pobierz PDF

288  ASPEKTY RELACJI INTERPERSONALNYCH
Rozdział 9
Intymność i dystans –
zachowanie proporcji
Wymiar intymności
Wymiar dystansu
Konflikt intymności i dystansu
Czynniki wpływające na intymność
i dystans
Style intymności mężczyzn i kobiet
Wpływ kultury na intymność
Ujawnianie siebie w relacjach
Definicja ujawniania siebie
Poziomy ujawniania siebie
Model ujawniania siebie
Korzyści i ryzyko ujawniania siebie
Zamiast ujawniania siebie
Kłamstwo
Dwuznaczność
Aluzje
Etyka uchylania się
Wskazówki dotyczące ujawniania
siebie
Czy osoba jest dla ciebie ważna?
Czy ryzyko ujawnienia siebie mieści się
w granicach rozsądku?
Czy ujawnienie siebie jest stosowne?
Czy ujawnianie siebie odnosi się
do aktualnej sytuacji?
Czy otwartość jest wzajemna?
Czy skutki będą konstruktywne?
Czy ujawnianie siebie jest jasne i zrozumiałe?
Podsumowanie
Ćwiczenia
Podstawowe pojęcia
Dwuznaczność
Intymność
Kłamstwo
Model penetracji społecznej
Niewinne kłamstwo
Okno Johari
Ujawnianie siebie
INTYMNOŚĆ I DYSTANS W RELACJACH  289
Intymność i dystans w relacjach
Czytając ten rozdział...
Poznasz:
1. Wymiary intymności i dystansu w relacjach interpersonalnych.
2. Konflikty kształtujące intymność i prywatność w relacjach.
3. Wpływ płci i kultury na spostrzeganie intymności.
4. Właściwości i przyczyny ujawniania siebie.
5. Ryzyko i korzyści płynące z ujawniania siebie.
6. Rodzaje, funkcje i zakres dwuznaczności, niewinnych kłamstw i aluzji.
Nauczysz się:
1. Określać optymalną proporcję intymności i dystansu w swoich relacjach
osobistych.
2. Określać stopień ujawniania siebie wobec innych ludzi i okoliczności,
w jakich to się dzieje.
3. Korzystając z modelu Okna Johari, prezentować stopień ujawniania siebie
w wybranej relacji.
4. Określać powody ujawniania siebie w wybranej relacji.
5. Reagować na sytuacje o zróżnicowanym poziomie szczerości
i dwuznaczności.
6. Oceniać potencjalne ryzyko i korzyści ujawnienia siebie w wybranej
sytuacji.
7. Korzystając ze wskazówek zawartych w niniejszym rozdziale, decydować
o ujawnieniu ważnej informacji w swoich relacjach.
290  ASPEKTY RELACJI INTERPERSONALNYCH
Intymność i dystans –
zachowanie proporcji
Zespół Three Dog Night śpiewał w latach siedemdziesiątych XX wieku: „Jedynka to
najsamotniejsza z liczb”. U większości ludzi pragnienie więzi z innymi jest niezwykle
silne. W rozdziale 1 wyjaśniono, że silne więzy nie tylko przyczyniają się do naszego
szczęścia, ale sprawiają też, że jesteśmy zdrowsi, i dają szanse na dłuższe życie.
C. Edward Crowther i Gayle Stone w swojej książce Intimacy: Strategies for Successful
Relationships (1986) przypominają, jak ważne są bliskie relacje. Crowther i Stone prowadzili badania, w których uczestniczyli ludzie umierający w hospicjach i szpitalach
w Stanach Zjednoczonych i w Anglii. Pytali ich o to, co było dla nich najważniejsze
w życiu. 90% pacjentów terminalnie chorych umieściło na szczycie listy relacje intymne. Pięćdziesięcioletnia matka trójki dzieci umierająca na raka powiedziała: „Nie wolno
wam czekać, aż znajdziecie się w takim stanie jak ja, żeby się przekonać, że nic nie jest
tak ważne w życiu jak związki z ukochanymi osobami” (s. 13).
Wymiar intymności
Czy intymność to wspólne spędzanie czasu? Dzielenie uczuć? Współżycie seksualne?
Bycie razem na dobre i na złe? Czy intymność i miłość znaczy to samo?
Webster’s New Collegiate Dictionary definiuje intymność jako wyrastającą z „bliskiego związku, kontaktu, stowarzyszenia lub przyjaźni”. Bliskość pojawia się w rozmaitych
relacjach (Berscheid i in., 1989). Badacze prosili kilkuset studentów college’u, aby określili, z kim wiążą ich „najbliższe, najgłębsze, najbardziej zaangażowane i najbardziej intymne relacje”, i otrzymali zróżnicowane odpowiedzi. Mniej więcej połowa (47%) uznała, że jest to partner w związku uczuciowym, dla jednej trzeciej (36%) był to przyjaciel,
a większość pozostałych (14%) wskazała osobę z rodziny.
Intymność przybiera różne formy (Lippert i Prager, 2001). Jest intymność emocjonalna, która polega na dzieleniu się ważnymi wiadomościami i uczuciami. W drugiej
części rozdziału powiemy więcej o tego rodzaju ujawnianiu siebie.
Inny rodzaj intymności stanowi intymność fizyczna. Jeszcze przed narodzeniem
rozwijające się w łonie matki dziecko doświadcza takiej bliskości z nią, jakiej nie zazna
INTYMNOŚĆ I DYSTANS W RELACJACH  291
już nigdy w życiu: „Unosi się w ciepłym, płynnym wnętrzu, całkowicie otulone, kołysze
się łagodnie w poruszającym się ciele matki i słyszy bicie jej serca” (Morris, 1973, s. 7).
Szczęśliwe dzieci rosną i nadal są pielęgnowane w fizycznej bliskości: karmione, kołysane, obejmowane i przytulane. Kiedy dorastamy, coraz rzadziej zdarzają się momenty
takiej intymności, ale wciąż jeszcze są i nadal są ważne. Seks jest formą intymnej bliskości, ale do tej kategorii należą także przyjazne uściski, całusy, a nawet walka. Braterskie
więzi trwające całe życie łączą ludzi, którzy wspólnie przeżyli trud fizycznych zmagań,
na przykład sportowców lub ratowników.
Źródłem intymności bywa także wymiana intelektualna. Nie każda wymiana myśli jest intymna. Rozmowa z profesorem czy z kolegą na temat kolokwium nie zacieśnia relacyjnych więzi. Jednakże, kiedy angażujesz się w wymianę ważnych przemyśleń
z drugą osobą, rozwija się bliskość, która może być dla was bardzo ważna i ekscytująca.
Jeżeli przyjmiemy, że intymność to bliskość z drugą osobą, to drogą do stanu bliskości będzie wspólne działanie (Wood i Inman, 1993). Wspólne działania obejmują zarówno pracę ramię w ramię, jak regularne spotkania na treningach sportowych.
Ludzie, którzy spędzają razem czas, rozwijają swoiste formy kontaktu, dzięki którym
początkowo bezosobowa relacja przekształca się w wartościową relację interpersonalną. Leslie Baxter (1992) odkryła, że zarówno przyjaźnie pomiędzy osobami tej samej płci, jak heteroseksualne relacje uczuciowe charakteryzują różne formy gier. Partnerzy wymyślają własne kody
porozumiewania się: wygłupiają się, naśladując innych, kpią i naśmiewają się z siebie oraz bawią się
w różne zabawy – od słownych kalamburów po mocowanie się na ręce.
Stopień i rodzaj intymności zależy od konkretnej relacji (Speicher, 1999). W niektórych relacjach
pojawiają się wszystkie cztery wartości: ujawnianie
emocji, bliskość fizyczna, wymiana intelektualna
i wspólne działania; w innych spotykamy tylko jedną
lub dwie z nich. Są też relacje, które nie są intymne
w żadnym aspekcie. Znajomi, współmieszkańcy czy
współpracownicy mogą nigdy nie nawiązać intymnej relacji. Czasem nawet członków rodziny łączą
tylko poprawne, bezosobowe kontakty.
Nawet najbliższa relacja nie rozwija się stale na
najwyższym poziomie intymności. W pewnym okresie dzielisz z przyjacielem, kochankiem lub członkiem rodziny wszystkie swoje uczucia i myśli, potem następuje okres względnego wycofania. Możesz
swobodnie wyrażać uczucia dotyczące jednej sfery
życia, a w innej jesteś bardziej powściągliwa. To samo dotyczy bliskości fizycznej: najpierw osiąga ona
wysoki stopień, który potem w większości relacji obniża się.