docMonitoring zawodów nadwyżkowych i deficytowych za 2013 r.
download 
Reklamacja Transkrypt
Monitoring zawodów nadwyżkowych i deficytowych za 2013 r.
POWIATOWY URZĄD PRACY W ŻORACH RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE ŻORSKIM W 2013 ROKU Żory 2014 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP....................................................................................................................................3 2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW ................................................................ 4 3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW ............................................................... 8 4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH ..............................10 5. WNIOSKI .............................................................................................................................14 2 1. WSTĘP Zgodnie z art. 9, ust. 1 pkt 9 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy opracowywanie analiz rynku pracy, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zdań samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Analiza kierunków zmian zachodzących na lokalnym ryku pracy, pozwala na określenie odpowiednich kierunków szkoleń bezrobotnych w celu zwiększenia ich efektywności, usprawnia pracę poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych, ułatwia realizację programów aktywizujących dla osób bezrobotnych, a także usprawnia działania pośrednictwa pracy. Zebrane informacje pozwalają na przedstawienie zachodzących zmian dyrektorom lokalnych szkół, organom samorządowym oraz instytucjom szkoleniowym. Analizę przeprowadzono na podstawie zaleceń metodycznych do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych przekazanych przez Departament Rynku Pracy w Ministerstwie Gospodarki i Pracy. Zgodnie z pismem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej nr DRP-VII-4002-1-4-AM/14 z dnia 06.02.2014 r. niniejsze opracowanie jest częścią pierwszą – diagnostyczną raportu z monitoringu zawodów deficytowych za 2013 rok. Dane, które posłużyły do sporządzenia raportów obejmowały informacje z załącznika nr 2 i 3 do sprawozdania MPIPS-01 za 2013 r. Opracowanie składa się z trzech części. Pierwsza przedstawia strukturę bezrobocia powiatu żorskiego. Druga część określa sytuację na lokalnym rynku pracy w odniesieniu do ofert pracy. Trzeci zaś rozdział zawiera dane dotyczące struktury deficytu i nadwyżki zawodów w 2013 roku. Podstawowe definicje stosowane do monitoringu: Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych to proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno–zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów: szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego. Zawód deficytowy określa zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Zawód nadwyżkowy określa zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. 3 2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW 2.1. Bezrobotni wg zawodów Tabela T-I/P-1 Bezrobotni wg zawodów – bezrobotni ogółem (najliczniejsze zawody). Bezrobotni ogółem Nazwa zawodu Bez zawodu 244 Sprzedawca* 242 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 58 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 56 Robotnik budowlany 56 Prezes 42 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 40 Sprzątaczka biurowa 34 Pakowacz 34 Kucharz* 33 Kasjer handlowy 33 Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że najliczniejszą grupę w powiecie żorskim stanowią osoby nie posiadające żadnego zawodu. Wśród nich znajdują się zarówno osoby z wykształceniem średnim ogólnokształcącym jak i podstawowym czy gimnazjalnym. Biorąc pod uwagę zapotrzebowanie pracodawców grupa ta ma największe problemy ze znalezieniem pracy z powodu braku konkretnych kwalifikacji. Analogiczna sytuacja dotyczy także sprzątaczek, które również znajdują się w wśród najliczniej reprezentowanych grup zawodowych na lokalnym rynku pracy. Kolejną dużą grupą są osoby posiadające kwalifikacje związane z handlem (sprzedawca, kasjer handlowy), ale ze względu na ukierunkowanie rozwoju miasta Żory na rozwój handlu, osoby w tych zawodach mają duże możliwości znalezienia pracy. Liczną grupę stanowią również robotnicy pomocniczy w przemyśle przetwórczym, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle oraz pakowacze. Są to jednak grupy niejednorodne, w skład których wchodzą osoby wykonujące bardzo zróżnicowane prace w zakładach produkcyjnych wielu branż. Sporą grupą są także osoby, których ostatnie zajęcie zostało określone jako prezes. W grupie tej nie znajdują się prezesi dużych spółek lecz raczej osoby, które prowadziły jednoosobową działalność gospodarczą. 4 Jedną z liczniejszych grup są również pozostali pracownicy obsługi biurowej, którym ciężko znaleźć zatrudnienie, ze względu na szerokie pojęcie ich kwalifikacji zawodowych oraz zróżnicowane umiejętności, posiadane przez poszczególnych przedstawicieli tej grupy zawodowej. Tabela T-I/P-1 Bezrobotni wg zawodów – bezrobotne kobiety (10 najliczniejszych zawodów). Bezrobotne kobiety Nazwa zawodu Sprzedawca 223 Bez zawodu 172 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 52 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 38 Sprzątaczka biurowa 34 Kasjer handlowy 31 Kucharz 29 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 28 Pakowacz 26 Barman 25 W przypadku bezrobotnych kobiet sytuacja na rynku pracy kształtuje się w sposób analogiczny do grup osób bezrobotnych ogółem. Tabela T-I/P-1 Bezrobotni wg zawodów – bezrobotni powyżej 12 m-cy (najliczniejsze zawody). Bezrobotni pow. 12 m-cy Nazwa zawodu Sprzedawca 38 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 16 Sprzątaczka biurowa 15 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 14 Robotnik budowlany 14 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 12 Kucharz 10 Kasjer handlowy 10 Bez zawodu 9 Prezes 7 Pozostali pracownicy sprzedaży i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 7 5 Analiza sytuacji osób długotrwale bezrobotnych jest podobna do ogólnej sytuacji występującej na lokalnym rynku pracy. Z powodu długiej przerwy w pracy, skutkującej dezaktualizacją kwalifikacji i umiejętności, osoby te mają utrudniony powrót na rynek pracy. 2.2. Napływ bezrobotnych Napływ bezrobotnych jest analogiczny do ogólnej sytuacji panującej na rynku pracy. Najliczniejszy napływ osób bezrobotnych w 2013 roku dotyczył przedstawionych w poniższej tabeli. Tabela T-I/P-2 Napływ bezrobotnych wg zawodów (10 najliczniejszych zawodów). Bezrobotni ogółem Nazwa zawodu Bez zawodu 590 Sprzedawca 449 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 123 Robotnik budowlany 103 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 92 Prezes 87 Pakowacz 66 Kasjer handlowy 63 Magazynier 54 Kucharz 53 Tabela T-I/P-2 Napływ bezrobotnych absolwentów wg zawodów. Bezrobotni absolwenci Nazwa zawodu Bez zawodu 207 Sprzedawca 35 Fryzjer 22 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 13 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 13 Mechanik pojazdów samochodowych 11 Technik handlowiec 7 Technik informatyk 7 Kucharz małej gastronomii 7 6 zawodów, d,Ik I B W przypadku napływu bezrobotnych absolwentów sytuacja kształtuje się podobnie do ogólnej sytuacji na rynku pracy. Najliczniejszą grupę stanowią osoby bez zawodu. Są to najczęściej absolwenci liceów ogólnokształcących, którzy planują dalszą kontynuację nauki na wyższych uczelniach, co powoduje, że są grupą mało atrakcyjną dla potencjalnych pracodawców. 2.3. Zawody generujące długotrwale bezrobocie Powyższy ranking opracowano na podstawie wskaźnika: W kd ,I = B kd , I k BI .100 gdzie: Bdk , I - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie k, pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy, według stanu w końcu roku, B - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie k według stanu w końcu roku. k I Przy czym: 0 – oznacza brak osób długotrwale bezrobotnych w danym zawodzie, a wartości równe 1 oznaczają zawody generujące długotrwałe bezrobocie. Najwyższy wskaźnik długotrwałego bezrobocia dotyczył następujących zawodów: Tabela T-I/P-8 Ranking zawodów generujących długotrwałe bezrobocie. Nazwa grupy zawodu Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Zaopatrzeniowcy 1 Technicy fizjoterapii i masażyści 1 Biolodzy i pokrewni 1 Kierownicy biura 1 Kierownicy do spraw budownictwa 1 Hodowcy zwierząt gdzie indziej niesklasyfikowani 1 Kontrolerzy (sterowniczy) procesów w przemyśle chemicznym 1 Rolnicy upraw polowych 1 7 Wydawcy posiłków 1 Szyldziarze, grawerzy i zdobnicy ceramiki, szkła i pokrewni 1 Maszyniści silników, kotłów parowych i pokrewni 1 Monterzy sprzętu elektrycznego 1 Robotnicy pomocniczy w leśnictwie 1 Operatorzy urządzeń wiertniczych i wydobywczych ropy, gazu i innych surowców 1 8 3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW 3.1. Oferty pracy wg zawodów Tabela T-I/P-3 Oferty pracy wg zawodów (10 najliczniejszych zawodów). Oferty pracy zgłoszone w 2013 r. Nazwa zawodu Sprzedawca 119 Technik prac biurowych 73 Robotnik budowlany 61 Pozostali pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej niesklasyfikowani 50 Robotnik gospodarczy 46 Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne 35 Fryzjer 29 Magazynier 28 Pomoc kuchenna 28 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 23 Największe zapotrzebowanie pracodawcy zgłaszali w zawodach związanych z handlem (sprzedawca, magazynier). Zapotrzebowanie to wynika z charakteru lokalnego rynku pracy, w którym dominują firmy handlowe. Do najliczniejszych należą też zawody związane z pracami biurowymi (technik prac biurowych, pozostali pracownicy obsługi biurowej). Wśród tej grupy znajduje się jednak sporo ofert stażowych, które zawyżają ten wynik. Także oferty w zawodzie robotnik gospodarczy, pozostali pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej niesklasyfikowani, robotnik budowlany obejmują różne czynności wykonywane przez te osoby. Liczebność tej grupy zawyżana jest również przez liczne oferty prac refundowanych zgłaszane przez jednostki organizacyjne z terenu miasta. 3.2. Wskaźnik szansy uzyskania oferty Analizę ofert pracy ze względu na wielkość wskaźnika szansy uzyskania oferty przedstawia poniższa tabela. 9 Tabela T-I/P11 Ranking zawodów ze względu na wskaźnik szansy uzyskania oferty. Wskaźnik szansy uzyskania oferty Nazwa zawodu Technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni MAX Inżynierowie elektrycy MAX Średni personel z dziedziny prawa i pokrewny MAX Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani MAX Pracownicy wykonujący dorywcze prace proste 4 Gońcy, bagażowi i pokrewni 2,3332 Zamiatacze i pokrewni 1,6664 Pracownicy do spraw kredytów, pożyczek i pokrewni 1,3332 Powyższa tabela nie odzwierciedla rzeczywistej szansy uzyskania oferty pracy. Wynika to z zastosowanego wskaźnika, który zgodnie z wytycznymi do monitoringu jest obliczany jest według wzoru: k W k s,I PO I k PB I gdzie: k PO I - średnia miesięczna liczba ofert pracy w zawodzie k w roku, będąca w dyspozycji powiatowego urzędu pracy, k PB I - średni miesięczny poziom rejestrowanego bezrobocia w zawodzie k w roku. Oznacza to, że nawet 1 oferta pracy zgłoszona w ciągu roku, w przypadku małej liczby osób bezrobotnych w tym zawodzie lub braku osób, daje w rezultacie wysoki wskaźnik szansy uzyskania oferty pracy. W rzeczywistości jednak szansa na znalezienie zatrudnienia przez te osoby może być niewielka. 10 4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH Analizę przeprowadzono na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów: Wnk,I OIk BIk gdzie: Oik - liczba zgłoszonych ofert pracy w i-tym miesiącu w zawodzie k Bik - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w i-tym miesiącu w zawodzie k Przyjmuje się, że zawody o wskaźniku: Wnk, I < 0,9 to zawody nadwyżkowe, k 0,9 ≤ Wn, I ≤ 1,1 to zawody zrównoważone (wykazujące równowagę na rynku pracy), Wnk, I > 1,1 to zawody deficytowe Zgodnie z przyjętym wskaźnikiem w powiecie żorskim wyróżnić można następujące zawody deficytowe: Tabela T-I/P4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe – zawody deficytowe. Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) 73 Nazwa zawodu Technik prac biurowych Kontroler jakości wyrobów mechanicznych 14 Specjalista kontroli jakości 12 Monter urządzeń chłodniczych i gastronomicznych 9 Asystent do spraw księgowości 4 Sprzedawca w branży spożywczej 4 Lakiernik 4 Operator maszyn do produkcji wyrobów z drutu, lin, siatek i kabli 4 Sprzedawca w stacji paliw 3,4 Kierownik działu sprzedaży 3 Technik dentystyczny 3 Cieśla 3 Kierowca samochodu dostawczego 3 Kierowca autobusu 3 Operator żurawia jezdniowego 3 11 Kierowca operator wózków jezdniowych 3 Konsultant / agent sprzedaży bezpośredniej 2,6667 Projektant grafiki 2 Pośrednik w obrocie nieruchomościami 2 Agent ubezpieczeniowy 2 Zaopatrzeniowiec 2 Spedytor 2 Sekretarka medyczna 2 Fakturzystka 2 Sprzedawca w branży przemysłowej 2 Monter mebli 2 Operator suwnic (suwnicowy) 2 Pracownik ochrony fizycznej bez licencji 1,875 Konserwator budynków 1,6667 Kierowca samochodu osobowego 1,6667 Grupa ta obejmuje bardzo często zawody, w których oferty zostały zrealizowane przez skierowanie osób o zbliżonych kwalifikacjach (np. konsultant / agent sprzedaży bezpośredniej, fakturzystka, monter urządzeń chłodniczych i gastronomicznych, operator maszyn do produkcji wyrobów z drutu, lin, siatek i kabli, sprzedawca na stacji paliw). Kolejną grupę zawodów deficytowych stanowią zawody trudne do realizacji ze względu na brak kandydatów posiadających wymagane przez pracodawców kwalifikacje (np. lakiernik, operator żurawia jezdniowego). Zawody o najniższym wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) przedstawia poniższa tabela. Tabela T-I/P4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe – zawody nadwyżkowe (30 zawodów). Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) Nazwa zawodu Ślusarz 0,275 Technik informatyk 0,2667 Robotnik drogowy 0,2667 Sprzedawca 0,265 Fizjoterapeuta 0,25 Murarz 0,25 12 Mechanik - monter maszyn i urządzeń 0,25 Dziewiarz 0,25 Dozorca 0,25 Kucharz 0,2264 Monter / składacz okien 0,2222 Technik administracji 0,2 Manikiurzystka 0,2 Technik handlowiec 0,1818 Malarz - tapeciarz 0,1667 Technik logistyk 0,1538 Lakiernik samochodowy 0,15 Animator kultury 0,1429 Telemarketer 0,1429 Konserwator części 0,1429 Salowa 0,125 Technik obsługi turystycznej 0,1 Zbrojarz 0,1 Mechanik samochodów osobowych 0,0909 Górnik eksploatacji podziemnej 0,075 Elektromonter (elektryk) zakładowy 0,0714 Piekarz 0,069 Cukiernik 0,0667 Pakowacz 0,0455 Technik budownictwa 0,0323 W stosunku do osób, posiadających zawody nadwyżkowe urząd podejmuje różnorodne działania aktywizujące, mające na celu ułatwienie powrotu na rynek pracy, a w przypadku braku takiej możliwości organizuje szkolenia dostosowujące kwalifikacje osób do potrzeb rynku pracy. Zgodnie z przyjętym wskaźnikiem do zawodów zrównoważonych, czyli takich w których utrzymuje się równowaga na rynku pracy, należą niżej wymienione zawody. 13 Tabela T-I/P4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe – zawody zrównoważone. Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) Nazwa zawodu Kosmetyczka 1,0769 Kierownik działu produkcji 1 Pielęgniarka 1 Asystentka stomatologiczna 1 Fotograf 1 Pracownik kancelaryjny 1 Robotnik gospodarczy 1 Wydawca posiłków / bufetowy 1 Portier 1 Ogrodnik 1 Brukarz 1 Tynkarz 1 Pozostali malarze i pokrewni 1 Mechanik samochodów ciężarowych 1 Elektromonter instalacji elektrycznych 1 Elektromonter maszyn elektrycznych 1 Pozostali stolarze meblowi i pokrewni 1 Tapicer 1 Palacz kotłów parowych 1 Pokojowa 1 Operator myjni 1 Doradca klienta 0,9091 14 5. WNIOSKI Dane w tabelach nie odzwierciedlają rzeczywistej sytuacji na lokalnym rynku pracy. Wynika to z faktu iż obecnie dynamicznie zmieniający się rynek pracy nie sprzyja specjalizacji lecz krótkookresowemu zatrudnianiu na bardzo różnych stanowiskach. W przypadku zatrudnienia w kilku firmach trudno jest określić tylko jeden zawód, gdyż okres wykonywania ostatniego zawodu może być znacznie krótszy od poprzednich okresów zatrudnienia w zupełnie innym zawodzie. Na podstawie przeprowadzonej analizy można jednak stwierdzić, że lokalny rynek pracy charakteryzuje się głęboką nierównowagą, tylko nieliczne zawody należą do grupy zrównoważonych lub deficytowych, natomiast zdecydowaną większość stanowią zawody nadwyżkowe. Istniejąca na rynku pracy sytuacja spowodowana jest miedzy innymi niewystarczającą kompatybilnością kierunków kształcenia szkół funkcjonujących w powiecie z zapotrzebowaniem zgłaszanym przez pracodawców. Szkoły powinny dostosowywać swój program nauczania do wymogów obowiązujących na rynku pracy. Rozwój szkolnictwa zawodowego musi być podporządkowany realizacji celu nadrzędnego, jakim są potrzeby gospodarki. Ważnym czynnikiem jest również fakt, iż osoby posiadające taki sam zawód mają w rzeczywistości bardzo różne szanse na podjęcie pracy. Posiadanie przez bezrobotnego konkretnego zawodu, na który jest największe zapotrzebowanie na rynku nie oznacza szybkiej szansy znalezienia pracy, gdyż jest to uwarunkowane zróżnicowanymi umiejętnościami, predyspozycjami osobistymi, wiedzą i stażem pracy. Znaczna część osób kończących szkoły średnie kontynuuje naukę na studiach wyższych, przez co w tym okresie staje się niedyspozycyjna i niekonkurencyjna na rynku pracy. Wiele osób bezrobotnych posiada atrakcyjny na rynku pracy zawód wyuczony, bez doświadczeń zawodowych i koniecznych uprawnień, co obniża ich możliwości znalezienia zatrudnienia i prowadzi do tego, że podejmują pracę na stanowiskach niesatysfakcjonujących zarówno pod względem finansowym jak i prestiżowym. Osoby te mają jednakże większe szanse na zdobycie pracy i ponoszą mniejsze ryzyko jej utraty. Wysokie kwalifikacje zwiększają również mobilność zawodową kandydatów. Ponadto należy podkreślić, iż dużym problemem na lokalnym rynku jest wysoki 15 wskaźnik długotrwałego bezrobocia, który powoduje nasilone zjawisko dezaktualizacji kwalifikacji osób bezrobotnych, co w efekcie utrudnia ich powrót na rynek pracy. Można także zauważyć niską aktywność osób bezrobotnych w poszukiwaniu pracy. Brak zainteresowania ofertami pracy wynika często z mało atrakcyjnych warunków zatrudnienia lub nie wywiązywania się pracodawców z obowiązków nałożonych przez Kodeks Pracy. Wpływ na wielkość zatrudnienia ma także sezonowość prac i usług. W celu zwiększenia szans na znalezienie pracy przez zarejestrowanych bezrobotnych urząd pracy na bieżąco realizuje zadania zmierzające do poprawy sytuacji. W 2013 roku urząd podjął m.in. następujące działania: - pozyskiwał oferty i utrzymywał kontakty z pracodawcami oraz realizował zgłaszane oferty; - zorganizował: targi pracy, giełdy pracy, staże, prace społecznie użyteczne, doposażenie stanowisk pracy, szkolenia, pomoc w zakładaniu działalności gospodarczej. Działania te finansowane były zarówno ze środków Funduszu Pracy, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jak i w ramach środków pozyskanych z Europejskiego Funduszu Społecznego; - przeprowadził porady indywidualne i grupowe, warsztaty oraz zajęcia w Klubie Pracy. 16
