Strategia rozwiązywania problemów społecznych

Transkrypt

STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA
PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
GMINY MAJDAN KRÓLEWSKI
NA LATA 2011-2015
1
Spis treści
I Wstęp.................................................................................................................... 4
1.1. Podstawy prawne opracowania strategii. ........................................................................ 7
1.2. Zgodność strategii z innymi dokumentami planistycznymi. ........................................... 9
II Charakterystyka Gminy Majdan Królewski. ........................................................ 12
2.1. Struktura terytorialna..................................................................................................... 12
2.2. Struktura demograficzna ............................................................................................... 14
2.3. Przyrost naturalny ......................................................................................................... 16
2.4. Zjawisko migracji zewnętrznej i wewnętrznej. ............................................................. 17
III Infrastruktura polityki społecznej z Gminie Majdan Królewski............................ 19
3.1. Oświata .......................................................................................................................... 19
3.2. Kultura i sport................................................................................................................ 21
3.3. Ochrona zdrowia. .......................................................................................................... 22
3.4. Pomoc społeczna ........................................................................................................... 23
3.5. Organizacje pozarządowe. ............................................................................................ 24
IV Diagnoza problemów społecznych w Gminie Majdan
Królewski według danych
OPS. ...................................................................................................................... 26
4.1. Zjawisko ubóstwa. ......................................................................................................... 31
4.1.1. Zjawisko dziedziczenia ubóstwa. ........................................................................... 32
4.2. Potrzeba ochrony macierzyństwa. ................................................................................. 34
4.2.1. Wielodzietność. ...................................................................................................... 35
4.2.2. Rodziny niepełne. ................................................................................................... 36
4.2.3. Problemy rodzin: opiekuńczo-wychowawcze, uzależnień i przemocy w rodzinie.37
4.3. Zjawisko bezrobocia. .................................................................................................... 41
4.4. Zjawisko niepełnosprawności lub długotrwałej choroby. ............................................. 45
4.5. Problemy osób starszych. .............................................................................................. 48
4.6. Problemy w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego. ..................... 49
4.7. Zjawisko bezdomności. ................................................................................................. 50
4.8. Zdarzenia losowe, sytuacje kryzysowe, klęski żywiołowe. .......................................... 51
4.9. Mapa intensywności problemów społecznych w poszczególnych miejscowościach
gminy. ................................................................................................................................... 52
V Ankieta OPS „Problemy i potrzeby społeczne mieszkańców gminy Majdan
Królewski” ............................................................................................................ 59
5.1. Problemy społeczne mieszkańców ............................................................................... 65
5.2. Przyczyny powstania ubóstwa ...................................................................................... 69
5.3. Uzależnienia .................................................................................................................. 71
5.4. Przemoc ......................................................................................................................... 73
5.5. Niepełnosprawność ....................................................................................................... 75
5.6. Perspektywy rozwoju mieszkańców ............................................................................. 77
2
5.6.1. Osób starszych ........................................................................................................ 77
5.6.2. Ludzi młodych ........................................................................................................ 80
5.7. Infrastruktura komunikacyjna. ...................................................................................... 83
5.7.1. Komunikacja społeczna – dialog między mieszkańcami a władzami lokalnymi,
przekaz informacji. ........................................................................................................... 83
5.7.2. Dostęp do mediów ( telewizji, radia, telefonu, Internetu). ..................................... 85
5.7.3. Komunikacja – transport ........................................................................................ 86
5.8. Edukacja ........................................................................................................................ 87
5.9. Ocena działania instytucji publicznych ......................................................................... 90
5.9.1. Ocena działania Gminy .......................................................................................... 90
5.9.2. Ocena działania Ośrodka Pomocy społecznej ........................................................ 93
5.10. Organizacja czasu wolnego – infrastruktura rekreacyjna, kulturalna ......................... 96
VI Analiza SWOT Gminy Majdan Królewski .......................................................... 99
VII Cele strategiczne ............................................................................................ 106
7.1. Systematyczna analiza istniejących problemów społecznych .................................... 106
7.2. Budowanie systemu wsparcia dla osób bezrobotnych z uwzględnieniem ich
aktywizacji ......................................................................................................................... 106
7.3. Wsparcie rodzin dysfunkcyjnych ................................................................................ 107
7.4. Budowa systemu profilaktyki, rozwiązywania problemów uzależnień i przemocy w
rodzinie ............................................................................................................................... 109
7.5. Zawiązanie zintegrowanego systemu wsparcia na rzecz osób chorych,
niepełnosprawnych, starszych. ........................................................................................... 110
7.6. Podmioty odpowiedzialne za realizację strategii i jej monitoring. ............................. 111
3
I Wstęp
Jednym z ważniejszych zadań samorządu gminnego jest stworzenie jak najlepszych
warunków rozwoju gospodarczego oraz dążenie do poprawy warunków życia mieszkańców
gminy.
Proces zarządzania gminą, w szczególności w aspektach jej rozwoju, musi mieć
charakter aktywny i być nastawiony na kreowanie przyszłości, a więc winien być oparty na
podejściu strategicznym. Niezbędna jest diagnoza potrzeb w środowisku lokalnym oraz
opracowanie programów działań i ich właściwa realizacja na rzecz zaspokojenia potrzeb, co
powinno prowadzić do poprawy warunków i jakości życia mieszkańców.
Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z
2009r. Nr 175, poz. 1362) nałożyła na gminy obowiązek opracowania i realizowania gminnej
strategii
rozwiązywania
problemów
społecznych
ze
szczególnym
uwzględnieniem
programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i
innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka.
Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych ma w założeniach pełnić
rolę schematu integrującego działania poszczególnych uczestników życia społecznego w
gminie. Podstawową jej funkcją jest z jednej strony – dostarczanie podmiotom polityki
społecznej oraz mieszkańcom informacji o długookresowych uwarunkowaniach rozwoju
infrastruktury społecznej, natomiast z drugiej strony – deklaracją i zobowiązaniem władz
gminy do podjęcia określonych przedsięwzięć i działań.
W tym kontekście strategia wskazuje cele, ich hierarchię, możliwości realizacji tych
celów, jak też narzędzia i instrumenty stosowane w procesie wdrażania kolejnych działań.
Jest także programem rozwoju, który formułuje cele długofalowe i sposoby ich realizacji,
ustala hierarchię, podporządkowuje działania doraźne celom długofalowym. Strategia ma
charakter partnersko-społeczny. Określa kierunki i granice działań władz oraz udział innych
partnerów.
Opracowana strategia umożliwi wyłonienie głównych celów i kierunków polityki
społecznej, podporządkuje działania doraźne działaniom długofalowym z wykorzystaniem
silnych stron i szans rozwojowych, a kompensować będzie słabe strony i zagrożenia. Pozwoli
ona na lepsze zagospodarowanie zasobów ludzkich, sprzętowych, środków finansowych i
wiedzy oraz zwiększy szanse na pozyskanie dodatkowych, zewnętrznych źródeł finansowania
dla poszczególnych działań polityki społecznej.
4
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych ma stanowić podstawę do
realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej w celu poprawy funkcjonowania tej części
społeczności lokalnej, która jest zagrożona wykluczeniem. System wsparcia wymaga
unowocześnienia w kierunku wzmocnienia aspiracji oraz wydobywania potencjału
poszczególnych osób i grup społecznych.
Strategia ta uwarunkowana jest na umożliwienie mieszkańcom harmonijnego rozwoju
oraz wyrównywanie szans społecznych mieszkańców poprzez rozwinięcie pracy socjalnej,
szerszą współpracę z instytucjami oraz organizacjami pozarządowymi działającymi nie tylko
w obszarze pomocy społecznej, ale szeroko rozumianej polityki społecznej jak: oświata,
kultura, służba zdrowia, wymiar sprawiedliwości. Wzrostowi nakładów na politykę społeczną
musi towarzyszyć reforma systemu ich wydatkowania. Zmiany te zależą od sił tkwiących
wewnątrz lokalnego systemu społecznego dlatego lokalna polityka społeczna będzie działać
na rzecz ich stałego wzmacniania.
Cele w niej zawarte wynikają z wnikliwie rozeznanych potrzeb mieszkańców,
uwzględniają potencjał gminy, a ich realizacja znacząco wpłynie na poczucie bezpieczeństwa
socjalnego mieszkańców. Będą sprzyjały tworzeniu warunków do zakładania rodzin, ich
rozwoju i wypełniania przez nie ważnych społecznie funkcji, oddziałujących na
funkcjonowanie całego społeczeństwa.
W najbliższych latach będą się pojawiały nowe oblicza wykluczenia społecznego oraz
będzie rosło znaczenie tych, które obecnie dotykają polskie społeczeństwo w niewielkim
zakresie. Można tu wymienić: wykluczenie cyfrowe, wykluczenie energetyczne, wykluczenie
ze względu na stan zdrowia, wykluczenie edukacyjne, dziedziczenie ubóstwa. Polskie
społeczeństwo musi poszukiwać nowych instrumentów, które pozwolą je ograniczać. Nowym
wyzwaniem dla polskiego społeczeństwa będzie konieczność znalezienia rozwiązań dla tych
osób,
które
mimo
podjęcia
zatrudnienia
nie
będą
otrzymywały
odpowiedniego
wynagrodzenia.
Diagnoza problemów społecznych występujących na terenie Gminy Majdan
Królewski została sporządzona w oparciu o dane będące w dyspozycji Ośrodka Pomocy
Społecznej w Majdanie Królewskim uzyskane w toku bieżącej jego działalności oraz
uzyskanych z przeprowadzonej ankiety „Problemy i potrzeby społeczne mieszkańców Gminy
Majdan Królewski”, dane z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Rzeszowie, instytucji i
organizacji współpracujących z Ośrodkiem.
W oparciu o diagnozę została opracowana strategia rozwiązywania problemów
społecznych na lata 2011-2014.
5
Opracowana strategia będzie w miarę potrzeb aktualizowana i korygowana.
Misją pomocy społecznej na terenie gminy Majdan Królewski jest: „pomoc osobom i
rodzinom w przezwyciężeniu trudności, których nie są w stanie pokonać wykorzystując
własne umiejętności, możliwości i uprawnienia.”
6
1.1. Podstawy prawne opracowania strategii.
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Majdan Królewski zgodna
jest z obowiązującymi przepisami prawa, w szczególności z:
•
Ustawa z dnia 12 marca 2004 o pomocy społecznej (tekst jednolity z 2009 r. Dz. U.
Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2005 r. Nr
179, poz. 1485 z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (tekst jednolity z dnia 28 marca 2007 r. Dz. U. Nr 70, poz. 473 z późn.
zm.).
•
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity z 2008 r. Dz. U. Nr 14, poz. 92 z
późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. Nr 122, poz. 1143
z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
(tekst jednolity z 2008 r. Dz. U. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr
180, poz. 1493).
•
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity z 2006
r. Dz. U. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.
U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks Postępowania Cywilnego (Dz. U. z 1964 r.
Nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r. Nr
9 poz. 59 z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu edukacyjnym w administracji (tekst
jednolity) (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.)
7
•
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks Postępowania Administracyjnego (tekst
jednolity)-(Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity)-(Dz. U. z
2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jednolity)-(Dz. U.
z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157,
poz. 1240 z późn. zm.)
•
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity)-(Dz. U. z 2002 r.
Nr 76, poz. 694 z późn. zm.)
•
Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 r. Nr 111, poz. 535, z późn.
zm.).
Oprócz wspomnianych aktów prawnych przy realizacji strategii może zachodzić potrzeba
odwołania się również do ustaw i aktów wykonawczych z zakresu m.in. ochrony zdrowia,
oświaty i edukacji publicznej, wymiaru sprawiedliwości.
Wymienione regulacje prawne są podstawą do realizacji celów Strategii zgodnie
z zasadą udziału państwa przy jednoczesnym wykorzystaniu zasobów i aktywności społecznej
mieszkańców.
8
1.2. Zgodność strategii z innymi dokumentami planistycznymi.
Na arenie międzynarodowej decydujące znaczenie ma Strategia Lizbońska – plan
rozwoju przyjęty dla Unii Europejskiej przez Radę Europy na posiedzeniu z Lizbonie w roku
2000. Z punktu widzenia problematyki społecznej, najistotniejszym jest postulat spójności
społecznej, kształtowania nowego, aktywnego państwa socjalnego.
Na szczeblu krajowym podstawowym dokumentem planistycznym jest przyjęta we
wrześniu 2005 r. „Strategia Polityki Społecznej na lata 2007 – 2013”. Dokument ten,
towarzyszący realizacji Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007 – 2013 określa cel
nadrzędny Strategii Polityki Społecznej jakim jest zbudowanie zintegrowanego systemu
polityki państwa prowadzącego do ułatwienia wszystkim obywatelom równego dostępu do
praw społecznych, poprawy warunków powstawania i funkcjonowania rodzin oraz wsparcia
grup i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym przy zapewnieniu demokratycznego
współuczestnictwa obywateli.
Strategia polityki społecznej formułuje 7 priorytetów i kierunków polityki społecznej
rządu, są to:
1. Poprawa warunków powstawania i funkcjonowania rodzin. Wsparcie rodzin w
wychowaniu i edukacji dzieci.
2. Wdrożenie aktywnej polityki społecznej.
3. Kompleksowa rehabilitacja i aktywizacja osób niepełnosprawnych.
4. Tworzenie warunków sprzyjających integracji w starzejącym się społeczeństwie.
5. Aktywizacja i mobilizacja partnerów lokalnych.
6. Partnerstwo publiczno – społeczne podstawą rozwoju usług społecznych.
7. Integracja społeczna i zawodowa imigrantów.
Efektem realizacji strategii ma być zapobieganie wykluczeniu społecznemu,
zwiększenie potencjału rozwoju, rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Strategia ma tworzyć
więzi społeczne na poziomie lokalnym, mobilizować aktywność społeczną (także na rynku
pracy), wpływać na poprawę jakości życia.
Następnym z dokumentów planistycznych jest: Raport Polska 2030 Wyzwania
Rozwojowe, który jest efektem prac Zespołu Doradców Strategicznych Prezesa Rady
Ministrów. Redaktorem naukowym opracowania jest minister Michał Boni. W raporcie tym
9
zaznaczono, iż polityka rodzinna państwa jest obszarem szczególnie wrażliwym. Do 2020 r.
duża część polityki społecznej powinna się nastawiać na wspieranie rodziny w jej
początkowym okresie. To oznacza, że redystrybucja opieki nad wiekowo różnymi grupami
(najmłodsi, najstarsi) powinna być zorientowana na potrzebę opieki nad dziećmi. W
perspektywie wszakże 2030 r. większego znaczenia nabiorą już działania skierowane do osób
starszych po 70 czy 80 roku życia (w 2030 r. będzie w Polsce ponad 2 mln osób powyżej 80
roku życia).
Dla pomocy społecznej szczególnie ważne jest Wyzwanie 8 poprawa spójności
społecznej, w którym podkreślono, iż wykluczenie społeczne ze względu na ubóstwo jest
nadal jednym z głównych polskich problemów. Jest ono w Polsce silnie zróżnicowanie
zarówno w kontekście typu gospodarstwa domowego, jak i miejsca zamieszkania. Największe
zagrożenie ubóstwa występuje w rodzinach wielodzietnych oraz wśród osób mieszkających
na wsi. W przyszłości należy spodziewać się zmiany – grupą szczególnie narażoną będą
osoby starsze, które przeszły na emeryturę lub rentę.
Na poziomie województwa głównym dokumentem wyznaczającym kierunki rozwoju
polityki społecznej województwa podkarpackiego jest „Strategia Rozwoju Województwa
Podkarpackiego na lata 2007 – 2020”, a szczególnie jej obszary strategiczne: kapitał
społeczny i zabezpieczenie społeczne oraz cele:
→ planowanie działań własnych,
→ organizowanie wspólnego wysiłku wszystkich podmiotów zaangażowanych w rozwój
Podkarpacia.
Strategia ta jest koncepcją działania na rzecz zrównoważonego, długotrwałego
rozwoju regionu, ukierunkowanego na misję wspomagania rozwoju społeczno –
gospodarczego.
Na szczeblu
powiatowym
najistotniejsza jest
„Strategia
Rozwoju
Powiatu
Kolbuszowskiego na lata 2007-2015”. Zapisano w niej, iż zasadniczym celem Powiatu
Kolbuszowskiego jest osiągnięcie poziomu życia jego mieszkańców na lata 2007-2015
przynajmniej takiego, jakie mają mieszkańcy większości otaczających powiatów. Szczególnie
ważnym kierunkiem i celem strategicznym Powiatu w obszarze polityki społecznej jest:
− przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób, które ze względu na swoją sytuację
życiową nie są w stanie swoim staraniem zaspokoić potrzeb życiowych i znajdują się
w sytuacji powodującej ubóstwo i ograniczającej i uniemożliwiającej uczestnictwo w
życiu zawodowym, społecznym i gospodarczym
10
− wizja powiatu Kolbuszowskiego: Powiat Kolbuszowski powinien być postrzegany
jako miejsce bezpieczne i przyjazne ludziom, stwarzające dogodne warunki realizacji
dążeń i aspiracji mieszkańców, rozwoju przedsiębiorczości ze sprawną i kompetentną
administracją powiatową i gminną.
Drugim co do znaczenia w polityce społecznej na szczeblu powiatowym jest
Powiatowa Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2009-2017. Misją
powiatu w zakresie pomocy społecznej jest powiatowy program działań na rzecz pomocy
dziecku i rodzinie wyznaczony w pięciu podstawowych grupach działań:
1. Pomoc rodzinie znajdującej się w sytuacji kryzysowej.
2. Rozwój zastępczych form opieki nad dzieckiem.
3. Pomoc
w
integracji
ze
środowiskiem
pełnoletnim
wychowankom
instytucjonalnych i rodzinnych form opieki.
4. Pomoc osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym i osobom w podeszłym
wieku.
5. Doskonalenie zawodowe kadr pomocy społecznej.
Na szczeblu gminy ważnym dokumentem planistycznym jest strategia rozwoju Gminy
Majdan Królewski na lata 2007-2015 zwłaszcza jej obszar strategiczny Nr V Warunki
socjalne i bytowe życia mieszkańców:
Cel 1: Działania ukierunkowane na zwiększanie dochodów
Cel 2: Poprawa stanu infrastruktury społecznej mieszkańców gminy
11
II Charakterystyka Gminy Majdan Królewski.
2.1. Struktura terytorialna.
Gmina Majdan Królewski położona jest w południowo-wschodniej Polsce,
w północno-zachodniej części Województwa Podkarpackiego, Kotlinie Sandomierskiej,
w całości w Puszczy Sandomierskiej, powiecie kolbuszowskim. Powiat zajmuje powierzchnię
774 km2; Gmina Majdan Królewski zajmuje obszar 155,8 km2, co stanowi 20% powierzchni
powiatu. Jest jedną z 6 gmin a drugą co do wielkości powiatu kolbuszowskiego. Sąsiaduje
z gminami: Cmolas, Dzikowiec (powiat kolbuszowski), Bojanów (powiat stalowowolski),
Nowa Dęba i Baranów Sandomierski (powiat tarnobrzeski). Gmina ma dogodne położenie
komunikacyjne, leży przy drodze krajowej Rzeszów-Radom. Najbliższe miasto Nowa Dęba
oddalone jest o 8 km, miasto powiatowe Kolbuszowa o 16 km; a o 24 km odległy jest
Tarnobrzeg (niegdyś miasto wojewódzkie). Jej największym bogactwem są lasy Puszczy
Sandomierskiej, które zajmują 39, 5% powierzchni gminy. Profil gminy nadal nie ulega
zmianom i ma charakter rolniczy. Z działalności pozarolniczej znaczącą rolę odgrywa handel
i usługi, nie rozwija się przemysł.
Tabela 1 Dane o otaczających nas gminach powiatu kolbuszowskiego.
Gmina
Powierzchnia
w km2
Liczba mieszkańców wg spisu
powszechnego z 2001 r.
Ogółem
K
M
Liczna
sołectw
Miasto i Gmina Kolbuszowa
171,5
24 160
12 371
11 789
14+miasto
Gmina Majdan Królewski
155,8
9 726
4 840
4 886
7
Gmina Cmolas
134,0
7 783
3 906
3 977
10
Gmina Raniżów
96,8
7 169
3 483
3 686
8
Gmina Dzikowiec
121,6
6 510
3 177
3 333
9
Gmina Niwiska
95,0
5 714
2 871
2 843
9
Ogółem powiat kolbuszowski
774,7
61 062
30 648
30 414
57+miasto
Źródło: Urząd Statystyczny Rzeszów.
12
W skład gminy wchodzi 7 miejscowości:
1. Majdan Królewski (siedziba gminy)
2. Krzątka
3. Brzostowa Góra
4. Huta Komorowska
5. Komorów
6. Wola Rusinowska
7. Rusinów
Mapa 1 Gmina Majdan Królewski.
13
2.2. Struktura demograficzna
Gmina Majdan Królewski pod względem gęstości zaludnienia plasuje się na czwartym
miejscu w powiecie kolbuszowskim. Przeciętna gęstość zaludnienia w kraju wynosi 122
osoby na km2. W województwie podkarpackim na 1 km2 przypada statystycznie 118 osób, w
powiecie kolbuszowskim 79 osób, a w Gminie Majdan Królewski 62 osoby. Całość gminy to
obszar wiejski, w powiecie 85% mieszkańców mieszka na wsi.
Mieszkańcy gminy Majdan Królewski to ludzie młodzi. Na przestrzeni lat 2007-2009
procentowy udział poszczególnych kategorii wiekowych nie uległ znaczącej zmianie
i wynosi: w roku 2007 21% ogółu mieszkańców gminy stanowiły dzieci w wieku od 0-15 lat,
a od 2008 r. wskaźnik ten spadł do 20%.; 5% ogółu mieszkańców gminy stanowi młodzież
w wieku przedprodukcyjnym; 64% ogółu mieszkańców gminy stanowią osoby w wieku
aktywności zawodowej od 19 do 65 lat; osoby w wieku emerytalnym w 2007 r. stanowiły
10% ogółu mieszkańców gminy, a od 2008 r. wskaźnik ten wzrósł do 11%.
Tabela 2 Zróżnicowanie mieszkańców gminy ze względu na płeć i wiek.
Płeć
Wiek
2007
2008
2009
Kobiety
Mężczyźni
Kobiety
Mężczyźni
Kobiety
Mężczyźni
0-15
1 059
1 066
1 034
1 026
990
986
16-18
235
270
237
252
242
265
19-65
3 074
3 303
3 078
3 331
3 100
3 361
66 i więcej
621
395
653
416
671
423
Ogółem
4 989
5 034
5 002
5 025
5 003
5 035
Źródło: USC Majdan Królewski.
Na 100 mężczyzn w wieku 0-15 lat w każdym z badanych lat przypada statystycznie
tyle samo kobiet.
W przedziale wieku 16-18 przeważają mężczyźni i tak:
w 2007 r. – na 100 M przypadało 87 K;
w 2008 r. – na 100 M przypadało 94 K;
w 2009 r. – na 100 M przypadało 91 K.
W wieku produkcyjnym 19-65 lat w 2007 r. na 100 M przypadało 93 K, a w 2008 i w 2009 r.
92 K. Są to tendencje zbliżone do całości województwa podkarpackiego, gdzie stosunek
14
kobiet do mężczyzn wynosi średnio 50% do 50% i okresowo ulega niewielkim zmianom
(obecnie na 100 M przypada 101 K).
W wieku emerytalnym 66 lat i więcej proporcje te są dalece zmienione i tak w latach
2007-2008 na 100 M przypadało 157 K. W 2008 r. proporcje te uległy dalszemu pogłębieniu
i na 100 M przypada 159 K.
Obciążenie demograficzne gminy Majdan Królewski (czyli liczba osób w wieku
nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym) nieznacznie odbiega od średniej dla
całego powiatu kolbuszowskiego i stanowi w 2009 r. 58,3 osoby (dla powiatu wynosi 61.6
osoby; a dla województwa 56,7 osoby). Z powyższych danych wynika, iż społeczeństwo
Gminy
Majdan
Królewski
jest
statystycznie
młodsze
od
całości
społeczeństwa
zamieszkującego powiat kolbuszowski, ale starsze w porównaniu do ogółu mieszkańców
województwa podkarpackiego. Odsetek osób w wieku produkcyjnym w kraju jednak maleje;
według danych GUS i EUROSTAT w okresie 2010-2015 będzie następować umiarkowany
wzrost proporcji ludzi starszych do liczby osób w wieku produkcyjnym. W następnych latach
proces ten znacznie przyspieszy. W 2030 r. na 1 osobę starszą będzie przypadać półtorej
osoby w wieku produkcyjnym.
Rysunek 1 Liczba mieszkańców w poszczególnych miejscowościach.
3000
2646
2661
2671
2500
2217
2213
2212
2000
2008
247
241
238
500
2007
1009
998
1011
961
961
952
1000
1487
1496
1504
1456
1457
1450
1500
2009
zą
tk
os
a
to
w
Hu
a
Gó
ta
ra
Ko
m
or
ow
sk
a
Ko
m
W
or
ol
ów
a
Ru
sin
ow
sk
a
Ru
sin
ów
Kr
Br
z
M
aj
da
n
Kr
ól
ew
sk
i
0
15
2007r. ogółem: 10023 osób, w tym 4989 kobiet; 5034 mężczyzn (49,8% K; 50,2% M)
Źródło: USC Majdan Królewski; stan na 31 XII każdego podanego roku.
Liczba mieszkańców gminy na przestrzeni lat 2007-2009 praktycznie nie uległa
zmianom; nastąpił minimalny ich wzrost i tylko w 3 miejscowościach – Majdanie
Królewskim, Woli Rusinowskiej i Komorowie. W pozostałych miejscowościach nastąpił
nieznaczny spadek.
2.3. Przyrost naturalny
Tabela 3 Przyrost naturalny w Gminie Majdan Królewski
Rok
Liczba urodzeń
Liczba zgonów
Przyrost naturalny
2007
105
65
+40
2008
109
75
+34
2009
118
95
+23
Źródło: USC Majdan Królewski 2009r.
Zmiany przyrostu naturalnego (nadal tendencja spadkowa) spowodowane są dalszym
starzeniem się społeczeństwa, słabą urbanizacją gminy, brakiem dostępu do dóbr kultury,
ciekawych możliwości spędzania czasu wolnego. Postępujący kryzys i bezrobocie, brak
zakładów pracy na terenie gminy powoduje migrację młodych ludzi do większych ośrodków
miejskich bądź wyjazdów za granicę. Odroczeniu ulegają także decyzje o założeniu rodziny
(wzrost urodzeń pozamałżeńskich), macierzyńskie – następuje spadek dzietności rodzin.
Miejscowości naszej gminy nie mogą konkurować z dużymi ośrodkami miejskimi pod
względem dostępu do miejsc pracy, dóbr kultury, możliwości ciekawego spędzania czasu
wolnego, dostępu do miejsc pracy, instytucji opieki nad dzieckiem: żłóbków, przedszkoli,
świetlic itp.
16
2.4. Zjawisko migracji zewnętrznej i wewnętrznej.
Rysunek 2 Migracje ludności
185 184
127
2007
105
2008
69 65
52
45
56
48
2009
59 58
10
Emigracje
Przemeldowania
Pobyty czasowe
Migracje na
pobyt stały
4 6
Migracje z
pobytu stałego
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Źródło: USC Majdan Królewski 2009r.
Migracje to przemieszczanie się ludzi mające na celu zmianę miejsca pobytu.
Migracja wewnętrzna to zmiana miejsca pobytu w granicach danej jednostki administracyjnej.
Migracja zewnętrzna to przemieszczanie się ludności z danej jednostki administracyjnej do
innej. Przyczyny migracji to: poprawa warunków życia, znalezienie pracy, zawarcie
małżeństwa.
Migracje dzielimy także ze względu na czas pobytu na czasowe i stałe, a ze względu
na kierunek przemieszczania się na: emigracje (wyjazd) i imigracje (przyjazd). Wyróżniamy
też migracje dobrowolne – migrant sam podejmuje decyzje o zmianie miejsca pobytu oraz
migracje wymuszone.
Jak ocenia GUS pod koniec 2007 roku poza granicami Polski przebywało czasowo
blisko 2,3 ml osób (około 7% populacji) z czego blisko 1,5 ml wyjechało z Polski po akcesji
Polski do Unii Europejskiej. Wciąż nie ma dowodów wskazujących na masowe
przekształcenie się migracji czasowych w osiedleńcze.
Jak podaje GUS migracje w Polsce są silnie zróżnicowane regionalnie. Polska
południowo-wschodnia (w tym nasze województwo) dominuje wyraźnie na migracyjnej
mapie Polski. W tym obszarze szczególnie na terenach wiejskich ubytek osób poniżej 30 roku
życia sięga często 20-25% lokalnej populacji w tym wieku. Trudno ustalić rozmiar migracji
17
szczególnie jeśli są to wyjazdy krótkie do prac sezonowych. Plusem krótkiej migracji jest
przenoszenie doświadczeń migracyjnych na grunt krajowy (może poprawić się efektywność
alokacji zasobów pracy i elastyczność krajowego rynku pracy.
Corocznie wzrasta także emigracja w przeważającej części zarobkowa za granicę. Po
przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, poprzez otwarcie dla nas wielu rynków pracy
wzmogło się zjawisko przenoszenia „centrum interesów życiowych” do krajów nowego
osiedlenia, co powoduje oderwanie się emigrującej ludności od własnych korzeni. Rok
rocznie wzrasta liczba osób emigrujących z terenu naszej gminy za granicę. W przyszłości na
terenie naszej gminy skutki migracji także mogą być dotkliwe. Procesy te będą miały duży
wpływ na struktury demograficzne w przyszłości, stanowią także wyzwanie dla polityki
regionu. Trudno oszacować na terenie gminy migrację zarobkową na krótki okres ponieważ
nie jest ona w żaden sposób ewidencjonowana. Jedyne dane na ten temat pochodzą z USC
oraz od pracowników socjalnych (rozeznanie w terenie).
Z powiatu kolbuszowskiego, a także z naszej gminy emigracja najczęściej
nakierowana jest na Francję i Niemcy. Ogólnie szacuje się, iż z terenu naszego powiatu za
granicą pracuje 4,5 tys. mieszkańców. Na terenie gminy występuje także migracja do dużych
miast, ośrodków przemysłowych szczególnie młodzieży bezpośrednio po ukończeniu nauki,
co znacząco wpływa na dalszy rozwój powiatu i gminy a w konsekwencji może doprowadzić
do wyludnienia tego obszaru i pozostania na nim mieszkańców w wieku poprodukcyjnym co
zablokuje dalszy rozwój regionu.
18
III Infrastruktura polityki społecznej z Gminie Majdan
Królewski
3.1. Oświata
Na terenie Gminy Majdan Królewski funkcjonuje dziewięć placówek oświatowych.
Wszystkie te placówki są jednostkami publicznymi, realizują zadania określone w ustawie
o systemie oświaty. Zapewniają możliwość kształcenia wszystkim uczniom, także tym
z dysfunkcjami.
Jedno przedszkole w Majdanie Królewskim z dwoma oddziałami (powstało we IX
2009 r.) obecnie korzysta z niego 50 dzieci. Siedem szkół podstawowych w: Majdanie
Królewskim, Hucie Komorowskiej, Komorowie, Brzostowej Górze, Krzątce, Klatkach i Woli
Rusinowskiej oraz jedno Gimnazjum w Majdanie Królewskim. Szkoły zapewniają realizację
obowiązku kształcenia na poziomie podstawowym i gimnazjalnym. Brak jest żłobka i szkoły
średniej. Baza lokalowa szkół jest sukcesywnie remontowana, poprawie ulega także ich baza
rekreacyjno-sportowa. W każdej ze szkół znajduje się stołówka bądź wyznaczone miejsce do
wydawania posiłków. W Majdanie Królewskim działa także świetlica. Pod względem liczby
szkół Gmina Majdan Królewski nie odbiega od innych gmin powiatu kolbuszowskiego.
Szkoły poprzez swą działalność dążą do zmniejszenia różnic w warunkach kształcenia,
wychowania i opieki między poszczególnymi regionami kraju. Dbają także o utrzymanie
bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkołach. Roztaczają
także opiekę nad uczniami pozostającymi w trudnej sytuacji materialnej i życiowej
(wyprawki, stypendia). Działają także na rzecz tworzenia sprzyjających warunków do
rozwoju zainteresowań i uzdolnień uczniów poprzez organizowanie zajęć pozalekcyjnych
i pozaszkolnych oraz wpływają na kształtowanie (szczególnie na terenach wiejskich)
aktywności społecznej i umiejętności spędzania czasu wolnego.
Tabela 4 Liczba uczniów w szkołach podstawowych i gimnazjum.
Szkoła
Rok szkolny
2007/2008
2008/2009
2009/2010
Majdan Królewski
232
220
212
Komorów
118
120
120
Huta Komorowska
119
108
109
19
Brzostowa Góra
74
77
69
Krzątka
138
135
131
Klatki
85
83
82
Wola Rusinowska
74
73
73
Gimnazjum w Majdanie Królewskim
473
445
431
Ogółem
1313
1261
1265
Źródło: GZEAS Majdan Królewski 2010r.
Liczby uczniów szkół podstawowych podane w tabeli nie są całkowicie miarodajne
ponieważ ok. 30 uczniów to 5-ciolatki, które będą powtarzać klasę „0”. Faktycznie liczba
uczniów w szkołach podstawowych od kilku lat ma tendencję spadkową. Obrazowo tendencja
ta najbardziej jest widoczna w liczbie uczniów gimnazjum – spadek w kolejnych latach o 28
i o 14 uczniów. Spadek liczby urodzeń, migracja, emigracje będą nadal powodować spadek
liczby uczniów w szkołach co w konsekwencji prowadzi do trudności w utrzymaniu placówek
oświatowych i generuje znaczne deficyty środków po stronie gminy.
Rysunek 3 Struktura wykształcenia mieszkańców gminy.
45
42
40
37
35
30
25
22
18,9
20
Gmina
Powiat
15,9
13
15
10
4 4,7
1,4
2,7
3,5
Podstawowe
Zasadnicze
zawodowe
Średnie
Policealne
Wyższe
0
5
Bez
wykształcenia
5
Źródło: Narodowy Spis Powszechny, 2002r.
Poziom wykształcenia mieszkańców gminy odbiega nieznacznie na naszą niekorzyść
od danych dla całego powiatu kolbuszowskiego. Społeczeństwo gminy jest słabiej
20
wykształcone na tle całego powiatu. Dane te nie obrazują jednak w pełni aktualnej sytuacji.
Ostatni spis powszechny był 8 lat temu, obecnie sytuacja uległa znacznej poprawie. Wiele
osób podjęło dalszą naukę w szkołach wyższych, osoby w średnim wieku uzupełniały swoje
wykształcenie korzystając z kursów organizowanych przy współudziale środków EFS. Brak
jest jednak obecnie wiarygodnych danych obrazujących postępujące przeobrażenia.
Z rozeznania środowiska wynika, iż obecnie powstała „nadwyżka” osób z wyższym
wykształceniem (szczególnie po kierunkach: pedagogicznym lub marketing i zarządzanie,
najczęściej ukończonych w trybie niestacjonarnym).
3.2. Kultura i sport.
Znaczny udział w kształtowaniu życia społecznego mają placówki prowadzące
działalność w zakresie rozpowszechniania kultury. Działalność kulturalno-oświatowa wpływa
znacząco na rozwój społeczeństwa kreatywnego, zaangażowanego we wspólne działania,
świadomego własnych oczekiwań. Szeroko rozumiana działalność upowszechniania kultury
odgrywa decydującą rolę w kształtowaniu postaw społecznych na terenie gminy.
Na terenie gminy działania w tym zakresie podejmuje Gminny Ośrodek kultury
w Majdanie Królewskim. Jednostka ta jest instytucją powołaną do upowszechniania kultury
na terenie gminy poprzez różne formy działalności określone w statucie. Zadania te realizuje
poprzez różnorodne formy edukacji kulturowej w tym: organizowanie imprez kulturowych
i artystycznych, okolicznościowych, obrzędowych. Zatrudniając 3 osoby na pełny etat i 2
osoby po pół etatu, instruktorzy prowadzą zajęcia dla dzieci: plastyczne, wokalne, taneczne,
rzeźbiarskie. Na terenie gminy wydatki na kulturę w przeliczeniu na 1 mieszkańca nakładały
się następująco:
Tabela 5 Wydatki na kulturę w Gminie Majdan Królewski
Rok
Wydatki
Liczba mieszkańców
2007
158 180
10 023
Wydatki na jednego
mieszkańca
28,52
2008
186 761
10 027
32,35
2009
217 705
10 038
34,92
Źródło: Urząd Gminy Majdan Królewski.
21
Wydatki gminy na kulturę znacznie odbiegają od średnich wydatków na ten cel w
kraju.
Łącznie ze środkami pozyskanymi ze źródeł zewnętrznych (projekty w ramach
środków unijnych, dotacje itp.) wydatki samorządów lokalnych na kulturę w przeliczeniu na 1
mieszkańca kształtują się następująco: od 151,02 zł w województwie mazowieckim do 71,98
zł w województwie świętokrzyskim. Budżet Gminnego Ośrodka Kultury znacznie odbiega na
niekorzyść mieszkańców gminy. Na kształtowanie wydarzeń kulturowych, integrowanie
społeczności znaczący wpływ na naszym terenie maja koła gospodyń wiejskich działające
w każdej miejscowości gminy.
Różnią się między województwami wskaźniki upowszechniania kultury. Na przykład
na terenie kraju na 1 bibliotekę przypada 3,7 tys. mieszkańców, podczas gdy w województwie
w podkarpackim 2,8 tys. a w Gminie Majdan Królewski 2,5 tys. mieszkańców. Na terenie
naszej gminy działa Gminna Biblioteka Publiczna w Majdanie Królewskim oraz jej filia
w Krzątce i dwa punkty wypożyczania książek w Szkole Podstawowej w Komorowie
i w Gimnazjum w Majdanie Królewskim. Łącznie zatrudnione do obsługi bibliotek to 2 i ½
etatu. Księgozbiór biblioteki liczy obecnie 40 965 woluminów. Biblioteka świadczy
nieodpłatne podstawowe usługi informacyjne, w tym dostęp do Internetu i prasy. W punktach
bibliotecznych i fili możliwe jest tylko wypożyczanie książek, które są wymieniane z główną
biblioteką.
3.3. Ochrona zdrowia.
Podstawową opiekę zdrowotną dla mieszkańców gminy zapewnia: Gminny
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Majdanie Królewskim oraz jego filia
Ośrodek Zdrowia w Krzątce. Działające na podstawie statutu ośrodka zatwierdzonego przez
Radę Gminy. Organem doradczym dla Zakładu jest – Rada Społeczna. W zakładzie
zatrudnieni są lekarze różnych specjalności w zależności od potrzeb. Obecnie oprócz lekarz
rodzinnych przyjmują także pediatra, ginekolog położnik, reumatolog, lekarz chorób
wewnętrznych. Opiekę nad pacjentem sprawują także 4 pielęgniarki środowiskowe,
2 pediatryczne, położna, fizjoterapeuci (3 osoby), pielęgniarka do spraw szczepień,
pielęgniarka zabiegowa, stomatolog.
22
Poważnym problemem wśród mieszkańców gminy, a zarówno wyzwaniem dla służby
zdrowia jest niepełnosprawność. Według ogólnie dostępnych danych w kraju na 1000 osób
przypadają średnio 143 osoby niepełnosprawne. Według ustaleń OPS na terenie naszej gminy
wskaźnik ten jest wyższy i stanowi 180 osób niepełnosprawnych na 1000 mieszkańców (dane
własne
OPS
według
orzeczeń
ZUS;
KRUS,
Zespołu
Do
Spraw
Orzekania
o Niepełnosprawności).
Następnym wyzwaniem służby zdrowia na terenie gminy jest profilaktyka szczególnie
w obliczu starzejącego się społeczeństwa. Polskę na tle Unii Europejskiej bardzo negatywnie
odróżnia wyższa o 70% od średniej unijnej umieralność mężczyzn w wieku 30-59 lat, która
najczęściej jest następstwem chorób układu krążenia (50%); drugą przyczyną zgonów są
nowotwory złośliwe (25%); trzecią wypadki komunikacyjne (11,2%). W grupie kobiet
największa umieralność panuje z powodu raka szyjki macicy – o 120% wyższa od średniego
poziomu Unii Europejskiej. Słabo jest rozwinięta profilaktyka. Raport Polska 2030
prognozuje, iż w 2030 r. w Polsce będzie ponad 2 mln osób powyżej 80 roku życia. Dane te
wprost obrazują stan w tym zakresie na terenie naszej gminy. Służba zdrowia musi podjąć
trud przygotowania odpowiednich działań pomocowych dla osób starszych: pielęgniarki
środowiskowe, gerontolodzy, rehabilitanci, którzy zniwelują te negatywne zjawiska
narastające w dłuższym okresie czasowym.
3.4. Pomoc społeczna
Ustawa o pomocy społecznej z 12 marca 2004 r. reguluje szereg zadań dotyczących
pomocy społecznej, polityki prorodzinnej oraz wspierania najsłabszych grup społecznych.
Zadania w tym zakresie na szczeblu gminy realizuje Ośrodek Pomocy Społecznej.
W wykonywaniu ustawowych zadań OPS współpracuje z innymi placówkami o charakterze
społecznym. Konieczny staje się rozwój usług poradnictwa: prawnego, psychologicznego,
wyspecjalizowanych terapii a przede wszystkim pracy socjalnej.
Ośrodek Pomocy Społecznej w Majdanie Królewskim realizuje zadania z zakresu
pomocy społecznej jako zadania własne gminy zarówno o charakterze fakultatywnym jak
i obowiązkowym oraz zadania zlecone gminie. Zadania realizowane są na podstawie ustawy
o pomocy społecznej, ustawy o świadczeniach rodzinnych, ustawy o funduszu
alimentacyjnym. Program rządowy: pomoc państwa w zakresie dożywiania, projekt
23
systemowy przy udziale środków EFS „Czas na aktywność w Gminie Majdan Królewski”.
W OPS zatrudnionych jest obecnie 12 osób, w tym: 1 pracownik socjalny; 4 specjalistów
pracy socjalnej, którzy realizują pracę w terenie.
Pomoc społeczna jest jedną z wielu dziedzin współtworzących rzeczywistość
społeczną. Jest działalnością instytucji państwowych i społecznych, która umożliwia i ułatwia
zaspokojenie podstawowych potrzeb osobom i rodzinom niezdolnym do czynienia tego
samodzielnie. Dla pomocy społecznej nie jest sprawą najistotniejszą przyczyna tego, że
członek społeczeństwa bądź rodzina nie może zaspokoić swoich potrzeb. Jest to natomiast
sygnał do podjęcia działań, ponieważ w przypadku niedostosowania społecznego, choroby,
problemów, gdy człowiek nie daje sobie rady, konieczne jest udzielenie mu pomocy
z zewnątrz.
Działania pracowników OPS mają na celu nie tylko łagodzenie trudnych sytuacji
materialnych klientów pomocy społecznej, ale głównym ich celem jest usuwanie przyczyn
tkwiących często w sferze społecznej czy psychicznej.
Osłabienie więzi rodzinnych i sąsiedzkich, anonimowość relacji międzyludzkich
powoduje osłabienie kapitału społecznego jako czynnika wspólnego działania i kontroli
społecznej.
3.5. Organizacje pozarządowe.
Poziom zaspokojenia potrzeb społeczności lokalnej zależy głównie od działalności
rządu i władz centralnych, lecz przede wszystkim od podmiotów lokalnych, od działań
samorządów. Organizacje pozarządowe jak dotąd na terenie gminy nie stały się jeszcze
partnerami samorządu, występują liczne trudności w nawiązaniu i utrzymaniu współpracy
pomiędzy samorządem a sektorem pozarządowym. Organizacje pozarządowe są często
postrzegane jako konkurenci samorządów w zakresie zadań i środków. Samorząd jednak
coraz częściej nawiązuje współpracę z organizacjami pozarządowymi choć obecnie jest to
współpraca bardziej okazjonalna niż stała.
Przedmiotem działań samorządów i lokalnych organizacji pozarządowych w ramach
lokalnej polityki społecznej są: masowa skala problemów społecznych ubóstwa, bezrobocia,
postępująca marginalizacja i izolacja wielu grup społecznych, strukturalny deficyt pracy
(praca lepsza i gorsza, lepiej i gorzej płatna), pogłębiające się zróżnicowania regionalne
24
w warunkach i poziomie życia ludności, pozorny w miejscu zamieszkania dostęp młodzieży
do edukacji i do pracy.
Na terenie gminy działa obecnie 17 organizacji pozarządowych, są to:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Wola Rusinowska Nasza Wola w Woli Rusinowskiej
OSP w Majdanie Królewskim
OSP w Komorowie
OSP w Hucie Komorowskiej
OSP w Rusinowie
OSP w Brzostowej Górze
OSP w Woli Rusinowskiej
OSP w Krzątce
Koło Terenowe Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków w Majdanie Królewskim
Towarzystwo Przyjaciół Huty Komorowskiej w Hucie Komorowskiej
Moja Mała Ojczyzna Komorów w Komorowie
Stowarzyszenie na Rzecz Rodziny Szczęśliwa Rodzina w Majdanie Królewskim
Stowarzyszenie "Wszyscy Razem" w Krzątce
Towarzystwo Przyjaciół Majdańszczyzny
Fundacja im. Księdza Kardynała Adama Kozłowieckiego SJ "SERCE BEZ GRANIC"
Stowarzyszenie Sympatyków Piłki Nożnej w Majdanie Królewskim
Stowarzyszenie Kultury Fizycznej i Sportu „Błękitni Komorów”
W każdej z miejscowości działa także Koło Gospodyń Wiejskich.
25
IV Diagnoza problemów społecznych w Gminie Majdan
Królewski według danych OPS.
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mająca na celu
umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie
są w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomoc
społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych
potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka.
Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej,
współpracując w tym zakresie z organizacjami społecznymi, Kościołem Katolickim, innymi
kościołami, związkami wyznaniowymi, fundacjami, stowarzyszeniami, pracodawcami oraz
osobami fizycznymi i prawnymi.
Pomoc społeczna powinna w miarę możliwości doprowadzić do życiowego
usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji za środowiskiem.
Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności
uzasadniających udzielenie pomocy. Ustawa o pomocy społecznej określa także powody
w związku z którymi udziela się osobom i rodzinom pomocy społecznej, są to: ubóstwo,
sieroctwo, bezdomność, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba,
przemoc w rodzinie, potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bezradność
w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego zwłaszcza
w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, braku umiejętności w przystosowaniu do życia
młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze, trudności w integracji osób,
które otrzymały status uchodźcy, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu
z zakładu karnego, alkoholizmu lub narkomanii, zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej,
klęski żywiołowej lub ekologicznej. Często zdarza się, że wobec jednej osoby lub rodziny
następuje zbieg różnych niekorzystnych okoliczności degradujących moralnie i materialnie.
W związku z koniecznością realizacji zadań postawianych przed pomocą społeczną,
zarówno na poziomie lokalnym jak i na poziomie rodziny i jednostki, a także koniecznością
wypracowania najbardziej adekwatnych form pomocy, niezbędne jest jak najbardziej
wnikliwe diagnozowanie problemów w skali gminy, opracowanie założeń do lokalnej polityki
społecznej, programów działań, przystosowanie istniejącej infrastruktury pomocowej do
aktualnej
sytuacji
społeczno-gospodarczej
oraz
do
wspomagania
mechanizmów
przystosowania społecznego.
26
Diagnoza problemów społecznych na terenie gminy została dokonana w oparciu
o źródła informacji pochodzące z Powiatowego Urzędu Pracy w Kolbuszowej, Powiatowego
Centrum Pomocy Rodzinie w Kolbuszowej, Powiatowej Komendy Policji w Kolbuszowej,
Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Kolbuszowej, Urzędu Gminy w
Majdanie
Królewskim,
współpracujących,
własnej
danych
sprawozdawczości
pochodzących
z
OPS,
informacji
Narodowego
Spisu
z
instytucji
Powszechnego
przeprowadzonego w 2002r., analizy wywiadów środowiskowych, ankiety przeprowadzonej
w 2010 r. pt. „Problemy i potrzeby społeczne mieszkańców Gminy Majdan Królewski”.
Tabela 6 Charakterystyka osób i rodzin korzystających z pomocy społecznej OPS w latach
2007-2009.
Wyszczególnienie
Liczba rodzin
Liczba osób w rodzinach
2007
2008
2009
2007
2008
2009
Rodziny ogółem
432
522
453
1828
2133
1818
O liczbie osób w rodzinie: 1
79
71
87
79
71
87
2
21
43
26
42
86
52
3
36
80
73
108
240
219
4
71
73
102
284
292
408
5
81
104
109
405
520
545
6 i więcej
144
151
56
907
924
507
237
296
257
1286
1440
1197
1
39
96
26
157
172
78
2
75
85
93
369
344
375
3
58
77
107
322
386
535
4
35
36
18
214
217
108
5
17
24
6
120
168
42
6
7
12
4
49
98
32
7 i więcej
6
6
3
55
55
27
15
24
25
102
86
93
1
1
4
8
3
12
16
2
1
13
7
5
41
21
3
2
5
4
12
21
16
4 i więcej
11
2
6
82
12
40
Rodziny z dziećmi ogółem
O liczbie dzieci:
Rodziny niepełne ogółem
O liczbie dzieci:
27
Rodziny emerytów i
rencistów ogółem
O liczbie osób:
64
68
129
276
295
405
1
6
6
42
6
6
42
2
14
16
25
28
32
50
3
4
4
32
12
12
96
4 i więcej
40
42
30
230
245
217
Źródło: Sprawozdanie MPiPS-03; OPS Majdan Królewski.
Rysunek 4 Liczba osób w rodzinach korzystających z pomocy OPS w latach 2003-2009 na
tle ogółu mieszkańców Gminy Majdan Królewski.
2003-2005
2007-2009
18%
28%
72%
82%
Osoby korzystające z pomocy OPS.
Osoby korzystające z pomocy OPS
Osoby nie korzystające z pomocy OPS
Osoby nie korzystające z pomocy OPS
Źródło: Opracowanie własne OPS.
W latach 2007-2009 nastąpił dalszy spadek liczby osób korzystających z pomocy
OPS. Jest to spowodowane zarówno otwarciem rynku pracy w krajach Unii Europejskiej jak i
postępującym zmniejszeniem dzietności rodzin.
Tabela 7 Rzeczywista liczba osób i rodzin objętych pomocą społeczną.
2007
Formy
pomocy
Świadczenia
przyznane w
ramach zadań
zleconych i
własnych.
Świadczenia
przyznane w
ramach zadań
Liczba os.
którym
decyzją
przyznano
świadcz.
Liczba
rodzin
513
72
2008
Liczba
osób w
rodzinie
Liczba os.
którym
decyzją
przyznano
świadcz.
Liczba
rodzin
335
1418
603
72
131
69
2009
Liczba
osób w
rodzinie
Liczba os.
którym
decyzją
przyznano
świadcz
Liczba
rodzin
Liczba
osób w
rodzinie
407
1651
553
317
1250
69
128
67
66
129
28
zleconych
Świadczenia
przyznane w
ramach zadań
własnych
Pomoc
udzielona w
postaci pracy
socjalnej
ogółem
W tym
:włącznie w
postaci pracy
socjalnej
489
298
1516
547
351
1547
510
275
1168
X
188
789
X
223
934
X
264
1103
X
97
407
X
115
482
X
136
568
Źródło: Opracowanie własne OPS w Majdanie Królewskim.
Wzrasta liczba świadczeń przyznawanych w ramach zadań własnych przy
jednoczesnym spadku świadczeń realizowanych jako zadania zlecone. Spowodowane jest to
zmianami w ustawie o pomocy społecznej ukierunkowanymi na zrzucenie większości zadań
do obowiązku gmin. W obecnym okresie 2007-2009 na realizację tych zadań samorząd
otrzymywał dotacje pokrywające 100% potrzeb.
W Gminie Majdan Królewski na przestrzeni lat 2007-2009 nastąpił dalszy spadek
liczby rodzin (oraz osób w rodzinach) objętych pomocą społeczną przez Ośrodek Pomocy
Społecznej. W latach 2003-2005 z pomocy społecznej korzystało 28% ogółu mieszkańców
gminy, obecnie w latach 2007-2009 wskaźnik ten spadł do 18%. Spadek liczby mieszkańców
korzystających z pomocy społecznej OPS upatruje w lepszej koniunkturze gospodarczej
w tym okresie (mniejsze bezrobocie, wyjazdy do prac sezonowych za granicę). Zmalała także
dzietność rodzin, corocznie ulega zmniejszaniu liczba rodzin wielodzietnych.
Tabela 8 Wydatki na pomoc społeczną w latach 2007-2009 (bez środków na zatrudnienie
pracowników i utrzymanie OPS)
Rok
Zadania własne
Zadania zlecone
Świadczenia
rodzinne
2007
128 203,00
525 552,00
3 546 246,00
Zaliczka
alimentacyjna/fundusz
alimentacyjny
82 845,00
2008
137 645,00
651 259,00
3 332 659,00
78 920,00
2009
116 795,00
575 890,00
3 317 167,00
91 625,00
Źródło: OPS; sprawozdania roczne wypłaconych świadczeń.
29
W obecnie analizowanym okresie nastąpił dalszy spadek (w porównaniu do lat 20032005) nakładów finansowych przeznaczonych na pomoc społeczną w ramach realizacji zadań
zleconych. Wprost proporcjonalny do spadku jest wzrost nakładów na realizację zdań
własnych. Spowodowane jest to zmianą przepisów prawa regulujących zasady wypłaty
świadczeń. Większość zadań zleconych, przeszło do realizacji jako zadania własne gminy
o charakterze obowiązkowym. Nadal z budżetu państwa przekazywano w latach 2007-2009
dotacje na realizację zadań zarówno zleconych (z zakresu administracji rządowej), jak
i własnych o charakterze obowiązkowym na które gwarantowało środki państwo. Obecnie w
2009 r. ze względu na postępujący wzrost bezrobocia wzrasta liczba osób zwracających się
o pomoc w formie zasiłku okresowego, liczba osób korzystających z pozostałych form
pomocy waha się w poszczególnych latach nieznacznie.
Tabela 9 Informacje dotyczące powodów przyznania osobom i rodzinom pomocy w latach
2007-2009.
Powód trudnej sytuacji
rodzinnej.
2007
Liczba
rodzin
2008
2009
Liczba
Liczba
Liczba
Liczba
Liczba
osób w
rodzin
osób w
rodzin
osób w
rodzinach
rodzinach
rodzinach
985
179
605
194
844
Ubóstwo
229
Bezrobocie
102
436
123
574
128
473
Niepełnosprawność
69
124
71
126
66
129
Długotrwała lub ciężka choroba.
16
70
20
78
32
165
Bezradność w sprawach
opiekuńczo-wychowawczych i
prowadzenia gospodarstwa
domowego ogółem
53
282
73
497
50
262
24
86
15
102
25
93
31
208
65
431
31
209
Przemoc w rodzinie
16
73
15
55
17
85
Potrzeba ochrony macierzyństwa
131
751
162
718
79
456
W tym wielodzietność
78
538
82
533
31
209
Alkoholizm
35
93
10
18
25
49
Narkomania
1
1
X
X
X
X
Trudności w przystosowaniu do
życia po opuszczeniu zakładu
karnego.
1
1
1
1
3
3
W tym rodziny niepełne
Rodziny wielodzietne.
30
Zdarzenia losowe
2
6
1
3
X
X
Klęska żywiołowa lub
X
X
X
X
X
X
ekologiczna.
Źródło: Opracowanie własne OPS Majdan Królewski na podstawie sprawozdania MPiPS-03
Rysunek 5 Powody przyznania pomocy społecznej według intensywności ich występowania
w latach 2007-2009.
9%
3%
2% 1%
32%
14%
19%
20%
Ubóstwo
Potrzeba ochrony macierzyństwa
Bezrobocie
Długa lub ciężka choroba i niepełnosprawność
Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych
Alkoholizm
Przemoc w rodzinie
Inne powody
Źródło: Opracowanie własne OPS Majdan Królewski według sprawozdań MPiPS-03
4.1. Zjawisko ubóstwa.
Najczęściej występującym powodem przyznania pomocy społecznej jest ubóstwo,
które stanowi w latach 2007-2009 32% ogółu powodów przyznania pomocy. Ubóstwo to:
brak dostatecznych środków materialnych niezbędnych do życia, bieda, niedostatek. Nie ma
jednoznacznej definicji ubóstwa i wykluczenia społecznego. Na potrzeby Ośrodka Pomocy
31
Społecznej przyjęto, iż dochód na osobę samotnie zamieszkałą bądź osobę w rodzinie poniżej
kryterium ustalonego w ustawie o pomocy społecznej jest wyznacznikiem granicy, poniżej
której występuje ubóstwo. W pomocy społecznej ubóstwo nie jest samoistną przesłanką
uzasadniającą przyznanie świadczeń.
Ubóstwo może także oznaczać zamieszkanie w lokalu, w którym powierzchnia pokoi
na członka rodziny wynosi poniżej 5m2, a w przypadku jednoosobowego gospodarstwa
domowego poniżej 10m2.
W latach 2007-2009 ubóstwo występuje w 43% rodzin korzystających z pomocy
tutejszego OPS. Okoliczność ta zazwyczaj spowodowana jest inną trudną sytuacją życiową
osoby lub rodziny: bezrobociem, długotrwałą chorobą, niepełnosprawnością, uzależnieniami.
Rodziny korzystające z pomocy społecznej borykają się najczęściej z kilkoma problemami.
Rysunek 6 Rodziny korzystające z pomocy z powodu ubóstwa.
985
1000
844
800
605
600
Liczba rodzin
400
229
200
179
194
Liczba osób w
rodzinach
0
2007
2008
2009
Źródło: Dane własne OPS Majdan Królewski.
4.1.1. Zjawisko dziedziczenia ubóstwa.
Niepokojącym zjawiskiem charakteryzującym polską biedę (ubóstwo) jest jej
dziedziczenie. Dziedziczenie biedy jest procesem, który trwa wiele lat. Oznacza to, że bieda
urodziła dzieci i wychowuje je w biedzie.
Na terenie naszej gminy zagrożenie ubóstwem jest znaczne ze względu na: trudną
sytuację na rynku pracy, teren słabo rozwiniętej działalności pozarolniczej, niski poziom
infrastruktury.
W 2007 r. z pomocy korzystało 432 rodziny, w tym 1828 osób w rodzinach z tego
w 130 rodzinach przynajmniej jedno z rodziców pochodziło z rodzin korzystających
wcześniej z pomocy społecznej. W 2008 r. odpowiednio z pomocy OPS korzystało 522
32
rodziny, w tym 2133 osób w rodzinach, z tego z rodzin korzystających wcześniej z pomocy
społecznej odpowiednio: 154 rodziny, w tym 628 osób w rodzinach. W 2009 r. dane te
wynosiły odpowiednio: 453 rodziny korzystało z pomocy OPS, w tym 2133 osoby
w rodzinach; w tym z rodzin korzystających z pomocy społecznej pochodziło 135 rodzin, 452
osoby w rodzinach.
Rysunek 7 Dziedziczenie biedy na tle ogółu rodzin korzystających z pomocy OPS.
600
500
522
ogółem rodzin
korzystających z pomocy
społecznej
453
432
400
300
200
154
130
135
100
0
2007
2008
rodziny w których
przynajmniej jedno z
rodziców pochodziło z
rodziny korzystającej z
pomocy społecznej
2009
Ubóstwo rodzi bądź jest następstwem wielu negatywnych zjawisk w rodzinach, co
z kolei wpływa na utrwalenie się ubóstwa. Długotrwałe ubóstwo powoduje wzrost poczucia
beznadziejności w rodzinach, jest przyczyną wielu chorób psychicznych wśród jej członków.
Wymusza daleko idące oszczędności również w zakupie niezbędnych lekarstw czy książek,
przyborów szkolnych dla dzieci co prowadzi do zaniedbań w sprawach opiekuńczo –
wychowawczych i rodzi patologie: przestępczość, uzależnienia, porzucenie nauki (brak
wyuczonego zawodu), przemoc. Dziecko wychowane w takich warunkach przejmuje
z rodziny wzorce radzenia sobie z trudnościami w dorosłym życiu. Negatywne wzorce
przekazywane są z pokolenia na pokolenie i utrwalają się a rodzice i ich dzieci rozwiązanie
problemów finansowych, rodzinnych zrzucają na Ośrodek Pomocy Społecznej uzależniając
się od pomocy z zewnątrz, zarówno finansowej jak i doradztwa w podjęciu trudnych decyzji.
Część z rodzin (ok. 30%) pomoc z OPS upatruje jako główne źródło utrzymania. Najczęściej
dziedziczą biedę dzieci z rodzin o skrajnym ubóstwie z problemami: przemocy i alkoholizmu.
33
4.2. Potrzeba ochrony macierzyństwa.
Drugą co do okoliczności i zarazem powodem przyznania pomocy jest potrzeba
ochrony macierzyństwa. W latach 2007-2009 stanowi 20% ogółu powodów w rodzinach
korzystających z pomocy społecznej.
Rysunek 8 Rodziny korzystające z pomocy społecznej z powodu „potrzeby ochrony
macierzyństwa”
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
162
131
Liczba rodzin
78
82
79
31
2007
2008
w tym rodziny
wielodzietne.
2009
Rodzina stanowi fundament, na którym oparte są inne wspólnoty i organizacje.
Ochrona macierzyństwa jest „całokształtem szczególnych uprawnień, które przysługują
pracującej kobiecie w okresie ciąży, połogu i wychowania małego dziecka”. Pracodawcy
często łamią prawa kobiet w ciąży i wychowujących małe dzieci. Prawa te łamie także
państwo, które uchwala ustawy działające na niekorzyść osób samotnie wychowujących
dzieci. Państwo powinno tworzyć takie warunki prawne, ekonomiczne oraz społeczne by
zachęcać młodych ludzi zakładania rodzin.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 71 ust. 1 zobowiązuje się do
uwzględniania dobra rodziny w polityce społecznej i gospodarczej. Do szczególnej pomocy
ze strony władz mają prawo rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej
i społecznej, a zwłaszcza rodziny wielodzietne i niepełne. Brak jest korzystnych rozwiązań na
pogodzenie życia rodzinnego z pracą zawodową.
34
Zmiany zachodzą także we współczesnym modelu rodziny, także na terenie naszej
gminy (odwracają się role rodzinne). Pojawienie się dziecka zmniejsza prawdopodobieństwo
podjęcia pracy zawodowej, przerwa w pracy zmniejsza „wartość” kobiety dla pracodawcy,
zmniejsza się możliwość powrotu do pracy i awansu zawodowego, kurczy się dochód
rodziny. Pozostawanie na urlopie macierzyńskim według pracodawcy świadczy o stosunku
kobiety do pracy w ogóle. Szybki powrót do pracy po urodzeniu dziecka negatywnie wpływa
zaś na więzi dziecka z matką. Wynajęcie opiekunki także negatywnie wpływa na psychikę
matki (strach przed oddzieleniem). Obowiązujące przepisy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu nie przewidują przy udostępnianiu ofert pracy preferencji dla osób mających na
utrzymaniu rodzinę. Utrata pracy przez kobietę opiekującą się dzieckiem pogarsza sytuację
materialną rodziny co często jest powodem konfliktów i przemocy. Na terenie naszej gminy
brak jest żłobka. Od IX 2009 r. działa jedno przedszkole (centrum gminy), co powoduje
konieczność pokonania wielu kilometrów dziennie aby dowieźć dziecko. Znaczny spadek
liczby rodzin, w których powodem ubiegania się o pomoc jest była potrzeba ochrony
macierzyństwa, OPS upatruje w uruchomieniu przedszkola.
4.2.1. Wielodzietność.
Pojęcie to nie ma definicji ustawowej. W pomocy społecznej pojęcie rodziny
wielodzietnej na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat uległo zmianom polegającym na
tym, że zmniejszana była wymagana liczna dzieci pozwalająca zaliczyć daną rodzinę do
wielodzietnych. Obecnie przyjmuje się, że rodzina wielodzietna to taka, która posiada
minimum troje dzieci. W ustawie o świadczeniach rodzinnych przyznaje się dodatek z tytułu
wielodzietności na trzecie i kolejne dzieci.
Rysunek 9 Rodziny wielodzietne korzystające z pomocy społecznej.
35
155
160
138
123
140
120
100
80
Liczba rodzin
60
40
20
0
2007
2008
2009
Systematycznie spada dzietność rodzin na terenie naszej gminy. Liczba rodzin
wielodzietnych korzystających z pomocy społecznej w stosunku do ogółu rodzin
korzystających z pomocy społecznej, stanowi w 2007 r. – 28,47%, w 2008 r. – 29,69%,
w 2009 r. – 30,4%.
Sytuacja materialna w rodzinach wielodzietnych jest trudna także w sytuacji gdy pracują
oboje rodzice. W naszym najbliższym regionie płace są niskie, często oscylują na granicy
najniższego wynagrodzenia. Świadczenia rodzinne, stypendia szkolne, zakup wyprawki,
niwelują częściowo te dysproporcje dochodów w rodzinach wielodzietnych, ale nie likwidują
ich całkowicie. Obecnie grupą najbardziej narażoną na ubóstwo są dzieci (wzrasta ono wraz
z liczbą dzieci w rodzinie). Obecny system zabezpieczenia społecznego skupia się na
dostarczaniu minimalnych dochodów, ale nie daje szans wykluczonym na samodzielne
rozwiązanie problemów.
4.2.2. Rodziny niepełne.
Rysunek 10 Rodziny niepełne korzystające z pomocy społecznej.
25
25
24
20
15
15
Liczba rodzin
10
5
0
2007
2008
2009
36
Przyczyny samotnego wychowania dzieci są różne: zgon jednego z rodziców często
spowodowany brakiem profilaktyki i zbyt późnym rozpoczęciem leczenia nowotworu,
schorzeń układu krążenia. Częstą przyczyną też są śmiertelne wypadki komunikacyjne. Od
kilku lat nowym zjawiskiem szczególnie w rejonach częstych wyjazdów do pracy za granicę
(także nasz rejon) są eurosieroty - dzieci wychowane często przez jednego z rodziców bądź
dziadków w rodzinach gdzie więzi uległy znacznemu rozluźnieniu, co w konsekwencji
prowadzi także do zaprzestania łożenia na utrzymanie dzieci. Na terenie naszej gminy
wskaźnik tych rodzin jest stosunkowo niewielki w waha się w granicach 5,5% w latach 2007
i 2009 oraz 2,8% w roku 2008 w stosunku do ogółu rodzin korzystających z pomocy.
4.2.3. Problemy rodzin: opiekuńczo-wychowawcze, uzależnień i przemocy w
rodzinie.
Szczególne miejsce w charakterystyce rodzin gminy Majdan Królewski zajmują
rodziny dysfunkcyjne. Mówiąc o dysfunkcyjności mamy na myśli przede wszystkim brak
realizacji podstawowych funkcji rodziny lub istotne zaniedbania w ich wdrażaniu. Zauważa
się wyraźne nieprawidłowości w zaspokajaniu podstawowych potrzeb biologicznych
i psychospołecznych członków rodziny, zwłaszcza dzieci.
Rysunek 11 Rodziny z problemem opiekuńczo-wychowawczym korzystające z pomocy OPS.
497
500
400
282
300
262
200
100
53
73
liczba rodzin
liczba osób w
rodzinach
50
0
2007
2008
2009
37
Rodziny z problemem opiekuńczo-wychowawczym stanowią w latach 2007-2009 9%
ogółu rodzin korzystających z pomocy społecznej. Na przestrzeni analizowanych lat problem
ten nie ulega dalszemu nasileniu wręcz ma tendencję spadkową.
Rodzina może być dysfunkcyjna wewnętrznie, wobec członków swojej rodziny, jak
i zewnętrznie – wobec społeczeństwa. Często zaniedbania funkcji wewnętrznej prowadzi do
ograniczeń w realizacji funkcji zewnętrznej. Sytuacje takie mają miejsce na przykład wtedy,
kiedy dzieci niekochane, zaniedbane, nieszanowane, sprawiają trudności w szkole. Nie da się
ukryć, że za realizację większości funkcji rodziny w dużej mierze odpowiedzialna jest funkcja
ekonomiczna.
Proces upadku wyraźnie widoczny jest w rodzinach długotrwale bezrobotnych oraz
takich gdzie rodzice niezaradni są wychowawczo z powodu np. choroby, zaburzenia
psychicznego, uzależnienia. Z nieprawidłowym funkcjonowaniem rodziny wiążą się takie
zjawiska jak alkoholizm, przemoc i znęcanie się nad członkami rodziny, rozwody lub śmierć
rodziców, brak właściwej opieki rodzicielskiej i ogólnie nieporadność życiowa.
Trudno jest jednak z całą pewnością stwierdzić, które z tych zjawisk to skutki a które
przyczyny np. alkoholizm jednego z członków rodziny może być przyczyną dysfunkcyjności,
jak również może być wywołany przez jej złe funkcjonowanie.
Z obserwacji rodzin na terenie gminy wynika, że problemy dysfunkcyjności częściej
pojawiają się w rodzinach gdzie:
dochody są stosunkowo niskie,
członkowie mają niski status społeczno-ekonomiczny,
niski poziom wykształcenia i uczestnictwa w kulturze,
panują złe warunki mieszkaniowe (niski standard wyposażenia i duża liczba
mieszkańców na małej powierzchni).
Alkoholizm lub narkomania to przesłanki wprowadzone do unormowań prawnych z
zakresu pomocy społecznej z uwagi na narastające zjawisko występowania tych trudnych
sytuacji życiowych. Według wskazań medycznych przesłanki te są chorobami, zostają jednak
ujmowane odrębnie ze względu na skutki społeczne. Są one spełnione w przypadku podjęcia
leczenia przez osobę zwracającą się po pomoc lub członka jej rodziny. Odmowa podjęcia
leczenia stanowi przesłankę odmowy bądź ograniczenia rozmiarów przyznanej pomocy.
Przesłanki te mogą stanowić podstawę objęcia rodziny różnymi formami wsparcia tych
członków rodziny, którzy są w pewien sposób ofiarami nałogów.
38
Wśród przyczyn popadania w alkoholizm można wymienić uwarunkowania społeczne,
nieprawidłowe wzorce rodzinne, brak celów życiowych, utratę zatrudnienia.
Rysunek 12 Rodziny z problemem alkoholizmu korzystające z pomocy społecznej.
35
31
35
30
25
20
15
Liczba rodzin z problemem
alkoholizmu
10
10
5
0
2007
2008
2009
Natomiast zjawiskiem niepokojącym jest sięganie po alkohol i środki uzależniające
przez coraz młodsze osoby.
Nadużywanie alkoholu i innych środków psychoaktywnych bardzo często wynika
z nieumiejętności radzenia sobie z problemami, jakie niesie życie. Osoba taka jest niedojrzała
emocjonalnie, skłonna do wahań i wybuchowych reakcji. Problem uzależnień znajduje swoje
negatywne odbicie nie tylko w życiu jednostki ale całego społeczeństwa.
Uzależnienie jest problemem całej rodziny, często jest przyczyną rozwodów, prowadzi
do przemocy, stanowi zagrożenie dla funkcjonowania biologicznego i emocjonalnego
wszystkich członków rodziny, łączy się z problemem przemocy w rodzinie.
Skuteczna pomoc osobom i rodzinom borykającym się z problemem uzależnienia
polega na zmotywowaniu ich do leczenia oraz jego skutecznym podjęciu. Bardzo poważnym
problemem w osiągnięciu pozytywnych rezultatów jest bierna postawa ludzi uzależnionych
i negowanie choroby. Zakres realizacji przedsięwzięć z zakresu profilaktyki i rozwiązywania
problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych zawarty jest
w corocznym - przyjmowanym przez Radę Gminy w Majdanie Królewskim – Gminnym
Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Kolejnym zjawiskiem, które powoduje angażowanie się pracowników socjalnych
pomocy społecznej tutejszego OPS w jego rozwiązywanie jest przemoc w rodzinie. Przemoc
w rodzinie to zamierzone, wykorzystujące przewagę sił działania przeciw członkowi rodziny,
39
naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody. Zgodnie z art. 207 § 1
Kodeksu Karnego, przemoc w rodzinie jest przestępstwem.
Rysunek 13 Rodziny z problemem przemocy korzystające z pomocy społecznej.
20
16
17
15
15
10
liczba rodzin z
problemem przemocy
5
0
2007
2008
2009
Tabela 10 Zjawisko przemocy według statystyk Komendy Powiatowej Policji w
Kolbuszowej dla Gminy Majdan Królewski.
Liczba pokrzywdzonych
Rok
Liczba sprawców
Kobiet
Mężczyzn
Dzieci do lat 18
2007
13
15
-
18
2008
24
29
5
27
2009
11
15
1
16
Źródło: Dane statystyczne Komendy Powiatowej Policji w Kolbuszowej.
Z obserwacji pracowników socjalnych OPS wynika, iż świadomość mieszkańców w
tym zakresie wzrasta dzięki: nagłaśnianiu tematu przemocy w mediach, polityce unijnej
wobec kwestii przemocy w rodzinie. W codziennej pracy pracownikom socjalnym OPS
w przeciwdziałaniu tej patologii pomocne są ustawy o wychowaniu w trzeźwości
i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
(wielokrotnie nowelizowana, a jej zapisy wciąż budzą wiele kontrowersji, co znacznie
utrudnia pracę).
W rejonach działania pracowników socjalnych wyróżniamy wiele rodzajów przemocy:
fizyczną, psychiczną, seksualną, ekonomiczną. Ofiarami przemocy w rodzinach na terenie
gminy są najczęściej kobiety (58%) oraz dzieci do lat 13 (24%). Natomiast sprawcami
przemocy są najczęściej mężczyźni (96%) będący często pod wpływem alkoholu. Nie
notowano przemocy na osobach starszych. Pomimo znacznego wzrostu świadomości w tym
40
zakresie wśród mieszkańców gminy, przemoc nadal w wielu rodzinach jest tematem „tabu”
a ujawnienie tej patologii następuje w sytuacjach drastycznych.
4.3. Zjawisko bezrobocia.
Bezrobotnym zgodnie z definicją ustawową jest osoba pozostająca bez pracy, ale
jednocześnie zdolna i gotowa do jej podjęcia w pełnym wymiarze czasu.
Pod pojęciem bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nie prowadzącą
działalności gospodarczej i nie wykonującą innej pracy zarobkowej. Jest to szeroka definicja,
natomiast wąską stosują Państwowe Urzędy Pracy i tak w rozumieniu zapisów ustawy
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, bezrobotną jest osoba, która:
ukończyła 18 lat,
nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn
aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na
szkolenie przez PUP
jest zameldowana lub pozostaje w naszym kraju legalnie lub jej pobyt może zostać
zalegalizowany
Tabela 11 Procentowa stopa bezrobocia.
Procentowa stopa bezrobocia
Kraj
Województwo podkarpackie
Powiat
Gmina Majdan Królewski
2007
11,4
14,4
16,6
14,7
Lata
2008
9,5
13,1
15,1
13,4
2009
11,9
15,5
16,9
16,2
Źródło: PUP w Kolbuszowej.
Na terenie naszej gminy bezrobocie jest statystycznie niższe niż w powiecie ale
wyższe niż w województwie i znacznie wyższe niż w kraju.
Bezrobocie z powiecie kolbuszowskim:
Tabela 12 Zróżnicowanie terytorialne bezrobotnych w powiecie kolbuszowskim
Nazwa
Razem
W tym kobiety
2007
2008
2009
2007
2008
Kolbuszowa
1 473
1 297
1 590
881
739
Cmolas
500
484
562
279
276
Majdan Królewski
778
708
856
431
381
Niwiska
333
303
360
184
175
Raniżów
369
342
386
188
177
2009
793
282
418
182
166
41
Dzikowiec
353
Ogółem
3 806
340
3 474
375
4 129
190
2 153
176
1 924
178
2 019
Z Gminy Majdan Królewski pochodzi statystycznie 20% ogółu bezrobotnych powiatu
kolbuszowskiego.
Tabela 13 Bezrobocie w powiecie kolbuszowskim.
Wykształcenie
Liczba bezrobotnych ogółem.
Liczba bezrobotnych kobiet.
2007
2008
2009
2007
2008
2009
Wyższe
194
212
294
144
148
208
Policealne i średnie
zawodowe
Średnie
ogólnokształcące
Zasadnicze zawodowe
897
845
1 056
596
552
590
263
275
331
203
205
216
1 341
1 222
1 472
707
634
633
Gimnazjalne i poniżej
1 111
920
976
503
385
372
Ze statystyk jednoznacznie wynika, iż znacznie wzrasta poziom wykształcenia
społeczeństwa powiatu, przy czym lepiej wykształcone są kobiety. Na minus należy zaliczyć
fakt, iż zdobyte wykształcenie nie przekłada się na znalezienie pracy. Wynika z tego, iż
kierunki kształcenia w regionie nie są dobrane do potrzeb na lokalnym rynku pracy, co może
spowodować dalszy wyjazd młodzieży do większych ośrodków miejskich bądź za granicę.
42
Tabela 14 Bezrobotni według wieku i płci.
Przedział
Liczba bezrobotnych ogółem
wiekowy
Liczba bezrobotnych kobiet
2007
2008
2009
2007
2008
2009
18-24
848
785
1 024
501
468
452
25-34
1 013
949
1 150
643
589
661
35-44
957
797
908
590
478
498
45-54
797
730
808
377
346
351
55-59
161
183
202
42
43
57
60-64
30
30
37
0
0
0
Bezrobotni w 95% to ludzie młodzi w wieku od 18 do 54 lat. Wielu z nich po
ukończeniu szkoły nie może znaleźć pierwszej pracy, co skutkuje brakiem nawyku do pracy.
Bezrobocie w Gminie Majdan Królewski.
Rysunek 14 Rodziny z problemem bezrobocia korzystające z pomocy społecznej.
140
120
128
123
102
100
80
liczba rodzin z problemem
bezrobocia
60
40
20
0
2007
2008
2009
Bezrobocie stanowi w latach 2007-2009 ta terenie gminy 19% ogółu powodów ubiegania
się o pomoc społeczną. Jest trzecią co do natężenia skali zjawiska przyczyną udzielenia
przemocy.
Bezrobocie, przyczyniając się do zubożenia materialnego, w bezpośredni sposób wpływa
na poziom życia rodzin, wywierając negatywne skutki zwłaszcza w postaci:
•
dezintegracji rodziny,
•
zmniejszenia siły wsparcia emocjonalnego i solidarności pomiędzy członkami
rodziny,
43
•
zwiększenie ryzyka zaistnienia patologii życia społecznego.
Długotrwałe bezrobocie ma wpływ na ekonomiczną i psychospołeczną sferę życia
bezrobotnego i jego rodzinę. Jednym z pierwszych skutków utraty pracy jest obniżenie
standardu życia rodziny, także wtedy, gdy otrzymywane są świadczenia kompensujące płacę.
Sytuacja materialna osób dotkniętych bezrobociem zależy od ich standardu życia w czasie
zatrudnienia, z zwłaszcza od posiadania dóbr trwałego użytku, oszczędności i długów.
Duże znaczenie ma poziom, od którego zaczyna się proces degradacji ekonomicznej
i społecznej. Najbardziej dramatyczna sytuację mają rodziny świadczeniobiorców pomocy
społecznej, które od dawna korzystały z systemu wsparcia socjalnego z powodu np. niskich
zarobków, wielodzietności, inwalidztwa. Trudności finansowe w takich rodzinach prowadzą
do drastycznych ograniczeń wydatków nawet na podstawowe potrzeby bytowe. Problem
bezrobocia dotyczy nie tylko osoby nim dotkniętej, lecz całej rodziny.
Pogorszenie warunków funkcjonowania rodziny jest proporcjonalne do okresu pozostawania
bez pracy, co przejawia się problemami opiekuńczo – wychowawczymi, przemocą, zanikiem
autorytetu rodzicielskiego, alkoholizmem, zachowaniami patologicznymi i może prowadzić
do rozpadu rodziny. Pojawia się groźba przejmowania przez dzieci negatywnych wzorców
osobowych, a w konsekwencji dziedziczenia statusu bezrobotnego.
Duża grupa bezrobotnych świadczeniobiorców pomocy społecznej wymusza
konieczność dostosowania form działania do potrzeb. Dominującą forma pomocy są
świadczenia pieniężne. Podstawowe znaczenie nabierają jednak inne formy pomocy
zorientowane na planowanie nowych koncepcji życia zawodowego, rozbudzanie motywacji
do działania ukierunkowanego na zatrudnienie, jak również technika kontraktu socjalnego,
która pozwala na to, by pomoc – jej forma, wysokość i okres świadczeń – uzależniona była od
aktywności bezrobotnego i jego rodziny. W związku z taką koncepcją Ośrodek Pomocy
realizuje od 2008 r. wieloletni projekt systemowy „Czas na aktywność w Gminie Majdan
Królewski” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki Priorytet VII Promocja Integracji Społecznej, Rozwój i upowszechnianie
aktywnej integracji przez Ośrodki Pomocy Społecznej. W ramach projektu klienci mają
możliwość zdobywania nowych umiejętności zawodowych, aktualizacji dotychczas
posiadanych kwalifikacji, uczestnictwa w warsztatach psychoedukacyjnych, pomocy
psychologa, doradcy zawodowego co zmniejsza wykluczenie społeczne oraz zachęca do
podjęcia zatrudnienia. Pozytywnie także wpływa na stosunki panujące w rodzinach
uczestników projektu.
44
4.4. Zjawisko niepełnosprawności lub długotrwałej choroby.
Jest jednym z najważniejszych problemów współczesnego świata. Wynika to
z powszechności rozmiaru tego zjawiska. Niepełnosprawność to długotrwały stan, w którym
występują pewne ograniczenia w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Ograniczenia te
spowodowane są na skutek obniżenia sprawności funkcji fizycznych lub psychicznych.
Obniżenie sprawności może być stałe bądź okresowe, całkowite lub częściowe, wrodzone lub
nabyte, ustabilizowane lub progresywne. Z niepełnosprawnością fizyczną wiąże się ponad to
zazwyczaj niepełnosprawność społeczna, czyli niemożność pełnego funkcjonowania
w społeczeństwie.
W rozumieniu ustawy o pomocy społecznej – niepełnosprawność oznacza stan
fizyczny, psychiczny lub umysłowy, powodujący trwałe lub okresowe utrudnienie,
ograniczenie bądź uniemożliwienie samodzielnej egzystencji.
Osobą niepełnosprawną jest taka osoba, która posiada odpowiednie orzeczenie
wydane przez organ do tego uprawniony lub osoba, która takiego orzeczenia nie posiada, lecz
odczuwa ograniczenie sprawności w wykonywaniu podstawowych dla swojego wieku
(zabawa, nauka, praca, samoobsługa).
Zbiorowość osób niepełnosprawnych dzieli się na 2 podstawowe grupy: osoby
niepełnosprawne prawnie, czyli te, które posiadają odpowiednie, aktualne orzeczenie wydane
przez organ do tego uprawniony oraz osoby niepełnosprawne biologicznie tj. takie, które nie
posiadają orzeczenia, ale odczuwają całkowicie lub poważnie ograniczoną zdolność do
wykonywania czynności podstawowych.
Obecnie niepełnosprawność jest również rozumiana jako wynik barier społecznych,
ekonomicznych oraz fizycznych jakie jednostka napotyka w środowisku zamieszkania.
Tabela 15 Niepełnosprawność w powiecie kolbuszowskim według danych Powiatowego
Zespołu d/s Orzekania o Niepełnosprawności z lat 2007-2009.
Orzeczony stopień niepełnosprawności dla
osób powyżej 16 roku życia.
orzeczona dla osób
poniżej
16 roku życia.
lekki
umiarkowany
znaczny
378
2007
322
498
329
434
2008
344
532
410
295
2009
397
584
478
Źródło: Powiatowy Zespół d/s Orzekania o Niepełnosprawności w Kolbuszowej.
Lata
45
Dane o niepełnosprawności na terenie gminy nie są jednak pełne ze względu na
różnorodność komisji orzekających. Obecnie własne komisje mają: Zakłady Ubezpieczeń
Społecznych, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz Zespoły d/s Orzekania
o Niepełnosprawności. Często się zdarza, iż ta sama osoba stająca do orzeczenia w różnych
komisjach otrzymuje różne orzeczenia (grupę, stopień). Orzeczenia też są honorowane
wybiórczo, w zależności od celu ubiegania się: świadczenie z pomocy społecznej, renta
z ZUS, KRUS, likwidacja barier architektonicznych, różne ulgi (w tym komunikacyjne).
Komisje orzekające nie prowadzą zaś statystyk z podziałem na powiaty.
Rysunek 15 Rodziny z problemem niepełnosprawności.
80
69
71
66
70
60
50
40
liczba rodzin z problemem
niepełnosprawności
30
20
10
0
2007
2008
2009
Według rozeznania pracowników OPS świadczących pracę socjalną na terenie naszej
gminy na 1000 mieszkańców przypada 180 osób niepełnosprawnych (z orzeczeniem ZUS,
KRUS, Zespołu d/s Orzekania o Niepełnosprawności).
Zjawiskiem niepokojącym jest, iż wśród osób niepełnosprawnych znacząco wzrasta
liczba osób z zaburzeniami psychicznymi (dane z rozeznania pracowników socjalnych).
Osoby te wymagają wszechstronnej, fachowej pomocy oraz szczególnego, indywidualnego
podejścia. Konieczność podejmowania działań na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi
wskazuje art. 3 oraz art. 7 ust. 2 Deklaracji Praw Człowieka i Ochrony Zdrowia
Psychicznego.
Art. 3 „Zapobieganie chorobom i zaburzeniom psychicznym oraz organizacja opieki
nad chorym wymaga współpracy międzyrządowych, rządowych, pozarządowych instytucji w
dziedzinie zdrowia, nauki, pomocy społecznej i edukacji. Współpraca tego rodzaju wymaga
46
zaangażowania społeczności lokalnych a także udziału profesjonalnych i stowarzyszeń na
rzecz zdrowia psychicznego(...)”
Art. 7 ust. 3 „Wszystkie władze publiczne powinny uznać obowiązek zajmowania się
istotnymi problemami społecznymi z uwzględnieniem ich aspektów zdrowotnych, a w
szczególności zaś aspektów odniesionych do zdrowia psychicznego; przede wszystkim zaś
powinny podejmować działania profilaktyczne w warunkach zagrożenia dla zdrowia
psychicznego”.
Dostrzeganie i sposób rozwiązywania problemów osób niepełnosprawnych zależy od
wielu czynników. Istotny jest ogólny poziom społeczno-ekonomiczny gminy, jej struktura,
rozeznanie potrzeb osób niepełnosprawnych i miejsce tych potrzeb w hierarchii innych
ważnych spraw społeczności.
Obserwacja sytuacji osób niepełnosprawnych na terenie gminy wskazuje, że spora
część tych osób wymaga pomocy w zakresie samodzielnego funkcjonowania, jest potrzeba
opieki w środowisku rodzinnym oraz poprzez wszechstronną, zintegrowaną działalność
odpowiednich instytucji.
Pracownicy socjalni motywują osoby niepełnosprawne do działania, pobudzają w nich
aktywność, pomagają w rozwiązywaniu problemów, które powodują ich izolację społeczną.
Aby skutecznie działać OPS musi dostosować własne poczynania do indywidualnych potrzeb
osób niepełnosprawnych oraz zapewnić spójność i kompleksowość działań na poziomie
lokalnym. Pomoc społeczna przyznaje także dla osób niepełnosprawnych (znaczny
i umiarkowany stopień niepełnosprawności) w przypadku braku uprawnień do świadczeń
z zabezpieczenia społecznego zasiłki stałe, które gwarantują minimum środków do życia.
Polska ma najniższy w Unii Europejskiej poziom zatrudnienia osób niepełnosprawnych na
otwartym rynku pracy.
Długotrwała choroba.
Choroba jest definiowana jako stan, który aktualnie albo potencjalnie przeszkadza
w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Szczególnie trudna dla rodziny czy osoby jest
długotrwała choroba, która zazwyczaj wymaga znacznych nakładów finansowych na dojazdy
do lekarzy specjalistów, klinik, zakup często drogich lekarstw, dojazdów na rehabilitację,
powoduje konieczność stosowania diety. Wydatki te bardzo często drastycznie pogarszają
sytuację materialną rodziny.
W przypadku choroby rodzica często długotrwała choroba wiąże się z utratą pracy, nie
zawsze osoby mają prawo do renty (przerwy w zatrudnieniu, prace dorywcze), w przypadku
47
choroby dziecka długotrwała choroba powoduje konieczność stałej nad nim opieki co również
powoduje konieczność rezygnacji z pracy. W obecnym unormowaniu prawnym istnieje
możliwość ubiegania się przez rodzica o świadczenie pielęgnacyjne (jego wysokość obecnie
520 zł nie kompensuje jednak utraconego wynagrodzenia za pracę).
Rysunek 16 Rodziny z problemem długotrwałej choroby korzystające z pomocy OPS.
35
32
30
25
20
20
16
liczna rodzin z
problemem długotrwałej
choroby
15
10
5
0
2007
2008
2009
Problem niepełnosprawności lub długotrwałej choroby stanowi w latach 2007-2009
14% ogółu powodów przyznania dla osoby bądź rodziny pomocy społecznej z tutejszego
OPS.
4.5. Problemy osób starszych.
Jednym z problemów zasługujących na szczególną uwagę jest problem ludzi
starszych, osób samotnych wymagających różnorodnej pomocy. Postępujące zmiany
społeczno-ekonomiczne, postęp techniki i medycyny, przyczyniają się do wydłużenia życia
ludzkiego. Według danych GUS i EUROSTAT obecnie do 2015 r. będzie następował
umiarkowany wzrost proporcji ludzi starszych do liczby osób w wieku produkcyjnym. Po
roku 2015 proces ten znacznie przyspieszy, a w 2030 r. na 1 osobę starszą będzie przypadać
półtorej osoby w wieku produkcyjnym. Na terenie naszej gminy osoby w starszym wieku
zazwyczaj mają własne źródło utrzymania: emerytury z ZUS czy KRUS w sporadycznych
przypadkach jest to zasiłek stały z pomocy społecznej. Wzrastający udział osób starszych
powoduje uzasadnione obawy o przyszły poziom wydatków na opiekę medyczną i usługi
opiekuńcze.
48
Obecnie rodzinny model opieki ewoluuje i coraz bardziej widać tendencje słabnięcia
zaangażowania rodziny w opiekę nad osobami starszymi i włączania innych podmiotów.
Coraz wyraźniejsza jest tendencja wskazująca na rosnąca rolę państwa, organizacji
pozarządowych albo rynku pracy zmniejszającej się roli struktur rodzinnych. W Polsce wciąż
mamy do czynienia z rodzinnym modelem opieki, ważne są wzorce podziału obowiązków
między członków gospodarstwa domowego.
Według obserwacji pracowników socjalnych OPS w większości rodzin na terenie
gminy w opiekę nad osobami starszymi zaangażowane są kobiety co pogarsza ich aktywność
zawodową a w konsekwencji eliminuje z rynku pracy. Zjawisko to jest niekorzystne gdyż w
przyszłości kobiety te nie będą miały prawa do renty czy emerytury (bądź świadczenie będzie
niewielkie.
Korzystniejszym
rozwiązaniem
będzie
zaangażowanie
podmiotów
pozarodzinnych (świadczenie usług opiekuńczych przy częściowej odpłatności po stronie
rodziny za świadczone usługi). Obecnie na terenie naszej gminy sieć instytucji i placówek
wspomagających osoby starsze jest niewystarczająca. Brak jest miejsca gdzie osoby starsze
mogły by spędzić czas, zjeść ciepły posiłek – klubu seniora, świetlicy, czy domu dziennego
pobytu. Z roku na rok wzrasta zapotrzebowanie na tego typu wsparcie, a szczególnie na
usługi opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania.
W działaniach na rzecz ludzi starszych, obowiązkiem całego społeczeństwa
a zwłaszcza władz lokalnych jest dbałość o godne warunki życia osób starszych, zapewnienie
im pomocy i opieki. W 2008 r. w ramach realizowanego projektu systemowego OPS
skierował 8 kobiet na kurs opiekuna osób starszych i niepełnosprawnych, w ramach którego
kobiety zdobyły kwalifikacje do świadczenia tego typu usług, co jest podwaliną pod rozwój
usług opiekuńczych dla osób starszych na terenie naszej gminy.
4.6. Problemy w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego.
Organy pomocy społecznej winny udzielić niezbędnej pomocy skazanemu mającemu
trudności w znalezieniu zatrudnienia, zakwaterowania oraz otrzymania niezbędnej pomocy
lekarskiej. Istotą działań pomocy społecznej jest wyszukiwanie tego typu osób i umożliwienie
im przystosowania się do życia w nowych dla nich warunkach (działania na rzecz ponownej
integracji ze środowiskiem).
49
Rysunek 17 Osoby korzystające z pomocy po opuszczeniu zakładu karnego.
5
4
3
3
liczba osób korzystających z
pomocy po opuszczeniu
zakładu karnego
2
1
1
2007
2008
1
0
2009
Pomoc osobom opuszczającym zakład karny jest świadczona sporadycznie przez
pracowników socjalnych tutejszego OPS. Jednak, im dłuższy jest pobyt skazanego
w zakładzie karnym, tym większe powoduje dysfunkcje w umiejętnościach samodzielnego
utrzymania się oraz prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. Następuje zachwianie
równowagi stabilności życiowej, powrót osoby po odbyciu kary do środowiska i rodziny
często jest trudny ze względu na bariery natury psychologicznej - poczucie winy i wstydu po
stronie skazanego, niechęć i strach po stronie rodziny. Osobom tym pomoc finansowa
udzielana jest w niewielkim rozmiarze i to tylko na pilne uzasadnione potrzeby. Najczęstszą
formą pomocy jest zakup lekarstw bądź żywności. Dużego znaczenia nabiera natomiast praca
socjalna zarówno wobec osoby powracającej jak i rodziny, otoczenia mająca na celu
odbudowanie poprawnych wzajemnych relacji.
Praca ta przynosi znacznie słabsze efekty przy kolejnym pobycie osoby w areszcie.
Trudności nastręcza także znalezienie pracy (brak anonimowości w środowisku) – niechęć
pracodawców. Bezrobocie osób powracających z zakładów karnych pogłębia ich wykluczenie
i utrudnia integrację. Przy nadal wzrastającym na naszym terenie bezrobociu rozwiązanie tej
kwestii zapewne nie nastąpi w najbliższym okresie.
4.7. Zjawisko bezdomności.
Osobą bezdomną jest osoba, która zamieszkuje w lokalu nieposiadającym
przynajmniej statusu lokalu socjalnego albo nie ma żadnego miejsca zamieszkania, nie jest
nigdzie zameldowana na pobyt stały. Osobą bezdomną jest także osoba, która nie zamieszkuje
50
w lokalu mieszkalnym, ale jest zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma
możliwości zamieszkania z przyczyn niezależnych od woli danej osoby.
W analizowanym okresie 2007-2009 zjawisko bezdomności jako przyczyna objęcia
pomocą OPS nie wystąpiło. Niemniej jednak z rozeznania środowiska wynika, iż na terenie
gminy przebywają co najmniej 2 osoby, które można by było uznać za bezdomne z wyboru –
czyli wybór życia bez domu.
Ośrodki pomocy społecznej realizują zadania własne o charakterze obowiązkowym.
Jednym z tych zadań jest udzielenie schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania osobie tego
pozbawionej. Na terenie Gminy Majdan Królewski nie działają schroniska ani noclegownie
dla bezdomnych z uwagi na niewielką i sporadyczną skalę problemu.
4.8. Zdarzenia losowe, sytuacje kryzysowe, klęski żywiołowe.
„Zdarzenie losowe” to wszystkie niepomyślne okoliczności mogące się zdarzyć człowiekowi,
które w rozpatrywanym przypadku wykroczyły poza ramy przewidywalności uzasadnionej
w danych okolicznościach faktycznych i danym nakładzie wydarzeń.
Rysunek 18 Rodziny korzystające z pomocy z powodu zdarzenia losowego.
5
4
3
2
liczba rodzin
korzystających z pom ocy
2
1
1
0
0
2007
2008
2009
Sytuacje takie w pracy OPS zdarzają się rzadko, zazwyczaj jest to śmierć członka
rodziny, kradzież znacznych rozmiarów, pożar. Jednak rozmiar ich szkód jest zawsze dla
rodziny, czy osoby bardzo dotkliwy, a rodzina oprócz pomocy finansowej wymaga zazwyczaj
długotrwałego kompleksowego wsparcia.
Sytuacja kryzysowa to stan wywołany nagłym, nieoczekiwanym, drastycznym,
szkodliwym zdarzeniem, którego normalnie ani nie należy się spodziewać, ani też – tym
51
bardziej – uważać za normę. Sytuacja kryzysowa może być także wywołana gwałtownym
nasileniem niekorzystnych czynników, które samodzielnie nie stanowią jeszcze sytuacji
kryzysowej. Stanowi ona zespół interdyscyplinarnych działań podejmowanych na rzecz osób
i rodzin będących w stanie kryzysu. Jej celem jest przywrócenie równowagi psychicznej
i umiejętności samodzielnego radzenia sobie, a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji
kryzysowej w stan chronicznej niewydolności społecznej. Interwencja kryzysowa ma
łagodzić skutki i przeciwdziałać potencjalnym następstwom sytuacji kryzysowej. Aby
sprostać dobraniu właściwej pomocy do rozmiarów i skutków zdarzenia losowego czy
sytuacji kryzysowej pracownicy socjalni OPS podejmują ciągły trud podnoszenia własnych
kwalifikacji i umiejętności poprzez udział w szkoleniach, kursach, warsztatach.
Klęska żywiołowa to katastrofa lub awaria techniczna, których skutki zagrażają życiu
lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych
obszarach, a pomoc i ochrona mogą byś skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu
nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz
specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem.
Na terenie naszej gminy w latach 2007-2009 nie wystąpiły żadne zdarzenia, które
można by było uznać za klęskę żywiołową czy ekologiczną. Pracownicy socjalni OPS brali
udział w usuwaniu skutków powodzi w Gminie Gorzyce (bezpośrednio pracując na terenie tej
gminy) przy sporządzaniu wywiadów środowiskowych u osób dotkniętych powodzią,
świadcząc pracę socjalną i wsparcie dla tych osób. W 2010 r. także świadczono i przekazano
pomoc na zalanych terenach gmin: Gorzyce i Tarnobrzeg. Zebrano także pomoc rzeczową na
terenie naszej gminy dla powodzian z tych terenów. Doświadczenia zdobyte przez
pracowników socjalnych w tych akcjach są kapitałem dla gminy na przyszłość, gwarantem
sprawnej pomocy na terenie własnej gminy jeśli zajdzie taka okoliczność.
4.9. Mapa intensywności problemów społecznych w poszczególnych
miejscowościach gminy.
Gmina Majdan Królewski liczyła w:
- 2007 r. – 10 023 mieszkańców
52
W poszczególnych miejscowościach gminy zamieszkiwało w okresie tych trzech lat
średnio:
- w Majdanie Królewskim – 2671 osób
- w Krzątce – 2212 osób
- w Brzostowej Górze – 952 osoby
- w Hucie Komorowskiej – 1450 osób
- w Komorowie – 1504 osoby
- w Woli Rusinowskiej – 1011 osób
- w Rusinowie – 238 osób
Rysunek 19 Mieszkańcy Gminy Majdan Królewski w poszczególnych miejscowościach.
10%
2%
27%
Majdan Krolewski
Krzątka
15%
Brzostowa Góra
Huta Komorowska
Komorów
Wola Rusinowska
14%
Rusinów
22%
10%
Źródło: USC Majdan Królewski.
53
Mapa 2 Mapa intensywności występowania problemów społecznych.
- ubóstwo
- bezrobocie
- niepełnosprawność lub
długotrwała choroba
- problemy opiekuńczowychowawcze
- problemy osób
starszych
- problemy przemocy i
uzależnień
1. Problem ubóstwa.
Procentowy udział mieszkańców poszczególnych miejscowości Gminy Majdan Królewski
w korzystaniu ze świadczeń pomocy społecznej w latach 2007-2009.
Rysunek 20 Osoby, którym decyzją przyznano świadczenie (% z ogółu liczby osób
korzystających z pomocy).
12%
2%
21%
Majdan Królewski
Krzątka
Brzostowa Góra
14%
Huta Komorowska
Komorów
19%
Wola Rusinowska
Rusinów
22%
10%
54
Rysunek 21 Liczba osób w rodzinach korzystających z pomocy społecznej.
2%
12%
21%
Majdan Królewski
Krzątka
14%
Brzostowa Góra
Huta Komorowska
Komorów
19%
Wola Rusinowska
Rusinów
22%
10%
Rysunek 22 Procentowy udział rodzin z poszczególnych miejscowości gminy w korzystaniu
ze świadczeń rodzinnych w latach 2007-2009.
10%
2%
26%
Majdan Królewski
Krzątka
15%
Brzostowa Góra
Huta Komorowska
Komorów
Wola Rusinowska
Rusinów
15%
22%
10%
Rodziny korzystające ze świadczeń rodzinnych są rozmieszczone na terenie gminy
wprost proporcjonalnie do liczby mieszkańców w danej miejscowości, nie zaobserwowano
znaczących zmian.
Największą różnicę pomiędzy liczbą mieszkańców a liczbą osób i rodzin
korzystających z pomocy społecznej zauważamy w miejscowościach: Huta Komorowska oraz
Wola Rusinowska.
55
2. Problem bezrobocia.
Rysunek 23 Procentowy udział świadczeń przyznanych dla mieszkańców poszczególnych
miejscowości przez OPS z powodu bezrobocia liczony dla ogółu mieszkańców
poszczególnych miejscowości.
11%
2%
15%
Majdan Królewski
Krzątka
12%
Brzostowa Góra
22%
Huta Komorowska
Komorów
Wola Rusinowska
Rusinów
24%
14%
Największą grupę osób i rodzin, którym przyznawana jest pomoc z powodu
bezrobocia stanowią mieszkańcy Huty Komorowskiej, a następnie Brzostowej Góry i Woli
Rusinowskiej. Najmniejszą grupę w stosunku do ogółu mieszkańców miejscowości stanowią
osoby i rodziny z Majdanu Królewskiego i Komorowa. Miejscowości, które położone są przy
drodze krajowej (dobre połączenie); bliskie odległości od Nowej Dęby i Kolbuszowej.
W Krzątce oraz Rusinowie natężenie zjawiska jest równe procentowo liczbie mieszkańców.
3. Problem niepełnosprawności lub długotrwałej choroby.
Rysunek 24 Procentowy udział świadczeń przyznanych przez OPS dla mieszkańców
poszczególnych miejscowości z powodu niepełnosprawności lub długotrwałej choroby
liczony do ogółu mieszkańców poszczególnych miejscowości.
3%
24%
19%
Majdan Królewski
Krzątka
Brzostowa Góra
Huta Komorowska
Komorów
13%
14%
Wola Rusinowska
Rusinów
21%
6%
56
Największe natężenie tego problemu występuje w Hucie Komorowskiej, Woli
Rusinowskiej oraz Rusinowie, najmniejsze w Krzątce.
4. Problemy opiekuńczo-wychowawcze.
Rysunek 25 Procentowy udział rodzin z problemem opiekuńczo-wychowawczym
korzystających z pomocy społecznej w poszczególnych miejscowościach gminy.
11%
2%
28%
10%
Majdan Królewski
Krzątka
Brzostowa Góra
Huta Komorowska
Komorów
Wola Rusinowska
16%
Rusinów
24%
9%
Problemy opiekuńczo wychowawcze, ochrony macierzyństwa w największym stopniu
występują w Majdanie Królewskim oraz w Krzątce, w dalszej kolejności w Woli
Rusinowskiej.
5. Problemy osób starszych.
Rysunek 26 Procentowy udział osób starszych, bądź problemów związanych z zapewnieniem
im opieki do ogółu mieszkańców w poszczególnych miejscowościach gminy.
11%
3%
27%
Majdan Królewski
Krzątka
Brzostowa Góra
16%
Huta Komorowska
Komorów
Wola Rusinowska
Rusinów
10%
23%
10%
57
Problemy osób starszych często występują na terenie Majdanu Królewskiego,
w dalszej kolejności w Krzątce i Brzostowej Górze oraz Woli Rusinowskiej i Rusinowie.
6. Problemy uzależnień.
Rysunek 27 Procentowy udział rodzin i osób z problemem uzależnień korzystających
z pomocy społecznej w poszczególnych miejscowościach gminy.
2%
15%
27%
Majdan Królewski
Krzątka
Brzostowa Góra
15%
Huta Komorowska
Komorów
Wola Rusinowska
18%
Rusinów
15%
8%
Problemy uzależnień i przemocy najczęściej występują w Majdanie Królewskim, Woli
Rusinowskiej, Hucie Komorowskiej oraz w dalszej kolejności w Komorowie.
Miejscowością, w której występuje najwięcej problemów i ich natężenie jest
największe jest bez wątpienia Huta Komorowska (4 co do wielkości miejscowość Gminy
Majdan Królewski), drugą lokatę zajmuje Wola Rusinowska (5 co do wielkości) a trzecie
Majdan Królewski (najliczniejsza miejscowość gminy). W pozostałych miejscowościach
następują kresowo eskalacje problemów, nie są one jednak tak częste i nie mają takiego
natężenia.
58
V. Ankieta OPS „Problemy i potrzeby społeczne mieszkańców
Gminy Majdan Królewski”
Ośrodek Pomocy Społecznej to instytucja, która reaguje na zmiany, wychodzi na
przeciw mieszkańcom, bada rezultaty i efekty udzielanej pomocy, w miarę swoich
możliwości i kompetencji zapisanych w Ustawie o pomocy społecznej poszerza zakres
pomocy, uwzględniając najbardziej efektywne i kompleksowe formy pomocy. Jako
instytucja, która działa w otoczeniu ( prawnym, politycznym, społeczno-gospodarczym,
demograficznym,
kulturowym) musi przewidywać na ile zmiany w otoczeniu będą
oddziaływać na tę instytucję, a przede wszystkim na klientów pomocy społecznej. Czy jako
instytucja pomocowa, mając na uwadze przede wszystkim przygotowanie merytoryczne
pracowników i narzędzia, którymi dysponuje jest w stanie świadczyć pomoc, która ze
względu na ewoluujące problemy i zjawiska może w przyszłości przybierać różne formy, lub
też być adresowana do nowej kategorii klientów ? Tak więc, Ośrodek Pomocy Społecznej
jako instytucja nie działa w próżni i musi w swojej działalności przed wszystkim uwzględniać
potrzeby i problemy ludzi, oraz diagnozować deficyty w różnych sferach życia. Tylko w tedy
rozwój i kierunek działań będzie właściwy, a oferta pomocy będzie skuteczna.
Dlatego, aby dokładniej przyjrzeć się potrzebom i problemom mieszkańców Gminy
Majdan Królewski, Ośrodek Pomocy Społecznej w Majdanie Królewskim opracował
i przeprowadził ankietę dla mieszkańców, w której mogli zgłosić nie tylko swoje potrzeby
i problemy, ale także pomysły, oraz własną wizję rozwoju Gminy Majdan Królewski, w tym
także Ośrodka Pomocy Społecznej w Majdanie Królewskim. Ankieta nie porusza tylko
kwestii społecznych, nie odnosi się tylko do instytucji Ośrodka Pomocy Społecznej, ale jej
celem jest także diagnoza pozostałych instytucji działających na terenie Gminy, z którymi
Ośrodek Pomocy Społecznej w Majdanie Królewskim współpracuje, ale też ze względu na
fakt, że jakość funkcjonowania danej instytucji wpływa na różne sfery życia.
Anonimową ankietę pt. „Problemy i potrzeby społeczne mieszkańców Gminy Majdan
Królewski” mieszkańcy mogli pobrać ze strony internetowej Urzędu Gminy w Majdanie
Królewskim, z Ośrodka Pomocy Społecznej w Majdanie Królewskim lub ze stolika
zlokalizowanego na korytarzu Urzędu, obok skrzynki do której można było wrzucić
wypełnioną ankietę. Ankietę można było też przesłać tradycyjną pocztą lub drogą
e-mailową na podany adres.
59
Do Ośrodka Pomocy Społecznej w Majdanie Królewskim wpłynęło 115 wypełnionych
ankiet. Ankietę wypełniło 72 Kobiety i 43 Mężczyzn.
a) Uczestnicy ankiety
Rysunek 28 Uczestnicy ankiety ze względu na płeć.
Źródło: Opracowanie własne OPS według przeprowadzonej ankiety.
b) Wiek ankietowanych
Z wykresu zamieszczonego poniżej wynika, że w badaniu ankietowym największą
aktywnością wykazały się dwie grupy wiekowe tj. osoby z przedziału wiekowego 37 -50 lat
(43 osoby), a następnie 25 -36 lat (36 osób). Uzasadnione jest zainteresowanie ankietą
właśnie osób w tym wieku. Po pierwsze są to osoby w wieku najatrakcyjniejszej aktywności
zawodowej, które posiadają już doświadczenie zawodowe jak i życiowe. Charakteryzujące się
stabilizacją (posiadają już swoje rodziny, dzieci), raczej już ze sprecyzowanym zawodem
i kierunkiem życia zawodowego. Można domniemać, że dosyć liczny udział drugiej grupy,
a więc osób w wieku 25 -36 lat wynika z faktu, że osoby te wychowały się już w systemie
pokomunistycznym, w systemie który pozwala myśleć: „Mam wpływ na to co się dzieje
wokół mnie i mogę kreować otaczającą mnie rzeczywistość”. Zdecydowanie mniejszy udział
w stosunku do grup poprzednich w ankiecie odnotowano w przypadku grupy wiekowej 18 -24
lat. Jest to zrozumiałe, gdyż osoby w tym wieku to osoby uczące się, które przeważnie naukę
pobierają poza miejscem zamieszkania, które nie mają jeszcze sprecyzowanych planów
60
życiowych, co do przyszłej pracy i miejsca zamieszkania. Dlatego, nie identyfikują się
z miejscem, z którego pochodzą, tak jak grupy omawiane wcześniej. Najmniejszym
zainteresowaniem wykazały się osoby po 51 roku życia (15 osób). Ten brak zainteresowania
może wynikać z tego, że ankieta była mało dostępna dla tych osób, zapewne większa
frekwencja w badaniu byłaby gdyby ankieterzy osobiście docierali do takich osób.
Rysunek 29 Uczestnicy ankiety ze względu na wiek.
c) Miejsce zamieszkania
Największą aktywnością udziału w ankiecie wykazali się mieszkańcy Majdanu
Królewskiego z tej miejscowości ankietę wypełniło aż 48 osób (41,7 %), w drugiej kolejności
najchętniej swoją opinię wyrazili mieszkańcy Krzątki 34 osoby (29,6 %), następnie z Huty
Komorowskiej –12 osób (10,4 %), z Komorowa 11 osób (9,6 %), z Brzostowej Góry – 5 osób
(4,3 %), z Woli Rusinowskiej– 4 osoby (3,5 %), a z Rusinowa – 1 osoba (0,9 %).
61
Rysunek 30 Uczestnicy ankiety ze względu na miejsce zamieszkania.
4,3
3,5 0,9
9,6
Majdan Królewski
Krzątka
41,7
10,4
Huta Komorowska
Komorów
Brzostowa Góra
Wola Rusinowska
Rusinów
29,6
d) Dochód na 1 osobę w rodzinie
Wśród ankietowanych największą grupę stanowiły osoby, których dochód na osobę nie
przekraczał 800,00 zł netto( 56,5 %), następnie osoby, których dochód na osobę mieścił się
w granicy od 801,00 – 1600,00 zł netto ( 31,3 %), zdecydowanie najmniej uczestniczyło
w ankiecie osób, których dochód przekraczał 1600,00 zł ( 12,2 %).
e) Zatrudnienie
Należy podkreślić, że największą mobilnością poprzez uczestnictwo w ankiecie wykazały się
osoby niepracujące (56 osób – 48,7 % ankietowanych), w tym 22 mężczyzn i 34 kobiety. Z
tego 3 kobiety pobierają zasiłek dla bezrobotnych, 8 mężczyzn jest zrejestrowanych bez
prawa do zasiłku dla bezrobotnych, 14 mężczyzn jest bezrobotnych, ale nie są oni
zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy, 14 kobiet jest zarejestrowanych bez prawa do
zasiłku, 17 kobiet jest niezarejestrowanych w PUP. Reasumując należy stwierdzić, że z ogółu
117 osób – 48,7% tj. 56 osób - jest bezrobotnych, z tego 25 osób tj. 44,6 % jest
zarejestrowanych w PUP , 31 osób tj. 55,3 % nie pracuje i nie jest zarejestrowanych w PUP.
Należy tu zasygnalizować ukryte bezrobocie na terenach wiejskich ok. 55 % ogółu
bezrobotnych nie jest zarejestrowanych (co oznacza, że nie posiadają ubezpieczenia na
wypadek choroby). Wśród ankietowanych 45,2 % stanowiły osoby pracujące (52 osoby), w
tym 32 to kobiety (59,4%) z tego umowy na czas określony ma 31 osób (59,6 %), na czas
nieokreślony 21 osób (40,4 %), a 54 osoby ankietowane nie ma umowy o pracę (47 %).
62
Analizując te dane można zaobserwować, że duża grupa ankietowanych pomimo, że pracuje
to charakteryzuje się niestabilną sytuacją zawodową. Wskazują na to krótkie umowy o pracę
– na czas określony i prace bez umowy w tzw. „szarej strefie” bez ubezpieczenia . Takich
osób wśród ankietowanych było 65,3 %.
- Bezrobocie ze względu na wykształcenie
Należy zwrócić uwagę, że największą grupę bezrobotnych zarejestrowanych w PUP
bez prawa do zasiłku wśród ankietowanych stanowiły osoby z wykształceniem wyższym
23,5%, następnie osoby z wykształceniem zawodowym (22,6 %), pomaturalnym (21,4 %) i
średnim (13,8%), wśród tej kategorii nie odnotowaliśmy osób z wykształceniem
podstawowym i gimnazjalnym. Jest to spowodowane zapewne znikomym udziałem tych osób
w ankiecie. Niepokojący jest fakt, że osoby z wykształceniem nie posiadają pracy. Jest to
zbieżne ze statystykami ogólnopolskimi. Takie dane są podstawą do nadania odpowiedniego
kierunku polskiej edukacji i kształcenia młodych ludzi. Należy kłaść nacisk na rozwój
promocję kierunków technicznych, oraz sprecyzowanych zawodów. Warto tu jeszcze
podkreślić, że wśród tych osób, znajdują się takie, które nigdy nie pracowały, skoro nie
przysługuje im prawo do pobierania zasiłku.
- Bezrobocie ze względu na wiek
Niepokojące jest również, że najwięcej wśród ankietowanych pozostających bez pracy
(zarejestrowanych w PUP ) jest ludzi młodych. I tak w ankiecie odnotowaliśmy największy
udział w przedziałach wiekowych 18-24 lat i 25-36 lat, zdecydowanie mniej takich osób było
w przedziale 37-50 lat. Oznacza to, że z spośród ogółu badanych większość stanowiły osoby
niepracujące znajdujące się w wieku produkcyjnym.
- Ubezpieczenie w KRUS
Wśród ankietowanych zarejestrowaliśmy także udział osób ubezpieczonych w KRUS.
Takich osób było 17 (14,8 %), z tego 12 osób to kobiety, a 5 mężczyźni. Należy podkreślić,
że ta zdecydowana przewaga kobiet ubezpieczonych w KRUS wynika z faktu, że kobiety,
które zajmują się prowadzeniem gospodarstwa domowego i wychowaniem dzieci , opłacają
składki KRUS, aby mieć ubezpieczenie, ale także zabezpieczenie na emeryturę. 6,6% ogółu
ankietowanych zadeklarowało, że jest rolnikami; z tego 11,62% stanowili mężczyźni
(zdecydowanie mężczyzn mniej).
63
- Uczniowie
W ankiecie wzięło udział 5 uczniów szkoły średniej oraz 16 studentów, co w sumie
stanowi 18,26% wszystkich ankietowanych. Niewielka liczba młodzieży biorącej udział w
badaniu może wynikać z tego, że osoby te pobierają naukę poza miejscem zamieszkania, ale
może świadczyć też o małym zainteresowaniu lokalnymi problemami społecznymi.
f) Przedsiębiorczość wśród ankietowanych
Spośród 115 ankietowanych, tylko 9 osób prowadzi własną działalność gospodarczą tj.
7,8% (z tego 4 mężczyzn i 5 kobiet). Dane te wskazują na fakt, że co raz więcej kobiet
zakłada działalność gospodarczą. Jest to związane ze zmianą mentalności i myślenia kobiet na
wsi.
g) Aktywność społeczna
Jak
naprawdę
jest
z
tą
aktywnością
społeczną?
W
organizacji
społecznej
(stowarzyszeniu) chce działać 37,2% mężczyzn i 36,1% kobiet.
Rysunek 31 Zainteresowanie działalnością społeczną
Spośród ankietowanych 62,8% mężczyzn i 58,3 % nie wyraziło zainteresowania
działalnością społeczną w organizacjach pozarządowych.
64
Rysunek 32 Brak zainteresowania działalnością społeczną
W mieszkańcach drzemie jednak „duch społecznika” i wiara, że od nich samych
zależy bardzo wiele. Obserwujemy tu bardzo pozytywny proces i rosnący potencjał
mieszkańców, którego nie należy lekceważyć, ale go wykorzystać i pomóc mu się rozwijać.
Wskazują na to choćby wyniki dotyczące aktywności politycznej. A mianowicie: aż 69,8 %
ankietowanych mężczyzn i 65, 3 % kobiet uważa, że poprzez uczestnictwo w wyborach ma
wpływ na jakość rządzenia. Przeciwnego zdania jest 27,9 % M i 30, 6 % K.
5.1. Problemy społeczne mieszkańców
Jednym z najważniejszych aspektów poruszanych w ankiecie, to pytania dotyczące
problemów społecznych. Ankietowanym mieszkańcom Gminy Majdan Królewski, wskazano
14 najistotniejszych problemów, które decydują o ich jakości życia. Naszym zamiarem było
zbadanie jak mieszkańcy ulokują poszczególne problemy, a tym samym wskażą te problemy
jako najpilniejsze do rozwiązania.
Największym problemem społecznym w Gminie Majdan Królewski jak wynika
z ankiety jest bezrobocie, które uplasowało się na pierwszym miejscu – na ten problem
65
wskazało aż 84,3 % ogółu ankietowanych (87,5% kobiet i 79,1 % mężczyzn). Potwierdza się
tutaj problem bezrobocia wśród kobiet, które szczególnie występuje właśnie na terenach
wiejskich. Według ankietowanych bardzo istotnym problemem jest alkoholizm i uplasowali
go na drugim miejscu ( 63,5 %). W tym przypadku również większość stanowiły kobiety, bo
68,1%, mężczyźni – 55,8%. Zrozumiałe jest, że kobiety częściej wskazywały alkoholizm.
Pokrywa się to ze statystykami ogólnopolskimi które wskazują, że mężczyźni nadużywają
więcej alkoholu niż kobiety. Co ciekawe, na trzecim miejscu jako problem został wskazany
brak miejsc do spędzania wolnego czasu. Na ten problem wskazało, aż 53,9% ogółu
ankietowanych. Znajduje to swoje odniesienie do wieku ankietowanych, gdzie zdecydowaną
większość stanowiły osoby młode i w średnim wieku, na czwartym miejscu jako
nierozwiązany problem, który negatywnie wpływa szczególnie na rozwój dzieci i młodzieży,
to brak zajęć pozalekcyjnych dla uczniów. Odpowiedziało, tak 39,1 % -przy czym co warto
zaszczyć zdecydowanie więcej mężczyzn (44,2 %) niż kobiet ( 36,1 % ). Przewaga mężczyzn
być może jest podyktowana rolą jaka jest przypisana ojcom, którzy myślą racjonalnie
i perspektywicznie o rozwoju i edukacji swoich dzieci. Zaskakujące, ale dopiero na piątym
miejscu mieszkańcy wskazali jako problem ubóstwo (33,9 %). Przy czym tutaj większość
stanowiły kobiety (37,5 %), mężczyźni (27,9 %). Następnie mieszkańcy zwrócili uwagę na
problemy osób starszych i tak 22,6 % ankietowanych zwróciło uwagę, klasyfikując ten
problem na szóstym miejscu (przy czym większość tu stanowili mężczyźni - 25,6 % i 20, 8 %
kobiety). Kolejnym problemem na który zwrócono uwagę to rozluźnienie więzi rodzinnych
i sąsiedzkich - uznało tak 21,7% ankietowanych (warto zaznaczyć, że więcej mężczyzn
(27,9%) niż kobiet (18,1%) upatruje w tym problem). Jak widać zmienia się tutaj podejście
mężczyzn do rodziny i jej trwałości. Raczej w społeczeństwie to mężczyźni, częściej niż
kobiety byli winni rozpadowi rodziny. Na samym końcu uplasowały się takie problemy jak:
brak własnego mieszkania (18,3%), brak poczucia bezpieczeństwa (13,0%), samotne
macierzyństwo (eurosieroctwo) (8,7%) i częstsze rozwody (8,7%), przemoc (9,6%),
niepełnosprawność (6,1 %), narkomania (2,6 %).
66
Rysunek 33 Najczęstsze problemy społeczne na terenie Gminy Majdan Królewski według
uczestników ankiety.
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
84,3
63,5
53,9
39,1
33,9
22,6 21,7
18,3
13
8,7
8,7
9,6
6,1
2,6
Bezrobocie
Alkoholizm
Brak miejsc do spedzania wolnego czasu
Brak zajęć pozalekcyjnych dla uczniów.
Ubóstwo
Problemy osób starszych
Rozluźnienie więzi rodzinnych i sąsiedzkich
Brak włsanego mieszkania
Brak poczucia bezpieczeństwa
Samotne macierzyństwo i częstsze rozwody
Częstsze rozwody
Przemoc
Narkomania
Problemy społeczne nie są jedynie problemami mieszkańców. Za ich rozwiązywanie
odpowiada
zarówno samorząd gminny, jak i inne instytucje odpowiedzialne za pomoc
osobom, które borykają się z tymi problemami.
Czy jednak mieszkańcy znają instytucje na terenie gminy, które zajmują się rozwiązywaniem
problemów społecznych?. Okazało się, że mieszkańcy mają wiedzę na temat takich instytucji,
gdyż 58,3 % ankietowanych uznało, że zna takie instytucje, ale nie brakuje osób, których
wiedza na ten temat nie jest wystarczająca – takich osób odnotowaliśmy – 40,0 %.
Zapytaliśmy również mieszkańców, czy ich zdaniem takich instytucji brakuje w gminie.
Tutaj zauważyliśmy zdecydowane poparcie dla rozwoju takich instytucjonalnych form
pomocy, ponieważ aż 79,1 % ankietowanych uznało, że takich instytucji, które pomagałyby
mieszkańcom w rozwiązywaniu problemów jest nadal za mało, tylko 13,0 % odpowiedziało,
że takich instytucji jest wystarczająco. Podobnie jak w poprzednim pytaniu, tak i tutaj
większość stanowili mężczyźni (83,7% ankietowanych i 76,4% kobiet ankietowanych).
Zadaliśmy pytanie, o instytucje (osoby), do których można zwrócić się o pomoc, które też
67
pomogło nam zdiagnozować, które z tych instytucji cieszą się największym zaufaniem.
Tu warto podkreślić, że Ośrodek Pomocy Społecznej w Majdanie Królewskim jako instytucja
pomocowa cieszy się największym zaufaniem, aż 67,8 %, (69,4 % kobiet i 65,1% mężczyzn).
Należy podkreślić, że ten wynik to także rezultat charakteru tej instytucji, który z założenia
nastawiony jest na udzielanie pomocy, warto również dodać, że jest to na dzień dzisiejszy
jedyna instytucja, która świadczy kompleksową pomoc. Na drugim miejscu mieszkańcy, jako
osobę do której można się zwrócić o pomoc jest Wójt, twierdzi tak 50,4 % (w tym 51,4 %
kobiet i 48,8 % mężczyzn), na trzecim miejscu wskazana została Policja, jako instytucja
świadcząca pomoc w rozwiązywaniu problemów społecznych, twierdzi tak 44,3 % (w tym
45,8 % kobiet i 41,9 % mężczyzn). Na czwartym miejscu jako osobę zaufaną, do której
można
zwrócić
się
o
pomoc
ankietowani
wskazali
księdza
w
parafii
- 39,1 % (w tym 33,3 % Kobiet i 48,8 % Mężczyzn), następnie wskazano sołtysa, jako osobę,
która może pomóc w rozwiązywaniu problemów – 13,0 % ( 11,1 Kobiet i 16,3 % Mężczyzn ),
szkoła – 12,2 % (w tym 12,5 % Kobiet i 11,6 % Mężczyzn), na samym końcu wskazany
został radny – 7,0 % (11,1 % Kobiet i 16,3 % Mężczyzn). Wyniki te wskazują również na
fakt, że mieszkańcy polegają na tych instytucjach i osobach, które sprawdziły się
w dotychczasowej swej działalności na rzecz mieszkańców, należy podkreślić, że zaufanie
wzbudzają instytucje mające charakter publiczny.
Rysunek 34 Instytucje i osoby do których można zwrócić się o pomoc.
70
60
50
67,8
Ośrodek Pomocy Społecznej
50,4
Wójt
44,3
39,1
Policja
40
Ksiądz w parafii
30
20
10
13
Sołtys
12,2
7
Szkoła
Radny
0
68
5.2. Przyczyny powstania ubóstwa
Ubóstwo to nadal powszechne zjawisko w Polsce, a szczególnie w regionach, gdzie
rozwój gospodarczy nie jest tak dynamiczny, jak w niektórych regionach Polski. Takim
regionem, jest województwo podkarpackie, gdzie położona jest Gmina Majdan Królewski,
w którym nadal odnotowuje się wysoki poziom bezrobocia, a także niewystarczająca liczba
nowo utworzonych miejsc pracy. Szczególnie jest to widoczne w gminie Majdan Królewski,
w której nie lokalizują się inwestorzy z zewnątrz. Fakt, że to bezrobocie jest główną
przyczyną ubóstwa wskazują odpowiedzi respondentów - 88,9 % ( 93,1 K i 81,4% M)
stwierdziło, że to bezrobocie generuje ubóstwo, następna odpowiedź bezpośrednio wynika
z poprzedniej odpowiedzi, gdzie mieszkańcy odpowiedzieli, że za ubóstwo odpowiadają
niskie dochody ( ma to związek z bezrobociem ,które wskazane zostało na pierwszym
miejscu) twierdzi tak 56,5% ankietowanych ( 58,3 K i 53,5 %). Warto zwrócić uwagę na
następną odpowiedź, w której respondenci zwrócili uwagę na bardzo ważny aspekt, bardo
często występujący u klientów pomocy społecznej, a mianowicie niezaradność życiowa, które
zdaniem 47, 0% ( 43,1 % i 53,5 %) ankietowanych odpowiada za ubóstwo. Również
uzależnienia mają wpływ na powstawanie ubóstwa, twierdzi tak 37,4 % respondentów ( 31,9
% K i 46,5 % M) wiąże się bardzo często z utratą zatrudnienia, co w efekcie prowadzi do
utraty dochodów. W następnej kolejności jako przyczyny ubóstwa wskazane zostały: brak
własnego mieszkania – 47,0, co ciekawe zdaniem ankietowanych wielodzietność nie jest
bezpośrednią przyczyną powstawania ubóstwa – 37,4 %, tutaj należy podkreślić, że
mieszkańcy uważają, że dzięki pracy i godziwym zarobkom są w stanie utrzymać duże
rodziny. Na samym końcu ankietowani wskazali choroba – 27,8%( 33,3 % Kobiet i 18,6 %
M), niepełnosprawność 13,9 % i rozpad rodziny- 4,3 %. Warto tutaj zaznaczyć, że być może
niedostatki związane z samotnym rodzicielstwem są rekompensowane prze świadczenia
z Funduszu Alimentacyjnego.
69
Rysunek 35 Przyczyny powstania ubóstwa według opinii mieszkańców.
100
88,9
80
56,5
60
47
40
47
37,4 37,4
27,8
13,9
20
4,3
0
Bezrobocie
Niskie dochody
Niezaradność życiowa
Brak własnego mieszkania
Uzaleznienia
Wielodzietność
Choroba
Rozpad rodziny
Ubóstwo to problem występujący w każdej gminie, każda też gmina musi
podejmować działania, które będą przeciwdziałać i ograniczać to zjawisko. Czy takie
działania są podejmowane w gminie Majdan Królewski ?. Brak odpowiedzi u 10 4,
ankietowanych świadczy o tym, że takie działania są niewystarczające lub niewidoczne dla
mieszkańców, ankietowani uznali, że największą pomocą dla rodzin o niskich dochodach jest
bezpłatne dożywianie w szkołach – 76,5 %, szkolenia dla bezrobotnych umożliwiające
zdobycie kwalifikacji i podjęcie zatrudnienia – 41,7 %, tutaj widoczne jest poparcie dla
projektu systemowego „ Czas na aktywność w gminie Majdan Królewski „ w ramach którego
OPS w Majdanie Królewskim prowadzi bezpłatne szkolenia dla osób bezrobotnych
korzystających z pomocy społecznej, poradnictwo i terapia rodzinna – 9 %, tworzenie
nowych miejsc pracy i wsparcie dla osób niepełnosprawnych – 3,5 %.
Odpowiedzi te
pokazują, że mieszkańcy jako konkretne działanie Gminy w kierunku likwidacji ubóstwa
uznają bezpłatne dożywianie i szkolenia dla osób bezrobotnych, a więc formy pomocy, które
udziela OPS.
Skoro dożywianie jest jedną z najbardziej dostępnych form , zadaliśmy ankietowanym
pytanie: „ Czy dziecko korzysta z bezpłatnego dożywiania w szkole ? I tak 35,7 % wskazało
nie dotyczy, oznacza to że osoby te nie posiadają dzieci, lub ich dzieci nie korzystają
z dożywiania, zdecydowana większość osób – 13,0 % wskazała, że ich dzieci nie korzystają
z dożywiania, tylko 13,0 % wskazało, że ich dzieci korzystają z dożywiania. W przypadku,
kiedy ankietowani wskazali, że ich osoby nie korzystają z posiłku w szkole zapytaliśmy,
dlaczego? Większość ankietowanych 47,8 % wybrało odpowiedź, że nie dotyczy (ci
ankietowani prawdopodobnie nie posiadają dzieci), mój dochód jest za wysoki i nie
kwalifikuję się do dożywiania, odpowiedziało tak 27,8 % (pomimo, że kryterium przyjęte
70
przez OPS do dożywiania 200 %) nadal wiele osób nie kwalifikuje się do tej pomocy, moje
dziecko nie chce korzystać z obiadów w szkole- 14,8 %, nie kwalifikuję się do dożywiania ze
względu na wysoki dochód , a nie wiedziałam, że posiłek można opłacić samemu- 1,7 %
ankietowanych udzieliło takiej odpowiedzi.
5.3. Uzależnienia
Uzależnienia to jedna z podstawowych przyczyn utraty pracy, stabilizacji życiowej
i rodzinnej, oraz utrata zdrowia. Osoby uzależnione nie są w stanie poradzić sobie same
z problemem , również otoczenie osób żyjących w kręgu osób uzależnionych wymaga
szczególnego wsparcia. Najbardziej skuteczną formą pomocy w przezwyciężaniu uzależnień
są instytucjonalne formy pomocy. Zapytaliśmy mieszkańców jakie ich zdaniem instytucje
powinny powstać w gminie, które pomagałyby osobom uzależnionym i współuzależnionym,
których obecnie brakuje w gminie.
Ankietowani wskazali , że najlepszą forma pomocy byłoby aktywowanie grupy
wsparcia dla osób uzależnionych i ich rodzin- 60,9 %, następnie Punkt Konsultacyjny
oferujący porady psychologa i terapeuty- 58,3 %, poradnia specjalistyczna ds. uzależnień –
37,4%, dział do spraw pomocy osobom uzależnionym w Urzędzie Gminy – 34,8 %, Klub
Anonimowych Alkoholików - 20,9 %, Zespół Interdyscyplinarny – 9,6 %.
Rysunek 36 Formy pomocy w przezwyciężaniu uzależnień.
70
60,9
Grupa wsparcia dla osób uzaleznionych i ich
rodzin
Punkt konsultacyjny oferujący porady
psychologa i terapeuty
Poradnia specjalistyczna do spraw uzależnień
58,3
60
50
37,4
40
30
20
10
34,8
20,9
9,6
Dział do spraw pomocy osobom osobom
uzależnionym działajacy w Urzędzie Gminy
Klub Anonimowych Alkoholików
Zespół Interdyscyplinarny
0
Źródło: Źródło: Opracowanie własne OPS według przeprowadzonej ankiety.
Bardzo niepokojące są odpowiedzi na kolejne pytanie: „ Czy dzieci mają łatwy dostęp
do alkoholu„? Aż 73,9 % odpowiedziało, że Tak, tylko 4,3 % odpowiedziało, że dzieci nie
71
mają łatwego dostępu do alkoholu. Konieczne tutaj jest zaostrzenie przepisów ogólnych, na
poziomie Gminy powinna być prowadzona odpowiednia profilaktyka i edukacja młodego
pokolenia. Odpowiedzi te pokazują, jak duże znaczenie ankietowani przypisują poradniom,
terapii , w których może być udzielana pomoc psychologiczna. Warto zaznaczyć, że takich
instytucji brakuje w gminie i należy podjąć działania zmierzające do rozwoju form
instytucjonalnych osobom uzależnionym i otoczeniu.
Pomocna w temacie uzależnień jest wiedza mieszkańców dotycząca instytucji na
terenie gminy Majdan Królewski , które świadczą pomoc osobom uzależnionym i ich
rodzinom. Czy mieszkańcy Gminy Majdan Królewski wiedzą, które ze wskazanych instytucji
realizują programy profilaktyczne. Mieszkańcy wskazali, że taką instytucją jest szkoła- 31,3
% ( 34,7 % kobiet i 25,6 % Mężczyzn), aż 25,2 % ankietowanych stwierdziło, że żadna ze
wskazanych instytucji nie realizuje takich programów ( w tym 26,4 % kobiet i 23,3 %
mężczyzn), następnie ankietowani wskazali Ośrodek Pomocy Społecznej w Majdanie
Królewskim - 22,6 % ( w tym 16,7 % Kobiet i 32,6 % Mężczyzn), kolejną instytucją, która
prowadzi działania profilaktyczne
ankietowani wskazali Urząd Gminy w Majdanie
Królewskim – 17,4 % ( w tym 19,4 % Kobiet i 14,0 % Mężczyzn), Ośrodek Zdrowia – 9,6 %
( w tym 9,7 % Kobiet i 9,3 % Mężczyzn), Policja – 8,7 % ( w tym 5,6 % Kobiet i 14,0 %
Mężczyzn),stowarzyszenia – 4,3 % ( w tym 4,2 % Kobiet i 4,7 % Mężczyzn ).
Rysunek 37 Wiedza o realizowaniu przez instytucje programów profilaktycznych.
35
30
25
20
15
10
Szkoła
31,3
25,2
Żadna z instytucji
22,6
Ośrodek Pomocy
Społecznej
17,4
9,6
Urząd Gminy
8,7
4,3
Ośrodek Zdrowia
5
0
Policja
72
5.4. Przemoc
Przemoc to nadal powszechnie występujące zjawisko, które może występować bez
względu na status materialny i pozycję społeczną. Gmina Majdan Królewski mając na
uwadze, że zjawisko to również występuje w gminie
podjęła już działania systemowe
polegające na powołaniu Gminnego Interdyscyplinarnego Zespołu Przeciwdziałania
Przemocy w Rodzinie. Są to jednak pierwsze kroki które samorząd gminny we współpracy
z innymi instytucjami będzie podejmował, aby zapewnić kompleksowe rozwiązanie. Jaki jest
rozmiar tego zjawiska, jaka jest wiedza mieszkańców na ten temat i jakie należy podejmować
kroki, aby przeciwdziałać temu zjawisku dowiedzieliśmy uzyskując odpowiedzi na zadane
pytania w tej kwestii.
Na pytanie: „ Czy w Pani/Pana rodzinie (bliższej i dalszej ) i w sąsiedztwie występuje
zjawisko przemocy ?. Mieszkańcy równoznacznie odpowiedzieli, że Tak, występuje takie
zjawisko 29,6 % i Nie, nie
występuje takie zjawisko . Przy czym wystąpiło tutaj
zróżnicowanie ze względu na płeć. Kobiety – 30,6 % stwierdziło, że przemoc występuje,
mężczyźni – 27,9 % również uznało, że przemoc występuje. Warto zaznaczyć, że w
negatywnej odpowiedzi , występuje duże zaprzeczenie ze strony mężczyzn - 25,6 %
odpowiedziało, że przemoc nie występuje. Jest tutaj duża rozbieżność z odpowiedziami
kobiet, bo aż 31,9 % kobiet uznało, że nie występuje zjawisko przemocy. Przyczynę tej
różnicy, można upatrywać w tendencji kobiet do zaprzeczania, że takie zjawisko występuje u
nich w rodzinie.
W kolejnym pytaniu zapytaliśmy : „Czy
Pani/Pana zdaniem formy świadczonej
pomocy na rzecz osób, rodzin dotkniętych przemocą
przez Policję, Ośrodek Pomocy
Społecznej w Majdanie Królewskim, Szkołę są wystarczające?” uzyskując następujące
odpowiedzi. Policja zdaniem ankietowanych nie świadczy wystarczającej pomocy osobom
dotkniętych przemocą, twierdzi tak – 36,5 % badanych( przy czym aż 43,1 % K i 25,6 % M )
oznacza to, że kobiety mają doświadczenie lub wiedzę co do nieskuteczności w
podejmowanych interwencjach, czy zgłoszeniach. O tym, że pomoc dla ofiar przemocy jest
wysączająca uznało 22,6 % ankietowanych ( i tutaj widać zdecydowaną przewagę mężczyzn
34,9% co oznacza, że taka pomoc jaka jest udzielana jest wystarczającą pomocą, tylko 15,3 %
Kobiet stwierdziło, że ta pomoc jest wystarczająca. Brak wiedzy, a tym samym brak
zainteresowania tematem wystąpiło u 36,5 %. Również oferta świadczona przez Ośrodek
Pomocy Społecznej dla osób dotkniętych przemocą nadal nie jest - jak wynika z odpowiedzi wystarczająca, uznało tak 28,0 % (w tym 36,8 % K i 12,8 % Mężczyzn), że ta pomoc jest
73
wystarczająca uznało 24,3 % ( w tym 19,1 % K i 33,3 % M), odnotowaliśmy w tym pytaniu
podobnie jak w poprzedniej odpowiedzi dużą niewiedzę ankietowanych na ten temat, bo aż
47,7 %. Również jeśli chodzi o szkołę ta oferta pomocy nie jest wystarczająca. Zdanie takie
miało 34,9 % mieszkańców ( 38,8 % K i 28,2 % M), Tak, szkoła świadczy wystarczającą
pomoc dla osób dotkniętych przemocą potwierdziło tylko 12,3 % ( w tym 10,4 % K i 15,4 %
M), tutaj także mieszkańcy nie byli zorientowani co do jakości i formy świadczonej pomocy –
52,8 %. Aby zgłębić wiedzę w tym temacie zapytaliśmy ankietowanych, czy w gminie
powinny powstać instytucje pomagające osobom dotkniętym przemocą. Odnotowano tutaj
duże poparcie dla tego typu działań, aż 75,7 % mieszkańców jest za takim rozwiązaniem ( w
tym z przewaga kobiet dla tego pomysłu – 83,3 % K i 62,8 % M), przeciw takiemu
rozwiązaniu było zaledwie 3,5 % respondentów ( 1,4 % K i 7,0 % M), zdania na ten temat
nie miało 19,1 % ( w tym 13,9 % K i 27,9 %).
Chcieliśmy również poznać opinię mieszkańców jakiego typu instytucje powinny
powstać, pomagające osobom dotkniętych przemocą. Mieszkańcy uważają, że przede
wszystkim powinny powstać takie instytucje, które będą udzielać pomocy prawnej,
konsultacyjnej i psychologicznej - 32,2 % ( w tym 38,9 % K i 30,2 Mężczyzn ) widać tutaj
potrzebę konsultacji u prawnika w celu poznania przysługujących praw szczególnie jeśli
chodzi o kobiety, a także psychologa , który udzieli dodatkowe wsparcia w kryzysowych
sytuacjach. Następnie , co warto podkreślić ankietowani są za instytucjami, w których będzie
można odsadzić sprawcę przemocy – 29,6 % ( zaskakujące bo twierdzi tak więcej mężczyzn
30,2 % i 29,2 % kobiet ). Tutaj widać zmianę mentalności myślenia wśród społeczeństwa
dotyczącego ponoszenia konsekwencji przez sprawców przemocy.
21,7 % wybrało
odpowiedź nie dotyczy. W związku z wejściem w życie nowej ustawy o przeciwdziałaniu
przemocy w rodzinie zapytaliśmy również mieszkańców – kto ich zdaniem powinien być
odpowiedzialny za zabranie dziecka z rodziny, w której występuje przemoc . Większość
ankietowanych uznało, że taka Instytucja powinien być Sąd – 39,1 % , czyli tak jak to było do
tej pory, o tym , że w tej sprawie powinien decydować pracownik socjalny uznało -32,2 %,
lekarz i pielęgniarka 15,7 % , na samym końcu została wskazana Policja – 8,7 %.
74
Rysunek 38 Odpowiedzialność za zabranie dziecka z rodziny w której występuje przemoc
według respondentów ankiety ponoszą:
8,7
15,7
39,1
Sąd
Pracownik socjalny
Lekarz i pielęgniarka
Policja
32,2
5.5. Niepełnosprawność
Osoby niepełnosprawne nadal pomimo licznych kampanii, akcji społecznych ,
szczególnie w małych lokalnych środowiskach
nie są w pełni aktywnymi członkami ,
również oferta wsparcia dla tych osób nadal nie jest wystarczająca. Dlatego w przyszłości
zarówno przed samorządem gminnym, jak i instytucjami pomocowymi działającymi na rzecz
osób niepełnosprawnych nieuniknione jest wprowadzenie odpowiedniej polityki na rzecz tych
osób.
Aby dowiedzieć się jakie potrzeby i jakie problemy posiadają osoby niepełnosprawne,
oraz ich rodziny zapytaliśmy o zdanie mieszkańców. Na pytanie : Z jakimi problemami
zdaniem Pani/Pana najczęściej się brykają osoby niepełnosprawne, ankietowani, którzy mogli
wskazać kilka odpowiedzi stwierdzili, że przede wszystkim jest to utrudniony dostęp do
rynku pracy – 56,5 %, bariery komunikacyjne i architektoniczne – 53,9 %,izolacja
i wykluczenie osób niepełnosprawnych – 48,7 % , brak możliwości uczestniczenia
w środowisku – 40 % . Dane te przede wszystkim pokazują, trudności jakie osoby
niepełnosprawne mają w znalezieniu pracy. Uwagę też jest zwrócona na bariery komunikacje
, które tez utrudniają znalezienie i podjęcie pracy. Jeśli chodzi o bariery komunikacyjne to
tutaj szczególne znaczenie odgrywa dostęp do Internetu, telefonii komórkowej, a także
nieprzystosowanie środków transportu publicznej komunikacji do przewozu osób
niepełnosprawnych.
75
Rysunek 39 Problemy z którymi najczęściej borykają się osoby niepełnosprawne.
56,5
60
53,9
48,7
Utrudniony dostęp do pracy
50
40
Bariery komunikacyjne i
architektoniczne
Izolacja i wykluczenie osób
niepełnos[rawnych.
Brak możliwości uczestnictwa w
środowisku lokalnym.
40
30
20
10
0
Dane te pokazują, że sytuacja osób niepełnosprawnych nie jest najlepsza, co zdaniem
mieszkańców mogłoby zmienić los tej grupy społecznej wskazują odpowiedzi do kolejnego
pytania. Mieszkańcy uznają , że powstanie klubów integracyjnych dla dzieci i młodzieży
niepełnosprawnej byłoby dobrym rozwiązaniem dla tych osób – 47,0%, spółdzielnie pracy
( czyli specjalne miejsca pracy dla osób niepełnosprawnych) – 45,2 % warto przy tej
odpowiedzi podkreślić, że wśród ankietowanych występuje wiedza na temat alternatywnych
form zatrudniania osób wykluczonych społecznie, warsztaty terapii zajęciowej – 45,2 %,
rozwój placówki rehabilitacyjnej- 44,3 %, stowarzyszenie na rzecz osób niepełnosprawnych –
41,7 % , Środowiskowy Dom Samopomocy – 28,7 %, Punkt informacyjno-doradczy – 16,5%.
Rysunek 40 Zmiany proponowane przez ankietowanych, które przyczynią się do poprawy
sytuacji osób niepełnosprawnych.
50
40
47 45,2 45,2
44,3
Kluby integracyjne dla dzieci i
młodzieży niepełnosprawnej
Warsztaty terapii zajęciowej
41,7
Spóldzielnie socjalne
30
Rozwój placówki rehabilitacyjnej
28,7
20
10
0
16,5
Stowarzyszenie na rzecz osób
niepełnosprawnych
Środowiskowy Dom Samopomocy
Punkt informacyjno-doradczy.
76
Konkludując
warto
zaznaczyć,
że
ankietowani
uważają,
że
dla
osób
niepełnosprawnych najważniejsze jest możliwość podjęcia zatrudnienia, które przekłada się
jednocześnie na aktywne uczestnictwo w innych sferach życia , a także na integrację ze
środowiskiem.
5.6. Perspektywy rozwoju mieszkańców
5.6.1. Osób starszych
Na problemy osób starszych w Polsce nakłada się wiele czynników, które generują
deficyty w różnych sferach życia tej grupy społecznej. Ubóstwo i wykluczenie społeczne to
dwa pojęcia, które bezpośrednio wpływają na jakość życia seniorów, przede wszystkim jeśli
chodzi o dostęp do podstawowych usług i uczestnictwo w życiu społecznym. Standard i
poziom życia osób starszych w miastach i na wsi jest różny, inne też jest postrzeganie
problemów osób starszych.
Mając na uwadze postępujący wzrost populacji ludzi starszych w stosunku do ludzi
młodych(szczególnie jest to widoczne na wsiach i w małych miasteczkach) postanowiliśmy
dowiedzieć się: Jak życie osób starszych postrzegają mieszkańcy Gminy Majdan Królewski.
Na pytanie: „Jakie problemy według Pani/Pana opinii najczęściej dotykają osoby starsze ?
uzyskaliśmy następujące odpowiedzi: Zdecydowanie 76,5% ogółu ankietowanych wskazało,
że głównym problemem osób starszych są choroby, 57,4 % stwierdziło, że są to niskie
świadczenia emerytalno-rentowe, na trzecim miejscu na co warto zwrócić uwagę,
ankietowani – 49,6 % wskazali, że to co dotyka osoby starsze ( po chorobach i niskich
dochodach) to samotność, następnie brak opieki ze strony rodziny ( 36,5 %). \ten i poprzedni
wynik pokazuje rosnącą tendencją alienacji osób starszych i zanikania więzi rodzinnych
i rodzin trzypokoleniowych, w których naturalne było sprawowanie do śmierci opieki nad
rodzicami, czy dziadkami. O tym, że osoby starsze co raz bardziej są samotne i zdane na
pomoc z zewnątrz, świadczy chociażby wzrost zapotrzebowania na usługi opiekuńcze, który
się obserwuje od pewnego czasu w Ośrodku Pomocy Społecznej w Majdanie Królewskim.
Następnie mieszkańcy zwrócili uwagę, że to co dotyka osoby starsze to niepełnosprawność
(35,7 %), trudności w załatwianiu spraw urzędowych (34,8% ), poczucie nieprzydatności
77
w życiu społecznym (20,9 %), brak poczucia bezpieczeństwa ( 19,1 %), nieumiejętność
obsługi komputera, Internetu, telefonu komórkowego ( 17,4 % ).
Rysunek 41 Najczęstsze problemy osób starszych
Odpowiedzi, które ankietowani uznali za najbardziej istotne, a jednocześnie te problemy,
z którymi ich zadaniem osoby starsze borykają się najczęściej, a więc: choroby, niskie
świadczenia emerytalno-rentowe, samotność , brak opieki ze strony rodziny itd. wskazują, że
samorząd w co raz większym stopniu powinien uczestniczyć w pomocy seniorom, przede
wszystkim poprzez rozwój instytucjonalnych form wsparcia, które odpowiadałyby na braki
w sferze usług, dostępu do tych usług i ich jakości. O tym, że zakres w sferze usług
zdrowotnych, opiekuńczych i rehabilitacyjnych nie jest wystarczający
odzwierciedlają
odpowiedzi na kolejne pytanie zadane w tej kwestii. Na pytanie: „ Czy opieka zdrowotna dla
osób
starszych
jest
wystarczająca
?
”-
Nie
–
odpowiedziało
37,4
%,
Tak – 33,9 %). Zdecydowany deficyt zdaniem respondentów występuje w sferze usług
opiekuńczych. 54,3 % twierdzi, że oferta jest nie wystarczająca ( w tym 53,5 % mężczyzn
78
i 55,6% kobiet). Wyniki te zdecydowanie wskazują, że rozwój w tej sferze usług jest
konieczny.
Podobne odpowiedzi uzyskaliśmy, zadając pytanie o zakres usług rehabilitacyjnych.
Tutaj również odnotowaliśmy duże niezadowolenie wśród respondentów, bo ponad połowa
53 % ogółu ankietowanych ( 18 %M i 59,7%K )stwierdziło, że usługi rehabilitacyjne nie są
wystarczające na terenie Gminy Majdan Królewski, Nie wiem odpowiedziało 28,7 % ( w tym
34,9 % M i 25 % K). Warto również zwrócić uwagę na ten ostatni wynik, który pokazuje
niewiedzę mieszkańców co do oferty rehabilitacyjnej jaką dysponuje Publiczny Ośrodek
Zdrowia. Przyczyną może być słaba promocja działań, które podejmuje ta instytucja, fakt ,
że osoby , które udzielały odpowiedzi nie korzystały nigdy z tych usług, lub może problemy
komunikacje i duże odległości od miejsca zamieszkania. Na co warto zwrócić uwagę,
respondenci wskazali , że pomoc kierowana do osób starszych przez Ośrodek Pomocy
Społecznej w Majdanie Królewskim jest nie wystarczająca, stwierdziło tak 27,8 %
ankietowanych; Tak , wystarczająca odpowiedziało zaledwie 14,8 %, ale aż 50,4 %
mieszkańców odpowiedziało, że Nie wiem. Ten wynik stanowi wskazówkę do dalszych
działań , które podejmuje OPS na rzecz środowiska osób starszych. Duża niewiedza badanych
w tym zakresie może mieć wielorakie podłoże. Może wynikać z braku zainteresowania
osobami starszymi, zanikiem więzi rodzinnych, czy sąsiedzkich. Przyczyną może być
niewystarczające informowanie społeczeństwa o tym czym tak naprawdę zajmuje się
instytucja jaką jest Ośrodek Pomocy Społecznej.
W ostatnim pytaniu zapytaliśmy mieszkańców: „Która z podanych propozycji
przyczyniłaby się do poprawy sytuacji osób starszych ?”. Ankietowani uznali, że los osób
starszych uległby poprawie dzięki rozszerzeniu oferty opieki zdrowotnej – twierdzi tak 33.9
%, następnie większy dostęp do usług opiekuńczych ( 22, 6 %), w następnej kolejności,
mieszkańcy uznali, że dostęp do bezpłatnych porad prawnych , oraz pomoc przy załatwianiu
spraw urzędowych – 17,4 % , następnie działania na rzecz włączania osób w życie społeczne
– 10,4 %, na samym końcu ankietowani stwierdzili, że dla poprawy życia seniorów, dobrze
by było powołać Kluby Seniora i Uniwersytet III wieku – uznało tak tylko 7 %. Analizując te
odpowiedzi, należy podkreślić, że respondenci
zwrócili uwagę na kluczowe dla ludzi
starszych potrzeby, oraz konieczność rozwoju podstawowych usług.
Mając na uwadze w przyszłości podjęcie działań w kierunku poszerzenia oferty
pomocy osobom starszym (w tym samotnym i niepełnosprawnym) zapytaliśmy mieszkańców:
„Czy założenie w gminie Środowiskowego Domu Samopomocy zwiększyłoby poczucie
bezpieczeństwa osób starszych? – Tak i Raczej Tak
odpowiedziało aż
94,8%
79
ankietowanych, tylko 1,7 % odpowiedziało – Nie. Ten ostatni wynik sam nasuwa kierunek
dalszych działań ,które zdaniem mieszkańców są uznane za jedne z priorytetowych.
Rysunek 42 Proponowane rozwiązania w kierunku poprawy sytuacji
5.6.2. Problemy ludzi młodych
Młodzież to największy potencjał danej miejscowości. Wraz z postępującym
rozwojem gospodarczym Polski, oraz z coraz większymi możliwościami pracy za granicą
(możliwość podjęcia legalnej pracy) zamienił się sposób myślenia młodych ludzi, coraz
częściej młodzi ludzie zmieniają miejsce zamieszkania, nie wiążą się na zawsze z miejscem ,
z którego się wywodzą, czy też z tym gdzie podejmują zatrudnienie. Obserwuje się tendencje
do ruchliwości młodego społeczeństwa, które poszukuje coraz to
nowe
możliwości,
wędrując miedzy innymi za lepszą pracą i szansami na rozwój kariery zawodowej. Należy
podkreślić, że taka sytuacja nie jest tylko przypisana polskiej młodzieży, ale jest
obserwowane na całym świecie, w tym również w Europie. Młodzi ludzie coraz częściej
opuszczają małe miejscowości i lokalizują się w większych metropoliach. Nie do końca jest
to rezultat braku miejsc pracy, ale wpływa na to szereg czynników wiążących się z postępem
cywilizacyjnym.
80
Zainteresowani losem młodych ludzi zapytaliśmy ankietowanych, co ich zdaniem jest
przyczyną wyjazdów za granicę, czy do większych miast w Polsce ( przy tym pytaniu była
możliwość zaznaczenia kilku odpowiedzi).Zdaniem mieszkańców główną przyczyną jest brak
ofert pracy na lokalnym rynku pracy, odpowiedziało tak, aż 93 % ankietowanych, zbyt niskie
zarobki nie zapewniające godnego życia – 88,7%, możliwość poprawy komfortu życia –
70,4 %, brak perspektyw na własne mieszkanie – 47,8 %, chęć zdobycia nowych doświadczeń
– 33 %, brak poczucia przywiązania i przynależności do terytorium gminy i społeczności –
13 %, niskie wykształcenie uniemożliwiające podjęcie zatrudnienia – 12,2 %. Odpowiedzi te
jednak wskazują, że o wyjazdach młodych ludzi decyduje głównie czynnik materialny.
Należy również zwrócić uwagę, że pomimo, że młodzi ludzie posiadają zatrudnienie, to
jednak zbyt niskie zarobki, które nie pozwalają im żyć na godnym poziomie, utrzymać
rodziny, zmuszają młodych ludzi do wyjazdów. Warto tez podkreślić, że emigracja to także
wynik zanikające przywiązania i lokalnego patriotyzmu. Odpowiada za to szereg czynników
między innymi nadal zbyt małe wydatki na kulturę, integrację w środowisku, czy inne
inicjatywy pobudzające młodzież do działania. W tym temacie nadal jest duży deficyt i należy
zaplanować konkretne przedsięwzięcia.
Rysunek 43 Przyczyny wyjazdów młodych ludzi za granicę i do większych miast.
Idąc dalej tym samym tropem, zapytaliśmy respondentów: „Czy władze gminy
podejmują działania zachęcające do pozostania w gminie?” . Na uwagę zasługuje fakt, że przy
tym pytaniu odnotowaliśmy 53,9 % brak odpowiedzi, może to oznaczać, że ankietowani nie
wiedzą o takich działaniach lub też ich zdaniem nie ma takich działań, nie tak mało
respondentów uznało, że gmina ułatwia procedury założenia własnej działalności – 37,4 %,
81
ściąga inwestorów zapewniających miejsca pracy, uważa tak – 16,5 %, umożliwia współpracę
młodych ludzi z władzami gminy- 10, 4%, wykorzystuje zapał i energię młodych ludzi do
inicjatyw kampanii, tylko 0,9% ankietowanych tak twierdzi. Nasuwa się tutaj wniosek, że
młodzież nie jest w pełni wykorzystana ze swoim potencjałem, nie tworzy się też dla niej
wystarczającego podłoża, aby mogła rozwijać swoje pasje, również związane z samorządem
i aktywnością obywatelską.
Ostatnie pytanie, które odnosiło się do aspektu młodzieży, to pytanie o przyczynę
bezrobocia w gminie. Ankietowani zasugerowali w odpowiedziach, że za taki stan rzeczy
odpowiada: brak firm, które dawałyby zatrudnienie – 54,8%, brak działań na rzecz
inwestorów – 24,3 %, niskie kwalifikacje osób bezrobotnych- 11,3 %, powielanie stylu życia
rodziców , którzy nie pracują – 7,8 %. Poruszone zostały tu bardzo ważne kwestie, które
należy szczególnie uwzględnić w działaniach promocyjnych gminy, ale także wskazujące na
konieczność pomocy gminy w przekwalifikowywaniu osób bezrobotnych ( możliwość
kontynuacji bezpłatnych kursów zawodowych).
Rysunek 44 Przyczyny bezrobocia w gminie.
82
5.7. Infrastruktura komunikacyjna.
5.7.1. Komunikacja społeczna – dialog między mieszkańcami a władzami
lokalnymi, przekaz informacji.
Sprawna komunikacja w grupach społecznych ( w rodzinach , w sąsiedztwie, w miejscach
pracy, w partiach politycznych) pozwala na zachowanie odpowiednich relacji w danych
zbiorowościach, oraz zapewnia ich odpowiednie funkcjonowanie. Dzięki dobrej komunikacji
udaje się mówić otwarcie o problemach i je rozwiązywać. Brak odpowiedniej komunikacji,
a tym samym ograniczony dostęp do informacji powoduje, że dialog pomiędzy różnymi
grupami
interesu
nie
istnieje.
Taki
stan
rzeczy
powoduje
frustracje
społeczne
i niezrozumienie, co w efekcie zakłóca wspólny dialog, a przede wszystkim możliwość
podejmowania wspólnych działań.
Odpowiednia komunikacja ma szczególne znaczenie jeśli chodzi o właściwy rozwój
samorządności i społeczeństwa obywatelskiego. Niestety w rzeczywistości bardzo często
wygląda to tak, że władze samorządowe nie zapewniają odpowiedniego
informacji
mieszkańcom,
nie
komunikują
się
z
mieszkańcami,
dostępu
nie
do
informują
o podejmowanych przez nich decyzjach, nie pytają też mieszkańców o opinię. Nie wynika to
jednak
z niechęci, czy też celowego zamierzenia, ale z nieumiejętności i wyuczonego,
funkcjonującego jeszcze przed laty mechanizmu, który bez pytania decydował o losie
obywateli. Tymczasem
wraz z rozwojem demokracji, w społeczeństwie rozwinęła się
świadomość odpowiedzialności za to co się dzieje w kraju, a szczególnie w najbliższym
otoczeniu, czyli w Gminie.
W związku z tym w ankiecie zapytaliśmy mieszkańców o jakość, formy komunikacji
i dostęp do informacji. Taką wiedzę uzyskaliśmy zadając pytanie: Skąd Pani/Pan
dowiaduje się o najważniejszych przedsięwzięciach podejmowanych przez władze gminy? –
wskazując jednocześnie kilka potencjalnych źródeł informacji. Okazało się, że aż 70,4 %
ogółu ankietowanych jako podstawowe źródło informacji wskazali, że takie informacje
uzyskują od sąsiadów. Wynik ten pokazuje dwie zależności o dwóch przeciwstawnych
konotacjach. Z jednej strony pokazuje, że stosunki sąsiedzkie wśród mieszkańców są silne
i mieszkańcy potrafią koncentrować wokół wspólnych spraw. Ma to pozytywny wymiar
zważywszy na fakt, że co raz częściej słyszy się o zanikaniu więzi sąsiedzkich i zjawisku
wyalienowania. Z drugiej jednak strony należy podkreślić, że informacje przekazywane od
83
„ sąsiada do sąsiada” nie do końca są rzetelne. Warto też zwrócić uwagę, że sięganie po
informacje do sąsiada dotyczące tego co się dzieje w gminie świadczy o tym, że takich
informacji nie czerpią bezpośrednio z gminy. Można również sądzić, że osoby te nie wiedzą,
gdzie szukać takich informacji, lub że gmina w mało dostępny sposób takie informacje
rozpowszechnia. Ale czy faktycznie tak jest. Następne dane pokazują, że równie dostępnym
źródłem przekazu informacji jest strona internetowa Urzędu Gminy w Majdanie Królewskim.
Aż 53,9 % deklaruje, że korzysta z tej formy nośnika informacji. Przekłada się ten wynik na
powszechnie panujące tendencje, które wskazują,
że
Internet stał się jednym
z podstawowych źródeł informacji. Oznacza to również, że mieszkańcy w coraz większym
stopniu korzystają z Internetu, a więc i też mają co raz większy dostęp do łączy
internetowych. Należy tutaj podkreślić, że w 2010 roku liczba osób, posiadających dostęp do
Internetu wzrosła. Między innymi przyczynił się do tego rozwój w Gminie Internetu
szerokopasmowego. Dużą rolę respondenci przypisali prasie lokalnej, bo aż 47,8 %
przyznało, że informacje o przedsięwzięciach, które podejmuje Gmina czerpie z prasy, a
dokładnie z Tygodnika „Korso Regionalne”, który jest jedną z najbardziej poczytnych gazet
w gminie i w powiecie kolbuszowskim. Co ciekawe na końcu rankingu jako źródło informacji
mieszkańcy podali sołtysa ( 21,7 %), a 21,7 % stwierdziło, że o tym co się dzieje w gminie
dowiaduje się od wójta i pracowników Urzędu Gminy Majdan Królewski, a najmniej osób
uznało, że o działaniach gminy dowiaduje się od radnych( 14,8 %).
Rysunek 45 Źródła informacji o działaniach gminy.
80
70
Od sąsiadów
70,4
Z prasy lokalnej
60
50
40
30
20
10
0
47,8
Ze strony internetowej Urzędu
Gminy
Od sołtysa
33,9
21,7 21,7
14,8
Bezpośrednio od Wójta lub
pracowników Urzędu Gminy.
Od radnych
Mając na uwadze poprzednie pytanie, oraz podjęcie konkretnych działań
zmierzających do poprawy komunikacji i przepływu informacji między mieszkańcami,
84
a władzą zapytaliśmy mieszkańców, co ich zdaniem poprawiłoby ten przepływ informacji.
Odpowiedzi na to pytanie to jednocześnie ciekawe propozycje mieszkańców, które
odzwierciedlają ich potrzeby w tej kwestii. Mieszkańcy proponują, że lepszy dostęp do
informacji zapewniłaby gazetka gminna, twierdzi tak 76,5 % ankietowanych, następnie na
równi mieszkańcy odpowiedzieli, że częstsze spotkania Wójta i Radnych z mieszkańcami –
po 33 ,9 % , oraz możliwość dostępu do aktualnych informacji na stronie internetowej Urzędu
Gminy Majdan Królewski- 27,8 %.
5.7.2. Dostęp do mediów ( telewizji, radia, telefonu, Internetu).
Na przepływ i jakość komunikacji decydujący wpływ ma
dostęp do środków
masowego przekazu. Utrudniony dostęp do massmediów i innych narzędzi techniki wyklucza
osoby (szczególnie osoby starsze) w dostępie do informacji, a tym samym ogranicza ich
wiedzę jeśli chodzi o podstawowe informacje, chociażby dotyczące ich podstawowych praw.
Decyduje o tym chociażby posiadanie podstawowego sprzętu RTV, telefonu, Internetu oraz
umiejętność korzystania z wymienionych dóbr techniki. Aby sprawdzić na ile mieszkańcy
Gminy Majdan Królewski są wyposażeni w narzędzia komunikacyjne, które zapewniają im
dostęp do wiedzy i czy potrafią nim operować zadaliśmy w tym kierunku pytania.
I tak na pytanie: Czy posiada Pani / Pan telewizor – Tak odpowiedziało 97,4 % , Nietylko 1,8 %,. Również takie pytanie zostało zadane, jeśli chodzi o posiadanie radia – tak –
odpowiedziało 92,2 % , Nie – 7,0 %. Z danych tych wynika że zdecydowana większość
ankietowanych posiada dostęp do podstawowych środków masowego przekazu. Równie, nie
jest źle jeśli chodzi o posiadanie telefonu stacjonarnego, chociaż tutaj widzimy spadek
w stosunku do poprzednich odpowiedzi. 73,9 % ankietowanych posiada stacjonarny telefon
, 26,1 % - stwierdziło, że nie posiada telefonu. Przyczyna może tutaj być zarówno fakt, że
część z tych osób zrezygnowało z posiadania telefonu i stało się posiadaczami telefonów
komórkowych, lub też w związku z dużymi kosztami utrzymania telefonu stacjonarnego
i wysokiego abonamentu. Kolejne dane wskazują, że zdecydowana większość ankietowanych,
bo 80,0 % posiada telefon komórkowy, tylko 18,% nie posiada telefonu komórkowego. Tutaj
należy podkreślić, że te dane wynikają z faktu, że w ankiecie w zdecydowanej większości
uczestniczyli ludzie młodzi.
85
Jeśli chodzi o dostęp do Internetu również nie jest najgorzej, chociaż nadal Internet nie
jest dobrem powszechnym. Ze 115 ankietowanych, 66,1 % wskazało, że posiada łącze
internetowe, 33,9 % odpowiedziało, że nie ma.
Rysunek 46 Posiadanie łącza internetowego.
33,9
Tak
Nie
66,1
Poruszając kwestie Internetu, w związku z faktem, że Gmina Majdan Królewski
uruchomiła Internet szerokopasmowy zapytaliśmy mieszkańców ( ankietowanych) czy
posiadają wiedzę o możliwości podłączenia do bezpłatnego Internetu, który oferuje Gmina.
Okazuje się, że ta wiedza wśród mieszkańców jest, bo aż 76,5 % odpowiedziało pozytywnie,
23,5 % odpowiedziało, że nie wie o tej możliwości. Okazuje się jednak, że liczba
korzystających z gminnego Internetu jest
nadal mała. Tylko 13,0 % odpowiedziało, że
skorzystało z tej formy usługi , aż 86,1 % , że Nie.
5.7.3. Komunikacja – transport
Dobra komunikacja, to także optymalny dostęp do środków transportu, szczególnie
dla mieszkańców miejscowości z dala położonych od centrum gminy, czy innych sąsiednich
ośrodków miejskich. Dostęp do publicznych środków transportu bardzo często decyduje
o możliwości podjęcia zatrudnienia, korzystania z usług zdrowotnych przez osoby starsze
( młodsi mieszkańcy przeważnie są już posiadaczami własnych pojazdów), czy też możliwość
korzystania przez dzieci i młodzież z zajęć pozalekcyjnych w innych gminach, czy chociażby
z oferty GOK w Majdanie Królewskim.
Zapytaliśmy więc mieszkańców jak oceniają lokalny, publiczny transport, zadając
pytanie: „Czy liczba autobusów jest wystarczająca ? ” – tylko 33,9 % odpowiedziało, że Tak,
86
aż 61,7 % odpowiedziało, że Nie. Kolejne pytanie dotyczyło usytuowania przystanków
w poszczególnych miejscowościach w gminie. Zdecydowana większość ankietowanych
67,8% odpowiedziało, że Tak, przystanków powinno być więcej stwierdziło 19,1 % ogółu
ankietowanych, przystanki powinny znajdować się w bardziej korzystnych miejscach – 7,8 %.
Na ile mieszkańcy mają dogodne połączenie zapytaliśmy mieszkańców, czy posiadają własny
samochód. Tak- odpowiedziało 73,7 % ogółu ankietowanych, Nie – 26,3 %.
Poruszając
kwestię transportu zapytaliśmy również, na ile zdaniem mieszkańców
dostęp do środków transportu utrudnia podjęcie zatrudnienia, tutaj ankietowani – 57,4 %
wskazali, że dostęp do środków
transportu ich zdaniem nie ma wpływu na podjęcie
zatrudnienia, natomiast 37,4 % uznało ,że dostęp do środków transportu decyduje
o możliwości zatrudnienia.
Mieszkańcy w kolejnych odpowiedziach dotyczących komunikacji infrastrukturalnej
zaznaczyli również, że na dobrą komunikację i bezpieczeństwo wpływ ma stan dróg
gminnych – odpowiedziało tak aż – 72,2 % ogółu ankietowanych, tylko 24,3 %
odpowiedziało że Nie.
5.8. Edukacja
Edukacja w rozwoju człowieka ogrywa kluczową rolę. Pojęcie edukacji ewoluuje
i przybiera coraz to nowe formy , oraz znaczenia. Dzisiaj, kiedy mówimy o edukacji nie
mamy tylko na myśli, nauczania dzieci i młodzieży, ale coraz częściej mówi się
o edukacji różnych grup wiekowych. Nie jest to wynik mody, ale wymagań, które stawia
przed nami rynek pracy, oraz postęp techniczny. Dobrze poprowadzona edukacja, szczególnie
na terenach wiejskich może być szansą rozwoju młodych ludzi i miejsca, w którym żyją.
Jednym z celów tej ankiety, było zapoznanie się z opinią mieszkańców na temat
jakości i oferty nauczania w gminie. W związku z tym zadaliśmy ankietowanym, kilka pytań,
aby uzyskać taką wiedzę. Na pytanie :” Czy uważa Pani/Pan, że oferta edukacyjna, np. kółka
zainteresowań, dodatkowe zajęcia z języka obcego, zajęcia rozwijające talenty dzieci
i młodzieży z terenów wiejskich, jest porównywalna do oferty edukacyjnej proponowanej
dzieciom i młodzieży w miastach?” Zdecydowana większość ankietowanych 54,8 % ( co
warto zaznaczyć taką odpowiedź zaznaczyło więcej mężczyzn 65,1 % , niż kobiet – 48,6 %)
uważa, że oferta nie jest porównywalna. Zdecydowanie mniej osób stwierdziło, że oferta
87
edukacyjna dla dzieci i młodzieży na wsi, a w miastach nie różni się , stwierdziło tak 22,6%
badanych (27,8% K i 14,0% M).
Rysunek 47 Jakość ofert edukacyjnych na terenach wiejskich i w mieście..
22,6
22,6
Oferta edukacyjna na wsi jest
porównywalna do oferty edukacyjnej
w mieście,
Oferta edukacyjna na wsi nie jest
porównywalna do ofert edukacyjnej w
mieście
Nie mam zdania
54,8
Ankietowani nie do końca orientują się jak powinna wyglądać taka oferta nauczania
i czy ta oferta jest wystarczająca. Wskazują na to chociażby odpowiedzi na kolejne pytanie.
Prawie na równi ankietowani, uznali że ta oferta nauczania, edukacji , która jest w gminie jest
ofertą wystarczającą , a mianowicie 45,2 % respondentów uznało, że tak, przeważały jednak
osoby, które odpowiedziały, że ta oferta nie jest wystarczająca. Co ważne, mieszkańcy
zaznaczyli, że ograniczony dostęp do dodatkowych zajęć pozalekcyjnych i kółek
zainteresowań dla dzieci i młodzieży wynika z konieczności korzystania ze środków
transportu, ten bywa np. kosztowny i utrudniony. A więc przyczyną jest odległość od miejsca
zamieszkania do miejsc, gdzie takie zajęcia się odbywają. Oznacza, to że najlepszym
rozwiązaniem byłoby rozwinięcie dodatkowych form edukacyjnych w miejscu zamieszkania.
Jednym z aspektów poruszanych w ankiecie były pytania dotyczące jakości nauczania
w szkole, jaki i dodatkowych form edukacyjnych. Na pytanie: Czy jakość kształcenia na
poziomie podstawowym jest zadawalająca? Negatywnie
odpowiedziało 54,8 %,
zdecydowanie mniej tylko 22,6 % osób jest zadowolonych z poziomu nauczania w szkołach
podstawowych. Trochę lepiej wyniki przedstawiają się jeśli chodzi o poziom nauczania
w gimnazjum. Tutaj zdecydowana większość ankietowanych, bo 54,8 % uznała, że ta jakość
nauczania jest dobra, mniejsza liczba osób, bo 34,8 % uznało, że ten poziom nauczania jest
dobry.
88
Rysunek 48 Zadowolenie z jakości kształcenia na terenie Gminy Majdan Królewski.
100
80
60
34,8
Nie
54,8
40
20
54,8
Tak
22,6
0
Na poziomie
podstawowym
Na poziomie
gimnazjalnym
Jedną z możliwości poprawy oferty edukacji, oraz wpływu na jakość nauczania jest
zmiana systemu organizacyjnego oświaty. Na przykład jedną z form jest możliwość
prowadzenia szkoły jako usługi niepublicznej, czy podjęcie się prowadzenia szkoły przez
organizację. Większość ankietowanych - 65,2 % zaznaczyła, że nie ma gotowości do
prowadzenia szkoły jako usługi niepublicznej, czy poprzez organizację, na taką propozycję
przystało 28,7 % ankietowanych. Chcieliśmy się również dowiedzieć, czy w przypadku
powstania takich placówek gotów jest Pani/Pan pokryć część kosztów, co ciekawe tyle samo
osób po 48,7 % stwierdziło, że nie. Tyle samo osób wypowiedziało się, że nie jest w stanie
dopłacać do edukacji dzieci. Tylko 6,1 % ankietowanych uznało, że jest w stanie pokrywać te
koszty w kwocie do 50 %, a w 30 % kosztów chciałoby partycypować 42,6% ankietowanych.
Rysunek 49 Gotowość do podjęcia się organizacji i prowadzenia szkoły jako usługi
niepublicznej.
89
28,7
Tak
Nie
65,2
5.9. Ocena działania instytucji publicznych
5.9.1. Ocena działania Gminy
Przeprowadzenie ankiety nie miało jedynie na celu zbadanie potrzeb i problemów
mieszkańców gminy Majdan Królewski, ale także poznanie ich opinii na temat
dotychczasowych dokonań władz Gminy, oraz działalności Ośrodka Pomocy Społecznej jako
instytucji realizującej badanie. Pozyskanie wiedzy w tym temacie, pozwoli nam
wyartykułować cele strategiczne, istotne dla planowania właściwego rozwoju lokalnego
(społeczno-gospodarczego) Gminy, zgodnego z punktem widzenia mieszkańców, jako
najbardziej opiniotwórczego podmiotu. A zatem co w działaniach władz Gminy mieszkańcy
uważają za słuszne, co należy zmienić, a czym należy się zająć?
Na pytanie „ Które z dokonań władz Gminy w ostatnich 3 latach uważa Pani/Pan za
najważniejsze ?” uzyskaliśmy następujące odpowiedzi. Mieszkańcy za najważniejsze
przedsięwzięcie w gminie w ostatnich trzech latach uznali budowę i uruchomienie
przedszkola. Za tą inwestycją opowiedziało się 67,8 % ankietowanych ( 62,8 % - mężczyzn
i 70,8 % kobiet). Wynik ten nie jest zaskoczeniem. Przedszkole było już od kilku lat
inwestycją najbardziej oczekiwaną przez mieszkańców. Jak pokazują dane, przewagę tutaj
stanowią kobiety, jest to również uzasadnione. Kobiety częściej niż mężczyźni zajmują się
wychowaniem dzieci i zaraz po urodzeniu dziecka pozostają w domu. Ponowny powrót na
rynek pracy kobiet lub rozpoczynanie drogi zawodowej jest dla kobiet bardzo trudne między
innymi ze względu na brak instytucji lub innych form opieki, które gwarantowałby opiekę
nad dziećmi. Dane te wskazują jak ważne dla kobiet jest przedszkole, które powstało
w gminie dając wsparcie instytucjonalne bezrobotnym kobietom. Na drugim miejscu
90
mieszkańcy uplasowali poprawę jakości dróg lokalnych. Za słusznością tej inwestycji
opowiedziało się 48,7 % ogółu ankietowanych( w tym 51,2 % Mężczyzn i 47,2 % Kobiet ).
Widać w tych wynikach niedużą przewagę mężczyzn, którzy częściej niż kobiety są
kierowcami, prowadzą przedsiębiorstwa i dla nich jakość dróg ma szczególne znaczenie. Na
trzecim miejscu mieszkańcy wskazali również infrastrukturę techniczną, a mianowicie
kanalizację. Za tym, że było to istotne przedsięwzięcie opowiedziało się 45,2 %
ankietowanych mieszkańców ( w tym 48,8 % i 43,1 % ). Niewątpliwe kanalizacja oraz
wspomniana wyżej infrastruktura drogowa to inwestycje, którymi raczej większe
zainteresowanie wykazują mężczyźni,
co
też
przekłada się na wyniki
ankiety.
Na czwartym miejscu mieszkańcy wskazali, że inwestycją, która ma również istotne
znaczenie dla nich i dla gminy, jest remont i modernizacja boisk szkolnych. Stwierdziło tak
35,7 % ( w tym 37, 5 % Kobiet i 32,6 %). Z danych tych wynika, że kwestie związane
z oświatą, są równie ważne i mieszkańcy inwestycje w tym zakresie doceniają. Tutaj
podobnie jak w przypadku przedszkola inwestycjami w zakresie poprawy infrastruktury
oświatowej zdecydowane zainteresowanie wykazały kobiety. W naszej kulturze funkcjonuje
model, że to raczej kobiety czuwają nad rozwojem edukacyjnym dzieci, co odzwierciedla to
badanie. W następnej kolejności mieszkańcy uznali , że ważnym przedsięwzięciem było
uruchomienie Internetu szerokopasmowego ( 29,6%) , remont GOK-u ( 20,9 %) , chodniki (
19,1 %) , a na końcu oświetlenie( 7,8%).
Konkludując, należy powiedzieć, że mieszkańcy spośród 7 inwestycji, które mieli do
wyboru wskazali w odpowiedniej kolejności te, które bezpośrednio mają wpływ na ich
jakość i poziom ich życia.
Rysunek 50 Najważniejsze dokonania władz gminy.
70
Budowa i uruchomienie przedszkola
67,8
Poprawa jakości dróg lokalnych
60
50
40
30
20
10
0
48,7
Budowa kanalizacji
45,2
Remont i modernizacja boisk szkolnych
35,7
29,6
20,9 19,1
7,8
Uruchomienie internetu
szerokopasmowego
Remont GOK-u
Położenie chodników
Rozbudowa oświetlenia ulicznego.
91
W ankiecie mieszkańcy mogli wykazać się również własnymi pomysłami, które ich
zdaniem są najważniejsze do zrobienia w Gminie w najbliższych latach. Na 117
ankietowanych zaproponowano 111 działań, które według respondentów warto zrealizować.
Co ciekawe pomimo, że Gmina Majdan Królewski posiada bardzo dobrze rozwiniętą
infrastrukturę drogową, nadal na pierwszym miejscu znalazły się inwestycje zwiększające
poprawę bezpieczeństwa drogowego. I tak najwięcej ankietowanych, bo aż 28, 2 %
zaznaczyło, że gmina w dalszym ciągu powinna modernizować drogi, 12,61 % -uważa, że
jest potrzeba zapewnienia mieszkańcom chodników. Kolejne propozycje mieszkańców, to
działania służące rozwojowi dzieci. Na potrzebę powstania dodatkowych przedszkoli
w pozostałych miejscowościach gminy zwróciło uwagę 6,3 % , ale warto zaznaczyć, że tyle
samo osób wskazało, że dobrze by było, gdyby w gminie powstały place zabaw dla dzieci.
Należy również podkreślić, że 6,3 % ankietowanych poruszyło temat prowadzenia przez
gminę odpowiedniej polityki wobec inwestorów. Szczególnie jeśli chodzi o promocję gminy
i odpowiednią kampanię informacyjną, oraz szukanie inwestorów. Można uznać, że
wymienione wyżej inwestycje gmina według respondentów powinna uznać za priorytetowe
do realizacji w najbliższym czasie, ponieważ pojawiały się one najczęściej. Ponadto pojawiły
się pomysły dotyczące konieczności rozwoju instytucji pomocowych dla osób starszych
i niepełnosprawnych, inwestowanie w infrastrukturę edukacyjno – społeczną ( świetlice
wiejskie, dodatkowe zajęcia pozaszkolne, miejsca do rekreacji), a także eliminowanie
bezrobocia i tworzenie nowych miejsc pracy, co wiąże się już z wcześniej omówioną kwestią
dotyczącą inwestorów.
Przy okazji próby oceny działań gminy, w ankiecie zapytano mieszkańców, Czy
gmina aktywnie uczestniczy w pozyskiwaniu funduszy unijnych na realizację zadań
gminnych? Liczba twierdzących odpowiedzi wskazuje, że mieszkańcy w tej działalności
oceniają Gminę pozytywnie, ponieważ - Tak , gmina aktywnie uczestniczy w pozyskiwaniu
funduszy unijnych odpowiedziało 44,3 % , Nie – 10, 4% ogółu ankietowanych. Należy jednak
zwrócić uwagę, że Nie wiem – odpowiedziało, aż 42,6 %. Oznacza to że, gmina prowadzi
zbyt słabą kampanię promocyjno-informacyjną. Mieszkańcy nie wiedzą z jakich źródeł
pochodzą środki na realizację inwestycji gminnych, z jakich programów unijnych korzysta
i w jakich kwotach gmina otrzymuje dotacje na poszczególne działania. Można również
przypuszczać, że mieszkańcy nie mają wystarczającej wiedzy odnośnie możliwości jakie ma
gmina, organizacje pozarządowe, rolnicy, czy przedsiębiorcy na dofinansowanie unijne, oraz
gdzie o takie dotacje można się ubiegać. Gmina powinna tą kwestię uwzględnić, nie tylko
92
poprzez planowanie odpowiedniej promocji, ale chociażby poprzez organizację szkoleń,
prelekcji edukacyjnych, czy konferencji ogólnodostępnych dla mieszkańców.
5.9.2. Ocena działania Ośrodka Pomocy Społecznej w Majdanie Królewskim.
Jako instytucja odpowiedzialna za opracowanie, przeprowadzanie i analizę ankiety,
zapytaliśmy mieszkańców o ocenę naszej pracy stawiając pytanie: Jak ocenia Pani/ Pan pracę
Ośrodka Pomocy Społecznej w Majdanie Królewskim . 76,5 % ogółu ankietowanych
odpowiedziało, że dobrze i raczej dobrze, z kolei 15, 7 % stwierdziło, że - Źle. Okazuje się,
że liczba niezadowolonych klientów nie jest mała i Ośrodek powinien podjąć działania
usprawniające i zwiększające efektywność działania. Ale idąc tym samym kierunkiem
myślenia, zadaliśmy ankietowanym, co ma wpływ na jakość pracy Ośrodka Pomocy
Społecznej. Spośród czterech możliwych do wyboru odpowiedzi, najwięcej osób
odpowiedziało, że pracę Ośrodka ograniczają zbyt małe możliwości jakimi dysponuje ta
instytucja- stwierdziło tak – 36,5 % ankietowanych), następnie mieszkańcy wskazali, że to co
decyduje o efektywności działań tej instytucji to przepisy ograniczające udzielanie pomocy
( 32,2 %) . Ale na co również warto zwrócić uwagę, respondenci również zaznaczają, że o tej
jakości świadczy również praca pracowników socjalnych ( 29, 6%), ale i też najmniejsze
znaczenie dla jakości pracy Ośrodka Pomocy Społecznej ma rozmiar przyznawanej pomocy.
Badając wiedzę mieszkańców dotyczącą oferty jaką dysponuje i jaka powinien
dysponować Ośrodek Pomocy Społecznej w Majdanie Królewskim zadaliśmy ankietowanym
: „Jakie formy pomocy OPS powinien świadczyć w pierwszej kolejności ?”. Ankietowani
odpowiedzieli, że OPS przede wszystkim powinien świadczyć usługi opiekuńcze – 57 ,4 %,
na drugim miejscu świadczenia pieniężne – 48,7%, na trzecim szkolenia dla osób bez pracy
i
pomoc
w znalezieniu zatrudnienia – 42,6%, w tym na co warto zwrócić uwagę 47,2 % K i 34,9 %M,
pomoc rzeczowa – 35,7 %, organizowanie czasu wolnego, wypoczynku dla dzieci i młodzieży
– 31,3 %, doradztwo, konsultacje, poradnictwo pedagogiczne, prawne – 27 %, specjalistyczna
pomoc osobom uzależnionym i dotkniętym przemocą – 26,1 %, organizowanie dodatkowych
form wsparcia dla osób niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi – 18,3 %.
W dalszej kolejności chcieliśmy się dowiedzieć czy osoby, które odpowiadały na pytania
w ankiecie korzystają ze wsparcia OPS . Okazało się, że większość ankietowanych nie
korzystała do tej pory z usług OPS – 60,9 %, tylko 39,1 % mieszkańców, którzy wzięli udział
w ankiecie odpowiedziało, że Tak.
Można przypuszczać, że osoby nie korzystające ze
93
wsparcia OPS , bardziej interesują się losem gminy.
Również zadaliśmy pytanie
o terminowość załatwiania spraw prze OPS. 35,7 % ankietowanych uznało, że ich sprawa
przez tę instytucję została załatwiona w terminie , że załatwienie sprawy przekroczyło
wymagany termin – 3,5 %. Według respondentów 9,75 % ogółu spraw nie jest przez OPS
załatwianych w terminie. Należy więc podjąć działania usprawniające pracę OPS w Majdanie
Królewskim.
Rysunek 51 Najważniejsze formy pomocy które powinien świadczyć OPS.
60
50
57,4
Usługi opiekuńcze
Świadczenia pieniężne
48,7
42,6
40
30
20
10
0
Szkolenia dla osób bez pracy i pomoc w znalezieniu
zatrudnienia
Pomoc rzeczowa
35,7
31,3
27 26,1
18,3
Organizowanie czasu wolnego, wypoczynku dla dzieci i
młodzieży
Doradztwo, kosultacje, poradnictwo psychologiczne,
prawne
Specjalistyczna pomoc osobom uzależnionym i
dotkniętym przemocą
Organizowanie dodatkowego wsparcia dla osób
niepełnosprawnych.
Reasumując, należy zaznaczyć, że powyższe dane wskazują na kilka ważnych kwestii.
Najwięcej osób zaznaczyło, że OPS dysponuje zbyt małymi możliwościami. Oznacza to
między innymi, że ta instytucja pomocowa nie powinna się ograniczać jedynie do pomocy
finansowej, co też jak wynika z badań i to najmniej decyduje o tym czy Ośrodek działa
efektywnie. Respondenci wskazują, że ta instytucja powinna mieć w zakresie swoich działań
takie narzędzia, które raczej będą kładły nacisk na rozwój usług aktywizacyjnych,
opiekuńczych, profilaktycznych itp. Oznacza to również , że ta instytucja musi odpowiadać na
potrzeby i zagrożenia wynikające z przemian społecznych i prognozować rezultaty tych
przemian, oraz wyłapywać potencjalne grupy ryzyka. Respondenci mieli też, zapewne na
myśli infrastrukturę społeczną, co też mocno zostało zaakcentowane we wcześniejszych
94
odpowiedziach
dotyczących
zagadnień
rozwoju
instytucji
dla
osób
starszych
,
niepełnosprawnych, osób i otoczenia dotkniętego przemocą ,uzależnieniem, samotnym
rodzicielstwem itp. Warto też podkreślić, że z danych tych możemy zauważyć , że zmienia się
w społeczeństwie mentalność i myślenie na temat pomocy społecznej, od której raczej
oczekuję się aktywnych form pomocy, zapobiegających eskalacji problemów społecznych,
niż form pasywnych ( pomocy pieniężnej), które jeszcze w latach 90- tych cieszyły się
powszechnym uznaniem wręcz powinnością ze strony OPS.
95
5.10. Organizacja czasu wolnego – infrastruktura rekreacyjna, kulturalna
Dla mieszkańców małych miasteczek i gmin wiejskich co raz większe znaczenie ma
kultura, rekreacja, sport, turystyka. A więc te dziedziny, które zapewniają mieszkańcom
właściwy sposób spędzania wolnego czasu, integracji i rozwoju. Rosną też potrzeby
mieszkańców w tym zakresie. Zapewnienie ze strony samorządu gminnego, jak i innych
instytucji działających w gminie odpowiedniej oferty dla mieszkańców, w tym szczególnie
dla dzieci i młodzieży przyczynia się do wzrostu zadowolenia tych osób z miejsca, w którym
mieszkają.
Zapytaliśmy mieszkańców: Jak oceniają organizację wolnego czasu dla dzieci i
młodzieży?” W odpowiedziach ankietowani stwierdzili, że należy w tej kwestii jeszcze wiele
zmienić. Aż 74, % badanych oceniło negatywnie organizację wolnego czasu, tylko 19,1 %
mieszkańców oceniło organizacje wolnego czasu pozytywnie.
Rysunek 52 Ocena organizacji czasu wolnego w gminie.
19,1
Pozytywnie
Negatywnie
74
Ankietowanym zadaliśmy również pytanie, która z podanych instytucji powinna
zapewnić organizację wolnego czasu dzieciom i młodzieży. Mieszkańcy wskazali, że taką
instytucją powinien być Gminny Ośrodek Kultury – 80,0 %, na drugim miejscu znały się
szkoły – 52,2 % , co ciekawe na trzecim miejscu organizacje pozarządowe – 16,5 %, a na
końcu wskazany został Urząd Gminy – 14,8 % i OPS- 14,8 %. Mieszkańcy również
zaznaczyli zgodnie z pytaniem ankietowym, że instytucje, które zaznaczyli , nie świadczą
wystarczającej oferty organizacji czasu wolnego, przyznało tak – 64,9 %. Zdaniem 29,8 %
ankietowanych jest to oferta wystarczająca.
96
Rysunek 53 Instytucje, które powinny zapewnić organizację czasu wolnego.
100
80
60
80
Gminny Ośrodek Kultury
52,2
Szkoły
Organizacje pozarządowe
40
20
Urząd Gminy
16,5 14,8 14,8
Ośrodek Pomocy Społecznej
0
Z organizacją wolnego czasu ściśle wiąże się stan infrastruktury sportowej , oraz
dostęp do tej bazy. mieszkańcy twierdzą, że wyposażenie boisk sportowych na terenie gminy
jest: dobre – 55,7 %, złe 24,3 %, nie wiem – odpowiedziało 18,3% ( przypuszczalnie były to
osoby starsze, niepełnosprawne, lub takie które nie interesują się tym tematem). Mieszkańcy
uważają również, że dostęp do bazy sportowej ich zdaniem jest dobry – 51,3 %, trochę mniej
osób uznaje, że nie ma dobrego dostępu do boisk sportowych – 47,0 %.
Chcieliśmy poznać również opinie mieszkańców, co ich zdaniem poprawiłoby bazę
sportowo-rekreacyjną. I tutaj mieszkańcy poprzez swoje odpowiedzi nadali kierunek
koniecznych działań. Zdaniem większości powstanie placów zabaw – 73,0%, dobrze
wyposażone i dostępne dla wszystkich mieszkańców boiska sportowe i sale gimnastyczne –
33 0%, ścieżki rowerowe – 33,00 %. Place zabaw to typowe miejsca, wokół których
mieszkańcy mogą się integrować, wymieniać się poglądami , wiadomościami, to jedne z
lepszych miejsc do spotkań.
Dobra organizacja wolnego czasu, szczególnie dla dzieci i młodzieży to jedna z
najlepszych form przeciwdziałania zjawiskom patologicznym i profilaktyki poprzez sport,
zabawę i zagospodarowanie nadmiaru wolnego czasu. Czy tak również myślą mieszkańcy ?
Zdecydowana większość ankietowanych, bo aż 64,3 % myśli podobnie, Raczej Tak –
powiedziało 30,4 %, tylko 9 % odpowiedziało, że nie. Są to bardzo ważne opinie, które
należy wykorzystać przy konstruowaniu programów profilaktycznych.
97
Rysunek 54 Poprawa bazy sportowo-rekreacyjnej.
73
80
60
40
33
33
20
0
Dobrze wyposażone, dostępne dla wszystkich mieszkańców boiska i sale
Powstanie placów zabaw
Powstanie ścieżek rowerowych
Źródło: Opracowanie własne OPS według przeprowadzonej ankiety
98
VI Analiza SWOT Gminy Majdan Królewski
W obecnych czasach analiza SWOT znajduje powszechne zastosowanie nie tylko przy
tworzeniu biznesplanów, ale także przy opracowywaniu różnego rodzaju strategii w tym
strategii rozwiązywania problemów społecznych. Analiza SWOT oparta jest na schemacie
klasyfikacji dzielącym wszystkie czynniki mające wpływ na bieżącą i przyszłą pozycję
organizacji. Zastosowania metody analizy statystycznej SWOT oznacza działanie kolejno
według następujących etapów:
1. Określić silne i słabe strony problemu
2. Znaleźć w otoczeniu zewnętrznym możliwości dla rozwoju oraz zagrożenia,
3. Określić dopuszczalne kombinacje działań (strategii) wykorzystujące mocne strony oraz
okazje, a jednocześnie nieangażujące słabych stron oraz unikające ich efektywność,
4. Ocenić dopasowanie poszczególnych kombinacji oraz ich efektywności,
5. Wybrać strategię charakteryzującą się najlepszym dopasowaniem oraz efektywnością.
Znając pożądane kierunki działania należy uporządkować informacje pod kątem ich
przydatności do strategii. Następnie pogrupować problemy na słabe i mocne strony
w poszczególnych obszarach problemowych oraz wyłonić szanse i zagrożenia, ponadto także
dokonać oceny pod względem ich znaczenia. Przy analizie słabych i mocnych stron
największe znaczenie mając te informacje, które dotyczą wewnętrznych uwarunkowań, na
które mamy wpływ. Szanse i zagrożenia to zewnętrzne uwarunkowania niezależnie od nas,
nie mamy na nie wpływu.
Użyteczną metodą przy określeniu priorytetów jest analiza SWOT, oceniająca
zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne czynniki wpływające na działania związane
z programowaniem strategii.
Analiza SWOT została przygotowana w Ośrodku Pomocy Społecznej we
Włoszczowie przy współpracy z organizacjami pozarządowymi i placówkami edukacyjnymi.
Szanse – to zewnętrzne zjawiska i tendencje występujące w otoczeniu, które
odpowiednio wykorzystane będą impulsem rozwoju oraz osłabią negatywne zjawiska.
Zagrożenia – to zewnętrzne zjawisko postrzegane, jako bariery dla rozwoju,
utrudnienia, dodatkowe koszty działania.
Mocne strony – wynikają z uwarunkowań wewnętrznych, które w pozytywny sposób
wyróżniają gminę spośród innych.
99
Słabe strony – to konsekwencje ograniczeń zasobów i niedostatecznego
ukształtowania uwarunkowań.
Tabela 1
Kwestia osób bezrobotnych
Mocne strony
− wzrost znaczenia wykształcenia jako
wartości
− Profesjonalne kadry OPS
− organizowanie kursów i szkoleń
mających na celu zdobywanie lub
zmianę kwalifikacji
− Współpraca OPS z PUP w zakresie
organizacji prac interwencyjnych,
prac społeczno-użytecznych, szkoleń
− dobry dostęp do internetu
Szanse
− wzrost aktywności zawodowej
− czynny udział klientów OPS
w organizowanych kursach
i szkoleniach
− możliwość finansowania działań ze
środków UE
− tworzenie i realizacje programów
aktywizujących i integrujących
społeczność lokalną
− działanie na rzecz pozyskania
inwestorów (tereny specjalnej strefy
ekonomicznej).
− współpraca z innymi gminami
tworzenie
Słabe strony
− wysokie bezrobocie długotrwałe
− występowanie zjawiska
dziedziczenia bezrobocia
− roszczeniowość i bierność klientów
OPS
− mała ilość zakładów pracy, brak
inwestycji
− niski poziom gospodarczy powiatu
− brak działań promujących gminę
− kształcenie w kierunkach, których
jest nadmiar na rynku pracy
− niewykorzystany potencjał
turystyczny (brak rozwoju
agroturystyki)
Zagrożenia
− zjawisko wykluczenia społecznego
w grupach długotrwale bezrobotnych
− kryzys gospodarczy
− emigracja zarobkowa osób młodych
i wykwalifikowanych zawodowo
− praca w „szarej strefie”
− wzrost patologii spowodowany
brakiem środków do życia
− wypalenie zawodowe pracowników
pomocy społecznej
− konieczność wydatkowania dużych
środków na ekologię i ochronę
środowiska ( obszar Natura 2000).
− rozwarstwienie dochodów
mieszkańców (frustracja).
100
Tabela 2
Kwestia rodzin dysfunkcyjnych
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Mocne strony
zaangażowanie pracowników OPS
i innych instytucji w działalności na
rzecz problematyki społecznej
różnorodność form wsparcia oraz
działań podejmowanych na rzecz
integracji społecznej
poszukiwanie środków
pozabudżetowych w organizowaniu
pomocy
możliwość z korzystania
z bezpłatnego poradnictwa
psychologicznego i prawnego (PCPR;
Starostwo Powiatowe;
Stowarzyszenie NIL).
wzrost aktywności obywatelskiej
działanie na rzecz dzieci: objęcie
pomocą w formie dożywiania
wszystkich potrzebujących rozwój
świetlic, powstanie przedszkola).
dobre warunki do wypoczynku
ekologia mało urbanizowany teren
duża liczba szkoleń dla kadr OPS
w dziedzinie pracy z rodzinną (przy
współdzieleniu środków EKS)
Szanse
prowadzenie szkolnych programów
profilaktycznych
tworzenie i realizowanie programów
aktywizujących i integrujących
społeczność lokalną
współpraca sektora publicznego
z pozarządowym
rozwój oferty zająć pozalekcyjnych
dla dzieci w szkołach
współpraca z innymi gminami
tworzenie partnerstw
rozwój inicjatyw rekreacyjnych
rozbudowania infrastruktura sportowa
(sale gimnastyczne, boiska sportowe)
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Słabe strony
zbyt mała liczba świetlic dla dzieci
roszczeniowość i bierność klientów
OPS
dziedziczenie negatywnych
zachowań
duże obciążenie zawodowe
pracowników OPS
brak placów zabaw dla dzieci
zbyt mało ofert ciekawego spędzenia
czasu wolnego
niedoinformowanie mieszkańców
gminy o możliwości korzystania
bezpłatnego poradnictwa prawnego
i psychologicznego
niskie wynagrodzenie za pracę
niskie kwalifikacje zawodowe
rozpad więzi społecznych
opieszałość sądu w sprawach
uregulowania sytuacji dzieci
w rodzinie
brak punktu konsultacyjnego
udzielającego porad (radca prawny,
psycholog)
Zagrożenia
występowanie zagrożeń
funkcjonowania rodziny:
uzależnienie, rozpad więzi
rodzinnych, przemoc, ubóstwo,
niezaradność życiowa
osłabienie instytucji rodziny
wyjazd rodziców za pracą, brak
dostatecznej opieki
brak miejsca pracy, prace w „szarej
strefie” za niskie wynagrodzenie
brak wiedzy mieszkańców na temat
pomocy dla ofiar przemocy
101
Tabela 3
Kwestia osób uzależnionych
−
−
−
−
−
−
−
Mocne strony
bliska odległość do bazy lecznictwa
odwykowego
organizowanie zajęć profilaktycznych
w szkołach
i innych instytucji w pomocy osobom
uzależnionym i ich rodzinom
możliwość korzystania z bezpłatnego
poradnictwa psychologicznego,
prawnego (PCPR, Stowarzyszenie
NIL).
wzrost poziomu aktywności
obywatelskiej
szerszy dostęp do programów
z zakresu społecznej
współfinansowanych za środków
zewnętrznych ( w tym Unii
Europejskiej)
możliwość korzystania z bazy
rekreacyjnej przy szkołach (sale
gimnastyczne, boiska)
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Szanse
tworzenie programów
profilaktycznych i integrujących
społeczność lokalną (dla wszystkich
grup wiekowych)
traktowanie uzależnienia
w kategoriach problemu społecznego
moda na zdrowy styl życia
tworzenie koalicji podmiotów
działających w sterze pomocy dla
osób uzależnionych i ich rodzin, ścisła
współpraca oraz koordynacja wspólnie
podejmowanych działań
−
−
−
−
−
Słabe strony
brak współpracy i przepływu
informacji pomiędzy instytucjami
i organizacjami działającymi
w obszarze uzależnień
brak wystarczających funduszy na
działania profilaktyczne dla dzieci i
młodzieży
roszczeniowość i bierność ze strony
osób uzależnionych
duże obciążenie zawodowe
pracowników socjalnych
zbyt mała oferta zagospodarowania
czasu wolnego
brak ofert profilaktycznych
skierowanych do osób dorosłych
brak punktu konsultacyjnego
brak grupy wsparcia dla osób
uzależnionych
rozpad więzi społecznych
ograniczenie prawne, zbyt liberalne
przepisy w rozwiązywaniu
problemów uzależnień
opieszałość sądów w sprawach
skierowania na leczenie odwykowe
brak miejsca pobytu dla sprawców
przemocy
Zagrożenia
niska efektywność i skuteczność
działań na rzecz osób uzależnionych
negatywne nastawienie do osób
i rodzin z problemem uzależnień
niechęć do podejmowania leczenia
wzrost patologii spowodowanych
brakiem pracy i środków do życia
niskie wynagrodzenie za pracę
pogłębiające frustrację
102
− rozwój inicjatyw rekreacyjnych
wszystkich grup wiekowych
− rozwój oferty zajęć pozalekcyjnych
w szkołach
Tabela 4
Kwestia osób niepełnosprawnych
−
−
−
−
−
−
Mocne strony
profesjonalne kadry OPS zajmujące
się problematyką osób
niepełnosprawnych
dotacje finansowe na poprawę
warunków funkcjonowania osób
niepełnosprawnych (w tym środki
EFS, PFRON)
dobre położenie gminy, ekologia,
spokój, bezpieczeństwo
dobry dostęp do Internetu
wykwalifikowana kadra do
świadczenia usług opiekuńczych
(podstawowych)
dobry dostęp do sal gimnastycznych
i boisk szklonych
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Słabe strony
niedostateczna baza rehabilitacyjna
brak lekarzy specjalistów
w Gminnym Ośrodku Zdrowia od
spraw rehabilitacji
brak możliwości przeprowadzenia
badań specjalistycznych
bariery architektoniczne,
komunikacyjne utrudniające udział
osób niepełnosprawnych w życiu
społecznym
brak oferty pracy przygotowanych
dla osób niepełnosprawnych
brak stowarzyszenia działającego na
rzecz osób niepełnosprawnych
niedostateczna oferta usług
opiekuńczych
brak placówek zapewniających
możliwość rehabilitacji i zarazem
spędzania czasu (ŚDS, dzienny dom
pobytu itp.)
brak punktu informacyjnodoradczego
103
−
−
−
−
−
Szanse
wzrost społecznej akceptacji osób
niepełnosprawnych
likwidowanie barier architektonicznych
rozwój organizacji pozarządowych
propagowanie idei wolontariatu
programy profilaktyczne
niskonakładowe
−
−
−
−
Zagrożenia
ograniczenia w dotacji z PFRON na
tworzenie i utrzymanie liczby miejsc
pracy dla niepełnosprawnych
brak działań upowszechniających
problematykę niepełnosprawności
słaba współpraca między
instytucjami a organizacjami
pozarządowymi zajmującymi się
problematyką niepełnosprawności
słabo rozwinięta komunikacja
publiczna (słabo zurbanizowany
teren).
Tabela 5
Kwestia ludzi starszych
−
−
−
−
−
−
−
Mocne strony
infrastruktura OPS (dostateczny
dostęp)
w działalność na rzecz ludzi starszych
różnorodność form wsparcia
identyfikacja mieszkańców
z miejscem zamieszkania (mocne
przywiązanie)
dobre położenie: małe
zurbanizowanie, spokój
bezpieczeństwo
dobry dostęp do internetu
wykwalifikowana kadra do
świadczenia usług opiekuńczych
−
−
−
−
−
−
−
−
−
−
Słabe strony
niedostateczna uwaga dla problemów
osób starszych (marginalizacja)
rozluźnienie więzi rodzinnych
wyjazdy dzieci do miast, zagranicę
brak dziennego domu pobytu
brak klubu seniora
brak wolontariatu
niedostateczna oferta usług
opiekuńczych
brak ciekawej oferty spędzenia czasu
wolnego
ograniczony dostęp do specjalistów
brak gerontologa
słaby dojazd do Ośrodka Zdrowia
(zbyt mało połączeń autobusowych)
brak dostępu do bezpłatnych porad
prawnych, pomocy w załatwianiu
spraw urzędowych
104
−
−
−
−
−
Szanse
prowadzenie promocji zdrowia dla
osób starszych
przeprowadzenie działań
profilaktycznych
wspieranie działań mających na celu
aktywne uczestnictwo w życiu
społecznym
rozwój usług opiekuńczych
uważne podmiotowe traktowanie osób
starszych
−
−
−
−
−
Zagrożenia
starzenie się społeczeństwa gminy
niedostosowanie infrastruktury dla
osób starszych
wzrost zapotrzebowania na placówki
opieki stacjonarnej dla osób
starszych
wykluczenie cyfrowe
i nieumiejętność korzystania
z internetu i komórek
wzrost bezrobocia i co z tym
związane patologii społecznych
Dokonując diagnozy problemów społecznych na terenie Gminy Majdan Królewski
korzystano z szeregu informacji i opracowań, sprawozdań, ankiety, jakimi dysponuje:
Ośrodek Pomocy Społecznej, jednostki samorządu terytorialnego, starostwo powiatowe,
organizacje pozarządowe oraz instytucje współdziałające w szeroko rozumianym obszarze
polityki społecznej.
Analizując uzyskanie informacji uznano, że problemami, dla których należy
zintensyfikować działania są:
− bezrobocie
− dysfunkcja rodzin
− uzależnienie
− choroby, niepełnosprawność oraz problemy ludzi starszych
105
VII Cele strategiczne
7.1. Systematyczna analiza istniejących problemów społecznych
Cele szczegółowe:
1. Ocena stanu potrzeb socjalnych.
2. Ocena możliwości skutecznego reagowania na pojawiające się kwestie społeczne.
Kierunki działania:
1. Systematyczny monitoring problemów społecznych realizowany przez pracowników
Ośrodka Pomocy Społecznej.
2. Analiza świadczonej pomocy ze względu na efektywność i właściwość adresatów.
3. Podnoszenie kwalifikacji kadry pomocy społecznej.
4. Informowanie radnych i decydentów o istniejących potrzebach i kwestiach
społecznych.
5. Systematyczna analiza zasobów finansowych przeznaczonych na realizację zadań
własnych i zleconych.
6. Systematyczny monitoring istniejących i rozpoczynających się programów celowych
i funduszy służących ewentualnemu pozyskiwaniu środków zewnętrznych na
rozwiązywanie lokalnych potrzeb społecznych.
7.2. Budowanie systemu wsparcia dla osób bezrobotnych z uwzględnieniem
ich aktywizacji
Cele szczegółowe:
1. Monitoring socjalny – wypracowanie form postępowania wobec osób w sytuacji
bezrobocia
2. Rozwijanie
aktywnych
form
pomocy
skierowanych
do
osób
zagrożonych
wykluczeniem społecznym, długotrwale bezrobotnych
3. Podejmowanie działań na rzecz poprawy sytuacji bytowej osób i rodzin bezrobotnych
106
Kierunki działania
1. Stała współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy w Kolbuszowej w zakresie
monitorowania i rozwiązywania problemu bezrobocia na terenie gminy:
• organizowanie prac interwencyjnych, robót publicznych, prac społecznie-użytecznych
• promowanie szkoleń proponowanych przez PUP
• propagowanie działań zmierzających do przekwalifikowania się osób długotrwale
bezrobotnych.
2. Objęcie pracą socjalną osób długotrwale bezrobotnych, tak by zachęcić je do
systematycznego poszukiwania pracy. Dążenie do udzielania osobom bezrobotnym
wszechstronnej pomocy w zakresie poradnictwa, zapoznania z aktywnymi technikami
poszukiwania pracy.
3. Objęcie pomocą materialną rodzin dotkniętych problemem ubóstwa i bezrobocia, ze
szczególnym uwzględnieniem pomocy w formie gorącego posiłku dla dzieci.
4. Współudział w programach realizowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego
5. Monitoring ofert programowych i ewentualne opracowanie projektów mających na celu
rozwiązywanie problemu bezrobocia szczególnie wśród trwale bezrobotnych
6. Negocjowanie kontraktów socjalnych określających zasady współdziałania będących
podstawą pracy z bezrobotnym klientem OPS
7. Realizacja projektu systemowego „czas na aktywność w gminie Majdan Królewski”.
8. Tworzenie partnerstw z innymi gminami na rzecz tworzenia i realizacji programów
aktywizujących i integrujących społeczność lokalną.
9. Działania na rzecz założenia spółdzielni socjalnej.
10. Działania promocyjne: kapitał ludzki na terenie gminy, zasób gminy tereny specjalnej
strefy ekonomicznej.
7.3. Wsparcie rodzin dysfunkcyjnych
Cele szczegółowe:
1. Wspomaganie rodziców w pełnieniu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, prowadzące do
utrzymania dzieci w rodzinie
• pomoc rodzicom niewydolnym wychowawczo w przezwyciężeniu problemów
opiekuńczo-wychowawczych poprzez odtworzenie lub wzmocnienie ich funkcji
107
• zapewnienie dzieciom i młodzieży warunków do życia i rozwoju zgodnie z ich
potrzebami i prawami
2. Zapewnienie opieki i wychowania dzieciom pozbawionym częściowo lub całkowicie
opieki rodziców z zachowaniem priorytetu prorodzinnych form opieki zastępczej
• zagwarantowanie dzieciom i młodzieży właściwych warunków opiekuńczowychowawczych zbliżonych do środowiska rodzinnego
• reintegracja rodziny poprzez ponowne podjęcie funkcji opiekuńczo-wychowawczych
przez rodzinę naturalną dziecka, odtwarzanie i wzmocnienie funkcji rodziny
naturalnej
3. Podjęcie systematycznych działań zmierzających do szeroko rozumianej integracji rodzin
ze środowiskiem
• zainicjowanie programów profilaktycznych dla dzieci i młodzieży, osób i rodzin
z uzależnieniami
• aktywizacja środowiska lokalnego na rzecz wspólnych działań z rodzinami
dysfunkcyjnymi (tworzenie partners między gminami, imprezy integracyjne,
sportowe, kulturowo-oświatowe)
1. Systematyczna praca socjalna z rodzinami z problemami opiekuńczo-wychowawczymi
polegająca m.in. na diagnozie deficytów w zakresie pełnienia ról rodzicielskich,
wydolności opiekuńczo-wychowawczej, zaniedbań względem dzieci oraz ocenie sytuacji
dziecka w rodzinie, środowisku szkolnym i rówieśniczym
2. Pomoc materialna dla rodzin pozostających w trudnej sytuacji ekonomicznej realizowana
przez Ośrodek Pomocy Społecznej
• z systemu pomocy społecznej
• z systemu świadczeń rodzinnych.
3. Organizowanie wypoczynku letniego dzieciom z rodzin ubogich
4. Tworzenie świetlic środowiskowych oferujących pomoc dzieciom z rodzin z trudnościami
opiekuńczo-wychowawczymi poprzez: dożywianie, właściwą opiekę pedagogiczną,
pomoc
w rozwiązywaniu trudności szkolnych, możliwość konstruktywnego spędzania czasu
wolnego.
5. Dożywianie dzieci w szkołach
108
6. Współpraca z jednostkami zapewniającymi opiekę dzieciom i młodzieży oraz z sądem
rodzinnym, kuratorami- Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Placówki Oświatowe,
Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej, Posterunek Policji
7. Współpraca z organizacjami pozarządowymi
8. Dobre działania w kierunku uruchomienia punktu konsultacyjnego obejmującego porady:
psychologa, pedagoga, radcy prawnego
7.4. Budowa systemu profilaktyki, rozwiązywania problemów uzależnień i
przemocy w rodzinie
Cele szczegółowe:
1. Wypracowanie modelu oddziaływania pracowników socjalnych, na rodziny dotknięte
problemem alkoholowym i przemocy w rodzinie.
2. Rozszerzenie działań profilaktycznych
3. Poszerzenie form pomocy służącej radzeniu sobie z problemami już istniejącymi.
1. Zwiększenie oferty działań profilaktycznych skierowanych do osób dorosłych,
propagowanie zdrowego stylu życia
2. Wdrożenie form profilaktyki alkoholowej skierowanej głównie dla dzieci i młodzieży
3. Ścisła współpraca z podmiotami działającymi na rzecz eliminacji uzależnień z życia
rodziny
4. Aktywne działania w Zespole Interdyscyplinarnym działającym na rzecz przeciwdziałania
przemocy w rodzinie
5. Stała współpraca z Posterunkiem Policji, Komisją ds. Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych, Placówkami Oświatowymi, Kościołem, Służbą Zdrowia
6. Przeciwdziałanie przemocy domowej poprzez uwrażliwienie społeczności lokalnej na
problem
7. Pomoc i wsparcie dla dzieci i młodzieży z rodzin uzależnionych oraz współuzależnionych
małżonków
109
8. Szkolenia dla pracowników socjalnych w zakresie postępowania z rodziną z problemem
alkoholowym.
7.5. Zawiązanie zintegrowanego systemu wsparcia na rzecz osób chorych,
niepełnosprawnych, starszych.
Cele szczegółowe:
1. Podejmowanie działań zmierzających do ograniczania skutków niepełnosprawności
2. Zapewnienie odpowiednich form opieki osobom wymagającym pomocy
3. Zwiększenie dostępności usług opiekuńczych i pielęgnacyjnych osobom
niepełnosprawnym i starszym
4. Tworzenie możliwości do pełnej rehabilitacji leczniczej, psychologicznej i społecznej osób
długotrwale chorych, niepełnosprawnych i starszych
5. Aktywizacja rodzin na rzecz zapewnienia opieki najbliższym
6. Aktywizacja osób z zaburzeniami psychicznymi
Kierunki działania
1. Diagnoza potrzeb osób długotrwale chorych, niepełnosprawnych i starszych oraz dążenie
do ich zaspokajania.
2. Pomoc i utrzymanie osób niepełnosprawnych i starszych w miejscu ich zamieszkania,
w szczególności poprzez:
• ułatwianie kontaktu z placówkami leczniczymi i rehabilitacyjnymi,
• propagowanie aktywnego i zdrowego stylu życia
• uwrażliwienie społeczności lokalnej na potrzeby osób niepełnosprawnych i starszych,
• rozwijanie usług opiekuńczych,
• rozwój oferty kulturalnej dla osób starszych,
• szkolenia (zmniejszające skutki wykluczenia cyfrowego) z zakresu obsługi komputera,
internetu, komórki
• poszukiwanie innych niż instytucjonalne, formy pomocy i opieki (wolontariat,
pobudzanie więzi w środowisku lokalnym)
110
• rozwój usług opiekuńczych (świadczonych przez przeszkolone opiekunki za
odpłatnością ustaloną w uchwale Rady Gminy)
3. Tworzenie i prowadzenie placówek wsparcia dziennego o charakterze półstacjonarnym dla
osób starszych.
4. Rozwój
działań
na
rzecz
integracji
społecznej
osób
długotrwale
chorych,
niepełnosprawnych i starszych.
5. Działania na rzecz utworzenia Środowiskowego Domu Samopomocy na terenie gminy.
6. Współdziałanie z PFRON, PCPR i organizacjami pozarządowymi dla skutecznego
rozwiązywania problemów osób niepełnosprawnych oraz z Powiatowym Centrum
Pomocy Rodzinie i Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie aktywizacji społecznej i
zawodowej osób niepełnosprawnych.
7.6. Podmioty odpowiedzialne za realizację strategii i jej monitoring.
Działanie opisane w dziale VII będą miały charakter ciągły w horyzoncie czasowym
strategii. Głównym koordynatorem, podmiotem odpowiedzialnym i głównym jej wykonawcą
jest Ośrodek Pomocy Społecznej i pracownicy w nim zatrudnieni przy współpracy z
podmiotami
wspierającymi:
rozwiązywania
problemów
instytucjami
społecznych,
i
organizacjami
pomocy
działającymi
rodzinie,
osobom
na
rzecz
chorym,
niepełnosprawnym w zakresie ich działań statutowych, do jakich zostały powołane (PUP,
PSPR, PFRON, organizacje pozarządowe, gminy, starostwo powiatowe, media lokalne,
służba zdrowia, placówki oświatowe, sądownictwo, kuratorzy, policja, szpitale.
Strategia będzie wdrożona na podstawie przewidywanych w niej kierunków działań
przy współpracy instytucji współdziałających. Źródłem finansowania zadań wynikających w
trakcie realizacji strategii będą środki OPS, środki pozyskane z zewnątrz na realizację zadań
(zlecone), środki pozyskane przez instytucje i organizacje pozarządowe, fundusze
strukturalne, sponsorów, inne podmioty pozyskane do współpracy.
Monitorowanie działań w ramach strategii będzie się odbywało na podstawie
zebranych informacji o stanie realizacji wyznaczonych w niej kierunków działań. Rezultaty
tych działań będą omawiane w okresach półrocznych przez pracowników OPS na podstawie
dokumentacji podmiotów realizujących zadanie. Wskaźniki liczbowe osiągnięcia celu będą
obliczane na ich podstawie (liczba rodzin objęta wsparciem, ilość zawartych kontraktów
111
socjalnych, ilość rodzin objęta praca socjalną, liczba uczestników szkoleń, ilość wniosków
złożonych o dotacje, ilość napisanych i wdrożonych programów profilaktycznych, ilość dzieci
objęta wsparciem oraz inne wskaźniki powstałe w trakcie realizacji zadań wynikających ze
strategii). Po każdym roku kalendarzowym rezultaty będą przedstawiane Zarządowi Rady
Gminy w Majdanie Królewskim.
Strategia jest dokumentem otwartym i może w trakcie realizacji być modyfikowana i
uzupełniana na wniosek instytucji i organizacji ja realizujących w szczególności w przypadku
zmian przepisów prawnych.
112

Strategia rozwiązywania problemów społecznych

Transkrypt

Podobne dokumenty

LIST REFERENCYJNY

call of duty: black ops pl (ps3)

Majdan w fotografii, czyli poznańskie studentki na Ukrainie

deklaracja smieci - Gmina Majdan Królewski

pdf Materiał prasowy

zamość| Przygotowanie, skład, korekta tekstu` wykonanie i

[] Nabór kandydatów na stanowisko Pracownik Socjalny.

Klubu Nastolatka w Rembertowie

029835/2015 Wooden Doll Cradle