po alkohol?

1
2
Dlaczego sięgajq po alkohol?
Skuteczne przeciwdziałanie zjawisku picia alkoholu przez osoby niepełnoletnie wymaga szczegółowego rozpoznania ich motywacji, precyzyjnej odpowiedzi na pytanie:
dlaczego sięgają po alkohol?
Przede wszystkim sprzyjają temu szybkie i głę­
bokie zmiany w sferze psychicznej i emocjonalnej charakterystyczne dla okresu dojrzewania
i przechodzenia w wiek tzw, wczesnej dorosłości
obejmujący przedział 15-16 lat. To okres buntu,
poszerzania pola niezależności, chęci samodzielnego decydowania o sobie i swoich działaniach,
Bardzo często na zasadzie sprzeciwu wobec zaleceń rodziców czy szkoły, na przekór im, Powszechne w tym wieku staje się zjawisko "sięgania po
zakazany owoc",
Młodzi
ludzie sięgają po napoje alkoholowe
w różnych sytuacjach życiowych i z różnych powodów, Dość powszechne jest w tym wieku poczucie
samotności, brak umiejętności radzenia sobie ze
stresem, czy z negatywnymi emocjami. Alkohol
traktująjak eliksir terapeutyczny,
3
Piją
ci, którzy nie
mogą porozmawiać
ze swoimi rodzicami, znajomymi lub zwyczajnie nie
potrafią poprosić o pomoc. Żyją wosobnym, samotnym świecie swoich problemów i wydaje
im się, że nic nie zmieni się na lepsze. Jedynym jasnym punktem w ich życiu staje się
moment po wypiciu, gdy ich myślenie i emocje zostają zaburzone, dając poczucie ulgi i wytchnienia. Problemy wówczas znikają lub jawią się jako zupełnie nieistotne. Oczywiście
chwilowo, bo przecież alkohol żadnego z nich nie rozwiązuje.
Powodem picia może być także fakt, iż alkohol dodaje odwagi. Związane jest to z osłabie­
niem mechanizmów samokontroli, która zjednej strony pomaga prawidłowo funkcjonować
społecznie, z drugiej zaś hamuje zachowania spontaniczne, które często odzwierciedlają
rzeczywiste potrzeby. Osoby nieśmiałe, ogarnięte różnego rodzaju lękami, którym trudno
jest zaistnieć wśród rówieśników, "wyluzowują się", przestają odstawać od kolegów, nie
czują się gorsi, mają śmiałość wyznać komuś miłość, zaprosić do tańca, czy na randkę.
Taka metamorfoza daje niezwykłe
wzmocnienie i, niestety, staje się
podstawą pojawienia się potrzeby
powtarzania, czyli ponownego picia. Jeśli młody człowiek raz poczuje
się królem, trudno mu potem pogodzić się z rolą anonimowego członka
królewskiego dworu.
ludzi wpływ mają
z życia przykłady. Wielokrotnie od dziecka obserwują
zachowania dorosłych, nierzadko
swoich rodziców, którzy wiążą specjalne okazje z piciem alkoholu.
Dzieci, a potem nastolatki zapamię­
tują, że napięta na co dzień mama
jest wyluzowana, gdy wypije, a tatę
najlepiej prosić o kieszonkowe zaraz po tym,jak opróżni trzecie piwo.
Na picie
młodych
także wzięte
Bardzo ważna jest również moda na picie. Wchodząc w grupę rówieśniczą, która ma silny wpływ na ich zachowania, młodzi szybko orientują się, że bycie pijanym jest częścią
społecznej tożsamości. Wszyscy wokół nich sięgają po alkohol jako element zabawy, więc
odmówienie alkoholu wymaga niezwykle silnych uwewnętrznionych wartości i asertywnej
postawy. Skrypt dobrej zabawy niemal zawsze zawiera punkt "picie alkoholu".
4
Czym to grozi?
Sięganie po alkohol przez osoby niepełnoletnie owocuje negatywnymi skutkami dla ich
zdrowia oraz rozwoju psychofizycznego.
Alkohol nie tylko niszczy zdrowie, ale także - a nawet przede wszystkim - negatywnie
wpływa na ogólny rozwój nastolatka, w tym emocjonalny i społeczny. Picie przez dłuższy
czas może spowodować rozległe zmiany w mózgu. Alkohol wpływa na funkcjonowanie poszczególnych ośrodków mózgowych, zmieniając aktywność znajdujących się tam receptorów. Zaburza zatem pracę neuroprzekaźników i ich wzajemnego oddziaływania. Ogranicza
zdolność uczenia się, zapamiętywania i logicznego rozumowania. Jest źródłem trudności
wnauce i przeszkadza wdalszej edukacji i karierze zawodowej.
Dzieciństwo
i okres dorastania to czas kształtowania
pojawiania planów i marzeń. Wizja
świata pod wpływem alkoholu jest jednak zafał­
szowana, a obraz siebie zniekształcony. Budowanie planów i podejmowanie ważnych decyzji nie ma
zatem odniesienia do rzeczywistości, w konsekwencji
konfrontacja z realną sytuacją staje się źródłem frustracji i rozczarowań. Niejednokrotnie młodzi, inteligentni ludzie rezygnują z ambitnych celów i marzeń,
a czas, który powinien być okresem intensywnego nabywania wiedzy i doświadczeń,jest marnowany.
się osobowości,
Młodzi uczą się kojarzyć przyjemne stany z alkoholem.
Staje się to także wyuczonym sposobem reagowania
na negatywne emocje i trudne sytuacje. Zamiast doskonalić mechanizmy samokontroli emocjonalnej i zachowania, zamiast nabywać konstruktywne sposoby
radzenia sobie z konfliktami i korzystać z nich, traktują picie jako najlepszy sposób rozładowania emocji.
-
Polepszenie nastroju dzięki alkoholowi jest proste i szybkie. Znika zatem jakakolwiek
motywacja, by zmieniać i rozwijać swoje życie w inny sposób. Sporadyczne myśli o tym, że
może lepiej to robić bez użycia alkoholu, zostają natychmiast wyparte przez mechanizm
chorobowy zwany systemem iluzji i zaprzeczeń. Jest on niezwykle pomocny w utrzymaniu
uzależnienia i izolowaniu młodego człowieka od rzeczywistości.
5
Rola rodziny i wychowania w niej
Według zgodnej opinii
psychologów rozwojowych
i społecznych rodzina i sposób jej funkcjonowaniajest jednym z kluczowych czynników zarówno
sprzyjających, jak i przeciwdziałających zjawisku
picia alkoholu przez małoletnich. Badania amerykańskie wykazują, iż dzieci wychowujące się
w rodzinach, wktórych jedno (lub oboje) z rodziców nadużywa alkoholu są do 10 razy bardziej
skłonne do wczesnego sięgania po alkohol.
Niezależnie od takich, ocierających się często o patologię, zjawisk rodzina jest szczególnie
predestynowana to tego, by chronić nieletnich przed wczesnym piciem. Jak powinna funkcjonować, by skutecznie realizować to zadanie? Poniżej zestaw podstawowych zaleceń dla
Rodziców. Warto wziąć sobie do serca ten katalog rodzicielskich zachowań, które mogą
wnajbardziej efektywny sposób zapobiec sięganiu przez dzieciaki po alkohol. Rodzice, to
Wasze zadanie!
OKIEM EKSPERTA
MAŁGORZATA OHME
/..;
psycholog rozwojowy, psychoterapeuta dziecięcy i rodzinny,
wykładowca Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej wWarszawie.
1. Nie musicie mieć dowodów na to, że Wasze dziecko pije, aby zacząć z nim rozmawiać
o alkoholu.
2. Ustalcie z nim jasne zasady dotyczące alkoholu. Powiedzcie, jakie
złamania zasad. Spiszcie kontrakt i podpiszcie się pod nim.
będą
konsekwencje
3. Pogadajcie z dzieckiem o ryzyku związanym z piciem alkoholu. Zapytajcie, co ono wie na
ten temat, poszukajcie razem informacji. Spiszcie najważniejsze punkty i powieście kartkę
wwidocznym miejscu, np. na lodówce.
6
4. Podajcie dziecku przykłady znanych osób, które zniszczyły sobie życie i karierę przez
alkohol. Poczytajcie wspólnie ich biografie. Porozmawiajcie o nich.
5. Nie pytajcie o zachowania znajomych na imprezie, bo zapewne dziecko ze strachu, że
zabronicie mu wychodzić, i tak nic ci nie powie. Mówcie o tym, o czym wiecie i podkreślcie,
że rozumiecie,jaktrudno jest czasem odmówić picia alkoholu wtakich "zabawowych" okolicznościach. Porozmawiajcie o tym,jak Wasze dziecko może zachować się wsytuacji, gdy
na imprezie zetknie się z alkoholem: jak
odmówić, jak inaczej umilić sobie zabawę
robiąc np. koktajle bezalkoholowe.
6. Mówcie o wzajemnym zaufaniu. Zadeklarujcie, iż zdajecie sobie sprawę, że ani
Wasze dziecko, ani Wy nie chcecie stwarzać sytuacji, w której będziecie musieli
stosować nadmierną kontrolę. Zapewnijcie swoje dziecko, że mu ufacie i że to poczucie zaufania między Wami jest bardzo
ważne. Porozmawiajcie o tym, jak trudno
jest zbudować zaufanie i jak łatwo je
zniszczyć.
1.
jako rodzice jesteście dla swojego dziecka przykładem.
Nie nadużywajcie alkoholu w obecności
dziecka i nie pokazujcie mu, że zabawa
musi być związana z piciem alkoholu.
Pamiętajcie, że
B. Rozmawiajcie ze swoim dzieckiem. Nie tylko o alkoholu, ale o tym co dzieje się wjego
na bieżąco. Jeśli coś Was niepokoi, porozmawiajcie o tym najpierw
z dzieckiem, potem zapytajcie nauczycieli, czy coś złego nie dzieje się w szkole. Jeśli
macie dobre kontakty ze znajomymi Waszego dziecka, zapytajcie także ich.
życiu. Bądźcie
9. Zawsze zwracajcie uwagę na postawę,jaką przyjmujecie w rozmowie z dzieckiem. Nie
oskarżajcie, nie atakujcie, bądźcie zawsze po stronie Waszego dziecka. Nawet wówczas, gdy popełnia błędy. Tylko wtedy będziecie mieli szansę do niego dotrzeć. Ono
musi wiedzieć, że jeśli coś złego się dzieje, to Wy jesteście pierwszymi osobami, które
można poprosić o pomoc i od których tę pomoc uzyska w każdej sytuacji.
-
7
~'4
OKIEM EKSPERTA
I!teb
Rozmowa z Naczelnikiem Wydziału ds. Nieletnich,
Patologii i Profilaktyki Biura Prewencji Komendy Głównej Policji.
Jak z punktu widzenia Policji wygląda problem spożywania alkoholu przez osoby niepeł­
noletnie?
Należy zauważyć, że zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu wsprawach nieletnich
spożywanie alkoholu w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, jeśli jest zachowaniem
powtarzalnym,jest jednym z przejawów demoralizacji nieletniego. Policja, ujawniając osobę nietrzeżwą, która nie ukończyła 1B. roku życia, po wykonaniu stosownych czynności,
przekazują sprawę do sądu rodzinnego. Wprzypadku stwierdzenia przez sąd nałogo­
wego używania alkoholu, może on orzec umieszczenie nieletniego wzakładzie leczniczym.
Od dwóch lat skala tego zjawiska wydaje się zmniejszać. Z czego może to wynikać?
Trudno autorytatywnie mówić o zmniejszaniu skali problemu. Jak wynika z policyjnych danych ujawniamy mniej osób nietrzeżwych, które nie ukończyły 1Blat. Jest to wynikiem licznych działań profilaktycznych i edukacyjnych podejmowanych m.in. przez Policję, w tym
skierowanych do sprzedawców napojów alkoholowych, jak np. kampania "Pozory mylą,
dowód nie" oraz małoletnich i ich rodziców.
Dlaczego stan nietrzeżwości u osoby nieletniej wydaje się szczególnie sprzyjać popełnia­
niu przestępstw najcięższej kategorii?
Alkohol powoduje zanik hamulców emocjonalnych, wyzwala agresję i dlatego jest istotnym
czynnikiem kryminogennym. Młody czŁowiek, który spożywa alkohol naraża się na podejmowanie działań niezgodnych z prawem, których później nie pamięta i nie jest w stanie
cofnąć czasu, choć nierzadko bardzo by tego chciał.
Czy Policja odnotowuje nasilanie się zjawiska tzw. picia na umór?
Dla Policji, wtym specjalistów ds. nieletnich, istotny jest sam fakt spożywania napojów alkoholowych przez osoby, które nie ukończyły 1Broku życia. Z całą stanowczością mówimy
"nie" takim zachowaniom, choćby były to najmniejsze ilości spożywanego alkoholu. Tzw.
picie na umór stwarza dodatkowo dla młodych ludzi poważne zagrożenie dla ich zdrowia
i życia oraz zwiększa ryzyko stania się ofiarą przestępstwa, wtym kradzieży, zgwałcenia,
pobicia, a także wypadku komunikacyjnego.
8
Nietrzeźwi
nieletni - skala zjawiska
Wkategoriach statystycznych skalę picia alkoholu przez osoby niepełnoletnie najlepiej
ilustrują dane gromadzone przez Policję. Kategoriami ujmowanymi w policyjnych statystykach jest liczba ujawnionych nietrzeźwych osób do 18 roku życia oraz liczba osób do 18
roku życia dowiezionych przez Policję do izb wytrzeźwień.
Poniższe wykresy pokazują. iż szczególne nasilenie zjawiska miało miejsce
w 2006-2008. Od dwóch lat liczba nietrzeżwych ujawnionych przez Policję
spada. przy czym w 2010 r. był to spadek znaczący - o 22% w stosunku do
2009 r. Podobnie rzecz ma się w przypadku liczby nieletnich dowiezionych
przez Policję do izb wytrzeżwień.
Liczba ujawnionych przez Policję nietrzeżwych osób do 18 roku życia
30 000
23747 24099
25 000
20 000
15 000
10 000
20758
9871 8796 10880
5 000
19252
16331
10763
15034
14507
0
2000
-
9
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Liczba osób do 18 roku życia odwiezionych przez Policją do izb wytrzeźwień
8 000
7533
7 000
6 000
5 000
3778
4 000
4382
3 000
3413
2 000
2777
3372
2396
2658
2682
1734
1 000
0
2000
Nietrzeźwi
Stan
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
nieletni a przestępczość
u osoby niepełnoletniej szczególnie sprzyja wzrostowi agrei jest źródłem zachowań patologicznych. Według danych Komendy Głów­
nej Policji w 2010 r. wśród przebadanych na stan trzeźwości nieletnich sprawców
czynów karalnych udział nietrzeźwych w wybranych kategoriach przestępstw
nietrzeźwości
sywności
przedstawiał się następująco:
udział nietrzeźwych
rodzaj
przestępslva
z~bójst\\'o
z~wałcenie
uszkodzenie rzeczY
przestępstwa przeciwko
flJnkcjonariuszornJlubUczn)'m
wśród
przebadanych nielełnich
------- 42,9%
------- 48,3%
------- 20,9%
------- 20,0%
10
11
12