Darmowy fragment www.bezkartek.pl

t
en
m
g l
fra tek.p
y
ow zkar
m
e
r
Daww.b
w
W serii ukazały się ostatnio:
Swietłana Aleksijewicz Wojna nie ma w sobie nic z kobiety
Wojciech Tochman Dzisiaj narysujemy śmierć
Jean Rolin I ktoś rzucił za nim zdechłego psa
Liao Yiwu Prowadzący umarłych. Opowieści prawdziwe.
Chiny z perspektywy nizin społecznych
Francisco Goldman Sztuka politycznego morderstwa, czyli kto zabił biskupa
Marcin Michalski, Maciej Wasielewski 81:1. Opowieści z Wysp Owczych
Jennie Dielemans Witajcie w raju. Reportaże o przemyśle turystycznym
Mariusz Szczygieł Niedziela, która zdarzyła się w środę
Paweł Smoleński Pochówek dla rezuna (wyd. 2 rozszerzone)
Jean Hatzfeld Nagość życia
Walerij Paniuszkin Dwanaścioro niepokornych.
Portrety nowych rosyjskich dysydentów
Barbara Demick Światu nie mamy czego zazdrościć.
Zwyczajne losy mieszkańców Korei Północnej
Filip Springer Miedzianka. Historia znikania
Ewa Winnicka Londyńczycy
Lidia Ostałowska Farby wodne
Paweł Smoleński Izrael już nie frunie (wyd. 3 rozszerzone)
Necla Kelek Słodko­‑gorzka ojczyzna. Raport z serca Turcji
Jacek Hugo­‑Bader Dzienniki kołymskie
Jean Hatzfeld Sezon maczet
Stig Dagerman Niemiecka jesień. Reportaż z podróży po Niemczech
Jerzy Haszczyński Mój brat obalił dyktatora
Ed Vulliamy Ameksyka. Wojna wzdłuż granicy
Günter Wallraff Z nowego wspaniałego świata
Ketil Stensvik Østli Policjanci i złodzieje
Katarzyna Surmiak-Domańska Mokradełko
Andrzej Dybczak Gugara
Swietłana Aleksijewicz Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości
Anna Bikont My z Jedwabnego (wyd. 2 poprawione)
Paweł Smoleński Irak. Piekło w raju (wyd. 2 poprawione)
Lidia Ostałowska Cygan to Cygan (wyd. 2 rozszerzone)
William Dalrymple Dziewięć żywotów.
Na tropie świętości we współczesnych Indiach
Mateusz Marczewski Niewidzialni (wyd. 2 poprawione)
Lidia Ostałowska Bolało jeszcze bardziej
Igor T. Miecik 14 : 57 do Czyty. Reportaże z Rosji
Marcin Kącki Lepperiada
Peter Hessler Przez drogi i bezdroża. Podróż po nowych Chinach
Dariusz Rosiak Człowiek o twardym karku.
Historia księdza Romualda Jakuba Wekslera-Waszkinela
t
en
m
g l
fra tek.p
y
ow zkar
m
e
r
Daww.b
w
W serii ukażą się m.in.:
Elisabeth Åsbrink W Lesie Wiedeńskim wciąż szumią drzewa
Swietłana Aleksijewicz Ostatni świadkowie. Utwory solowe na głos dziecięcy
Peter Godwin
Strach
Ostatnie dni Roberta Mugabe
Przełożył Paweł Lipszyc
t
en
m
g l
fra tek.p
y
ow zkar
m
e
r
Daww.b
w
Wszelkie powielanie lub wykorzystanie niniejszego pliku elektronicznego
inne niż jednorazowe pobranie w zakresie własnego użytku stanowi naru‑
szenie praw autorskich i podlega odpowiedzialności cywilnej oraz karnej.
Tytuł oryginału angielskiego THE FEAR: THE LAST DAYS OF ROBERT MUGABE
Projekt okładki AGNIESZKA PASIERSKA / PRACOWNIA PAPIERóWKA
Fotografia na okładce © by ROBIN HAMMOND / PANOS PICTURES /
CZARNY KOT
Copyright © 2010, PETER GODWIN
All rights reserved
Copyright © for the Polish edition by WYDAWNICTWO CZARNE, 2013
Copyright © for the Polish translation by paweł lipszyc, 2013
t
en
m
l
rag k.p
Redakcja katarzyna wołowiec y f rte
owdanuta
Korekta Joanna mika-orządała,
zka porębska / d2d.pl
e
rm
Projekt typograficzny i redakcja
techniczna
ROBERT OLEŚ / d2d.pl
b
a
D ww.
ISBN 978-83-7536-595-5
w
Cena: 31,90 zł
Książkę tę poświęcam tym mieszkańcom Zimbabwe, którzy
żyli w stanie ciągłego zagrożenia, zostali ranni lub zabici
w walce o wyzwolenie się spod dyktatury. Oby ich ofiara
nie została zapomniana.
t
en
m
g l
fra tek.p
y
ow zkar
m
e
r
Daww.b
w
t
en
m
g l
fra tek.p
y
ow zkar
m
e
r
Daww.b
w
„Nauczyłem się, że odwaga nie jest brakiem strachu, ale
triumfem nad nim. Człowiekiem odważnym nie jest ten,
kto nigdy się nie boi, ale ten, kto pokonuje strach”.
Nelson Mandela
t
en
m
g l
fra tek.p
y
ow zkar
m
e
r
Daww.b
w
Zimbabwe
mozambik
bezi
Zam
zambia
jezioro Cahora Bassa
Kariba
jez
ior
oK
ar
ib
a
Zambezi
Wodospady
Wiktorii
Karoi
Mhangura
t
en
Myurwi
m
ag k.pl
frChinhoy
e
y
w kart KutamaHarare
o
rm ez
Daww.b
w
Park
Narodowy
Hwange
Mount Darwin
Kotwa
Mutoko
Nyanga
Chivu
Gweru
Masvingo
Marange
Chimanimani
Chipinge
Wielkie Zimbabwe
Bulawayo
Mutare
Bvumba
Buhera
(ruiny miasta)
Kezi
botswana
Savé
Rezerwat
Doliny Savé
Chiredzi
Bhalaghwe
Beitbridge
100 mil
200 kilometrów
Limpopo
republika
południowej afryki
Płn.
W poszukiwaniu nieba
Moja matka leży w łóżku i próbuje dostrzec niebo. Przekrzywia­
jąc głowę pod pewnym kątem, ma nadzieję ujrzeć jego skrawek
w wysoko położonym, wąskim fragmencie okna. Mimo to wi­
dzi tylko czerwone cegły sąsiedniego domu. Pokonana, opada
na poduszkę i wsłuchuje się w warkot samolotów kołujących
nad północnym Londynem przed podejściem do lądowania na
t
lotnisku Heathrow. Zresztą to bez znaczenia,
bo posępne, tępo
en
m
l
g
p
a
metaliczne niebo bardziej przypomina
pokrywę
kanału niż fir­
.
fr tek
y
r
mament. Inaczej niż afrykańskie
niebo,
do
jakiego
matka przy­
ow zka
m
e
r
wykła w ciągu minionych
pięćdziesięciu lat. Tamto zapamiętała
Daw
w.b Nocą zamieniało się w rozgwież­
jako strzelistą katedrę
błękitu.
w
dżone okno na wszechświat. W porze deszczowej miękkie ko­
wadła cumulonimbusów piętrzyły się przed dramatem deszczu.
Tutaj deszcz ma niewiele dramatyzmu. Zazwyczaj nie sposób
stwierdzić, skąd przyszedł, nawet jeśli widziało się niebo. Teraz
jednak matka wie, że znowu pada, bo słyszy mokry świst opon
samochodów na jezdni.
Dojmująco tęskni za Afryką, ale jest wdzięczna, że znajduje
się właśnie tutaj. Jej wdzięczność rozciąga się także na radiowy
Kanał Czwarty, gdzie ludzie nawet spory prowadzą tak rozumnie.
Matka czuje wdzięczność wobec miłych pracowników biblio­
teki Camden za dostarczanie lektur (gustuje w biografiach oraz
książkach historycznych). Wdzięczna jest też Stowarzyszeniu
Uchodźców Żydowskich, które dostarcza jej posiłki, chociaż
jest córką pastora i tylko wdową po Żydzie. Szczególnie lubi
9
potrawkę z jagnięciny i ciasto czekoladowe, bo przypomina to,
które piekła jej matka.
Matka jest wdzięczna, że nie umieszczono jej w domu starców,
przesyconym wonią gotowanej kapusty i środków dezynfekcyj­
nych, gdzie obojętna obsługa pracuje za grosze. Wdzięczna też
jest za to, że mieszka z rodziną: córką Georginą i siedmiolet­
nią wnuczką Xanthe. Trzy pokolenia kobiet z rodu Godwinów
w jednym ciasnym mieszkaniu próbują optymalnie wykorzystać
warunki życiowe, które uległy radykalnej zmianie.
Mama za sobą ma długie, niezwykłe życie. W hrabstwie Kent,
będąc jeszcze dzieckiem, oglądała na niebie spektakl Bit­­wy
o Ang­­lię. Służąc w marynarce wojennej w Dover, często znaj­
dowała się pod ostrzałem niemieckich dział z Calais. Jako le­
karka w Zimbabwe prowadziła kolonie trędowatych i szpitale
dla gruźlików, szczepiła tysiące ludzi, ratowała życie drugim
bliźniakom, trzymała za ręce pacjentów umierających na nową
chorobę zwaną AIDS, kiedy inni nie chcieli się do nich zbliżać.
Przeżyła wojnę partyzancką, straciła w niej najstarszą córkę.
t
Będąc już w podeszłym wieku, ponownie
en poczuła, że ma zła­
m
g .pl budowie poświę­
mane serce. System opieki zdrowotnej,
k
fra tektórego
y
r
ciła życie, legł w gruzach. Straciła
dom,
oszczędności, przyjaciół
w
a
o k
rm.bez odchodzi jej mąż. Postanowiła,
i psy. Patrzyła, jak długo,aboleśnie
D ww
że nie da się oszukać śmierci.
w
Matka pokazuje mi dokument, który opracowała. To żywy
testament, przemianowany, niczym chimeryczna gwiazda popu,
na Decyzję z wyprzedzeniem – dawniej żywy testament. Formu­
larz uzyskała od organizacji Godne Umieranie, której motto
brzmi: „Twoje życie, twój wybór”. Zakreśliła rubryki, rezygnując
z leczenia na wypadek, gdyby zapadła na nieuleczalną chorobę,
w poważny sposób utraciła władze umysłowe, co wiązałoby się
z potrzebą sztucznego podtrzymywania życia, albo gdyby trwale
straciła przytomność.
Do opcji przewidzianych urzędowo matka dodała własny aka­
pit, starannie wypisany zamaszystym pismem lekarki. Opierając
się na bogatym doświadczeniu opiekunki paliatywnej w Afryce,
które próbowała przywołać w pamięci, rezygnowała z leczenia jej
na wszystkie okropne dolegliwości starych, umierających ludzi:
10