Zarządzanie finansami oświatowymi

GOSPODARKA FINANSOWA
16
Zarządzanie finansami oświatowymi
Zarządzanie
finansami
oświatowymi
jest
kluczowym
zagadnieniem w szeroko pojętym zarządzaniu oświatą. Właściwe decyzje
podejmowane, co do wyboru celów i środków ich realizacji, spośród
możliwych do przyjęcia alternatywnych rozwiązań, są bardzo istotne
z punktu widzenia oszczędności i efektywności ponoszonych wydatków.
Za świadomie podejmowanymi decyzjami często kryją się bardzo
skomplikowane procesy analizy potrzeb i możliwości ich zaspokojenia.
Procesy decyzyjne często dotyczą ustalania hierarchii ważności
ponoszonych wydatków z uwagi na niewystarczające środki finansowe.
1. Cele zarządzania finansami oświatowymi
W szeroko pojętych procesach decyzyjnych zauważa się
następującą prawidłowość: w sytuacjach niepewności, gdy trzeba
zdecydować się na wybór między alternatywami większość decydentów
wybiera zwykle gorsze rozwiązania. Mechanizm ten może pojawiać się
również w przypadku podejmowania decyzji co do kierunków wydatków
oświatowych.
W procesie podejmowania decyzji w zarządzaniu finansami
oświatowymi oprócz wyczucia, intuicji i doświadczenia niezbędna jest
więc umiejętność posługiwania się narzędziami optymalizującymi ten
proces. Bardzo przydatna jest tu umiejętność planowania. Planowanie
polega na:
 określaniu celów,
 wyznaczaniu sposobów i metod ich osiągania,
 określaniu
warunków
umożliwiających
zastosowanie
wyznaczonych sposobów i metod oraz osiągnięcie wyznaczonych
celów w określonym horyzoncie czasowym.
W oświacie często bywa tak, że dochodząc do punktu trzeciego
okazuje się, że posiadanie określonych środków nie daje gwarancji pełnej
realizacji wyznaczonych na wstępie celów, przy czym cele te nie zawsze
można poddać weryfikacji, ponieważ są podyktowane przez różnego
rodzaju imperatywy.
Przykład:
W podstawach programowych dla szkoły podstawowej jest informatyka
– imperatyw. Przedmiot ten powinien być realizowany zgodnie
z zaleceniami metodyki – imperatyw.
GOSPODARKA FINANSOWA
17
W budżecie szkoły brak wystarczającej ilości środków finansowych na
zorganizowanie pracowni informatycznej na poziomie odpowiadającym
potrzebom szkoły - brak możliwości pełnej realizacji jednego z celów
szkoły1.
W procesie planowania w zarządzaniu finansami oświaty
szczególną uwagę należy zwracać na etap drugi, czyli sposoby i metody
osiągania celów. Tam znajduje się klucz do racjonalności ponoszonych
nakładów dla osiągania zamierzonych celów.
Przydatnym narzędziem wspomagającym planowanie jest ustawa
o Systemie Informacji Oświatowej. SIO ma na celu unowocześnienie
systemu statystyki publicznej. SIO zasadniczo nie zwiększa zakresu
dotychczasowych badań, wprowadza jednak pewną liczbę nowych
informacji niezbędnych w planowaniu i zarządzaniu oświatą. Nowe
elementy to dane o kosztach funkcjonowania szkoły, część danych
dot. bazy szkół i placówek oświatowych oraz dane o spełnianiu
obowiązku nauki przez młodzież w wieku 16-18 lat zameldowanej
na terenie gminy. Dzięki systemowi SIO jest łatwy dostęp do informacji
o charakterze ilościowym. Analizę jakościową trzeba będzie jednak
wykonywać indywidualnie dla każdego zadania w oparciu
o merytoryczną wiedzę pedagogiczną i psychologiczną2.
Przygotowując się do zarządzania środkami finansowymi należy
zdefiniować cele, przyporządkować im zadania i przełożyć je na
konkretne decyzje, biorąc pod uwagę sytuacje ekonomiczną oraz zmiany
w otoczeniu.
Przykład:
Cele zarządzania finansami w szkole X:
- Wzbogacenie wyposażenia szkoły w nowoczesne pomoce dydaktyczne.
- Poprawa estetyki szkoły.
Zadania:
- Dokonać zakupu mikroskopów do pracowni nauczania początkowego.
- Wymienić wizytówki w części administracyjnej szkoły (gabinety
dyrektorów, sekretariaty, gabinet pedagoga, czytelnia, biblioteka,
gabinet psychologa, pielęgniarki).
1
2
Obecnie sytuacja uległa znacznej poprawie. Z budżetu państwa oraz z budżetów samorządów
przekazano znaczne środki na uruchomienie pracowni komputerowych w szkołach.
Ustawa z dnia 19 lutego 2004 r. o systemie informacji oświatowej. Dz. U. z 2004 r. Nr 49,
poz. 463
ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE
51
Obowiązki właścicieli i zarządców nieruchomości
w świetle ustawy Prawo budowlane
W związku ze zbliżającymi się z wakacjami, a co za tym idzie
i sezonem remontowo – budowlanym postanowiliśmy przypomnieć
podstawowe obowiązki, jakie spoczywają na zarządcy i właścicielu
nieruchomości oraz omówić nowelizację ustawy z dnia 7 lipca 1994 r.
Prawo budowlane, w której określono wymogi z zakresu świadectw
charakterystyki energetycznej budynków (Dz. U. z dnia 19 września
2007 r. nr 191, poz. 1373).
I. ŚWIADECTWA CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ
BUDYNKÓW.
Nowelizacja ustawy wprowadziła istotne regulacje dotyczące
obowiązku sporządzenia i zakresu świadectw charakterystyki
energetycznej budynków. Powyższe regulacje zawarto w art. 5, 57, 62,
63 i 63a ustawy Prawo budowlane. Nowelizacja ustawy wchodzi w życie
z dniem 1 stycznia 2009 r., z wyjątkiem art. 5 (ust. 8 – 15), który
obowiązuje od dnia 19 stycznia 2008 r.
Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki
przestrzennej i mieszkaniowej określi, w drodze rozporządzenia,
metodologie obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu
mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość
techniczno – użytkową, oraz sposób sporządzania i wzór świadectw ich
charakterystyki energetycznej.
W art. 5 ustawy Prawo budowlane dodano ust. 3 – 7,
o następującym brzmieniu:
 Dla każdego budynku oddawanego do użytkowania oraz budynku
podlegającego zbyciu lub wynajmowi powinna być ustalona,
w formie świadectwa charakterystyki energetycznej, jego
charakterystyka energetyczna, określająca wielkość energii
wyrażoną w kWh/m2/rok niezbędnej do zaspokojenia różnych potrzeb
związanych z użytkowaniem budynku. Świadectwo charakterystyki
energetycznej budynku jest ważne 10 lat. (art. 5 ust. 3)
 W przypadku budynku z lokalami mieszkalnymi lub częściami
budynku stanowiącymi samodzielną całość techniczno – użytkową,
przed wydaniem lokalu mieszkalnego lub takiej części
budynku osobie trzeciej, sporządza się świadectwo charakterystyki
energetycznej lokalu mieszkalnego lub części budynku. (art. 5 ust. 4)
ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE
57
Obozy stacjonarne pod namiotami
– wymogi sanitarne
Na stronie internetowej MEN (BIP) pojawiła się Instrukcja
Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 22 maja 2008 r. w sprawie
wymagań higieniczno – sanitarnych dla stacjonarnych obozów
pod namiotami. Instrukcja zawiera, obok przepisów ogólnych,
wymagania dotyczące:
 żywienia i zaopatrzenia w żywność,
 urządzeń sanitarnych i dbałości o higienę,
 gospodarki ściekami i odpadami,
 części mieszkalnej obozu,
 opieki medycznej,
 urządzeń sportowych i rekreacyjnych.
Poniżej przedstawiamy w opracowaniu redakcyjnym przepisy
ogólne dotyczące obozów stacjonarnych oraz wymagania dotyczące
urządzeń sportowych i rekreacyjnych, które winny być uwzględniane
przy organizowaniu innych form wypoczynku dla dzieci i młodzieży.
Rozdział I - Przepisy ogólne
1.
2.
3.
4.
5.
§1
Niniejsza instrukcja określa wymogi sanitarne oraz związane z nimi
wymogi organizacyjne, które powinny spełniać placówki wypoczynku
dzieci i młodzieży prowadzone w formie stacjonarnych obozów pod
namiotami, lokalizowanych na terenie bez stałej infrastruktury.
Placówki takie będą w dalszej części instrukcji zwane „obozami”.
Celem instrukcji jest zapewnienie uczestnikom obozów niezbędnych
warunków sanitarno – higienicznych przy zachowaniu zamierzonego,
w szczególności wychowawczego, celu obozu.
Przez obóz rozumie się placówkę liczącą do 50 osób, przy czym
podobozy z własnym węzłem sanitarnym traktuje się jako obóz
w rozumieniu niniejszej instrukcji.
Dla obozów liczących do 25 osób można zastosować indywidualną
ocenę zagrożeń dla zdrowia, co wymaga współpracy z właściwym
państwowym powiatowym inspektorem sanitarnym, zwanym dalej
„inspektorem sanitarnym”.
Instrukcja nie dotyczy obozów wędrownych, obozów liczących
ponad 50 osób oraz obozów zlokalizowanych w stałych bazach.
Zastosowanie zasad zawartych w niniejszej instrukcji w stosunku do
większych obozów wymaga zgody inspektora sanitarnego.
INNOWACJE PEDAGOGICZNE
64
Reforma programowa – planowane zmiany
w systemie edukacji
Minister Edukacji Narodowej pani Katarzyna Hall, w związku
z planowaną na rok szkolny 2009/2010 reformą programową,
w ostatnim czasie spotykała się w poszczególnych województwach
z przedstawicielami samorządów i pracownikami oświaty prezentując
projekt reformy. Spotkania miały charakter konsultacji, w czasie których
różne środowiska mogły przekazywać swoje opinie na temat
proponowanych zmian.
Po krótkiej prezentacji planowanych zmian w systemie edukacji
na lata 2009 – 2015 dyskusja odbywała się w mniejszych grupach
panelowych. Dyskutowano między innymi nad znaczeniem wczesnej
edukacji dla zwiększenia szans edukacyjnych, wdrożeniem nowego
systemu diagnozy przedszkolnej, nowego systemu organizacji pracy
szkoły podstawowej, gimnazjum i szkół pogimnazjalnych, czy nad
nowoczesnym organizowaniem doskonalenia i doradztwa dla nauczycieli,
które powinno służyć podnoszeniu jakości kształcenia zgodnie z nową
podstawą programową.
Takie konsultacje to bardzo cenna inicjatywa Ministerstwa
Edukacji, dająca możliwość spojrzenia na reformę programową z punktu
widzenia środowisk lokalnych. Jest to tym bardziej znaczące, że system
zarządzania edukacją w Polsce, podobnie jak w innych krajach, jest
zdecentralizowany, a to znaczy, że polityka oświatowa państwa
realizowana jest w samorządach i przez samorządy. Nawet najlepsze
programy reform oświatowych mogą się nie udać, jeżeli nie będą
do nich odpowiednio przygotowani wszyscy decydenci oświatowi od
ministerstwa aż po gminę i szkołę.
Można uznać, że proponowana reforma programowa będzie
stanowiła drugi etap reformy zapoczątkowanej w 1999 r. Wydaje się,
że najwyższy czas na zmianę jakościową, biorąc pod uwagę bieżący
kontekst polityczny, społeczny i gospodarczy. Pierwszy etap miał
charakter bardziej reformy strukturalnej i o ile dużo uwagi poświęcano
zagadnieniom jakości, to praktyka pod tym względem okazała się mniej
optymistyczna niż założenia wprowadzanej wówczas reformy.
Międzynarodowe badania umiejętności PISA wyznaczają
standardy powszechnego kształcenia ogólnego. Badania te nie sprawdzają
na ile młodzież opanowała programy szkolne lecz jakie ma umiejętności
przygotowujące do świadomego wyboru własnej drogi edukacyjnej
i zawodowej. Umiejętności te sprawdza się w końcowej fazie