Nr wniosku: 172045, nr raportu: 12985. Kierownik (z rap.): dr Anna

Nr wniosku: 172045, nr raportu: 12985. Kierownik (z rap.): dr Anna Bartkiewicz
Powstawanie masywnych gwiazd jest jednym z ważniejszych zagadnień współczesnej astrofizyki. To masywne gwiazdy
kończą swój żywot jako supernowe, czy czarne dziury, a więc biorą udział w ekstremalnie energetycznych zjawiskach w
Wszechświecie. Ich znaczna odległość od nas, ukrycie w gęstych obłokach molekularnych oraz szybkość ewolucji
utrudniają poznawanie ich kolejnych etapów narodzin. "Podgląd" takich obiektów możliwy jest na falach w zakresie
podczerwieni oraz radiowym. Okazuje się, że fale o długości 5 cm (6.7 GHz) emitowane są od cząsteczek metanolu
(CH3 OH) na zasadzie wzmocnienia maserowego w pobliskich rejonach od powstającej gwiazdy. Powstają w chmurach o
rozmiarach rzędu kilku jednostek astronomicznych i są obszarami najmniejszymi i najbliższymi gwieździe, jakie możemy
poznawać w rejonach narodzin masywnych gwiazd.
Obserwacje radioteleskopem niosą ciekawe odkrycia. Niektóre obiekty maserowe wykazują okresową zmienność. Zaś
taki charakter zmienności wskazuje, iż zachodzi periodyczne zjawisko wpływające na maser. Używając 32 m
radioteleskopu Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu odkryto pięć obiektów z periodycznie
zmieniającymi się liniami widmowymi. Ich różnorodność wskazuje, że model wiatrów zderzeniowych w podwójnym
systemie gwiazd nie jest jedynym wytłumaczeniem zjawiska.
Obserwacje z użyciem kilku radioteleskopów ulokowanych w Europie (http://www.evlbi.org/) umożliwiły wykonanie po
raz pierwszy map z najwyższą możliwą dzisiaj rozdzielczością kątową ponad 60 obszarów wykazujących taką emisję
maserową metanolu. Trudno odnieść uzyskane obrazy do danych w innych zakresach fal promieniowania
elektromagnetycznego ze względu na ich wiele razy słabszą rozdzielczość kątową i czułość. Jednakże zarejestrowane
struktury umożliwiają nam modelowanie i próbę odpowiedzi na pytanie: "Co dzieje się wokół centralnej gwiazdy, czy
maser związany jest z dyskiem bądź torusem molekularnym czy wypływem?". W przypadku jednego obiektu, który
wykazał nietypową pierścieniową strukturę emisji powtórzono obserwacje po 9 latach. Zarejestrowano przesunięcia się
chmur maserowych z prędkością 2,7 km/s. Ich ukierunkowanie wskazuje, że centralny obiekt musi napędzać wypływ.
Jasność linii maserowych i technika interferometrii wielkobazowej umożliwia wyznaczanie odległości do gwiazd na
poziomie do kilku czy też kilkunastu kpc (bessel.vlbi-astrometry.org). Tym samym rozszerza nasze pole widzenia naszej
Galaktyki i pozwala poznać jej strukturę, mimo iż patrzymy na Nią od środka.