Duszpasterskie kompetencje

D
USZPASTERSKI ELEMENTARZ
Duszpasterskie kompetencje
– rozmowa zwana duszpasterską cz. 3
Duszpasterz powinien posiadać utrzymać nawiązane relacje, zwłasz- wania ról dorosłych – musiał być odi rozwijać wiele kompetencji. Kom- cza w sytuacjach kryzysów i konflik- powiedzialny za część lub wszystkich
petencja to konglomerat opanowanej tów? I wreszcie: Czy jestem zdolny domowników, niejednokrotnie także
wiedzy z pewnego zakresu (wiem, do rozwiązywania relacji? Czy potra- za swoich rodziców – to w przyszłości
co), umiejętności (wiem, jak i potra- fię uwalniać się szczególnie od pato- wykazywać się może wzmocnioną
fię), postaw (chcę i jestem gotów wy- logicznych kontaktów? Wymienione empatią (zdolnością wczuwania się
korzystać swą wiedzę) oraz zestawu zdolności zdobywamy w ciągu całe- w stany psychiczne innych osób –
cech osobowości. Często, zamiast go życia. Istotne jest, by duszpasterze przyp. red.), przy równocześnie utrudmówić o kompetencjach, zamiennie potrafili je dostrzec, właściwie rozwi- nionym ukazywaniu własnych poużywa się terminów umiejętności, nąć i stale szkolić się w zakresie od- trzeb. Może mieć również problemy
kwalifikacje, uprawnienia lub obo- powiedniego nimi dysponowania. z dzieleniem się odpowiedzialnością,
wiązki.
Stopień posiadania tych zdolności co w duszpasterstwie często musi mieć
W przypadku duszpasterstwa poję- rzutuje na rodzaj i intensywność spot- miejsce, by pomóc rozmówcy w przycie kompetencji obejmuje:
kania z drugim człowiekiem. Właśnie jęciu dorosłej, dojrzałej postawy ży● fachowe kompetencje: znajo- te zdolności umożliwiają duszpaste- ciowej. Doświadczone relacje rodzinmość biblijnych i teologicznych sta- rzom na profesjonalne wniknięcie ne wpływają na wybór zadań, a także
nowisk oraz zdolności krytycznego w relacje. Nawiązywania kontaktów na sposób dojrzewania w całym proich przedstawiania;
uczymy się od dnia narodzin, także cesie. Dlatego warto pracować nad
przeszłością. Powołanie
● osobiste kompetencje: zdolności postrzegania
duszpasterskie może zoi reflektowania samego siestać wyjaśnione, pogłębie, świadomość mogących
bione, dojrzane, zwłaszwystąpić problemów, elacza jeśli własna historia
instrumentem pracy
styczność w przypisywaniu
rodzinna będzie postrzewydarzeniom sensu;
gana jako tło fachowej
duszpasterskiej
socjalne
kompetenkompetencji.
●
cje: zdolności odpowiedNie możemy również
jest
osobowość
duszpasterza.
niego postrzegania danej
zapomnieć, iż podkreślasytuacji, a także osób w niej
nie znaczenia relacji
się znajdujących.
na płaszczyźnie ról związanych w duszpasterstwie wynika z faktu,
z płcią. Kobiety i mężczyźni mają, je- iż Bóg również jest Bogiem relacji,
Pięć grup ważnych pytań
śli chodzi o nawiązywanie relacji, podejmującym jedyne w swoim roWymienione tu kompetencje dusz- różne kompetencje: inaczej reagują dzaju spotkania z człowiekiem. Zapasterstwa zależą dodatkowo od sy- na trudności, inaczej regulują dystans uważamy tym samym, że równocześtuacji duszpasterskiej oraz wniosko- i bliskość. Mężczyźni i kobiety repre- nie niezbędne są duszpasterzowi teowanych działań w zakresie dusz- zentują różne style komunikacyjne. logiczne kompetencje.
pasterskiego wsparcia. W tym Kompetencji relacji nie można przy- Aspekt osobisty
sensie możemy wyszczególnić swoić sobie inaczej, jak tylko na
Duszpasterstwo jest osobistym
pięć aspektów kompetencji.
płaszczyźnie relacji. Osobiste i ro- spotkaniem. Dlatego najistotniejszym
Aspekt relacji
dzinne historie związków między- instrumentem pracy duszpasterskiej
W służbie duszpasterskiej za- ludzkich odgrywają w tym istotną ro- jest osobowość duszpasterza. Pragwsze mamy do czynienia z rela- lę. Wewnętrzne powołanie, by być nąc duszpastersko służyć, muszę wiecjami. Dlatego też podejmując duszpasterzem, zawiera w sobie naj- dzieć, czy posiadam zdolność rozusię duszpasterstwa, niezbędne częściej tło specyficznej dynamiki ro- mienia samego siebie. W jakim stopjest zadanie sobie kilku pytań. Ja- dzinnej i międzypokoleniowej. Dusz- niu jestem czytelny dla innych? Co
kie są moje zdolności nawiązy- pasterze wywodzą się z rodzin, w któ- potrafię wnieść w międzyludzkie rewania relacji? Czy potrafię je rych pełnili role mające znaczenie dla lacje? W ramach osobistych kompetworzyć? Jakie mam predyspozy- służby duszpasterskiej. Jeśli duszpa- tencji warto zwrócić uwagę na to, czy
cje, by kontakty międzyludzkie sterz w dzieciństwie był poddany zja- umiem poznawać i nazywać odczupogłębiać? Czy udaje mi się wisku parentyfikacji, czyli przejmo- cia, które są we mnie i wpływają na
2011
rok duszpasterstwa
N
ajistotniejszym
10
3/2011
rok duszpasterstwa
2011
moją postawę wobec innych. Czy na nowo rozumieć. Duszpasterstwo uwikłanych w konkretny syzdołałem przyswoić sobie znajomość jest towarzyszeniem w procesie wy- stem rodzinny czy problemoform reakcji, z jakimi mogę się ze- jaśniania postaw. Podejmowane by- wy, tematów oraz sytuacji,
tknąć podczas rozmów? Czy znana wają wówczas pytania dotyczące ży- przy równoczesnym odkrywami jest zróżnicowana paleta wyraża- cia i wiary. Aby zmierzyć się z tym niu wzajemnych powiązań.
nia wrażliwości? W jakim stopniu zagadnieniem, duszpasterz musi mieć Aspekt duchowy
świadom jestem swej roli jako dusz- klarowne wyobrażenie na temat życia i teologiczny
Duszpasterstwo zawsze ma
pasterza? Czy zdaję sobie sprawę i zdefiniowane pod względem prakz oczekiwań, jakie moi rozmówcy tycznym pojęcie wiary. Pojawia się wymiar transcendentny. Ilewiążą z moją osobą? Czy potrafię potrzeba wysłuchania egzystencjal- kroć towarzyszymy rozwojouporać się z tym problemem? Jakie nych pytań, które bywają podejmo- wi religijnych kompetencji
postawy przyjmuję w sytuacjach kon- wane. Istnieje konieczność dalszego i wzmacniamy duchowość, mamy do
fliktowych? Czy jestem otwarty na ich rozwijania. Nie można pominąć czynienia z sacrum. Każde wzmacspotykanie drugiego człowieka? Czy zagadnienia emocji i życiowych ce- niające spotkanie w zakresie duchopotrafię towarzyszyć drugiemu, lów. Dominować mogą religijne te- wości winno mobilizować także do
rozwoju własnej wiazwłaszcza jeśli wspólnie
ry. Duszpasterstwo, to
przychodzi nieść sprawy
wspólne odkrywanie bonie do uniesienia?
gatych zasobów naszej
Omawiając aspekt
uświadamiać sobie wiary. Gdy jednak móosobisty warto uzmysłowimy o duchowości,
wić sobie, że w pełnionej
ograniczenia, które mogą
musimy być świadomi
służbie duszpasterskiej
rożnych stylów pobożbędziemy napotykali na
utrudnić pracę duszpasterską.
ności, które zakorzeniowiele doświadczeń, któne są w biografiach.
re dodadzą nam otuchy
i nas wzmocnią. Wiele jednak stano- maty, wobec których duszpasterz po- Duszpasterz winien być otwarty na tę
wić będzie znaczące obciążenie, ze winien umieć zająć własne stanowi- różnorodność.
względu na konfrontację z cierpie- sko i je obronić.
Przemyślenia przed drogą
niem, beznadziejnością, konfliktami Aspekt kontekstu
Fachowe kompetencje budowane
i kryzysami. Czy potrafię żyć z takiKontekst zawsze odgrywa w duszmi obciążeniami? – to pytanie, które pasterstwie znaczącą rolę. Spotkanie są na gromadzonych doświadczeniach
odnosi się do krótkich okresów szcze- ma bowiem miejsce w konkretnej sy- codzienności. Zanim wyruszymy
gólnego obłożenia balastem, ale ma tuacji, jest rezultatem rozmaitych w duszpasterską drogę, warto zadać
znaczenie również, moglibyśmy po- okoliczności. Mnóstwo czynników sobie kilka pytań i przemyśleć kilka
wiedzieć, w długodystansowym ob- wpływa na podejście danego dnia do kwestii o fundamentalnym znaczeniu.
cowaniu z doświadczanym podczas prezentowanego problemu. Dotyczy Jak stałem się osobą, którą jestem?
rozmów ciężarem.
to zarówno rozmówcy, jak i duszpa- Co przyczyniło się do rozwoju mojej
Nie możemy także ignorować spo- sterza. Rodzi to potrzebę odczytania osobowości? Jakie zasoby posiadam?
sobu naszego obchodzenia się ze zra- oczekiwań, bacznego reagowania na Jakie zranienia były moim udziałem?
nieniami. Warto sięgać do własnej słowne i bezsłowne sygnały komuni- W jaki sposób mogę w duszpasterbiografii, by prześledzić doświadczo- kacji, właściwe rozłożenie relacji. stwie korzystać z posiadanych zasone zranienia i zorientować się, czy Prezentowane treści należy właści- bów? W jakim stopniu potrafię niwemogą uwrażliwić na pewne tematy, wie ocenić i oszacować. Wiele kon- lować zranienia? Jak mogę pozytywodczucia i konflikty, czy raczej ogra- tekstów tworzą ludzie. Pewne kon- nie je wykorzystać? Jak mogę poznać
niczać, z czego to wynika i nad czym teksty zrodzą się bezpośrednio pod- komunikacyjne ograniczenia? W janależy popracować. Do codziennej czas rozmowy, zatem powstaje kolej- kim stopniu przeżywane spotkania
praktyki duszpasterskiej należy ne pytanie – o zdolność duszpasterza mają związek z moimi ranami? Jak
uświadamianie sobie własnych słabo- do współpracy w danym kontekście. mogę się bronić? Jak uczę się nowych
ści, ograniczeń, które mogą utrudnić Nie podlega dyskusji, iż ważne zna- rzeczy? Co motywuje mnie do działapracę duszpasterską. W takim samym czenie będzie miała potrzeba zrozu- nia? Jaki jest mój stosunek do kształstopniu istotna jest wiedza na temat mienia oddziaływania społecznych cenia? Jak konfrontuję się z obcym,
własnych pozytywów, swoim moc- uwarunkowań na życie poszczegól- z nieznanym? Potrzeba zatem długich
nych stron.
nych jednostek. Dobrze, jeśli duszpa- lat nauki. To, czego się nauczyliśmy,
Aspekt tematyczno-symboliczny sterz posiada zdolność systemowego czego doświadczyliśmy, staje się naLudzie zmieniają się, gdy zaczy- postrzegania problemu, gdy dokonu- szym zasobem.
ks. Adrian Korczago
nają siebie oraz otaczający ich świat je rozróżnienia poszczególnych osób
N
ależy
3/2011
11