(kwatermistrz) 84 pp, a następnie dowódca tego pułku w SGO

SGO „Polesie” w dokumentach i wspomnieniach
84 pp
175.
Mjr Józef Żeleski,
II zastępca (kwatermistrz)
84 pp, a następnie
dowódca tego pułku
w SGO „Polesie”.
Sprawozdanie z udziału
w kampanii polskiej 1939 r.,
Delmenhorst [Niemcy],
15 października 1945 r.
1) Żeleski Józef, major.
2) Dowódca pozostałości 84 pp, następnie dowódca pułku II rzutu w Grupie Operacyjnej
„Pole­sie” gen. Kleeberga.
3) Jako kwatermistrz pułku przeprowadziłem mobilizację pułku w dniu 21 III 1939 r.,
poczem pułk odjechał do miejsca koncentracji 30 DP (rejon Szczercowa). Zostałem wyznaczony na stanowisko dowódcy pozostałości z przeznaczeniem do Ośrodka Wyszkoleniowego
30 DP w Kobryniu. W skład pozostałości weszli:
a) kadra instruktorska ośrodka wyszkolenia,
b) rekruci powołani w marcu 1939 r.,
c) nadwyżki rezerwistów,
d) zmobilizowany baon marszowy,
e) zmobilizowana kompania wartownicza,
f) rezerwiści z terenów zagrożonych działaniami wojennymi (z zachodnich województw Polski – z Pomorza i Poznańskiego).
Do 1 IX 1939 r. pozostałość 84 pp przebywała w garnizonie pokojowym, tj. w Pińsku.
4) 1 IX odjazd pozostałości 84 pp z Pińska do Kobrynia i organizacja Ośrodka Wyszko­
lenia 30 DP.
Dowódca Ośrodka Wyszkolenia – ppłk [Władysław] Seweryn z 83 pp
Skład: pozostałości 84 pp – dowódca mjr [Józef] Żeleski
pozostałości 83 pp – dowódca niewyznaczony
pozostałości 82 pp – dowódca ppłk [Franciszek] Targowski
kwatermistrz – mjr [Michał] Leszczak
Baon marszowy i kompania wartownicza, zmobilizowane przez 84 pp, pozostały w Pińsku.
Zakwaterowanie Ośrodka Wyszkolenia 30 DP, w koszarach 83 pp i w miejscowościach
w najbliższym rejonie Kobrynia.
272
R el ac j e: Jó z ef Ż ele s k i
Organizacja Ośrodka Wyszkolenia trwała od 1 do 10 IX 1939 r. W dniu 10 IX 1939 r.
rozkazem dowódcy OK IX zarządzona została organizacja Dywizji „Kobryń”.
Skład Dywizji „Kobryń”:
dowódca dywizji – płk Epler Adam
szef sztabu dywizji – mjr Franciszek Schoener166
82 pp – dowódca ppłk [Franciszek] Targowski
pułki à 2 baony piechoty
83 pp – dowódca ppłk [Władysław] Seweryn
84 pp – dowódca mjr Żeleski
samodzielny baon 79 pp – mjr [Michał] Bartula
kawaleria dywizji – dowódca płk [Anatol Dworenko-]Dworkin
artyleria dywizji – dowódca mjr [Stanisław] Olechowski
kompania zwiadowcza – dowódca por. [Zygmunt] Kawa
kompania łączności – dowódca por. [Zygmunt] Sikora
kompania z km dyw. – dowódca ppor. [Józef] Socha
kwatermistrz – mjr [Michał] Leszczak
W dniu 25 IX w skład dywizji wszedł baon flotylli rezerwy pod dowództwem kmdr.
Kamińskiego. Dowódcami baonów w 84 pp byli: kpt. Bilczewski Franciszek167 i kpt. Kozyra
Seweryn168. Baony w składzie 3 kompanii strzeleckiej – kompania ckm.
}
Przebieg wypadków:
11 IX 1939 r. – organizacja obrony odcinka Kobryń na linii Lipowo–Turna–[rz.] Muchawiec
–Kobryń–Perki–Krzyżówka.
14 IX – walki z armią niemiecką o Kobryń.
14 IX – wypad I/84 pp na Żabinkę.
15 i 16 IX – wycofanie się dywizji z rejonu Kobryń.
17 IX – marsz dywizji na m. Dywin–Nowosiółki z pozostawieniem II/84 pp w m. Krzyżówka
–Czerniany
18 IX – postój w m. Dywin–Nowosiółki.
19 IX – marsz Dywizji „Kobryń” do m. Ratno i organizacja obrony (dołącza II/84 pp
z m. Krzyżówka).
20 IX – wymarsz w nocy po osi Ratno–Piaseczno–Brunetówka (walki z partyzantami
w dniu 21 IX) do Wyżwy.
21 IX – postój w m. Wyżwa Nowa – pojawienie się samolotów bolszewickich – postój do 23 IX.
23 IX – marsz dywizji przez m. Smolary (walki z partyzantami) – do m. Krymno, gdzie
nocleg.
24 IX – marsz do m. Szack – nalot samolotów, walki z partyzantami, postój dywizji
w rejonie Szacka.
25 IX – marsz 84 pp do m. Piszcza – postój 84 pp w m. Piszcza.
26 IX – marsz dywizji do m. Włodawa.
166 Wcześniej oficer 20 pal, a od jesieni 1938 r. wykładowca w Szkole Strzelań Artylerii Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu.
167 Pokojowy pomocnik dowódcy III/84 pp w Łunińcu ds. gospodarczych.
168 Wcześniej powiatowy komendant PW w Pińsku. Od jesieni 1938 r. do marca 1939 r. dowódca kompanii 30 DP na Rusi
Zakarpackiej.
273
SGO „Polesie” w dokumentach i wspomnieniach
27 IX – osiągnięcie m. Włodawa – organizacja obrony przez dywizję wzdłuż Bugu – walki I/84 pp na przedpolu Włodawy z wojskami bolszewickimi.
28 IX – wycofanie oddziałów I/84 pp za Bug. Obrona i postój w m. Włodawa do 29 IX 1939 r.
29 IX – marsz do m. Jabłoń i Puchowa Góra, walki z bolszewikami (piechota, broń pancerna i lotnictwo).
30 IX – ubezpieczony postój dywizji w lasach południe m. Milanów (rejon m. Parczewa)
– odparcie natarcia bolszewickiego, bombardowania z powietrza, wypad na oddziały bolszewickie zakończony rozproszeniem oddziałów bolszewickich i zadanie im wielkich strat,
zdobycie materiału wojennego i jeńców.
1 X – marsz Dywizji „Kobryń” do rejonu Wohyń, Rząsew i kol. Rząsew, gdzie postój dywizji.
2 X – marsz przez rejon m. Kock, walki z oddziałami niemieckimi, osiągnięcie przez
dywizję rejonu Hordzieżki, m. Krzywda.
3 i 4 X – postój ubezpieczony na osiągniętych stanowiskach – w nocy wypad I/84 pp na
m. Wola Gułowska (oddziały niemieckie).
5 X – bitwa o m. Wola Gułowska, natarcie dywizji, zdobycie zachodniej części wsi
i m. Helenowa, załamanie natarcia – całkowite zużycie posiadanej amunicji.
6 X – kapitulacja Grupy Operacyjnej „Polesie” – niewola niemiecka.
Oryginał, rękopis; IPMS, sygn. B.I.99/F
176.
Por. rez. Stefan Szymczak,
dowódca batalionu
nadwyżek 84 pp, następnie
oficer do zleceń dowódcy
Dywizji „Kobryń”.
Wspomnienia z kampanii
wrześniowej 1939 r., Łódź,
1 września 1967 r.
Mobilizacja
23 III 1939 r. zostałem powołany kartą mobilizacyjną do czynnej służby wojskowej
w stopniu porucznika. Zgłosiłem się do 84 Pułku Piechoty Strzelców Poleskich w Pińsku
w dniu 24 III 1939 r. Zostałem skierowany do wioski leżącej 7 km na zachód od Pińska razem z rozkazem utworzenia batalionu składającego się z samych rezerwistów. Otrzymałem
skład batalionu i nazwiska dowódców kompanii. W miarę jak przybywali oficerowie i żołnierze, przydzielałem ich do poszczególnych jednostek w batalionie. Organizacja trwała 24
274