ocenianie w metodzie projektu

1
http://www.ceo.org.pl/portal/b_koss_doc?docId=56055
KOSS – WOS w gimnazjum
OCENIANIE W METODZIE PROJEKTU
Źródło: Jak oceniać uczniów? Wskazówki dla nauczycieli, Warszawa 2010, s. 151-153
Ocena projektu nie powinna w żadnym wypadku stanowić końcowego etapu pracy. Im
wcześniej uczniowie poznają zasady, według których zostaną ocenione ich wysiłki, tym
lepiej będą wiedzieć, w jakim kierunku zmierzać.
Polecamy
Aby kryteria oceniania stały się drogowskazem, muszą
być konkretne i powinny uwzględniać to, na czym
Projekt uczniowski krok po kroku
naprawdę zależy nauczycielowi i samym realizatorom.
Pomysły na projekty
Mogą to być zatem kryteria takie jak: „na ile nasz
uczniowskie w „Projektownikach”
projekt dociera do mieszkańców”, „czy ławki w parku
Jak pracować metodą projektów?
zostały odmalowane” albo „czy w urzędzie gminy
Uczyć się robiąc, czyli jak
dostępne są nasze ulotki ze wskazówkami dla
pracować metodą projektów?
petentów” i „czy zasady demokratycznych wyborów
Modele pracy metodą projektu
zostały jasno napisane”. Oczywiście warto także
Wypowiedź Alicji Pacewicz o
sformułować wskazówki dotyczące oceny samej
projektach uczniowskich na WOS-ie
prezentacji (np. „liczba widzów”, „oryginalna forma
zaproszenia”, „interesująca merytorycznie prezentacja problemu”), ale są one mniej ważne.
Uczniowie powinni znać wszystkie te kryteria już na etapie planowania pracy, a jeszcze lepiej
jest, gdy sami uczestniczą w ich ustalaniu.
Od nauczyciela zależy, czy wystawi uczniom normalne stopnie za pracę nad projektem, czy
będą to oceny opisowe, czy też ustna informacja zwrotna. Jednak w każdym z tych
przypadków uczniowie muszą zostać wcześniej zapoznani z formą i kryteriami oceny. Same
narzędzia oceniania także mogą być zróżnicowane, np. teczka dokumentacyjna projektu,
arkusz obserwacji pracy w zespole, zestaw pytań i zadań sprawdzających, karta do oceny
koleżeńskiej (lub samooceny).
Przy ocenianiu należy brać pod uwagę nie tylko nabywaną przez uczniów wiedzę i
umiejętności związane z przedmiotem projektu, ale także te zdolności, które uczniowie
kształtują niezależnie od tematu projektu, jego zasięgu czy czasu trwania. Warto pamiętać, że
projekt opiera się na indywidualnej lub zespołowej (koordynowanej przez nauczyciela) pracy
uczniów i na każdym etapie daje im szansę rozwiania oraz doskonalenia umiejętności
współpracy, podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów, poszukiwania i selekcji
informacji, pozyskiwania sojuszników itd. Oznacza to, że podczas realizacji projektu można
stosować wiele z narzędzi, które prezentowaliśmy, np. narzędzia związane z ocenianiem
sposobu rozwiązywania problemów, stosowaniem list umiejętności czy oceną pracy w grupie.
Pragniemy zwrócić uwagę na dwa inne zagadnienia - jak oceniać wiedzę gromadzoną przez
uczniów podczas realizacji projektu oraz na czym polega samoocena uczniowska.
W związku z tym, że projekty realizowane na zajęciach KOSS są ściśle związane tematycznie
z treściami nauczania danego działu określonymi podstawą programową, warto sprawdzić
wiedzę uczniów nabytą w ich trakcie oraz po realizacji. Ocena ta powinna obejmować:
1. ocenę wiadomości nabytych przez daną grupę uczniów w trakcie realizacji projektu,
2
2. ocenę wiedzy uczniów po prezentacjach wszystkich projektów (w tym przypadku
można zastosować bardziej tradycyjne metody oceniania, takie jak testy czy pisemne
odpowiedzi na pytania otwarte).
Jeśli ocena ma odzwierciedlać pracę uczniów nad projektem, to nie powinniśmy
ograniczać się tylko do oceny prezentacji. Należy obserwować (monitorować) pracę
wszystkich zespołów na każdym etapie projektu.
Trzeba starać się również obserwować poczynania grupy (lub, co może okazać się
trudniejsze, ucznia) od pierwszego do ostatniego etapu realizacji projektu. Aby
systematyzować pracę związaną z ocenianiem umiejętności, nauczyciel może przygotować
arkusz oceny, oznaczając umownymi znakami (np. stosując „+” i „–” czy normalną szkolną
skalę ocen) postępy uczniów na poszczególnych etapach realizacji projektu.
Arkusz oceny umiejętności ucznia doskonalonych podczas realizacji całego projektu
Grupa: ........................................... Temat
projektu: ...............................................................................................
Termin prezentacji: ..................................
Etapy realizacji projektu
Umiejętności
precyzyjne sformułowanie
tematu
jasne określenie celów projektu
• podejmowanie decyzji w
sprawach
•
I.
Wybór problemu i formy działania
II.
Zaplanowanie pracy nad projektem
i prezentacji końcowej
•
•
III.
grupy
•
•
analiza własnych zasobów
poszukiwanie informacji z
różnych źródeł
• ich selekcja i krytyczne
przetwarzanie
• twórcze rozwiązywanie
problemów
•
pozyskiwanie sojuszników
Realizacja zaplanowanych działań
wybór adekwatnej do projektu
formy prezentacji
• wykorzystanie czasu prezentacji
(organizacja)
• zainteresowanie innych uczniów
• sposób mówienia (akcent,
precyzja wypowiedzi itp.)
•
IV.
Prezentacja i podsumowanie
•
sposób opracowania materiałów
wizualnych
Ocena
3
udzielanie sobie informacji
podejmowanie decyzji w sprawie
grupy
• słuchanie się nawzajem
• rozwiązywanie konfliktów
• zaangażowanie innych w pracę
•
•
V.
Praca w grupie
•
samoocena postępów w pracy
Ważne jest, aby w proces oceniania projektów włączyć samych uczniów. Może to mieć
dwojaką postać:
•
•
samooceny - każda grupa powinna podczas swoich spotkań poświęcić nieco czasu na
samoocenę, której celem jest usprawnienie pracy zespołowej. Uczniowie mogą np.
odpowiedzieć sobie na następujące pytania: Czy realizujemy przyjęte zadania w
terminie? Z którym zadaniem są największe trudności? Co można zrobić, aby je
pokonać? Czy wszyscy czują się włączeni do pracy grupy? Co należałoby w tej pracy
usprawnić? Po zakończeniu pracy nad projektem uczeń może wystawić ocenę sam
sobie oraz swojej grupie. W przypadku projektu działania lokalnego ocena taka
powinna być bardziej rozbudowana. Gdy projekt działania lokalnego ma charakter
zespołowy, najlepiej jest taką ocenę przeprowadzić dwuetapowo: najpierw poprosić
uczniów o indywidualne odpowiedzi na pytania sformułowane przez nauczyciela lub
całą klasę, a następnie o wspólne wypełnienie takiej karty;
włączenia uczniów w ocenę projektów prezentowanych przez innych - może to być
cała klasa lub wybrane jury (np. po jednej osobie z każdej grupy). W drugim
przypadku uczniowie powinni opuścić jury w trakcie przedstawiania projektu przez
ich grupę i wziąć aktywny udział w tej prezentacji. Nauczyciel musi rozstrzygnąć
problem, czy ocena dokonana przez uczniów jest dla niego wiążąca, czy też rezerwuje
sobie możliwość wpływania na ostateczny stopień (np. przyznając sobie prawo
obniżenia lub podwyższenia oceny o pół stopnia).
Tomasz Merta, Alicja Pacewicz