b1 -· - -

NANTKA M., MAJERSKI S.
t,,
-
Effectiveness of ventilation functioning in many
residential houses. COW, No. 6/81, pp. 154
storey
Results of the investigations on ventilation functioning in
existing residential houses and the analysis of mathematical
models of these objects by rneans of digital 1nachine are
presented. On the basis of the analysis the ventilation solution in residential objects with different nutnber of sto r eys
0,7
Strop (wierzch.)
3,08
280
I
I
270
Straty mocy cieplnej
Lft
oblicz.
I
przyj.
= tz- to
K
*l
5f
590
3634
!50
--
70
63
53
580
2030
160
72
65
55
610
1708
0)27
0,615
114
114
104
1400
980
0,32
0,765
70
70
- - - -60
powierzchi1i sciany pieca
(10)
Wartosci wsp6lczynnika rp (okreslone przez HeiLigenstaedt:a.
dla to= 15°C i podane przez Hoblera [2]) opracowano w postaci nomogtamu (rys. 3), gdyz za pomoc::t wykresu mozna
latwiej wyznaczyc wartosc tego wsp6lczynnika.
JO OOO
250{){)
200.'00
/.
/60fJ
1100.
I
'(){]
100.'00
$fl<'00
uwzgl~dniajqc
nfZsze wartosci temperatury
!i
/.
50.'00
'tq~
50•nJ:
4000
/
/:"'
J..'lcJ_/_
'fiO
1/
'0
'00
I
0
I
'/_
00 .
r--
0-
//
/
7/
'/.
/
I~
10 831
wyst~pujqce
323
w
na most-
3. St.raty ciepla przez sciany pieca
G~stosc strumienia cieplnego qc okreslona zaleznosci'l (2)
jest jednostkow::t stratq mocy cieplnej zewn~trznej powierzchni pieca do otoczenia.
Ze wzgl~d6w praktycznych zaleznosc (2) mozna wyrazic
inaczej
(11)
Na podstawie zaleznosci (11) opracowano nomogram (rys.
4), za pomoc11 kt6rego mozna wyznaczyc jednostkowe straty
mocy cieplnej zewn~'trznej powierzchni pieca; S<'! to zyski
mocy cieplnej do otoczenia.
Projektuj::tc zastosowanie nad urz11dzeniem okapu wentylacyjnego, zaleca si~ przyjmowanie nast~puj::tcych udzial6w
odprowadzanej mocy cieplnej:
- sciany boczne, prz6d, tyl·i sp6d pieca - ok. 0,7 ql<,
- wierzch pieca - (0,810,9) (qre + qr).
4. Przyklad
Wyznaczyc straty mocy cieplnej pieca o nastGpUjqcej charakterystyce:
- konstrukcja ceramiezna (112 cegly szamotowej + 1/4
cegly zwyklej) o wymiarach 1,4 X 2,2 X 2,3 m,
- sklepienie pieca z cegly szamotowej (1 cegla),
- otw6r zaladowczy 0,9 X 0,8 m (plyta szamotowa 0,19 m),
- paliwo - gaz ziemny,
- temperatura komory pieca ok. 28°C, temperatura spalin
odplywaj::tcych 250°C,
- temperatura otoczenia 10°C.
Wyniki obliczeil strat mocy cieplnej pieca podano w tabeli 5.
/
-·
L
'(}
/60
I
{tk - -
·7.
'0
'!}
0
'0
/
1/ /
./
1-
'0
I
I
=
Na podstawie analizy obliczeniowej ustalono r6wniez, ze
wartosci wsp6lczynnika rp S<t stale dla temperatury otoczenia
w zakresie to = 5+20°C.
I
z
120.
2156
700
3,08 X 0,3 X 350
razem
temperatur~ zewn~trznej
si~ z zaleznosci
w
1
64
Uwaga: *) Zmniejszono temperatur~ obliczeniOW'J powierzchni o 10°/o,
kach cieplnych obudowy.
obudowy,
wyznacza
Qc
71
--
straty mocy cicplnej przez strop o 30%
zwi~kszenie
q.
W/m2
'55
h; proposed.
Otw6r zaladowczy
(z ekranem)
;.
oc
//
b1
PISMIENNICTWO
IO. ?5 JO 40 50 60 · 80
roo
150 200 .JOO .({)!)500 mo
Rdinica t!!mperatury LJf=tz-t0
, /(
Rys. 4. Nomogram do wyznaczania jednostkowych strat mocy cieplnej z powierzchni zewn~trznej pieca: q< - przez konwekcj~. q, przez promieniowanie, Qc - lqcznie przez konwekcj~ i promieniowanie
(1] MIc hie j e w M.: zasady wymiany ciep!a. PWN Warszawa 1953
(2] Hob 1 er T.: Ruch ciep!a i wym!enniki. WNT Warszawa 1979
[3] K a 1 in o w ski E.: Przekazywanie ctep!a. Sluypt Politechnika
Wroclawska. Wroclaw 1974
(4] M a k si mow G. A.: Otoplienie t wentuacja. Cz. II Wentylacja. Gosstrojizdat, Moskwa 1955
[5] Re c k nag e 1-S p re n g er: Ogrzewanie i k!imatyzacja. Poradnik. Arkady, Warszawa 1976
•
153
Dr inz. MARIAN NANTKA
Doe. dr lni. STANISlAW MAJERSKI
lnstytul lni:ynlerll Ochrony Srodowlska
Polltechnlkl Slqskloj w Gliwlcach
'-:
Skutecznosc dziatania wentylacii w wielokondygnacyinych
budynkach mieszkalnyGh
Systematyczny wzrost poziomu wiedzy o wplywie srodoDezorganizujq one w m ni ejszym l u b w i ~ks zym slopniu
wiska na prac~ i wypoczynek ludzi zwi~ksza wymagania staprac~ systemu wentyl acyj~ego. Za lem skuteczno§C wentyl a wiane
przed
projektantami budynk6w mieszkalnych. cji jest wypadkow11 oddzialywa·t'1 wl elu czynni k6w, kt6r a
W mieszkania'ch muszq bye zapewnione wlasciwe warunki
powinny bye uwzgl~d nia ne p rzy doborze systemu um ozlimikroklimatu. Warunki te stwarzaj11 odpowiednio rozwiqza- • wiajqcego uzyskanie pozqdanych efekt6w. Nalezy do nich
ne systemy ogrzewania oraz wentylacji. Szczeg6lnie wazne zaliczyc przede wszystkim usytuowanie i wlasciwosci przew tym zakresie jest odpowiednie zorganizowanie wymiany gr6d budowlanych oraz zakl6caj qce dzialanie strumieni popowietrza w mieszkaniach. Ma tutaj r6wnie± du±e znaczenie
wietrza w pomieszczeniach i wok6l budynk6w.
dostosowanie konstrukcji obiektu do zmian klimatu -zewNajbardziej rozpowszechnionym w Polsce systemem w enn~trznego .
Ponadto konstrukcja ta powinna umozliwic
tylacji jest wywiewna wentylacja grawitacyjna . Od 1974
utrzymariie warunk6w mikroklimatu w pomieszczeniach. roku w obiektach o liczbie kondygnacji wi~kszej niz 11 za Wskazania te S!l szczeg6lnie istotne przy realizowaniu obiekleca si~ takze stosowanie mechanicznej wentylacji w yw iewt6w systemem uprzemyslowionym, powszechnie obecnie ston~O].
·
·
·
sowanym.
Ze wzgl~du na wysok ose obecnie wznoszonych budynk6w
mieszkalnych (4+11 kondygnacji) celowe jest poznanie graSkutecznosc dzialania wentylacji w budynkach mieszkalnic przedzialu stosowania poprawnie dzialajqcych system6w
nych za1ezy od wielu jednoczesnie oddzialujqcych czynnik6w.
wentylacji grawitacyjnej.
Mozna je :~;ebrae w trzy grupy:
- warunki zewn~trzne decydujqce o formowaniu si~ cisnien na scianach obiekt6w wywolanych wyporem termicz1. Skutki dzialania wcnty lacji w obiektach istniejl\cych
nym, naporem wiatru, jak r6wniez wplyw konfiguracji terenu i 4kladu zabudowy lokalnej,
W celu oceny warunk6 w cieplnych i w entylacyjnych wy- elementy konstrukcyjne obiekt6w, warunkujqce opory konano kompleksowe bada nia proces6w wymiany pow ietrza
prze plywu powietrza przez przegrody budowlane; charaktei stanu mikroklimatu w budynkach mieszkalnych o wyso kosci 11 kondygnacji z tra dycy jnie zapr ojek towan q wen t ylarystyka konstrukcji obejmuje ich szczelnosc oraz rozplanocj q grawitacyjnq. Obejmow aly one nast~p u j qce pomiary
wanie pomieszczen i rodzaj stosowanej wentylacji,
i obserwacje: ·
- warunki wewn~trzne, kt6rych zmiany wynikajq z eks- ilosci powictrzu u suwnncgo z mieszkan,
ploat acji mieszkan.
.
- ilosci powletrza infilt ruj qcego z zewn4trz (przez olma )
Czynniki te schematycznie przedstawiono na rys. 1.
do n1ieszk aD,
- rozklad6w cisnien na przegroda ch budowlanych,
- rozklad6w, temperatury, w ilgotnosci oraz prE;d ko sci
WARLI<KI ZEWN~TRZNE ,
i k ierunk6w przeplyw u powietrza w poszczeg6lnych mieszkaniach,
·
- st~ z en tlenku w~ g l a w pomieszczeniach kuchn i i lazienek,
- par ametr6w powielrza zewn~trznego (temperatu ra, wllgotnoM, k ieru nelc r prfldl{osc wialnt).
Wyniki pom!ar6w przedstawiono w llteraturze specjalistycznej [2], [3], [4], [5], [6]. W al'Lykule zestawiono jedy nie
Klerunkl wlatru•
zabud owo i kooflguraQo
usrednione war toscl mierzonych wielko ~ Ci w jednym z bal a,w.u
danych obiek t6w dla okresu zimowego i przejsciowego, ld6re
przedstawiono w tab. 1.
Na podstawie czyn nik{)w zestawtonych w lab. l moina
stwierd'Zic ze charalderystyczna jest p r zypadl<owosc wyslqpuj!jcych 'warunk6w ujaw niaj !jca sit:: dllzymi warto~ciami
odchylen standar dowych . Nalezy podlueslic r6wn iez, ze odnotowano czqste przypadld wys tE:powa.nia rl!iel'Zonych :vlel:lcoscl, kt6rych wartosci r6zni!l sit:: od ~re druch o w i~CeJ nlz
2 ()',
14
-+-~+!{-m~I~l
·1.....
_vj/""
Rys. do tabeli 1: Schemat b a d ~t n e go 1>ionn mieszkaii
I' ,.,.
1. C>y llr•ild ~;,kt6enJ•1ee pr u c ~ " Y wymlany vowielr za w IJu<iyu-
h ill.' II nli t
1 !i1
~~ zluilnyc: ll
Uzyskane wy n iki ba dat\ potwierdzaj q znany. fa~l w y;;L~­
pow nnta w al·unlt6w kllma tu wewn~trznego odbtega )qcych od
wy m ugan ych. W yn ilta to ~ wplywu wymlen i<?nych c-t"y nn ik6w
oraz braku m·~ q dz lt regulucyjnych w g rnw 1lucyj nym syst~­
m ic wentyl acji. Aby scha rolderyzo\ya(: wpl~w ly,ch ,cz~ n~r :
lt6w lcon ie~z nc jest pr ze pr owadzemc \>adan uwzglt:dlllaJ•I
--- - -
I~ ~
.~ ~
"'
g.
Ill
~
0
N
.....
E ::.".
t!
g.a~-a
u
6-
N
0. ....
0.
I'!
1
S/W
•za
sfUJ
l,l;JZ::JZS<lJlUOd
!!ZJFIJMOd
~
~
D
'~:a
!!i
nl\POJ~ h\
0
;>~Ol\P~Jd
S/Ul
"'
-~
0
"'"'0
O/o 'c1HJ
~
% .,•
!!Z.l\<IJMOd
Q
eupa]lJZM ;>~OtllOll!lM
}I
ri(ll1
:>o
In
......
Q)
-.;~!
"1ft
~
0
0
0
0
..."
N
;:1
0
rrn1
eJn)eJadwa.r.
-
Q)
"'
I ~- 1 ~ I~ I ~ I 2
I
...
=I...,
:::0
"'
·i
C>
....
=
"'~
Q
I "'o I c~~ - o 1"' 1 °o
~.... gs .. "'~
....
0
0
0,
N
.,....
Q
.cl
"
·="'"'
0
0
0
0
0
"'·
....
I~I J I ~ I ~ l ~
~
l g l i i 2 ) ;; J ~
....
lD
M
~
Cl
N
~
0
0
..;
...~ 1· Sl.::." l ...~ I :::;
... I "'~ I =
~-
··dv
Bd fdp
!l
1
.. , k
1
. }; [z11 (Pzl- X~)n + Zc~t (Y- Xt) n +
t=1
I
-
.
Z~wl (Xt + Pwa -
Pw
'1
1
+ Pst) ml = 0
Znw (Pzl - Y)rt
(1)
1
k
+ }; [ Zo1<1 (Pzl -
Y)n
+
t=l
1
n"J'= 0
- Zd!(Y- Xt)
~
R6wnanie g6rne okresla .bilans masy powietrza w poszczeg61nych mieszkaniach, a dolne - w obr~bie. kla tki schodowej lqCZl:jCej te JT~ieszkan1a [7], [8], [9], [10]. Na rysunku 2
przeclstawiono schemat przeplyw6w powietrza w obr~ble
pojedynczego pionu mieszkan i klatki schodowej. Podano
r6wniez przyj~te jako wlasciwe klerunki przeplywu powietrza i dopuszczalnych zmian jego ilosci,
"'"'
·J·I"I"
I ..
"' 1"'
l!d
eMopoqas
aMop.apue 1s a 1ua 1A:q::>po
N
Kaidy bbiekt sklada si~ z okreslonej liczby wzajemnle
polqczonych pomieszczen, tworzqcych przestrzennl:j slec wentylacyjnl:j. W sieci tej zmijdujq si~ elementy przepuszczalne
dla powietrza: sq to szczeliny w J?rzegrodach l przewody
wentylacyjne. Stosujqc zasad~ bilansowania masy pbwietrza
.l energii kaidy budynek moina opisac ukladem r6wnan nieliniowych o nast~pujqcej og6lnej postaci
N
"'"" """"' "''""" ' I + I + I ' I + I + I
N
2. Model przeplyw6w powictrza
c~
~
ed ''dv o
aMopnpue)s a_1Ua]A:qopo
~JUB}{ZS;)TW
"
."'
=
1----'-'---'-'--...!---'---
.!<1
"'
"'
"'0=
...-l
....;
1
r:J..
Q
=
H
.....:
C>
<JMOplepU!!)S <ljU<l]Atj:>pQ
euzJ)~mMaM
~
N
., I ., I
"' I ~ I ~ I\~ I: I ~
·1 ~ I ~ I ~ I ~ I-;
'ra
aMopnpue)s aJUa]A:q::.po
N
"'.,;
"'.... "'
cych zmi'any parametr6w konstrukcyjnych 't ruchowych
wenlylacji. Moi:liwosci l.al<ich nle mor.na ~twon:yc w ui:y\' kowanych obieldach. DlalcMo lci: do dals7.ych anallz wykorzystano metod~ matemalycznego modelowanla przeplyw6w
powietrza w oqr~bie pomieszczeil l budynk6w.
'
U<lJl\0 po UJ t'O J::>~Olll<l]
-po M I!Zl)<lJMOd :}~Ol\Pald
."'
....
..="' , c. . 1"'1=0 =
~
aMOpJ!!pU!!lS <IJU::l]A:tj::>pQ
~
c:'l
,..;
C>
SfUl ~<:a u
....
'"'"
cc
1""1..
.,"'
::>MOpJepue)s ::>JU::>]A:lJ::>PO
""
;.,
=
·a;.."'
"'~
,_
"'li:-1"'1 "'1 "' 1"'
ctu/ctup 'S
tj::>A:Mozell
l\SJU::lj!!d J[::>ep!OjdSl\::l
UJUI 0£ od O::J <lJU::l:?~lS
-~
"'
"'"'"'
-<U
;:;-p..
.. ~~~ -,
>1
"' 0
Cl u
.
.c
~
~
~
M
.;
..<
~
~
:.
o
o
. £.-
1.:_ .·_ ____e~~- L.. :.'"' ·
-
-
· -
·-
- ----- -
-
· - - - · -·.......-.
.I:
..;
"
"'"'
·a"'
l!d 'Tdf'
BtU
Q
etuazOOlO -
""lr:
-e}jZS<lJW
.."'
l,lalU~JO e~JU:?Q'!I
I Sl I g; I g I : ; I gg I
;:1
Q
.!<1
·a
lr:
oc
!I
I
"'
"'""
~
~
~
i-<
·a=
""
:::
'"'IJ
0.,
ce.
+
+
;1;
c:i
+
tc
O'l
"'!
0
M
CO
0
~
(lid
C7ll
I=
~
:;J~Oll
q{cUl '7A
z ollau
-eMnsn 'BZl)<lJMOd Q~OJI
.:.!
"""0
.... ~
it
-eMnsn ez.q 9JMOd
JUtt~n>t
·a...."'
.
'
I
I "'
g
I
...
I
,.:
.,;
"'
I "'....
~ I
....
I ~I
~I "'"'
..;
$
CO
M
---
"~
oc
....
0
I
tl/cW'"A I- .,~ ~ "' ~ ..,g , .;i. ,
g
Q/cUl '>lA o
aMoplepue)s aJUaJA:tJ::>PO
.cl
<!l
M
l{aua1ztq z oJjall
..a"'
.;I
,...i
+
~ I . ._I ....._I .... I "'·I ~....
tj{cUl ''A o
aMOpJepuejs <lJU<>JA:t("PO
~.
a)
+
,raeu:llo:!)UO>t l <~WnN
I
:.'"
I ...
'"
I
I
..,
I
I
=
I "'
I ... I. . I ~ !
...
S/W 9'1
nleJqiOd s<u>to
,.:
..."'
....
=
01.
'OoO+t- = '1
',t LLGl'TO'H~T
BWJZ
.......
S/W 9'9+t = 01.
'Oo9t+tt
-~
~
'1
LL61'&0' LT-&1
A:MoJ~~raz.td
saJ>tO
------.
-
(V'
lldi
~ Vo;
+ Vd; =V kw;
Vkw; = t 0.1 VN
\td j
f.
= t 0.1!\101
J
VDw•2:'1iD<; ='[lidW1
Vow +I: VD<; =
= 0.1Piol
Rys. 2. Schemat, zalo:tonych jako praw1dlowe, k1erunk6w przeplywu 1 ilo§cl powletrza wcntylacyjnego .w obrE:b1e m1eszkofl 1 bttdyth
k6w
155
.;
W kazdym przypadk u budynek moi.na opisac ukladem
+ 1) ni wiaclomych , ltl6rymi S1J eiSniemicszlta niach (XJ.?. .. ,,,) o r u:r. cisni eni e
w oajwyzszym punl<ci e klalki sC)lodowej Y. Rozwi."!zanie
ukladu r6wnan wymiany powietrza wymaga stosowania numeryc:mych metod iteracyjnych, realizowanych za pomocq
maszyn cyfrowych (rys. 3). Dokladnosc odwzorowywanych
proces6w zalezy od dokladnosci przyj~tych warunk6w brzegowych [10], (11] tego ukladu. S<!. to warto.Sci sH wymuszajlil.cych przeplywy powietn:a (wyp6r Lermiczny, nap61· wiatru),
+
(le
1) r6w nati o (k
uia w p oszc;r;eg6l nych
.c.:
()
~"'
N
a
01
~
·0
-"'
"'
(J
<lJ
·o_
c
L
u
:::J
..>::
:~
.8
a
0
Q_
Vl
->::
<lJ
c
E
Pz; = gzh,g
0
M
Pw;; X; + 9whi g
&
.-;;
-zo
-10
Temperaturo
Zoloi:enie oor1oSci pierwSzego przyblii:enK:l
ciSnienia w klotce sc.hodowej Y Yr
=
Rozwiq.zqnie rOwnan bi!onsowych
poszczegO!nych
mieszkoA
. Yn
l:Za;IPz,-X,)
•
=· Zkw;l X;
+
·
!22J
ESJ
cJla
Zd; (Yr-X;l
'Vn
Zowi!Jz1 -Yrl
1
+Zdw; (
kondygnof:jO
, . i .... k
SprawdzenitrOwnonia
1!f1
kondygnocjo
11
v,
obl iczenie ciSniefl w mieszkoniach
klotki
+20
oc
Rys. 5. Wplyw eksploatacji mieszkan (temperatura powietrza wywiewanego +40°C) na zmiany iloscl powietrza infiltruj::jcego do pomieszczen z zewnl:jtrz V1 i usuwanego z pomicszczen
y
+ Pwd -Apw+fl.P..t) m
X 1.2
o
zewfll!lrzno
bilansowego
warunki te1·enowe, w jakich zlokalizowany jest rozpah·ywa ~
ny budynek (konf iguracja i zabudowa terenu) or~z charaklerystyki aerodynamiczne element6w przepuszczalnych dla
powietrza (Z1 , 2cr, Z ow, Zkr.u, 1~, m). P1·zy ieh olueslaniu wykorzystaoo materia~y 7.i:6dlowc dotyczqce ksztaltowania siQ
lrlimatu w Polsce [l2], [13], [14], wyniki badai1 modeli obiekt6w w tunelach aerodynamicznych [15], (16], [17], [18], zmian
temperatury wewn~trznej (19], [20] oraz wyniki pomiar6w
zjawisl<: inflltracji powietrza przez szczeliny w slolarce
okiennej [10], (11].
Tak opracowany program obliczeniowy pozwala na dQkonanie analiz proces6w wymiany powietrza w budynkach
o r6znych ksztaltach, wymiarach i rozwi9zaniach konstrulrcyjnych. MoZliwe jest t·6wbiez wyznaczenie potrzeb ciepl~
nych obiekt6w zwi9zanych z dziala niem system6w wentylacyjoych. W artykule przeds tawiono wyniki analiz dla obiek~
tu o konstrukcji podobnej do op1sanego w punkcie 2, przy
czym starano si~ je"' tak opt·acowal!, aby moina je bylo wylrorzystac dla budynk6w o irulej konstrukcji.
dla
schodowej
..!!..
1;,
• 2._[ZOk ; IP:.;-~ l" •
1=1
Yr-X; )1/n J = T
KONIEC
Rys. 3. Schemat blokowy programu Air compilation do oblicze1'1
wymiany powietrza
oKz
11
Budynek
kondygnocyjny
DKz = 470 x 190 mm
dad dad = 215 x 190 mm
0 0 = 11.5 m3/mhPo
ad = 69.0 m3jmhPo
3
0 0 k = 2.3 m /mh Po
O ov.
50
100
150
V1 (Va), r11}'h
- 50
0
+50
'i/3 ( vd)' mo/h
50
100
V,, I Vkwl,
= O ok
150
mo/ h
Of.
Budyne k
8 kondygnocy jny
D1<z = 210 x 140 mm
·ad dod. = 140x140 mm
a 0 ~od ,O or<,a 0 w-j.w.
- OKz
50
100
150
50
V,IVol , m3/h
50
100
'ii,(Vol
156
1
150
m}h
100
150
V,, ( Vkwl , m3/ h
~
~
-so
o
+5o
1/3 I vd l·, m7'h
4
Budynek
kondyg10cyjny
dad= 14 0 x140 mm
50
100
150
Vd VkWI 1 m3/ h
Rys. 4. Ilosciowe i jakosciowe
zmiany przeplyw6w powietrza
w 11-, 8- i 4-kondygnacyjnych
budynkach z wentylacjq graw'itacyjnl:l polozonych w zabudowie miejskiej
t , = -20°C
1 - w = 0 m/s
0°C 2 - w = 5 m/s
tz = +l2°C 3 - 10 m/s
+20°C 4 - w
15 m/s
tz =
t,. =
=
3. Wywicwna wcntylacja grawHacyjna
Zmiany ilosciowe i jakosciowe przeplyw6w powietrza w
budynkach 11-, 8- i 3-kondygnacyjnych przedstawiono na rys.
4, przy czym jakt> warunki wyjsciowe przyj~to srednie
szczelnosci okien i drzwi uzyskane w wyniku badan w istniejqcych ohiektach.
Charakter tych zmian jest podobny dla wszystkich obiekt6w, niezaleinie od rozwiCjzania kanal6w wywiewnych.
Szczeg6lnie niekorzystna sytuacja wyst~puje w mieszkaniach
poloionych w g6rnych cz~sciach budynk6w. S<! one wentylowane zuzytym powietrzem z klatki schodowej, poniewai
doplywajqca do nich ilosc powietrza z zewnCjtrz jest za mala.
Natomiast w dolnej cz~sci budynku przeplywy ksztaltuj<l si~
odwrotnie. Do pomieszczeil polozonych w tej cz~sci infiltruje
duia Hose pawietrza zewn~trznego; cz~sc tej ilosci stanawi
powietrze przenikaj1)Ce przez drzwl z ldatki schodowej. Stopieil. taklega zr6:i.:nicowania nasila siQ ze wz1·ostem wysoko~ci
budynku i spadkiem temperatury zewn~trznej, a zmniejsza
siQ w przypadkach wys tQpowanja wiatr6w o duiych prQdkosciach (w ~ 5 m/s). Opisany rozklad przeplyw6w. ulega
zmianie w przypadk.u eksploatacji mieszkan. Wynil i taldch
badan wykonanych w budynku 11-kondygnacyjnym przedstawiono na rys. 5; badania te wykonano przy zaloienlu
temperatury powietrza w kanalach wywiewnych r6wnej
+40°C. Par6wnujqc ilosci powietrza dla parteru i najwy:i.:sz:ego piQh·a z wartosciami ustalajCjcymi si~ w przypadku,
gdy temperatura ta jest r6wna temperaturze powietrza
w mieszkari.iach mo:i.:na zauwa:i.:yc, :i.:e w kanalach wentylujq-
@
Temperature wewnetrzna
lw=+ZO"C; temperature
powietrza w kana~ach
wywiewnych tkw= +20°C.
Temperature wewnetrzna
tw=+20°C; temperature
powietrza w kanatach
wywiewnych tkw= +40°C.
w
®
Przep~ywy powietrza
w budynku os1oni~tym
przed wp~ywem wiatru
przez' sqsiednie / abiekt
Nr. 2/; tw=tkw=+ 20°C.
Rys. 7. Schematy przeplyw6w powietrza w obrE:bie budynk6w mieszkalnycil
Na podstawie wynik6w badail mozna sformulawac nast~­
pujqce wnioski:
a. Zr6inicawanie ilosci powietrza infiltrujqcega do miesz- '
kail powoduje duze zmiany w zu:i.:yciu ciepla na potrzeby
kondygnacja
11 kondygnacja
3.51-----t---l---+--...,...f- - - l
T('mperatu ra zewne•rzno,
cc
Rys. G. Zmiany ilosci powietrza przeplywajqcego przez miesz!{ania
polozone na parterze i 11 kondygnacji budynk6w oslonil:tych przez·
budynki Sqsiednie
cych g6rnq czQsc budynku dochodzi do niepoiqdanej zmiany
kierunku przeplywu pawietrza. Wynika to z faktu wytworzenia w przewodach wentylacyjnych poloionych w dolnej
cz~sci obiektu podcisnienia o wartosciach duio wi~kszych ni:i.:
na g6rnych piQtrach. W kansekwencji kanaly wywiewne zasysajq powietrze z klatki schodowej do mieszkan le:i.:qcych
w dolnych kandygnacjach. Strefa obejmujCjca odwratne przeplywy powietrza w kanalach zaleiy ad apor6w przeplywu
przez kanaly i okna, a obejmuje w be.. :lanym budynku 5+6
najwy:i.:szych pi~ter.
Jednak w szczeg6Inie niekorzystnym pola:i.:eniu pod wzgl~­
dem wentylacji SC\ abiekty zlokalizowane w gQstej zabudowie
miejskiej. Na rysunku 6 przedstawiono por6wnanie ilosci
powietrza wentylacyjnega dla duiych budynk6w pala:i.:onych
na terenie miejskim. Por6wnano obiekty r6:i.:niCjce si~ miQdzy
sob<! tym, ie jeden z nich (abiekt 1) poloiany jest od strony
nawietrznej, a drugi tu:i.: za nim w odleglosci r6wnej wysokosci obu budynk6w (ok. 30 m). Cz~stym przypadkiem jest
brak naplywu swie:i.:ego powietrza zewnQtrznego do pomieszczen pala:i.:onych w g6rnej czQsci budynku 2, kt6re S<l wen. tylowane powietrzem z klatki schodowej. Liczba kondygnacji,
w kt6rych wyst~pujCj takie przeplywy, zale:i.:y od pr~dkasci
wiatru i maze stanowic ona 5+7 najwyiszych piQter. Dotyczy to takie obiekt6w nizszych od budynk6w analizowanych
w artykule. W przypadku budynk6w 11-kondygnacyjnych
odleglosci pomiQdzy nimi powinny bye r6wne eo najmniej
8-krotnej ich szerokosci, zas dla budynk6w 4-kandygnacyjnych 3-krotnej ich szerokosci. Warunki te pokazano na rys. 7.
Temperature
00
zewn~trzno ,
= 11.5 mo/mh'Pa
°C
ad= 69.0 mo/mh Pa
ao = 11.5 mo/mhPa
ad=
wg. PN-74/B-03406
z:3 mo/mhPa
Rys. a. Zapotrzebowanie na moc cieplnEj do podgrzania powietrza
wentylacyjnego w warunkach rzeczywistej i zalecanej szczelno~ci
przegr6d budowlanych
157
wentyiacyjne. Na rysunku 8 por6wnano rzeczywiste_ ~uzy_cie
ciepla na te potrzeby w r6znych warunkach szczelnosc1 ok1en
z wartosciami wyznaczonymi na podstawie norm. Dla pomieszczeii polozonych na parterze 11-kondygnacyjnego budynku rzeczywiste zuzycie ciepla jest 1,5+2 razy wi~ksze od
wartosci normatywnych. Strefa wahaii zapotrzebowania na
moc cieplnq, kt6ra musi bye pokryta przez instalacjE: grzewCZq wynosi 1+1,5 kW w odniesieniu do kubatury badanych
mieszkaii (125 m a). Z kolei w mieszkaniach zlokalizowanych
na najwyzszym pi~trze zapotrzebowanie to waha siE: w przedziale 0,1+1,5 wartosci normatywnych. Podobne zr6znicowanie wyst~puje w budynkach nizszych.
b. Ze wzgl~du na koniecznose doprowadzenia do mieszkal'l
okreslonej ilosci powietrza swiezego (ok. 120 m3/h) wsp6lczynnik przenikania powietrza przez · okna nie powinien bye
wi~kszy niz 11,5 m3/[m · h · (Pa)lfn] lub 3,3 m3/[m2 · h · (Pa)lln].
c. Wystarczajqcq stabilizacj~ przeplyw6w powietrza w ukladzie klatka schodowa -- mieszkania mo:t.na uzy~ka6 ~lo~ujqc
drzwi o wsp6lczynniku przenikania powietrza nie wiE:kszym
niz 2,3 m3/[m · h · (Pa)lln] lub 0,66 m3/[m2 · h (Pa)lln]. P~nadto
drzwi takie przeciwdzialajq niekorzystnym zmianom klerunku przeplywu powietrza w kanalach wywiewnych.
d. Zmiany pola przekroju przewod6w wentyl.acji grawitacyjnej z kanalem zbiorczym nie powodujq poprawy skutecznosci jej dzialania. Wartosci cisnieii. dyspozycyjnych w kanalach wentylujqcych kolejne piE:tra ulegajq ciqglym zmianom nadqznie za zmianami temperatury zewn~trznej i prE:dkosci wiatru. Wartosci te zmieniajq si~ w przedziale 0,1+60
Pa, eo wymaga zastosowania element6w skutecznie regulujqcych przeplyw powietrza.
.
.
.
e. Decydujqcy wplyw na procesy wym1any pow1etrza w khmacie Polski, opr6cz opor6w przeplywu przez okna, drzwi
i kanaly wywiewne, rnajq kierunki i pr~dkosci wiatru. Dotyczy to szczeg61nie obiekt6w polozonych w gE:stej zabudowie
miejskiej. Na rysunku 9 przedstawiono wplyw wiatru na
skutecznosc wymiany powietrza w budynku 11-kondygnacyjnym zlokalizowanym w miescie od strony nawietrznej.
l.qczna analiza tych por6wnaii z wynikami przedstawionymi
na rys. 6 uzasadnia koniecznosc kazdorazowego uwzgl~dnia­
nia wplywu kierunk6w i pr~dkosci wiatr6w w odn iesieniu
do konkretnych typ6w budynk6w.
Uzyskane wyniki umozliwUy kompleksowq ocen~ skutecznosci dzialania wywiewnej wentylacji grawitacyjnej. Sku~
tecznosc tE: odniesiono do temperatury zewn~trznej i pr~d­
kosci wiatru charakterystycznych dla teren6w polozonych
mi~dzy 50 a 52° szerokosci geograficznej p6lnocnej [14]. Na
przyjE:tY wykres lqcznej cz~stotliwosci wyst~powania tych
parametr6w naniesiono ilosci powietrza usuwanego z mieszka!l. polozonych na parterach i najwy:t.szych piE:trach budynk6w 11- i 4-kondygnacyjnych, uzyskane w wyniku bad.aii
aualityczuych (ry~. iO). Naniesiune ilo:ki powietrza odpowmdaly wartosciom normatywnym (120m 3/h). Uwzgl~dniajqc
miejscc lokalizacji (miasto) oraz warunki eksploatacji mieszkaii stwierdzic mozna, ze ilosci powietrza wywiewanego b~­
dq mniejsze od normatywnych w ok. 90o/o mieszkaii (budy;nek
11-kondygnacyjny) i ok. 50o/o (budynek 4-kondygnacyJny)
przyjE:tego zakresu zmian. Podane wartosci odnoszq siE: do
mieszkaii polozonych n a na jwyzszych p i~trach. W przypadku
parter6w budynk6w b~dq one jeszcze bardziej niekorzystne.
Przeprowadzone badania wykazaly, ze grawitacyjny system wentylacji riie zapewnia Zqdanej wymiany powietrza w
wielokondygnacyjnych budynkach mieszkalnych.- Jest to
11
kondygnocy j ny
200
-~
>
150 1 - --1---
~~
~
-~
..
.:-;;
'---I
100
50
o""
'",
0
·>
Temperoturo zew~trzno,
0
[
- - 1 kondygnocjo
---11 kondygnocjo
Rys. 9. Wplyw kierunku dzialania wiatru na przeplywy powietrza
w budynkach 11-kondygnacyjnych
we~tylacyjnego
spowodowane faktem, ze czynniki naturalne wywolujrtce
dzialanie wentylacji Sq jednoczesnie czynnikami zakl6cajqcym1, przed kt6rymi budynek ma ochraniac uzytkowni_,k6w .
4. Skutecznosc mechanicznej wentylacji wywiewnej
Zasadq dzial:ania tP.go systemu jest wytworze11ie w mieszltaniach stalyoh podcisniet'l, o warlosciacll przelu.-~:~czajf!cy c h
cisnienia dzialajqce na powierzchnie przegt·6d budowlanych.
Jako podstawr,; do ich wyznaczenia przyj~lo wyniki b ada.n
wentylacji gr awitacyjnej dla najniekorzyslniejszych wplyw6w zewnE:trznycb, a mianowicie przy temperatur.ze zewn~trznej tz = -20°C i pr~dkosci wiatru w = 15 m/s. P ola
przekroju kanal6w wentylacyjnych obliczono zakladajqc
normatywne ilosci powietrza wywiewanego oraz dopuszczalne prE:dko:§ci pl'Zeplywu powietrza. Jedt1oczesnie zamiast typowych kratek wentylacyjnych zast'osowano, juz produkowane w kraju, zawory wywiewne.
·
W celu uregulowania tego ukladu, a wiec WyZnaczenia
wymaganych opor6w jego odgalQziet1 zaloZ.ono, ie normatywne n osci powietrza bt;dq usuwane ie srodkowego piQtra
budynk6w. Natomiast ilosci powietrza usuwanego z najnizszego i oajwyzszego piQtra r6i.nil! siQ bQdii! o ± 10% od wartosci normatywnych. Na rysltO:h.-u 11 pokazano przykladowo
spos6b wy.znaczania opor6w przeplywu przez zawory wywiewne dla budynku 11-kondygnacyjnego. Wyniki podobnej
analizy dla budynk6w o r6Znej lic-zbie kondygnacji zestawion o w tabeli 2.
Zalozenia do dalszych badaii. wymiany powietrza stanowi'l
wyniki wczesniej omawianych analiz dotyczqcych optymalnej szczelnosci okien i drzwi.
4
kondyg nocy jny
-10
0
+ 20 '-----'--'--~ l: l:===
0
8
- \w ~+20°C
2 --- tw~+20°C
158
tt:::__,__l_ l _
12
ffi
Pr~;>dkosc wiotru w10 , m/s
4
tkw=+20°C
tkw=+40°C
20
4
8
12
15
Pr~;>dkosc w'ot ru w10, m/s
- - 1 kondygnocjo
kondygnocjo r,ojwyzszo
20
Rys. 10. Cz~stosci poprawnego dzlalania
wywiewnej wentylacji grawitacyjnej
..
(
••• ,1
TA'BELA 2
~
'
;
Wartosci podcisuienia lwniccznogo w Iiom]eszc~eniach oraz wyritaga •.::
iwgo spadku cisnienia w zaworach wywicwnych systemu mechnn!J!z.-
I ;
..
nej wentylacji wywiewncj
·
'
·
·
)
~....
f"
6Pzw= 137 PCJ
Liczba kondygnacji w budynku
·,
:1
Srednica kana!u
zbiorczego
DKz, mm
<5
75
577
8+10
11+13
150
200
250
60
100
- - - P19r) = h;g (g,-gwl
do ~
6p 1 Pa
1
lw =+20°C
G6
Spadek cisnienia
w zaworach
wyw!ewnych
S=
Q)
c
147
167
' 178
186
55
llG
137
137
147
157
tl1
1,11
+A::
ne spadki cisnien w zaworach wywiewnych wahaj~ si~ w
granicach 180+200 Pa. W zwi&zku z tym jednostrefowe sysLemy wentylacji z pojedynczym kanalem zbiorczym mog<l by~
stosowane w budynkach do wysokosci 50 m (16 kondygnacji).
Na podstawie wynik6w. badan 4aproponowano rozwiE)zania
wentylacji, kt6re mogq by6 stosowane w wielorodzinnych
budynkach mieszkalnych o wysoko§clach od 4 do 20 konctygnacji; propozycje le poka'lano na rys. 13.
5. Wnioski
Przeprowadzone badania pozwalaj& na ocen~ s lruteczno~ci
wymiany powietrza w m'leszkaniach przy stosowaniu r6Znych
system6w wentylacyjnycb. Ze wzgl~du na zmiennos6 i zlozony charakter wplywu czynnilt6w zald6caj&cych procesy
wentylacyjne celowe jest wykorzystanie do potrzeby, analizy elektronicznej technlki obliczeniowej. Skuteczno~c wentylacji grawitacyjnej jest t1iewystarczaj&ca, eo potwierdzajq
1.ar6wno badauia wykonane w obiektach rzeczywlstych jak
i modelowych, kt6re byly badane za pomoc<l EMC. Jednak
wentylacja grawitacyjna jest powszechnie stosowana ze
wzgl~du na swe zalet-y, a szczeg6lnie latwosc i prostot~ eks-
~.~
[,
. ---,
137
wskaznik slmtecznosci
Na 'rysunku 12 przedstawiono uzysltane wynll<i badan 8-,
G
.
LfPzwJ Pa
11- i 16-kondygnacyjnych budynk6w zlokalizowanych na terenie miejskim w zabudowie szeregowej. W por6wnaniu z wen-
tylacjq gt·awitacyjn!J zdecydowanej poprawie ulegajq kierunki przeplywu i nosci powietrza zar6wno infiltrujqcego
z zewnqtrz lub naplywajqcego z klatki schodowej, jak i usuwanego z mieszkall. W wi~ltszo§ci zawarte s~ one w przyj~tym zakresie tolerancji ich zmian. Najwi~ksze odchylki
(ok. 20+25%) wyst~pujq w przypadku braku wiatru i temperatury zewn~trznej t, < -15°C oraz przy warto§ciach temperatury zewn~trznej · t: > +20°C i pr~dkosciach wiatru
wi~kszych niz 15 m/s. Warunki te, z uw.agi na krotkotrwalos~
wyst~powania w naszym klimacie, mozna pominq~. Skutecznosc dzialania system.u mecbanicznej wentylacji wywiewnej
jest zachowana nawet podczas otwierania oklen w mieszkaniach. W tycb warunkach ilosc powietrza usuwanego wzrasta
o ok. 20%.
W wielOl'Odzinnych budynkach mieszkalnych wywiewna
wentylacja mechaniczna jest jednym rozsl:J,dnym rozwi&zaniem zapewniajqcym uzyskanie w pomieszczeniach wymaganych warunk6w cieplnych i wentylacyjnych. Jest to moillwe
dzi<:.ki zwi~kszeniu iutensywnosci wentylacji w wyniku zastosowania wentylator6w wyci&gowych oraz zwi~kszeniu
.ppor6w przeplywu powietrza przez odgal~zienia za pomocl.l
zawor6w wywiewnych. Zawory -te chatakteryzujq si~ duzyrni oporami przeplywu, eo wymaga analizy ich stosowalliosci
pod w.e:gl~dem glosnosci pracy ukladu. Zakladajqc dopuszczalnq pr~dkosc przeplywu powietrza w kanalach ok. 5 m/s
i poziom glosnosci w .mieszkaniach 25+30 dB (A) dopuszczal-
"'..
350
--- - -- --- --- ---
Wx = f(wiO)
Rys. 11. Wyznaczanie wymaganych spadk6w cisnien w zaworach
wywiewnych w ukladzie wentylacji mechanizacji w budynku 11-kondygnacyjnynv
.
.•
100
mm
Podcisnienie
w mieszkaniach
Apw, Pa
t, = 0°C
- -·- P1,;1 =c w} g, / 2 , w10 =5 mi s
315
16
---
Srednica odgah:zien
• 20
14+15 1
- -- -- --- ---
-5
dod~
...
0
8
Budynek
kondygnacyjny
DKz = 200 mm
dod = 100 mm
ao =11 .5 m:YmhPa
ad =2 3 m:YmhPa
•5
'i/3 (Vd), mfh
0
_"(
N
lJ)
Q) 10
.E s .
DKz
L)G
c 4
11
DKz= 250 mm
dod = 100 mm
u o 'ad - j.w
0
d od
(J)
Budynek
kondygnacyjny
-{)2
c
Cl
_'<
20
L.
Q) 16
Rys. 12. Ilosciowe i jakosciowe zmiany przcplyw6w powietrza w budyn·
kach 8-, 11- i 16-kondygnacyjnych
z mechanicznq wentylacjq wywiewnq
----t, =
-20°C
- -- - - - - tz =
0°C
- ·- • - · - t,, = +12°C
-. · - · · - t, = +20°C
- - - - t, = +3 0°C
1- w =
0 m/s
2- w =
5 m/s
3- w = 10 m/s
4- w = 15 m/s
tw = +20°C
E
-l_ 12
16
"·
:p
Budynek
kondygnacyjny
DKz = 350 mm
dod = 100 mm
(.Jo,Od-JW.
159
.. -
·.. ~ ....c~
Z-
~
m
50
B•
I
>F
20
G~
~~-
.r
19
45
•
16
PI-
~
PI-
PI-
•
~~-
oF
17
I, 0
16
strata cisnienia spowodowana oporami miejscowymi, Pa,
X -- cisnicnie w mieszlmniach, Pa ,
Y - cisnienie w naj\yyzszym punkcie klatld schodowej,
Pa,
e - g~stosc powietrza, kgfm3,
rp - kierunek wiatru lub wilgotnosc wzglE:dna powietrza.
Ill
E
• - 40
:r:
~~-
20
lndeksy
f
t
ook d DW1, 2 -
15
35
14
PI-
~I"
~~-
~~
PF
~~-
.,..
~~-
n
PI-
•
~~-
PI-
~
Pr
~~--
Pr
H
PI-
...
p
PI-
iF
H-
PI-
1'1-
PI-
PI-
Pr
PI-
M-
'I-
11-
12
wo-IW'~
l1
25
PI-
.,..
13
30
8
6
5
0
4
J
5
\3 4 -
w-
zw-
2
od kz lndyw;dua!ne ktJnaly
1
5
2JO
10
9
20
150
L>P,.Pa
w 10 -
x NG-
stsp -
rozwiljzania
Ry~t,. mu
wcntylacji
ploatacji oraz nisk:ie koszty. Naleiy jednak pami~ta6 o tym,
ze jednostkowy koszt powierzchni zajfjtej pn~ez grawitacyjne
kanaly wywiewne szybko wzrasia ze wzrostem wysokosci
budynku. Jak wykazaly wieloletnie badania przeprowadzone
w Szwecj_i og6lne koszty inwestycyjne 4-kondygnacyjnego
obiektu z wentylacjq mechanicznq S<\ jui uiisze od koszt6w
takiego obieldu z wentylacjq grawitacyjoq. Zatem konieczne
jest wprowadzenie do budownictwa wielorodzinnego wenty!acji mechanicznej. Jcdn~c rczpowszechnienia ·,:yentylacji
tnechanicznej musi bye poprzedzone analizq koszt6w eksploatacyjnych i moZliwosci produkcyjnych zak!:ad6w specjalistycznych wytwarzajqcych elementy dla tego systemu.
Wykaz oznaczen wielkosci i indeks6w stosowanych w tekscic
i na rysunkach
wsp6lczynnik przel]ikania powietrza przez szczeliny w oknach i drzwiach oraz przez kanaly wentylacyjne, m3/[m · h · (Pa)lln],
c - bezwymiarowy wsp6lczynnilt ksztaltu budy11ku,
d·, D - s1·eduice lmnal6w wywiewnych, m,
g - J:>rzyspieszenie ziemskie, mfs2,
h, H- odpowiedn.io wysokos6 kondygnacji lub budynku,
a-
1.' L -
m,
sumaryczna dlugosc szczelin w oknach i drzwiach,
lU,
n, m - wykladniki
pot~gowe w charakterystykach aerodynamicznych szczelin i przewod6w wywiewnych,
-p, Li p - odpowieclnio cisnienie lub r6inica cisnie6, Pa,
R - jednost.kowa strata cisnienla w przewodach, Pa/m,
S - wskatniki skutecznosci dzialania wentylacji,
t - temperatura °C,
Llt - r6inica temperatury, K,
T - tolerancja zmian ilosci powietrza wentylacyjnego,
ma/h,
w - pr~dkos6 wiatru, rn!s,
v - pr~dkosc przeplywu powietrza w mies;r.kaniach,
.
m(s,
V - ilosc powietrza wentylacyjnego, m3/h,
Z = al - jednostkowa Uosc powietrza przeplywajl'!cego przez
element wentylacyjny przy jednostkowej r6znicy
cisnlei1, m3/(h · Pa),
160
i -
z-
PI"
Rys. 13. Proponowane schematy
w buclynkach mieszkalnych
k -
okna w mieszkaniach,
okna w klatce schodowej,
drzwi wejsciowe do mieszkan,
drzwi wejsciowe do budynku,
w odniesieniu do ilosci powietrza przenikaja.cej
przez okna do mieszkan od strony nawietrznej 1
i ?.awietrznej ~.
jw. lecz na drodze klatka schodowa - mieszkania,
jw. lecz przewodami wywiewnymi,
wentylator,
zaw6r wywiewoy,
odgal~~ienie w ukladzie wentylacyjnym,
]{anal zbiorczy,
calkowita Hczba kondygnacji w budynku,
kolejna kondygnacja w budynku,
wa1·unki zewn~tli7Jne,
warunki wewn<~trzne,
w odniesieniu do pr~dkosci wiatru na wysokosci
10 rn nad tel.'enem
jw. lecz na wysokosci x,
norrnatywne ilosci powietrza wentylacyjnego,
gt·adientow a wysokosc zwia.zana z dzialaniem
wlatru i r·o dzaj em zabudowy,
straty cisnienia w kanalach wywiewnych,
skrzynka przyla.czna w systemie mechanicznej
wentylacji.
P IS M I E N N 1-C T W 0
[1J PN-74/B-03430. Wentylacja w
budown1ctwie mieszkaniowym
i uzytecznosci pubticznej, 1974
[2] M a j er 5 k i St., N ant k a M.: Wenty!acja w w!e!okondygnacyjnych budynkach mieszka!nych. Materialy konferencyjne
PZITS, Krak6w, 1979 r.; COW nr 10/1979
[3] N ant k a M.: Skutecznosc wentv!acji w 11-k.nrutyanacyjnyoh
budynlwch m!eszkalnych. Materialy sympozjum PAN. Kolobrzeg 1979,
[1] N n n t k a M.: Ba<lun!a skutecznosci wentylacji grawitacyjnej
w budynlwch typu F ADOM. Ze5zyty Naukowe Politechniki
Slctskiej (w th uku)
[5] N ant k a M.: Przeptywy powietrza w 11-kondygnacyjnych budynkach mieszka!nych. Materialy konferencyjne, \Vista 1980
[6] N ant k a M .: Wenty!acja w wie!orodzinnych budynkach mieszka!nych. Materialy lwnferencyjne 5ympozjum PAN. Tuczno
H80
,
[71 Jack man n P.: A Study of Natura! VentiLation in Tatt Offices Bu!tdings. JIHVE 1970
[8] K a r o 1 a k J.: Wenty!acja wysokich budynk6w mieszkalnych.
COW nr 3/1973
[9] Hausladen G.: Lilftwechsel in Wohnungen. HLN, 29, 1978
[10] N a n t k a M. : Wplyw czynnikow zewnflt1'Z11YCh na skutecznosc
wentylacjt budynkow mieszka!nych. PJ'aca doktorska, Politechnika Slqska, Gliwice 1979
[11] N ant k a M .: Wiarygodnosc ana!iz wymiany powietrza w budynkach mieszka!nych. Zeszyty Naukowe Politechniki Slqsklej
(w druku)
[12] Par c z e w ski W.: Dynamiczne aspekty ktimatu Polski, Przeglqd Geograflczny, nr 2/1971
[13] Bogus laws k i W.: Fizyka budow!i. Arkady, Warszawa 1975
[14] B o er W.: Technischc Meteo1·otogie. Leipzig BC Tenbner Verlag sgesellschaft, 1964
,
[15] D a v en port A.: RationaL for Determi n!nq Design Wi.nct VeLocities. ASCE 1960
[16] C er m a le J.: AppLications of Wind Engineering. New York,
10017, 1974
[17] G and em er J.: Champ de pression moyenne sur tes constructions usue!Ies. Application a la conception des instalations
de ventilation. CSSTB nr 187, 1978
[18] S a c h 5 P.: Wind forces in engineering. London 1972
[191 P let a r z y k z., K a 1 in a T., T r us z k o w ski P.: Badania wplywu systemu wentytacyjnego na przeptywy powietrza
w pomlesz cze niu kuchni. Materia!y konferencyjne PZITS, Krak6w 1979
_ [20] We le r H.: Die Wlrkung der Liiftungssystem von Wolmhausen. LUft und Kaltetechnilc nr. 12, 1975
•
.