etap rejonowy

Kod ucznia
Data urodzenia ucznia
Dzień
miesiąc
rok
Wojewódzki Konkurs Chemiczny
dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ETAP REJONOWY
Rok szkolny 2014/2015
Instrukcja dla ucznia
1. Sprawdź, czy test zawiera 12 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś
Komisji.
2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.
3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim
tuszem/atramentem. Nie używaj korektora.
4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 24 zadania. Wśród nich są zadania zamknięte
i zadania otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi.
5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone
literami: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem
odpowiednią kratkę (do kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka)
z odpowiadającą jej literą na karcie odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź „A”:
Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz,
błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź:
Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi
błędne lub brak odpowiedzi – zero punktów.
6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach
wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji
lub istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to
rozwiązanie nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie
stosuj korektora).
7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem
Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.
8. Możesz korzystać z układu okresowego pierwiastków, tabeli rozpuszczalności soli i
wodorotlenków w wodzie, kalkulatora prostego.
9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani
podpowiedzi kolegów – narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również
zwracać się z jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji.
10. Do etapu wojewódzkiego zakwalifikują się uczniowie, którzy zdobędą co najmniej
80% punktów, czyli 40 punktów.
11. Na udzielenie odpowiedzi masz 120 minut.
Życzymy Ci powodzenia!
Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac)
…………………………………………………
Imię i nazwisko ucznia
Uczeń uzyskał: ……….. /50 pkt.
ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
Część I
1.
Wybierz zbiór cząsteczek w których występuje tylko wiązanie kowalencyjne
spolaryzowane.
A.
B.
2.
C.
D.
Cl2, K2S, NH3
HCl, H2O, NH3
H2, H2O, BaO
BaO, K2S, NaCl
Przeprowadzono reakcje chemiczne przedstawione na schemacie.
SO2
HCl
SiO2
CO2
CO
NH3
I
II
III
IV
V
VI
H2O + oranż metylowy
Oranż metylowy zabarwił się na czerwono w naczyniach: 1, 2 i 4. Wybierz
poprawny wniosek z tego doświadczenia.
A.
B.
C.
D.
3.
W reakcjach chemicznych wszystkich tlenków niemetali powstają kwasy.
W reakcjach chemicznych tlenku krzemu(IV) i tlenku węgla(II) z wodą powstają zasady.
W wyniku rozpuszczania się wszystkich wodorków niemetali w wodzie powstają kwasy.
W wyniku reakcji rozpuszczalnych tlenków niemetali z wodą oraz rozpuszczania niektórych
wodorków niemetali w wodzie powstają kwasy.
Które z poniższych twierdzeń nie jest prawdziwe?
A.
W wyniku zmieszania roztworu chlorku miedzi(II) i roztworu wodorotlenku potasu
wydzielił się niebieski, galaretowaty osad.
B. Wapń reaguje z wodą wolniej niż potas.
C. Stały tlenek fosforu(V) rozpuszcza się w wodzie, a roztwór barwi fenoloftaleinę na
czerwono.
D. Siarka pali się niebieskawym płomieniem, a powstający gaz ma ostry zapach.
4.
W cząsteczce azotanu(V) wapnia stosunek masowy pierwiastków chemicznych
wapnia do azotu do tlenu wynosi:
A.
B.
10 : 14 : 48
20 : 7 : 24
C.
D.
10 : 7 : 24
20 : 7 : 12
Strona 2 z 12
ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
5.
W przypadku zmieszania roztworów której z podanych niżej par związków nie
zaobserwujemy objawów reakcji chemicznej?
A.
B.
C.
D.
6.
Trójdodatni kation pierwiastka X i jednoujemny anion pierwiastka Y posiadają
identyczną konfigurację elektronową K2L8. Związek ten ma wzór:
A.
B.
7.
AlF3
BF3
C.
D.
AlCl3
BCl3
Preparat poprawiający sprawność ruchową stawów zawiera między innymi 60%
kolagenu. W opakowaniu znajduje się 50 kapsułek po 300mg każda. Jaką masę
kolagenu zawiera całe opakowanie?
A.
B.
8.
Azotan(V) srebra i siarczan(VI) sodu,
Chlorek potasu i kwas fosforowy(V),
Żelazo i kwas solny,
Węglan sodu i kwas siarkowy(VI).
90g
9g
C.
D.
900mg
180mg
Przeprowadzono reakcje chemiczne przedstawione na schemacie.
Zn
Cu
KOH
AgNO3
I
II
III
IV
HCl
HCl
H2SO4
KCl
Sól kwasu beztlenowego powstaje w naczyniu/naczyniach:
A.
B.
9.
I, II, IV
I, IV
C.
D.
I, II
we wszystkich.
Wybierz nazwę monomeru, z którego można otrzymać polimer o wzorze:
CH – CH
CH3 C2H5
A.
B.
but-1-en
but-2-en
C.
D.
n
pent-1-en
pent-2-en
Strona 3 z 12
ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
10.
Z poniższych twierdzeń wybierz wszystkie te, które dotyczą etynu.
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
Jest węglowodorem nasyconym.
Jest węglowodorem nienasyconym.
Nie odbarwia wody bromowej.
Odbarwia roztwór KMnO4.
Ma zastosowanie w palnikach acetylenowo-tlenowych.
Ulega reakcji eliminacji.
Ulega reakcjom addycji.
Poprawne twierdzenia to:
A. I, III, VI
B.
II, IV, V, VI
C.
D.
IV, V, VII
II, IV, V, VII
KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych)
Numer
zadania
Kod ucznia
Liczba
punktów
Odpowiedzi
(wypełnia
komisja)
1
A
B
C
D
2
A
B
C
D
3
A
B
C
D
4
A
B
C
D
5
A
B
C
D
6
A
B
C
D
(wypełnia komisja)
7
A
B
C
D
Suma punktów
za zadania zamknięte
8
A
B
C
D
9
A
B
C
D
10
A
B
C
D
Data urodzenia ucznia
dzień
miesiąc
Suma punktów
za zadania otwarte
rok
Suma punktów
za cały arkusz
Strona 4 z 12
ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
Podsumowanie części II
Nr zad.
(pkt.)
Przyznane
punkty
1
(2)
2
(2)
3
(3)
4
(3)
5
(2)
6
(2)
7
(4)
8
(3)
9
(3)
10
(1)
11
(3)
12
(6)
13
(4)
14
(2)
Część II
ZADANIE 1 (2 pkt.)
Oceń poprawność napisanych poniżej twierdzeń. Wpisz literę P, jeśli uważasz, że zdanie
przedstawia prawdę lub literę F, gdy uważasz je za fałszywe.
l.p.
Twierdzenia
3.
Wszystkie pierwiastki chemiczne grupy 18 mają po 8 elektronów
walencyjnych.
Charakter niemetaliczny pierwiastków chemicznych danego okresu zwiększa
się w miarę wzrostu numeru grupy.
Woda jest mieszaniną jednorodną wodoru i tlenu.
4.
Kwas azotowy(V) występuje w soku żołądkowym ssaków.
5.
Im niższy numer okresu litowca, tym wolniej reaguje on z wodą.
1.
2.
Ocena
P/F
ZADANIE 2 (2 pkt.)
Naturalny ołów jest mieszaniną czterech izotopów:
,
,
,
. Oblicz
zawartość procentową izotopów
i
, jeśli wiadomo, że średnia masa atomowa
ołowiu wynosi 207,19u i zawiera on 1,4% izotopu
i 52,4% izotopu
.
Obliczenia:
Odpowiedź: ………………………………………………………………………………….
Strona 5 z 12
ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 3 (3 pkt.)
Oblicz masę technicznego stałego KOH zawierającego 30% zanieczyszczeń, którą należy
dodatkowo rozpuścić w 5dm3 roztworu KOH o gęstości 1,2g/cm3 i stężeniu 15%, aby
zwiększyć stężenie roztworu o 5%. UWAGA! Zanieczyszczenia technicznego KOH są
rozpuszczalne w wodzie.
Obliczenia:
Odpowiedź: …………………………………………………………………………………..
ZADANIE 4 (3 pkt.)
Próbkę jednego z berylowców o masie 2g wrzucono do wody. Wydzielający się gaz zebrano
w cylindrze miarowym. Zajął on objętość 1,12dm3 w przeliczeniu na warunki normalne.
Który z berylowców został użyty w tym doświadczeniu? Odpowiedź poprzyj odpowiednimi
obliczeniami.
Obliczenia:
Odpowiedź: …………………………………………………………………………………..
Strona 6 z 12
ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 5 (2 pkt.)
W doświadczeniach A i B przedstawionych na poniższym schematycznym rysunku powstają
różne produkty zawierające ten sam pierwiastek.
Napisz równania reakcji zachodzących procesów chemicznych.
Doświaczenia Równania reakcji chemicznych
A
B
ZADANIE 6 (2 pkt.)
Alkan, w którym stosunek masowy węgla do wodoru wynosi 5 : 1, poddano katalitycznemu
odwodornieniu i otrzymano alken o takiej samej liczbie atomów węgla. Wykonaj
odpowiednie obliczenia i zapisz wzory sumaryczne alkanu i otrzymanego alkenu.
Obliczenia:
Wzór alkanu: ……………………
Wzór alkenu: ……………………
Strona 7 z 12
ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 7 (4 pkt.)
Przeanalizuj uważnie podane niżej wzory węglowodorów:
I
II
HC ≡ C − CH2 − CH3
IV
CH3
CH3 – CH – CH3
CH3
III
CH3 – CH – CH2 – CH3
V
CH3
CH2 ═ C – CH3
VI
CH3 –C ≡ C –CH2 – CH3
CH2 ═CH − CH═CH2
1. Wykonaj poniższe polecenia wpisując numery związków.
a) izomerami są: ……………………………………….
b) homologami są: ……………………………………….(dwie pary związków)
c) węglowodory, które odbarwiają roztwór KMnO4 to: ……………………………….
2. Napisz nazwę systematyczną związku V. ……………………………………………
ZADANIE 8 (3 pkt.)
Zmieszano roztwór A zawierający 0,2 mola azotanu(V) srebra z roztworem B zawierającym
0,2 mola kwasu chlorowodorowego. Otrzymany osad odsączono. Do roztworu C będącego
przesączem dodano roztwór zawierający 4g wodorotlenku sodu. Po wymieszaniu bagietką
zbadano odczyn powstałego roztworu D. Wykonaj poniższe polecenia.
a) Napisz cząsteczkowe równanie reakcji, która zaszła w wyniku zmieszania roztworów
A i B.
…………………………………………………………………………………………..
b) Napisz równanie reakcji jonowej skróconej, która zaszła po dolaniu roztworu zasady
do przesączu.
………………………………………………………………………………………….
c) Określ pH roztworu D. (pH< 7, pH> 7 lub pH= 7) Odpowiedź krótko uzasadnij.
Odp.: …………………………………
Uzasadnienie: ………………………...........................................................................
…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………..
Strona 8 z 12
ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
Informacja do zadań 9 i 10
Jednym z substratów przydatnych w procesach otrzymywania kauczuku jest but-1,3-dien
(zwany popularnie butadienem) – węglowodór o wzorze:
CH2 = CH – CH = CH2
Związek ten należy do węglowodorów wielonienasyconych. W nazwie systematycznej
przedrostek di przed końcówką -en oznacza dwa wiązania podwójne, a lokanty 1,3 –przy
których atomach C te wiązania się znajdują.
ZADANIE 9 (3 pkt.)
Po przeanalizowaniu powyższego wzoru wykonaj poniższe polecenia. Posługuj się tylko
wzorami strukturalnymi lub półstrukturalnymi (grupowymi).
a) Napisz wzór podobnego związku, który posiada w łańcuchu sześć atomów węgla i co
drugie wiązanie podwójne.
………………………………………………………………………………………..
b) Napisz równanie reakcji 1 mola butadienu z 1 molem bromu.
………………………………………………………………………………………...
c) Napisz równanie reakcji butadienu z wodorem, wiedząc że produktem jest alkan.
……………………………………………………………………………………….
ZADANIE 10 (1 pkt.)
Napisz wzór półstrukturalny lub strukturalny węglowodoru o nazwie systematycznej
2-metylopent-1,3-dien.
…………………………………………………………………………
ZADANIE 11 (3 pkt.)
Rozpuszczono 16g Br2 w 192,5cm3 CCl4 – cieczy o gęstości 1,6g/cm3. Oblicz, ile moli
cząsteczek rozpuszczalnika przypada na 1mol cząsteczek bromu w tym roztworze. Masa
molowa Br2 -160g/mol, CCl4 – 154g/mol.
Obliczenia:
Odpowiedź: Na 1 mol cząsteczek bromu przypada …… moli cząsteczek rozpuszczalnika
(CCl4).
Strona 9 z 12
ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 12 (6 pkt.)
Masz do dyspozycji roztwory:
HCl, KBr, Na3PO4.
Zaproponuj sposób rozróżnienia podanych niżej roztworów soli uzupełniając schematy
doświadczeń. W tabelach zapisz przewidywane obserwacje wybierając sformułowania z
poniższego zestawu:
a)
b)
c)
d)
wytrąca się osad.
wydziela się gaz bez zapachu.
wydziela się gaz o charakterystycznym zapachu.
brak objawów reakcji.
Dośw. 1.
Mg(NO3)2
NaNO3
probówka
A.
obserwacje
B.
Napisz równanie reakcji jonowej pełnej zachodzącego procesu:
………………………………………………………………………………………………….
Dośw. 2.
Na2SO4
probówka
C.
Na2S
obserwacje
D.
Napisz równanie reakcji czasteczkowej zachodzącego procesu:
…………………………………………………………………………………………………..
Strona 10 z 12
ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 13 (4 pkt.)
Zidentyfikuj substancje chemiczne kryjące się pod literami A, B, X, Y, M, N.
H2
+
polipropylen
1
A
KOH
2
+
+
B
3
O2
X
+
Y
5
N
4
HBr
+
M
+
X
+
Y
+
Y
Wpisz do tabeli wzory chemiczne (sumaryczne) zidentyfikowanych substancji.
Litera
Wzór
substancji
A
B
X
Y
M
N
Napisz równania reakcji wybranych przemian oznaczonych cyframi. Wzory związków
organicznych zapisuj stosując wzory półstrukturalne lub strukturalne.
Przemiana 1:
………………………………………………………………………………………………….
Przemiana 5:
………………………………………………………………………………………………….
ZADANIE 14 (2 pkt.)
Napisz równania reakcji przemian występujących w schemacie:
karbid
woda
1.
etyn
tlen
sadza
2.
1. ……………………………………………………………………………………
2. ……………………………………………………………………………………
Strona 11 z 12
ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
BRUDNOPIS
Strona 12 z 12