnośnie prawa własności i prawa
majątkowego,
obejmuje
podział
tych
praw
pomiędzy
Gminą
Skarbem
Państwa
i państwowymi osobami prawnymi.
Transformacja mienia Skarbu Państwa dokonuje się między innymi poprzez
uwłaszczenie państwowych i komunalnych osób prawnych, jak również w procesie
inwentaryzacji
Skarbu
Państwa
oraz
stwierdzenia
nabycia
decyzją
Wojewody
przedmiotowego mienia, który nazywany jest potocznie komunalizacją.
Wyróżnia się trzy podstawowe formy komunalizacji:
•
z mocy prawa,
•
z mocy decyzji wydawanych w trybie obligatoryjnym,
•
z mocy decyzji wydawanych w trybie fakultatywnym.
Łącznie zostało skomunalizowanych 29 ha. Istotnym również procesem regulującym
celowe zagospodarowania nieruchomości rolnych Skarbu Państwa, jest ich przekazywanie
funkcjonującej Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. AWRSP przejmuje państwowe
nieruchomości rolne wchodzące w skład Państwowego Funduszu Ziemi, części lasów
państwowych i szereg innych nieruchomości rolnych. Przekazywanie mienia Agencji odbywa
się również w drodze decyzji wojewody. Do przekazania AWRSP pozostały grunty PFZ.
Przeobrażenia własnościowe są procesem długotrwałym i związku z tym należy się
spodziewać zmian tych powierzchni, a w szczególności wyraźnego zwiększenia powierzchni
gruntów komunalnych.
Stan własności i władania ziemią zawiera Tabela Nr 2.
10
Tabela Nr 1.
Struktura użytków gruntowych w 1998 roku - wg stanu uwidocznionego w operacie
ewidencji gruntów jednostki ewidencyjnej Jodłownik
Lp.
Wyszczególnienie
Ogółem
w ha
%
Grunty orne
3033
Sady
1192
Łąki trwałe
284
Pastwiska trwałe
489
1
Użytki rolne
4998
69,7
2
Lasy i grunty leśne
1342
18,7
3
Grunty zadrzewione i zakrzewione
358
5,0
4
Wody stojące
4
0,1
5
Wody płynące
37
0,5
6
Rowy
2
-
7
Drogi
163
2,3
8
Tereny osiedlowe zabudowane
254
3,5
9
Tereny osiedlowe zieleni
6
0,1
10.
Nieużytki
3
0,1
7167
100,0
Powierzchnia geodezyjna
11
Tabela Nr 2.
Stan własności i władania ziemią w 1998 roku w Gminie Jodłownik wg danych
z ewidencji gruntów
Lp.
Wyszczególnienie
Ogółem
1
Lasy państwowe
2
Grunty
Przekazane
Skarbu Państwa
w Zarząd lub
w ha
%
759
10,6
1
użytkowanie
7
0,1
119
1,7
mi rolnymi
Przekazane
w zarząd lub
użytkowanie
2
-
Przeznaczone
6
0,1
21
0,3
Przeznaczone
pod zabudowę
(zasób gruntów)
Inne grunty nie
będące
gospodarstwa3
Grunty komunalne
pod zabudowę
(zasób gruntów)
Inne grunty
nie będące
gospodarstwami
rolnymi
4
Indywidualne gospodarstwa rolne
5375
75,0
5
Inne grunty indywidualne
429
6,0
6
Państwowy Fundusz Ziemi
281
3,9
7
Państwowe wody i rowy
38
0,5
8
Drogi publiczne i inne będące
w powszechnym wykorzystaniu
129
1,8
Powierzchnia geodezyjna
7167
100
12
2.2.3. Struktura demograficzno – społeczna.
Indywidualne gospodarstwa rolne w Gminie Jodłownik są nadmiernie rozdrobnione.
Średnia indywidualnego gospodarstwa rolnego wynosi około 4,2 ha powierzchni ogólnej,
w tym około 3,5 ha użytków rolnych. Na uwagę zasługuje fakt, że średnio na jedno
indywidualne gospodarstwo rolne przypada ponadto około:
-
0,40 ha - lasów i gruntów leśnych,
-
0,20 ha - gruntów zadrzewionych i zakrzewionych,
-
0,15 ha - terenów zabudowanych.
Na omawianym terenie przeważają gospodarstwa w przedziale powierzchniowym
1 - 2 ha użytków rolnych, których jest 345, a następnie w przedziale 2 - 3 ha użytków rolnych
- 311 gospodarstw.
Gospodarstw o powierzchni ponad 10 ha użytków rolnych jest jedynie 26 gospodarstw na
łączną ilość 1273 indywidualnych gospodarstw rolnych. Bardzo znaczącą pozycję stanowią
działki rolne, których jest 286. Taka struktura gospodarstw rolnych nie pozwala na
zapewnienie dostatecznego poziomu dochodu, co zmusza właścicieli do łączenia pracy
w gospodarstwie z pracą poza rolnictwem. Wyraźnie więc występuje problem gospodarstw
dwuzawodowych. Wynika stąd, że na tym terenie jest przeludnienie, a ludność musi szukać
pracy poza rolnictwem. Występuje ponadto wysoka obsada siły roboczej, która wynosi
łącznie z działkami rolnymi 69,1 osób na 100 ha użytków rolnych. Wszystko więc wskazuje,
że
w
Małopolsce
jeszcze
długo
zachowa
się
dwuzawodowy
charakter,
zgodny
z preferencjami jej mieszkańców.
Szczegółową strukturę indywidualnych gospodarstw rolnych oraz aktywności
ekonomicznej ludności, według powszechnego spisu rolnego w 1996 roku zawierają Tabela
Nr 3 i Nr 4.
Dążyć jednak należy do umacniania rodzinnych gospodarstw rolnych. Temu celowi
powinny służyć wszelkie działania zmierzające do:
-
zmiany struktury czynnej zawodowo polegające na zmniejszeniu czynnych zawodowo
w rolnictwie,
-
zwiększenie zatrudnienia w pozarolniczych działach gospodarki,
-
systematyczne zmniejszanie ilości gospodarstw rolnych,
13
-
zwiększenie powierzchni indywidualnego gospodarstwa rolnego,
-
zagospodarowanie w najbliższych latach wszystkich zasobów pracy, w tym również
z utajonego bezrobocia,
-
popierania uzupełniających pozarolniczych kierunków produkcji w istniejących względnie
w organizujących się podmiotach gospodarczych (turystyka, agroturystyka itp).
Cel najlepszy, aby gospodarstwo rodzinne, przy współczesnym poziomie techniki
i technologii posiadało kilkadziesiąt hektarów. W takim gospodarstwie zatrudnionych
w ramach rodziny byłoby stale co najmniej 4 osoby. Mimo to, że praca w gospodarstwie
rodzinnym oparta by była na rodzinnych zasobach; dopuszcza się korzystanie z sezonowej
pracy najemnej w okresach szczytu prac lub w wypadkach losowych.
Na terenie Gminy Jodłownik w najbliższych latach nie będzie to realne. Najbardziej
optymalnym
obecnie
rozwiązaniem
będzie
zwiększenie
gospodarstwa
do powierzchni ponad 5 ha, w perspektywie do ponad 10 ha powierzchni ogólnej.
14
rodzinnego
Tabela Nr 3.
Struktura indywidualnych gospodarstw rolnych w grupach obszarowych użytków
rolnych w ha.
Ilość gospodarstw
Grupy
Powierzchnia
obszarowe
użytków
użytków
rolnych w ha
rolnych w ha
Średnia gospodarstwa
w ha
Jednostka administracyjna
W
G
W
G
W
G
11 819
142
29 297
286
0,40
0,50
1-2
32 578
496
22 616
345
1,44
1,44
2-3
40 511
773
16 429
311
2,47
2,49
3-4
40 547
847
11 746
246
3,45
3,44
5-7
41 061
788
7 059
134
5,82
5,88
7-10
24 556
469
3 021
58
8,13
8,09
10-15
10 197
246
880
21
11,59
11,71
15-20
2 618
64
155
4
16,89
16,00
20-50
2 146
-
77
-
27,87
-
50-100
656
-
9
-
72,89
-
1 931
122
9
1
214,56
122,00
248
3
0,06
99 042
1 562
2,44
Działki rolne
100 ha i
więcej
właściciele
14
zwierząt
gospodarskich
Ogółem
242 005
4618
W - województwo nowosądeckie
G - Gmina Jodłownik
15
2,96
Tabela Nr 4.
Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej z użytkownikiem
indywidualnego gospodarstwa rolnego (działki rolnej) Gminy Jodłownik
Wyszczególnienie
Ilość osób
1. Pracujący w swoim gospodarstwie działki rolne
0 - ogółem
323
M - mężczyźni
149
K - kobiety
174
2. Pracujący w swoim gospodarstwie indywidualne gospodarstwa rolne
0 - ogółem
2870
M - mężczyźni
1424
K - kobiety
1446
16
2.2.4. Wyposażenie techniczne – kapitałowe.
Indywidualne gospodarstwa rolne są dosyć dobrze zainwestowane w obiekty
budowlane oraz średnio wyposażone w maszyny rolnicze, szczególnie do pracy
w terenach podgórskich i górskich. W większości istniejące budynki gospodarcze są
wykorzystywane na działalność rolniczą za wyjątkiem głównie: kurników, pieczarkarni
i chlewni. Znaczną pozycję zajmują budynki wielofunkcyjne.
Szczegółowy stan zainwestowania w obiekty budowlane oraz wyposażenia
w techniczne środki produkcji indywidualnych gospodarstw rolnych zawierają Tabele
Nr 5 i Nr 6.
Bardzo ważnym jest uzyskanie środków wspierających transformację sektora
rolnego. Między innymi środki te znajdują się w:
-
Agencji i Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
-
Agencji Rynku Rolnego,
-
Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa,
-
Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych,
-
Funduszu Zaopatrzenia Wsi w wodę,
-
Europejskim Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej,
-
Fundacji Programów pomocy dla Rolnictwa FAPA,
-
Funduszu Pracy.
17
Tabela Nr 5
Zainwestowanie indywidualnych gospodarstw rolnych w obiekty budowlane
w Gminie Jodłownik.
pow. w m2
% wykorzystania na
działalność rolniczą
obory
11 832
96,8
stajnie
20
100
-
-
kurniki
670
55,8
stodoły
57 212
98,7
95
-
tunele foliowe
1138
100
pieczarkarnie
1184
67,6
108 797*
97,5
Wyszczególnienie
owczarnie
szklarnie
budynki wielofunkcyjne
* 887 budynków wielofunkcyjnych
18
Tabela Nr 6.
Wyposażenie w techniczne środki produkcji indywidualnych gospodarstw
rolnych Gminy Jodłownik.
Lp.
Wyszczególnienie
Liczba technicznych
środków produkcji
1
ciągniki
681
2
samochody osobowe
519
3
samochody ciężarowo-osobowe
213
4
przyczepy
193
5
kombajny zbożowe
22
6
kombajny ziemniaczane
-
7
kombajny buraczane
-
8
siloso-kombajny
2
9
rozsiewacze nawozów
96
10 rozrzutnik obornika
75
11 kosiarki ciągnikowe
322
12 ładowacze chwytakowe
39
13 kopaczki do ziemniaków
140
14 sadzarki do ziemniaków
60
15 przyczepy zbierające
14
16 prasy zbierające
7
17 opryskiwacze ciągnikowe polowe
88
18 dojarki bankowe
26
19 dojarki rurociągowe
-
20
schładzarki do mleka konwiowe
7
21
schładzarki do mleka zbiornikowe
2
19
2.3. Kierunki produkcji rolniczej oraz jej efektywność.
2.3.1. Produkcja roślinna i zwierzęca.
W produkcji roślinnej dominuje system zbożowo-okopowo-pastewny. Zboża zajmują
64% powierzchni uprawnej. W strukturze uprawy zbóż rośliną główną jest pszenica, a na
drugim miejscu jest pszenżyto. Rośliny okopowe, przede wszystkim ziemniaki stanowią
19,9 % powierzchni uprawnej. Bardzo wyraźną pozycję stanowią sady, które zajmują 1192
ha.
W uprawie sadowniczej w zasadzie dominują jabłonie.
Docelowo
przewiduje
się
wzrost
powierzchni
również
sadów
gruszowych
i śliwowych oraz należy dążyć do ograniczenia uprawy pszenicy na korzyść żyta, jęczmienia,
owsa
oraz
mieszanek
motylkowo-trawiastych.
Winna
również
występować
dalsza
intensyfikacja produkcji warzyw na potrzeby ludności miejscowej i turystów.
Szczegółową powierzchnię zasiewów zawiera Tabela Nr 7.
W produkcji zwierzęcej na pierwszym miejscu jest chów bydła mlecznego. Znaczna
też jest hodowla trzody chlewnej. Wydaje się być zasadnym zwiększenie hodowli owiec, co
spowoduje potrzebę wybudowania nowych owczarni.
Obsada zwierząt wg Dużych Jednostek Przeliczeniowych – tzw. sztuki duże, wynosi
na 100 ha użytków rolnych 67,6 sztuk, w tym:
-
konie robocze
- 5,8 DJP,
-
bydło
- 53,2 DJP,
-
trzoda chlewna
- 8,1 DJP,
-
owce, kozy
- 0,5 DJP.
Należy preferować ściołowy chów zwierząt gospodarskich. Stan pogłowia zwierząt
gospodarskich w sztukach fizycznych oraz w sztukach dużych według spisu rolnego
w 1996 roku przedstawia Tabela Nr 8.
20
Tabela Nr 7.
Powierzchnia
zasiewów
według
grup
ziemiopłodów
w
gospodarstwach
indywidualnych w Gminie Jodłownik.
Lp.
ha
%
zboża
1414
64,0
w tym
628
44,4
pszenica
171
12,1
żyto
63
4,4
jęczmień
148
10,5
owies
220
15,6
pszenżyto
184
13,0
2
mieszanki zbożowe i inne
kukurydza
9
0,4
3
strączkowe jadalne na ziarno
3
0,1
4
ziemniaki
438
19,9
5
przemysłowe
-
-
1
6
Wyszczególnienie
13,1
pastewne
289
w tym:
7
motylkowe pastewne
Pozostałe
w tym warzywa
Ogółem pod zasiewami
21
55
35
2,5
2208
100
Tabela Nr 8.
Stan pogłowia zwierząt gospodarskich gospodarstw indywidualnych w Gminie
Jodłownik.
Lp.
Wyszczególnienie
Sztuki SF
fizyczne
Sztuki Duże SD
1
Bydło ogółem
w tym:
-cielęta poniżej 6 miesięcy
- jałówki i byczki od 6 mieś. do 1 roku
- jałówki jednoroczne i starsze
- buhaje, bukaty i inne
- krowy
2 978
349
330
265
186
1 848
2 480,1
104,7
132,0
172,2
223,2
1848,0
2
Trzoda chlewna - ogółem w tym:
- prosięta poniżej 3 miesięcy
- warchlaki od 3 do 6 miesięcy
- lochy na chów 6 mieś. i starsze
- knury i knurki hodowlane powyżej 6
miesięcy
- tuczniki, bekony i inne
2 878
1 097
624
602
13
542
377,2
21,9
62,4
180,6
3,9
108,4
3
Konie - ogółem
w tym:
- 3 letnie i starsze
a) klacze
b) pozostałe
Owce - ogółem
w tym: maciorki
Kozy - ogółem
w tym:
kozy, samice jednoroczne i starsze
Króliki
Zwierzęta futerkowe
Drób - ogółem
w tym:
- kury
a) nioski
- gęsi
- kaczki
- indyki
- drób pozostały
4
5
6
7
8
22
244
231
84
147
83
29
239
2 385
11
14 863
13 241 11
913
83
1 021
3 77 141
269,7
254,1
5,6
2,9
19,8
15,7
11,9
0,1
136,2
116,5
1,4
11,6
590,8
2.3.2. Systemy gospodarcze indywidualnych gospodarstw rolnych.
W oparciu o metodę B. Kopcia [2] ustalono system użytkowania ziemi, hodowli
zwierząt, system gospodarczy oraz stopień intensywności gospodarki indywidualnej
z uwagi na jej dominujący charakter w Gminie Jodłownik.
Z połączenia systemów użytkowania ziemi i hodowli zwierząt ustalono łączny
system produkcji rolnej indywidualnych gospodarstw rolnych: hodowlano-zbożowy.
Do tego systemu gospodarczego zaliczane są gospodarstwa rolne, w których obsada
zwierząt w sztukach dużych na 100 ha użytków rolnych wynosi powyżej 60 DJP, udział zbóż
w powierzchni gruntów ornych wynosi powyżej 60%, udział okopowych w powierzchni
gruntów ornych wynosi poniżej 25 %, a udział łąk, pastwisk i pastewnych polowych
w powierzchni użytków rolnych wynosi poniżej 35%.
Na podstawie danych statystycznych, struktury zasiewów oraz stanu pogłowia
zwierząt gospodarskich z roku 1996 obliczono poniżej stopień intensywności indywidualnych
gospodarstw rolnych - Tabele Nr 9 i Nr 10.
23
Tabela Nr 9.
Intensywność produkcji roślinnej gospodarstw indywidualnych.
Rodzaj rośliny uprawnej
Pow. w ha
Współczynnik
%-P
intensywności
Iloczyn P x S
S
zboża
1414
1,0
30,3
3,0
28,2
5,5
4,4
1,2
0,1
0,75
4,6
0,5
15,4
2,5
56,0
30,3
ziemniaki
438
9,4
warzywa polowe
strączkowe na ziarno
pastewne polowe
35
0,8
3
0,1
289
6,2
łąki i pastwiska naturalne
1439
30,8
sady i ogrody
1047
22,4
Razem:
4665
X
100
poplony i wsiewki
-
0,75
Intensywność produkcji roślinnej JR
-
139,0
24
Tabela Nr 10.
Intensywność gałęzi hodowlanej gospodarstw indywidualnych.
Liczba DJP na
Współczynnik
100 ha użytków
intensywności
rolnych
q
t
qxt
5,8
1,2
7,0
53,2
2,6
138,3
trzoda chlewna
8,1
2,0
16,2
owce i kozy
0,5
1,3
0,6
67,6
X
Rodzaj zwierząt
konie robocze
bydło
Razem
Intensywność gałęzi hodowlanej Jz
Iloczyn
162,1
Intensywność produkcji roślinnej -1 R
I R = ∑ (p x s)
Intensywność gałęzi hodowlanej I z
I z = ∑ (q x t)
Sumaryczny poziom intensywności całej indywidualnej gospodarki rolnej
IR + Z= IR + IZ = ∑ ( p x s ) + ∑ ( q x t )
Łącznie suma współczynników IR i l z wynosi 301,1, co według wymienionej metody
stopień intensywności indywidualnych gospodarstw rolnych w Gminie Jodłownik
jest wysokointensywny.
25
2.4. Analiza i ocena warunków przyrodniczych i ekonomicznych –
propozycje zmian.
Rolnictwo w Gminie Jodłownik jest funkcją podporządkowaną jest to rolnictwo
górskie z nastawieniem na kierunek hodowlano - zbożowy.
Dominującymi kompleksami przydatności rolniczej wśród gruntów ornych są
kompleksy:
a) 8 - zbożowo - pastewny mocny,
b) 11 - zbożowy - górski,
c) 12 - owsiano - pastewny górski.
Lesistość Gminy jest niska i wynosi 18,7 %. Gospodarstwa rolne są nadmiernie
rozdrobnione, a średnia indywidualnego gospodarstwa rolnego wynosi 4,2 ha powierzchni
ogólnej.
Dominującym
W
gospodarstwach
sektorem
własności
małoobszarowych
ziemi
utrzymuje
jest
się
sektor
zjawisko
indywidualny.
dwuzawodowości.
Na100 ha użytków rolnych, łącznie z działkami rolnymi, obsada siły roboczej wynosi 69 osób.
Stopień intensywności indywidualnych gospodarstw rolnych wynosi 301,1, co według
przyjętej metody obliczeń oznacza, że jest wysoko-intensywny. Ogólny system dla produkcji
rolnej jest hodowlano - zbożowy.
Docelowo należy zmienić strukturę upraw ziemiopłodów w dostosowaniu do
istniejących kompleksów przydatności rolniczej gleb. Dla obszarów, gdzie występuje
zjawisko erozji, należy opracować kompleksowy projekt ochrony gleb przed erozją. Należy
opracować również szczegółowy program zwiększenia lesistości Gminy.
Wyklucza się lokalizację przemysłowych ferm trzody chlewnej oraz chów bydła
w systemie bezściołowym. Gospodarka rolna rozwijać się będzie w oparciu o sektor
indywidualny, w którym powinno się zmniejszyć ilość osób czynnych zawodowo.
26
3. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE I WYNIKAJĄCE Z NICH PROBLEMY
ROZWOJU ROLNICTWA.
3.1. Atuty rozwoju rolnictwa.
Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi rolnictwa na terenie Gminy Jodłownik są m. in.:
•
występowanie obszarów o średnich walorach przyrodniczych i krajobrazowych,
•
występowanie obszarów o średnich warunkach glebowych i klimatycznych,
•
istnienie rejonów o tradycyjnie wyspecjalizowanej produkcji rolniczej,
•
znaczne zasoby mieszkaniowe ludności rolniczej,
•
dosyć duże zainwestowanie w trwałe obiekty budowlane związane rolnictwem,
•
znaczne wyposażenie w maszyny rolnicze indywidualnych gospodarstw rolnych,
•
dobra kondycja demograficzna ludności,
•
znaczne zasoby siły roboczej – po części obytej z zachodnim stylem pracy, dzięki
okresowej pracy za granicą,
•
silne poczucie tożsamości lokalnej,
•
duża motywacja i relatywnie duża przedsiębiorczość skierowania na poprawę życia.
3. 2. Elementy ograniczające rozwój rolnictwa.
Przedstawiony w niniejszym opracowaniu stan rolnictwa wskazuje, że podstawowym
problemem wsi z terenu Gminy Jodłownik jest przeludnienie agrarne i rozdrobnienie
gospodarstw, w wyniku czego ogromne zasoby pracy nie są efektywnie wykorzystane. Jest
to ukryte bezrobocie na wielką skalę, a jego przezwyciężenie wymaga stworzenia nowych
stanowisk pracy.
W szczególności czynnikami ograniczającymi rozwój rolnictwa między innymi są:
•
nieodpowiednia struktura zasiewów,
•
niedostateczne wykorzystanie gleb, zgodnie z ich możliwościami produkcyjnymi, to jest
z określonymi kompleksami przydatności rolniczej gleb,
•
słaby obrót ziemią,
•
duże rozdrobnienie indywidualnych gospodarstwach rolnych o niewielkiej powierzchni,
•
brak przesłanek dla polaryzacji struktury obszarowej gospodarstw,
27
•
mały stopień lesistości terenu,
•
degradacja gruntów rolnych w wyniku działania erozji gleb,
•
obszarowe i punktowe zanieczyszczenia rolnicze,
•
niewystarczająca zabudowa biologiczna cieków i potoków,
•
duży wskaźnik zatrudnienia w rolnictwie,
•
brak wystarczających środków kredytowych,
•
wielkości programowe zaplecza technicznego obsługi rolnictwa nie są możliwe do
trafnego określenia ze względu na nieustabilizowaną sytuację rozwoju rolnictwa, w tym
jego kierunków produkcyjnych, organizacyjnych i poziomu technologii i techniki,
•
dewastacja wiejskiego krajobrazu poprzez chaotyczne i bezstylowe budownictwo,
•
niewykorzystane w pełni istniejące zasoby budowlane,
•
niski stan świadomości ekologicznej,
•
nieufność do wspólnych przedsięwzięć gospodarczych o charakterze długookresowym.
28
4. ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU ROLNICTWA.
Na rozwój rolnictwa Gminy znaczący wpływ mają uwarunkowania zewnętrzne,
a w szczególności:
•
bogate dziedzictwo historyczne i kulturowe regionu – Małopolski,
•
ograniczone środki i kompetencje samorządu terytorialnego, w szczególności brak
odpowiedniego ośrodka na szczeblu regionalnym,
•
brak systemu promocji regionu i systemu pozyskiwania inwestorów,
•
niski stopień integracji rolnictwa z gospodarką narodową
•
niedorozwój instytucji rynku rolnego (marketingu, hurtu),
•
istnienie mikroregionów o tradycjach wyspecjalizowanej produkcji rolniczej.
5. MOŻLIWOŚCI I KIERUNKI ROZWOJU ROLNICTWA.
Aby ukierunkować rozwój rolnictwa należy założyć podstawowe cele oraz podać
sposoby ich realizacji.
Podstawowe cele to:
•
utrzymanie w obszarze rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej gruntów najbardziej
wartościowych dla produkcji tzw. „narodowych zasobów dla przyszłości” i ich ochrona
przed zainwestowaniem,
•
powstrzymanie degradacji gruntów rolnych i leśnych,
•
podnoszenie jakości gruntów rolnych,
•
zwiększenie lesistości Gminy,
•
przebudowa struktury agrarnej gospodarstw,
•
identyfikacja produkcji rolniczej,
•
zmniejszenie bezrobocia i przebudowa struktury zatrudnienia.
Do zrealizowania postawionych celów proponuje się:
•
wykorzystanie istniejących instrumentów prawnych przez organy samorządowe,
29
•
dążenie do stworzenia właściwych warunków ekonomicznych, które doprowadziłyby do
opłacalności gospodarowania na gruntach rolnych poprzez: odpowiednią politykę rolną
nowe prawo rolne,
•
przystosowanie rolnictwa do wymagań integracji europejskiej, podniesienie efektywności
gospodarowania,
•
rozwój proekologicznych sposobów produkcji rolniczej,
•
rozwój małej i średniej przedsiębiorczości na obszarach wiejskich,
•
zwiększenie zatrudnienia w infrastrukturze wsi,
•
rozwój agroturystyki na wsi,
•
zorganizowanie rynku rolnego (rynków hurtowych i giełd rolnych),
•
przeprowadzenie
prac
urządzeniowo-rolnych,
które
stanowią
integralną
część
planowania przestrzennego, dzięki któremu można w sposób aktywny i bezpośredni
zmienić strukturę przestrzenną wsi [11],
•
opracowanie programu przeciwdziałania erozji gleb,
•
zwiększenie lesistości Gminy wykorzystując między innymi plany urządzania lasu [13],
•
zmniejszenie stopnia rozproszenia i rozdrobnienia kompleksów leśnych,
•
tworzenie korytarzy ekologicznych,
•
kształtowanie
krajobrazu
poprzez
wprowadzenie
odpowiedniego
drzewostanu
z wykorzystaniem istniejącej rzeźby terenu,
•
do realizacji celu związanego z podniesieniem jakości gruntów rolnych proponuje się:
a) właściwą uprawę,
b) wapnowanie,
c) regulację stosunków wodnych,
d) transformację użytków gruntowych,
e) rekultywację gruntów zdegradowanych,
f) doskonalenie i intensyfikację zabudowy biologicznej sieci hydrograficznej poprzez
wprowadzenie odpowiednich gatunków roślin na obrzeżach cieków wodnych,
g) dostosowanie funkcjonowania służb fitosanitarnych i weterynaryjnych do wymogów
Unii Europejskiej.
30
6. WYKAZ TABEL.
Tabela
Nr
1
-
Struktura
użytków
uwidocznionego
gruntowych
w
operacie
w
1998
ewidencji
roku
-
wg
gruntów
stanu
jednostki
ewidencyjnej Jodłownik.
Tabela Nr 2 -
Stan własności i władania ziemią w 1998 roku w Gminie
Jodłownik wg danych z ewidencji gruntów.
Tabela Nr 3 -
Struktura indywidualnych gospodarstw rolnych w grupach
obszarowych użytków rolnych w ha.
Tabela Nr 4 -
Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej z
użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego (działki
rolnej) Gminy Jodłownik.
Tabela Nr 5 -
Zainwestowanie indywidualnych gospodarstw rolnych w obiekty
budowlane w Gminie Jodłownik.
Tabela Nr 6 -
Wyposażenie w techniczne środki produkcji indywidualnych
gospodarstw rolnych Gminy Jodłownik.
Tabela Nr 7 -
Powierzchnia zasiewów według grup ziemiopłodów
w gospodarstwach indywidualnych w Gminie Jodłownik.
Tabela Nr 8 -
Stan pogłowia zwierząt gospodarskich gospodarstw
indywidualnych w Gminie Jodłownik.
Tabela Nr 9 -
Intensywność produkcji roślinnej gospodarstw indywidualnych.
Tabela Nr 10 -
Intensywność gałęzi hodowlanej gospodarstw indywidualnych.
31
7. LITERATURA.
[1] Hopfer A.
Organizacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej
w rejonach o dużej koncentracji gospodarki
uspołecznionej
[2] Kopeć B.
Referat z kursokonferencji Ostróda 1979
Ekonomia i organizacja gospodarstw rolnych
w zarysie.
[3] Koreleski K.
Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i leśne,
Warszawa 1964 r.
Przyrodnicze podstawy użytkowania rolniczej
przestrzeni produkcyjnej.
[4] Koreleski K.,
Gawroński K., Magiera-Braś G.
Akademia Rolnicza im. H. Kołłątaja w Krakowie
Skrypty dla Szkół Wyższych, Kraków 1988 r.
Ochrona środowiska.
[5] Łuczyńska-Bruzda
Akademia Rolnicza im. H. Kołłątaja w Krakowie
Skrypty dla Szkół Wyższych, Kraków 1991r.
Elementy naturalne środowiska
[6] Małopolski Program Rozwoju
Wsi i Rolnictwa
Politechnika Krakowska im. T. Kościuszki,
Kraków -1994 r.
[7] Net 8.
Małopolska Rada Regionalna 1997 r.
Wpływ budowy autostrady na gospodarkę
przestrzenną kraju oraz rozwój jednostek
osadniczych.
[8] Niewiadomski Z.
Strembicka D.
XIV Sesja Naukowo-Techniczna, Nowy Sącz
1997 r. Zagospodarowanie przestrzenne.
[9] Pijanowski Z.
Zachodnie Centrum Organizacji Warszawa -.
Zielona Góra -1994 r. Melioracje przeciwerozyjne,
jako czynnik kompleksowego zagospodarowania
przestrzeni rolniczej Akademia Rolnicza im. H.
Kołłątaja w Krakowie Zeszyt Naukowy Nr 205,
Kraków 1987 r.
[10] Powszechny Spis Rolny 1996 r.
Urząd Statystyczny w Nowym Sączu Nowy
Sącz 1997 r.
[11] Suchta J.
Wybrane problemy rolnictwa w planach
przestrzennego zagospodarowania kraju,
regionu i Gminy.
Akademia Rolniczo-Techniczna Olsztyn
1988 r.
32
[12] Thompson L. M.
Troeh F. R.
Gleba i jej żyzność.
Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne
Warszawa 1978 r.
[13] Ustawa z dnia 28 września 1991roku o lasach (Dz. U. Nr 101, poz.444).
[14] Ustawa z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych
(Dz. U. Nr 16, poz. 78 z 1995 r. i Dz. U. Nr 141 poz. 692 z 1997r.,
Dz. U. Nr 60 poz. 370 i Dz. U. Nr 80 poz. 5050.
[15] Ustawa z dnia 31 stycznia 1980r. o ochronie i kształtowaniu środowiska,
tekst jednolity Dz. U. z 1997r. Nr 133, poz. 885].
[16] Ustawa z dnia 10 maja 1990r. Przepisy wprowadzające ustawę
o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych
(Dz. U. Nr 32 poz. 191).
[17] Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym
(Dz. U. Nr 89 poz. 415, z1996 r. Dz. U. Nr 106 poz. 496
i z 1997r. Dz. U. Nr 111 poz. 726)[18]
Witek, Mapy glebowo-rolnicze oraz kierunki ich wykorzystania
Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa Puławy, 1973 r.
[19] Wojewoda Nowosądecki
Studium Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Nowosądeckiego
Nowy Sącz - kwiecień 1998 r.
[20] Zastawniak B., Podolakowa E.
Tom III - Miejscowe planowanie przestrzenne.
[21] Tomlinson G., Ciarkę P., Barret , Judge E.
Brytyjski Fundusz KNOW HOW, Fundusz Współpracy – Instytut Gospodarki
Przestrzennej i Komunalnej Oddział w Krakowie, Kraków 1994 r.
33
ZESZYT NR 6
ANALIZA
UWARUNKOWAŃ I OCHRONY
ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
W OBSZARZE GMINY
KRAKÓW – 2009 r.
SPIS TREŚCI
1. STRONA FORMALNA I CEL OPRACOWANIA.
2. ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
2.1. Tektonika.
2.2. Geologia.
2.3. Rzeźba terenu.
2.4. Warunki gruntowe.
2.5. Surowce budowlane.
2.6. Warunki wodne.
2.6.1. Wody powierzchniowe.
2.6.2. Wody gruntowe.
2.7. Warunki klimatyczne.
2.8. Warunki glebowe
2.9. Szata roślinna i zabytki przyrody.
3. STAN ŚRODOWISKA.
3.1. Warunki aerosanitarne.
3.2. Zanieczyszczenie gleby.
3.3. Atmosfera akustyczna.
3.4. Odpady komunalne i przemysłowe.
3.5. Stan wód powierzchniowych i podziemnych.
4. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO.
4.1. Zasoby środowiska.
4.2. Stan środowiska.
4.3. Propozycje programowe.
5. SPIS WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW.
2
1. STRONA FORMALNA I CEL OPRACOWANIA.
Celem niniejszego opracowania jest ustalenie stanu środowiska oraz uwarunkowań
przyrodniczych zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik.
Podstawą opracowania były:
-
kartowanie terenowe i wywiady z mieszkańcami Gminy oraz Urzędem Gminy,
-
materiały kartograficzne i drukowane, w tym wytyczne instytucji ochrony środowiska
oraz obowiązujące przepisy w tym zakresie.
2. ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO.
2.1. Tektonika.
Południowa granica Gminy sąsiaduje ze strefą brzeżną płaszczowiny magurskiej,
nasuniętej na płaszczowinę śląską. Jest tu ona wykształcona w postaci cienkiej pokrywy.
W równoleżnikowym odcinku doliny Owsianki jest całkowicie zdenudowana tak, że
odsłaniają się spod niej wychodne płaszczowiny podśląskiej. Podobna wychodna tej
płaszczowiny odsłania się również w południowo-wschodniej części Gminy. Całe centrum
Gminy (około 70 % jej powierzchni) jest położone na wychodniach płaszczowiny śląskiej.
2.2. Geologia.
Najstarszymi utworami są łupki i piaskowce warstw cieszyńskich górnych, piaskowce
i łupki warstw grodziskich, łupki wierzowskie z dolnej kredy - znajdują się w obniżeniach
otaczających izolowany pagór Kostrza w południowo - wschodniej części terenu
opracowania. Podnóże jego i pasma Garkówki i Krzemionki stanowiących północno wschodnią granicę Gminy są zbudowane z piaskowców i łupków warstw biotytowych,
istebniańskich dolnych i warstw grodziskich, pochodzących z górnej kredy. Te same utwory
budują
pasmo
Ciecienia
-
Kamienia,
które
tworzy
zachodnią
granicę
Gminy.
Sam pagór Kostrza (oraz niski pagór Kamienia między Dobroniowem, a Mstowem)
jest zbudowany z piaskowców glaukonitowych i łupków płaszczowiny magurskiej z eocenu
i oligocenu, czyli są ostańcami tej płaszczowiny, która sięgała znacznie dalej na północ od
aktualnej jej krawędzi.
3
Płaszczowina śląska centrum Gminy jest zbudowana z mało odpornych piaskowców
warstw
krośnieńskich
z
paleocenu.
Powierzchnie
stoków
są
okryte
pokrywami
soliflukcyjnymi i koluwialnymi, dna dolin piaskami i żwirami z plejstocenu i holocenu.
2.3. Rzeźba terenu.
Rzeźba obszaru Gminy jest silnie uzależniona od budowy geologicznej -najwyższe
garby, otaczające Gminę ze wszystkich stron (poza północną) są zbudowane z względnie
odpornych skał, centrum i północna granica Gminy – ze skał mało odpornych. I tak:
- zachodnią
granicę
tworzy
pasmo
Łysej
Góry
-
Ciecienia
-
Księżej
Góry
(o wysokościach odpowiednio: 664 m, 829 m, 643 m m.n.p.). Zbudowane w partii
szczytowej z odpornych piaskowców i łupków warstw godulskich z kredy górnej;
- południowo - wschodnią grupę pagórów Wierzki, Kamionka i Świnnej Góry
o wysokości 580 - 611 m n.p.m. tworzą kredowe i paleogeńskie margle, łupki
i piaskowce jednostki podśląskiej; przewyższa je, leżący na południowy-wschód pagór
Kostrza (720 m n.p.m.), który w partii szczytowej jest ostańcem zbudowanym
z piaskowców glaukonitowych i łupków eoceńskich warstw magurskich;
- ograniczająca Gminę od południowego - wschodu grupa Nadziału - Garkówki Krzyszowa (odpowiednio 550 - 450 - 418 m n.p.m.) jest, podobnie jak zachodnia
grupa, zbudowana w partii szczytowej z piaskowców godulskich; wszystkie powyższe
pagóry porośnięte są lasami.
Całe centrum Gminy (i część północną) tworzą łagodne, o wyrównanych partiach
szczytowych pagóry zbudowane ze stosunkowo młodych (a przez to nie skonsolidowanych i
mało odpornych) o pochodzących z oligocenu – warstw krośnieńskich dolnych. Ich
wierzchołki znajdują przeważnie na wysokości 430 – 420 m n.p.m. Między pagórami
powstały
doliny
Stradomki,
Sawki,
Owsianki
i
Tarnawki.
Dojrzałe
odcinki
dolin
o wytworzonych systemach terasowych powstały w obrębie warstw krośnieńskich dolnych;
poza
Tarnawką,
która
płynąc w
kierunku północno-zachodnim na kontakcie między
4
utworami jednostki podśląskiej, a piaskowcami i łupkami warstw godulskich zmienia
gwałtownie bieg na północno-wschodni, tworząc przełomowy odcinek o stromych stokach
w obrębie warstw godulskich i istebniańskich dolnych, ograniczających Gminę od
północnego-wschodu.
2.4. Warunki gruntowe.
Obszar opracowania nie był w czwartorzędzie pokryty lodowcem, stąd porośnięte
lasami garby mają cienką warstwę utworów wietrzeniowych i soliflukcyjnych, na
wychodniach
łupków
przechodzących
często
w
utwory
koluwialne
(osuwiskowe).
Cała część środkowa i północna, zbudowana z warstw krośnieńskich dolnych
pokryta jest grubymi pokrywami. W stropie są one wykształcone w postaci miąższych glin
lessopodobnych, twardoplastycznych i półzwartych średnio-nośnych. Pokrywa ta w widłach
Owsianki i Tamawki (na terenie wsi Sadek i częściowo Mstów) uległa w dużej mierze
denudacji; w pobliżu powierzchni występuje piaszczysto-gliniasta pokrywa soliflukcyjna,
pochodząca
z
wietrzenia
warstw
krośnieńskich;
utwory
te
są
również
nośne.
We wszystkich tych utworach występują wody śródglinowe zawieszone, o nieciągłym
zwierciadle, na głębokości z reguły poniżej fundamentowania. Dna dolin są wyścielone
piaszczysto-żwirowymi pokrywami, w stropie przykryte cienką warstwą gliniastych mad.
Koryta rzek są w pokrywy terasowe z reguły rozcięte na głębokość poniżej 2,0 m,
stąd w poziomie posadowienia utwory są już mało wilgotne, twardoplastyczne i półzwarte
(lub średnio-zagęszczone) i nośne. Na stokach, zwłaszcza pociętych przez erozję boczną
rzek, występują liczne osuwiska; dużo z nich, uśpionych przez wiele lat, odnowiło się po
letnich deszczach w 1997 roku. Najwięcej występuje ich w obrębie pokryw stokowych,
przykrywających łupki pstre i eocenu; lokalizację osuwisk, z podziałem na mniej i bardziej
zagrażającymi przedstawia załączona mapa.
2.5. Surowce budowlane.
W
obrębie
lasów
spotyka
się
wyrobiska
małych,
dawno
nieczynnych
kamieniołomów; eksploatowano w nich głównie piaskowce godulskie. W tej chwili nie ma na
terenie Gminy udokumentowanych złóż, pozwalających na eksploatację piaskowców na
5
skalę przemysłową. W Szczyrzycu znajduje się udokumentowane złoże glin eksploatowane
przez małą cegielnię. Niestety (jak wynika z informacji ustnej pracowników Gminy)
Eksploatacja złoża napotyka na trudności związane z nieuregulowanymi sprawami
własnościowymi i w związku z tym stoi pod znakiem zapytania.
2.6. Warunki wodne.
2.6.1. Wody powierzchniowe.
Pagór Nadział stanowi dział wodny pomiędzy zlewnią Łososiny (dopływ Dunajca)
i zlewnią Stradomki, która razem z Tamawką odwadnia powierzchnię Gminy bezpośrednio
do Raby. Cały obszar zlewni charakteryzuje się zasilaniem poprzez spływ powierzchniowy.
Orientacyjnie odpływ jednostkowy na południe od siedziby Gminy wynosi średnio
16 - 20 I/ sek/ km2, na północ około 12-16-1/ sek/ km2. Są to wartości charakterystyczne dla
Beskidów. W czasie nadmiernych opadów w miesiącach VII - VIII 1997 roku wystąpiły
powodzie, których zasięg jest wskazany na mapie. Określono go na podstawie wywiadów
z pracownikami Gminy i miejscową ludnością.
2.6.1. Wody gruntowe.
Występowanie wód gruntowych na obszarze opracowania związane jest z jego
budową geologiczną i ukształtowaniem. Ogólnie można tu wyróżnić trzy obszary
o odmiennych reżimach hydrologicznych:
a) Obszar den dolinnych.
Zasadniczo swobodne zwierciadło wód gruntowych występuje tu we fluwioglacjalnych
piaskach i żwirach pod pokrywą mad - na zróżnicowanych głębokościach. Najpłycej (0,2 - 1,5
m) zalega w dnach płaskodennych dolin bocznych (tam, gdzie znajdują się łąki) oraz
w starorzeczach, w obrębie terasy zalewowej. Głębiej – na głębokości 2,0 - 2,5 m na
terasie nadzalewowej i w praktyce, nie sprawia już zagrożenia dla fundamentów.
Najmniejsze wahania poziomu wody zachodzą w rejonach płytkiego jego zalegania;
większe – od - 1,0 - do + 2,0 w obrębie terasy nadzalewowej i są związane głównie
z roztopami wiosennymi i długotrwałymi opadami obszaru.
6
b) Obszar garbów zbudowanych z warstw krośnieńskich.
Zasadnicze zwierciadło wody zalega w poszczelinionych piaskowcach, nieraz na
dużej głębokości (poniżej 10 -15 m). Jest to zbiornik o zwierciadle swobodnym,
współkształtnym do powierzchni terenu, ale stosunkowo mało zasobny przez częste
przewarstwienia piaskowców bezwodnymi łupkami. Ponad tym zwierciadłem stale lub
okresowo w pokrywach lessopodobnych, soliflukcyjno - deluwialnych i koluwialnych mogą
wystąpić wody gruntowe o zwierciadle nieciągłym, na głębokości od 0,5 m do poniżej 5,0 m.
Z reguły płycej występują w obrębie pokryw koluwialnych.
c) Obszar garbów zbudowanych z warstw innych niż krośnieńskie.
Obszar ten różni się od poprzedniego praktycznie brakiem zwierciadła w obrębie pokryw
wietrzeniowych (są na to zbyt cienkie - lokalnie występują w nich co najwyżej sączenia),
poziom wodonośny jest tu często zawieszony na głębokościach zalegania łupków, co
prowadzi do wypływu źródeł. Źródła te oraz górne odcinki koryt potoków ujęte poprzez
dreny są głównym źródłem zaopatrzenia w wodę sieci wodociągowej. W ich zasięgu
znajduje się już większość gospodarstw Gminy. Ujęcia są wskazane na mapie. Wydzielono
na niej również ujęcia ze studni wierconych - są one w wystarczającym stopniu
zabezpieczone przez nadległe, z reguły nieprzepuszczalne utwory i dlatego nie wymagają,
wyznaczenia
stref
ochrony
pośredniej.
Ujęcia
korytowe,
które
są
wrażliwe
na
zanieczyszczenia otoczono proponowanymi strefami ochrony pośredniej.
2.7. Warunki klimatyczne.
Obszar opracowania leży (wg W. Okołowicza 15/) w obrębie regionu klimatycznego
karpackiego. Ma silnie zróżnicowane warunki topoklimatyczne. Korzystne warunki występują
w obrębie wierzchowin i stoków ekspozycji wschodniej, południowej i zachodniej (dobre
usłonecznienie i nasłonecznienie, dobre przewietrzanie, korzystne warunki termiczno wilgotnościowe). Mało korzystne występują na zacienionych stokach północnych oraz
w obrębie den dolin; tu zwłaszcza z uwagi na częste występowanie przymrozków i mgieł.
Zróżnicowanie klimatyczne poszczególnych form przedstawiają poniższe tabele..
7
Tabela Nr 1.
Topoklimat wierzchowiny.
Roczne średnie wartości elementów wskaźników klimatu na formach wypukłych.
Lp.
Wysokość w m n.p.m.
400
600
800
7,2
6,3
5,4
2. Absolutne minimum temperatury
34,4
33,1
31,7
3. Średnie minimum temperatury
3,3
2,4
1,5
4. Średnie maksimum temperatury
11,4
10,5
9,4
5. Liczba dni z temperaturą minimalną poniżej -10°
24
28
33
6. Liczba dni z temperaturą maksymalną poniżej 0°
44
54
63
7. Liczba dni z temperaturą minimalną poniżej 0°
75
77
80
8. Liczba dni z temperaturą minimalną
119
131
43
+ maksymalną poniżej 0°
9. Średnie daty ostatnich przymrozków
26. IV
3.V
10.V
10. Średnie daty pierwszych przymrozków
18.X
13.X
9.X
11. Średnia długość okresu bezprzymrozkowego
173
163
152
*
3
15
84
99
114
281
266
251
205
185
185
151
136
121
82
55
29
83
100
118
1. Średnia roczna temperatura
12.
Okres ze średnią dobową temperaturą poniżej 5°
(ostra zima)
13.
(długość zimy)
14.
Okres ze średnią dobową temp. powyżej 0°
(długość bezzimia)
15.
(okres wegetacyjny)
16.
Okres ze średnią dobową temperaturą powyżej 10°
(okres silnego wzrostu roślin)
17.
(długość lata)
18. Liczba dni z pokrywą śnieżną
8
Tabela Nr 2.
Topoklimat stoków o ekspozycji południowej.
Lp.
300
400
600
800
8,0
7,5
6,8
5,8
35,4
34,9
33,7
32,6
3,9
3,6
3,0
2,3
12,5
12,0
11,2
10,3
5. Liczba dni z temperaturą minimalną poniżej - 10°
20
22
25
29
30
34
44
53
81
82
85
87
8.
110
117
130
142
29.IV
1.V
IM
12.V
17.X
15.X
13.X
9.X
172
168
159
151
*
*
1
7
65
73
88
104
300
292
277
261
215
211
201
192
170
164
150
137
100
87
59
32
56
66
85
104
12.
Liczba dni z temperaturą minimalną
(ostra zima)
13.
(długość zimy)
14.
15.
(okres wegetacyjny)
16.
17.
(długość lata)
9
Tabela Nr 3.
Topoklimat stoków o ekspozycji północnej.
Lp.
300
400
600
800
7,7
7,2
5,3
5,3
33,9
33,3
32,0
31,0
3,0
2,7
1,4
1,4
12,0
11,4
9,2
9,2
24
25
32
32
38
44
68
68
88
88
89
89
8. Liczba dni z temperaturą minimalną
126
132
157
157
5.V
8.V
20.V
20.V
11.X
9.X
4.X
4.X
159
155
146
138
*
4
11
24
69
78
953
113
196
288
270
252
203
203
192
180
162
154
140
125
92
77
57
17
74
84
105
125
12.
(ostra zima)
13.
(długość zimy)
14.
15.
(okres wegetacyjny)
16.
17.
(długość lata)
10
Tabela Nr 4.
Topoklimat stoków o ekspozycji wschodniej i zachodniej.
Lp.
300
400
600
800
7,8
7,4
6,4
5,5
34,6
34,0
32,9
31,7
3,5
3,2
2,5
1,9
12,3
11,8
10,8
10,1
22
24
27
30
33
39
49
60
85
86
88
90
8. Liczba dni z temperaturą
118
124
137
150
minimalną + maksymalną
12.V
15.V
10.V
15.V
14.X
12.X
10.X
7.X
166
162
153
145
*
*
2
16
66
75
91
108
299
290
274
257
212
207
197
186
166
159
145
131
96
82
53
24
66
76
95
115
12.
Okres ze średnią dobową temperaturą poniżej
5° (ostra zima)
13.
Okres ze średnią dobową temperaturą poniżej
0° (długość zimy)
14.
15.
(okres wegetacyjny)
16.
Okres ze średnią dobową temperaturą powyżej
10° (okres silnego wzrostu roślin)
17.
Okres ze średnią dobową temperaturą powyżej
10° (długość lata)
11
Tabela Nr 5.
Topoklimat den dolin.
Lp.
300
400
600
~A
6,8
5J
36,7
35,8
34,0
2,4
1,8
0,8
12,9
12,2
11,0
29
33
40
40
44
49
89
92
96
8.
129
136
145
maksymalną poniżej 0°
12.V
14.V
20.V
2.X
1.X
28.X
137
133
125
1
9
25
81
90
109
284
275
256
208
201
189
159
149
131
88
72
38
84
96
119
12.
Liczba dni z temperaturą minimalną +
(ostra zima)
13.
(długość zimy)
14.
15. Okres ze średnią dobową temp. powyżej 5°
(okres wegetacyjny)
16.
17.
(długość lata)
12
Tabela Nr 6.
Gradienty pionowe (różnica na 100 m) średnich rocznych wartości niektórych
elementów i wskaźników klimatu: na wierzchowinach kolumna - 1, stokach
o ekspozycji południowej - 2, północnej - 3, wschodniej i zachodniej - 4
i dnach dolin - 5.
Lp.
1
2
3
4
5
-0,43 -0,44
-0,49
-0,465
-0,55
-0,68 -0,57
-0,59
-0,58
-0,91
-0,45 -0,31
-0,32
-0,315
-0,53
-0,50 -0,43
-0,55
-0,44
-0,63
+2,1
+ 1,8
+ 1,7
+1,75
+38
+4,7
+4,7
+6,0
+5,35
+4,7
+ 1,3
+ 1,7
+0,2
+0,95
+2,3
8.
+6,0
+6,4
+6,2
+6,3
+7,0
minimalną + maksymalną
+3,5
+2,7
+2,8
+2,75
+2,7
-1,8
-1,3
-1,3
-1,3
-1,5
-5,2
-4,2
-4,2
-4,2
-3,3
12.
+6,4
+5,8
+6,7
+675
+8,1
+7,5
+7,8
+8,8
+ 8,3
+9,5
-7,5
-7,7
-8,8
-8,3
-9,5
-5,0
-4,7
-5,5
-5,1
-6,3
-7,5
-6,7
-7,3
-7,1
-9,3
-13,2 -13,5
-15,0
-14,25
-14,7
+8,8
+ 10,2 +9,85
-11,5
Liczba dni z temperaturą
Okres ze średnią dobową temperaturą
poniżej 5° (ostra zima)
13.
poniżej 0° (długość zimy)
14.
Okres ze średnią dobową temp. powyżej
0° (długość bezzimia)
15.
Okres ze średnią dobową temp. powyżej
5° (okres wegetacyjny)
16.
powyżej 10° (okres silnego wzrostu roślin)
17.
powyżej 10° (długość lata)
13
+9,5
2.8. Warunki glebowe.
Poziomy glebowe Gminy powstały na skutek oddziaływania zbiorowisk roślinnych na
pokrywy wietrzeniowe skał. Wynikiem czego na stokach i wierzchowinach wytworzyły się
kompleksy gleb brunatnych, w miejscu, gdzie pokrywa gliniasta została zdenudowana
(w widłach Owsianki i Tarnawki, na obszarze wsi Sadek i częściowo Mstów), kompleksy gleb
pseudo-bielicowych (na stokach) i brunatnych (na wierzchowinach) w szerokich dnach dolin mady.
a) Gleby pseudo-bielicowe – wytworzone z piasków gliniastych mocnych gliniastych lekkich
całkowitych lub podścielonych średnio-głęboko i głęboko pyłami lub glinami.
b) Gleby brunatne – kwaśne i wyługowane; wytworzone z piasków gliniastych mocnych
i lekkich, podścielonych piaskami słabo gliniastymi, a niekiedy gliną lub pyłem;
c) Mady – wytworzone z glin lekkich pylastych lub piasków gliniastych mocnych, podścielonych
płytko piaskami gliniastymi lekkimi i słabogliniastymi; są glebami silnie przepuszczalnymi,
wrażliwymi na suszę.
Gleby a) i b) tworzą głównie kompleks pszenny górski, w piętrze powyżej
450 m zbożowy górski. W dnach dolin, zwłaszcza zbudowanych z rędzinnych mad
i o płytkim występowaniu poziomu wód gruntowych występuje kompleks zbożowo -pastewny
mocny.
Charakterystycznym elementem użytkowania gruntów Gminy jest zajęcie bardzo
dużych powierzchni pod sady (prowadzonych w profesjonalny sposób, co widać zwłaszcza po
stosowanej
technice
przycinania
pędów),
w
których
uprawia
się
głównie
jabłoń.
Część jabłek jest sprzedawana w postaci nieprzetworzonej, część (głównie te gorsze) ulega
przetworzeniu w sąsiednich Zakładach Przetwórstwa Owocowego w Tymbarku.
Oprócz sadów część powierzchni przeznaczona jest pod uprawę krzewów owocowych.
d) Kompleks pszenny górski – obejmuje zespół gleb, które zarówno swoją budową jak
i właściwościami odpowiadają glebom zaliczanym w terenach nizinnych i wyżynnych do
kompleksów pszennego bardzo dobrego i dobrego. Wysokościowa strefa występowania tego
kompleksu waha się od 300 do 450 m n.p.m. W skład tego kompleksu wchodzą następujące
gleby:
gleby pseudobielicowe wytworzone z utworów lessopodobnych i piaszczysto –
gliniastych; gleby te są położone na słabo nachylonych stokach (do 20 %), są
przepuszczalne, przewiewne, do uprawy mechanicznej średnio-ciężkie;
14
gleby brunatne – wytworzone z utworów lessopodobnych; położone na terenach równych
(nachylonych do 12 %), posiadają dobre własności fizyczne oraz właściwe uwilgotnienie w
ciągu całego okresu wegetacji, wymagają intensywnego nawożenia, ponieważ są mało
zasobne w składniki pokarmowe.
e) Kompleks zbożowy górski – charakteryzuje się tym, że obejmuje gleby położone
w strefie uprawy ozimin, spadki stoków nie przekraczają 30°, udają się cztery podstawowe
zboża, ziemniaki i rośliny pastewne, nie są glebami podmokłymi. Kompleks zbożowy
górski przedstawia niejako pośrednie właściwości między kompleksem pszennym wadliwym,
a zbożowo - pastewnym mocnym. Jego gleby są z reguły w klasie V, stąd praktycznie
w całości proponuje się je pod zalesienie.
f) Kompleks zbożowo-pastewny mocny – do tego kompleksu zaliczamy gleby średnio
zwięzłe i ciężkie, odpowiedniki kompleksów pszennych i żytniego bardzo dobrego, okresowo
podmokłych lub nadmiernie uwilgotnionych. Z natury swej są to przeważnie gleby żyzne
i zasobne w składniki pokarmowe. Na glebach tego kompleksu z reguły wyższe plony
uzyskuje się w latach suchych, natomiast w latach mokrych plony, szczególnie zbóż, mogą
być bardzo niskie. Po uregulowaniu stosunków wodnych przez meliorację gleby te
przechodzą do kompleksów bardzo dobrego i dobrego oraz do żytniego bardzo dobrego
(zależnie od składu mechanicznego gleby).
2.9. Szata roślinna i zabytki przyrody.
2.9.1. Lasy.
Według Kondrackiego (6) lasy porastające stoki pagórów Gminy w stanie naturalnym
można było zaliczyć do 3 grup:
a) zbiorowisk debowo - grabowych (Querco - Carpinetum) występujące na pogórzach
centrum Gminy do wysokości około 500 m. W skład ich drzewostanów wchodził grab
{Carpinus Gełulus), dęby szypułkowy i bezszypułkowy (Quercus robur i sessilis), lipa
drobnolistna
(Tilia
cordata),
klony
(Acer
platonides,
15
pseudoplatanus
i
sampastra),
a także niekiedy buk (Fagus silwatica) i wiąz (Ulmus laeris). Warstwa krzewów była tu bardzo
bogata. Oprócz podrostu powyższych drzew rosły krzewy leszczyny, trzmieliny, wiciokrzewu,
itp. Aktualnie lasy zachowały się tu jedynie w postaci małych płatów, należących do z reguły
do właścicieli prywatnych, o dobrze zróżnicowanym składzie gatunkowym (dominanty z reguły
nie przekraczają 30 % drzewostanu), z tym, że głównym składnikiem drzewostanu jest jodła,
grab, dąb zaś występuje sporadycznie;
b) zbiorowisk buczyny karpackiej (Fagetum carpaticum), które rośnie od około 600 m. W
drzewostanie oprócz buka występuje licznie jodła (Albes Alba), rośnie również świerk (Picea
excelsa), jawor (Acer pseudoplatanus) i wiąz górski (Ulmus scabra). Warstwa krzewów jest
słabo rozwinięta. Lasy tego typu zachowały się w postaci dużych kompleksów.
c) zbiorowisk den dolin - występują w nich lasy olchowo - jesionowo - grabowe, w tej chwili
wykształcone głównie w postaci olszyn i zarośli wierzby.
Na załączonej mapie, lasy zostały zróżnicowane wg typu własności (na będące
w ręku właścicieli prywatnych i PGL). Wyróżniono również obszary zarośli, które są w tracie
przekształcania się w las (LZ) oraz wskazano tereny, które powinny być zalesione.
Należą do nich zgodnie z sugestią władz Gminy, obszary o niskiej klasie gruntów
(V i VI, nieużytków) i osuwisk oraz niedostępne, małe powierzchnie gruntów otoczone przez
powyższe i zalesione.
Uznano, że grunty te powinny być zalesione w pierwszym etapie. W drugim etapie
należy zalesić obszary o trudnej uprawie, na stokach o nachyleniu powyżej 20 %.
Na mapie wskazano również obszary zabytków przyrody: są to ogrody i parki wokół
i na terenie klasztoru w Szczyrzycu, parafii rzymsko - katolickiej Góry Świętego Jana, resztek
parków byłych dworów i folwarków: Pogorzany, Dobroniowice, Godusza (wieś Pogorzany),
Janowice, Mstów, Jodłownik, Lipin (wieś Szyk), Słupia. Oprócz parków wokół klasztoru,
kościoła i dworu Muzeum Narodowego w Słupii, wszystkie pozostałe (parki podworskie) są
aktualnie zdewastowane i wymagają konserwacji.
16
2.9.2. Wartościowe obszary przyrodniczo-krajobrazowe Gminy Jodłownik.
Krajobrazu.
Obecnie obszar Gminy Jodłownik nie jest objęty tego typu formą ochrony krajobrazu.
Zrezygnowano również z objęcia części obszaru Gminy Łososińsko-Żegocińskim Parkiem
Krajobrazowym.
2000. Obejmuje on powierzchnię 38,56 ha.
Rezerwat „Kostrza” położony jest na północnym stoku góry o tej samej nazwie, na
terenie wsi Kostrza - w Gminie Jodłownik i we wsi Rupniów - w Gminie Limanowa.
Rezerwat został powołany Zarządzeniem Nr 5/2001 Wojewody Małopolskiego z dnia
4 stycznia 2001 r. Całość rezerwatu należy do obrębu Limanowa (oddz. 26 d-h, 27 g-i, 30 b-d).
Przedmiotem
ochrony
jest
stanowisko
języcznika
zwyczajnego
(Phyllitis
scolopendrium) oraz dobrze zachowany starodrzew buczyny karpackiej i jaworzyny górskiej.
Na terenie rezerwatu wykształciły się cenne zespoły leśne:
- żyzna buczyna górska (Dentario glandulosae-Fagenion):
- kwaśna buczyna (Luzulo-Fagenion) oraz
17
a) w miejscowości Kostrza, w obrębie rezerwatu „Kostrza” – ochrona buka
o obwodzie
550 cm i nazwie „Pan Buk”- drzewo runęło w 1994 roku
b)
c)
d)
e)
f)
g)
w
obrębie
zabytkowych
cmentarzy
parafialnych
–
ochrona
grup
roślinności
h)
i)
Szyk i Słupia.
Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt realizowana jest zgodnie z Rozporządzeniami Ministra Środowiska:
 z dn. 16 maja 2005 r. (Dz. U. Nr 94, poz.795) w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz
gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000,
 z dn.9 lipca 2004 r. (Dz.. U. Nr 168, poz. 1764) w sprawie gatunków dziko występujących roślin
objętych ochroną,
 z dn.28 września 2004 r.(Dz. U. Nr 220, poz. 2237) w sprawie gatunków dziko występujących
 z dn.9 lipca 2004 r.(Dz. U. Nr 168, poz. 1765) w sprawie dziko występujących grzybów
objętych ochroną.
18
W stosunku do dziko występujących grzybów z reguły respektowane są następujące
zakazy:
W stosunku do dziko występujących zwierząt respektowane są następujące zakazy:
5) niszczenia ich gniazd, mrowisk, nor, legowisk, żeremi, tam, tarlisk, zimowisk i innych
schronień;
pochodnych;
19
niepokojenie ptaków, przy nazwach których w załączniku nr 1 do rozporządzenia
zamieszczono symbol "(1)" oraz nietoperzy;
Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagrożonych
wyginięciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt w skali Europy, ale też
typowych,
wciąż
jeszcze
powszechnie
występujących
siedlisk
przyrodniczych,
charakterystycznych dla 9 regionów biogeograficznych (tj. alpejskiego, atlantyckiego,
borealnego,
stepowego
kontynentalnego,
i
panońskiego,
czarnomorskiego).
W
makaronezyjskiego,
Polsce
występują
2
śródziemnomorskiego,
regiony:
kontynentalny
(96 % powierzchni kraju) i alpejski (4 % powierzchni kraju). Gmina Jodłownik leży w obszarze
alpejskim. Podstawą prawną tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Rady 79/409/EWG
które zostały transponowane do polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia
2004 r. o ochronie przyrody.
obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),
specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).
Opactwo Cystersów w Szczyrzycu (kod PLH120023),
Kościół w Szyku,
Tarnawka,
Ostoje Nietoperzy Beskidu Wyspowego.
20
Europejską (decyzja Komisji z dnia 25 stycznia 2008 r., przyjmująca na mocy Dyrektywy
Rady 92/43/EWG pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty
wymienione na Shadow List są na etapie konsultacji społecznych i uzgodnień (W roku
2004 przyrodnicze organizacje pozarządowe utworzyły tzw. polską "listę cieni"(Shadow List)
ostrożności” wynikającą z Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
w szczególności:
2) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar
Natura 2000,
„Kostrza” (kod PLH120009) wyznaczony w granicach rezerwatu „Kostrza”, 38,56 ha
Polypodium vulgare, Primula elatior
21
Wzgórze zbudowane jest z fliszu karpackiego (piaskowce gruboławicowe i łupki). Miejscami na
powierzchni występują łatwiej wietrzejące łupki pyłowcowe lub margliste. Powstają z nich
gleby głębokie, ale bardzo silnie szkieletowe. Masywy Kostrza i sąsiedniej Świnnej Góry (546
m n.p.m.) otoczone są przez obszary użytkowane rolniczo, z rozproszoną zabudową.
Na terenie obszaru brak zidentyfikowanych zagrożeń.
Wskazane utrzymanie powiązań z Południowomałopolskim Obszarem Chronionego
Krajobrazu.
„Opactwo Cystersów w Szczyrzycu” (kod PLH120023) w skład którego wchodzi teren XIII
Przedmiotem ochrony są dwa gatunki nietoperzy: Myotis emarginatus nocek orzęsiony
( kod 1321) Rhinolophus hipposideros podkowiec mały ( kod 1303)
Obszar
obejmuje
największą
w
Polsce
kolonie
rozrodczą
nocka
orzęsionego
i jedną z największych w Polsce kolonii podkowca małego.
Na obszar oddziaływują tereny zurbanizowane, zamieszkałe, sieć transportowa, inne
Charakterystyka pozostałych obszarów nie jest pełna. Do końca 2008 roku powinna
nastąpić pełna weryfikacja obszarów z Shadow List
22
- pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków ( kod 3220),
- górskie i niżowe ziołoroślą nadrzeczne i okrajkowe ( kod 6430),
- kwaśne buczyny ( kod 9110),
- lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe (Kod 91E0).
Bombina veriegata,
Cottus gobio.
lasy łęgowe, zarośla wierzbowe i ziołorośla otaczające starorzecza i oczka wodne.
Zboczach
dolin
porastają
buczyny,
jedliny
i
fragmenty
grądów.
Cechą
charakterystyczną są wychodnie skalne w partiach zboczowych i polanki śródleśne oraz duża
bioróżnorodność obszaru.
Obszar
„Tarnawka”
powiązany
jest
z
Obszarem
Chronionego
Krajobrazu
Zachodniego Pogórza Wiśnickiego.
Kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa i św. Barbary, drewniany, pochodzi
z I. poł. XVII w. Do korpusu od strony zachodniej dostawiono kwadratową wieżę konstrukcji
słupowo-ramowej, z nadwieszoną izbicą oszalowaną deskami. Jest miejscem występowania
kolonii rozrodczej Myotis emarginatus nocka orzęsionego (kod 1321) i Rhinolophus
hipposideros podkowca małego ( kod 1303).
Na obecnym etapie nie ma szczegółowo wypełnionego formularza SDF dla tego
obszaru.
W konsultacji są również obszary o nazwie Ostoje Nietoperzy Beskidu
Wyspowego. Granice tych obszarów najprawdopodobniej obejmować będą tereny
żerowiskowe nietoperzy, związane z zadrzewieniami, lasami, dolinami rzek i potoków.
23
3. STAN ŚRODOWISKA.
3.1. Warunki aerosanitame.
3.1.1. Zakłady uciążliwe.
Na obszarze Gminy aktualnie nie występują zakłady emitujące zanieczyszczenia do
atmosfery. Browar Szczyrzyc, którego właścicielem został klasztor Cystersów aktualnie jest
nieczynny. Ojcowie poszukują gospodarza, któryby się podjął jego uruchomienia. Ponieważ
browar jest jednocześnie zabytkiem muzealnym, ojcowie zakładają wznowienie produkcji
według starych receptur - co w praktyce zakłada niewielką skalę produkcji i w związku z tym
niewielką emisję.
Funkcjonująca w Szczyrzycu cegielnia prowadzi produkcję na bardzo ograniczoną
skalę i w związku z tym nie wnosi opłat z tytułu zanieczyszczenia środowiska.
Jedynym zakładem, który mógłby być uciążliwy (z uwagi na hałas) jest zakład
mechaniczny w Mokrej koło Mstowa - wskazany na mapie. Jego lokalizacja w dużej
odległości od jakiejkolwiek zabudowy doprowadza do tego, że zakład ten nie obciąża
środowiska.
3.1.2. Zanieczyszczenie atmosfery.
Na obszarze Gminy nie wykonuje się badań stanu atmosfery, jej układ orograficzny
(powierzchnia Gminy jest otwarta w kierunku byłego województwa krakowskiego, zamknięta
przez wzgórza o wysokości względnej około 100 - 200 m od strony Nowego Sącza)
powoduje, że za stan zanieczyszczenia atmosfery odpowiada tu import zanieczyszczeń znad
aglomeracji krakowskiej, a w dalszym rzędzie również Śląska. Odpowiednie dane PIOSIU
(1,2,3) wskazują że stężenia zanieczyszczeń powietrza zdecydowanie nie docierają tu do
poziomu normy dla obszarów, w szczególności :
- opad pyłu nie przekracza 40 g/ m2 / rok;
- stężenie dwutlenku siarki jest niższe od 24 ug / m3 powietrza;
- stężenie pyłu zawieszonego nie przekracza 20 ug / m3 powietrza.
Odpowiednie normy dla obszarów wynoszą 200 g/ m2 / rok, 32 ug / m3
powietrza i 50 ug / m3 powietrza.
24
Zwraca uwagę, że opad pyłu i stężenie pyłu zawieszonego nie przekraczają normy dla
obszarów specjalnie chronionych (odpowiednio 40 g/ m2 / rok i 40 ug / m3 powietrza). Norma
obszarów specjalnie chronionych dla dwutlenku siarki - 11 ug / m3 powietrza jest
przekroczona. Na obszarze Gminy nie ma wyznaczonych obszarów specjalnie chronionych.
3.2. Zanieczyszczenie gleby.
Na obszarze Gminy nie były przeprowadzone badania zanieczyszczenia gleb.
Z badań przeprowadzonych przez PIOŚ w Nowym Sączu i w Krakowie w sąsiednich Gminach
(1, 2, 3) wynika, że gleby Gminy Jodłownik posiadają naturalną zawartość metali ciężkich.
Wskazuje na to również mapa (14).
3.3. Atmosfera akustyczna.
Na drogach Gminy nie były wykonywane badania poziomu hałasu. Z informacji
Urzędu Gminy wynika, że na żadnych drogach natężenie ruchu nie przekracza 100
samochodów (w godzinach szczytu). Przekroczenie norm hałasu w wysokości 40 - 45
decybeli następuje zwykle przy natężeniu ruchu przekraczającym 400 samochodów na
godzinę (przy mało zwartej zabudowie), stąd można wnosić, że na terenie Gminy nie
występują przekroczenia normy hałasu.
Jedyny zakład pracy na terenie Gminy, gdzie produkcji towarzyszy hałas – zakłady
mechaniczne w Mokrej są oddalone od jakichkolwiek terenów zamieszkałych i stąd nie są
uciążliwe.
3.4. Odpady przemysłowe i komunalne.
Odpady przemysłowe na terenie Gminy nie występują. Problemem są odpady
komunalne. Na terenie Gminy nie ma zorganizowanego wysypiska śmieci. Są one wywożone
na wysypisko w Bolesławiu. Próby znalezienia terenu pod wysypisko spotkały się
każdorazowym oprotestowaniem przez mieszkańców Gminy.
Lokalizacja wysypiska w obrębie Państwowego Gospodarstwa Leśnego nie uzyskuje zgody
służb leśnych. Należy zwrócić uwagę, że lasy PGL są trudno dostępne komunikacyjnie
i dowóz śmieci byłby utrudniony.
25
3.5. Stan wód powierzchniowych i podziemnych.
Specyficzne położenie Gminy (należała do byłego województwa nowosądeckiego,
a rzeki płynące po jej powierzchni uchodzą do rzek byłego województwa krakowskiego)
powodują że nie ma pomiarów stopnia zanieczyszczenia wody.
Wykorzystując informację, że w rzekach Jodłownika są łowione przez Polski Związek
Wędkarski takie ryby jak pstrąg i występują również raki można stwierdzić, że pod względem
hydrobiologicznym wody tej Gminy należą do I - II klasy czystości. Prawdopodobnie są
również w II klasie czystości, jeśli chodzi o zawartość substancji organicznych (BZT - 5, ChzT,
02), nieorganicznych (chlorki, siarczany i części rozpuszczone) i ilość niesionych zawiesin.
Wody podziemne są okresowo badane w kilkunastu studniach przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska (2,3). Z badań wynika, że wody te najczęściej są
zanieczyszczone przez bakterie miana Coli. Osobnym problemem są ujęcia wód do
wodociągów
wiejskich.
Ujęcia
ze
studni
wierconych
są
zabezpieczone
przed
zanieczyszczeniem przez nadległe warstwy nieprzepuszczalnych glin wietrzelinowych.
Ostateczne wyznaczenie stref ochrony wód pośredniej i bezpośredniej następuje
drogą decyzji Wydziału Ochrony Środowiska na podstawie operatu wodnoprawnego,
w związku z tym powyższe należy traktować jako informację o prawdopodobnym zasięgu tych
stref.
4. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO.
4.1. Zasoby środowiska.
Warunki geologiczno - gruntowo - wodne i glebowe nie stanowią zasadniczej bariery
rozwoju Gminy Jodłownik. Na mapie wskazano tereny zagrożone procesami denudacyjnymi
oraz tereny zagrożone zalaniem wodami powodziowymi i podtopieniem.
W opracowaniu przedstawiono tabelę, z której można obliczyć podstawowe parametry
klimatyczne dla dowolnych obszarów Gminy. Pozwala to na określenie, które tereny są
bardziej korzystne, a które mniej – jednak żadne z tych parametrów nie osiągają wartości
uniemożliwiających uprawę ziemi czy budowę mieszkań. Powinny być one brane pod uwagę
zwłaszcza przy lokalizacji nowych sadów i innych upraw kapitałochłonnych.
26
Stosunkowo dobre warunki glebowe terenów korzystnych dla budownictwa nie
stanowią bariery, gdyż budownictwo Gminy ma głównie charakter zagrodowy, który nie
wymaga ograniczenia się do gleb gorszych.
Poziom wód gruntowych nie stanowi przeszkody dla warunków fundamentowania na
przeważającej powierzchni Gminy.
Mała dostępność wierzchowin i stoków nie jest aktualnie ograniczeniem z uwagi na
generalne zaopatrzenie w wodę poprzez wodociągi wiejskie.
4.2. Stan środowiska.
Należy zwrócić uwagę, że mimo fragmentarycznych i pośrednich danych co do stanu
zanieczyszczenia powietrza, wody, poziomu hałasu i poziomu zanieczyszczeń gleb, wszystkie
dane wskazują że na terenie Gminy w żadnym z powyższych parametrów nie dochodzi do
przekroczeń norm – oprócz poziomu bakteryjnego zanieczyszczenia wody. Co więcej obszar
Gminy nie wymaga rozbudowy infrastruktury, która oddziaływałaby negatywnie na
środowisko. Główne źródło dochodu mieszkańców Gminy – sadownictwo jest oparte
o przetwórstwo istniejące na sąsiednich terenach Zakłady Przetwórstwa Owocowego
w Tymbarku.
Podstawowe dwa problemy wymagające uregulowania – to problem utylizacji
i wywozu śmieci oraz problem oczyszczalni ścieków.
Z działań bezpośrednio dotyczących zabytków przyrody należy objąć opieką
konserwatorską parki podworskie wskazane na mapie.
Aktualny proces porzucania uprawy roli na obszarach, gdzie uprawa ta jest
utrudniona, należy wykorzystać do poprawy stanu biotopów lasów chłopskich. Potencjalnie są
one bardzo dobrze przygotowane do rozwoju procesów samoregulujących, gdyż są mocno
zróżnicowane. Ich ograniczeniem jest częsta izolacja i rozproszenie prowadzące do
zubożenia i degeneracji gatunków. Zalesianie terenów nieopłacalnych do użytkowania
rolniczego bardzo ułatwiłoby regenerację biotopów – poprzez umożliwienie przepływu genów
między aktualnie izolowanymi obszarami.
27
4.3. Propozycje programowe.
a) Odnośnie stanu wód powierzchniowych.
Gmina
posiada,
z
uwagi
na
selektywny
charakter
zanieczyszczeń
powierzchniowych (zanieczyszczenie bakteryjne), rzadką w skali województwa
wód
możliwość
stosunkowo łatwego doprowadzenia wód powierzchniowych do I lub co najwyżej II klasy
czystości. Wystarczyłoby do tego celu ujęcie ścieków bytowych poprzez systemy kanalizacji
i oczyszczalnie ścieków.
Oczyszczalnia ścieków w Jodłowniku i projekty dwóch dalszych obejmie ok. 85%
gospodarstw.
Wszystkie obiekty poza zasięgiem zbiorczej kanalizacji (ok. 15 % gospodarstw)
powinny zostać wyposażone w indywidualne lub grupowe oczyszczalnie ścieków, które w tej
chwili nie wymagają wielkich nakładów – są możliwe do budowy w systemie gospodarczym.
Przewaga przedstawionego tam systemu nad znanymi do tej pory systemami
rozsiękowymi, polega na możliwości ujęcia wysięku i określeniu jego stanu czystości (systemy
polegające na oczyszczaniu rozsiękowym nie pozwalają na łatwe ustalenie stopnia
oczyszczania ścieku).
b) Odnośnie stanu wód podziemnych.
Większość mieszkańców Gminy zaopatruje się w wodę z sieci wodociągowych, które
korzystają:
- ze studni wierconych – ich ochronę wystarczy na ogół ograniczyć do istniejących stref
ochrony bezpośredniej;
- z ujęć wewnątrzkorytowych – wymagają one wyznaczenia stref ochrony pośredniej.
c) Odnośnie odpadów komunalnych.
Na obszarze Gminy zrezygnowano z realizacji składowiska odpadów komunalnych.
odpady te wywożone są na składowiska położone poza obszarem Gminy. Kompleksowo
przedstawiono to zagadnienie w Zeszycie 10.
28
d) Odnośnie zalesiania trudnych do uprawy terenów.
Zalesianie jest korzystnym elementem poprawy warunków środowiska naturalnego.
Oprócz poprawy ekonomiki działalności dodatkowo wzrośnie retencja zlewni (co ograniczy
wysokość fali powodziowej), poprawi się stan sanitarny i zasobność wód gruntowych.
Na mapie wskazano tereny do zalesiania w pierwszym i drugim etapie.
e) Odnośnie zabytków przyrody i obszarów sieci Natura 2000.
Działania ochronne w zabytkowych drzewostanach wymagają przeprowadzenia
dokładnej inwentaryzacji i zabiegów pielęgnacyjnych, które (poza drzewostanem klasztoru
Cystersów, kościoła Góry Świętego Jana
oraz dworu w Słupii) znajdują się przeważnie
w złym stanie.
Ze względu na wyjątkowe walory przyrodnicze Gminy Jodłownik, konieczne jest
aktywne uczestnictwo społeczności lokalnych i władz samorządowych w opiniowaniu
obszarów sieci Natura 2000 i możliwie pełna wiedza na temat celów ochrony i granic tych
obszarów, obejmujących zasięgiem również część Gminy Jodłownik.
29
5. SPIS WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW.
A. Materiały publikowane.
1. PIOŚ - Raport o stanie środowiska w województwie krakowskim w 1996 r., Biblioteka
Monitoringu Środowiska, Kraków - 1997r.
2. PIOŚ - Raport o stanie środowiska w województwie nowosądeckim w 1996 r., Biblioteka
Monitoringu Środowiska, Kraków -1997 r.
3. PIOŚ - Raport o stanie środowiska w województwie nowosądeckim w 1997 r., Biblioteka
Monitoringu Środowiska, Kraków -1998 r.
4. Książkiewicz M., Samsonowicz J., Runie E., Zarys geologii Polski, W. G. Warszawa 1965 r.
5. Klimaszewski M. (red.), Geomorfologia Polski, t. 1, Polska Południowa Góry i Wyżyny,
PWN Warszawa -1972 r.
6. Kondracki J., Geografia Fizyczna Polski, PWN Warszawa -1965 r.
7. Hess M., O mezoklimacie wypukłych i wklęsłych form terenowych w Polsce Południowej,
Przegląd Geofizyczny 11/19, Warszawa -1966 r.
8. Hess M., O wpływie ekspozycji terenu na klimat w Polsce Południowej, Przegląd
Geofizyczny 11/19, Warszawa -1966 r.
9. Von Heynitz K., Merckens G., Ogród biodynamiczny, PWN Warszawa -1992 r.
10. Ławacz W., Hydroponika, czyli kwiaty na ściekach /w:/ Murator nr 3 /1997 r.
B. Mapy publikowane.
11. Burtan J., Golonka J., Oszczypko N., Paul Z., Ślęczka A., Mapa geologiczna Polski,
Arkusz Nowy Sącz 1 : 200 000, powiększona do 1 : 50 000, Wyd. Geol., Warszawa 1980 r.
12. I.U.N.G. - Województwo Krakowskie, Mapa rolniczo-glebowa 1:300 000, Wyd. I.U.G.N.,
Puławy - 1978 r.
13. I.U.N.G. - Mapa zanieczyszczeń gleb Polski 1:400 000, Wyd. I.U.G.N., Puławy-1994 r.
14. Dobija A., Dynowska I., Tlałka A., Hydrologia Województwa Krakowskiego 1:500 000
/w:/ Atlas Miasta Krakowa, Kraków -1988 r.
30
C. Materiały niepublikowane.
15. Okołowicz., Martyn D., Próba kompleksowej regionalizacji klimatu Polski - 1982 r.,
maszynopis, arch. „Geoprojekt - Kraków”.
16. Instytut Geologiczny, Oddział Karpacki, Katedra Osuwisk Województwo Krakowskie,
Ark. 6 – powiat Limanowa, Kraków - 1975 r., arch. „Geoprojekt - Kraków”.
31
ZESZYT NR 7
ANALIZA UWARUNKOWAŃ I OCHRONY
ŚRODOWISKA KULTUROWEGO
W OBSZARZE GMINY
KRAKÓW – 2009 r.
SPIS TREŚCI
1. ZASOBY KULTUROWE GMINY.
1.3 Ochrona prawna zabytków.
1.3.1. Wykaz obiektów z ewidencji zabytków wpisanych do rejestru
zabytków.
1.3.2. Wykaz obiektów z ewidencji zabytków
(z pominięciem wpisanych do rejestru).
2. CHARAKTERYSTYKA GMINY POD KĄTEM ATRAKCYJNOŚCI
TURYSTYCZNEJ NA TLE SĄSIADUJĄCYCH OBSZARÓW.
3. MOŻLIWOŚĆ ROZWOJU FUNKCJI TURYSTYCZNEJ W ŚWIETLE
DOTYCHCZASOWYCH OPRACOWAŃ PLANISTYCZNYCH –
PROPOZYCJE UAKTYWNIENIA GMINY DLA ROZWOJU TURYSTYKI
4. UWARUNKOWANIA ROZWOJU TURYSTYKI
5. INSTRUMENTY REALIZACJI ROZWOJU TURYSTYKI W OBSZARZE GMINY
2
1. ZASOBY KULTUROWE GMINY.
Gmina posiada duże walory kulturowe, które wiążą się z występowaniem
szeregu obiektów i zespołów zabytkowych na jej terenie. Wsie Gminy Jodłownik posiadają
długą historię osadniczą. Z przeprowadzonych badań archeologicznych, rejon obecnej Gminy
był zamieszkiwany już w XII wieku.
Ważnym elementem atrakcyjności krajobrazu Gminy są licznie występujące tu
kapliczki i krzyże przydrożne.
Wsie Gminy posiadają w swych najstarszych częściach zabytkowy, regionalny
charakter. Obecna urbanizacja winna zachowywać historyczne tradycje, zarówno
w układzie przestrzennym jak i architekturze oraz detalu.
Na obszarze Gminy Jodłownik występują liczne obiekty i zespoły zabytkowe oraz
obiekty o znaczeniu archeologicznym, będące świadectwem wieków minionych oraz
potwierdzeniem lokalnej tradycji kulturowej, w tym:
- założenia dworsko-parkowe,
- stanowiska archeologiczne,
- cmentarze parafialne,
- zespoły kościelno-plebańskie,
- kościoły, kaplice, kapliczki i krzyże przydrożne,
- domy i zagrody.
Na tle zweryfikowanych zasobów środowiska kulturowego, wyróżniają się: zabytkowe
kościoły, cmentarze oraz zasoby archeologiczne, które w odróżnieniu od pozostałych
obiektów zewidencjonowanych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wykazują na
obszarze gminy wartości szczególne, również ze względu na ich rangę.
W strefie przyrodniczo-czynnej szczególnej ochronie podlegają:
- duże kompleksy leśne Lasów Państwowych,
- zadrzewienia, zalesienia lokalne,
- doliny cieków wodnych,
- flora i fauna,
- powiązania widokowe.
W strefie rolniczo-osadniczej ochrona obejmuje:
- dominanty przestrzenne wyróżniające się w lokalnym krajobrazie (zalesione szczyty
wzniesień,
tereny
wzniesień
użytkowane
rolniczo,
sylwety
zabytkowych
i współczesnych obiektów kultury sakralnej w pasach osadniczych wzdłuż dolin
lokalnych rzek i potoków).
3
Do pieszych atrakcji w Gminie należą wycieczki szlakami turystycznymi na górę
Grodzisko (618 m), Księżą (649 m) oraz Ciecień (835 m). Na Grodzisku zachowały się
jeszcze niedokładnie zbadane resztki obronnego grodu istniejącego w czasach piastowskich,
zburzonego prawdopodobnie przez Tatarów. Na uwagę zasługują również miejsca pamięci
narodowej: cmentarz poległych w I wojnie światowej, pomniki upamiętniające pacyfikację
przysiółków Smykań – w Pogorzanach i Wadzyń – w Szczyrzycu.
Szczyrzyc.
Wśród wsi posiadających zabytkowe obiekty wyróżnia się miejscowość Szczyrzyc –
malownicza miejscowość u podnóża góry Ciecień w dolinie rzeki Stradomki, posiadająca
niezwykłe dzieje. Początki tej osady sięgają XlII wieku, kiedy to klasztor Cystersów
przeniesiono z Ludźmierza na Podhalu do Szczyrzyca.
W 1234 r. wojewoda krakowski Teodor Cedro herbu Gryf ufundował w Szczyrzycu
klasztor Cystersów, który szybko stał się wpływowym opactwem. Utworzono tu również
siedzibę jednego z największych w Małopolsce powiatów, który obejmował 76 parafii od
Nowego Targu, aż po Tyniec i Bochnię.
Za dawnej Rzeczpospolitej Szczyrzyc był nie tylko siedzibą starosty królewskiego
i bardzo rozległego powiatu, posiadał również prawa miejskie , które jednak nie zmieniło wsi
na miasto. Wraz z upadkiem Rzeczpospolitej, Szczyrzyc również stracił na znaczeniu –okres
wojen
szwedzkich
zapoczątkował
upadek
Szczyrzyca
i
szczyrzyckiego
klasztoru.
Po I rozbiorze Polski władze austriackie zlikwidowały powiat szczyrzycki.
Pod koniec XVIII wieku rząd austriacki dokonał kasaty klasztoru. Dopiero w 1864 roku
Zakon Cystersów wykupił klasztor od Austriaków i do czasów obecnych pozostaje on
w ich władaniu. W 1798 r. Cystersi założyli w Szczyrzycu szkołę przyklasztorną która
z różnymi dziejowymi perypetiami przetrwała do czasów II wojny światowej. Uczęszczał do
niej m.in. pisarz i poeta Władysław Orkan
Perłą Gminy oraz głównym ośrodkiem zabytkowym Szczyrzyca jest zespół
klasztorny Cystersów – kościół i klasztor wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Kościół
z 1642 r. – pierwotnie gotycki, przebudowany w XVII i XIX w., stacje różańcowe w ogrodach
klasztornych, arkady ze stacjami Męki Pańskiej i witrażem Matki Boskiej Szczyrzyckiej oraz
murowany spichlerz z XVII w., w którym obecnie znajduje się muzeum z cennymi
eksponatami. Można tu obejrzeć unikalną na skalę europejską - mapę świata z końca XIII
4
wieku. Kościół posiada kilka fragmentów gotyckich (portale z XV w). W wieku XVIII i XIX
ulegał kilkakrotnie przebudowie, co nie pozostało bez wpływu na pierwotny charakter
budowli.
Z ciekawszych zabytków należy wymienić piękne drzwi z pierwszej połowy XV w.,
gotycki portal oraz obrazy włoskie z XVII w. W istniejącym tam muzeum, przechowuje się
sprzęty liturgiczne, ornaty haftowane z XVII i XVIII w., cenne malowidła eksponaty
starodawnej broni, kolekcje monet i zegarów.
Do kościoła od strony południowej przylega klasztor. Jego główna część zbudowana
została w XVII w. Wokół kwadratowego wirydarza na parterze i piętrze są sklepione piękne
krużganki. Nad północną częścią, klasztoru wznosi się czworoboczna wieża z cebulastym
hełmem.
Szczyrzyc jest miejscem wypoczynkowym dla turystów idących na górę Ciecień.
(szlak turystyczny niebieski).
Góra Świętego Jana.
Położona jest na wzniesieniu w północnej części Gminy. Osada otrzymała nazwę od
kościoła pod wezwaniem Świętego Jana Chrzciciela . Parafia na Górze Świętego Jana
powstała w XII w., a w 1416 r. król Władysław Jagiełło nadał wiosce (niestety nie
wykorzystany) przywilej założenia miasta na prawie magdeburskim. Uwagę zwraca tu,
z daleka widoczny, okazały kościół murowany z 1907 r. Wieś jest zagłębiem owocowym tutejsze, nowoczesne i wysoko rozwinięte sady jabłoniowe znane są w całej Polsce.
Janowice.
Wieś w znacznej część pokrywają lasy góry Ciecień. Niedaleko szczytu tej góry
zobaczyć można pomnik - dwa krzyże wzniesione dla uczczenia pamięci ofiar masakry
dokonanej przez hitlerowców na mieszkańcach tych okolic w 1944 r. Zalesione tereny
Janowic stwarzają szansę dla myśliwych.
Jodłownik.
Siedziba Urzędu Gminy leży w południowo-centralnej części Gminy w dolinie rzeki
Tarnawki. Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od drzew jodłowych, którymi
niegdyś cały ten obszar był zalesiony.
Pierwsze wzmianki o Jodłowniku pochodzą z 1361 r. – mówią jednak o wsi już
istniejącej. Właścicielem tych ziem był wówczas rycerz Mikołaj, należący do rodu Ratołdów.
Następnie wieś wraz z innymi przeszła w posiadanie rodu Lubomirskich.
5
W 1531 roku Niewiarowscy z Niewiarowa, herbu Półkozic zakupili wieś Jodłownik od
Jakuba Lubomirskiego. W 1595 roku Przecław Niewiarowski zapisał wszystkie swoje dobra
Klasztorowi OO Dominikanów w Krakowie, które stanowiły ich własność do roku 1784, to jest
do konfiskaty tych dóbr przez rząd austriacki.
W centrum wsi znajduje się zabytkowy drewniany kościół z 1585 r. – najcenniejszy
zabytek wsi. Jest to budowla drewniana z wieżą wewnątrz polichromowaną. Wnętrze
kościoła zdobi polichromia z XVIII w. oraz cenne obrazy z XVII w., w którym zobaczyć można
rokokową polichromię z 1764 r. przedstawiającą medaliony z popiersiami świętych
związanych z historią zakonu dominikańskiego.
W przedsionku kościoła obejrzeć można portret fundatora kościoła Przecława
Niewiarowskiego z 1600 r., kilka obrazów barokowych oraz dwa dzwony pochodzące
również z XVI w.
Kostrza – leży na północno-zachodnim stoku lesistej góry o tej samej nazwie. Góra
Kostrza (719 m n.p.m.) jest podłużna, dosyć stroma, od strony północno-wschodniej
spadzistość jej jest prawie prostopadła. Istnieje legenda , że na jej szczycie istniało niegdyś
grodzisko, które zapadło się z częścią góry. Potwierdzeniem tej legendy mogło by być
znajdujące się pod górą kotlinowate zagłębienie, najeżone połamanymi głazami oraz
znajdujące się na szczycie pozostałości jakiegoś obiektu zbudowanego ręką ludzką zwanego
przez tutejszych mieszkańców - Piwniczyskami. Na szczyt prowadzi strome podejście przez
piękny bukowy las, w którym znajduje się wspaniały pomnik przyrody - 180 letni "Pan Buk"
o obwodzie 5,5 m, jodła o nazwie "Parasol" oraz skupisko unikalnej na skalę europejską
paproci "Języcznik". Pierwsza źródłowa wzmianka o istnieniu tej wsi pochodzi z 1361 roku.
Krasne-Lasocice – pierwsze zapiski o wsi sięgają XIII w. Wieś ta, wraz z sąsiednimi
stanowiła w średniowieczu własność rycerską. Od XV wieku w posiadaniu drużynitów;
Jakusza i Stanisława z Lasocic, następnie poprzez wieki w posiadaniu Lasockich, którzy
wywodzili się z tej samej gałęzi rodu co Lubomirscy, jednak nie piastowali ważniejszych
godności.
W 1915r. przez Krasne-Lasocice i sąsiednie wsie przetoczył się front bitwy,
w której zginęło 135 Tyrolczyków i Rosjan. W miejscu ich pochówku wybudowano kaplicę,
którą poświęcono 14 lipca 1918r.
Mstów – najwcześniejsze wzmianki o miejscowości pochodzą z archiwum Opactwa
Szczyrzyckiego z roku 1408. Z nich też dowiadujemy się, że w 1505 roku Mstów należał do
Joanesa ze Mstowa - Mstowskiego, dobrodzieja klasztoru OO. Cystersów w Szczyrzycu tam też pochowanego. W ciągu wieków Mstów jak i sąsiednie miejscowości zmieniał
6
właścicieli. Należeli do nich między innym Stanisław Zborowski wywodzący się z rodu
magnackiego oraz Ignacy Gąsiorowski używający herbu Pilawa.
Pogorzany – prawie w całości położone są na północno-wschodnim stoku góry
Ciecień. W czasie ostatniej wojny silnie działał tu ruch oporu czego skutkiem były wielokrotne
pacyfikacje tych okolic. Koło drogi niedaleko granicy wsi stoi pomnik ku czci zamordowanych
mieszkańców tego terenu. Tuż przy granicy wsi Pogorzany, w miejscowości Krzesławice
znajduje się Diabli Kamień - potężny piaskowiec (55 m dł. i 25 m wys.), zdaniem
archeologów miejsce kultu pramieszkańców kotlinki szczyrzyckiej, jeszcze w czasach przed
przyjęciem chrześcijaństwa. Pod Diablim Kamieniem położona jest urocza Pustelnia św.
Benedykta, założona na początku XIX wieku. w której mieszkał do niedawna eremita.
Sadek – leży na malowniczym płaskowyżu pomiędzy górami i dwiema dolinami
potoków. Centrum wsi z największym skupiskiem zabudowań znajduje się na wzniesieniu a
jej pozostały teren okala je, opadając w kierunku wsi Jodłownik i Mstów, ku dolinie potoku
Tarnawa oraz w kierunku wsi Szyk, ku dolinie potoku Ryje. Z centrum wsi można podziwiać
panoramę dużej części gminy, zwłaszcza malownicze szczyty góry Kostrza, Ciecień,
Śnieżnica i Grodzisko. W czasie I wojny światowej rozegrała się tutaj jedna z bitew
stoczonych przez zaborców i oddziały Legionów Piłsudskiego. Dla upamiętnienia tego
wydarzenia oraz odzyskania przez Polskę niepodległości wybudowano tu pomnik
wdzięczności poległym.
Słupia – w XIX-wiecznym parku z interesującymi starymi drzewami, z których
najstarsze liczą sobie ok. 200 lat, stoi niedawno odbudowany dwór - obecnie własność
Muzeum Narodowego w Krakowie. Obszerne sale, na 30 miejsc noclegowych. W Słupii
znajduje się też cmentarz z I wojny światowej - miejsce spoczynku Rosjan i Austriaków
poległych na tym terenie.
Szyk – wieś leżąca u zbiegu dwóch prawobrzeżnych dopływów Tarnawy stanowiła
w średniowieczu własność rycerską. Pod koniec XIV w. należał do Mikołaja Miłoty
z Chodynic i Dąbrowicy (herbu Pilawa). Powstanie parafii w Szyku datuje się na lata 13581373 z fundacji rycerskiego rodu Lasockich, właścicieli dóbr ziemskich w Szyku i Lasocicach,
choć pierwsze wzmianki o tej wiosce pochodzą już z pierwszej dekady XIII w.
Położony w centrum wsi drewniany, kryty gontem kościół pw. Św. Barbary i św.
Stanisława Biskupa pochodzi prawdopodobnie z pierwszej połowy XVII w. Wewnątrz
podziwiać można rokokowy ołtarz główny, datowany na lata 1520-1530, namalowany na
deskach lipowych obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, który zajmuje dość ważne miejsce
7
w kręgu zabytków małopolskiego malarstwa gotycko-renesansowego, obraz Świętego Jana
Nepomucena oraz dzwon z XVIII w.
Wilkowisko – największa wioska w Gminie - zamyka Gminę od strony południowej.
Początki wsi sięgają 1324 r. Istniała tu od 1337 r. parafia. Wieś Wilkowisko położona jest na
wysokości od 380 do 500 m n.p.m. i jak wszystkie wsie Gminy ma charakter rolniczosadowniczy.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z pierwszej połowy XIV w, choć według
miejscowych przekazów początki tej wsi sięgają 966 - roku Chrztu Polski. Wtedy też
pogański dąb, pod którym wznoszono modły przycięto w kształt krzyża. Nazwa miejscowości
według miejscowych przekazów pochodzi od wilków, które ten teren, obfity niegdyś w dziką
zwierzynę obrały sobie na ulubione łowiska.
Pierwszy drewniany kościół w Wilkowisku wybudowano w XIII w. Niestety uległ on
zniszczeniu na skutek pożaru. Po nim wybudowano następny, lecz i ten strawił pożar
w 1918 r. Obecny drewniany kościół pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej
pochodzi z 1927 r. Zobaczyć w nim można obraz Matki Boskiej oraz krucyfiks z XV w,
a także dwa dzwony z XVI i XVII w.
Nad wsią, na wzniesieniu nazywanym "Dział" góruje krzyż kamienny, postawiony na
pamiątkę 1000-lecia Chrztu Polski.
1.3 Ochrona prawna zabytków.
Obiekty i zespoły zabytkowe na terenie Gminy Jodłownik objęte są Ustawą
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz. U. Nr 162 poz. 1568
z późn. zm.) - wybrane obiekty i zespoły zabytkowe wpisano do rejestru zabytków,
jednocześnie w oparciu o w/w ustawę – ochronie prawnej przewidzianej w ustawie podlegają
wszystkie dobra kultury, jeżeli ich charakter zabytkowy jest oczywisty.
1.3.1. Wykaz obiektów z ewidencji zabytków wpisanych do rejestru zabytków.
i z XX w.,
8
f) opatówka,
h) mur klasztorny,
j) park klasztorny,
k) staw klasztorny,
1.3.2. Wykaz obiektów z ewidencji zabytków (z pominięciem wpisanych do
rejestru).
1) wieś Góra Świętego Jana :
- E1 - zespół kościelny p.w. Świętego Jana Chrzciciela,
- E3 - plebania.
2) wieś Janowice:
9
wł. J. Trzupek,
wł. St. Zając,
4) wieś Kostrza:
- E1 - kościół,
10
wł. St. Kutaj,
6) wieś Mstów:
7) wieś Pogorzany:
wł. J. Cygal,
- E6 - dom nr 95, mur., z 1900 r., wł. K. Zawiślak,
8) wieś Sadek:
11
9) wieś Słupia:
- czworaki,
- E7 - cmentarz z okresu I wojny światowej w gminnej ewidencji zabytków;
wł. J. Dudek,
12
- E22- dom nr 44, mur., 4 ćw. XIX w., wł. Fr. Gabrzycki.
- E23 - zespół kościelno-klasztorny, wpisany do rejestru zabytków Ks. A-115,
-E24 - cmentarz z kapliczką z okresu I wojny światowej w gminnej ewidencji
zabytków;
11) wieś Szyk:
- E1 - kościół parafialny z plebanią, wikariatką i stodołą kościelną oraz
murem kościelnym wpisany do rejestru zabytków Ks. A –117,
- E5 - dawny dwór,
wł. B. Rutka,
13
- E15- kapliczka przy drodze z Jodłownika.
2. CHARAKTERYSTYKA GMINY POD KĄTEM ATRAKCYJNOŚCI TURYSTYCZNEJ
NA TLE SĄSIADUJĄCYCH OBSZARÓW.
Oprócz niewątpliwych atrakcji, którymi są istniejące na terenie Gminy obiekty
i zespoły zabytkowe, Gmina położona jest w obszarze interesującym pod względem
krajobrazowym i przyrodniczym.
Gmina Jodłownik leży na terenie Pogórza Karpackiego u stóp Beskidu Wyspowego
i Ciecienia. Od zachodu ogranicza teren Gminy pasmo Grodziska, a od południa
wzniesienia Śnieżnicy i Kostrzy.
14
Z południa na północ przecinają teren Gminy doliny potoków: Stradomka, Sawka
i Tarnawka. Cały obszar Gminy jest wyraźnie sfalowany i poprzecinany licznymi potokami.
Większe kompleksy lasów otaczają Gminę od zachodu. Przez teren Gminy przebiegają drogi
łączące Dobczyce przez Pogorzany, Szczyrzyc w kierunku Kasiny Wielkiej i Tymbarku oraz
Limanowej.
Klimat określany jest jako klimat regionu Pogórza Karpackiego. Jest to region
o korzystnym klimacie o dłuższym o ok. 20 dni w okresie bezprzymrozkowym i wyższych
średnio-rocznych temperaturach, niż w dnach dolinnych. Wentylacja naturalna umiarkowana,
warunki aerosanitame dobre. Ilość dni z pokrywą śnieżną jak w rejonach Tokarni, Myślenic
i Wiśniowej, tj. stosunkowo wysoka.
Na tle warunków klimatycznych Gmina Jodłownik ma nieco niższą temperaturę
w zimie i w lecie oraz nieco większą liczbę dni z opadami. Stwarza to korzystne warunki dla
uprawiania turystyki letniej i ewentualnie narciarstwa oraz - z uwagi na ogólnie łagodny
klimat naturalny - warunki dla wypoczynku pobytowego (np. letnie domy).
Wśród wsi posiadających zabytkowe obiekty warte zwiedzania i stanowiących
atrakcje
turystyczne
wyróżnia
się
miejscowość
Szczyrzyc,
który
jest
punktem
wypoczynkowym na górę Ciecień (szlak turystyczny niebieski). Wieś Jodłownik – położona
w górnej części doliny Tamawki, leży na szlaku turystycznym ze Szczyrzyca w kierunku góry
Kostrza, a następnie Tymbarku. Wieś Wilkowisko – leży w górnej części doliny Tamawki,
mającej źródła w stożkowatej, zalesionej Świnnej Górze. Można stąd przyjść na Świnną
i Kostrze. Wśród lasu skała, pozostałość po rycerskiej strażnicy (propozycja poprowadzenia
szlaku oznakowanego). Wieś Pogorzany położona jest na lewym brzegu Stradomki.
Przystanek autobusowy o tej nazwie znajduje się 2 km na płd. od Szczyrzyca i jest punktem
wyjścia do tzw. „Diablego Kamienia" (poza obszarem Gminy Jodłownik). Znajduje się on ok.
1 km od mostu na Stradomce, na brzegu lasu. Jest to skała o długości ok. 55 m, 2 m
szerokości i wysoka na 17-23 m, poniżej znajduje się pustelnia. Wieś Smykań jest punktem
wyjścia na Grodzisko, a także na Ciecień (propozycja poprowadzenia oznakowanych
szlaków - do szlaku niebieskiego). Wieś Szyk jest to duża wieś na północ od Kostrzy na
pograniczu Beskidu Wyspowego i Pogórza Wielickiego.
15
3. MOŻLIWOŚCI ROZWOJU FUNKCJI TURYSTYCZNEJ W GMINIE JODŁOWNIK.
Wg dotychczasowych przesądzeń planistycznych część Gminy Jodłownik położona
jest
w
rejonie
o
znacznym
udziale
terenów
przyrodniczo
czynnych,
w
tzw.
I Obszarze Przyrodniczym. Jest to rejon masywu Ciecienia, Kostrzy i przełomu Tamawki.
Obowiązuje tu ochrona, adaptacja i niewielki rozwój zabudowy rekreacyjnej, możliwość
rozbudowy szlaków turystycznych i wyposażenia w niezbędne obiekty usługowe. Obowiązuje
ochrona rezerwatowa lasów w obrębie północnych stoków góry Kostrza. Pozostała część
Gminy obejmuje lI Obszar rolno-osadniczy pogórzy i dolin.
Strefy przyrodnicze obejmują tereny leśne i zadrzewione tereny rolne, oraz
strefy ekologiczne rzek i potoków. Ponadto wyróżnia się koncentracje osadnicze.
Model zagospodarowania przestrzennego przyjęty w Strategii Rozwoju Województwa
Nowosądeckiego
z
1998
r.
znajduje
potwierdzenie
w
miejscowych
planach
zagospodarowania przestrzennego. W Gminie Jodłownik przewiduje się rozwinięcie form
rekreacji – agroturystyki, ekoturystyki, hipoterapii, które mogą stanowić ważne źródło
dochodów ludności miejscowej i częściową likwidację bezrobocia. Wiąże się to ze zmianą
ukierunkowania gospodarki rolnej na typ pastewnego użytkowania ziemi, wykorzystując
tradycyjne i ekologiczne formy gospodarowania. Rozwój hodowli koni dla potrzeb rekreacji,
pszczelarstwa, hodowli ryb oraz lokalnego i tradycyjnego przetwórstwa, pozwoli na
wzbogacenie asortymentów produktów rolnych dla mieszkańców i ludności przybywającej.
Rejon rolniczo-rekreacyjny winien z czasem podlegać transformacji na rejon
rekreacyjno-rolniczy.
Oczywiste jest, że proponowana rejonizacja obszaru i kierunki transformacji przyjęte
w planie województwa dotyczą Gminy Jodłownik w stopniu proporcjonalnym do skali jej
atrakcyjności turystycznej, wobec atrakcyjności całego województwa. Tym nie mniej,
niezbędny jest kompleksowy program aktywizacji i promocji Gminy w dostosowaniu do jej
lokalnych możliwości.
Gmina posiada warunki dla rozwoju turystyki krajoznawczej, pieszej i rowerowej,
możliwa jest rozbudowa bazy noclegowej dla pasantów i letników na zasadzie wynajmu
pokoi oraz wyznaczenia niewielkich obszarów pod budownictwo letniskowe. Rozwój
wspomnianej agroturystyki i ekoturystyki wiąże się również z koniecznością rozbudowy sieci
handlowej i gastronomicznej. Zwrócić też należy uwagę na możliwości rozwoju sportu i
turystyki zimowej. Bogata rzeźba terenu może być wykorzystana dla turystyki, narciarstwa
biegowego i zjazdowego. Wymaga to jednak realizacji obiektów i urządzeń. Przeszkodą
może być konieczność pozyskania stosunkowo dużych środków finansowych.
16
4. UWARUNKOWANIA ROZWOJU FUNKCJI TURYSTYCZNEJ.
Uwarunkowania te można ująć w następujących punktach:
Zagospodarowanie turystyczne Gminy należy rozpatrywać na szerszym tle
zagospodarowania turystycznego gmin sąsiednich województwa małopolskiego, które
posiadają korzystniejsze warunki rozwoju turystyki.
Z uwagi na bliskość Krakowa obszar Gminy Jodłownik może pełnić funkcję obszaru
wypoczynku świątecznego (turystyka krajoznawcza) jak i dorocznego obejmującego wsie
letniskowe, domy letnie, agroturystykę.
Należałoby rozważyć możliwości zlokalizowania stacji sportów zimowych po
uprzednim dokonaniu oceny ekonomicznej i możliwych do uzyskania korzyści społecznych
w świetle zmniejszania się pokrywy śnieżnej i ciepłych zim.
Główną formą turystyki winna być turystyka krajoznawcza, związana
z występowaniem zabytków kultury materialnej oraz bliskością pasm górskich Beskidu
Wyspowego. Wskazane przekształcanie starych budynków o charakterze regionalnym na
cele letniskowe.
Należy propagować wśród ludności miejscowej prowadzenie usług turystycznych we
własnych domach (noclegi, punkty żywienia, agroturystyka). Należy zwrócić uwagę na
realizację bazy wypoczynkowej dla miejscowej ludności wiejskiej. Dotyczy to zwłaszcza
realizacji urządzeń sportu w poszczególnych wsiach, program ten można połączyć
z programem urządzeń turystycznych o szerszym zasięgu obsługi.
Rozwój turystyki na obszarze Gminy uzależniony jest w znacznej mierze od
stosunku mieszkańców do propozycji tworzenia oferty turystycznej, od ich aktywności,
pomysłowości, lecz także od umiejętności połączenia w jedno interesu podmiotów
gospodarczych, grup społecznych i indywidualnych obywateli.
17
5. INSTRUMENTY REALIZACJI ROZWOJU TURYSTYKI W OBSZARZE GMINY.
Instrumentami realizacji są środki i sposoby dostępne administracji rządowej
i samorządowej dla sterowania procesami inwestycyjnymi.
Są to przede wszystkim:
-
przepisy prawne,
-
środki ekonomiczne,
-
opracowania planistyczne,
-
negocjacje służące rozwiązaniu problemów,
-
środki egzekucji.
Z wymienionych instrumentów szczególną rolę należy przypisać planom miejscowym
jako dokumentom prawa miejscowego, tworzonego i realizowanego przez lokalne
samorządy.
W planach miejscowych szczególną rolę mogą odgrywać ustalenia dotyczące nie
tylko czytelnego przedstawienia ograniczeń i uwarunkowań rozwoju, lecz także zasad
kształtowania
przestrzeni
z
uwzględnieniem
lokalnych
wartości
środowiskowych
i kulturowych. Również zapisy polityki przestrzennej sprzyjające inwestowaniu i realizacji
urządzeń turystyki i sportu.
Elementami sprzyjającymi rozwojowi określonych wyżej urządzeń mogą być środki
i lokalna polityka ekonomiczna (ulgi podatkowe i referencje).
Istotną rolę przypisać należy edukacji społecznej prowadzonej w celu uświadomienia
korzyści płynących z wartości, jaką jest atrakcyjność terenu oraz przełamania stereotypu
myślenia, iż jedyną „korzyścią" jest przeznaczenie terenu na cele budowlane. Najbardziej
efektywnym, a więc niezbędnym jest łączenie wszystkich dostępnych instrumentów
działania.
18
ZESZYT NR 8
ANALIZA STANU WŁASNOŚCI
TERENÓW GMINY
ORAZ WNIOSKÓW I POSTULATÓW
ZŁOŻONYCH DO STUDIUM
KRAKÓW – 2009 r.
SPIS TREŚCI
1. ANALIZA STANU WŁASNOŚCI TERENÓW GMINY
2. ANALIZA WNIOSKÓW ZŁOŻONYCH DO STUDIUM.
2
1. ANALIZA STANU WŁASNOŚCI TERENÓW GMINY
Niniejsza analiza jest orientacyjnym spojrzeniem na stan własności terenów w Gminie
Jodłownik.
Celem tej analizy jest uzyskanie rozeznania, które tereny mogą. być przydatne dla
prowadzenia polityki przestrzennej Gminy, polegającej np: na lokalizowaniu inwestycji
publicznych, wymianie gruntów, lokalizowanie dochodowych usług komercyjnych, itp.
Mienie gminne obejmuje kilkadziesiąt niewielkich działek, rozrzuconych po terenie
całej Gminy, przy czym znaczna część tych terenów już w chwili obecnej jest
zagospodarowana Są to :
•
drogi,
•
cmentarze,
•
działki budowlane oddane w użytkowanie wieczyste,
•
działki rolne oddane w użytkowanie wieczyste,
•
działki leśne oddane w użytkowanie wieczyste,
•
działki przedszkoli,
•
działki usługowo - handlowe.
Podsumowując, Gmina nie posiada terenów, które stanowiłyby obecnie potencjalne
tereny lokalizacji urządzeń lub zagospodarowania, którym mogłaby dysponować dla
aktywizacji gospodarczej obszaru lub realizacji usług o charakterze publicznym.
Niemałą rolę w sektorze własności odgrywają nieruchomości stanowiące własność
Skarbu Państwa. Transformacja mienia Skarbu Państwa, odnośnie prawa własności i prawa
majątkowego, obejmuje podział tych praw między Gminą, Skarbem Państwa i państwowymi
osobami prawnymi. Transformacja mienia Skarbu Państwa dokonuje się między innymi
poprzez uwłaszczenie państwowych i komunalnych osób prawnych oraz stwierdzenie
nabycia decyzją Wojewody przedmiotowego mienia, potocznie proces ten nazywany
komunalizacją.
Wyróżnia się trzy podstawowe formy komunalizacji:
Istotnym
•
z mocy prawa,
•
z mocy decyzji wydawanych w trybie obligatoryjnym,
•
z mocy decyzji wydawanych w trybie fakultatywnym.
również
procesem,
regulującym
celowe
zagospodarowywanie
nieruchomości rolnych Skarbu Państwa jest ich przekazywanie funkcjonującej Agencji
Własności Rolnej Skarbu Państwa.
3
AWRSP przejmuje państwowe nieruchomości rolne wchodzące w skład Państwowego
Funduszu Ziemi, części lasów państwowych i szereg innych nieruchomości rolnych.
Przekazanie mienia Agencji odbywa się również w drodze decyzji Wojewody. Do
przekazania pozostały grunty Państwowego Funduszu Ziemi.
Przeobrażenia własnościowe są procesem długotrwałym i w związku z tym należy się
spodziewać zmian tych powierzchni, a w szczególności wyraźnego zwiększenia powierzchni
gruntów komunalnych.
2. ANALIZA WNIOSKÓW ZŁOŻONYCH DO STUDIUM.
W Studium uwzględniono wnioski Urzędu Gminy w odniesieniu do mienia gminnego
oraz wnioski ludności – miejscowej i pozamiejscowej. Wnioski Urzędu Gminy dotyczyły
inwestycji o charakterze publicznym, w tym usług, infrastruktury technicznej, komunikacji
oraz budownictwa mieszkaniowego w odniesieniu do działek gminnych, przeznaczonych do
sprzedaży. Wnioski ludności odnosiły się do zmiany planu miejscowego i dotyczyły zmiany
przeznaczenia
terenów
rolnych
na
tereny
mieszkaniowe,
usługowe,
produkcyjne,
rekreacyjne oraz wielofunkcyjne – dokonano ich analizy w Studium w celu prawidłowego
rozpatrzenia na etapie sporządzania planu miejscowego.
4
ZESZYT NR 9
ANALIZA
ZEWNĘTRZNYCH UWARUNKOWAŃ
ROZWOJU GMINY JODŁOWNIK
KRAKÓW – 2009 r.
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE.
1. GMINA JODŁOWNIK NA TLE REGIONU.
1.1.
Położenie i podział terytorialny.
1.2.
Charakterystyczne wielkości obrazujące sytuację Gminy na tle dawnego
województwa krakowskiego i nowosądeckiego.
2. POWIĄZANIA ZEWNĘTRZNE GMINY JODŁOWNIK.
2.1.
Ogólna charakterystyka występujących powiązań zewnętrznych Gminy.
2.2.
Powiązania przyrodnicze Gminy Jodłownik z sąsiednimi obszarami.
2.3.
Powiązania funkcjonalne i gospodarcze Gminy.
2.4.
Powiązania komunikacyjne.
2.5.
Powiązania infrastrukturalne.
3. ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO
ROZWOJU GMINY JODŁOWNIK.
3.1.
Wstępny projekt zadań inwestycyjnych proponowanych w obrębie Gminy
Jodłownik
na
województwa
podstawie
„Studium
nowosądeckiego"
oraz
zagospodarowania
„Strategii
rozwoju
przestrzennego
województwa
nowosądeckiego".
3.2.
Uwarunkowania wynikające z polityki regionalnej w zakresie ochrony środowiska.
3.3.
Uwarunkowania wynikające z polityki regionalnej w zakresie ochrony dóbr kultury.
3.4.
Uwarunkowania wynikające z polityki regionalnej w zakresie gospodarczospołecznym.
3.5.
Wnioski wynikające z uwarunkowań zewnętrznych.
2
WPROWADZENIE.
Na uwarunkowania zewnętrzne w rozumieniu autorów niniejszego opracowania składa
się zespół czynników dotyczących:
■ położenia w regionie;
■ bezpośredniego sąsiedztwa;
■
bogactw naturalnych oraz zasobów przyrodniczych;
■ zasobów kulturowych (jako spuścizny przeszłości);
■ obowiązującego powszechnie prawodawstwa;
■ przesądzeń wynikających z polityki państwa szczebla centralnego lub
wojewódzkiego (w przyszłości także polityki samorządu regionalnego).
Domenę polityki państwa w obszarze Gminy stanowią:
■ powiązania o charakterze ponadregionalnym (a także regionalnym);
■ zagadnienia ekologiczne
■ ochrona dóbr kultury;
■ elementy globalnej polityki gospodarczej, w tym inwestycje o znaczeniu
krajowym i regionalnym.
Dla zabezpieczenia realizacji tej polityki stworzono akty prawne powszechnie obowiązujące
w danym obszarze i regionie.
Należy zaznaczyć, iż "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy Jodłownik" jest dokumentem określającym kierunki rozwoju Gminy na
bliższą i daleką przyszłość. Relacje zachodzące pomiędzy Gminą, a otaczającym ją
regionem, odgrywają wiodącą rolę w jej możliwościach rozwoju i niejednokrotnie
uwarunkowania zewnętrzne uzależniają rozwój Gminy, gdyż faktycznie jest ona jednym
z elementów powiatu, województwa czy regionu. Uzależnienie to jest tym dotkliwsze, iż
Gmina w niewielkim stopniu może decydować o ich wpływie. W niniejszym opracowaniu
zebrano
w
syntetyczny
sposób
wszystkie
elementy
powiązań
zewnętrznych
i przeanalizowano je, biorąc pod uwagę nie tylko stan istniejący, ale skupiono się na
powiązaniach
Gminy
Jodłownik
z
terenami
otaczającymi,
określonymi
w uchwalonych dokumentach tj. "Studium zagospodarowania przestrzennego (dawnego)
województwa nowosądeckiego" i "Studium zagospodarowania (dawnego) województwa
krakowskiego", które obowiązują, pomimo iż nastąpił nowy podział administracyjny kraju.
3
1. GMINA JODŁOWNIK NA TLE REGIONU.
1.1. Położenie i podział terytorialny.
Gmina Jodłownik położona jest w centralnej części obecnego województwa
małopolskiego, a w północnej części byłego województwa nowosądeckiego, w powiecie
Limanowa.
Graniczy
ona
z
następującymi
jednostkami
administracyjnymi
województwa
małopolskiego:
■ od południowego-wschodu z gminą: Tymbark,
■ od wschodu: z gminą Limanowa,
■ od południa z gminą: Dobra,
■ od zachodu z gminą: Wiśniowa (przed nowym podziałem terytorialnym
przynależnej do województwa krakowskiego),
■ od północnego-zachodu z gminą: Raciechowice (przed nowym podziałem
terytorialnym przynależnej do województwa krakowskiego),
■ od północy z gminą:
Łapanów, (przed nowym podziałem terytorialnym
przynależnej do województwa tarnowskiego).
Granica Gminy Jodłownik z gminami Raciechowice i Wiśniowa stanowi jednocześnie
granicę powiatu myślenickiego, a granica z gminą Łapanów, stanowi granicę powiatu
limanowskiego z powiatem bocheńskim. Graficzny obraz położenia Gminy Jodłownik
przestawia załączony schemat podziału administracyjnego województwa małopolskiego
(rys. nr 1. - wg stanu na styczeń 1999 r.).
W skład Gminy Jodłownik wchodzi 12 wsi, są to wg kolejności alfabetycznej:
■
o powierzchni
457 ha,
co stanowi 6,4% pow. Gminy,
■
Janowice
o powierzchni
904 ha,
■
Jodłownik
o powierzchni
640 ha,
■
Kostrza
o powierzchni
571 ha,
4
■
Krasne - Lasocice
o powierzchni
615 ha,
■
Mstów
o powierzchni
403 ha,
■
Pogorzany
o powierzchni
573 ha,
■
Sadek
o powierzchni
376 ha,
■
Słupia
o powierzchni
421 ha,
■
Szczyrzyc
o powierzchni
467 ha,
■
Szyk
o powierzchni
720 ha,
■
Wiikowisko
o powierzchni
1020 ha,
co stanowi 14,2% pow. Gminy.
Razem: 7167 ha – 100%
1.2. CHARAKTERYSTYCZNE WIELKOŚCI OBRAZUJĄCE SYTUACJĘ GMINY NA
TLE BYŁEGO WOJEWÓDZTWA KRAKOWSKIEGO I NOWOSĄDECKIEGO.
Wielkość Gminy Jodłownik na tle województw: krakowskiego i nowosądeckiego
obrazują dane przedstawione w zamieszczonych poniżej tabelach.
Tabela nr 1.
Podstawowe wielkości Gminy na tle województwa nowosądeckiego
w granicach z 1998 r.
Jednostka
miary
1.
Ludność Gminy
osób na
koniec 1997 r.
7880
743.140
2.
Powierzchnia
km2
7167
5576
osób/ km
108
133
zatrudnieni/
1000 M.
389
125.915
3.
Gęstość zaludnienia
4.
Ilość miejsc pracy w stosunku
do ludności
Gmina
Jodłownik
2
5
Województwo
nowosądeckie
Tabela nr 2.
Podstawowe wielkości Gminy na tle województwa krakowskiego
w granicach z 1998 r.
Jednostka
miary
Gmina
Jodłownik
1.
Ludność Gminy
osób na
koniec1997 r.
7880
1.242,5
2.
Powierzchnia
km2
7167
3254
osób/km
108
382 (ogółem)
2
Województwo
krakowskie
3.
Gęstość zaludnienia
4.
Powierzchnia użytków rolnych /1
mieszkańca
ha
69,7
213,3 tyś 65,2
5.
Stopień zalesienia obszaru
%
18,7
54,8tys ha 17,9
Gmina Jodłownik należy do gmin średniej wielkości. W tabelach uwagę zwraca niska
gęstość zaludnienia – poniżej średniej województwa. Ludność Gminy stanowi około 1%
ogółu
ludności
województwa
nowosądeckiego,
zaś w
stosunku
do
województwa
krakowskiego jest to znikoma wartość - 0,1%.
W stosunku do gmin województwa krakowskiego (przed podziałem administracyjnym
1 stycznia 1999 r.) pod względem wielkości powierzchniowej Gmina Jodłownik plasowała się
na 11 pozycji wśród 26 gmin wiejskich. Pod względem liczby ludności pozycja Gminy była
nieco niższa i dotyczyła 14 pozycji pośród gmin wiejskich.
Wysoka zaś jest powierzchnia użytków rolnych na 1 mieszkańca.
Porównując
zalesienie
obszaru
Gminy
z
zalesieniem
gmin
województwa
krakowskiego (przed podziałem administracyjnym 1 stycznia 1999 r.) stwierdza się, że
wielkości te są porównywalne. Natomiast wskaźnik ten jest bardzo mały pod względem
stopnia zalesienia województwa nowosądeckiego.
Pod względem poziomu dynamiki rozwoju osiągniętej w latach 1990 - 1995 Gmina
Jodłownik została zakwalifikowana do ostatniej IV kategorii, tj. do obszarów o niskiej
dynamice rozwoju w porównaniu do danych województwa krakowskiego.
6
2. POWIĄZANIA ZEWNĘTRZNE GMINY JODŁOWNIK.
2.1. Ogólna charakterystyka występujących powiązań zewnętrznych Gminy.
1. W zakresie powiązań funkcjonalno-przestrzennych Gminy Jodłownik szczególnie
ważne są związki z terenami bezpośrednio otaczającymi, przy czym związki te należy
rozpatrywać w następujących aspektach:
■ powiązań funkcjonalno-gospodarczych;
■ powiązań krajobrazowych i związków wynikających z warunków naturalnych;
■ zasięgu i skali powiązań komunikacyjnych;
■ powiązań infrastrukturalnych;
■ powiązań kulturowych.
2. Z przedstawionych powyżej aspektów powiązań Gminy Jodłownik na plan
pierwszy wysuwają się powiązania o charakterze funkcjonalno-gospodarczym. W grupie tych
problemów zwracają uwagę powiązania z otaczającymi ośrodkami:
■
Krakowem jako aktualną siedzibą województwa;
■
siedzibami byłych województw;
■
ośrodkami powiatowymi;
■
sąsiednimi gminami.
Powiązania te opierają się na:
■
korzystaniu z usług publicznych wyższego rzędu (nauka, zdrowie, oświata,
kultura);
■
zaspokajaniu różnego rodzaju usług komercyjnych;
■
połączeniach z miejscami pracy ludności.
3. Istotnym aspektem są powiązania przyrodniczo-krajobrazowe. Szeroki wpływ
uwarunkowań środowiskowych przedstawiono w opracowaniu problemowym nr 6 niniejszego
„Studium", a najważniejsze jego elementy, wywołujące zewnętrzne uwarunkowania,
zestawiono poniżej (pkt 2.2).
4. Szczególne znaczenie dla rozwoju Gminy mają powiązania komunikacyjne (tj.
warunki dostępności). Uwarunkowania te zostały szczegółowo przedstawione w pkt 2.4.
niniejszego opracowania.
7
5.
Powiązania infrastrukturalne w przypadku Gminy Jodłownik mają znikome
znaczenie. Uwarunkowania te zostały szczegółowo przedstawione w pkt 2.5. niniejszego
opracowania.
2.2. Powiązania przyrodnicze Gminy Jodłownik z sąsiednimi obszarami.
Gmina Jodłownik wraz z bezpośrednio sąsiadującymi gminami jest położona
w północno-wschodniej części Beskidu Wyspowego. Jest to obszar górski rozciągający się
od obniżenia Wiśniowej po Dunajec. Beskid Wyspowy obejmuje szereg odosobnionych kop
i krótkich grzbietów, leżących między Beskidem Średnim, a Dunajcem. Wzniesienia te
śmiało wznoszą się z falistego pogórza, odznaczają się stromymi zboczami i płaskimi
szczytami.
Zbudowane są przeważnie z poziomo ułożonych warstw piaskowca magurskiego.
Miejscami warstwy te uległy zniszczeniu i spod nich wydostają się na wierzch skały
należące do grupy środkowej fliszu.
Beskid Wyspowy leży w piętrze regla dolnego. Przeważają w nim lasy jodłowobukowe; domieszkę stanowi sosna, modrzew, świerk, jesion, jawor i lipa. W górnych
partiach przeważa buk.
Krajobraz Beskidu Wyspowego należy do wyjątkowo urozmaiconych i pięknych.
Naturalne granice Gminy Jodłownik wyznaczają dwa szczyty, od wschodu Kostrza (719 m
n.p.m), od zachodu Ciecień (829 m n.p.m).
Na malowniczy krajobraz, składają się odosobnione, wyspowo wznoszące się,
pokryte lasami szczyty i doliny. Dolinami płyną rzeki: „Doliną Jodłownicką" – Tarnawa,
„Doliną Szczyrzycką" – Stradomka – prawe dopływy Raby. Cały obszar Gminy jest wyraźnie
sfalowany, szalenie interesujący pod względem krajobrazowym.
Rzeźba obszaru Gminy jest silnie uzależniona jest od budowy geologicznej.
Najwyższe garby otaczające Gminę są zbudowane ze skał odpornych, w przeciwieństwie do
centralnej części Gminy, gdzie przeważają skały małoodporne.
Pasma – Łysej Góry, Ciecienia, Księżej Góry są zbudowane w partii szczytowej
z odpornych piaskowców i łupków z kredy górnej. Grupa pagórków – Wierzki, Kamionka
i Świnna Góra jest utworzona z kredowych i paleogenskich margli. Pagór Kostrza jest
zbudowany w partii szczytowej z piaskowców i łupków warstw magurskich. Podobną budowę
posiada grupa wzniesień Nadziału-Garkowki-Krzykowa. Wszystkie powyższe pagóry
porośnięte są lasami.
8
Całe centrum Gminy tworzą łagodne, o wyrównanych partiach szczytowych pagóry,
zbudowane z młodych, mało odpornych tworów, pochodzących z oligocenu warstw
krośnieńskich dolnych.
W obszarze Gminy nie ma obecnie udokumentowanych złóż piaskowców na skalę
przemysłową. W obrębie lasów w rejonie pagóra Kostrza spotyka się wyrobiska małych
dawno nieczynnych kamieniołomów, w których eksploatowane były piaskowce godulskie.
W Szczyrzycu znajduje się udokumentowane złoże glin wykorzystywanych przez tamtejszą
cegielnię.
Występowanie wód gruntowych w omawianym rejonie, związane jest z jego budową
geologiczną i ukształtowaniem.
Ogólnie można wyróżnić 3 obszary o odmiennych reżimach hydrologicznych:
■ obszar den dolinnych
(swobodne zwierciadło wód gruntowych występuje tu płytko od 0.2 do 2.0 m);
■ obszar garbów krośnieńskich
(zasadnicze zwierciadło wody zalega w poszczelinowych piaskowcach na
dużej głębokości poniżej 10 m);
■ obszar garbów warstw innych niż krośnieńskie (różni się od poprzedniego
brakiem zwierciadła w obrębie pokryw wietrzeniowych); poziom wodonośny
jest tu często zawieszony na głębokościach zalegania łupków, co prowadzi do
wypływu źródeł - źródła te oraz górne odcinki koryt potoków ujęte poprzez
dreny są głównym źródłem zaopatrzenia w wodę sieci wodociągowej, w ich
zasięgu znajduje się już większość gospodarstw Gminy i terenów sąsiednich.
Obszar Gminy leży w zlewni Łososiny (dopływ Dunajca ) i w zlewni Stradomki, która
wraz z Tarnawką odprowadza wody do Raby. Cały obszar zlewni charakteryzuje się
zasilaniem poprzez spływ powierzchniowy. Orientacyjnie odpływ jednostkowy na południe od
siedziby Gminy wynosi średnio 16-20 l/sek/ km2 , na północ około 12-16 l/sek/ km2 są to
wartości charakterystyczne dla Beskidów. W czasie nadmiernych opadów w lipcu 1997 r.
wystąpiły na omawianym obszarze groźne powodzie. Obszar Gminy jest położony w obrębie
karpackiego regionu klimatycznego. Ma silnie zróżnicowane warunki topoklimatyczne.
Korzystne warunki występują w obrębie wierzchowin i stoków ekspozycji południowej,
wschodniej, zachodniej. Mało korzystne – występują na zacienionych stokach północnych
oraz w obrębie den dolin.
9
Pod względem szaty roślinnej teren jest bardzo zróżnicowany. Obszar gminy należy
do terenów o stosunkowo małej lesistości (18,7%). Lasy porastające stoki pagórów gminy
w stanie naturalnym można zaliczyć do 3 grup:
■ zbiorowisk dębowo-grabowych, (małe kompleksy)
■ zbiorowisk buczyny karpackiej (duże kompleksy)
■ zbiorowiska den dolin (wykształcone wzdłuż cieków wodnych).
Występujące tereny leśne w obszarze Gminy łączą się z ciągami zieleni położonymi
w Gminach obrzeżnych i dalej tworząc duże kompleksy terenów naturalnej zieleni.
Szczegółowa
analiza
środowiska
przyrodniczego,
uwzględniająca
budowę
geologiczną rzeźbę terenu, warunki klimatyczne i stosunki wodne, pozwala na określenie
przydatności poszczególnych kompleksów rolnych.
W omawianym obszarze występują kompleksy gleb o ograniczonej możliwości
doboru roślin. Dominującym jest kompleks typowo górski. Charakterystycznym elementem
użytkowania gruntów Gminy jest sadownictwo, w których uprawia się głównie jabłoń.
Destrukcyjnym zjawiskiem występującym w obszarze Gminy i terenów sąsiednich
jest erozja gleb. W zależności od nasilenia procesów erozyjnych wyodrębnione zostały
różne rodzaje erozji. Występuje:
■ erozja wodna powierzchniowa,
■ erozja wąwozowa,
■ erozja wietrzna.
Zjawisko erozji występuje w stopniach: średnim, silnym i bardzo silnym.
Podsumowując: Gmina Jodłownik wchodzi w obręb strefy ochrony krajobrazu
naturalnego, jako część dużego systemu zieleni rozciągającego się w obszarze Beskidu
Wyspowego. Wyjątkowe walory przyrodniczo-krajobrazowe predysponują cały ten obszar dla
rozwoju funkcji rekreacyjno-turystycznej. Pomimo występowania gleb typu górskiego tj. gleb
o ograniczonej możliwości doboru roślin Gmina stanowi duży potencjał wytwórczy dla
rolnictwa, zwłaszcza sadownictwa.
10
2.3. Powiązania funkcjonalne i gospodarcze Gminy.
1. Dominującą funkcją gospodarczą w omawianym rejonie jest rolnictwo. W Gminie
Jodłownik
65%
mieszkańców
zawodowo
czynnych
ma
zatrudnienie
w
rolnictwie.
Sporządzone w 1997 roku "Studium zagospodarowania przestrzennego województwa"
zakłada rolniczą funkcję dla tego obszaru.
Rozwój rolnictwa i możliwość jego prawidłowego funkcjonowania jest uzależniony od
wielu czynników między innymi od powiązań i czynników zewnętrznych. Stan rolnictwa
wskazuje, że podstawowym problemem wsi tego regionu jest przeludnienie agrarne
i rozdrobnienie gospodarstw, w wyniku czego ogromne zasoby pracy nie są wykorzystane.
Jest to ukryte bezrobocie na wielką skalę, a jego przezwyciężenie wymaga stworzenia
nowych stanowisk pracy.
W szczególności czynnikami ograniczającymi rozwój rolnictwa między innymi są:
• brak systemu promocji regionu i systemu pozyskiwania inwestorów,
• niski stopień integracji rolnictwa z gospodarką narodową,
• niedorozwój instytucji rynku rolnego (marketingu, hurtu),
• istnienie odosobnionych mikroregionów o tradycjach wyspecjalizowanej produkcji
rolniczej,
• niedostateczne wykorzystanie gleb, zgodnie z ich możliwościami produkcyjnymi, to jest
z określonymi kompleksami przydatności rolniczej gleb,
• słaby obrót ziemią,
• brak przesłanek dla polaryzacji struktury obszarowej gospodarstw,
• degradacja gruntów w wyniku działania erozji gleb,
• duży wskaźnik zatrudnienia w rolnictwie,
• brak wystarczających środków kredytowych,
• dewastacja wiejskiego krajobrazu przez chaotyczne i bezstylowe budownictwo,
• niewykorzystane w pełni istniejące zasoby,
• niski stan świadomości ekologicznej.
Aby ukierunkować rozwój rolnictwa należy założyć podstawowe cele oraz podać
sposoby ich realizacji. Podstawowe cele to :
• utrzymanie w obszarze rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej gruntów najbardziej
wartościowych dla produkcji tzw. narodowych zasobów dla przyszłości i ich ochrona
przed zainwestowaniem,
• powstrzymanie degradacji gruntów rolnych i leśnych,
• podnoszenie jakości gruntów rolnych,
11
• przebudowa struktury agrarnej gospodarstw,
• zmniejszenie bezrobocia i przebudowa struktury zatrudnienia.
Realizacja wyżej wymienionych celów może zaistnieć poprzez powiązanie działań na
różnych ponadlokalnych poziomach województwo - powiat - Gmina poprzez:
dążenie do stworzenia właściwych warunków ekonomicznych, które
doprowadziłyby do opłacalności gospodarowania na gruntach rolnych
poprzez odpowiednią politykę rolną oraz nowe prawo rolne,
wykorzystanie
istniejących
instrumentów
prawnych
przez
organy
samorządowe,
przystosowanie rolnictwa do wymagań integracji europejskiej, podniesienie
efektywności gospodarowania,
rozwój proekologicznych sposobów produkcji rolniczej,
rozwój małej i średniej przedsiębiorczości na obszarach wiejskich,
zwiększenie zatrudnienia w infrastrukturze wsi,
rozwój agroturystyki na wsi, tworząc w Gminie bazę rozwoju turystyki letniej
zimowej,
zorganizowanie rynku rolnego (rynków hurtowych i giełd rolnych),
opracowanie programu przeciwdziałania erozji gleb,
właściwe
gospodarowanie
zasobami
leśnymi,
wykorzystując
m.in.
opracowane plany urządzenia lasów, stanowiących własność indywidualną,
zmniejszenie stopnia rozproszenia i rozdrobnienia kompleksów leśnych,
tworzenie korytarzy ekologicznych,
kształtowanie
krajobrazu
poprzez
wprowadzenie
drzewostanu z wykorzystaniem istniejącej rzeźby terenu,
podniesienie jakości gruntów rolnych poprzez:
a) właściwą ich uprawę,
b) regulację-stosunków wodnych,
c) transformację użytków gruntowych,
d) rekultywację gruntów zdegradowanych,
12
odpowiedniego
doskonalenie i intensyfikacja zabudowy biologicznej sieci hydrograficznej
poprzez wprowadzenie odpowiednich gatunków roślin na obrzeżach cieków
wodnych,
dostosowanie funkcjonowania służb fitosanitarnych i weterynaryjnych do
wymogów Unii Europejskiej.
2. Podstawową predyspozycją gmin położonych w tym regionie jest rozwój funkcji
turystycznej. Sporządzone w 1997 roku "Studium zagospodarowania przestrzennego
województwa" zakłada rozwój tej funkcji dla obszaru Gminy Jodłownik. W tym względzie
Gmina nie jest w sposób dostateczny przygotowana, mimo iż malownicze pagóry przyciągają
stałe rzesze turystów. Konieczna jest budowa urządzeń i bazy turystycznej.
Wymagana jest również szczególna ochrona nie tylko istniejących zasobów
naturalnych, ale dbałość o szeroko pojęty ład przestrzenny, a w szczególności przeciw
działanie rozpraszaniu zabudowy.
3. W zakresie funkcji usługowych i powiązań gospodarczych na plan pierwszy
wysuwają się powiązania z najbliższym ośrodkiem (obecnie powiatem) Limanową. Zakres
i skala tych powiązań jest wieloraka. Począwszy od obsługi administracyjnej (były rejon,
obecnie powiat) poprzez usługi o charakterze publicznym z zakresu oświaty, nauki, kultury
i zdrowia do szerokiego wachlarza usług komercyjnych (handel, gastronomia rzemiosło
specjalistyczne). Limanowa jest również miejscem pracy ok. 5 % mieszkańców Gminy
Jodłownik czynnych zawodowo.
Innymi ośrodkami, z którymi istnieją związki Gminy jest Nowy Sącz i Kraków. Związki
te wynikają bezpośrednio z przynależności administracyjnej Gminy. Trzeba nadmienić, iż
inny charakter związków, jest okazjonalny ze względu na stosunkowo dużą odległość Gminy
od tych ośrodków.
4. W powiązaniach jakie posiada Gmina z obszarami zewnętrznymi zasługuje
jeszcze na szczególną uwagę wątek kultowy. Sanktuarium Cystersów Matki Boskiej
w Szczyrzycu jest miejscem licznych pielgrzymek wiernych. Jest to dodatkowy poważny atut
– możliwość aktywniejszego rozwoju Gminy.
13
2.4. Powiązania komunikacyjne.
2.4.1. Powiązania drogowe.
Gmina Jodłownik położona jest w oddaleniu od przebiegów dróg krajowych,
tworzących podstawowy układ komunikacyjny województwa.
Przez jej teren przebiegają drogi powiatowe (do 31.12.1998 r. wojewódzkie), pełniące
funkcję dróg zbiorczych, łączących siedzibę gminy z siedzibami sąsiednich gmin
■ Dobra,
■ Wiśniowa,
■ Raciechowice,
■ Łapanów
■ Tymbark.
Drogi te łączą także Gminę z przebiegającymi najbliżej w stosunku do granic Gminy
drogami krajowymi i wojewódzkimi, pełniącymi w układzie komunikacyjnym województwa
funkcję dróg głównych:
•
drogą krajową nr 98 Wadowice - Limanowa – Przemyśl,
•
drogą wojewódzką nr 967 Myślenice – Bochnia.
Powiązanie Gminy z siedzibą województwa małopolskiego – Krakowem oraz z siedzibą
powiatu - Limanową zapewnia ciąg dróg:
nr 1622K (25208) – (Raciechowice) – granica Gminy – Pogorzany – Szczyrzyc –
granica Gminy – (Dobra);
nr 1623K (25209) – Szczyrzyc – Góra Świętego Jana – granica Gminy;
nr 1621K (25210) – Jodłownik – Janowice – Szczyrzyc;
nr 1620K (25211) – Wilkowisko – granica Gminy – (Skrzydlna);
nr 1632K (25212) – (Grabie) – granica Gminy – Lasocice – Mstów – Jodłownik –
nr 1618K (25214) – (Limanowa) – granica Gminy – Szyk – Mstów;
nr 1619K (25215) – (Stare Rybie) – granica Gminy – odcinek na terenie wsi Szyk –
granica Gminy – (Rupniów).”
14
W opracowanych do dnia dzisiejszego programach rozbudowy podstawowego
układu komunikacyjnego, dotyczących obszaru województwa, nie przewiduje się jego
przekształceń i uzupełnień na obszarze i w bezpośrednim sąsiedztwie Gminy.
2.4.2. Powiązania kolejowe.
Gmina Jodłownik nie posiada w chwili obecnej na swoim terenie żadnego odcinka
linii kolejowej. W pobliżu południowych granic Gminy, przez obszar gmin Dobra i Tymbark
przebiega linia kolejowa Chabówka - Nowy Sącz, w obecnym stanie nie pełniąca
praktycznie żadnej roli w systemie powiązań zewnętrznych Gminy.
Od kilkudziesięciu lat trwają natomiast studia lokalizacyjno - techniczne nad
ewentualną możliwością realizacji nowego powiązania kolejowego Krakowa z Nowym
Sączem i Zakopanem.
Opracowana w latach 80-tych jedna z koncepcji przebiegu tej linii, zakładała przebieg
jej odcinka przez teren Gminy Jodłownik, wprowadzony do opracowanego w tym okresie
planu zagospodarowania przestrzennego.
W ostatnich latach, w związku z aktywizacją prac studialnych w zakresie transportu,
spowodowaną
ewentualnością
przeprowadzenia
w
Zakopanem
Zimowych
Igrzysk
Olimpijskich, na bazie wcześniejszych ustaleń, dotyczących europejskiego systemu
powiązań kolejowych (postanowienia umowy AGTC) opracowywane są kolejne studia
rozpoznawcze i studia wykonalności ze wstępnym trasowaniem przebiegu nowej linii
kolejowej, przebiegającej przez teren Gminy (ze stacją obsługującą Gminę, zlokalizowaną w
Pogorzanach bądź Szczyrzycu), jako elementu ciągów kolejowych Kraków - Muszyna Plavec oraz Kraków - Nowy Targ - Zakopane/Poprad. Studia te analizują wariantowe
przebiegi poszczególnych odcinków tej linii, obejmując swym zakresem znaczne obszary
zachodniej i południowej części terenu Gminy.
W studium rozpoznawczym, opracowanym w roku 1998 przez Politechnikę
Krakowską
zarekomendowano
natomiast
konkurencyjny,
wobec
dotychczas
rozpatrywanego, wariant przebiegu linii doliną Raby, z pominięciem terenu Gminy Jodłownik.
W chwili obecnej, w związku z brakiem jednoznacznych decyzji co do ostatecznego
wyboru trasy nowej linii, nie można jednoznacznie stwierdzić czy będzie ona przebiegać
przez teren Gminy, ani jaki będzie jej przewidziany do realizacji przebieg w przypadku
przesądzenia trasy wchodzącej w jej obszar.
15
2.5. Powiązania infrastrukturalne.
1. W zakresie gazownictwa – źródłem zasilania dla Gminy stanowi stacja
redukcyjno-pomiarowa I stopnia zlokalizowana w miejscowości Rupniów, na terenie gminy
Limanowa. W/w stacja redukcyjna o przepustowości nominalnej Q=3000Nm3/h zasila oprócz
wsi gminy Jodłownik również część wsi Gminy Dobra. Na terenie Gminy Jodłownik
zlokalizowane są sieci średniego ciśnienia o średnicach od 150 do 32 mm. W/w sieć
średniego zasilania ze stacji redukcyjnej w Rupniowie połączona jest z sieciami
średnioprężnymi zasilanymi ze stacji redukcyjnej w Słopnicach.
2. W zakresie elektroenergetyki – nie odnotowuje się powiązań o charakterze
krajowym. Przez teren Gminy Jodłownik przebiega sieć elektroenergetyczna 110 kV
o charakterze ponadlokalnym. Nie przewiduje si realizacji podobnych sieci w najbliższej
perspektywie. Na terenie Gminy są zlokalizowane również sieci energetyczne średnich
napięć. Nie wywołują one ograniczeń w zagospodarowywaniu terenu, stąd też nie wymagają
ustaleń w zakresie powiązań systemowych z Gminami sąsiednimi.
3. W zakresie gospodarki wodnej – powiązania zewnętrzne Gminy są również
niewielkie. Mieszkańcy Gminy Jodłownik obsługiwani są aktualnie przez następujące
wodociągi:
wodociąg wiejski „Janowice-Szczyrzyc", obejmujący zasięgiem działania również
wieś Gruszów, pracujący w układzie ze zbiornikiem wyrównawczym w Gruszowie,
wodociąg „Kostrza"
wodociąg „Jodłownik’, obejmujący m.in. dawny Ośrodek Hodowli Zarodowej będący
aktualnie w posiadaniu Gminy, dla którego źródłem wody jest ujęcie na potoku bez
nazwy,
wodociąg „Pogorzany - Wierzki",
wodociąg „Pogorzany - Wieniec",
wodociąg „Jodłownik I” – zaopatrujący w wodę pozostałą część wsi Jodłownik.
4. W zakresie odprowadzenia ścieków – nie odnotowuje się żadnych powiązań
o charakterze krajowym czy regionalnym. Na terenie Gminy zrealizowano w ograniczonym
zakresie – kanalizację zbiorczą w centrum miejscowości Jodłownik.
16
3. ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO
ROZWOJU GMINY JODŁOWNIK.
3.1. Wstępny projekt zadań inwestycyjnych proponowanych w obrębie
programu zadań rządowych na terenie Gminy Jodłownik oraz wnioski
wojewody do opracowywanego „Studium".
3.1.1. Informacje ogólne.
W opracowaniu niniejszego „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy Jodłownik" wykorzystano opracowanie Wojewody Nowosądeckiego,
sporządzone przez Wojewódzkie Biuro Planowania przestrzennego w Nowym Sączu,
pt. „Studium zagospodarowania przestrzennego województwa nowosądeckiego" - w ramach
którego została ustalona polityka przestrzenna województwa oraz sporządzono wstępny
projekt zadań inwestycyjnych, które winny być objęte programem zadań rządowych.
3.1.2. Projekty zadań rządowych.
Z zamierzeń proponowanych do objęcia centralnym programem zadań
rządowych dotyczących terenów Gminy Jodłownik, ustalono ■ zadania w zakresie konserwatorskiej ochrony przyrody:
- utworzenie szerszej sieci rezerwatów i innych form ochrony przyrody, takich jak zespoły
przyrodnicze,
stanowiska
dokumentacyjne,
użytki
ekologiczne,
pomniki
przyrody
-
w pierwszej kolejności winne być utworzone rezerwaty przyrody.
■ zadania w zakresie ochrony krajobrazu kulturowego:
-
utworzenie sieci rezerwatów kulturowych, ustanawianych w pierwszej kolejności dla
zespołów
najbardziej
reprezentatywnych
zarówno
pod
względem
kompozycji
jak
i rozwiązań architektonicznych; w Gminie Jodłownik takim zespołem podlegającym
szczególnej ochronie winien być objęty Szczyrzyc;
■
zadania w zakresie komunikacji (w ujęciu perspektywicznym po ustaleniu
ostatecznej trasy przebiegu):
-
realizacja odcinka linii kolejowej Piekiełko – Jodłownik – Tymbark w ciągu
międzynarodowej linii kolejowej Kraków - Tymbark - Nowy Sącz – Muszyna,
17
-
realizacja odcinka linii kolejowej Jodłownik - Mszana Dolna na kierunku Kraków –
Zakopane;
■
-
zadania z zakresu leśnictwa:
uznanie wszystkich lasów w województwie za ochronne, niezależnie od struktury
własnościowej i położenia, ze względu na pełnione funkcje w obszarach górskich: wodoi glebochronne, krajobrazowe, uzdrowiskowo-klimatyczne i turystyczno-wypoczynkowe oraz
zapewnienie właściwego stanu jakościowego i zdrowotnego lasów;
3.1.3. Wytyczne instytucji ochrony środowiska.
Najistotniejsze zadania do uwzględnienia w planach miejscowych:
- wyznaczenie obszarów prawnie chronionych i proponowanych do objęcia ochroną,
- rozpoznania zasobów środowiska przyrodniczego,
- uwzględnienie powiązań ekologicznych.”
3.2. Uwarunkowania wynikające z polityki regionalnej w zakresie ochrony
środowiska.
Przeważająca
część
byłego
województwa
nowosądeckiego
to
obszar
predestynowany do tworzenia różnorodnych form ochrony środowiska przyrodniczego.
Stosownie do występujących zasobów. W "Studium województwa" zakłada się, że strefa
realizacji różnorodnych form ochrony środowiska przyrodniczego nie zamknie się na granicy
administracyjnej województwa, lecz będzie kontynuowana w ramach systemów chronionych
terenów sąsiednich.
Charakter i wielkość zasobów wody w województwie, znaczący w skali kraju,
decyduje o randze gospodarki wodnej i narzuca potrzebę ochrony na całym jego obszarze.
Dlatego w "Studium województwa" obszar całego województwa został obszarem
o dominacji ochrony zasobów wody, gdzie wymagana jest:
poprawa warunków retencji naturalnej poprzez właściwe użytkowanie
i
zagospodarowywanie
oraz
retencji
sztucznej
poprzez
realizację
zbiorników wodnych, dla zwiększania zasobów wody, wyrównywania
przepływów i zmniejszania zagrożeń powodziowych;
18
poprawa
jakości
wód
powierzchniowych,
dla
umożliwienia
ich
wykorzystania do celów gospodarczych w szczególności do zaopatrzenia
w wodę i dla celów turystycznych;
ochrona wód podziemnych, w tym szczególna ochrona zbiorników
czwartorzędowych;
szczególna ochrona obszarów występowania wód mineralnych.
Dla pełnej ochrony źródlisk i zapewnienia zasilania sieci rzecznej, w systemie
ochrony zasobów wody się w "studium województwa" wydziela obszary szczególnej ochrony
o zaostrzonych rygorach użytkowania i zagospodarowania; obszary te są położone poza
granicami administracyjnymi Gminy Jodłownik. Natomiast w tym samym systemie ochrony
zasobów wody, zostały wyznaczone obszary zlewniowe dla zlewni rzek, zakładając
stworzenie
systemu
umożliwiającego
wspólne
zarządzanie
gospodarką
wodną,
bilansowanie zasobów i wdrażanie programów sanitacji, co gwarancję właściwego
gospodarowania wodą i jej ochroną.
Gmina Jodłownik, położona w zlewni Łososiny i Raby, wymaga szczególne
wnikliwego bilansowania zasobów i gospodarowania, z uwagi na zaznaczający się deficyt
wody.
3.3. Uwarunkowania wynikające z polityki regionalnej w zakresie ochrony dóbr
kultury.
1. Zgromadzone na obszarze Gminy Jodłownik zespoły i obiekty zabytkowe
stanowią
niejednokrotnie
wartości
kulturowe
rangi
regionalnej
i
ponadregionalnej.
Uzupełnienie tych zasobów stanowią stanowiska archeologiczne.
Szczególnej ochrony wymagają obiekty i zespoły:
■ zespół kościoła w Jodłowniku wraz z zabytkami znajdującymi się w jego bezpośrednim
otoczeniu;
■ zespół klasztoru Cystersów w Szczyrzycu z unikalnymi na skalę europejską zabytkami
kultury sakralnej;
■ zespół kościelny w Szyku wraz zabytkami znajdującymi się w jego wnętrzu;
■ zespół kościoła we wsi Wilkowisko z zabytkami (krucyfiksem i dzwonami).
19
Ważnymi elementami atrakcyjności krajobrazu są liczne kapliczki i krzyże.
2. Na obszarze Gminy Jodłownik zostały przeprowadzone badania, które wykazały
rozpoznane i potencjalne obszary eksploracji archeologicznej, objęte strefą „W" ochrony
archeologicznej, które winny być częściowo lub w całości wyłączone spod zabudowy.
W zależności od kategorii wartości naukowo - konserwatorskiej wchodzące w skład
stref konserwatorskich stanowiska dzielą się na 3 kategorie:
kategoria I - stanowiska wpisane lub przewidziane do wpisu do rejestru
zabytków przeznaczone do trwałego i bezwzględnego zachowania we wsiach :
Szczyrzyc i Jodłownik;
kategoria lI - przewidziane do wpisu do rejestru zabytków przeznaczone do
trwałego zachowania z możliwością prowadzenia w jego obszarze prac
ziemnych, po uprzednim, szczegółowym przebadaniu - dotyczy terenów we
wsiach: Jodłownik, Szyk, Szczyrzyc, Góra Świętego Jana;
kategoria
III
-
stanowiska
archeologiczne
o
trudnym
do
określenia
rzeczywistym zasięgu i wartości poznawczej z możliwością prowadzenia w ich
obszarze prac ziemnych pod warunkiem poprzedniego przeprowadzenia badań
sondażowych na koszt właściciela - dotyczy stanowisk we wszystkich wsiach
Gminy.
Określone wyżej
stanowiska
wchodzą w ciąg
stanowisk archeologicznych
osadnictwa prehistorycznego o podobnym charakterze w gminach sąsiednich.
3. Generalne ustalenia polityki w zakresie ochrony dóbr kultury dotyczą:
objęcia stałą ochroną wszystkich zespołów zabytkowych oraz pojedynczych
obiektów i elementów, które z racji posiadanej rangi historycznej i wartości winne
być zachowane dla następnych pokoleń;
zachowania
ich
naturalnego
otoczenia,
urbanistycznych oraz zieleni towarzyszącej;
20
tj.
zarówno
układów
i
założeń
właściwego
wykorzystania
obiektów
zabytkowych
w dostosowaniu
do
aktualnych potrzeb i w sposób nie kolidujący z ich charakterem;
przestrzegania
z
zasad
ochrony
stanowisk
archeologicznych
zgodnie
określoną kategorią ich wartości i ustalonymi przepisami stanowiącymi
uwarunkowania dla inwestowania w rejonie ich występowania.
3.4. Uwarunkowania wynikające z polityki regionalnej w zakresie gospodarczo społecznym.
Tworzenie warunków dla aktywizacji gospodarczej całego województwa, w tym
Gminy Jodłownik, związane jest z dostosowaniem rozwoju społeczno - gospodarczego do
zasobów środowiska przyrodniczego – poprzez rozwój rolnictwa, turystyki, i leśnictwa, jako
głównych dziedzin gospodarki.
Gmina Jodłownik położona jest w wyznaczonym w "Studium zagospodarowania
przestrzennego województwa" obszarze rolniczo - turystycznym. Tereny Gminy z racji
najkorzystniejszych warunków klimatyczno - glebowych do produkcji rolnej i stosunkowo
mniejszych wartości przyrodniczych, predestynują ten obszar do intensywniejszego rozwoju
rolnictwa i wymagają przyspieszenia działań restrukturyzacyjnych do wymogów gospodarki
rynkowej i Unii Europejskiej.
Preferowanym kierunkiem rolnictwa jest sadownictwo, które już obecnie jest
dominującym w Gminie. Natomiast intensywność rozwoju turystyki w tej strefie, zależeć
będzie przede wszystkim od aktywności społeczności lokalnej. Prowadzona tu polityka,
winna stwarzać warunki dla wykorzystania potencjału gospodarczego terenu, uwzględniając
walory środowiska.
Aktywizacja i prawidłowy rozwój wymaga stworzenia odpowiednich warunków dla
rozwoju rolnictwa. Łagodzenie skutków rozdrobnienia gospodarstw rolnych, stanowi jeden z
głównych warunków aktywizacji gospodarczej. Wymaga to zaangażowania administracji
rządowej i samorządowej oraz dużych środków finansowych.
Wymagany jest wielofunkcyjny rozwój wsi. Prawidłowy rozwój rolnictwa wymaga
dostosowania go do istniejących możliwości, oczekiwań i całego systemu rynkowego.
21
Zasadniczą rolę w aktywizacji rolnictwa odgrywa przetwórstwo rolno-spożywcze,
zwłaszcza na terenach o nadwyżkach siły roboczej.
Łagodzenie
skutków
rozdrobnienia
agrarnego
możliwe
będzie
również
poprzez przekształcanie regionu obecnie rolnego w region rolno - turystyczny, gdzie
przy rozwijającej się turystyce w usługach z nią związanych, znajdzie zatrudnienie wiele
osób. Tworzenie warunków dla
rolnictwa opartego
na
zasadach
ekologicznych
i produkcji żywności wysokiej jakości, stanowić może dodatkową atrakcję turystyczną.
Prawidłowy rozwój regionu i zagospodarowanie poszczególnych obszarów, wymaga
opracowania kompleksowego programu rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej dla
całego regionu, uwzględniającego potrzeby restrukturyzacji i przekształceń. Program taki
może być podstawą do właściwego kierowania środków na rozwój preferowanych kierunków
zagospodarowania obszarów i wnioskowania zmian legislacyjnych rozwoju specyficznych
regionów Polski – np. tzw. „ustawy górskiej”.
Zgodnie z wytycznymi „Studium zagospodarowania województwa" Gmina winna
pełnić rolę wielofunkcyjnego ośrodka osadniczego o znaczeniu lokalnym i ponadlokainym,
a wymagać to będzie –
■ w zakresie ponadlokalnych usług publicznych:
- rozwoju
szkolnictwa
ponadpodstawowego,
zawodowego
-
rolniczego i ogólnokształcącego - licealnego i gimnazjalnego; wielkość
tego ośrodka jest uzależniona od wymagań lokalnego regionalnego
rynku pracy - Gmina została uznana za ukształtowany ośrodek dydaktyki
rolnej, na bazie istniejącego ośrodka szkolenia rolniczego w Szczyrzycu
i wyznaczona do modernizacji i rozwoju
jako ośrodek obsługi rolnictwa
i gospodarki żywnościowej o znaczeniu regionalnym i krajowym;
■ w zakresie ponadlokalnych usług komercyjnych:
- rozwoju turystyki i rekreacji; wielkość i jakość jest uzależniona od
inicjatyw lokalnych i możliwości pozyskiwania inwestorów i finansów;
■ w zakresie produkcji:
-
rozwoju produkcji i drobnej wytwórczości, zakładania rozbudowy lokalnego przetwórstwa rolnego i przechowalnictwa np.
owoców;
22
-
rozwoju produkcji i przetwórstwa mięsa w oparciu o istniejące
zakłady;
-
rozwoju
i
produkcji
materiałów
budowlanych
na
bazie
istniejących surowców z zachowaniem rygorów ochrony krajobrazu
w trakcie pozyskiwania surowców.
3.5. Wnioski wynikające z uwarunkowań zewnętrznych.
1. Konsekwencje określonych w poprzednich punktach uwarunkowań zewnętrznych
znajdą
odzwierciedlenie
przestrzenne
i
rzutować
będą
zarówno
na
ustalenia
w opracowywanym „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy Jodłownik" jak i na rozwiązania programowo - przestrzenne w sporządzanych
w przyszłości planach miejscowych na obszarze Gminy.
2. Powyższe, szczególnie dotyczy uwarunkowań środowiska przyrodniczego
z uwagi na cenne jego zasoby zgromadzone zarówno w obszarze Gminy jak i gminach
sąsiednich .
3. Uwarunkowania kulturowe, dotyczące głownie elementów stanowiących przedmiot
ochrony oraz ich bezpośredniego otoczenia, będą szczególnie honorowane w opracowaniu
"Studium". Przestrzenny aspekt tej ochrony wiąże się z zasięgiem ustalonych stref
konserwatorskich oraz występujących stanowisk archeologicznych. W grupie tej wyodrębnić
należy elementy objęte ochroną prawną poprzez wpis do rejestru zabytków oraz elementów,
które kwalifikują się do takiego wpisu.
4. W zakresie wstępnego projektu zadań inwestycyjnych proponowanych do objęcia
zadaniami rządowymi, ich uwzględnienie związane jest z zabezpieczeniem stosownych
rezerw przestrzennych i określeniem tras przebiegu. Faktyczne uściślanie przebiegu
nastąpić winno na etapie planów miejscowych, po negocjacjach z władzami lokalnymi
o możliwościach i finansowaniu tych inwestycji.
5. W zakresie rozwoju gospodarczego, podstawową funkcją Gminy jest rolnictwo
z sukcesywnym wprowadzaniem funkcji turystycznej.
23
6. W zakresie funkcji turystycznej winna się ona rozwijać na bazie istniejących
zasobów przyrodniczych i budowie nowych urządzeń obsługi ruchu turystycznego; jej rozwój
zależy od możliwości i prężności inicjatyw lokalnych.
7. Z przeprowadzonej analizy powiązań zewnętrznych nasuwają się następujące
wnioski, kierowane zarówno do niniejszego „Studium" jak i przyszłych planów miejscowych
sporządzanych na obszarze Gminy:
a)
położenie Gminy w obszarze o wysokich walorach krajobrazowych i przy dużej ilości
ograniczeń środowiskowych wpływa na konieczność utrzymania jak największej
powierzchni
w
użytkowaniu
rolniczym
oraz
bezwzględną
ochronę
obszarów
leśnych (tym bardziej, że obszar Gminy charakteryzuje mała lesistość) w odniesieniu do zainwestowania kubaturowego działania przestrzenne winny
ograniczyć dalsze rozpraszanie zabudowy oraz sprzyjać koncentracji zainwestowania
w już ukształtowanych układach przestrzennych;
b)
rozwój
funkcji
gospodarczych
w
Gminie
pozostaje
w
ścisłych
związkach
z uwarunkowaniami - szczególnie przyrodniczymi;
c)
stwierdzona, w ramach analizy zewnętrznych uwarunkowań rynku pracy, znaczna
liczba wyjazdów mieszkańców Gminy do pracy poza jej obszar oraz uzależnienie od
równowagi na lokalnym rynku pracy, wywołuje konieczność podjęcia działań
promocyjnych oraz tworzenia sprzyjających warunków dla organizacji miejsc pracy na
miejscu (w Gminie), np. w szeroko pojętych usługach, obsłudze turystyki, obsłudze
rolnictwa itp.;
d)
z wniosków bardziej szczegółowych odnotować należy konieczność kontynuacji
tworzenia w ramach planów miejscowych lub dokumentów szczebla wojewódzkiego
zapisów dotyczących wymogów architektonicznych dla nowopowstałej zabudowy,
uwzględniając wysokie walory estetyczne;
e)
konieczność
sprawdzenia
proponowane
zadania
na
etapie
rządowe
w
sporządzania
ramach
planów
„Studium
miejscowych
czy
zagospodarowania
przestrzennego województwa" będą znajdowały odzwierciedlenie w zatwierdzanych
zadaniach rządowych, ogłaszanych w dziennikach urzędowych województwa.
24
ZESZYT NR 10
KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO GMINY JODŁOWNIK
Kraków – 2009 r.
SPIS TREŚCI
ROZDZIAŁ 1. PODSTAWOWE PROBLEMY GMINY JODŁOWNIK I SZANSE ICH
ROZWIĄZAŃ
1.1. Podstawowe problemy.
1.2. Szanse rozwiązania podstawowych problemów występujących w Gminie.
ROZDZIAŁ 2. CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ DOTYCZĄCE GMINY
2.1.
Cele rozwoju Gminy.
2.2.
Kierunki polityki przestrzennej.
2.2.1. Polityka w zakresie ochrony środowiska.
2.2.2. Polityka w zakresie ochrony dóbr kultury.
2.2.3.
Polityka w zakresie zabezpieczenia ponadlokalnych celów publicznych.
2.2.4.
Polityka w odniesieniu do rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
2.2.5.
Polityka przestrzenna - strefy polityki przestrzennej.
ROZDZIAŁ 3. KIERUNKI ROZWOJU GMINY
3.1.
3.2.
Prognozy i hipotezy rozwoju społeczno - gospodarczego.
3.1.1.
Prognoza demograficzna.
3.1.2.
Prognoza rynku pracy.
3.1.3.
Prognoza rozwoju społeczno-gospodarczego.
3.1.4.
Hipoteza warunków życia mieszkańców.
Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy.
3.2.1.
Ustalenia ogólne, kryteria – przyjęty podział na strefy funkcjonalno przestrzenne.
3.2.2.
Zasady rozwoju przestrzennego.
3.2.3.
Określenie obszarów dla których sporządzenie planów miejscowych jest
obowiązkowe lub pożądane z uwagi na istniejące uwarunkowania.
3.3. Kierunki i zasady rozwiązań komunikacyjnych.
3.4. Kierunki i zasady rozwiązań infrastruktury technicznej.
3.5. Kierunki i zasady gospodarki odpadami.
2
ROZDZIAŁ 4. WNIOSKI – SYNTEZA
4.2. Wnioski do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
4.3. Zakres rysunku „Studium”.
4.4. Wykaz zabytków i stanowisk archeologicznych
3
1. PODSTAWOWE PROBLEMY GMINY JODŁOWNIK I SZANSE ROZWIĄZAŃ.
1.1. Podstawowe problemy.
1. Przedstawione poniżej problemy są wynikiem przeprowadzonych szczegółowych
analiz uwarunkowań rozwoju Gminy Jodłownik. Rozpoznania uwarunkowań wewnętrznych
przeprowadzono w ośmiu grupach problemowych zawartych w zeszytach, kolejny dziewiąty
obrazuje uwarunkowania zewnętrzne rozwoju Gminy:
Zeszyt nr 1 – „Analiza stanu istniejącego zagospodarowania obszaru Gminy z oceną
realizacji planu" – zawiera analizę elementów dotyczących zagospodarowania terenu oraz
analizę realizacji obowiązującego planu na tle wielkości ruchu budowlanego w Gminie.
Zeszyt nr 2 – "Analiza i ocena stanu mieszkalnictwa i infrastruktury społecznej oraz
funkcji produkcyjnych w obszarze Gminy".
Zeszyt nr 3 – „Prognoza demograficznego rozwoju ludności Gminy oraz szanse
i zagrożenia rozwoju rynku pracy" – wykazuje wpływ czynników demograficznych na
procesy rozwojowe oraz ocenia możliwości istnienia rynku pracy w Gminie.
Zeszyt nr 4 – „Analiza uwarunkowań i kierunków rozwoju infrastruktury technicznej
i komunikacji” – podaje dane dotyczące stanu i wielkości sieci infrastruktury oraz możliwości
i bariery ich rozwoju.
Zeszyt nr 5 – „Analiza rolniczej przestrzeni produkcyjnej i kierunków rozwoju wsi
i rolnictwa w obszarze Gminy" – obrazuje stan istniejący rolnictwa, możliwości przekształceń
i rozwoju.
Zeszyt
nr
6
–
„Analiza
uwarunkowań
i
ochrony
środowiska
przyrodniczego
w obszarze Gminy".
Zeszyt nr 7 – „Analiza uwarunkowań i ochrony środowiska kulturowego obszarze Gminy.
Zeszyt nr 8 – „Analiza stanu własności terenów Gminy oraz złożonych wniosków
i postulatów do Studium”.
Zeszyt nr 9 – ”Analiza zewnętrznych uwarunkowań rozwoju Gminy".
Za ponownym ich syntetycznym powtórzeniem przemawiają, względy czytelności
dokumentu, co ma istotne znaczenie dla niniejszej, stanowiącej tj. uchwalanej przez Radę
Gminy części "Studium".
4
Powyższe
wiąże
się
ponadto
z
bezpośrednim
zapewnieniem
odniesienia
wyszczególnionych występujących problemów do celów rozwoju Gminy, które winny być
ukierunkowane na możliwość ich rozwiązania.
Występujące problemy zestawiono w grupach problemowych dotyczących:
• środowiska przyrodniczego i jego ochrony,
• zasobów dóbr kultury i ich ochrony,
• społeczno-gospodarczych,
• socjalnych,
• zagospodarowania przestrzennego.
2. W grupie problemów dotyczących zagadnień związanych ze środowiskiem
przyrodniczym i jego ochroną, wymienić należy:
• zagrożenia związane z występowaniem osuwisk i złazisk,
• zagrożenia powodziowe,
• występująca erozja gleb,
• mała lesistość Gminy,
• stan zanieczyszczenia wód powierzchniowych,
• groźba zanieczyszczenia wód wgłębnych,
• występowanie udokumentowanych złóż gliny (surowca ceramiki budowlanej),
• zagadnienia związane z utylizacją odpadów komunalnych i likwidacja dzikich
wysypisk,
• zachowanie dla przyszłych pokoleń cennych wartości przyrodniczych, zarówno
tych objętych ochroną prawną, jak i kwalifikujących się do takiej ochrony.
3. Zagadnieniem
wspieranie
dóbr
działań
kultury,
podlegających
załącznika.
obiektów
istotnym,
na
rzecz
znajdujących
ochronie
Zawiera
on
zabytkowych
się
został
wykaz
do
którego
zachowania
na
jej
załączony
zabytków
występujących
w
wykaz stanowisk archeologicznych.
5
winna
dla
włączyć
przyszłych
obszarze.
do
się
wpisanych
obszarze
pokoleń
Szczegółowy
niniejszego
do
oraz
ponadto
jest
cennych
wykaz
tekstu
rejestru
Gminy,
Gmina
obiektów
w
formie
ewidencję
dołączono
4. W grupie problemów społeczno - gospodarczych wymienienia wymagają:
• konieczność restrukturyzacji rolnictwa,
• konieczność prowadzenia działań restrukturyzacyjnych w lokalnym przemyśle,
• brak dostatecznego wykorzystania walorów krajobrazowych Gminy dla rozwoju
turystyki i agroturystyki,
• konieczność zapewnienia większej ilości miejsc pracy,
• stosunkowo bierna postawa lokalnej społeczności w wykorzystaniu możliwości,
jakie stwarzają zmiany społeczno – gospodarcze,
• brak liderów lokalnych, którzy mogliby przykładem i operatywnością wpłynąć na
kształtowanie postaw i przyśpieszenie rozwoju gospodarczego Gminy.
5. W grupie problemów socjalnych wymienienia wymagają:
• znaczna skala bezrobocia oraz fakt istnienia ukrytego bezrobocia (niewykorzystanych
zasobów pracy w rolnictwie),
• dysproporcje w zakresie standardów obsługi ludności,
• brak wyposażenia ludności w infrastrukturę techniczną zwłaszcza w kanalizację oraz
konieczność modernizacji układu elektroenergetycznego – szczególnie niskiego napięcia
(reelektryfikacja),
• zły stan dróg i konieczność ich modernizacji.
6. Problem dotyczący sfery przestrzennej, to konieczność zapewnienia ładu przestrzennego
w warunkach powszechnych nacisków inwestycyjnych na zabudowę wolnych terenów. W Gminie
Jodłownik ten problem jest szczególnie istotny, zważywszy na już istniejące duże rozproszenie
zabudowy.
1.2. Szanse rozwiązania podstawowych problemów.
1. Rozwiązanie przedstawionych w poprzednim punkcie problemów zależy od szeregu czynników,
wśród których najistotniejszymi są czynniki ekonomiczne, wynikające z dostępnych środków
finansowych.
6
Pełna
lisczynników
wpływających
lub
mogących
wpłynąć
na
rozwiązanie
przedstawionych problemów obejmuje:
• możliwości finansowe Gminy (wynikające z jej dochodów do budżetu);
• dostępne środki pozabudżetowe (w tym fundusze pomocowe);
• środki możliwe do uzyskania z zaciągniętych kredytów;
• aktywność i zdolność organizacyjna lokalnego samorządu
(w tym w pozyskiwaniu środków pozabudżetowych);
• aktywność i przedsiębiorczość lokalnej społeczności;
• korzystanie z dostępnych środków prawnych
(w tym – z tworzonego prawa lokalnego, np. poprzez plany miejscowe);
• pomoc państwa w rozwiązywaniu problemów bieżących w gestii administracji centralnej
(problemy środowiskowe, zadania rządowe służące zarazem Gminie, bezrobocie),
• dostępność najnowszych technologii.
2. W odniesieniu do rozwiązań problemu zanieczyszczenia wód powierzchniowych, (aktualnie nie
odpowiadającym żadnym normatywom, podobnie jak prawie wszystkie rzeki województwa)
znaczną poprawę z szansą na doprowadzenie do poziomu l klasy czystości wód stwarzają:
• realizacja w obszarach wiejskich kanalizacji sanitarnej i możliwość
podczyszczania wód opadowych z głównych dróg;
• ograniczenie stosowanie środków mineralnych i gnojowicy oraz środków ochrony
roślin.
Zakres
przedsięwzięcia,
zwłaszcza
wyposażenia
w
kanalizację,
wiąże
się
z
zaangażowaniem znacznych środków finansowych. W tym względzie, niezależnie od udziału
lokalnej społeczności i władz Gminy zainteresowanych przedsięwzięciem, istnieje możliwość
znacznego korzystania z funduszy pomocowych, w tym szczególnie z Wojewódzkiego Funduszu
Ochrony Środowiska. Organizacja przedsięwzięcia należeć będzie do Urzędu Gminy. Dostępne na
rynku technologie oczyszczania i urządzenia stwarzają pełne szanse na realizację przedsięwzięcia
w znacznie zróżnicowanych warunkach terenowych. Duże znaczenie, zwłaszcza w zakresie
ograniczenia stosowania nawozów i środków ochrony roślin, będzie miała działalność edukacyjna
prowadzona przez Urząd Gminy.
7
3. Rozwiązanie problemu zanieczyszczeń wód wgłębnych wymagać będzie silnego
wsparcia
władz
wojewódzkich
w
egzekwowaniu
wymogów
wynikających
z
przepisów
szczególnych. W tym względzie można korzystać z odpowiedniego ujęcia tego zagadnienia
(w formie ustaleń) w planach miejscowych.
4. Występującym
w
obszarze
Gminy
różnym
formom
erozji
gleb
(wodnej
powierzchniowej, wąwozowej i wietrznej) można przeciwdziałać w zależności od stopnia jej
występowania:
• przy niewielkim stopniu, poprzez stosowanie uprawy poprzeczno -stokowej;
• przy silnym i bardzo silnym stopniu, poprzez stosowanie fitomelioracyjnego
zagospodarowania stoków podlegających erozji wodnej lub potencjalnie narażonych na
jej działanie oraz założenie pasów zieleni ochronnej lub izolacyjnej.
Wymienione działania winny być przeprowadzone w oparciu o kompleksowy projekt
ochrony gleb przed erozją Strona organizacyjna tego przedsięwzięcia należeć będzie do Urzędu
Gminy przy udziale zainteresowanych właścicieli gruntów.
5. Szczególnie skomplikowanym zagadnieniem jest rozwiązanie problemu zagrożenia
związanego z występowaniem osuwisk i złazisk. W tym względzie należy stosować, zarówno
dostępne środki technicznego zabezpieczenia, jak i biologiczne (odpowiednie nasadzenia zielenią
dla związania z podłożem). Strona organizacyjna tego przedsięwzięcia może należeć do Urzędu
Gminy przy udziale zainteresowanych właścicieli gruntów.
6. Położenie zainteresowanej części Gminy w dolinie rzek wiąże się z okresowymi wodami
powodziowymi. Szczególnego uwzględnienia wymagają wody 100-letnie (1%).
Rozwiązanie powyższego problemu środkami planistycznymi dotyczy:
• wyłączenia z możliwości zabudowy terenów w zasięgu 1 % wód;
• zabezpieczenie zabudowy istniejącej w zasięgu tych wód, przy ograniczeniu
możliwości jej uzupełnienia;
• zabezpieczenie środkami technicznymi tj. obwałowania, tworzenie zbiorników
retencyjnych wiąże się z odpowiednimi środkami finansowymi, przy możliwości
wsparcia ze strony władz państwowych (odpowiedzialnych za rozwiązanie spraw
klęsk żywiołowych) oraz funduszy pomocowych.
8
7. W obszarze Gminy brak warunków dla organizacji odpowiedniej wielkości
i dostępnego komunikacyjnie wysypiska komunalnego, a sprawa stosowania współczesnych
technologii jest poza zasięgiem możliwości organizacyjnych i finansowych Gminy. W tych
warunkach, jedynym rozwiązaniem jest korzystanie z wysypisk w Gminach sąsiednich oraz
wkład w program selektywnego gromadzenia odpadów, a także w ewentualne inwestycje
wspólne kilku gmin. Likwidacja dzikich wysypisk i przeciwdziałanie ich powstawaniu, wiążą się
ze stale prowadzoną profesjonalną edukacją mieszkańców Gminy.
8. Zapobieganie bezrobociu wiąże się z tworzeniem odpowiedniej ilości różnorodnych
miejsc pracy na terenie Gminy. W warunkach gospodarki rynkowej powstanie tych miejsc zależy
od aktywności lokalnego społeczeństwa i operatywności władz Gminy, w celu pozyskania
inwestorów zewnętrznych.
Czynnikiem sprzyjającym, winny być ustalenia planów miejscowych, uwzględniających
problem – poprzez zabezpieczenie stosownych terenów dla działalności gospodarczej oraz
odpowiednia promocja Gminy.
9. Rozwiązanie problemu dysproporcji, pomiędzy sygnalizowanymi lub zidentyfikowanymi
potrzebami społecznymi, a możliwościami ich realizacji, zależy od środków ekonomicznych Gminy
oraz wsparcia władz wojewódzkich w elementach leżących w ich kompetencjach (bezpośredniego
lub poprzez fundusze pomocowe).
Do tych problemów należą:
brak dostatecznej ilości usług i urządzeń obsługi;
reelektryfikacja Gminy;
zły stan dróg;
brak kanalizacji.
Osiągnięcie poprawy można uzyskać zarówno środkami organizacyjnymi, jak
i inwestycyjnymi, co wiąże się z koniecznością zabezpieczenie stosownych środków
finansowych.
10. Rozwiązanie problemu słabej lesistości Gminy wymaga, oprócz znacznych środków
finansowych,
koniecznych
na
realizację
dolesień,
specjalistycznego
opracowania,
wyznaczającego odpowiednie tereny do zalesienia, ze szczególnym wykorzystaniem obszarów
o niskich klasach bonitacyjnych, bądź silnej erozji.
9
11. Wymieniona powyżej grupa problemów społeczno-gospodarczych, wymaga
szerokich działań edukacyjno-informacyjnych, tworzenia programów integracyjnych, co
wymaga konsekwentnego i aktywnego działania władz Gminy. Bardzo istotnym, jest uzyskanie
szerokiej aprobaty społecznej dla prowadzonych działań na rzecz ożywienia gospodarczego
Gminy oraz zaangażowanych partnerów zainteresowanych rozwojem Gminy, w tym liderów
przemian.
12.
Restrukturyzacja
rolnictwa
to
jeden
z
kluczowych
problemów
ogólnych
dotyczących całego regionu i kraju i wymaga rozwiązań systemowych. W warunkach Gminy
szansę na przekształcenia strukturalne stwarzają:
• Małopolski Program Rozwoju Wsi i Rolnictwa;
• możliwości korzystania z funduszy pomocowych;
• położenie w pobliżu dużych rynków konsumentów żywności (np. Krakowa).
13. Kontynuacja działań związanych z rozwojem produkcji i drobnej wytwórczości oraz
wykorzystanie walorów turystycznych Gminy wiążą się z ożywieniem gospodarczym oraz
tworzeniem nowych miejsc pracy w obszarze Gminy.
Szansę dla rozwiązania tych problemów stanowią:
• przygotowanie nowych wolnych terenów dla inwestycji;
• przekształcanie istniejących zasobów;
• aktywność lokalnego samorządu w promocji oraz w wsparciu
podejmowanych działań gospodarczych;
• korzystanie z funduszy pomocowych (w tym z zakresu ochrony środowiska);
• aktywność i przedsiębiorczość lokalnej ludności.
14. Sygnalizowany jako ostatni z problemów socjalnych – brak grupy liderów,
mogących pomóc w rozwiązaniu lokalnych problemów, w tym znaczne bezrobocie także wśród
kobiet, zależy w głównej mierze od aktywności lokalnego społeczeństwa i lokalnych władz
samorządowych i jest związana ze zbyt małą informacją na temat działań władz Gminy.
10
Problem ten jest tym bardziej istotny, że ludność Gminy ma opinię ludzi zapobiegliwych
w sferze działalności związanej z zapewnieniem źródeł utrzymania własnych rodzin.
15. Kolejnym
problemem
jest
konieczność
zapewnienia
ładu
przestrzennego,
co należy do zadań własnych Gminy. Analiza zgłaszanych wniosków do aktualizacji planu
zagospodarowania przestrzennego wykazuje duże zainteresowanie rozszerzaniem dotychczas
ustalonych terenów budowlanych, poprzez zmianę przeznaczenia terenów rolnych na
nierolnicze (zabudowa jednorodzinna).
Niemniej jednak, charakterystyczną cechą części zgłaszanych wniosków jest ich
rozproszenie (częste usytuowane wnioskowanych terenów z dala od zabudowy istniejącej oraz
terenów wyznaczonych w planie obowiązującym na cele budownictwa jednorodzinnego), kolizja
z występującymi uwarunkowaniami, w szczególności – z cennymi walorami krajobrazowymi.
Powyższe pozostaje więc często w sprzeczności z zachowaniem ładu przestrzennego.
Rozwiązanie tego problemu należeć będzie do planów miejscowych zagospodarowania
przestrzennego
Gminy,
uwzględniających
kierunki
zagospodarowania
przestrzennego,
prezentowane w niniejszym dokumencie. Przedstawione w niniejszej części problemy
i możliwości ich rozwiązania, znajdują odzwierciedlenie w ustaleniach polityki przestrzennej
rozwoju oraz kierunkach zagospodarowania przestrzennego Gminy.
11
ROZDZIAŁ 2. CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ DOTYCZĄCE GMINY
2.1. Cele rozwoju Gminy Jodłownik.
W
sytuacji
zmian
społeczno-gospodarczych,
jakie
nastąpiły
po
roku
1990,
w tym: uzyskania przez gminy, warunków do samodzielnego gospodarowania podstawowym
celem jednostek samorządowych jest powstrzymanie negatywnych, zjawisk, jakie towarzyszą
tym przemianom w warunkach transformacji gospodarczej (bezrobocie) oraz uzyskanie
środków finansowych, niezbędnych dla prowadzenia działalności.
W odniesieniu do Gminy celem tym jest ożywienie gospodarcze przy wykorzystaniu
sprzyjających warunków i szans jakie stwarzają:
• położenie Gminy,
• lokalne tradycje i zgromadzony majątek trwały,
• dostępność komunikacyjna,
• zasoby środowiska naturalnego w tym walory turystyczne.
2. Z problemem ożywiania gospodarczego wiąże się ściśle zwiększenie efektywności
wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Powyższe wiąże się z podstawowymi celami takimi, jak:
• utrzymanie w obszarze rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej gruntów
najbardziej wartościowych i ich ochrona przed zainwestowaniem;
• powstrzymanie procesów degradacji gruntów rolnych i leśnych oraz podnoszenie
ich jakości;
• przebudowa struktury agrarnej gospodarstw;
• przebudowa struktury zatrudnienia.
3. Mając
na
uwadze
cenne
wartości
środowiska
naturalnego
Gminy,
do
celów szczególnie istotnych zaliczyć należy utrzymanie i w miarę możliwości poprawę
stanu środowiska przyrodniczego, co wiąże się z pozostawieniem tych wartości dla
przyszłych pokoleń
12
4. Wartości przyrodnicze i krajobrazowe Gminy są jej wielkim walorem i bogactwem.
Obecnie wprowadzana sieć obszarów Natura 2000, w powiązaniu z zasobami dziedzictwa
kulturowego, może stać się pewnego rodzaju szansą rozwoju Gminy.
Dążąc do zachowania i ochrony wartości przyrodniczych oraz krajobrazowych należy:
w pełni rozpoznać walory,
stworzyć system wsparcia społecznego dla ochrony obiektów przyrodniczych,
objętych tradycyjnymi formami ochrony oraz nowymi, wynikającymi
bezpośrednio z prawa UE,
wzmacniać system nowymi wartościowymi obiektami,
wypracować metody wykorzystywania walorów przyrodniczych w celu
zwiększenia możliwości zarobkowania mieszkańców.
5. Osiągnięcie odczuwalnej poprawy warunków życia mieszkańców to kolejny cel
rozwoju Gminy, a wiąże się on:
z zapewnieniem warunków dla realizacji programu usług publicznych i sprzyjaniu
inicjatywom tworzenia usług komercyjnych związanych z obsługą ludności;
z rozwiązaniem problemu gospodarki ściekowej oraz poprawą funkcjonowania systemu,
innych elementów infrastruktury technicznej, a także poprawę w zakresie gospodarki
komunalnej i komunikacji.
6. Zabezpieczenie ponadlokalnych celów publicznych w obszarze Gminy wiąże się
z zadaniami, które obligatoryjnie winny być ujęte w „Studium" (zgodnie z obowiązującą
problematyką tego opracowania). W odniesieniu do Gminy, szereg z tych zadań ma istotny
wpływ
na
rozwój
Gminy
w
sposób
bezpośredni
lub
pośredni.
Inne,
związane
z występującymi ograniczeniami, powodują uwarunkowania dla rozwoju przestrzennego.
7. Zwiększenie
efektywności
gospodarowania
terenami
jest
ostatnim
z prezentowanych celów rozwoju Gminy. W grupie tej należy ująć, zarówno wykorzystanie
terenów na cele inwestycyjne, jak i efektywne gospodarowanie rolniczą przestrzenią
produkcyjną, prawidłowe prowadzenie gospodarki leśnej, korzystnym wykorzystaniem mienia
gminnego.
Dla realizacji określonych wyżej celów, ustalono zasady polityki, służące ich
osiągnięciu, prezentowane w kolejnych punktach niniejszego rozdziału. Zwrócić należy uwagę,
że określone w akapitach 3, 4 i 6 cele, stanowią szczególne zainteresowanie organów
administracji państwowej. Pozostałe – należą do wyłącznej kompetencji Gminy. Dlatego
też,
przy formułowaniu zasad polityki, wyodrębniono zagadnienia: ochrony środowiska, wartości
kulturowych oraz ponadlokalnych celów publicznych.
13
2.2. Kierunki polityki przestrzennej.
Przy formułowaniu polityki przestrzennej Gminy Jodłownik w ramach niniejszego
"Studium" w pełni uwzględniono ustalenia, wynikające z polityki regionalnej, zawarte
w „Studium zagospodarowania przestrzennego województwa", co wiąże się z zapewnieniem
spójności tych dwóch dokumentów, niezależnie od zmian, jakie zaistniały w ramach reformy
administracyjnej kraju.
2.2.1. Polityka w zakresie ochrony środowiska.
1. Formułując generalne ustalenia dotyczące ochrony środowisk w obszarze Gminy,
określone w "Studium zagospodarowania przestrzennego województwa" oraz polityki krajowej
i wspólnotowej, do której nawiązują opracowania specjalistyczne i problemowe do „Studium",
w szczególności zawarta w Zeszycie nr 6 „Analiza uwarunkowań i ochrony środowiska
przyrodniczego w obszarze Gminy".
norm powszechnie obowiązujących w Polsce i Unii Europejskiej, od przyjętych lokalnie,
w związku z występującymi potrzebami.
2. W zakresie respektowania obowiązujących norm czystości powietrza, wód i gleb
oraz norm dopuszczalnego hałasu, ustalenia polityki ochrony środowiska (nawiązując do
powszechnie obowiązujących aktów prawnych) określają następujące warunki dotyczące
obszaru całej Gminy:
• likwidację uciążliwości (doprowadzenie do powszechnie obowiązujących norm)
w obiektach istniejących, stanowiących zagrożenie dla środowiska, poprzez montaż
urządzeń i instalacji skutecznie je neutralizujących,
• niedopuszczanie do lokalizacji nowych obiektów i urządzeń uciążliwych dla
środowiska, w tym z zakresu wytwórczości i składowania,
• wykorzystanie w szerokim zakresie wymogu sporządzania oceny skutków wpływu
inwestycji
na
środowisko
na
etapie
decyzji
o
warunkach
zabudowy
i zagospodarowania terenów (WZ i ZT),
• likwidację dzikich wysypisk śmieci,
• podjęcie i sukcesywną kontynuację wyposażania wsi w systemy kanalizacyjne.
14
3. Celem zapewnienia warunków ochrony wód powierzchniowych i wgłębnych,
ograniczenia dotyczą części terenów Gminy i obejmują tereny podlegające ochronie statutowej
w
dziedzinie
gospodarki
wodnej
(ujęć
wody
pitnej,
jako
źródła
zaopatrzenia
w wodę), w zw. z powyższym obowiązuje:
• wykluczenie lokalizacji obiektów o ściekach uciążliwych;
• sukcesywne wyposażenie wsi w systemy kanalizacyjne;
• likwidacja bezściołowych ferm hodowlanych;
• ograniczone stosowanie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin;
• konteneryzacja odpadów komunalnych i przeciwdziałanie dzikim wysypiskom;
• wprowadzanie pasów zieleni ochronnej wzdłuż cieków wodnych.
4. Wartościowe obszary przyrodniczo-krajobrazowe Gminy Jodłownik.
Gmina Jodłownik dotychczas była dotychczas objęta formą ochrony w postaci
Obszaru
Chronionego
Krajobrazu
Województwa
Nowosądeckiego,
wprowadzonego
Rozporządzeniem Nr 27 Wojewody Nowosądeckiego z dnia 1 października 1997 roku,
przekształconego obecnie (po zmianie granic administracyjnych) w Południowomałopolski
Obszar Chronionego Krajobrazu. Obecnie obszar Gminy Jodłownik nie jest objęty tego typu
formą ochrony krajobrazu. Zrezygnowano również z objęcia części obszaru Gminy ŁososińskoŻegocińskim Parkiem Krajobrazowym.
Na obszarze Gminy Jodłownik występuje leśny rezerwat przyrody „Kostrza” w zarządzie
Nadleśnictwa Limanowa – włączony do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Obejmuje
on powierzchnię 38,56 ha. Rezerwat „Kostrza” położony jest na północnym stoku góry o tej
samej nazwie, na terenie wsi Kostrza - w Gminie Jodłownik i we wsi Rupniów - w Gminie
Limanowa.
Rezerwat został powołany Zarządzeniem Nr 5/2001 Wojewody Małopolskiego
z dnia 4 stycznia 2001 r. Całość rezerwatu należy do obrębu Limanowa (oddz. 26 d-h, 27 g-i,
30
b-d).
Przedmiotem
ochrony
jest
stanowisko
języcznika
zwyczajnego
(Phyllitis
scolopendrium) oraz dobrze zachowany starodrzew buczyny karpackiej i jaworzyny górskiej .
15
a)
w miejscowości Kostrza, w obrębie rezerwatu „Kostrza” – ochrona buka o obwodzie
320 cm,
b)
c)
d)
e)
f)
g)
w
obrębie
zabytkowych
cmentarzy
parafialnych
–
ochrona
grup
roślinności
w miejscowościach: Góra św. Jana, Szczyrzyc, Jodłownik, Szyk, Krasne – Lasocice,
Wilkowisko,
h)
i)
w obrębie założeń dworsko-parkowych – ochrona grup roślinności w miejscowościach: Szyk
i Słupia.
Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt realizowana jest zgodnie z Rozporządzeniami
 z dn. 16 maja 2005 r. (Dz. U. Nr 94, poz.795) w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz
gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000,
 z dn.9 lipca 2004 r. (Dz.. U. Nr 168, poz. 1764) w sprawie gatunków dziko występujących roślin
objętych ochroną,
 z dn.28 września 2004 r.(Dz. U. Nr 220, poz. 2237) w sprawie gatunków dziko występujących
16
 z dn.9 lipca 2004 r.(Dz. U. Nr 168, poz. 1765) w sprawie dziko występujących grzybów
objętych ochroną.
5) zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany i darowizny roślin żywych,
pochodnych;
W stosunku do dziko występujących zwierząt respektowane są następujące
zakazy:
17
pochodnych;
niepokojenie ptaków, przy nazwach których w załączniku nr 1 do rozporządzenia
zamieszczono symbol "(1)" oraz nietoperzy;
jeszcze powszechnie występujących siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla 9
regionów biogeograficznych (tj. alpejskiego, atlantyckiego, borealnego, kontynentalnego,
panońskiego, makaronezyjskiego, śródziemnomorskiego, stepowego i czarnomorskiego). W
Polsce występują 2 regiony: kontynentalny (96 % powierzchni kraju) i alpejski (4 % powierzchni
kraju). Gmina Jodłownik leży w obszarze alpejskim.
które zostały transponowane do polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody.
18
obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),
specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).
Opactwo Cystersów w Szczyrzycu (kod PLH120023),
Kościół w Szyku,
Tarnawka,
Ostoje Nietoperzy Beskidu Wyspowego.
Europejską (decyzja Komisji z dnia 25 stycznia 2008 r., przyjmująca na mocy Dyrektywy Rady
92/43/EWG pierwszy zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty
wymienione na Shadow List są na etapie konsultacji społecznych i uzgodnień (w roku
2004 przyrodnicze organizacje pozarządowe utworzyły tzw. polską "listę cieni" (Shadow List)
obszarów Natura 2000 – na której znajdują się obszary zasługujące na ochronę, lecz pominięte
w propozycji rządowej).
ostrożności” wynikającą z Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską
z art. 33.1 ustawy z 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody Dz. U. Nr 92,poz 88 z późn. zm.
w tym z ustawą z dnia 3 października 2008 o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz innych
ustaw (Dz. U. Nr 201, poz.1237) zabrania się (za wyjątkiem nadrzędnego interesu publicznego)
podejmowania działań mogących osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco
negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności:
2) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar
Natura 2000,
19
Wzgórze zbudowane jest z fliszu karpackiego (piaskowce gruboławicowe i łupki). Miejscami na
powierzchni występują łatwiej wietrzejące łupki pyłowcowe lub margliste. Powstają z nich gleby
głębokie, ale bardzo silnie szkieletowe. Masywy Kostrza i sąsiedniej Świnnej Góry (546 m
n.p.m.) otoczone są przez obszary użytkowane rolniczo, z rozproszoną zabudową.
Na terenie obszaru brak zidentyfikowanych zagrożeń.
Wskazane utrzymanie powiązań z Południowomałopolskim Obszarem Chronionego Krajobrazu.
Obszar obejmuje największą w Polsce kolonie rozrodczą nocka orzęsionego i jedną
z największych w Polsce kolonii podkowca małego.
zanieczyszczenia
Nie stwierdzono aktualnych zagrożeń.
Potencjalne zagrożenia dla przedmiotu ochrony to: płoszenie, zmiany mikroklimatu, remonty
w okresie V-VIII, stosowanie toksycznych środków do konserwacji drewna, uszczelnianie
wylotów; konieczne utrzymanie powiązań z bazą żerowiskową.
20
Bombina veriegata,
Cottus gobio.
zarastanie polan, zaśmiecanie i zanieczyszczanie rzeki. Obszar „Tarnawka” powiązany jest
z Obszarem Chronionego Krajobrazu Zachodniego Pogórza Wiśnickiego.
z nadwieszoną izbicą oszalowaną deskami.
21
Jest miejscem występowania kolonii rozrodczej Myotis emarginatus nocka orzęsionego (kod
1321) i Rhinolophus hipposideros podkowca małego ( kod 1303). Na obecnym etapie nie ma
szczegółowo wypełnionego formularza SDF dla tego obszaru.
W konsultacji są również obszary o nazwie Ostoje Nietoperzy Beskidu Wyspowego.
Granice tych obszarów najprawdopodobniej obejmować będą tereny żerowiskowe nietoperzy,
związane z zadrzewieniami, lasami, dolinami rzek i potoków.
5. Gmina Jodłownik nie jest położona przy trasach o szczególnym natężeniu ruchu
i uciążliwości komunikacyjnej, niemniej jednak eliminacja uciążliwości jest sprawą konieczną
i w tym przypadku wiąże się z działaniami pośrednimi leżącymi poza zasięgiem ustaleń prawa
lokalnego, a dotyczącymi:
• ograniczenia użytkowania benzyny ołowiowej;
• stosowania katalizatorów (wymóg dla nowych samochodów);
• zaostrzenia kontroli technicznej pojazdów.
6.
Jednocześnie zwraca się uwagę na konieczność rozwiązania następujących
problemów i zagrożeń wynikających z występowania na terenie Gminy:
• obszarów zalewanych wodami powodziowymi,
• obszarów osuwisk i złazisk,
• obszarów zagrożonych erozją gruntów.
Powodzie w Gminie stanowią stosunkowo niewielkie zagrożenie, niemniej dla
szczegółowego rozpoznania sytuacji należy wykonać dodatkowe operaty pomiarowe
w
skalach
szczegółowych
(1:2000)
wzdłuż
koryt
rzecznych
Gminy,
wskazywanych
w "Studium" jako zagrożone. Dotyczy to terenów, w których zabudowa zbliża się do rzek.
Powyższe zagadnienia winny być szczegółowo analizowane na etapie planów
miejscowych.
Zagadnienia związane z przeciwdziałaniem erozji gleb ujęto w ramach prezentacji
polityki dotyczącej rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
7. Kolejnym elementem wymagającym rozwiązania jest bardzo mała lesistość Gminy.
Konieczne jest wykonanie specjalistycznych opracowań: programu dolesień i wyznaczenie
granicy rolno-leśnej oraz objęcie tych terenów planem miejscowym, które staną się podstawą
dla działań realizacyjnych.
22
8. Południowa część województwa małopolskiego, w szczególności obszar dawnego
województwa nowosądeckiego jest predestynowany do tworzenia różnorodnych form ochrony
środowiska
przyrodniczego
–
stosownie
do
występujących
zasobów.
W
"Studium
województwa" zakłada się, że strefa realizacji różnorodnych form ochrony środowiska
przyrodniczego nie zamknie się na granicy administracyjnej województwa, lecz będzie
kontynuowana w ramach systemów chronionych terenów sąsiednich.
Charakter i wielkość zasobów wody w województwie małopolskim, znaczący w skali
kraju, decyduje o randze gospodarki wodnej i narzuca potrzebę ochrony na całym jego
obszarze. Dlatego w "Studium województwa małopolskiego" obszar byłego województwa
nowosądeckiego został nazwany obszarem o dominacji ochrony zasobów wody, gdzie
wymagana jest:
poprawa
warunków
retencji
naturalnej
poprzez
właściwe
użytkowanie
i zagospodarowywanie oraz retencji sztucznej poprzez realizację zbiorników
wodnych,
dla
zwiększania
zasobów
wody,
wyrównywania
przepływów
i zmniejszania zagrożeń powodziowych;
poprawa jakości wód powierzchniowych, dla umożliwienia ich wykorzystania do
celów gospodarczych w szczególności do zaopatrzenia w wodę i dla celów
turystycznych;
ochrona
wód
podziemnych,
w
tym
szczególna
ochrona
zbiorników
czwartorzędowych.
Szereg z zaprezentowanych powyżej ograniczeń, wynikających z polityki ochrony
środowiska,
ujęto
w
zapisie
strefowej
polityki
przestrzennej,
określając
zagospodarowania w części tekstowej, natomiast ich zasięg – na planszy graficznej.
23
warunki
2.2.2. Polityka w zakresie ochrony dóbr kultury.
1.. Zgromadzone na obszarze Gminy Jodłownik zespoły i obiekty zabytkowe stanowią
niejednokrotnie wartości kulturowe rangi regionalnej. Uzupełnienie tych zasobów stanowią
stanowiska archeologiczne.
Szczególnej ochrony wymagają obiekty i zespoły:
zespół kościoła w Jodłowniku wraz z zabytkami znajdującymi się w jego bezpośrednim
otoczeniu;
zespół klasztoru Cystersów w Szczyrzycu z unikalnymi na skalę europejską zabytkami
kultury sakralnej;
zespół kościelny w Szyku wraz zabytkami znajdującymi się w jego wnętrzu,
zespół kościoła we wsi Wilkowisko z zabytkami (krucyfiksem i dzwonami).
2.
Szczegółową
charakterystykę
i
ocenę
zasobów
kulturowych
zawarto
w opracowaniu specjalistycznym – Zeszyt Nr 6: „Analiza uwarunkowań i ochrony środowiska
kulturowego w obszarze Gminy. Bogactwo zasobów kulturowych przedstawia szczegółowe ich
zestawienie, dołączone na końcu niniejszego opracowania.
3. Na obszarze Gminy Jodłownik zostały przeprowadzone badania, które wykazały
rozpoznane i potencjalne obszary eksploracji archeologicznej, objęte strefą „W" ochrony
archeologicznej, które winny być częściowo lub w całości wyłączone spod zabudowy.
W zależności od kategorii wartości naukowo-konserwatorskiej wchodzące w skład stref
konserwatorskich stanowiska dzielą się na 3 kategorie :
-
kategoria I – stanowiska wpisane lub przewidziane do wpisu do rejestru zabytków
przeznaczone
do
trwałego
i
bezwzględnego
zachowania
we
wsiach:
Szczyrzyc
i Jodłownik;
-
kategoria II – przewidziane do wpisu do rejestru zabytków przeznaczone do trwałego
zachowania z możliwością prowadzenia w jego obszarze prac ziemnych po uprzednim,
szczegółowym przebadaniu – dotyczy terenów we wsiach: Jodłownik. Szyk, Szczyrzyc, Góra
Św. Jana;
- kategoria III – stanowiska archeologiczne o trudnym do określenia rzeczywistym zasięgu
i wartości poznawczej z możliwością prowadzenia w ich obszarze prac ziemnych, pod
warunkiem poprzedniego przeprowadzenia badań sondażowych na koszt właściciela – dotyczy
stanowisk we wszystkich wsiach Gminy.
24
4. Generalne ustalenia polityki w zakresie ochrony dóbr kultury dotyczą:
• objęcia stałą ochroną wszystkich zespołów zabytkowych oraz pojedynczych obiektów
i elementów zabytkowych, które z racji posiadanej rangi historycznej i wartości, winne być
• zachowane dla następnych pokoleń; objęto je strefą A ochrony konserwatorskiej;
• zachowania
naturalnego
otoczenia
zabytków,
zarówno
układów
i
założeń
urbanistycznych jak i zieleni towarzyszącej;
• właściwego wykorzystania obiektów zabytkowych w dostosowaniu do aktualnych potrzeb,
lecz w sposób nie kolidujący z ich charakterem i nie stanowiący zagrożenia dla
• konstrukcji i substancji kulturowej;
• objęcia ochroną zespołów tradycyjnej zabudowy; należy utrzymać charakter zabudowy,
jego wygląd i skalę – formy nowych obiektów winny nawiązywać do tradycyjnej
zabudowy;
• należy chronić przed zainwestowaniem, eksponowane stoki z historycznymi rozłogami
pól, zadrzewieniami śródpolnymi, małą architekturą oraz doliny rzek i potoków
z naturalną obudową biologiczną; konieczne jest ograniczanie rozpraszania zabudowy,
wymagane jest utrzymanie elementów krajobrazu kulturowego – nowa zabudowa winna
nawiązywać w formie i skali do tradycyjnych układów osadniczych;
• przestrzegania zasad ochrony stanowisk archeologicznych zgodnie z określoną kategorią
ich wartości i ustalonymi przepisami, stanowiącymi uwarunkowania dla inwestowania
w rejonie ich występowania.
2.2.3.
Polityka w zakresie
publicznych.
zabezpieczenia
ponadlokalnych
celów
1. Z zamierzeń proponowanych do objęcia centralnym programem zadań rządowych
dotyczących terenów Gminy Jodłownik, do uwzględnienia w opracowywanym „Studium"
ustalono poniżej wymienione zadania.
25
Zadania w zakresie konserwatorskiej ochrony przyrody:
ochrona przyrody poszczególnych obiektów prawnie chronionych -pomników
przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych oraz zespołów
przyrodniczych i poszczególnych jednostek, które nie zostały wpisane do
rejestru, ale posiadają szczególne walory przyrodniczo krajobrazowe - skupiska
i stanowiska rzadkich roślin, cenne przyrodniczo i krajobrazowo naturalne
zespoły leśne, podworskie założenia parkowe oraz cmentarze wojenne
i kapliczki;
utworzenie sieci rezerwatów i innych form ochrony przyrody, tj. zespołów
przyrodniczych, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych, pomników
przyrody.
Zadania w zakresie ochrony krajobrazu kulturowego:
tworzenie sieci rezerwatów kulturowych, ustanawianych w pierwszej kolejności dla
zespołów najbardziej reprezentatywnych, zarówno pod względem kompozycji jak
i
rozwiązań
architektonicznych;
w
Gminie
Jodłownik
takim
zespołem
podlegającym szczególnej ochronie winien być Szczyrzyc.
Zadania w zakresie komunikacji:
realizacja odcinka linii kolejowej Piekiełko - Jodłownik - Tymbark w ciągu
międzynarodowej linii kolejowej Kraków - Tymbark - Nowy Sącz – Muszyna;
realizacja odcinka linii kolejowej Jodłownik - Mszana Dolna na kierunku Kraków Zakopane.
Zadania w zakresie leśnictwa:
uznanie wszystkich lasów w województwie za ochronne, niezależnie od struktury
własnościowej
i
położenia,
ze
względu
na
pełnione
funkcje
w obszarach górskich: wodo- i glebochronne, krajobrazowe, uzdrowiskowoklimatyczne i turystyczno-wypoczynkowe oraz zapewnienie właściwego stanu
jakościowego i zdrowotnego lasów.
26
Tworzenie warunków dla aktywizacji gospodarczej całego województwa, w tym Gminy
Jodłownik, związane jest z dostosowaniem rozwoju społeczno-gospodarczego do zasobów
środowiska przyrodniczego, poprzez rozwój rolnictwa, turystyki, i leśnictwa, jako głównych
dziedzin gospodarki.
Gmina Jodłownik położona jest w wyznaczonym w "Studium zagospodarowania
przestrzennego województwa" obszarze rolniczo-turystycznym.
Tereny Gminy, z racji najkorzystniejszych warunków klimatyczno - glebowych do
produkcji rolnej i stosunkowo mniejszych wartości przyrodniczych, predestynują ten obszar do
intensywniejszego rozwoju rolnictwa i wymagają przyspieszenia działań restrukturyzacyjnych do
wymogów gospodarki rynkowej i Unii Europejskiej. Preferowanym kierunkiem rolnictwa jest
sadownictwo, które już obecnie jest dominującym w Gminie. Natomiast intensywność rozwoju
turystyki w tej strefie, zależeć będzie przede wszystkim od aktywności społeczności lokalnej.
Prowadzona tu polityka, winna stwarzać warunki dla wykorzystania potencjału
gospodarczego terenu, uwzględniając walory środowiska.
Aktywizacja i prawidłowy rozwój wymaga stworzenia odpowiednich warunków dla
rozwoju rolnictwa. Łagodzenie skutków rozdrobnienia gospodarstw rolnych stanowi jeden
z głównych warunków aktywizacji gospodarczej. Wymaga to zaangażowania administracji
rządowej i samorządowej oraz dużych środków finansowych.
Wymagany jest wielofunkcyjny rozwój wsi. Prawidłowy rozwój rolnictwa wymaga
dostosowania go do istniejących możliwości, oczekiwań i całego systemu rynkowego.
Zasadniczą rolę w aktywizacji rolnictwa odgrywa przetwórstwo rolno-spożywcze, zwłaszcza
w terenach o nadwyżkach siły roboczej. Łagodzenie skutków rozdrobnienia agrarnego możliwe
będzie również poprzez przekształcanie regionu obecnie rolnego w region rolno-turystyczny,
gdzie przy rozwijającej się turystyce, w usługach z nią związanych, znajdzie zatrudnienie wiele
osób.
Tworzenie warunków dla rolnictwa opartego na zasadach ekologicznych i produkcji
żywności wysokiej jakości stanowić może dodatkową atrakcję turystyczną.
Prawidłowy rozwój regionu i zagospodarowanie poszczególnych obszarów wymaga
opracowania kompleksowego programu rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej dla
całego regionu, uwzględniającego potrzeby restrukturyzacji i przekształceń. Program taki może
być podstawą do właściwego kierowania środków na rozwój preferowanych kierunków
zagospodarowania obszarów i wnioskowania zmian legislacyjnych rozwoju specyficznych
regionów Polski – np. tzw. „ustawy górskiej”.
27
Zgodnie z wytycznym "Studium zagospodarowania województwa " Gmina winna pełnić
rolę wielofunkcyjnego ośrodka osadniczego o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym,
a wymagać to będzie:
■ w zakresie ponadlokalnych usług publicznych:
-
rozwoju
szkolnictwa
ponadpodstawowego,
zawodowego
–
rolniczego,
ogólnokształcącego – licealnego i gimnazjalnego; wielkość tego ośrodka jest
uzależniona od wymagań lokalnego regionalnego rynku pracy – Gmina została
uznana za ukształtowany ośrodek dydaktyki rolnej, na bazie istniejącego ośrodka
szkolenia rolniczego w Szczyrzycu i wyznaczona do modernizacji i rozwoju jako
ośrodek obsługi rolnictwa i gospodarki żywnościowej
o znaczeniu regionalnym
i krajowym;
■ w zakresie ponadlokalnych usług komercyjnych, rozwoju turystyki i rekreacji:
- wielkość i jakość jest uzależniona od inicjatyw lokalnych możliwości pozyskiwania
inwestorów i finansów;
■
-
w zakresie produkcji:
rozwoju produkcji i drobnej wytwórczości, zakładania oraz rozbudowy lokalnego
przetwórstwa rolnego i przechowalnictwa płodów rolnych, np. owoców;
-
rozwoju produkcji i przetwórstwa mięsa w oparciu o istniejące zakłady;
-
rozwoju i produkcji materiałów budowlanych na bazie istniejących surowców
z zachowaniem rygorów ochrony krajobrazu w trakcie pozyskiwania surowców.
2. Zadania ponadlokalne.
Wśród zadań ponadlokalnych, w tym wynikających z Planu Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa Małopolskiego, brak nowych, projektowanych zadań, służących
realizacji celów publicznych, odnoszących się do obszaru Gminy Jodłownik. Utrzymuje się
nadal ponadlokalną magistralę elektroenergetyczną 110 kV oraz przebieg powiatowych dróg
publicznych. Nadal planowana jest realizacja nowej trasy kolejowej, dla której nie została
podjęta ostateczna decyzja w sprawie ostatecznej lokalizacji trasy, w związku z czym nie
uwzględnia się jej w studium.
28
2.1. Cele strategiczne „Programu Zrównoważonego Rozwoju i Ochrony Środowiska
Województwa Małopolskiego na lata 2001-2015 (uchwalonego przez Sejmik Województwa
Małopolskiego
pod
numerem XXXVII/330/2000)
-
powiązania
z
polityką
ekologiczną
województwa i kraju.
W „Polityce Ekologicznej Państwa” uchwalonej w dniu 8.05.2003 r. zaznaczono, że
programy ochrony środowiska ukierunkowane mają być na osiągnięcie głównie trzech celów:
-
ochronę
dziedzictwa
przyrodniczego
i
racjonalne
użytkowanie
zasobów
przyrody,
-
zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii,
-
poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.
Wskazane cele zostały rozwinięte jako cele operacyjne w „Strategii rozwoju
województwa małopolskiego” (uchwalonej przez Sejmik Województwa Małopolskiego w dniu 28.
08. 2000 r.) oraz w „Programie ochrony środowiska województwa małopolskiego”.
W „Strategii rozwoju województwa małopolskiego” wymienione są takie cele jak:
poprawa jakości wód,
ograniczenie emisji zanieczyszczeń,
uporządkowanie gospodarki odpadami,
rewaloryzacja obszarów zdegradowanych,
minimalizacja zużycia zasobów naturalnych i racjonalizacja zużycia energii,
zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii,
minimalizacja wytwarzania odpadów,
podnoszenie retencyjności dorzeczy i zwiększenie bezpieczeństwa
przeciwpowodziowego,
zalesianie nieużytków i słabych użytków rolnych,
zwiększenie obszaru objętego różnorodnymi formami ochrony przyrody.
Program ochrony środowiska województwa małopolskiego rozgranicza cele na
długoterminowe do roku 2015 oraz w ramach strategii wdrożeniowej. Cele te mają swoje źródło
w II Polityce Ekologicznej Państwa.
Jako cele długoterminowe Program wymienia:
-
spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości powietrza poprzez
sukcesywną redukcję emisji substancji zanieczyszczających powietrze, zwłaszcza niskiej
emisji,
29
-
zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców i środowiska poprzez obniżenie jego
natężenia do poziomu obowiązujących standardów,
-
kontrolę i ograniczenie emisji do środowiska promieniowania niejonizującego,
-
przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych,
-
rewitalizację pierwszego poziomu wodonośnego do jakości umożliwiającej jego
wykorzystanie jako lokalnego źródła zaopatrzenia w wodę pitną,
-
ochronę jakości wód podziemnych oraz racjonalizację ich wykorzystania,
-
stworzenie
racjonalnego
systemu
stref
ochronnych
ujęć
wody
i
zapewnienie
w planach zagospodarowania przestrzennego nadrzędności zasad gospodarowania
w nich nad innym wykorzystaniem terenów,
-
ochronę zasobów złóż poprzez ich racjonalne wykorzystanie w koordynacji z
planami rozwoju regionu,
-
minimalizację
ilości
powstających
odpadów,
wzrost
wtórnego
wykorzystania
i bezpieczne składowanie pozostałych odpadów,
-
ochrona i wzrost różnorodności biologicznej oraz doskonalenie systemu obszarów
chronionych,
-
ścisły
nadzór
nad
jednostkami
będącymi
potencjalnymi
sprawcami
NZŚ
oraz
wyłączenie transportu tranzytowego substancji niebezpiecznych poza obręb miast.
2.2. Lokalne Programy Ochrony Środowiska.
Podstawowymi dokumentami, do których należy się odnieść przy opracowywaniu
Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Jodłownik są:
- „Polityka ekologiczna państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na
lata
2007-2010”,
która
jest
polityką
krótkookresową,
uszczegóławiającą,
przyjętą
przez Sejm RP w 2001 roku II Politykę ekologiczną państwa,
- „Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010”,
- „Strategia rozwoju województwa małopolskiego”,
- „Nasza zielona Małopolska, Program zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska woj.
Małopolskiego na lata 2001-2015, Kraków 2000 r.”,
- „Strategia rozwoju powiatu limanowskiego”,
- „Projekt programu ochrony środowiska powiatu limanowskiego”.
Wymienione powyżej programy i strategie wyższego szczebla są wzajemnie zgodne
i stanowią logiczną konsekwencję II Polityki Ekologicznej Państwa.
30
Cele i działania ujęte w programach i strategiach wyższego szczebla stanowiły
podstawę przy opracowywaniu Programu ochrony środowiska dla Gminy Jodłownik.
Program Ochrony Środowiska Gminy Jodłownik.
Oceniając stan środowiska i prognozy rozwoju Gminy określono priorytety działań
w zakresie ochrony środowiska.
Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych:
- racjonalizacja użytkowania wody,
- zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji,
- zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł
odnawialnych.
Ochrona powietrza:
-
ograniczenie
emisji
do
powietrza
w
jednostkach
gospodarczych,
i obiektach infrastruktury,
- ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa,
- ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych.
Ochrona przed hałasem:
- ochrona przed hałasem komunikacyjnym,
- ochrona przed hałasem generowanym z zakładach działalności gospodarczej.
Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym:
- inwentaryzacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego,
- preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania
elektromagnetycznego.
Ochrona wód:
- właściwe zarządzanie zasobami wodnymi,
- ochrona wód,
- ochrona przeciwpowodziowa i retencja wodna.
Ochrona powierzchni ziemi:
- ochrona gleb użytkowanych rolniczo,
31
instytucjach
- ochrona surowców mineralnych przed niewłaściwą eksploatacją
- ochrona przed osuwiskami.
Ochrona przyrody i krajobrazu:
- ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych,
- integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym,
- ochrona gatunkowa roślin i zwierząt,
- ochrona lasów.
Ochrona przed zagrożeniami w środowisku:
- ochrona przed awariami przemysłowymi.
Obszary priorytetowe.
Planowanie przestrzenne.
Jednym z podstawowych obowiązków Gminy w zakresie ochrony środowiska jest
właściwe, zgodne z założeniami rozwoju zrównoważonego, gospodarowanie przestrzenią przy
pomocy mechanizmów planistycznych i decyzji administracyjnych, oraz kreowanie krótkoi długoterminowej polityki Gminy.
Kontrola zgodności zainwestowania terenu z zapisami MPZP oraz wydawanie decyzji na
jego podstawie jest jednym z podstawowych zadań Gminy. Wykonywanie powyższych zadań
zgodnie z prawem ochrony środowiska jest zadaniem ciągłym.
System kanalizacji i oczyszczania ścieków.
Gmina obecnie przystępuje do realizacji długoletniego programu rozbudowy kanalizacji.
Gospodarka odpadami.
Uporządkowanie gospodarki odpadami wg Planu Gospodarki Odpadami.
2.3. Zadania o charakterze długofalowym.
2.3.1. Ochrona zasobów przyrody.
Obiekty chronione.
Na obszarze Gminy znajduje się wiele drzew będących pomnikami przyrody.
Drzewa te powinny być otoczone szczególną troską przez stosowanie odpowiednich zabiegów
pielęgnacyjnych oraz ochronę przed uszkodzeniem korony i systemów korzeniowych.
32
W tym zakresie powinna być prowadzona edukacja ekologiczna wśród młodzieży szkolnej.
Należy przeprowadzić rozeznanie możliwości ustanowienia na terenie Gminy kolejnych
obiektów prawnie chronionych.
Zieleń terenów zurbanizowanych i komunikacyjnych.
Ze względu na uznanie rekreacji za istotny element przyszłej gospodarki Gminy, należy
uznać spójny plan rewitalizacji zieleni na terenach zurbanizowanych za ważną inwestycję w jej
przyszłość, zwiększającą zarówno atrakcyjność Gminy jak i jej pojemność turystyczną
i rekreacyjną. Należy zachęcać inwestorów do wprowadzania (odpowiedniej gatunkowo) zieleni
wysokiej na tereny prywatne, zwłaszcza w przypadku planowania inwestycji z zakresu
gastronomii, handlu, usług (szczególnie turystyczno-rekreacyjnych) gdzie otocznie zielenią
może zwiększać w przyszłości zyski z obiektów.
Wskazane jest również zakładanie terenów zieleni urządzonej oraz prowadzenie
nasadzeń drzew i krzewów, szczególnie wzdłuż szlaków komunikacyjnych, gdzie mogą
stanowić osłonę sąsiadujących terenów przed zanieczyszczeniami komunikacyjnymi. W akcje
nasadzeń należy zaangażować młodzież szkolną.
Obszarem szczególnej troski Gminy powinny być parki dworskie.
Tereny rolne i leśne.
Podstawowym
działaniem
z
zakresu
ochrony
terenów
rolnych
powinno
być
upowszechnianie wiedzy o prawidłowych, proekologicznych metodach prowadzenia gospodarki
rolnej. Służyć temu może rozpowszechnianie przez gminę wśród rolników materiałów
informacyjnych, zachęcanie do zapoznania się z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej. Gmina
powinna również wspierać proekologiczną modernizację gospodarstw, ograniczenie stosowania
nawozów sztucznych i zastępowanie ich nawozami naturalnymi.
Bardzo istotne jest przeciwdziałanie procederowi wypalania traw poprzez edukację,
prowadzoną wspólnie ze Strażą Pożarną oraz stosowanie kar administracyjnych.
Wskazane jest uświadamianie właścicielom gospodarstw rolnych, że prowadzenie przez
nich działalności w oparciu o zasady rolnictwa ekologicznego może im ułatwić uzyskanie
pomocy finansowej, np. za pośrednictwem programu rolno-środowiskowego.
Na terenach korytarzy ekologicznych należy szczególnie troskliwie dbać o stan
roślinności, w miarę konieczności stosując nasadzenia zgodne z aktualnym stanem
gatunkowym.
Należy również dbać o zachowanie szaty roślinnej na obszarach zagrożonych erozją,
szczególnie na stokach o dużym nachyleniu.
33
Ochrona różnorodności biologicznej.
Różnorodność biologiczna na obszarze Gminy będzie zagrożona ze względu na zmiany
przestrzenne związane z rozwojem gospodarczym, rozwojem zabudowy mieszkalnej. Ochrona
różnorodności biologicznej powinna obejmować utrzymanie jej optymalnego stanu na
obszarach rolniczych, zieleni gminnej, oraz działkach prywatnych. Są to tereny o dużym
znaczeniu ze względu na zajmowaną powierzchnię oraz rolę w środowisku. W tym zakresie
główny obowiązek kształtowania i ochrony różnorodności spada na Gminę, jako jednostkę
kształtująca politykę przestrzenną i określającą zasady gospodarowania zasobami w planach
zagospodarowania przestrzennego i strategii rozwoju.
Określenie właściwego zakresu i narzędzi ochrony różnorodności biologicznej wymaga
znajomości stanu wyjściowego i określenia głównych kierunków działań. Cel ten można
zrealizować poprzez wykonanie szczegółowej inwentaryzacji przyrodniczej Gminy. Po jej
zakończeniu będzie możliwe sporządzenie krótko- i długoterminowej strategii ochrony
różnorodności biologicznej, łączącej zarówno działania w ramach zinstytucjonalizowanych
(ochrona gatunkowa) jak i kształtowania środowiska na obszarach użytkowanych gospodarczo.
Ochronie różnorodności biologicznej służyć będzie również ochrona korytarzy ekologicznych
Gminy, takich jak: doliny rzeki i potoków. Powinny być one chronione przed niewłaściwą polityką
inwestycyjną poprzez zakaz zabudowy.
Gmina może wspierać również wybrane działania organizacji pozarządowych,
zmierzające
do
zachowania
i
wzbogacenia
różnorodności
przyrodniczej.
Inwestycje
w powyższe akcje mogą zwrócić się pośrednio, w horyzoncie kilku lat, poprzez wzrost
atrakcyjności Gminy dla ruchu agroturystycznego lub turystyki krajoznawczej.
Głównym celem działań wspomaganych lub koordynowanych przez gminę powinno być
właściwe zarządzanie przestrzenią i środowiskiem, edukacja ekologiczna oraz tworzenie
korzystnej atmosfery dla lokalnych inicjatyw mieszkańców, w tym zakresie. Z tego względu przy
wyborze wspieranych działań należy kierować się w pierwszym rzędzie efektami edukacyjnymi
i statusem ochronnym gatunków.
2.3.2. Ochrona wód i zaopatrzenie ludności w wodę.
Na Gminie spoczywa obowiązek ochrony ujęć wód podziemnych i powierzchniowych.
Zasady ochrony regulowane są odrębnymi przepisami. Zadaniem Gminy jest zapewnienie
wymaganego reżimu ochronnego terenów w trakcie sporządzania planów zagospodarowania
przestrzennego oraz w wydawanych pozwoleniach i decyzjach.
Ważnym aspektem ochrony wód jest zapobieganie ich zanieczyszczaniu przez
rolnictwo.
34
W praktyce polega to na odpowiednim przechowywaniu nawozów i środków ochrony
roślin, uniemożliwiającym ich przedostanie się do wód oraz stosowaniem ich zgodnie
z zasadami bezpieczeństwa, jak również dbaniu o szczelność gnojowic i zbiorników na
gnojówkę.
2.3.3. Rozwój turystyki i rekreacji.
Obszar Gminy dysponuje znaczącym potencjałem rozwoju w zakresie rekreacji. Walory
krajobrazowe i przyrodnicze dają Gminie szansę, aby stać się obszarem rekreacyjnym dla
mieszkańców aglomeracji. Szczególne możliwości rozwoju kryją się w przejęciu ruchu
weekendowego oraz gości rezydentów (gospodarstwa agroturystyczne, turystyka rowerowa).
W interesie Gminy leży, aby potencjalne inwestycje tego rodzaju realizowane były przy
zastosowaniu najwyższych standardów w zakresie ograniczania oddziaływania na środowisko.
Tworzenie gospodarstw agroturystycznych, rozwój oferty pokoi gościnnych i pensjonatów, oferty
gastronomicznej,
rzemiosła
artystycznego
powoduje
wzrost
świadomości
ekologicznej
mieszkańców oraz ich bezpośrednie (również finansowe) zainteresowanie wysoką jakością
otaczającego środowiska.
Należy zadbać o to, aby oferta turystyczno-rekreacyjna była spójna i dostosowana do
potrzeb użytkowników. Ważna jest pełna i aktualna informacja obejmująca całość oferty oraz
połączenie usług komunikacyjnych (różnych rodzajów), gastronomii, handlu, noclegów,
informacji turystycznej, organizowanych imprez. W pełniejszym wykorzystaniu możliwości jakie
stwarza baza i infrastruktura pomocnym będzie system informacji, wykorzystujący m. in.
internet.
Dla dofinansowania inwestycji z zakresu turystyki i rekreacji istnieje możliwość
pozyskania środków funduszy Unii Europejskiej. Kluczowe znaczenie w ich wykorzystaniu ma
Gmina, której podstawowym zadaniem jest określenie planu działania i przygotowanie
organizacyjne a także reprezentowanie mieszkańców w pozyskiwaniu środków na inwestycje
w tym zakresie.
Podstawą
rolą
Gminy
powinno
być
zapewnienie
środowiskowych oraz oferty turystyczno-rekreacyjnej, poprzez:
- uczestnictwo w projektach regionalnych,
- budowę aktywnego serwisu internetowego,
- wspieranie akcji edukacji ekologicznej,
- druk materiałów informacyjnych
- kolportaż materiałów i informacji w grupach potencjalnych klientów.
35
promocji
wartości
Część z powyższych zadań Gmina musi zrealizować własnymi siłami, w części
wymagane jest jedynie wsparcie merytoryczne lub nadanie ram organizacyjnych.
Wskazane jest utworzenie w ramach struktur organizacyjnych Urzędu Gminy
stanowiska, w gestii którego znajdzie się promocja Gminy w zakresie oferty turystycznorekreacyjnej i wartości środowiskowych, koordynacja działań z zakresu edukacji ekologicznej
oraz propagowanie wśród mieszkańców zasad ekorozwoju.
Bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne.
Na obszarze Gminy nie występują zakłady produkcyjne powodujące znaczące
zagrożenie chemiczne i biologiczne. Czynnikiem zagrożenia chemicznego może być transport
samochodowy substancji niebezpiecznych (np. paliw, środków ochrony roślin). Na wypadek
wystąpienia takiego zagrożenia konieczne jest opracowanie, przy współpracy ze Strażą
Pożarną,
programu
działania
oraz
systemu
ostrzegania
lub
ewentualnej
ewakuacji
mieszkańców.
Poważne awarie i klęski żywiołowe.
Na
terenie
Gminy
nie
działają
zakłady
przemysłowe,
których
charakter
wykorzystywanych technologii i zgromadzone na ich terenach materiały stwarzają poważne
zagrożenie w związku z wystąpieniem awarii.
Obowiązkiem
Gminy
jest
jednak
egzekwowanie
przepisów
bezpieczeństwa
w wydawanych decyzjach, oraz przykładanie szczególnej wagi do zapewnienia sprawnej
łączności oraz dostępności terenu w przypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej.
Zagrożenie pożarowe.
Ważnym zadaniem Gminy z tego zakresu jest przeciwdziałanie wypalaniu traw oraz
resztek upraw na polach. Zadanie łączy w sobie elementy egzekucji przepisów prawa, jak
również edukacji ekologicznej oraz pielęgnacji zieleni.
Ochrona przeciwpożarowa lasów wchodzi w zakres obowiązków służb leśnych. Należy
kontynuować współpracę w tym zakresie, w celu koordynacji działań planistycznych,
organizacyjnych, monitoringu, prewencji oraz wsparcia akcji ratowniczych.
Działania
powinny
obejmować
również
wypracowanie
optymalnych
zachowań
mieszkańców i turystów w wypadku dostrzeżenia zagrożenia.
Wyniki działań edukacyjnych, organizacyjnych i infrastrukturalnych w zakresie
ograniczania zagrożeń pożarowych będą widoczne dopiero po kilku latach. Większość działań
prewencyjnych ogranicza się do właściwego wykonywania prawa oraz przykładania
odpowiedniej wagi do problemu w ramach codziennej pracy.
Przy realizacji tego zadania konieczna jest współpraca z Ochotniczą Strażą Pożarną.
36
Ochrona przeciwpowodziowa i przeciwosuwiskowa.
Przy wyznaczaniu terenów budowlanych należy uwzględnić uwarunkowania wynikające
z zagrożenia powodziowego oraz zagrożenia osuwiskami w przypadku długotrwałych deszczy.
Należy też prowadzić stały monitoring środowiska pod kątem zjawisk osuwiskowych.
Należy zwrócić uwagę, aby na terenach zagrożonych zalaniem nie lokować obiektów
i instalacji związanych z wykorzystaniem lub magazynowaniem substancji niebezpiecznych.
Zwiększanie retencji, odbudowa lasów, zadrzewienia i uprawy spowalniające odpływ
powierzchniowy oraz ochrona terenów podmokłych stanowi obecnie jeden z priorytetów polityki
ekologicznej kraju.
Powiązania z programami regionalnymi.
Program ochrony środowiska dla Gminy Jodłownik uwzględnia zapisy programów
i strategii wyższego szczebla w zakresie, w jakim dotyczą obszaru Gminy.
2.3.4. Polityka w odniesieniu do rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Dla prawidłowego i optymalnego wykorzystania rolniczej i leśnej przestrzeni
produkcyjnej, uwzględniając rolnictwo, jako funkcję podporządkowaną między innymi rozwojowi
turystyki, założono następujące cele:
Cel główny: dostosowanie zagospodarowania obszaru rolniczej i leśnej przestrzeni
produkcyjnej do warunków środowiska przyrodniczego, wybitnie górskiego oraz potrzeb
zachowania i ochrony cennych walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego, gruntów
najbardziej wartościowych dla produkcji rolnej – tzw. narodowych zasobów dla przyszłości
i ich ochrona przed zainwestowaniem.
Z celem głównym związane są cele operacyjne.
Cel operacyjny 1: ochrona przed degradacją rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Cel operacyjny 2: restrukturyzacja rolnictwa.
Ze względu na wielofunkcyjny charakter lasów, podstawowym celem w zakresie gospodarki
leśnej jest:
Cel operacyjny 3: zwiększenie biologicznej odporności lasów i zachowania zdolności
samoregulacyjnych ekosystemów leśnych oraz zwiększenie lesistości Gminy.
37
Polityka rolna i instrumenty działania.
Ad. Cel główny.
Grunty najbardziej wartościowe tzw. narodowe zasoby dla przyszłości /NZP/, które
stanowią cenne dziedzictwo przyrodniczo-rolnicze Gminy i jako takie, powinny być przekazane
przyszłym pokoleniom w stanie nienaruszonym. Celem polityki w zakresie rolnictwa powinno
być
zwiększenie
znaczenia
rolnictwa
jako
źródła
dochodów
mieszkańców
poprzez
wykorzystanie przyrodniczych warunków produkcji rolniczej.
W szczególności należy:
•
promować te działania w rolnictwie,
które równocześnie
będą. służyć rozwojowi
turystyki, a w szczególności agroturystyki i ekoturystyki,
•
preferować wszelkie działania, które pozwolą na ukształtowanie rejonów produkcyjnych,
•
zwiększać powierzchnie sadów jabłoniowych i śliwowych,
•
popierać rozwój rolnictwa ekologicznego,
•
rozwijać drobne przetwórstwo rolne z wykorzystaniem tradycji regionalnych.
Ad. Cel operacyjny 1.
Do realizacji celu związanego z ochroną przed degradacją rolniczej przestrzeni
produkcyjnej oraz podnoszeniem jej jakości proponuje się:
-
właściwą uprawę,
-
wapnowanie,
-
regulację stosunków wodnych,
-
transformację użytków gruntowych,
-
opracowanie projektów przeciwdziałania erozji gleb,
-
rekultywację gruntów zdegradowanych.
W zakresie transformacji użytków gruntowych zaleca się: lokalizację użytków
zielonych na obszarze 14-go kompleksu gruntów ornych, przydatnych pod użytki zielone,
wykorzystanie zdolności filtracyjnych i fitosanitarnych użytków zielonych, poprzez ich zakładanie
na dnie dolin, zboczy i dolnych partii stoków.
38
W zakresie przeciwdziałania erozji wodnej powierzchniowej zaleca się:
-
w stopniu 3 /średnim/ nasilenia erozji na gruntach ornych należy stosować agrotechnikę
i płodozmian przeciwerozyjny, zmianę układu pół, tarasowanie zboczy dla użytkowania
ornego lub sadowniczego, transformację użytków (grunty orne na użytki zielone);
-
w stopniu 4 /silnym/ nasilenia erozji oprócz poprzednich zabiegów, także transformację
użytków rolnych na leśne, zmianę granicy rolno-leśnej przy bardzo słabych gruntach;
-
w stopniu 5 /bardzo silnym/ nasilenia erozji oprócz w/w zabiegów, transformację
z przeznaczeniem gruntów rolnych na cele leśne, zmianę granicy rolno-leśnej.
W ochronie gruntów przed erozją wąwozową można stosować różne metody
techniczne, biologiczne i mieszane.
Mając na uwadze gęstość sieci wąwozów, można ogólnie zalecić następujące zabiegi:
-
dla terenów o wskaźniku gęstości wąwozów do 1.0 km/ km kw. - biologiczne umocnienia
dna i skarp wąwozów czynnych,
-
dla terenów o w/w wskaźniku w granicach 1.1. - 2.0 w przypadku wąwozów czynnych na
gruntach ornych zaleca się zagospodarowanie przez umocnienie dna i skarp metodą
biologiczną, a tylko na naturalnych progach stabilizację dna, za pomocą prostych budowli
technicznych,
-
dla terenów o gęstości wąwozów powyżej 2.0 km/ kw. – zabudowa wąwozów powinna być
przeprowadzona w ramach kompleksowych melioracji przeciwerozyjnych.
Obszary zdegradowane powinny zostać zrekultywowane, zgodnie z odpowiednio
ustalonym kierunkiem zagospodarowania.
Instrumenty działania do osiągnięcia przedmiotowego celu.
Są to odpowiednie działania, zmierzające do optymalnego wykorzystania istniejącego
potencjału produkcyjnego, obejmujące dostosowanie kierunków produkcji do występujących
lokalnie ekonomicznych warunków prowadzenia działalności gospodarczej z uwzględnieniem
racjonalnego użytkowania gruntów rolnych i ich rolniczej przydatności gleb, a mianowicie:
39
-
ograniczenie uprawy pszenicy z równoczesnym zwiększeniem powierzchni upraw żyta,
jęczmienia, owsa oraz mieszanek motylkowo – trawiastych; należy wykorzystać
w całości istniejące powierzchnie: chlewni, kurników, pieczarkarni, obór i szklarni –
zwiększenie hodowli zwierząt gospodarskich, w tym głównie bydła zarodowego i owiec
w systemie ściołowym, z pełnym wykorzystaniem użytków zielonych;
-
organizację optymalnych warunków produkcji rolniczej w wyniku prac urządzenioworolnych;
-
przekształcenie
struktury
przestrzennej
rolnictwa
celem
zwiększenia
powierzchni
gospodarstwa rodzinnego ponad 5 ha, a w perspektywie ponad 10 ha, w wyniku
stopniowego zmniejszania liczby gospodarstw rolnych poprzez:
a)
tworzenie nowych miejsc pracy dla tych, którzy zrezygnują z pracy w rolnictwie,
b)
odpowiednią organizację przestrzenną istniejących i nowoutworzonych gospodarstw
rolnych,
dostosowaną
do
występujących
lokalnie
warunków
wykorzystania
przestrzeni rolniczej,
c)
zdecydowanego wsparcia wymaga zwalczanie bezrobocia na wsi poprzez rozwój
małej przedsiębiorczości, tworzenie nowych miejsc pracy w sferze szeroko
rozumianej obsługi wsi i rolnictwa, jak również rozwijanie agroturystyki.
Powyższe działania powinny zmierzać do uwolnienia nadwyżki siły roboczej (ukrytego
bezrobocia ze sfery produkcji rolnej). Docelowo w rolnictwie na 100 ha użytków rolnych
zakłada się zatrudnienie 35 osób.
W celu określenia potencjalnych możliwości zadrzewień i zalesień gruntów rolnych na
obszarze Gminy Jodłownik należy uwzględnić:
-
aktualny stan zalesienia,
-
jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej,
-
zagrożenie erozyjne.
Obszary predestynowane do zalesień (zadrzewień) obejmują:
-
kompleksy glebowo-rolnicze najmniej przydatne do produkcji rolniczej,
-
grunty zagrożone erozją, powierzchniową potencjalną w stopniu 5 (bardzo silną),
-
nieużytki i grunty w klasie bonitacyjnej V i VI,
40
-
grunty o spadkach ponad 20% i osuwiska,
-
grunty o powierzchni poniżej 0,50 ha o nieregularnych kształtach, przylegające do gruntów
leśnych.
Z danych tych wynika, iż teoretycznie udział lasów w powierzchni ogólnej Gminy może
wyraźnie wzrosnąć. Są to jedynie obszary potencjalnie predestynowanego zalesienia z powodu
ich niskiej jakości i małej efektywności użytkowania rolniczego do tego typu transformacji.
Faktycznie przejęcie określonych gruntów rolnych na cele leśne musi uwzględniać:
-
uwarunkowania natury organizacyjno - przestrzennej,
-
względy ekologiczno-krajobrazowe,
-
stan własności i posiadania.
Według tych kryteriów należy wyznaczyć tereny do zalesień w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego, opracowując granicę rolno-leśną.
W gospodarce leśnej największe znaczenie będą miały działania zmierzające do:
-
zwiększenia lesistości zgodnie z programem wojewódzkim,
-
zwiększenia
biologicznej
odporności
lasów,
między innymi
poprzez
przyśpieszenie przebudowy drzewostanów negatywnych,
-
obejmowania większych powierzchni ochroną zachowawczą,
-
kształtowania wielofunkcyjnych zbiorowisk leśnych, opartych na wzorcach naturalnych.
Należy
również
opracować
efektywny
system
wsparcia
finansowego
całego
przedsięwzięcia.
2.3.5. Polityka przestrzenna – strefy polityki przestrzennej.
1. Podstawowe ustalenia polityki przestrzennej w odniesieniu do Gminy obejmują:
zapewnienie warunków zrównoważonego rozwoju, tj. takiej organizacji przestrzeni, która
eliminowałaby ilość konfliktów między ochroną środowiska i dóbr kultury, a rozwojem
41
gospodarczym i działaniami na rzecz poprawy warunków życia mieszkańców (w tym
rozwoju mieszkalnictwa).
2. Generalne ustalenia dotyczące polityki przestrzennej w zakresie sposobu
użytkowania poszczególnych obszarów Gminy w ujęciu strefowym (w nawiązaniu do
występujących uwarunkowań i predyspozycji) przedstawiono w punkcie 3.2. "Kierunków
zagospodarowania przestrzennego Gminy”.
Przedstawione w dalszej części niniejszego punktu aspekty polityki przestrzennej
dotyczące zagospodarowania obszaru Gminy, wynikają z ograniczeń, szczegółowo ustalonych
w przepisach szczególnych i normatywach, względnie proponowanych do przyjęcia w ramach
ustaleń planów miejscowych, jako prawa lokalnego – z uwagi na konieczność zabezpieczenia
powszechnie uznanych wartości.
Dotyczy to szczególnie zapewnienia warunków ochrony środowiska i ochrony dóbr
kultury, prezentowanych w punktach poprzednich niniejszego rozdziału.
3. Oprócz zapewnienia realizacji przestrzennych aspektów ochrony środowiska
(pkt 2.2.) i ochrony dóbr kultury (pkt 2.3.), a także zabezpieczenia warunków dla funkcjonowania
i realizacji ponadlokalnych celów publicznych (pkt 2.4.).
Do podstawowych zadań polityki przestrzennej Gminy należą:
• stworzenie warunków przestrzennych dla poprawy życia mieszkańców;
• stworzenie warunków przestrzennych dla ożywienia życia gospodarczego Gminy
(w tym szczególnie dla rozwoju turystyki i przekształceń rolnictwa);
• zwiększenie efektywności gospodarowania terenami oraz zapewnienie warunków
ładu przestrzennego.
4. W
zakresie
poprawy
warunków
życia
mieszkańców
kierunki
polityki
przestrzennej dotyczą:
• zapewnienia
odpowiedniej
powierzchni
terenów
mieszkaniowych
w
obszarach
posiadających szczególne predyspozycje dla rozwoju tej funkcji, w warunkach nie
stwarzających kolizji z występującymi zasobami przyrodniczo-krajobrazowymi
• i uwarunkowaniami ochrony środowiska oraz zasobami kulturowymi;
• wyposażenia
jednostek
wiejskich
w
42
niezbędny
program
podstawowych
usług
publicznych oraz ewentualnego wykorzystania dostępnych zasobów kulturowych
kubaturowych o wartościach kulturowych dla wybranych elementów programu usług
ponadpodstawowych;
• tworzenia warunków dla rozwoju inicjatyw ludności zmierzających do uruchomienia
działalności związanej z obsługą ludności w zakresie usług komercyjnych (handel,
gastronomia, rzemiosło usługowe i inne);
• ustalenia przestrzennych warunków, sprzyjających rozbudowie systemu infrastruktury
technicznej;
• doskonalenia systemu komunikacyjnego oraz zapewnienia warunków dostępności dla
wyznaczonych terenów mieszkaniowych.
5. W odniesieniu do ożywienia życia gospodarczego w obszarze Gminy poza
wspomnianym tworzeniem warunków dla uruchomienia działalności związanej z obsługą
ludności, ustala się politykę przestrzenną ukierunkowaną na:
• zapewnienie przestrzennych warunków realizacji inwestycji drobnej wytwórczości
i przetwórstwa rolnego, dla inwestycji w obszarach ustalonych dla urbanizacji – pod
warunkiem spełnienia wymogu ich nieuciążliwości dla otoczenia i uwzględnienia
występujących uwarunkowań;
• tworzenie warunków dla rozwoju nieuciążliwych dla środowiska rolniczych gospodarstw
specjalistycznych oraz rozwoju agroturystyki;
• tworzenie warunków dla rozwoju agroturystyki;
• wspieranie inicjatyw związanych z obsługą ruchu turystycznego (np. baza noclegowa,
wyciągi narciarskie, mała gastronomia, itp.).
6.
Zwiększenie
efektywności
gospodarowania
przestrzenią,
dotyczy
zarówno
gospodarowania terenami, jak i zasobami kubaturowymi. Jest to związane z:
• intensyfikacją użytkowania terenów poprzez uzupełnienia lub rozbudowę istniejącego
programu kubaturowego,
• przeciwdziałaniem rozproszeniu zabudowy,
• zmianą funkcji lub charakteru niektórych terenów przez wprowadzenie bardziej
intensywnych form – w dostosowaniu do warunków lokalnych (w tym szczególnie
uwarunkowań środowiskowych),
43
• racjonalnym gospodarowaniu istniejącymi obiektami kubaturowymi i ich wykorzystaniem,
poprzez ustalenie odpowiednich funkcji użytkowych (dotyczy budynków stanowiących
mienie Gminy lub własność Skarbu Państwa).
Powyższe
wiąże
się
z
prawidłowym
wykorzystaniem
istniejącego
oraz
projektowanego uzbrojenia, a konsekwencją tych działań winno być osiągnięcie
poprawy ładu przestrzennego.
44
STREFY POLITYKI PRZESTRZENNEJ.
STREFY
Nr
1.
I
Nazwa strefy
2.
Przyrodniczo-czynna
ELEMENTY STREF
3.
Wyszczególnienie
4.
A
Lasy jako węzły ekologiczne.
B
C
Korytarze ekologiczne.
Ochrony źródlisk i zasobów
wód podziemnych.
45
Ustalenia dotyczące zasad zagospodarowania
(zakazy, nakazy)
5.
• zakaz wycinki drzewostanu (z wyjątkiem
niezbędnych zabiegów pielęgnacyjnych oraz
związanych z gospodarką leśną);
• dążność do zachowania zbliżonych do naturalnych
środowisk leśnych (w tym przekształconych w
stosunku do warunków siedliskowych);
• zakaz melioracji i obniżania poziomu wód,
• inne ustalenia wynikające z przepisów szczególnych.
Dla terenów rolnych :
• wykorzystanie użytków zielonych w pasach
przebiegu korytarzy;
• ograniczenie upraw wymagających intensywnych
zabiegów agrotechnicznych.
• Dla pozostałych terenów :
• wykorzystanie warunków naturalnych sprzyjających
utworzeniu korytarza (cieki wodne z towarzyszącą
zielenią, zadrzewienia, zieleń izolacyjna);
• zakaz lokalizacji obiektów kubaturowych;
 zakaz składowania odpadów i urządzania
wysypisk;
• zakaz wycinki drzewostanu za wyjątkiem
zabiegów pielęgnacyjnych;
• ochrona przed zmianami stosunków wodnych.

konieczność realizacji kanalizacji.
1.
II
III
2.
Szczególnej ochrony -
Ochrony kulturowej
3.
D
4.
Zagrożeń powodziowych wód 1 %.
A
B
Projektowany rezerwaty przyrody.
Pomniki przyrody
C
Krajobraz chroniony
A
Zabytki i zespoły zabytkowe
wpisane do rejestru (strefa A)
Zabytki i zespoły zabytkowe
nie wpisane do rejestru,
Strefa zachowania tradycji
D
A
Stanowiska archeologiczne
Ochrony pośredniej ujęć wody
pitnej ustalone decyzją.
• ograniczenie zainwestowania, które w sposób
ingerencyjny wpływałby na pogorszenie,
degradację krajobrazu naturalnego na obszarze
całej Gminy
• przepisy szczególne, działania winny być
uzgadniane ze służbami konserwatorskimi
• wszelka działalność inwestycyjna winna odbywać
się na podstawie wytycznych konserwatorskich.
• należy utrzymać charakter i skalę zabudowy, nowe
obiekty winny nawiązywać do tradycyjnej
zabudowy.
• przepisy obowiązują zgodnie z ich kategorią
• zakazy i nakazy sformułowane w decyzjach, wraz z
zasięgiem wyznaczonej strefy
B
Strefa ochrony ujęć wodnych,
urządzeń i studni nie objęte do
chwili obecnej decyzją
• konieczność dopełnienia ustanowienia strefy
• zakazy i nakazy wg powszechnie obowiązujących
przepisów szczególnych.
B
C
IV Ochrony urządzeń
technicznych i sieci
magistralnych
5.
• ograniczenie zainwestowania kubaturowego ze
szczególnym zakazem lokalizacji nowego
budownictwa mieszkaniowego;
• dla stanu istniejącego oraz przewidzianych
uzupełnień niezbędne kompleksowe działania
związane z zabezpieczeniem obszarów przed
skutkami powodzi.
• konieczność opracowania planu miejscowego dla
precyzyjnego określenia możliwości wprowadzania
zabudowy.
• ustalenia przepisów szczególnych
• ustalenia przepisów szczególnych
46
1.
2.
3.
C
D
E
IV
Techniczna komunikacji
A
4.
Ochronna odległość od urządzeń
i sieci elektroenergetycznych.
gazociągów.
Ochronna odległość od cmentarzy.
•
•
•
gospodarki ściekowej.
•
Ochronna odległość od kolei
(projektowanej).
•
•
•
•
47
5.
zakazy i nakazy wg powszechnie obowiązujących
zakazy i nakazy wg powszechnie obowiązujących
zasięg strefy uzależniony od wyposażenia w sieć
wodociągową, zakazy i nakazy wg powszechnie
obowiązujących przepisów szczególnych.
dostosowane uzależniony od jakości urządzenia
oczyszczającego, zakazy i nakazy wg
powszechnie obowiązujących przepisów
szczególnych.
strefa zagrożenia (likwidacja obiektów w
przypadku braku skutecznych zabezpieczeń);
strefa uciążliwości (ekran akustyczny, zieleń
ochronna w pasie, zieleń osłonowa;
zakaz lokalizacji nowych obiektów kubaturowych
konieczność sporządzenia planu miejscowego.
ROZDZIAŁ 3. KIERUNKI ROZWOJU GMINY
3.1. Prognozy i hipotezy rozwoju społeczno-gospodarczego.
3.1.1. Prognoza demograficzna.
1. Założenia badań i charakterystyka źródeł informacji.
Obydwie wielkości kształtowane są pod wpływem wielu czynników wewnętrznych tkwiących w
specyfice Gminy oraz czynników zewnętrznych względem zjawisk i procesów mających miejsce
w gospodarce Jodłownika.
Wśród składowych lokalnego rynku pracy, ważną rolę odgrywa zjawisko bezrobocia.
Jego wielkość - w przypadku Gminy - zależy nie tylko od stopnia wzajemnej zgodności
pomiędzy popytem a podażą miejscowego rynku pracy ale także - a może nawet przede
wszystkim - od roli jaką na nim odgrywają wyjazdy do pracy 1 poza obszar Gminy.
W podstawowej bowiem mierze rejestrowane w Gminie bezrobocie, to efekt z jednej
strony zwolnień z pracy - szczególnie z poza gminnych rynków pracy z drugiej zaś braku ofert
pracy - dla wchodzącej w wiek produkcyjny miejscowej młodzieży.
1.2. Źródła informacji.
Do oceny sytuacji na lokalnym rynku pracy w Jodłowniku wykorzystane zostały materiały
pochodzące z różnych źródeł, w tym m.in.:
publikacje i materiały źródłowe Urzędu Statystycznego w Limanowej,
materiały Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Nowym Sączu,
materiały studialne i robocze autora opracowania.
Ocena ta, w przypadku Gminy Jodłownik jest poważnie utrudniona. Podstawową barierę
stanowi bowiem brak danych statystycznych, dotyczących liczby pracujących w całej
gospodarce narodowej Gminy. Szczegółowe dane z tego zakresu są praktycznie możliwe do
1
Zwalniani z pracy w mieście rejestrują się jako bezrobotni w miejscu zamieszkania, czyli w gminie Jodłownik.
48
uzyskania tylko w ramach wyników Narodowego Spisu Powszechnego (ostatni NSP - 1988 r.).
Stad też, w okresach między spisami, GUS szacuje dane dla całej gospodarki, m.in. na
podstawie
prowadzonych
okresowo
mini-spisów 2,
ale
niestety
tylko
w
układach
ogólnokrajowym
i wojewódzkich.
Dane empiryczne w układach gminnych opracowywane są jedynie na podstawie
sprawozdań Z - 01, czyli dotyczą wyłącznie pracujących w zakładach zatrudniających powyżej
5 osób. Nie obejmują więc, praktycznie rzecz biorąc, całego rolnictwa indywidualnego oraz
drobnej wytwórczości i handlu, a pracujący w tych działach gospodarki, stanowią przecież
podstawową grupę czynnej zawodowo ludności Gminy Jodłownik.
Niemniej jednak wydaje się, że zestaw zaprezentowanych danych empirycznych
i dość bogaty wachlarz wskaźników strukturalnych umożliwia formułowanie poprawnych
wniosków.
2. Podstawowe wyróżniki i determinanty rynku pracy Jodłownika.
Potrzeba opracowywania w miarę aktualnego bilansu miejscowych zasobów pracy przy równoczesnym odległym terminie ostatniego spisu powszechnego - stworzyła konieczność
przeprowadzenia własnych szacunków miejscowej ludności czynnej zawodowo. Wychodząc
z tego założenia - opierając się o stosowaną przez GUS metodę szacowania tzw. ludności
cywilnej czynnej zawodowo - podjęta została próba szacunku lokalnych zasobów pracy.
W szacunkach tych uwzględniono następujące elementy składowe tych zasobów:
aktualną wielkość (wg stanu na 30.IX.1997 r.) pracujących w gospodarce
narodowej 3,
szacunek pracujących w rolnictwie indywidualnym 4 ,
pracujących w zakładach zatrudniających poniżej 5 osób - szacunek własny
autora na podstawie danych dot. osób fizycznych prowadzących działalność
2
3
Obejmujących z reguły tylko kilkuprocentowy próbkę badawczą.
Bez zakładów prowadzonych przez osoby fizyczne, w których liczba pracujących nie przekracza 5
osób.
4
Dane na podstawie Powszechnego Spisu Rolnego z 1996 r.
49
gospodarczą 5,
rejestrowane bezrobocia - wg stanu na 31.12.1997 r.,
saldo migracji wahadłowej (saldo minusowe przewaga wyjazdów do pracy
poza teren Gminy nad dojazdami do pracy z poza terenu Gminy).
Suma powyższych składników pozwoliła określić wielkość cywilnej ludności aktywnej
zawodowo 6, która jednak w skali lokalnych rynków pracy obarczona jest pewnym błędem (brak
aktualnych danych dotyczących salda migracji wahadłowej).
Biorąc pod uwagę przedstawione powyżej wyjaśnienia, aktualną (wg stanu na koniec
1997 r.) wielkość czynnych zawodowo w Jodłownika szacować można na około 4,5 tys. osób.
5
6
Dane zarejestrowane w rejestrze Regon.
GUS szacuje ww. dane tylko w układach wojewódzkim i rejonów zatrudnienia (obszary działania rejonowych
urzędów pracy), organy statystyczne nie dysponują tego typu szacunkami dla poszczególnych gmin.
50
Tabela nr 1. Szacunek zasobów pracy Gminy Jodłownik wg stanu na 1997 r.
w tys. osób
Udział %%
Zasoby pracy razem
w tym :
- pracujący w gospodarce narodowej w zakładach
pracy powyżej 5 osób
- pracujący w zakładach pracy zatrudniających poniżej
5 osób
4,5
100,0
3,6
0,4
80,0
8,9
0,3
6,7
2,9
0,5
64,4
11,1
Saldo migracji wahadłowej (znak minus przewaga wjazdy
do pracy poza teren Gminy) 7
-0,4
8,9
Wyszczególnienie
Obliczenia własne
Rycina nr 1. Struktura zasobów pracy Gminy Jodłownik.
V-8,9%
I
II
III
IV
V
II -6.7%
Objaśnienia:
- pracujący w gospodarce narodowej w zakładach pracy zatrudniających powyżej 5 osób
- pracujący zakładach pracy zatrudniając poniżej 5 osób
- rejestrowane bezrobocie
- saldo migracji wahadłowej (wyjazdy do pracy poza teren Gminy)7
Przedstawiona w Tabeli nr 1 i na Rycinie nr 1 struktura zasobów pracy Gminy Jodłownik
w sposób jednoznaczny wskazuje, że wiodącą funkcją gospodarczą Gminy jest funkcja
rolnicza. W rolnictwie indywidualnym pracuje 64,4% zasobów pracy Gminy i 80,5% aktualnie
pracujących na terenie Gminy. Zaznaczyć jednak trzeba, że dosyć znaczącą role
7
Szczegółowe badania dotyczące wielkości migracji wahadłowej (dojazdów - wyjazdów do pracy) przeprowadza
GUS w trakcie NSP. Wg wyników ostatniego NSP 1988 r. do pracy w Gminie Jodłownik dojeżdżało do pracy 87 osób,
poza teren Gminy wyjeżdżało 531 osób (saldo migracji wahadłowej wynosiło więc - 443 osoby). Brak aktualnych
badań dotyczących migracji wahadłowej poważnie utrudnia wyszacowanie aktualnej wielkości wyjeżdżających do
pracy poza teren Gminy. Niemniej jednak wydaje się, że wyszacowanie aktualnego ujemnego salda migracji
51
w zagospodarowaniu miejscowych zasobów pracy odgrywają wyjazdy do pracy poza teren
Gminy – 8,9%
Przedstawione w Tabeli nr 2 dane dotyczące pracujących w zakładach pracy
zatrudniających powyżej 5 osób wskazują, że na terenie Gminy ta forma zatrudnienia skupiała
w 1997 r. 389 osób i praktycznie nie uległa większym zmianom w przeciągu ostatnich lat (warto
zauważyć jednak spadek liczby pracujących w 1997 r.). W 1997 r. pracujący w sektorze
prywatnym stanowią tylko 18,5% ogółu zatrudnienia w tej grupie zakładów pracy. Wziąwszy
jednak pod uwagę fakt, że w pozostałych dziedzinach zatrudnienia – tzn. w rolnictwie
i zakładach zatrudniających poniżej 5 osób, wszystkich pracujących zakwalifikować można do
sektora prywatnego – stwierdzić należy, że sektor prywatny skupia ponad 90% ogółu
pracujących w Gminie.
Tabela nr 2.
Pracujący w gospodarce narodowej* w Gminie Jodłownik.
Wyszczególnienie
Ogółem
w tym:
Sektor publiczny
Sektor prywatny
Struktura sektorowa w %
- sektor publiczny
- sektor prywatny
Liczba pracujących w osobach
1994 r.
471
1995 r.
476
1996 r.
430
1997 r.
389
349
122
100,0
74,1
25,9
376
100
100,0
79,0
21,0
311
119
100,0
72,3
27,7
317
72
100,0
81,5
18,5
Źródło: Dane US Limanowa.
* Dane statystyczne dotyczą pracujących w zakładach pracy zatrudniających 5 i więcej osób.
w Gminie Jodłownik na poziomie ok. 400 osób nie będzie zbyt odległe od faktycznego stanu.
52
Rycina nr 2.
Struktura pracujących w gospodarce narodowej wg sekcji EKD
(dane wg sprawozdania Z-01 - jednostki w których pracuje powyżej 5 osób)
wg stanu na 30 IX 1997 r.
Sekcja C
Sekcja 38,3%
Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo i łowiectwo
Sekcja B - Działalność produkcyjna
Sekcja C - Budownictwo
Sekcja D - Handel i naprawy
Sekcja F - Transport, składowanie i łączność
Sekcja H - Administracja publiczna
Sekcja I - Edukacja
Sekcja j - Ochrona zdrowia i opieka społeczna
Sekcja XX - pozostałe sekcje
Analiza aktualnej struktury sekcyjnej pracujących w Gminie (ryc. nr 2) pozwala na
sformułowanie kilku spostrzeżeń. Są nimi:
największy odsetek pracujących skupia sekcja edukacja - ca 38 % ogółu
pracujących,
kolejną sekcją (pod względem udziału pracujących) ochrona zdrowia - 20,6%
w działalności produkcyjnej zatrudnionych jest tylko 0,5 % ogółu pracujących
struktura sekcyjna pracujących w zakładach pracy zatrudniających powyżej
5 osób wskazuje w sposób jednoznaczny na usługowy charakter zatrudnienia
w tej grupie zakładów pracy.
53
3. Bezrobocie.
3.1. Rozmiary bezrobocia.
Bezrobocie - uwzględniając jego negatywny wpływ na stosunki społeczno-gospodarcze
-osiąga na terenie Gminy dosyć niebezpieczne rozmiary . Wg stanu na koniec 1997 r. liczba
osób zarejestrowanych jako bezrobotni wynosiła w Gminie 538 osób i praktycznie rzecz biorąc
przez cały rok utrzymywało się na podobnych poziomach. Oszacowany dla Gminy poziom
stopy bezrobocia 8 kształtuje się na poziomie 11,1% i jest nieco niższy, niż w całym obszarze
Rejonowego Urzędu Pracy w Limanowej (13,9%).
3.2.Identyfikacja czynników determinujących stan i zmiany poziomu bezrobocia.
Ocena bezrobocia w Jodłownika pozwala na sformułowanie następujących wniosków:
aktualnie rejestrowany poziom bezrobocia wskazuje na znaczny stopień zachwiania
równowagi na miejscowym rynku pracy,
wielkość wyjazdów do pracy poza obszar Gminy uzależniać będą sytuację na gminnym
rynku pracy od stanu równowagi na sąsiednich rynkach pracy.
Stąd też za jeden z ważnych czynników równoważenia miejscowego rynkach pracy,
należy uznać: działania promocyjne oraz tworzenie sprzyjających warunków dla organizacji
miejsc pracy na terenie Gminy, w tym m.in. w szeroko pojętych usługach i obsłudze rolnictwa.
4. Podstawowe determinanty kształtujące sytuację na gminnym rynku pracy w okresie
perspektywicznym.
4.1. Wielkość podaży zasobów pracy (zmiany ilościowe).
Podstawową przesłanką kształtującą perspektywiczny potencjał strony podażowej
gminnego rynku pracy będą zmiany w liczebność ludności w wieku produkcyjnym. Opracowana
na podstawie założeń GUS 9 prognozy poemigracyjnego rozwoju ludności Polski do 2020 r. –
hipoteza rozwoju ludnościowego Gminy wskazuje, że zmiany ilościowe populacji wieku
produkcyjnego przedstawiać się powinny w sposób następujący (patrz Tabela nr 6).
8
9
Stopa bezrobocia – odsetek bezrobotnych w relacji do ogółu lokalnych zasobów pracy.
Opracowana w 1996 r.
54
Tabela nr 6.
Przyrost (spadek -) liczebności ludności
w wieku produkcyjnym
w latach 1998-2020 w tys. osób.
Lata
1997-2000
2001-2005
2006-2010
2011-2020
1998-2020
w tym:
Wiek
produkcyjny
0,04
0,27
0,23
0,22
0,76
mobilny 10
niemobilny 11
0,01
0,15
0,05
0,08
0,29
0,03
0,12
0,18
0,14
0,47
Źródło: prognoza autora opracowania
Prognoza zakłada więc, że do 2020 roku, czyli w przeciągu najbliższych 23 lat,
populacja ludności w wieku produkcyjnym może zwiększyć się w Gminie o około 760 osób.
Uwzględniając jednak spodziewany wzrost liczby kształcącej się młodzieży, zmiany w poziomie
współczynnika aktywności zawodowej oraz zmian w cząstkowej strukturze wieku produkcyjnego
(postępujący proces starzenia się tej grupy wiekowej) przyjąć można, że w latach 1998-2020
podaż zasobów pracy w Gminie Jodłownik zwiększyć się może ostatecznie o ok. 0,5 tys. osób.
4.2. Czynniki decydujące o stopniu równowagi lokalnego rynku pracy.
Podstawowym wyznacznikiem stopnia równowagi (jak już wcześniej zaznaczono) na
rynku pracy jest wielkość bezrobocia, a zwłaszcza jego miernika, jakim jest stopa bezrobocia
.
O zmianach w obszarze bezrobocia decydować będzie wiele czynników. Należy
sądzić, że będą nimi:
działania władz gminnych –
w tym zwłaszcza w zakresie działań promocyjnych na rzecz rozwoju nowych miejsc pracy,
w szczególności w obsłudze rolnictwa i sadownictwa;
restrukturyzacja rolnictwa –
10
11
Produkcyjny wiek mobilny -18-44 lat.
Produkcyjny wiek niemobilny - 45-59 lat kobiety i 45-64 lat mężczyźni.
55
przymusowa absorpcja siły roboczej w latach ubiegłych, będąca wynikiem wchłaniania
zwolnionych z pracy w miastach - to jeden z podstawowych hamulców w przeobrażaniu
struktury wsi i ukrytego w gospodarstwach chłopskich tzw. bezrobocia agrarnego;
podstawowym elementem przeciwdziałania temu zjawisku, powinny być restrukturyzacyjne
gospodarki Gminy, między innymi poprzez tworzenie nowych miejsc pracy w pozarolniczych
działach gospodarki oraz w obsłudze rolnictwa;
zmiany w systemie edukacji –
jak wskazują założenia prognozy demograficznej jednym z ważnych problemów gminnego
rynku pracy jest wchodzenie obecnie w wiek produkcyjny wyżu demograficznego z początku
lat osiemdziesiątych; stwarza to konieczność dostosowywania struktur kształcenia do
potrzeb miejscowego rynku; wydaje się, że sprzyjać temu powinna wdrażana aktualnie
reforma
szkolnictwa – sytuację ta łagodzić może także, powszechniejszy niż dotąd, dostęp do szkół
na poziomie średnim i wyższym młodzieży zamieszkującej w Gminie, czego efektem byłby
wzrost poziomu wykształcenia w ogóle i zwiększenie atrakcyjności miejscowej siły roboczej
na poza gminnych rynkach pracy.
5. Reasumpcja.
Ocena słabych i mocnych stron gminnego rynku pracy pozwala na sformułowanie kilku
przesłanek które decydować będą o stopniu i zakresie jego równowagi.
Społeczno-gospodarczy rozwój Gminy, który w okresie perspektywicznym powinien być
podstawowym zadaniem, nie tylko dla władz samorządowych, ale także dla całej społeczności
lokalnej, wymaga podejmowania szeregu przedsięwzięć, których podstawowym zadaniem
powinno być równoważenie sytuacji na gminnym rynku pracy.
Zadanie to jest tym ważniejsze, że już teraz trzeba zdawać sobie sprawę z zagrożeń,
które mogą w okresie najbliższych dziesięcioleci zagrozić równowadze gminnego rynku pracy
i już obecnie, z pewnym wyprzedzeniem czasowym, podejmować odpowiednie działania
zapobiegawcze. Niewątpliwie do zagrożeń tych zaliczyć można ukryte w indywidualnych
gospodarstwach chłopskich tzw. przeludnienie agrarne (zbyt duża liczbę pracujących
w rolnictwie przypadająca na 100 ha UR), które w miarę postępującego procesu restrukturyzacji
gminnego rolnictwa, generować może wolne zasoby pracy.
Drugim, może jeszcze ważniejszym czynnikiem, zagrażającym równowadze lokalnego
56
rynku pracy jest zwiększająca się systematycznie - przez cały omawiany okres - liczebność
ludności w wieku produkcyjnym; jak już poprzednio zaznaczono, miejscowe zasoby siły
roboczej zwiększyć się mogą do 2020 r. o prawie 0,5 tys. osób.
Biorąc powyższe pod uwagę wydaje się, że do przesłanek, których celem powinien być
zrównoważony rozwój Gminy zaliczyć trzeba działania zmierzające do:
unowocześnienia
struktury
gospodarczej
Gminy
wyrażającej
się
przede
wszystkim poprzez tworzenie nowych miejsc pracy w pozarolniczych działach
gospodarki, w tym m.in. w obsłudze rolnictwa i sadownictwa;
promocji Gminy, której podstawowym zadaniem byłoby ściągnięcie kapitału
z zewnątrz;
pobudzania lokalnej przedsiębiorczości;
tworzenia warunków do podnoszenia i zdobywania kwalifikacji wchodzącej
w aktywność zawodową populacji, aby stawała się ona bardziej atrakcyjna na
sąsiednich rynkach pracy.
3.1.2. Prognoza rozwoju społeczno - gospodarczego Gminy.
Mieszkalnictwo.
Dla
potrzeb
„Studium
uwarunkowań
i
kierunków
rozwoju
zagospodarowania
przestrzennego Gminy Jodłownik" w 1997 roku określono zasięg potencjalnych terenów do
zainwestowania obejmujący 813, 3 ha, w tym:
• istniejące tereny zainwestowania mieszkaniowego 258,3 ha;
• pozostałe tereny predysponowane do zainwestowania w przyszłości 555,0 ha, w tym
wyznaczone w „Studium" - 160,0.
Określenie przyszłych potrzeb mieszkaniowych Gminy oparto na założeniach:
• utrzymania dotychczasowych zasobów i terenów mieszkaniowych jednorodzinnych,
zagrodowych oraz wielorodzinnych,
• możliwości wykorzystania wolnych działek w istniejących terenach zabudowy.
Wielkość potrzeb terenów mieszkaniowych ustalono dla przyrostu liczby ludności
57
Gminy, przewidziane w prognozie rozwoju demograficznego analizowanego terenu, poprawy
warunków zamieszkania istniejącej ludności (tzw. rozgęszczenie) oraz likwidacji złych stanów
technicznych budynków.
Bilans terenów w 1997 r. , uwzględniających potrzeby mieszkaniowe w ha
L.p. Nazwa wsi
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Tereny
istniejącej
zabudowy
mieszkaniowej wsi
2
Góra Św. Jana
Janowice
Jodłownik
Kostrza
Krasne Las.
Mstów
Pogorzany
Sadek
Słupia
Szczyrzyc
Szyk
Wilkowisko
3
Razem:
258,3
Potrzeby
terenowe
mieszkalnictwa
14,0
29,0
25,0
14,0
22,5
18,5
25,0
17.5
11,0
13,8
23,0
45,0
Rezerwa
terenów do
zainwestowania w
obowiązującym planie
gminy
4
Dodatkowe
tereny
do
zainwestowania
w „Studium"
5
3.8
13.6
27,2
6,8
8,8
4,8
12,0
5.6
2,0
13,4
16,2
27,8
142,0
Razem
rezerwy do
zainwestowa
nia
6
Tereny
dodatkowe
poza
potrzebami
mieszkaniowymi (7-4)
7
19,5
39,1
41,0
18,7
41,7
23,4
44,5
25,3
15,9
28,8
32,0
65,1
5,8
28,0
18,0
4,2
14,0
12 5
16.5
16,0
14,0
10,5
3,5
25.3
67,1
59,0
22,9
55,7
34,4
57,0
41.8
31,9
42,8
42,5
74,6
395,0
160,0
555,0
11,0
8
21,5
53,5
31,8
16,1
46,9
29,6
45,0
36.2
29,9
29,4
26,3
46,8
413,0
Do ustalenia szacunkowej wielkości programu mieszkaniowego przyjęto następujące
standardy zaspokojenia potrzeb:
1997 r.
docelowo
M/m
- 4,22
- 3,5
m2 pow. uż./M
- 16,50
- 20-22
średnia wielkość działek w m2
- 2000
Przyjmując wspomnianą wielkość działek kierowano się:
• wielkością działek istniejących,
• ogólnymi trendami krajowymi,
• zwiększonym ostatnio zainteresowaniem dużymi działkami pod zabudowę jednorodzinną.
Zgodnie z powyższymi założeniami w okresie docelowym Gmina winna posiadać
następujące zasady mieszkaniowe:
58
• perspektywa - 2465 mieszkań, 170 tys. m2 pow. użytkowe do 187 tys. m2 pow. użytkowej,
• docelowo
- 2530 mieszkań,
177,0 tys. m2 pow. użytkowej do 194,7 tys. m2 pow. użytkowej.
Potrzeby mieszkaniowe Gminy kształtowałyby się na poziomie:
- do perspektywy - 610 mieszkań
41,0 tys. m2 pow. użytkowej - 58 tys. m2 pow. użytkowej,
- po perspektywie - 100 mieszkań
7,0 tys. m2 pow. użytkowej - 7,7 tys. m2 pow. użytkowej.
„Zapotrzebowanie, określone w 1997 roku, na nowe tereny mieszkaniowe – wg
przyjętych wskaźników (w tym zabezpieczenie poprawy warunków zamieszkania w istniejącej
zabudowie poprzez rozgęszczenie istniejących zasobów oraz likwidację złych stanów
technicznych) wynosić będzie do okresu docelowego 142,0 ha. Dla realizacji założonych
wielkości wyznaczono, jak wyżej wspomniano ogółem 555,0 ha do zainwestowania, w tym
395,0 ha – zgodnie z obowiązującym w 1997 roku planem zagospodarowania przestrzennego
Gminy.” Szczegółowe ustalenia niezbędnych wielkości terenów budowlanych nastąpią na
etapie opracowywania planów miejscowych.
System obsługi ludności.
W okresie perspektywicznym zakłada się:
• utrzymanie dotychczas ukształtowanego systemu obsługi ludności oraz
rolnictwa,
wynikającego
z
łatwej
dostępności
komunikacyjnej
oraz
istniejącego ilościowego i rzeczowego wyposażenia ośrodków usługowych,
• utrzymanie i rozwój istniejących ośrodków usługowych gminnego centrum
administracyjno-usługowego oraz wiejskich ośrodków obsługi ludności
i rolnictwa,
• utworzenie nowych, bądź rozwój istniejących ośrodków usługowych,
związanych z przyrostem nowych terenów mieszkaniowych, bądź nowych
centrów aktywności gospodarczych (węzeł kolejowy, turystyka).
Zakłada
się
obsługę
mieszkańców
na
poziomie
gminnym
przez
ośrodek
administracyjno-usługowy w Jodłowniku – I poziom obsługi. Ośrodek usługowo-handlowy
59
zlokalizowany w Szczyrzycu będzie pełnił nadal rolę ośrodka wspomagającego.
Do poziomu I - podstawowego wyposażenia predysponowane są wsie: Krasne Lasocice, oraz Wilkowisko. Pozostałe wsie będą obsługiwane na poziomie niepełnym,
podstawowym (elementarnym).
Z podstawowego poziomu obsługi będą korzystać mieszkańcy Gminy, tj. około 9000
mieszkańców.
Z ponadpodstawowego poziomu obsługi korzystać będą mieszkańcy Gminy
Jodłownik i gmin ościennych – szacunkowo około 40,0 tys. - 45,0 tys.
Standardy obsługi.
Dalszy rozwój infrastruktury społecznej Gminy zależeć będzie od:
• przemian demograficznych tj. przyrostu ilości użytkowników usług, a mianowicie
ilości mieszkańców i ilości turystów,
• poprawy poziomu obsługi ludności,
• potrzeby poprawy dostępności do podstawowego poziomu obsługi zwłaszcza
osiedli oddalonych od centrum.
Poprawę
poziomu
obsługi,
a
więc
jakości
życia
ludności
Gminy
przedstawiono poprzez standardy. Zmiany standardów ujęto w tabeli „Standardy życia ludności
Gminy Jodłownik wybranych elementów infrastruktury społecznej".
Akceptacja społeczna zaproponowanych standardów umożliwi ustalenie i zabezpieczenie
optymalnej wielkości terenów dla realizacji określonych potrzeb w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego Gminy lub jej fragmentów.
Ofertowy program infrastruktury społecznej.
Program zagospodarowania Gminy przedstawiono dla wielkości zaludnienia,
przewidzianego w programie demograficznego* rozwoju, opracowanej dla niniejszego
„Studium", mianowicie:
- w 2010 r. – perspektywa - 8.500 osób,
- w 2020 r. – docelowo - 8.850 (w zaokrągleniu 9.000 osób).
Do określenia potrzeb perspektywicznych przyjęto jako wyjściowy – stan zainwestowania
Gminy w 1998 roku, zgodnie z materiałami Urzędu Gminy oraz danymi Urzędu Statystycznego
60
Limanowej (patrz tabele szczegółowe niniejszego „Studium"). Przyjmując założone standardy
obsługi ludności w okresie perspektywicznym i docelowym, przedstawiono poniżej hipotetyczne
potrzeby w zakresie urządzeń infrastruktury społecznej.
61
STANDARDY ZASPOKOJENIA POTRZEB LUDNOŚCI GMINY JODŁOWNIK
W WYBRANYCH URZĄDZENIACH INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ PERSPEKTYWA I DOCELOWO.
1.
L.P
1
1
1.1.
1.2
Wyszczególnienie
dziedzin infrastruktury
społecznej
Miernik
2
MIESZKALNICTWO
* posiadanie
samodzielnego mieszkania
* wygoda zamieszkania
OŚWIATA
I WYCHOWANIE
2.1. * objęcie opieką
przedszkolną dzieci w wieku
3-6 lat
2.2 * warunki nauki
w szkoln. podstawowym zagęszczenie pomieszczeń
do nauki
2.3. * zmianowość
w szkołach podstawowych
Wielkość
miernika
w stanie
istniejącym
w 1998 roku
3
Graniczne
wielkości
pola
rozwiązań
w okresie
perspektywicznym
i
docelowym
4
5
I
brak danych
103-105
16,5
20,0 i więcej
liczba osób/1
mieszkanie
4,2
3,5
% uczestnictwa
32,5
40,0-50,0
I. uczniów/
1 pom.
do nauki
23,3
20,0 i mniej
(l. oddziałów/ 1
pom.
do nauki
I. uczniów/
1 pom.
do nauki
I. miejsc/
1000 M
1,17
1,0-1,1
37
25-30
l. gosp.
dom/100
mieszkań
m2 p. uż.
miesz./1 M
2
2.4.
2.5.
* warunki do nauki w szk.
Średnich - zagęszczenie
pomieszczeń do nauki
możliwość opieki
pozarodzinnej
domy dziecka
pogotowie opiekuńcze
|
62
-
-
Uwagi
6
3
KULTURA
3.1. * możliwość korzystania z
bibliotek, filii bibliotecznych
l. mieszk./
1 placówkę
l. woluminów/M
1292
1300-1400
5,4
5,4 i więcej
100-150
3.2. * ośrodków
kultury/klubów, świetlic,
sal wielofunkcyjnych
3.3. *kin
miejsc./
1000 M
78
I. miejsc/
100
0M
-
3.4. * obiektów sakralnych
I. M/1 obiekt
1119
1120
i mniej
l. M/
1 placówkę
2610
2880
i mniej
800-900
4
4.1.
-
OCHRONA ZDROWIA
I OPIEKA SPOŁECZNA
*zasięg obsługi przez
przychodnie rejonowe ośrodki zdrowia
M/gabinet
603/1334
4.2. * możliwość hospitalizacji
l. łóżek/
1000M
6
5-10
4.3. * możliwość opieki społ. w
domach pomocy społecznej
* objęcie opieką w żłobkach
4.4. dzieci w wieku 0-2 lat
4.5. * możliwość nabycia leków
l. miejsc/
1000 M
I. miejsc/
1000 M
I. M/1 aptekę
-
-
-
-
4.6. * nagła pomoc lekarska
L.M/1 karetkę
5
HANDEL
5.1. * możliwość korzystania z
placówek sklepowych
I.M/
1 placówkę
174
5.2. * warunki nabycia towarów
m2 pow. uż.
/1000 M
364
500-700
USŁUGI BYTOWE
I RZEMIOSŁO
6.1. * możliwość korzystania
z usług
zaspokajających drobne
potrzeby materialne
i niematerialne
L . M / 1 zakł.
usł.
50
50 i więcej
6.2.
m2 pow. uż./
1000 M
278
400 i więcej
51
70 i więcej
3915
-
4000-5000
-
6
* warunki obsługi ludności
7 GASTRONOMIA
I. miejsc kons./
7.1 * możliwość korzystania
z usług gastronomicznych 1000 M
w placówkach
ogólnodostępnych
63
8
SPORT
8.1. * możliwość korzystania z:
hal i sal sportowych
l. M/ 1 obiekt
-
8500-8850
8.2.
* pływalni
l. M/ 1 obiekt
-
8500-8850
8.3.
* stadionów i boisk
l. M/ 1 obiekt
m2pt/1ob.
REKREACJA
ZIELEŃ URZĄDZONA
9.1. * możliwości korzystania z m2 pow. uż./ 1 M
terenów
urządzonych
zieleni
(parki
zieleńce)
m2 pow. uż./
9.2. * ogródki działkowe
3915/3,0
2100-1600
nowe 2 - 3
obiekty
9
1M
9.3. * cmentarze
m2 pow. uż./
1M
10 ŁĄCZNOŚĆ
10.1. * warunki obsługi
mieszkańców i aktywności
gospodarczych
m2 pow. uż./
1000 M
10.2. * telefonizacja
11 OCHRONA P.POŻ.
11.1. * stopień zabezpieczenia
Ludności
12
ADMINISTRACJA
12.1. * warunki obsługi
mieszkańców
i aktywności
gospodarczych
1,9
4,4
29,1/50,0
1,6 i więcej
4,0 i więcej
40 i więceja) a)bez
telekomunikacji
I. abonentów/
1000 M
87,4
300 i więcej
l. M/
1 placówkę
979
980 i mniej
m2 pow. uż./
1000 M
213
220 i więcej
Usługi publiczne i komercyjne.
- Opieka przedszkolna.
Stan istniejący - 2 placówki, 2 oddziały w przedszkolach oraz 11 oddziałów przy szkołach
podstawowych; 40 miejsc, 241 m2 powierzchni użytkowej, 38 dzieci w przedszkolach oraz 150
w oddziałach przy szkołach, standard - 6 m2 powierzchni użytkowej/1 dziecko; 32,5% dzieci
objętych opieką, przedszkolną w grupie wieku 3-6 lat.
64
Perspektywa
-
standard - 40 % dzieci w grupie wiekowej 3-6 lat objętych opieką
przedszkolną, tj. 230 dzieci.
Brak 190 miejsc w przedziałach (bez ki „0") lub uwzględniając ki „0" w szkołach – 40 miejsc.
Proponowana lokalizacja - np. budowa 3 obiektów w Jodłowniku, Szczyrzycu i Wilkowisku potrzebne działki o łącznej powierzchni 1,00 ha, docelowo - standard 40,0 - 50,0 % dzieci
objętych opieką przedszkolną, tj. 260 do 320 dzieci zakładają objęcie opieką przedszkolną
dzieci 6-letnie. Potrzeby w stosunku do perspektywy wynoszą 30 do 90 dodatkowych miejsc
w 1-2 przedszkolach. Ilość niezbędnych działek 0,30-0,60 ha, proponowana lokalizacja – część
miejsc w kl. „0" zapewnią obiekty szkolne.
Nowe placówki należy zlokalizować w Janowicach, Szyku lub innej wsi, wg potrzeb.
W wypadku innej organizacji sieci szkół w Gminie, np. w starych szkołach w przypadku
likwidacji obiektu.
- Szkoły podstawowe i gimnazjum.
Stan istniejący - 7 szkół oraz 3 szkoły filialne, 70 oddziałów, 60 pomieszczeń do nauki,
6,42 ha terenu, 5169 m2 pow. użytkowej, 1246 uczniów oraz 150 dzieci w ki „0".
Standard - średnio 3,7 m2/powierzchni szkoły na 1 ucznia, zmianowość - 1,17 - 23,3 ucznia/1
pomieszczenie do nauki;
Perspektywa - standard - 20 uczniów / 1 pomieszczenie do nauki, zmianowość i docelowo
1,0-1,1,
prognozowana
ilość
uczniów:
w
klasach
I-VI
-
ok.
800-830
uczniów,
w klasach gimnazjum - ok. 400 uczniów. Niezbędna ilość pomieszczeń do nauki - dla uczniów
szkół podstawowych - 40-41,- dla uczniów gimnazjum - 20 pomieszczeń do nauki lub 37 i 18
przy zmienności 1,1. Obecna baza lokalowa zabezpiecza potrzeby lokalowe szkolnictwa
w Gminie po zrealizowaniu szkoły w Sadku.
Uwaga !
Wprowadzenie
reformy
edukacji
oraz
konieczności
podniesienia
poziomu
wykształcenia dzieci i młodzieży stworzą potrzebę podniesienia standardu istniejących szkół zwłaszcza obiektów pozbawionych sal gimnastycznych, pracowni przedmiotowych, zaplecza
i boisk sportowych. Dotyczy to zwłaszcza szkoły w Jodłowniku (mała działka szkolna - brak
normatywnego boiska dla obu przewidzianych szkół) - potrzeba dodatkowo ok. 0,6 ha terenu.
Występuje potrzeba rozpatrzenia możliwości likwidacji szkół najmniejszych.
65
- Szkolnictwo średnie.
Stan istniejący - 3 szkoły ponadpodstawowe - technikum, zasadnicza szkoła zawodowa,
liceum zawodowe, 222 uczniów, 6 pomieszczeń -do nauki oraz 3 wynajęte w starej szkole;
standard 25 uczniów/1 pomieszczenie do nauki razem z salami wynajętymi (lub 37 uczniów/1
pomieszczenie do nauki we własnym budynku).
Perspektywa i docelowo - standard 25 uczniów na 1 pomieszczenie do nauki.
Perspektywiczny program rozwoju szkolnictwa zależeć będzie od koncepcji kształcenia, tj. sieci
szkół przewidzianych w powiecie limanowskim (np. potrzeba utworzenia klas liceum
ogólnokształcącego).
Istniejąca baza szkolna pozwala na naukę 150 uczniów w istniejącym budynku. Brak sali
gimnastycznej i boiska sportowego. Potrzebna powierzchnia około 1,00 ha.
Kultura.
- Biblioteki.
Stan istniejący -
gminna biblioteka i 4 filie biblioteczne oraz 1 punkt biblioteczny;
282 m2 pow. użytkowej, 41816 woluminów, 37 miejsc w czytelni;
standard - 1292 osoby/1 placówkę, 5,4 wolumina na 1 mieszkańca –
Perspektywa i docelowo standard ok. 1300 mieszkańców na placówkę, 5,4 i więcej woluminów na 1 mieszkańca.
Program 45 900 - 47 800 i więcej woluminów ogółem. Brak 4080 do perspektywy i 5980
woluminów docelowo i więcej.
Proponowana lokalizacja - utworzenie nowych placówek wg potrzeb, np. we wsi Szyk,
Janowice lub innych wsiach, jako obiekty wbudowane w centrach usługowych wsi lub
w zabudowie mieszkaniowej, bądź wolnostojące.
- Kluby, świetlice i inne placówki kultury.
Stan istniejący - 1 amfiteatr - 500 miejsc, 6 sal wielofunkcyjnych (świetlic) w OSP.
Brak gminnego domu kultury, standard 78 miejsc/1000 mieszkańców. Perspektywa - standard
- 100 miejsc/1000 mieszkańców w domach kultury, świetlicach i klubach.
Program 850 - 890 miejsc. Brak 240 -280 miejsc.
Proponowana realizacja gminnego domu kultury; potrzebna działka 0,22 ha zgodnie z
obowiązującym planem zagospodarowania przestrzennego Gminy.
Proponowana lokalizacja - gminny ośrodek kultury w Jodłowniku - świetlice i inne obiekty
kultury, np. we wsiach: Kostrza, Szczyrzyc, Szyk lub innych wg potrzeb.
66
Docelowo - standard 150 miejsc/1000 mieszkańców. Dodatkowe zapotrzebowanie na miejsca
w klubach i świetlicach środowiskowych po perspektywie wynosić będzie 430 miejsc.
Proponowana lokalizacja - nowe obiekty winny być zlokalizowane w centrach usługowych wsi
lub terenach zabudowy mieszkaniowej w zależności od lokalnych potrzeb i możliwości
pozyskania niezbędnej powierzchni w formie lokali wbudowanych lub wielousługowych
(np. w obiektach wielofunkcyjnych, starych szkołach itp).
- Obiekty sakralne.
Stan istniejący - 8 oddziałów w tym 1 klasztor z kościołem, 1 kaplica i 5 kościołów parafialnych;
standard - 1119 osób/obiekt
Perspektywa i docelowo - standard ok. 1100-1300 mieszkańców na 1 obiekt.
Proponowana lokalizacja - przewidziana realizacja 1 dodatkowego obiektu na działce 1,20 ha
zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego Gminy - w miejscowości Wilkowisko.
Ochrona zdrowia.
- Ośrodki zdrowia.
Stan istniejący - 3 ośrodki zdrowia, 7 gabinetów lekarskich, 580 m2 powierzchni użytkowej,
023 ha;
Standard - 1119 osób/1 gabinet lekarski
Perspektywa i docelowo - standard - 800-900 osób/1 gabinet,
- brak 4 lub 3 gabinetów lekarskich.
Proponowana lokalizacja - rozbudowa istniejących obiektów lub pozyskanie dodatkowych
pomieszczeń w ośrodkach istniejących bądź obiektach o innym przeznaczeniu.
- Apteki.
Stan istniejący - 2 apteki, 162 m2 powierzchni użytkowej, standard - 3940 osób/1 aptekę
Perspektywa i docelowo - standard - 4000 - 5000 osób/1 aptekę, nie widzi się potrzeby
stworzenia nowych aptek lub wg potrzeb rynkowych.
- Szpitale.
stan istniejący - 1 obiekt, 47 łóżek, 300 m2 powierzchni użytkowej - 0,35 ha,
standard - 6 miejsc na 1000 ludności Gminy
Perspektywa i docelowo - standard 5,0-10,0 miejsc na 1000 ludności Gminy.
Program - 45 - 90 miejsc w szpitalu, brak 45 miejsc, możliwość rozbudowy szpitala na
istniejącej działce lub przejęcie innego obiektu na ten cel, zgodnie z koncepcją reformy służby
zdrowia.
67
Stan istniejący - osiem OSP, pow. terenu 1,01 ha, 15 wozów bojowych, standard - 1 obiekt/
979 mieszkańców, 1 wóz bojowy/522mieszkańców
Perspektywa i docelowo - standard 980 osób/1 obiekt i mniej
program docelowy - 9 obiektów. Brak 1 obiektu.
Proponowana lokalizacja - we wsi Szyk zgodnie z zamierzeniami Gminy
Łączność i telekomunikacja
Stan istniejący - 4 urzędy pocztowe, 228 m2 powierzchni użytkowej i 388 m2 p. uż. razem z pl.
telekomunikacyjną.
standard - 29,1 m2 p. uż. /1000
mieszkańców i
50,0
m2 p. uż. /1000 mieszkańców razem
z telekomunikacją
Perspektywa i docelowo - standard - 40 m2 pow. użytkowej urzędu pocztowego/1000
mieszkańców Gminy. Program docelowy - 350 m2p.uż. Brak ok. 120 m2p.uż. Potrzeba
powiększenia powierzchni użytkowej istniejących placówek bądź pozyskanie nowych lokali
w obiektach wielofunkcyjnych. Potrzebna działka dla obiektów wolnostojących, łącznie około
0,10 ha.
Proponowana lokalizacja - np. nowy lokal w Szczyrzycu. Nowa placówka w Jodłowniku z uwagi na przyszłe potrzeby lokalowe Urzędu Gminy.
Administracja
Stan istniejący - 1703 m2 powierzchni użytkowej obiektów administracji publicznej
i gospodarczej, standard - 213 m2 p. uż./1000 mieszkańców
Perspektywa i docelowo - 230 i więcej m2 pow. użytkowej/1000 mieszkańców. Program
docelowy - 2040 m2 p. uż. i więcej. Brak ok. 340 m2 p. uż. Potrzeba rozwoju obiektów
usługowych tzn. okołobiznesowych - administracji finansowej, doradztwa finansowego,
prawnego, ubezpieczeń itd.
Proponowana lokalizacja -
w centrum administracyjno-usługowym w Jodłowniku, a także
w centrach usługowych innych wsi.
Sport
Stan istniejący - powierzchnia obiektów sportowych - 2,31 ha, standard 3915 mieszkańców/1
obiekt około 2,9 m2 powierzchni terenu/1 mieszkańca
68
Perspektywa i docelowo - standard - ok. 2000 osób/1 obiekt. Program docelowy 4-5 obiektów.
Brak - 2 do 3 nowych boisk sportowych. Potrzeba budowy hali sportowej i pływalni dla obsługi
zespołu szkół podstawowych i ponadpodstawowych np. inwestycja jako wspólna z innymi
Gminami na obszarze Gminy lub poza terenem Gminy
Proponowana lokalizacja
- np. w Szczyrzycu; uzupełnienie powierzchni boisk sportowych
i podniesienie standardu istniejących obiektów w -tym
oraz
gminnego
centrum
sportowego
utworzenie dodatkowych boisk w innych wsiach wg potrzeb.
Rekreacja i wypoczynek
Stan istniejący - 2 obiekty turystyczne, 65 miejsc noclegowych całorocznych, standard - 8,3
miejsca na 1000 mieszkańców.
Perspektywa i docelowo - standard - 8,0 miejsca i więcej /1000 mieszkańców i wg potrzeb
rynkowych - istnieje potrzeba właściwego urządzenia i wykorzystania terenu i obiektu
położonego w pobliżu boiska sportowego w Szczyrzycu, np. na placówkę obsługi turystyki
(informacje turystyczne, gastronomia) lub inną wg potrzeb rynkowych.
Zieleń urządzona
- Cmentarze
Stan istniejący - 6 obiektów cmentarnych, powierzchnia 3,46 ha, standard - 4,4 m2 pow.
terenu/1mieszkańca.
Perspektywa i docelowo - standard 4,0 m2 pow. terenu na 1 mieszkańca Gminy i więcej.
Program docelowy - około 3,50 ha. Brak potrzeb do okresu docelowego.
- Zieleń parkowa
Stan istniejący - 2 obiekty - 1,46 ha, standard 1,9 m2 pow. terenu/1mieszkańca
Perspektywa i docelowo - standard 1,6 m2 pow. terenu/1 mieszkańca i więcej.
Program 1,46 ha i więcej - brak potrzeb.
Usługi komercyjne
- Handel
Stan istniejący – 45 placówek handlowych, 1 hurtownia, 2850 m pow. użytkowej,
Perspektywa - standard 364 m2 pow. uż. /1000 mieszkańców ;
174 osoby/1 sklep - standard - 500 m2 pow. uż. /1000 mieszkańców i obsługę turystów.
69
Docelowo - 500-700 m2 pow. uż. /1000 mieszkańców w tym obsługa ruchu turystycznego.
Program perspektywiczny - 4250 m2 pow. użytkowej. Brak 1400 m2 powierzchni użytkowej.
Program docelowy 4430 - 6200 m2 powierzchni użytkowej. Brak w stosunku do perspektywy
180-1950 m2 pow. uż. w zależności od wielkości standardu.
Proponowana lokalizacja - lokalizacja nowych obiektów w centrum usługowo-administracyjnym
Gminy - w Jodłowniku oraz centrach handlowo-usługowych poszczególnych wsi w zależności od
potrzeb
rynkowych
oraz
w
terenach
zabudowy
mieszkaniowej,
jako
obiekty
usług
przydomowych.
- Gastronomia
Stan istniejący - 13 obiektów, 400 miejsc konsumpcyjnych, standard - 51 miejsc
konsumpcyjnych na 1000 mieszkańców,128 m p. uż. /1000 mieszkańców.
Perspektywa i docelowo - standard - 70-80 miejsc i więcej konsumpcyjnych dla obsługi
mieszkańców i ruchu turystycznego. Program perspektywiczny - 600 miejsc. Program docelowy
ok. 700 miejsc konsumpcyjnych. Brak 200 - 300 miejsc konsumpcyjnych w stosunku do stanu
istniejącego.
Proponowana lokalizacja- w centrach usługowych wsi oraz zgodnie z koncepcją rozwoju
turystyki szczególnie w Szczyrzycu, Jodłowniku, a także w innych wsiach zgodnie
z zapotrzebowaniem społecznym.
- Rzemiosło usługowe
Stan istniejący - 156 zakładów usługowych;
1 zakład na 50 mieszkańców, 278 m2 pow. uż. na 1000 mieszkańców.
Perspektywa i docelowo - 400 i więcej m powierzchni użytkowej na 1000 mieszkańców
Gminy.
Program 3400 - 3540 i więcej m2 p. uż. Brak 1200 - 1340 m2 powierzchni użytkowej i więcej
w usługach wszelkiego typu w tym zakładach usług bytowych.
Proponowana lokalizacja - nowe zakłady usługowe winny być lokalizowane w centrach
usługowo-handlowych wsi (głównie usługi bytowe) oraz w terenach zabudowy mieszkaniowej
w przypadku zakładów, których uciążliwość nie przekracza granicy działki.
70
3.2. Kierunki zagospodarowania przestrzennego Gminy.
3.2.1. Ustalenia ogólne - przyjęty podział na obszary
funkcjonalno - przestrzenne.
1. Wyniki oceny stanu istniejącego i uwarunkowań rozwoju przeprowadzone w części
wstępnej
niniejszego
„Studium"
wykazały
zróżnicowanie
możliwości
rozwoju
funkcji
w poszczególnych obszarach Gminy.
Jako elementy decydujące o przyjętym hierarchizowaniu poszczególnych obszarów
ustala się:
-
uwarunkowania i walory przyrodnicze;
-
stopień dostępności terenu;
-
stan zainwestowania i rodzaj użytkowania terenu;
-
występujące tendencje i predyspozycje obszaru.
2. Przyjęcie powyższych ustaleń pozwoliło na sformułowaniu ogólnych kryteriów
rozwoju istniejących i proponowanych funkcji na określonych terenach i tak:
a)
jako
i
kryteria
komercyjne,
dla
rozwoju
uciążliwe
osadnictwa
produkcje
i
(mieszkalnictwo,
inne
związane
z
usługi
publiczne
zainwestowaniem
kubaturowym) przyjęto:
-
stopień zainwestowania różnorodnymi formami użytkowania (nawiązanie do stanu
istniejącego zabudowy);
-
wnioski zgłaszane do zmiany planu miejscowego (tendencje zainwestowania
obszarów);
-
rezerwy terenowe ustalone w planie ogólnym dla rozwoju zainwestowania
kubaturowego (przesądzenie prawa lokalnego dotychczas obowiązującego);
-
położenie w stosunku do istniejącego układu dróg gminnych i wojewódzkich oraz
komunikacji masowej (dostępność terenu);
-
ekonomiczne aspekty możliwości uzbrojenia terenu.
b) jako kryteria dla utrzymania rolniczego charakteru użytkowania przyjęto :
-
stan istniejący użytkowania;
-
przydatność rolnicza terenu z uwagi na wartość gleb i wielkość kompleksów rolnych;
-
konfiguracja terenu i inne warunki fizjograficzne sprzyjające lub niesprzyjające
prowadzeniu upraw rolniczych;
71
c) jako kryteria rozwoju lub ograniczenia terenów leśnych przyjęto :
-
ustalenie terenów dolesień, ujęte w dokumentach planistycznych oraz wystąpieniach
właściwych jednostek odpowiedzialnych za prowadzenie gospodarki leśnej;
-
wymienione wyżej małe predyspozycje terenu dla upraw rolniczych
-
zasięg inwestycji infrastrukturalnych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym
(ciągi piesze, drogi);
d) jako kryteria dla
rozwoju turystyki, sportu
i wypoczynku w terenach nie
zainwestowanych przyjęto :
-
walory widokowe poszczególnych części obszaru Gminy;
-
atrakcje turystyczne i ich., dostępność (stan nasycenia szlakami turystycznymi
i możliwość ich rozbudowy};
-
dotychczasowe tradycje i stopień zainteresowania turystycznego oraz możliwości
rozwoju ruchu turystycznego
-
elementy przyrodnicze sprzyjające rozwojowi rekreacji
3. W oparciu o powyższe kryteria określa się główne obszary funkcjonalno-
przestrzennej na obszarze Gminy.
Obszar „A" leśno-turystyczny (lasów oraz terenów przyleśnych); w obrębie terenów
tego
obszaru
istnieje
konieczność
zróżnicowania
uwarunkowań
zagospodarowania
w dostosowaniu do występujących warunków przyrodniczo - krajobrazowych i tak:
a) na terenach o wartościach przyrodniczo - krajobrazowych przewiduje się:
• bezwzględną ochronę istniejących wartości przyrodniczych i kulturowych oraz
stosowanie zapisów zasad rozwoju przestrzennego;
• w
gospodarowaniu
rolniczym,
tworzenie
sprzyjających
warunków
dla
b) na terenach pozostałych:
• pełna ochrona istniejących wartości przyrodniczych i kulturowych oraz stosowanie
zasad rozwoju przestrzennego osadnictwa, określonych poprzez plany miejscowe;
72
Na w/w obszarze przewiduje się dalsze udostępnianie terenów atrakcji turystycznych poprzez:
- utrzymanie istniejących oraz rozbudowę szlaków turystycznych, ciągów pieszych
i ścieżek rowerowych;
- organizację w odpowiedniej odległości od cennych wartości przyrodniczych - zespołów
obsługi turystów i miejsc parkingowych.
projektowych należy chronić tereny źródliskowe oraz ujęcia wody.
Obszar „B" kontrolowanej urbanizacji (centra wiejskie określone graficznie poprzez tzw.
koncentracje osadnictwa); w obrębie terenów tych koncentracji przewiduje się:
• przekształcanie i porządkowanie obszarów istniejącego zainwestowania mieszkalno
- usługowego z enklawami drobnej wytwórczości,
• poszerzenie terenów mieszkaniowo-usługowych.
Obszar „C" rolniczo-osadniczy (pozostała część Gminy), w tym:
• tereny zabudowy ekstensywnej – rolne z rozsianą zabudowa, rolniczą;
• tereny otwarte – rolne nie zainwestowane kubaturowo.
W obrębie terenów tych przewiduje się:
i
porządkowanie
obszarów
istniejącego
zainwestowania
zagrodowego z enklawami drobnej wytwórczości.
3.2.2. Zasady rozwoju przestrzennego Gminy.
1. W zarysowanych poniżej ustaleniach dotyczących zasad zagospodarowania
przestrzennego, szczególną uwagę poświęcono strefie kontrolowanej urbanizacji oraz terenom
rolno-osadniczym, które wymagają uporządkowania ze względu na znaczne rozproszenie, wiąże
się to trudnościami w obsłudze terenu sieciami infrastruktury technicznej i komunikacji.
2. Generalną zasadą zabudowy w obszarach wiejskich, niezależnie od położenia
w strefie funkcjonalnej, jest koncentracja zabudowy w nawiązaniu do istniejących dróg
73
regionalnych i gminnych zgodnie ze stanem istniejącym. Winno to następować w zwartych
zespołach dla pełnego wykorzystania realizowanej kosztownej infrastruktury technicznej,
w tym szczególnie kanalizacji. Należy dążyć do utrzymania terenów wolnych od zainwestowania
w ciągach zarówno między jednostkami wiejskimi, jak i w ramach tych jednostek, dla
umożliwienia migracji gatunków. Dla identyfikacji poszczególnych jednostek wiejskich, tereny
wolne
od
zabudowy
winny
wyraźnie
oddzielać
się
od
terenów
zainwestowanych.
„Studium” zakłada pełne wyposażenie jednostek wiejskich w niezbędne usługi publiczne,
a w przypadku braku możliwości ich realizacji lub braku uzasadnienia pełnego wyposażenia
(wynikającego z liczby ludności lub użytkowników) zabezpieczenie urządzeń wspólnych dla
obsługi kilku jednostek. Powyższe wiąże się jednak z podjęciem działań organizacyjnych
związanych z transportem wewnętrznym dla zapewnienia dogodnej dostępności oraz
odpowiedniego poziomu obsługi.
Jak to już określono (przy okazji prezentacji obszarów funkcjonalnych) zasięg terenów
rozwojowych wsi znacznie zróżnicowano w dostosowaniu do uwarunkowań lokalnych, przede
wszystkim związanych z cennymi zasobami środowiska przyrodniczego i kulturowego.
3. W
odniesieniu
do
całego
obszaru
Gminy
wprowadza
się
następujące
zasady rozwoju przestrzennego turystyki sportu i rekreacji:
-
jako lokalizację głównego ośrodka sportu, turystyki i rekreacji przewiduje się tereny
łatwo dostępne, zlokalizowane w strefie kontrolowanej urbanizacji we wsi Szczyrzyc;
-
jednocześnie
wskazuje
się
na
możliwości
lokalizacji
zaplecza
turystycznego
z urządzeniami sportowo-rekreacyjnymi i kompleksami parkingów położonych na
obrzeżach lasu wsi Wilkowisko;
-
zaleca się pełne utrzymanie istniejących obiektów turystyki a także pozostawienie
rezerw
terenowych
dla
realizacji
urządzeń
rekreacji
i
sportu
ustalonych
w obowiązującym planie.
4. Studium zachowuje i chroni istniejący układ zieleni leśnej oraz zadrzewień
śródpolnych wzdłuż cieków wodnych w ramach ustalonej polityki przestrzennej.
Powyższe szczególnie dotyczy obszarów nie objętych ochroną prawną, a odnosi się do
zabezpieczonych wzdłuż cieków wodnych korytarzy ekologicznych, stanowiących powiązania
74
z obszarami węzłowymi, jakie stanowią, kompleksy leśne położone w obszarze opracowania
i poza granicami Gminy. Z problemem tym, wiąże się ustalenie zapewnienia bezpiecznych
migracji zwierzyny.
Lesistość Gminy jest niewielka, dlatego zaleca się znaczne tereny zalesić, tym bardziej,
iż wielkim problemem Gminy jest erozja gleb.
5. Ochronie podlega również areał rolny.
6.
W celu osiągnięcia pożądanych efektów funkcjonalnych oraz zapewnienia ładu
przestrzennego plany miejscowe winny zawierać następujące zapisy dotyczące:
a) wielkości działek (przy uwzględnieniu propozycji zawartych w części programowej
niniejszego rozdziału);
b) gabarytów zabudowy i formy budynków;
c) zasady dojazdów lokalnych (szerokość dróg dojazdowych, usytuowanie ogrodzenia od
strony drogi uwzględniając uwarunkowania lokalne) oraz zabezpieczenie możliwości
realizacji ciągów infrastruktury technicznej;
d) liczbę miejsc postojowych przy obiektach usług publicznych i urządzeń turystycznych,
e) dominant w krajobrazie wiejskim.
7. Plany miejscowe sporządzane w obszarze Gminy winny respektować ustalone
warunki
wynikające
z
głównych
zasad
polityki
funkcjonalno-przestrzennej
określonej
w niniejszym opracowaniu.
3.2.3. Określenie obszarów, dla których sporządzenie planów miejscowych
jest obowiązkowe lub pożądane z uwagi na istniejące
uwarunkowania.
1. Stosownie do wymogów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy" określa się m.
in. „obszary, dla których sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
jest obowiązkowe na podstawie przepisów szczególnych lub ze względu na istniejące
uwarunkowania".
75
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sporządza się obowiązkowo:
1) jeżeli przepisy szczególne tak stanowią;
2) dla obszarów, na których przewiduje się realizację programów służących realizacji
ponadlokalnych celów publicznych, określonych przez naczelne i centralne organy
administracji rządowej oraz przez Wojewodę;
3) dla obszarów, na którym przewiduje się zadania dla realizacji lokalnych celów publicznych;
4) dla obszarów określonych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy, ze względu na istniejące uwarunkowania.
2. Przepisem szczególnym, nakładającym na Gminę obowiązek sporządzenia planu
miejscowego jest ustawa Prawo geologiczne i górnicze. Dla terenu górniczego sporządza się
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. W przypadku eksploatacji terenów kopalin
pospolitych, można odstąpić od sporządzania takiego planu, jeżeli nie przewiduje się ujemnych
wpływów na środowisko.
W obszarze Gminy występuje udokumentowane złoże gliny (surowca ceramiki
budowlanej) w miejscowości Szczyrzyc, którego zasięg został oznaczony na planszy
„Kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy", a który winien być uwzględniany
w opracowywanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Obowiązek sporządzenia planu miejscowego istnieje również w przypadku obszarów,
dla których Rada Gminy wprowadza formę ochrony przyrody na mocy ustawy o ochronie
przyrody poprzez:
• wyznaczenie obszarów chronionego krajobrazu;
• wprowadzenie ochrony indywidualnej.
Zaznacza się jednak, że wymóg ten istnieje tylko w przypadku wprowadzenia ochrony
przez Radę Gminy, a nie przez Wojewodę.
3. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nałożyła na organy
administracji rządowej obowiązek sporządzenia programów zadań rządowych, służących
realizacji ponadlokalnych celów publicznych.
76
Programy te sporządzają:
1) naczelne i centralne organy administracji,
2) wojewodowie.
Zadania rządowe wynikające z ww. programów, wojewoda zamieszcza w tzw.
„wojewódzkim rejestrze", co stanowi podstawę ich wprowadzania do miejscowych planów
4. Realizacją celów publicznych, w tym celów publicznych lokalnych, jest w rozumieniu
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, każda działalność Gminy wynikająca
z ustaw, o ile wymaga ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu oraz jest
finansowana w całości lub w części z budżetu Gminy. Zgodnie z tymi ustaleniami, dla obszarów
przewidywanych dla realizacji lokalnych celów publicznych, Gmina ma obowiązek sporządzenia
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
W niniejszym „Studium" określa się, że w związku z przewidywanymi zadaniami
z
zakresu
lokalnych
celów
publicznych
i
potrzeb
mieszkańców
oraz
obecnie
obowiązującym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik,
sporządzonym dla całego obszaru Gminy w granicach administracyjnych – celowym
będzie sporządzenie zmiany tego planu dla całego obszaru Gminy.
3.3. Kierunki i zasady rozwiązań komunikacyjnych.
3.3.1. Uwarunkowania rozwoju i funkcjonowania systemu komunikacji
Gminy Jodłownik.
Aktualny układ komunikacyjny Gminy generalnie nie wykazuje znaczących braków
w zakresie gęstości sieci drogowej. Powiązania wewnętrzne sołectw z siedzibą Gminy są
zadawalające. Przebiegające przez Gminę drogi powiatowe prowadzą w przeważającym
zakresie ruch lokalny, jedynie drogi powiatowe charakteryzują się większym udziałem ruchu
tranzytowego, głównie osobowego, w tym:
77
- nr 1622K (25208) – (Raciechowice) - granica Gminy - Pogorzany – Szczyrzyc –
granica Gminy - (Dobra),
- nr 1623K (25209) – Szczyrzyc - Góra Św. Jana - granica Gminy,
- nr 1621K (25210) – Jodłownik - Janowice - Szczyrzyc,
- nr 1620K (25211) – Wilkowisko - granica Gminy - (Skrzydlna),
- nr 1632K (25212) – (Grabie) - granica Gminy - Lasocice - Mstów - Jodłownik Wilkowisko – granica Gminy - (Tymbark),
- nr 1618K (25214) – (Limanowa) - granica Gminy - Szyk - Mstów,
- nr 1619K (25215) – (Stare Rybie) - granica Gminy - odcinek na terenie wsi Szyk –
granica Gminy - (Rupniów).
W szczególności zwiększone natężenie ruchu charakteryzuje drogi powiatowe nr 1622K
oraz nr 1632 K. Na tych drogach występują największe natężenia ruchu, nie przekraczające
2000 pojazdów na dobę (SDR). W okresie prognozowanym do roku 2015 natężenia ruchu na
drogach układu podstawowego wzrosną o 80% do 100 %. Istniejąca sieć drogowa
charakteryzuje się na wielu odcinkach – niedostosowaniem parametrów technicznych do
współczesnych wymogów ruchu (zaniżone promienie łuków, nie normatywne spadki podłużne);
szczególnie duże braki występują w zakresie segregacji ruchu pieszego i rowerowego.
Główne problemy stanowiące o skali koniecznych do wyeliminowania trudności
i ograniczeń to:
• systematyczny
wzrost
natężeń
ruchu,
skutkujący
wzrostem
zagrożenia
bezpieczeństwa użytkowników;
• niedostosowanie parametrów technicznych dróg do wymogów normatywnych dla
poszczególnych klas technicznych;
• konieczność
weryfikacji
ustaleń
planistycznych
w
zakresie
ostatecznego
przesądzenia przebiegu linii kolejowej Podłęże - Tymbark z odgałęzieniem
w kierunku Chabówki;
• konieczność
weryfikacji
ustaleń
planistycznych
w
zakresie
szerokości
linii
rozgraniczających dróg;
•
określenie:
-
stref
ochronnych
wymagających
-
zmiany
oddziaływań
sposobu
78
maksymalnych
zagospodarowania
(ekstremalnych),
i
użytkowania
obszaru, który obejmują - z powodu braku możliwości ograniczenia
ponadnormatywnego oddziaływania drogi;
-
stref ograniczonego zagospodarowania i użytkowania,
obejmujących obszary, na których szkodliwe oddziaływanie ruchu
drogowego na środowisko ogranicza lub utrudnia korzystanie z terenu
w dotychczas ustalony sposób.
Strefy te składają się z:
-
stref zagrożenia, w których niedopuszczalna jest lokalizacja obiektów
budowlanych z pomieszczeniami przeznaczonymi na stały pobyt ludzi oraz
prowadzenie gospodarki rolnej,
-
stref uciążliwości, w których należy zapewnić maksymalną skuteczną ochronę
istniejących obiektów przeznaczonych na stały pobyt ludzi.
Strefy
powyższe
należy
wprowadzić
wzdłuż
istniejących
dróg
zbiorczych
o prognozowanym natężeniu ruchu dobowego (SDR) powyżej 1000 pojazdów/dobę
Orientacyjny zasięg strefy uciążliwości wzdłuż dróg układu podstawowego Gminy w
przypadku braku środków ochrony czynnej (ekranów akustycznych, pasów zieleni izolacyjnej)
można przyjąć w odległości 50 - 80 m od krawędzi jezdni.
• Konieczność uporządkowania systemu parkowania w rejonach koncentracji potrzeb
parkingowych
(rejon
centrum
siedziby
Gminy,
obiektów
handlowych,
usługowych,
sakralnych, miejsc obsługi podróżnych, urządzeń sportowych).
• Brak lokalnych stacji paliw, ułatwiających mieszkańcom Gminy zaopatrzenie w paliwo
• Brak rozwiązań systemowych komunikacji zbiorowej
• Brak segregacji ruchu pieszego i rowerowego na drogach powiatowych - zbiorczych.
79
3.3.2. Kierunki rozwoju i funkcjonowania systemu transportu - polityka
komunikacyjna.
Główne cele polityki komunikacyjnej koncentrują się na:
* zapewnieniu mieszkańcom Gminy dogodnej dostępności do celów ich podróży i do ich miejsc
zamieszkania w akceptowanych standardach podróżowania przy jednoczesnej minimalizacji
transportochłonności układu komunikacyjnego
* eliminacji bądź łagodzeniu uciążliwości funkcjonalnych i środowiskowych powstających
w wyniku rozbudowy tego układu
* wykorzystaniu położenia Gminy w stosunku do projektowanej linii kolejowej Podłęże Tymbark (Chabówka) dla aktywizacji gospodarczej terenów Gminy.
Realizacja polityki wymaga podjęcia, bądź kontynuacji następujących działań:
*
lokalizacja nowych zamierzeń inwestycyjnych na terenie Gminy w nawiązaniu do
istniejącego i projektowanego układu dróg, w szczególności w kontekście możliwej
lokalizacji na terenie Gminy węzłowej stacji kolejowej Szczyrzyc na projektowanej linii
kolejowej Podłęże - Tymbark - Muszyna/PIavec i jej odgałęzienia Szczyrzyc Mszana Dolna - Chabówka – Zakopane;
*
określenie stref ochronnych i stref ograniczonego zagospodarowania i użytkowania
terenów usytuowanych wzdłuż istniejących i projektowanych odcinków dróg, na
których istniejące i prognozowane dobowe natężenie ruchu (SDR) przekracza wielkość
100 pojazdów/dobę (interpretacja stref - w "Uwarunkowaniach rozwoju i funkcjonowania
komunikacji");
•
egzekwowanie w procesie decyzyjnym utrzymania minimalnych linii zabudowy i linii
zabudowy mieszkalnej przy istniejących drogach powiatowych w oparciu o ustalenia
80
dotyczące w/w stref ochronnych i stref ograniczonego zagospodarowania i użytkowania
terenu;
wprowadzenie bądź remonty nawierzchni ulepszonych;
• podwyższenie standardu funkcjonalnego i stanu bezpieczeństwa na wszystkich drogach
powiatowych i ważniejszych gminnych poprzez sukcesywną realizację chodników dla
pieszych na obszarach zabudowy oraz przebudowę miejsc szczególnie niebezpiecznych;
• opracowanie koncepcji sieci niezależnych od układu drogowego tras rowerowych,
wykorzystujących różne możliwości prowadzenia ruchu rowerowego w obrębie linii
rozgraniczających dróg i ulic, bądź niezależnych od tras drogowych;
• poprawa standardu podróżowania zbiorową komunikacją autobusową i mikrobusową
w zakresie optymalizacji ilości l rozkładu kursów, jakości taboru oraz budowy zatok i wiat
przystankowych.
81
3.4. Kierunki i zasady rozwiązań infrastruktury technicznej.
3.4.1. Zaopatrzenie w wodę.
1. Źródłem wody pitnej dla mieszkańców Gminy są i pozostaną nadal ujęcia studzienne
czwartorzędowego poziomu wodonośnego, ujęcia infiltracyjne w dolinach potoków oraz źródła ujęte w ramach wodociągów lokalnych lub zbiorczych.
2. Rozpoznane zasoby wodne nie pokrywają docelowego zapotrzebowania wody, stąd
istnieje konieczność rozpoznania i udokumentowania nowych źródeł wody.
3. Rozbudowa systemów wodociągowych winna iść w kierunku objęcia siecią
wodociągową zabudowań dotychczas pozostających poza jej zasięgiem.
4. Prognozę bilansu zapotrzebowania wody sporządzono poniżej w układzie
tabelarycznym (tabela nr 1 i 2), z uwzględnieniem prognozy demograficznej przyjętej w nin.
Studium dla okresu docelowego [rok 2020], przy zastosowaniu scalonego wskaźnika średniego
dobowego zapotrzebowania wody przypadającego na 1 mieszkańca, zakładając docelowo
osiągnięcie pełnego standardu wyposażenia mieszkań, tj. w zlew kuchenny, spłukiwany ustęp
oraz urządzenia kąpielowe z ciepłą wodą a budynków inwentarskich - w instalacje
wodociągowe i samoczynne poidła.
Wielkość scalonego wskaźnika średniego dobowego zapotrzebowania wody przyjęto,
jak niżej:
- dla wsi Gminy Jodłownik:
- zapotrzebowanie wody dla terenów mieszkaniowych
- 120 l/m k/d
- usługi, drobne rzemiosło
-
- obsługa turystyki__________________________________ razem
82
20 l/m k/d
20 l/ml/d
- 160 l/mk/d
- dla wsi Jodłownik oraz wsi Szczyrzyc jako głównych ośrodków usługowoprodukcyjnych:
- tereny mieszkaniowe
-120 l/m k/d
- usługi wraz z obsługą turystyki
- 40 l/mk/d
- rzemiosło, drobna wytwórczość___________________razem
Współczynnik
nierównomierności
dobowej
przyjęto
4- l/mk/d
- 200 l/mk/d
w
wielkości
Nd
=
1.5;
z nierównomierności godzinowej Nh = 2.0.
Bilans sporządzono przy założeniu objęcia siecią wodociągów - 100% mieszkańców
[tabela nr 1], oraz dodatkowo z uwzględnieniem teoretycznej liczby mieszkańców wynikającej
z tzw. chłonności terenów budowlanych wyznaczonych w niniejszym Studium [tabela nr 2].
83
PROGNOZA BILANSU ZAPOTRZEBOWANIA WODY DLA WSI GMINY JODŁOWNIK - STAN DOCELOWY
Tabela nr 1
l.p.
Użytkownik
1
2
1.
Jedn.
Ilość
jedn.
Wskaźnik
jednostk.
zużycia
l/dobę/jedn.
Q śr.
dob.
m3/dobę
Nd
Q max
dob.
m3/dobę
Q max
dob.
Nh
m3/h
Q max
godz.
Q max
godz.
m3/h
m3/h
3
4
5
6
7
8
9
10
Jodłownik
mk
1400
200-
280,0
1.5
420,0
17,5
2,0
35,0
9,7
2.
Janowice
mik
900
160-
144,0
1,5
216,0
9,0
2,0
18,0
5,0
3.
Kostrza
mk
410
160-
65,6
1,5
98,4
4,1
2,0
8.2
2,28
4.
Krasne - Lasocice
mik
680
160-
108,8
1,5
163,2
6,8
2,0
13,6
3,78
5.
Mstów
mik
470
160-
75,2
1,5
112,8
4,7
2,0
9,4
2,6
6.
Pogorzany
mk
800
160-
128,0
1,5
192,0
8,0
2,0
16,0
4,44
7.
Sadek
mk
480
160-
76,8
1,5
115,2
4,8
2,0
9,6
2,67
8.
Słupia
mk
310
160-
49,6
1,5
74,4
3,1
2,0
6,2
1,72
9.
Szczyrzyc
mk
700
200-
140,0
1,5
210,0
8,75
2,0
17,5
4,86
10. Szyk
mk
880
160-
140,8
1,5
211,2
8,8
2,0
17,6
4,89
11. Wilkowisko
mk
1450
160-
232,0
1,5
348,0
14,5
2,0
29,0
8,05
12. Góra Sw. Jana
mk
370
160-
59,2
1,5
88,8
3,7
2,0
7,4
2,05
mk
8850
2250,0
93,75 26,04 l/sek
187,5
52,04
Razem:
1500,0
=62,5 m3/h
= 17,4l/sek
84
11
12
PROGNOZA BILANSU ZAPOTRZEBOWANIA WODY DLA WSI GM. JODŁOWNIK - STAN DOCELOWY
Z UWZGLĘDNIENIEM CHŁONNOŚCI
Tabela nr
1
Użytkownik
Jedn.
Ilość
jedni.
Wskaźnik Q śr dob
jednostk. m3/dobę
zużycia
Nd
l/dobę/jedn
1
2
1.
Q max
dob.
3
Q max
dob.
Nh
m3/h
3
m /dobę
m /h
Q max
godz.
Q max
godz.
m3/h
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Jodłownik
mk
2.300
200-
460,0
1,5
690,0
28,75
2,0
57,5
15,97
2.
Janowice
mk
1.500
160-
240,0
1,5
360,0
15,0
2,0
30,0
8,33
3.
Kostrza
mk
700
160-
112,0
1,5
168,0
7,0
2,0
14,0
3,89
4.
Krasne La Kocice
mk
1.200
160-
192,0
1,5
288,0
12,0
2,0
24,0
6,67
5.
Mstów
mk
700
160-
112,0
1,5
168,0
7,0
2,0
14,0
3,89
6.
Pogorzany
mk
1.400
160-
224,0
1,5
336,0
14,0
2,0
28,0
7,78
7.
Sadek
mk
800
160
128,0
1,5
192,0
8,0
2,0
16,0
4,44
8.
Słupia
mk
600
160-
96,0
1,5
144,0
6,0
2,0
12,0
3,33
9.
Szczyrzyc
mk
1.100
200-
220,0
1,5
330,0
13,75
2,0
27,5
7,64
10. Szyk
mk
1.500
160-
240,0
1,5
360,0
15,0
2,0
30,0
8,33
11. Wilkowisko
mk
2.400
160-
384,0
1,5
576,0
24,0
2,0
48,0
13,33
12. Góra Sw. Jana
mk
600
160-
96,0
1,5
144,0
6,0
2,0
12,0
3,33
mk
14.800
3.756,0
156,5 =
43,5 l/sek
313,0
86,93
Razem:
2.504,0
=104m3/h
= 19 l/sek
85
5. Kierunkiem rozwoju w zakresie zaopatrzenia w wodę - dla istniejących systemów
wodociągowych - będzie wzmocnienie stopnia niezawodności prac, głównie przez rozpoznanie
i włączenie nowych źródeł wody, warunkujących dalszą rozbudowę dla:
- wodociągu: „Janowice - Szczyrzyc", którego dotychczasowe zasoby wodne
udokumentowane w wysokości:
dla studni O1
- Q = 2,25 m3/h
dla Studni O2
- Q = 4,00 m3/h
dla Studni O3
- Q = 4,00 m3/h
dla ujęcia na Pot. Jaworskim - Q = 4,25 m3/h co
daje łącznie
Q = 14,5 m3/h
[aktualnie pomniejszenie o zasoby studni nr 1 zczerpane na skutek nadmiernej
eksploatacji] - są niewystarczające dla pokrycia docelowego zapotrzebowania
prognozowanego w wielkości:
Q śr dob. 12 m3/h ÷ 19,2 m3/h
Q max dob. = 17,75 m3/h ÷ 28,75 m3/h;
- wodociągu „Kostrza", którego zasoby wodne ujęcia wynoszące 1,25 l/sek =
4,50
m3/h.
nie
pokryją
docelowego
zapotrzebowania
wody
prognozowanego
w wielkości:
Q ś r d o b . = 11,8 m3/h ÷17,7m 3 /h
Q max dob = 20 m3/h ÷ 30 m3/h;
- wodociągu „Jodłownik" opartego aktualnie o ujęcie infiltracyjne na pot. bez nazwy
będącego własnością gminy (po byłym PGR) – w dzierżawie;
- wodociąg „Jodłownik I” oparty o ujęcia studzienne (S1,S2,S3,S4), któreo aktualne
zasoby wynoszą 7 m3/h;
86
Zaopatrzenie w wodę odbywać się będzie z zasobów wód powierzchniowych
i podziemnych poprzez:
- wodociągi komunalne,
- studnie kopane i głębinowe,
- ze zbiornika retencyjnego Dobczyce.
Planuje
się
zaopatrzenie
w
wodę
z
następujących
ujęć
–
istniejących
i projektowanych:
1) system wodociągowy – obręb A
(północno-wschodnia część Gminy Jodłownik – miejscowości: Krasne - Lasocice, Góra Św.
Jana, Mstów- część, Słupia, Sadek, Szyk) z ujęciami w miejscowości Słupia,
w tym:
a) ujęcie wody studzienne „Słupia – Dalnia”, istniejące (studnie wiercone O1, O2, O3),
b) ujęcie wody studzienne „Mstów – Mokra”, istniejące (dwie studnie kopane);
2) system wodociągowy – obręb B
(zachodnia część Gminy Jodłownik – miejscowości: Pogorzany, Szczyrzyc, Janowice),
w tym:
a) ujęcie brzegowe „Pogorzany - Wieniec” nr 1, istniejące, na potoku leśnym w miejscowości
Pogorzany, ze zbiornikami wody,
b) ujęcie brzegowe „Pogorzany - Wieniec” nr 2, projektowane, na potoku leśnym w miejscowości
Pogorzany,
c) ujęcie brzegowe „Pogorzany - Źródła nr 3, projektowane, k/drogi Wiśniowskiej” na potoku
leśnym w miejscowości Pogorzany,
d) ujęcie brzegowe „Pogorzany - Wierzki, istniejące, na potoku leśnym – „Kwitowskim”
w miejscowości Pogorzany, ze zbiornikiem wody,
e) ujęcie brzegowe „Janowice - Szczyrzyc”, istniejące, na potoku leśnym –„Jaworskim”
w miejscowości Janowice,
f)
ujęcia studzienne „Janowice - Szczyrzyc” – studnie wiercone: O1, O2, O3 ze zbiornikiem
wody;
3) system wodociągowy – obręb C
(południowa i centralna część Gminy Jodłownik – miejscowości: Wilkowisko, Jodłownik,
Mstów - część), w tym:
a) ujęcie brzegowe infiltracyjne „Jodłownik” – na potoku bez nazwy,
87
b) ujęcia studzienne - studnie wiercone: S1, S2, S3, S4 ze zbiornikiem i stacją uzdatniania
wody,
c) ujęcie studzienne - studnia kopana Sk-1,
d) ujęcie studzienne Jodłownik – Markuszowa, istniejące - studnia wiercona O1,
e) studnie rezerwowe: S2, S6, S7, S8 w pobliżu drogi powiatowej Tymbark – Grabie na
odcinku Jodłownik – Wilkowisko;
4) system wodociągowy – obręb D
(wschodnia i centralna część Gminy Jodłownik – miejscowości: Kostrza, Sadek, Szyk,
Mstów-część), w tym:
a) dwa ujęcia brzegowe wody „Kostrza” (nr 1 i nr 2), na potoku leśnym,
b) dwa ujęcia studzienne O2 i O3 na terenie lasów państwowych;
5) system wodociągowy – obręb E
(południowa część Gminy Jodłownik – część miejscowości: Wilkowisko), w tym:
ujęcie Wilkowisko-Zagórze” (studnia wiercona O1), ze zbiornikiem wyrównawczym.
Dla istniejących i projektowanych ujęć wody należy wyznaczyć strefy ochronne - zgodnie
z obowiązującymi przepisami.
Źródła o potencjalnych możliwościach wykorzystania lub tereny w obrębie rzek
i potoków o przydatności dla realizacji ujęć wód (infiltracyjnych i innych) winny być chronione
przed zabudową wg ustaleń niniejszego planu, z uwzględnieniem rezerwy terenu dla
wyznaczenia właściwych stref ochronnych – w celu ew. wykorzystania w okresie
perspektywicznym.
6. Dla pozostałe go obszaru Gminy - źródłem zaopatrzenia w wodę pozostaną lokalne
wodociągi, oparte na ujęciu źródlisk potoków lub czwartorzędowych wód dolin rzecznych,
o zasięgu obsługi - uwarunkowanym wielkością udokumentowanych zasobów.
7. Głównym zadaniem Gminy w zakresie zaopatrzenia w wodę jest prawidłowe
gospodarowanie
i
zasobami
zanieczyszczeniem
oraz
wód,
prace
ich
ochrona
poszukiwawcze
przed
dla
nadmierną
pozyskania
eksploatacją
dodatkowych,
udokumentowanych źródeł wody, umożliwiających realizację nowych oraz rozbudowę
istniejących wodociągów warunkujących rozwój gospodarczy Gminy.
88
3.4.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków.
1. Ograniczone zasoby wodne na obszarze Gminy - zobowiązują do zabezpieczenia
wód powierzchniowych i podziemnych przed infiltrowaniem ścieków gospodarczo-bytowych poprzez szybką realizację kanalizacji na terenie poszczególnych wsi Gminy.
2. Poniżej w układzie tabelarycznym (tabela nr 3) - przedstawiono prognozę bilansu
ścieków z terenu poszczególnych wsi, sporządzoną dla okresu docelowego w oparciu
o prognozę rozwoju demograficznego, przy zastosowaniu wskaźnika przyjętego w wielkości
qi = 120 l/mk/dobę.
89
PROGNOZA BILANSU ŚCIEKÓW SANITARNYCH Z TERENU WSI GM. JODŁOWNIK
STAN DOCELOWY - WARIANT INTENSYWNY
Tabela nr 3
Lp.
Użytkownik
1
2
Jedn.
Ilość
jedn.
3
4
Wskaźnik Q śr dob.
jednostk. m3/dobę
zużycia
l/dobę/jedn
.
5
6
Q max
dob.
Q max
dob.
7
m3/dobę
8
m3/h
9
Nd
Q max
godz.
Q max
godz.
10
m3/h
11
m3/h
12
Nh
1.
Jodłownik
mk
2.300
120,0'
276,0
1,5
414,0
17,25
2,0
34,5
9,6
2.
Janowice
mk
1.500
120,0
180,0
T,5
270,0
11,25
2,0
22,5
6,25
3.
Kostrza
mk
700
120,0
84,0
1,5
126,0
5,25
2,0
10,5
2,91
4.
Krasne - Lasocice
mk
1.200
120,0
144,0
1,5
216,0
9,0
2,0
18,0
5,0
5.
Mstów
mk
700
120,0
84,0
1,5
126,0
5,25
2,0
10,5
2,91
6.
Pogorzany
mk
1.400
120,0
168,0
1,5
252,0
10,5
2,0
21,0
5,83
7.
Sadek
mk
800
120,0
96,0
1,5
144,0
6,0
2,0
12,0
3,33
8.
Słupia
mk
600
120,0
72,0
1,5
108,0
4,5
2,0
9,0
2,5
9.
Szczyrzyc
mk
1.100
120,0
132,0
1,5
198,0
8,25
2,0
16,5
4,58
10. Szyk
mk
1.500
120,0
180,0
1,5
270,0
11,25
2,0
22,5
6,25
11. Wilkowisko
mk
2.400
120,0
288,0
1,5
432,0
18,0
2,0
36,0
10,0
12. Góra Św. Jana
mk
600
120,0
72,0
1,5
108,0
4,5
2,0
9,0
2,5
mk
14.800
Razem:
90
3. Realizacja kanalizacji ściekowej odbywać się będzie poprzez:
-
zbiorcze, lokalne systemy kanalizacji z oczyszczalniami ścieków poszczególnych rejonów
Gminy,
-
indywidualne
systemy
kanalizacji
z
oczyszczalniami
ścieków
dla
poszczególnych
siedlisk lub grup zabudowy.
Dla pojedynczych siedlisk lub grup zabudowy oddalonych od sieci magistralnych,
przewiduje się indywidualne lub grupowe oczyszczalnie ścieków. Planuje się, że zlewnie ścieków
sanitarnych powstaną przy oczyszczalniach komunalnych.
Planuje się realizację dwóch systemów kanalizacyjnych z podziałem na:
1) system kanalizacyjny – zlewnia A rzeki Stradomki (zachodnia część Gminy Jodłownik) z
planowaną oczyszczalnią ścieków we wsi Szczyrzyc, na terenie J21 K oraz zakresem obsługi:
Szczyrzyc, Pogorzany, Janowice, część wsi Góra św. Jana;
2) system kanalizacyjny – zlewnia B potokuTarnawka
z planowaną oczyszczalnią ścieków we wsi Słupia na terenie I8 K oraz zakresem obsługi:
a) centralna część Gminy Jodłownik – miejscowości: Krasne – Lasocice, Słupia, część wsi Góra
Św. Jana, Mstów,
b) wschodnia część Gminy Jodłownik – miejscowości: Sadek, Szyk, Kostrza,
c) południowo-wschodnia część Gminy Jodłownik – miejscowości: Wilkowisko, Jodłownik.
Utrzymuje się:
1) istniejącą oczyszczalnię ścieków w Jodłowniku, przewidzianą jako obiekt rezerwowy – po
realizacji
systemu
kanalizacyjnego
i
oczyszczalni
w
zlewni
B,
o
którym
mowa
w ust. 5. pkt 2) ze strefą ochronną 50 m od terenu oczyszczalni;
2) rezerwy terenów dla realizacji infrastruktury technicznej
- w miejscowości Krasne – Lasocice
- w miejscowości Wilkowisko,
w obrębie których planowano dotychczas realizację lokalnych oczyszczalni ścieków”.
4. Systemem obowiązującym na terenie Gminy - jest system kanalizacji rozdzielczej,
obejmujący wyłącznie realizację kanalizacji sanitarnej.
91
5.
Poza
zasięgiem
unieszkodliwiania ścieków na
kanalizacji
zbiorczej
jako
tereny
indywidualnego
terenie Gminy - pozostawia się pojedyncze enklawy
zabudowy rozproszonej, zlokalizowane na obrzeżach wsi.
6. Przyjęte
do
realizacji
na
terenie
Gminy
oczyszczalnie
ścieków
-
muszą
gwarantować najwyższy stopień redukcji zanieczyszczonych z uwagi na niewielkie przepływy
w odbiornikach ścieków zaliczonych do I klasy czystości. Obiekty oczyszczalni zlokalizowane na
terenach zalewowych winny być wyniesione ponad Q1%.
3.4.3. Elektroenergetyka
Zakłada się utrzymanie istniejącego systemu zasilania Gminy Jodłownik. Podtrzymuje
się ustalenia planu w tym zakresie, który zakłada, że podstawowym źródłem energii elektrycznej
dla obszaru Gminy będzie stacja 110/15 kV „Łososina", a rozprowadzenie energii nastąpi siecią
średnich napięć.
Istniejące sieci zostaną modernizowane i rozbudowywane, adaptuje się istniejące stacje
transformatorowe i dopuszcza się realizację nowych stacji pod warunkiem dostosowania ich
lokalizacji do istniejącego i projektowanego zainwestowania.
Główny nacisk w programie z zakresu elektroenergetyki winien być położony na poprawę
jakości obsługi mieszkańców poprzez :
•
zapewnienie
prawidłowych
parametrów jakościowych
dostarczanej
energii
elektrycznej
•
zwiększenie niezawodności dostawy energii elektrycznej
•
zwiększenie nieograniczoności dostawy energii elektrycznej.
Cele te realizowane będą poprzez sukcesywną modernizację układu zasilania sieci
rozdzielczych średniego napięcia, budowę nowych stacji transformatorowych oraz remonty linii
niskiego napięcia.
Opracowywane na podstawie niniejszego „Studium" miejscowe plany zagospodarowania
przestrzennego w zakresie infrastruktury energetycznej winny uwzględniać wymogi przepisów
odrębnych.
92
3.4.4. Ciepłownictwo
Zaopatrzenie w energię cieplną odbiorców na terenie Gminy odbywa się w oparciu
o lokalne i indywidualne kotłownie opalane przy użyciu paliwa stałego, mazutu, gazu ziemnego
oraz oleju opałowego. W systemie obsługi mieszkańców nie przewiduje się zmiany
w najbliższym czasie. W dalszym ciągu obiekty ogrzewane będą poprzez kotłownie lokalne
i indywidualne. Sukcesywnie kotłownie na paliwo stałe przechodzić winny na paliwa ekologiczne,
tj. gaz ziemny, olej lub energię elektryczną.
3.5. Kierunki i zasady gospodarki odpadami.
3.5.1. Gospodarowanie odpadami.
Gospodarowanie odpadami – jest jednym z podstawowych działań, zabezpieczających
zasoby środowiska. Bezwzględnie należy zlikwidować tzw. „dzikie” wysypiska odpadów,
zwłaszcza w sąsiedztwie rzek i potoków. Generalnie - gospodarka odpadami na obszarze Gminy
musi być zgodna z obowiązującymi przepisami.
3.5.2. Plan Gospodarki Odpadami.
Obecnie Gmina Jodłownik posiada Plan Gospodarki Odpadami.
Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Jodłownik powstał jako realizacja ustawy z dnia 27
kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.), która wprowadza
obowiązek opracowywania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i
gminnym.
Wojewódzki, powiatowy lub gminny plan gospodarki odpadami powinien być
opracowywany zgodnie z planami wyższego szczebla. Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami
(PPGO) powinien być opracowany zgodnie z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami
(WPGO) dla województwa małopolskiego, dla którego dokumentem nadrzędnym jest Krajowy
Plan Gospodarki Odpadami (KPGO).
Dokumentem nadrzędnym wobec Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Jodłownik jest
Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Limanowskiego.
Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Jodłownik określa:
- aktualny stan gospodarki odpadami.
- prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami.
93
- działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami.
- instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów.
- system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów.
W Planie Gospodarki Odpadami w szczególności określone zostały:
- rodzaj, ilość i źródło pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub
unieszkodliwiania,
- rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów
wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie,
- działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów
i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego postępowania z nimi, w
tym ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach
komunalnych kierowanych na składowiska,
- projektowany system gospodarowania odpadami oraz cele szczegółowe na lata
2004 –
2007, do roku 2011 oraz do roku 2015.
Objęcie
wszystkich
mieszkańców
Gminy
zorganizowanym
zbieraniem
odpadów
komunalnych, w taki sposób, aby osiągnąć w roku:
- 2010 i w latach następnych – 100 % zebranych odpadów w stosunku do ogółu wytworzonych
odpadów w Gminie.
odpadów
innych
niż
niebezpieczne
i
obojętnych
poprzez
zwiększenie
segregacji
i
- 22 % w roku 2008,
- 23,5 % w roku 2009,
- 25 % w roku 2010,
- 35 % w roku 2011.
94
- do 78 % w roku 2008,
- do 76 % w roku 2009,
- do 74 % w roku 2010,
- do 70 % w roku 2011.
odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych poprzez zwiększenie segregacji i
- 47 % w roku 2014,
- 41 % w roku 2012,
- 44 % w roku 2013,
- 50 % w roku 2015.
- do 62 % w roku 2012,
- do 56 % w roku 2013,
- do 48 % w roku 2014,
- do 45 % w roku 2015.
Dla osiągnięcia założonych celów, konieczne jest podjęcie następujących kierunków
działań:
- wprowadzanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi, w tym budowa zakładu
zagospodarowania odpadów (sortownie, kompostownie);
-
redukcja w odpadach kierowanych na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne
- wdrażanie systemu eliminacji odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów
komunalnych, poprzez ich selektywne zbieranie i unieszkodliwianie;
- bieżąca likwidacja nielegalnych składowisk i rekultywacja składowisk wyłączonych
z eksploatacji;
- monitoring składowisk w okresie ich eksploatacji, a także po zamknięciu oraz w trakcie
i po okresie rekultywacji.
- edukacja ekologiczna (zapobieganie powstawaniu odpadów, selektywna zbiórka, itp.).
95
3.5.5. Kierunkowe działania.
Pierwszoplanowym działaniem powinno być (do czasu zorganizowania systemu
zagospodarowania odpadów o zasięgu powiatowym lub większym:
-
wprowadzenie we wszystkich miejscowościach Gminy selektywnej zbiórki odpadów
oraz segregacji odpadów „u źródła”;
-
utworzenie Zakładu Zagospodarowania Odpadów lub zawarcie umowy z jednostką
prowadzącą zbiórkę odpadów zbieranych selektywnie, wyposażoną w linie do segregacji
odpadów i do doczyszczania surowców wtórnych pochodzących ze zbierania selektywnego,
urządzenia do konfekcjonowania surowców, instalację do unieszkodliwiania odpadów
organicznych, tymczasowe pomieszczenia do magazynowania odpadów niebezpiecznych;
-
wyznaczenie miejsc do gromadzenia odpadów:
- poremontowych i pobudowlanych;
- wielkogabarytowych, w tym ich demontażu;
- niebezpiecznych.
Zebrane selektywnie odpady komunalne (odpady organiczne, surowce wtórne) poddawane
będą w pierwszej kolejności procesowi odzysku. Pozostałe odpady (tzw. odpady komunalne nie
segregowane) oraz odpady z procesów przetwarzania odpadów zebranych selektywnie,
wywożone będą na składowisko odpadów (poza terenem Gminy).
3.5.6. Stan aktualny gospodarki odpadami.
Według danych ustalonych na podstawie analizy sytuacji w Gminie oraz zawartych
w Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami - w 2003 z terenu Gminy Jodłownik zebrano
ok. 6 065,7
m3 stałych odpadów komunalnych (950,5 Mg), co stanowiło ok. 4,85 % ilości
zebranych odpadów komunalnych w powiecie limanowskim.
Na podstawie analizy i uzyskanych w terenie danych ustalono ilości zebranych odpadów
w komunalnych poszczególnych sołectwach Gminy w 2003 roku. Największą ilość odpadów
komunalnych zebrano w miejscowościach: Wilkowisko, Jodłownik, Szyk; najmniejszą w : Słupia,
Kostrza, Góra Św. Jana.
96
Opierając się na danych z literatury i badaniach prowadzonych w różnych miastach
i Gminach Polski, a przede wszystkim Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami wyliczono
rzeczywistą ilość powstających odpadów komunalnych na terenie Gminy. Na podstawie
przyjętych wskaźników oraz ilości mieszkańców oszacowano, że w 2003 roku wytworzono
łącznie ok. 1 781,1 Mg/rok odpadów komunalnych, z czego najwięcej pochodzi z gospodarstw
domowych (960,0 Mg/rok) i obiektów infrastruktury (366,9 Mg/rok). Obiekty infrastruktury to
obiekty handlowe, usługowe, szkolnictwo, obiekty turystyczne, itp.).
Cały teren objęty jest zbiórką odpadów komunalnych nie segregowanych. Gospodarkę
odpadami komunalnymi w roku 2008 roku obsługiwało Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych
"TRASZKAN” s.c. w Zegartowicach. Segregacja odpadów komunalnych w Gminie nie jest
prowadzona.
Zbiórką odpadów zielonych objęte są odpady pochodzące z parków, zieleńców, pasów
ulicznych, trawników, cmentarzy oraz ogrodów przydomowych takie jak: liście, trawa, gałęzie itp.
Na terenie Gminy nie funkcjonują kompostownie, w wyniku czego odpady organiczne
wykorzystywane są w niewielkim stopniu, głównie w indywidualnych gospodarstwach rolnych.
b) Odpady opakowaniowe.
Odpady opakowaniowe zostały wyodrębnione ze strumienia odpadów komunalnych.
Łączna oszacowana masa wytworzonych odpadów opakowaniowych w 2003 roku na terenie
Gminy wynosi około 468,1 Mg. Najwięcej powstaje opakowań z papieru i tektury 38 % oraz
opakowań ze szkła 37 % całkowitej masy odpadów opakowaniowych.
c) Komunalne osady ściekowe
Odpady wytwarzane na oczyszczalniach ścieków można podzielić na odpady z kratek,
odpady z piaskowników i odpady z procesów stabilizacji i odwadniania osadów. Gospodarka
osadami ściekowymi nie jest w pełni monitorowana.
Gmina Jodłownik posiada 9 km czynnej sieci kanalizacji sanitarnego, do której
przyłączonych jest 90 budynków (około 750 osób). Na terenie Gminy działa jedna oczyszczalnia
ścieków w miejscowości Jodłownik o przepustowości 100 m3/dobę, wykorzystania w około 80%.
W 2003 roku odpady z sektora gospodarczego wytwarzane na terenie Gminy stanowiły
7,16 % ogólnej masy odpadów. Ilość wytworzonych przez sektor gospodarczy w Gminie
odpadów kształtował się na poziomie 177,7 Mg, w tym przemysłowych – 134,2 Mg.
97
Odpady inne niż niebezpieczne z sektora gospodarczego stanowiły 6,96% ogólnej masy
tych odpadów (169,5 Mg). Odpady niebezpieczne z tego sektora stanowiły 37,78% (8,2 Mg)
odpadów niebezpiecznych wytworzonych w Gminie.
Głównymi wytwórcami odpadów zaliczanych do sektora gospodarczego były placówki
medyczne oraz drobni rzemieślnicy i producenci.
Szacuje się, że w 2003 roku w strumieniu odpadów komunalnych znajdowało się około
16,0
Mg
odpadów
niebezpiecznych.
Odpady
niebezpieczne
wytworzone
w
sektorze
gospodarczym stanowią około 4,61% ogólnej masy wszystkich odpadów wytworzonych w
sektorze gospodarczym.
Odpady z jednostek służby zdrowia i z jednostek weterynaryjnych w 2003 roku wynosiły
43 535 kg (z czego 87,03 % to odpady komunalne). Na podstawie oszacowań na terenie Gminy
wytworzono około 10,85 Mg akumulatorów i baterii, 44,4 Mg zużytych opon oraz 6,1 Mg
przepracowanych olejów.
Obecnie brak jest pełnego rozeznania o ilości urządzeń zawierających PCB oraz
magazynowanych
odpadach
PCB.
Proces
ten
winien
zostać
zakończony
przez
przedsiębiorstwa. Z posiadanego rozeznania wynika, że informacje z inwentaryzacji PCB są
niepełne. Na terenie Gminy nie prowadzono dotąd badań strumienia odpadów – zużytych
urządzeń elektrycznych i elektronicznych, stąd też nie ma żadnych danych statystycznych na ten
temat.
3.5.7. Prognozy.
7.1. Sektor komunalny
Szacuje się, że ilość wytworzonych odpadów komunalnych w perspektywie do 2011 roku
będzie wynosiła: w 2007 roku – 1 885,7 Mg, a w 2011 – 1 946,0 Mg. Ilość odpadów
opakowaniowych w perspektywie do 2011 roku będzie wynosiła: w 2007 roku – 525,7 Mg,
a w 2011 – 586,4 Mg . Natomiast ilość osadów ściekowych w perspektywie do 2011 roku będzie
wynosiła: w 2007 roku – 329,2 Mg s. m., w 2011 – 874,2 Mg s. m.
Zmiany
ilości
i
rodzaju
wytwarzanych
w
sektorze
gospodarczym
odpadów
w perspektywie do roku 2015 zależeć będą przede wszystkim od rodzaju poszczególnych gałęzi
przemysłu, rzemiosła i usług.
98
Ponieważ na terenie Gminy nie są przewidziane lokalizacje dużych zakładów
gospodarczych, nie przewiduje się znacznego zwiększenia odpadów sektora gospodarczego.
Oczekiwane wychodzenie z recesji i dalszy rozwój gospodarczy kraju w następstwie
restrukturyzacji przemysłu i handlu będzie powodował rozwój małych i średnich przedsiębiorstw.
3.5.8. Cele i zadania w gospodarowaniu odpadami.
Cele do 2011 roku.
Cel ekologiczny ogólny do roku 2011: minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów
oraz wprowadzenie zgodnego z normami europejskimi systemu ich odzysku i unieszkodliwiania.
Dla osiągnięcia założonych celów, konieczne jest podjęcie następujących
wprowadzanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi w układzie
ponadlokalnym, obejmującym w pierwszym okresie 4-6 sąsiadujących gmin,
z docelowym włączeniem się w system gospodarki odpadami o zasięgu powiatowym lub
między powiatowym;
rozszerzenie selektywnej zbiórki odpadów;
redukcja w odpadach kierowanych na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne
wdrażanie systemu eliminacji odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów
komunalnych, ich zbieraniem i unieszkodliwiania;
bieżąca likwidacja nielegalnych składowisk i rekultywacja wyłączonych z eksploatacji;
edukacja ekologiczna (zapobieganie powstawaniu odpadów, selektywna zbiórka, itp.).
Zgodnie z celami szczegółowymi w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi:
- w roku 2004 składować można do 86% ogólnej masy odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji, a w roku 2007 – do 80%. Natomiast w roku 2011 do składowania dopuszczonych
zostanie 70% tych odpadów;
- masa pozyskanych odpadów opakowaniowych będzie wynosiła: w 2007 r.- ok. 966 Mg,
99
a w 2011 - 1485 Mg, co oznacza konieczność funkcjonowania sortowni przynajmniej o takiej
samej wydajności.
Gospodarka odpadami komunalnymi powinna być prowadzona w oparciu o Zakład
Zagospodarowania Odpadów (ZZO), pełniący funkcję ponadlokalną (międzygminną, powiatową
lub między powiatową).
b) Komunalne osady ściekowe.
Cele ekologiczne do 2015 r.
1. Zmniejszenie stopnia składowania osadów ściekowych na składowiskach w zależności od
uwarunkowań lokalnych.
2. Minimalizacja magazynowania osadów na oczyszczalniach ścieków.
3. Zwiększenie kontroli nad osadami wykorzystywanymi dla celów przyrodniczych.
Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami, preferowanym postępowaniem
z osadami ściekowymi będzie ich kompostowanie. Przewiduje się, że stopień poddania osadów
ściekowych procesowi kompostowania może wynieść ok. 20 % do 2007 roku.
Warunkiem kompostowania osadów ściekowych oraz ich wykorzystania w rolnictwie będzie ich
odpowiedni skład chemiczny i zawartość patogenów.
Kolejnym preferowanym kierunkiem jest wykorzystanie osadów do celów nawozowych
i rekultywacji terenów zdegradowanych, np. rekultywacja składowisk odpadów. Deponowanie
osadów na składowiskach odpadów nie jest kierunkiem zalecanym, lecz możliwym do
stosowania.
Cel ekologiczny: ograniczanie wytwarzania odpadów z sektora gospodarczego oraz
wprowadzenie nowoczesnego systemu ich odzysku i unieszkodliwiania.
Dla osiągnięcia założonego celu, konieczne jest podjęcie następujących kierunków
działań:
1. Zintensyfikowanie kontroli zakładów – wymuszenie składania sprawozdań dotyczących
jakości i ilości wytwarzanych odpadów oraz sposobu ich zagospodarowania.
2. Systematyczne wprowadzanie bezodpadowych i mało odpadowych technologii produkcji.
100
3. Stymulowanie podmiotów gospodarczych wytwarzających odpady przemysłowe do
zintensyfikowania działań zmierzających do maksymalizacji gospodarczego wykorzystania
odpadów.
Podstawowym
działaniem
pozainwestycyjnym
jest
wdrożenie
systemu
pełnej
i wiarygodnej ewidencji odpadów i metod ich zagospodarowania (bazy danych), w tym ewidencji
zakładowych składowisk odpadów z sektora gospodarczego; wdrożenie skutecznego systemu
kontroli i nadzoru nad gospodarowaniem odpadami, w tym prowadzenie monitoringu.
Działania te powinny być realizowane we współpracy ze Starostwem Powiatowym i
Urzędem Marszałkowskim.
W perspektywie do 2011 roku planuje się osiągnięcie następujących celów w zakresie
gospodarki odpadami niebezpiecznymi:
-
wyeliminowanie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych i ich
bezpieczne unieszkodliwienie,
-
udział unieszkodliwianych odpadów przemysłowych w 2011 roku na poziomie roku 2002,
-
bezpieczne dla człowieka i środowiska unieszkodliwienie odpadów azbestowych oraz
odpadów i urządzeń zawierających PCB,
-
minimalizacja ilości powstawania odpadów medycznych, wymagających szczególnych
metod unieszkodliwiania na drodze termicznej, eliminacja nieprawidłowych praktyk
w gospodarce odpadami pochodzącymi z jednostek służby zdrowia i placówek
weterynaryjnych
oraz
eliminacja
zagrożenia
ze
strony
odpadów
pochodzenia
zwierzęcego,
-
ograniczanie powstawania odpadów z pojazdów samochodowych oraz zwiększanie ich
odzysku i recyklingu,
-
stworzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów elektrycznych i elektronicznych.
Dla realizacji powyższych celów konieczne jest podjęcie następujących działań
organizacyjnych i inwestycyjnych.
Podobnie jak dla odpadów innych niż niebezpieczne z sektora gospodarczego zadaniem
o pierwszorzędnym znaczeniu, niezbędnym do realizacji w krótkim terminie, jest wprowadzenie
systemu informacji i ewidencji całego strumienia powstających odpadów.
101
Ogromna
odpowiedzialność
spada
w
tym
względzie
na
urzędy
administracji
samorządowej różnego szczebla. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że bez
koordynacji tych działań na poziomie wojewódzkim, na pewno nie przyniesie ona oczekiwanych
rezultatów.
W odniesieniu do odpadów niebezpiecznych znajdujących się w strumieniu odpadów
komunalnych, najistotniejszym zadaniem będzie stworzenie warunków do zbierania tych
odpadów od mieszkańców.
Zbieranie tego rodzaju odpadów może być prowadzone poprzez sieć handlową.
Regularny odbiór odpadów może być realizowany przez specjalny pojazd (Mobilny Punkt
Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych), obsługujący obszar całej Gminy lub teren kilku gmin.
Podstawową metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest jest ich składowanie.
Zostanie wprowadzona ewidencja urządzeń zanieczyszczonych PCB i podjęte zostaną
działania techniczne dla eliminacji tych urządzeń i bezpiecznego usuwania olejów odpadowych
zawierających powyżej 50 ppm PCB/PCT. Do końca 2010 r. oczyszczone zostaną wszelkie
urządzenia i instalacje zawierające te substancje.
102
ROZDZIAŁ 4. WNIOSKI – SYNTEZA
4.1.1. Charakterystyka ogólna.
„Studium” jest opracowaniem wyczerpującym całokształt zagadnień zw. z planowaniem
przestrzennym i ochroną środowiska omawianego obszaru. Została w nim przedstawiona
charakterystyka Gminy, jako odrębnej kulturowo i krajobrazowo struktury przestrzennej - na tle
wybranych elementów środowiska.
W „Studium” wyodrębnione zostały czynniki mogące naruszyć zasady zrównoważonego
rozwoju przedmiotowego obszaru.
Zagrożenia środowiska zostały przedstawione na tle
zasobów naturalnych, a kierunki rozwoju Gminy na tle zewnętrznych i wewnętrznych
uwarunkowań. Pomimo zmian niektórych ustaw ukierunkowujących politykę przestrzenną,
„Studium” zachowuje aktualność w zakresie ustalonych podstawowych kierunków rozwoju
Gminy Jodłownik.
4.2.2. Charakterystyka planowanych zmian na obszarze Gminy Jodłownik.
Zakres planowanych zmian to:
-
dalszy rozwój osadnictwa w obrębie terenów dotychczas użytkowanych rolniczo,
-
rozwój
infrastruktury
technicznej,
w
szczególności
–
sanitarnej
oraz
systemów
wodociągowych.
4.2.3. Charakterystyka środowiska Gminy na tle projektowanych zmian
Osadnictwo.
Zakres planowanych zmian zagospodarowania przestrzennego nie zmienia zasadniczo
dotychczasowych kierunków rozwoju funkcjonalno-przestrzennego Gminy.
Struktura funkcjonalno-przestrzenna.
Utrzymuje się podział na 2 zasadnicze kierunki funkcjonalno-przestrzenne – rolnictwo i
rekreację,
które
umożliwiają
podejmowanie
decyzji
lokalizacyjnych,
dla
planowanych
różnorodnych sposobów użytkowania terenów.
Infrastruktura techniczna.
W zakresie infrastruktury technicznej na obszarze Gminy, należy odnotować pozytywne
zmiany.
103
Gmina posiada kompletną koncepcję techniczną dla realizacji sieci kanalizacyjnej
i wodociągowej. Uzupełniana jest sieć elektroenergetyczna 15kV, gazociągi rozdzielcze
i przyłącza oraz siec telekomunikacyjna – w dostosowaniu do bieżących potrzeb.
Komunikacja.
W zakresie komunikacji drogowej ponadlokalnej nie wystąpiły zasadnicze zmiany.
Uzupełniana
jest
siec
połączeń
lokalnych
w
obrębie
dróg
gminnych
dojazdowych
i wewnętrznych.
Środowisko naturalne i kulturowe – zasoby, zagrożenia.
Środowisko naturalne i kulturowe - pozwala kształtować poczucie tożsamości
regionalnej mieszkańcom Gminy. Ze względu na nieustabilizowaną strukturę geologicznomorfologiczną, dokonano w „Studium” weryfikacji dotychczasowych obszarów zagrożonych
procesami osuwiskowymi i osuwiskowych.
Ochrona terenów przyrodniczo-czynnych winna obejmować szczególności:
- tereny korytarzy ekologicznych związane z siecią cieków wodnych,
- zespoły leśne,
- lokalne zadrzewienia.
Podjęcie systematycznej ochrony terenów biologicznie czynnych oraz zalesianie
terenów niekorzystnych dla wykorzystania rolniczego, bądź zabudowy, jest niezbędne dla
zapewnienia zrównoważonego rozwoju środowiska na obszarze Gminy.
4. 2. Wnioski do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Powiązanie możliwości rozwoju rolnictwa i osadnictwa z walorami przyrodniczo krajobrazowymi oraz zachowanie prawidłowych proporcji i współzależności w obrębie tych grup
strukturalnych – to główne cele polityki funkcjonalno-przestrzennej na obszarze Gminy
Jodłownik, w tym: wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego zasad
gospodarowania
przestrzenią,
zgodnych
z
i potrzebami ochrony przyrody.
104
wymaganiami
rozwoju
zrównoważonego
4.2.1. Wnioski z uwarunkowań ekofizjograficznych i gospodarczych.
1)
Wnioski
z
uwarunkowań
wynikających
z
przepisów
dotyczących
ochrony
środowiska oraz ustawy o ochronie przyrody:
a) nakazy, zakazy i ograniczenia obowiązujące dla istniejących pomników przyrody
ożywionej,
b) zasady gospodarowania w strefach ochrony bezpośredniej i pośredniej ujęć wody oraz
strefach ochrony sanitarnej urządzeń związanych z gospodarką wodną,
c)
określenie
zasad
korzystania
z
zasobów
wód
powierzchniowych
i
podziemnych,
zapewnienie wystarczającej ilości dobrej wody dla mieszkańców i gospodarki,
d) ochrona różnorodności przyrodniczej w Gminie poprzez właściwą gospodarkę rolną i leśną
oraz nadzór nad procesami inwestycyjnymi i urbanizacją.
2)
Wnioski
z
uwarunkowań
wynikających
z
przepisów
ustawy
o
ochronie
gruntów rolnych i leśnych oraz ustawy o lasach:
a) ograniczenia inwestycyjne na gruntach rolnych kl. III i IV, w tym na kompleksach pszennych
bardzo dobrych oraz trwałych użytkach zielonych bardzo dobrych i dobrych,
b) ochrona terenów leśnych przed dalszą degradacją, poprawa ich stanu zdrowotnego,
c) wydzielenie kompleksów rolniczych oraz kompleksów użytków zielonych kl. III i IV, na
których obowiązywać będzie całkowity zakaz realizacji obiektów kubaturowych,
d) wskazanie terenów leśnych o szczególnych wartościach naturalnych – wyznaczenie w ich
otoczeniu terenów wskazanych na dolesienia, na których obowiązywać będzie całkowity
zakaz realizacji obiektów kubaturowych,
e)
tworzenie obszarów zieleni publicznej.
3) Wnioski z uwarunkowań wynikających z konieczności ochrony dóbr kultury:
a) uzyskiwanie
pozwoleń
na
podejmowanie
wszelkich
przedsięwzięć
w
obrębie
i otoczeniu zabytków wpisanych do rejestru - z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków;
b) uzgadnianie wszelkich działań w obrębie i otoczeniu zabytków wpisanych do ewidencji
(poza rejestrem) z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków;
c) nadzór
archeologiczny
wobec
działań
archeologicznych;
105
inwestycyjnych
w
obrębie
stanowisk
d) spełnienie warunków Strefy Ochrony Konserwatorskiej w miejscowościach:
Wilkowisko, Jodłownik, Góra Świętego Jana oraz Mstów, w obrębie której obowiązuje –
- indywidualna ochrona obiektów i zespołów wpisanych do rejestru i z ewidencji zabytków
z ochroną krajobrazu,
- ochrona warunków przyrodniczych, widokowych, funkcjonalnych w obrębie przedpola
widokowego cennych obiektów i zespołów zabytkowych,
- utrzymanie historycznych powiązań w kontekście terytorialnym;
e) spełnienie warunków Strefy Ingerencji Konserwatorskiej w miejscowościach:
Janowice, Kostrza, Krasne-Lasocice, Pogorzany, Sadek oraz Słupia, w obrębie której
obowiązuje –
- utrzymanie form kultury niematerialnej: nazewnictwa, obyczajów,
- zachowanie form kultury materialnej (obiektów i zespołów zabytkowych), tradycyjnych cech
budownictwa w aspekcie skali i form zabudowy, charakteru sieci drogowej (wpisanej w
krajobraz i lokalnego ukształtowania terenu);
f) uwzględnienie planów dotyczących utworzenia Rezerwatu Kulturowego –
w miejscowości Szczyrzyc,
g) uwzględnienie planów dotyczących utworzenia Parku Kulturowego –
w miejscowości Szyk,
h) podstawowe rodzaje działań w zakresie ochrony dóbr kultury:
-
bezwzględna
ochrona
obiektów
i
zespołów
zabytkowych
znajdujących
się
w ewidencji zabytków - zarówno ochrona bezpośrednia jak i widokowa - zgodnie
z zapisami istniejących i przyszłych wskazań konserwatorskich;
-
zachowanie
i
utrzymanie
historycznych
układów
(względnie
ich
fragmentów)
przestrzennych (krajobrazowych);
-
zabezpieczenie już zidentyfikowanych stanowisk archeologicznych, a także stworzenie
warunków do prowadzenia dalszych badań archeologicznych na obszarze Gminy,
-
umiejętne wykorzystanie obiektów zabytkowych dla celów turystycznych (w porozumieniu
z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków),
-
wprowadzanie
we
współczesnym
budownictwie
gabarytów,
form,
materiałów
i detali przenoszących miejscowe tradycje,
-
kultywowanie zwyczajów i tradycji związanych z niematerialnymi dobrami kultury
(obrzędy, strój, nazewnictwo),
-
wyznaczanie
terenów
budowlanych
z osadnictwem,
106
na
obszarach
historycznie
związanych
i)
ochrona terenów historycznie pełniących odmienne funkcje;
kierunkowe
działania
w
celu
ochrony
najcenniejszych
zasobów
środowiska
kulturowego Gminy:
-
prawidłowe kształtowanie zabudowy;
-
utrzymanie historycznych układów osadniczych poszczególnych miejscowości;
-
zachowanie wiejskich przysiółków z ich lokalnym nazewnictwem,
-
zachowanie historycznej sieci drogowej,
-
ochrona wartościowych obszarów Gminy przed ekspansją osadnictwa,
-
przeciwdziałanie
“zanikaniu”
obiektów
zewidencjonowanych
pod
względem
konserwatorskim i archeologicznym,
-
świadome kształtowanie przestrzeni poprzez ochronę dominant architektonicznych
i krajobrazowych, punktów, ciągów i dróg widokowych,
-
dbałość o stan zachowania sakralnych zabytków małej architektury (kapliczek, krzyży
przydrożnych),
-
utrzymanie krajobrazu otwartego, charakteryzującego się wartościowymi powiązaniami,
-
kształtowanie współczesnego krajobrazu kulturowego w oparciu o tradycje historyczne;
- wszelkie prace w obrębie i otoczeniu obiektów wpisanych do rejestru zabytków mogą być
prowadzone wyłącznie przez uprawnionych wykonawców, działających zgodnie ze sztuką
konserwatorską na podstawie pozwolenia Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
4) Wnioski z uwarunkowań wynikających z ponadlokalnych planów i prognoz.
a) Komunikacja:
- realizacja lokalnych połączeń komunikacyjnych.
b) Infrastruktura techniczna:
- realizacja wodociągów i kanalizacji oraz oczyszczalni ścieków sanitarnych.
c) Gospodarka wodna i ochrona środowiska:
- sanitacja obszaru Gminy.
d) Program rozwoju Gminy:
- porządkowanie działalności usługowo-produkcyjnej,
- rozwój agroturystyki,
- zalesianie gruntów nieprzydatnych dla rolnictwa i niekorzystnych dla urbanizacji.
5) Wnioski z uwarunkowań wynikających z położenia i związków z otoczeniem:
- ekstensywne kształtowanie zabudowy na obszarach przyrodniczo- czynnych,
- zachowanie strefy upraw polowych jako źródła zaopatrzenia w żywność,
- tworzenie rezerw terenów osadniczych dla perspektywicznego rozwoju inwestycji.
107
6) Wnioski z uwarunkowań wynikających z dotychczasowego sposobu zabudowy
i zagospodarowania:
- ograniczanie skłonności do intensyfikacji i wydłużania zabudowy wzdłuż ciągów drogowych,
- uwzględnienie specyficznych warunków naturalnych (liczne jary, wąwozy oraz duże spadki w
obrębie części terenów) potęgujących tradycyjną obudowę dróg zabudową,
- kontrola naturalnego procesu urbanizacji postępującej w centrum Gminy oraz wzdłuż dróg
lokalnych i ponadlokalnych.
7) Wnioski z uwarunkowań wynikających ze zmiany sytuacji gospodarczej i znaczenia
rynku pracy:
- powstawanie małych firm na bazie siedlisk rolniczych (rzemiosło, usługi, agroturystyka),
- rozbudowa i budowa sieci infrastruktury technicznej, modernizacja dróg,
- wyznaczenie skupisk pozarolniczych miejsc pracy (obszarów aktywizacji gospodarczej).
8) Wnioski z uwarunkowań wynikających ze zmian sytuacji demograficznej:
9)
uwzględnienie wzrostu popytu na budownictwo jednorodzinne, usługowe i rekreacyjne.
Wnioski
z
uwarunkowań
wynikających
z
wieloletnich
programów
rozwoju
Gminy Jodłownik:
- modernizacja dróg,
- wykorzystanie lokalnych zasobów wód podziemnych,
- budowa sieci wodociągowych,
- budowa zbiorczej kanalizacji sanitarnej z odprowadzeniem ścieków do zbiorczych
oczyszczalni.
10) Wnioski wynikające z aktualnych aktów prawnych:
- uwzględnienie w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Jodłownik
aktualnych przepisów i rozporządzeń przy formułowaniu zasad polityki przestrzennej.
4.2.2. Określenie przydatności poszczególnych terenów dla rozwoju
różnych form użytkowania.
Analiza warunków naturalnych, ocena stanu i zmian zachodzących w środowisku oraz
prognozy
wynikające
administracyjnych,
z
przesłanek
umożliwiły
dotyczących
określenie
rozwoju
przydatności
Jodłownik dla określonych funkcji.
108
przedmiotowych
poszczególnych
jednostek
terenów
Gminy
W obrębie tych terenów należy wskazać strefy koncentracji, takie jak –
1)
strefa osadnictwa nierolniczego obejmująca:
a) tereny zabudowy jednorodzinnej i usługowej,
b) tereny koncentracji usług i mieszkalnictwa jednorodzinnego,
c) tereny aktywizacji gospodarczej dla lokalizacji obiektów produkcji pozarolniczej,
d) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, zagrodowej i usługowej,
e) tereny zabudowy jednorodzinnej,
f)
inne tereny wielofunkcyjne;
2) strefa rekreacyjna, obejmująca:
a) tereny rekreacji indywidualnej,
b) tereny rekreacji zbiorowej,
c) tereny agroturystyki,
d) tereny sportu,
e) inne tereny wielofunkcyjne;
3) strefa trwałego użytkowania rolniczego, obejmująca:
a) tereny produkcji rolnej i przetwórstwa rolno-spożywczego (rolniczo-osadnicze),
b) tereny aktywizacji gospodarczej dla lokalizacji obiektów produkcji rolniczej ,
c) tereny kompleksów łąkowych chronionych (bez prawa zabudowy),
d) tereny kompleksów rolnych chronionych (bez prawa zabudowy),
e) inne tereny wielofunkcyjne;
4) strefa trwałego użytkowania leśnego, obejmująca:
a) kompleksy leśne w obrębie lasów gospodarczych,
b) kompleksy leśne w obrębie lasów chronionych,
c) tereny rolne przeznaczone do zalesienia oraz z dopuszczeniem zalesienia,
d) tereny zadrzewień,
e) inne tereny wielofunkcyjne.
4.2.3. Tereny, których użytkowanie i zagospodarowanie, z uwagi na cechy
zasobów i ich rolę w strukturze przyrodniczej obszaru, powinno być
podporządkowane
ochronie
środowiska
dla
zapewnienia
prawidłowego
funkcjonowania
i
zachowania
różnorodności
biologicznej, w tym tereny szczególnej ochrony:
a) koncentracje form morfologicznych (liczne jary, wąwozy, dolinki) zagospodarowane licznymi
gatunkami flory i fauny – (chronionymi) oraz mało-powierzchniowymi zespołami leśnymi –
109
pełniącymi funkcje ochronne,
b) w obrębie i otoczeniu zespołów dworsko-parkowych, dawnych folwarków, cmentarzy,
c) stanowiska archeologiczne,
d) obiekty z ewidencji zabytków wpisane do rejestru zabytków,
e) obiekty z ewidencji zabytków.
4.2.4.
Ograniczenia wynikające z konieczności ochrony zasobów
środowiska oraz występowania zagrożeń i uciążliwości środowiska.
1) Tereny ochrony wartościowych zasobów środowiska:
- tereny rolne otwarte (bez zabudowy) wraz z cennymi kompleksami rolnymi i glebami klas III
i IV, na których należy – w miarę możliwości - ograniczyć wszelką działalność inwestycyjną.
2) Tereny występowania zagrożeń środowiska –
a) wewnętrzne:
- kompleksy rolne, gdzie brak kompleksowego systemu kanalizacyjnego i wodociągowego
wpływa na powstawanie zanieczyszczeń wielkoobszarowych;
b) zewnętrzne:
-
ponadlokalny korytarz magistrali 110 kV, wobec którego należy uwzględnić strefy ochronne
(bezpieczeństwa) wynikające z obowiązujących przepisów odrębnych oraz uzgodnień
z właściwymi instytucjami.
3) Tereny występowania uciążliwości środowiska:
a) zagrożenia osuwiskowe w obrębie terenów o dużych spadkach i silnej erozji oraz
w otoczeniu brzegowym jarów i wąwozów;
b) zagrożenia zalaniem wodami powodziowymi oraz podtopieniem w dolinach głównych oraz
w obrębie lokalnych potoków (na obszarze Gminy występują obszary nie obwałowane,
narażone na niebezpieczeństwo powodzi i podtopienia, określone na podstawie danych
historycznych, dla których do chwili obecnej nie zostało sporządzone przez RZGW
specjalistyczne „Studium” z tego zakresu);
c) tereny wymagające szczególnej ochrony przed hałasem:
- tereny pod zabudowę mieszkaniową,
- tereny na cele rekreacyjno- wypoczynkowe,
- tereny pod budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,
- tereny na cele mieszkaniowo-usługowe;
110
d) dla terenów cmentarzy czynnych obowiązują strefy sanitarne:
III – 500 m od terenu założenia
II - 150 m od terenu założenia,
I - 50 m od terenu założenia;
e) obowiązuje przestrzeganie ograniczeń w obrębie występujących stref ochronnych
(bezpieczeństwa) sieci i
urządzeń elektroenergetyki; lokalizacja obiektów w rejonie
przebiegu sieci oraz stacji energetycznych winny odpowiadać wymogom bezpieczeństwa –
zgodnie z obowiązującymi przepisami.
4.2.5. Planowane wskaźniki wykorzystania terenów.
1) Dla strefy rolniczo-leśnej określa się następujące wskaźniki wykorzystania terenów:
a) powierzchnia zabudowy - max 70% pow. terenu inwestycji (działki budowlanej),
b) powierzchnia biologicznie czynna - min 20% pow. terenu inwestycji (działki
budowlanej),
2) Dla strefy rolniczo-osadniczej określa się następujące wskaźniki wykorzystania
terenów:
a) powierzchnia zabudowy – max70% pow. terenu inwestycji (działki budowlanej),
b) powierzchnia biologicznie czynna - min 20% pow. terenu inwestycji (działki
budowlanej),
3) Dla strefy osadniczej mieszkaniowo-usługowej określa się –
a) wskaźniki wykorzystania terenów MU – koncentracji zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej, zagrodowej oraz usługowej:
budowlanej),
- powierzchnia biologicznie czynna min - 30% pow. terenu inwestycji
111
b) wskaźniki wykorzystania –
- terenów MN – zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
- terenów MN, U zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz usługowej,
- terenów MN, UTL zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oraz
turystyczno-letniskowej,
- terenów MN, U, UTL zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, usługowej
oraz turystyczno-letniskowej:
budowlanej),
- powierzchnia biologicznie czynna - min 30% pow. terenu
inwestycji (działki budowlanej),
c) wskaźniki wykorzystania terenów U – usług wielobranżowych:
budowlanej),
d) wskaźniki wykorzystania terenów usług publicznych:
budowlanej),
e) ośrodki kultury sakralnej (m.in. kościoły) oraz inne nietypowe obiekty architektury
współczesnej (amfiteatry, pawilony wystawowe i inne) – w zależności od rozwiązań
architektonicznych - bez ograniczeń wykorzystania terenu, wskaźniki z dostosowaniem do
warunków lokalnych.
4) Dla strefy osadniczej - produkcyjnej określa się a) wskaźniki wykorzystania:
- terenów produkcji pozarolniczej P,
- terenów produkcyjno-usługowych PU,
- terenów produkcyjno-usługowych oraz obsługi rolnictwa PU, RU:
112
budowlanej),
b) wskaźniki wykorzystania terenów produkcji rolniczej RU:
budowlanej),
- intensywność zabudowy - max 0,6.
5) Dla strefy osadniczej - rekreacji określa się:
a) wskaźniki wykorzystania terenów turystyki UT:
budowlanej),
b) wskaźniki wykorzystania terenów turystyczno-letniskowych UTL:
c) Wskaźniki wykorzystania terenów US:
- w dostosowaniu do projektowanej funkcji i wymagań technologicznych.
d) Wskaźniki wykorzystania terenów zieleni urządzonej:
- pow. zabudowy obiektów kubaturowych – max 10% powierzchni terenu
w liniach rozgraniczających,
- pow. urządzeń nie kubaturowych – max 40% powierzchni terenu
w liniach rozgraniczających.
113
6) Na terenach nie zainwestowanych i przeznaczonych do zabudowy, nie wymienionych w pkt
1)-5), w szczególności na terenach o przeznaczeniu wielofunkcyjnym oraz na terenach
zainwestowanych,
dopuszcza
się
stosowanie
wskaźników
wykorzystania
terenów
z dostosowaniem do warunków lokalnych, rozwiązań funkcjonalnych i technologicznych.
7) Wskaźniki określone w podpunktach 1)-5) mogą być modyfikowane w miejscowych planach
4.3. Zakres części graficznej „Studium”:
1)
rysunek Studium nr 1 „Uwarunkowania rozwoju Gminy – zagospodarowanie terenów,
zasoby środowiska”,
i kształtowanie środowiska”,
4) rysunek Studium nr 4 „Kierunki rozwoju Gminy” – infrastruktura techniczna”.
4.4. Wykaz zabytków i stanowisk archeologicznych.
4.4.1. Obiekty z ewidencji zabytków wpisane do rejestru zabytków.
i z XX w.,
f) opatówka,
h) mur klasztorny,
j) park klasztorny,
k) staw klasztorny,
114
4.4.2. Obiekty z ewidencji zabytków wraz z obiektami wpisanymi do rejestru
zabytków.
1) wieś Góra Świętego Jana :
- E1 - zespół kościelny p.w. św. Jana Chrzciciela,
- E3 - plebania.
2) wieś Janowice:
wł. J. Trzupek,
wł. St. Zając,
115
- E13- kapliczka z XIX w., kam.-drew., przy domu nr 8, wł. M. Tabor;
4) wieś Kostrza:
- E1 - kościół,
116
wł. St. Kutaj,
6) wieś Mstów:
7) wieś Pogorzany:
wł. J. Cygal,
- E6 - dom nr 95, mur., z 1900 r., wł. K. Zawiślak,
8) wieś Sadek:
9) wieś Słupia:
- czworaki,
117
- E7 - cmentarz z okresu I wojny światowej;
wł. J. Dudek,
- E22- dom nr 44, mur., 4 ćw. XIX w., wł. Fr. Gabrzycki.
- E23 - zespół kościelno-klasztorny, wpisany do rejestru zabytków Ks. A – 115,
- E24 - cmentarz z kapliczką z okresu I wojny światowej w gminnej ewidencji zabytków;
11) wieś Szyk:
- E5 - dawny dwór,
118
wł. B. Rutka,
119
- E15- kapliczka przy drodze z Jodłownika
4.4.3. Wykaz stanowisk archeologicznych.
1. Stanowisko archeologiczne o szczególnej wartości poznawczej:
- Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Słupia (Folwark):
stanowisko nr 17 – grodzisko, XII – XIV w., zbocze wzgórza „Zamczysko”.
2. Stanowiska archeologiczne o wartości poznawczej:
1) Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Szczyrzyc (Abramowice):
stanowisko nr 5 - ślad osadnictwa – późny okres rzymski i nowożytny.
2) Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Góra Św. Jana:
stanowisko nr 15 – osada.
3) Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Janowice:
stanowisko nr 1 - ślad osadnictwa – późny okres rzymski,
stanowisko nr 6 - ślad osadnictwa – prehistoria, wczesne średniowiecze,
stanowisko nr 12 - ślad osadnictwa – neolit, wczesne średniowiecze, okres nowożytny.
4) Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Jodłownik:
stanowisko nr 5 - ślad osadnictwa – neolit, wczesne średniowiecze,
stanowisko nr 7 - ślad osadnictwa – późny okres rzymski.
5) Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Kostrza (Na Działki):
stanowisko nr 8 - ślad osadnictwa – późny okres rzymski, średniowiecze,
stanowisko nr 9 - ślad osadnictwa – średniowiecze,
stanowisko nr 10 - osada – późny okres rzymski.
6) Indeks stanowisk obszaru 107 – 59 – wieś Krasne – Lasocice:
stanowisko nr 41 - osada – średniowiecze, nowożytny,
stanowisko nr 42 - osada – późne średniowiecze,
stanowisko nr 43 - osada – okres rzymski, późne średniowiecze,
120
stanowisko nr 44 - osada – neolit, okres przedrzymski (lateński), okres nowożytny,
stanowisko nr 45 - osada – neolit, okres rzymski, późne średniowiecze.
7) Indeks stanowisk obszaru 107 – 59 – wieś Słupia:
stanowisko nr 39 - osada – neolit, późne średniowiecze,
stanowisko nr 40 - osada – neolit, późne średniowiecze.
8) Indeks stanowisk obszaru 108 – 59 – wieś Szczyrzyc:
stanowisko nr 2 - ślad osadnictwa – okres noworzymski, średniowiecze,
okres nowożytny,
stanowisko nr 3 - osada – prehistoria, średniowiecze i okres nowożytny.
121

Uchwała w sprawie zmiany studium

Transkrypt

Podobne dokumenty

SZKIC TERENU OŚRODEK SZKOLENIOWO WYPOCZYNKOWY

Formularz terenowy

Pobierz artykuł - odkryj Beskid Wyspowy

Wszystkim mieszkańcom naszej gminy składam

Wniosek o dokonanie zmiany przeznaczenia terenu w miejscowym

zał nr 8 wskazania do studiów i mpzp

655 - przylipiak - kinobezposrednie T2 _sklad.indd

ogłoszenie - Wadowickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji

Dnia 28 stycznia 2015 r. (środa) Godz. 13.30 Miejsce: siedziba

Projekt domu: WB MS-15