ŚW. MATEUSZA

21 września 2016 r. - Środa Suchych Dni Wrześniowych
ŚW. MATEUSZA
(Apostoła i Ewangelisty)
S. Matthei Apostoli et Evangelistae - II classis
Commemoratio: Feria Quarta Quattuor Temporum Septembris
21 września 2016 r. -- kolor szat czerwony – Środa Suchych Dni Wrześniowych – ŚW. MATEUSZA, APOSTOŁA
I EWANGELISTY, (2. kl.) Msza wł., Gloria, we wszystkich Mszach 2. modlitwa: Wspomnienie środy Suchych Dni Wrześniowych, Credo, prefacja o Apostołach, Kanon.
Ewangeliści Marek i Łukasz nazywają Mateusza najpierw "Lewi, syn Alfeusza" (Mk 2, 14; Łk 5, 27), dopiero później
z innych miejscach wymieniane jest imię Mateusz. Prawdopodobnie Chrystus powołując Lewiego nadał mu imię Mateusz.
Imię to nie należy do często spotykanych w Piśmie świętym. Pochodzi ono z hebrajskiego Mattaj lub Mattanja, co po polsku
oznacza "dar Boga" (Teodor, Deusdedit, Bogdan).
Mateusz był Galilejczykiem. Jego pracą było pobieranie ceł i podatków w Kafarnaum, jednym z większych handlowych
miasteczek nad jeziorem Genezaret. Pobierał tam opłaty za przejazdy przez jezioro i przewóz towarów.Nawrócenie świętego Mateusza W Palestynie pogardzano celnikami właśnie z tego powodu, że ściągali opłaty na rzecz Rzymian. Ich pracę
rozumiano jako wysługiwanie się okupantom. Celnicy słynęli również z żądzy zysku, nieuczciwie czerpali korzyści z zajmowanego stanowiska. Uważano ich za grzeszników i pogan. Przebywający wśród celników stawał się nieczysty i musiał
poddawać się przepisowym obmyciom. Z tego środowiska wywodził się Mateusz. Wydaje się, że był nawet kierownikiem
i naczelnikiem celników w Galilei.
Chociaż celnicy tak często są w Ewangelii nazywani grzesznikami (Mt 9, 11; 11, 19; Mk 2, 15. 16; Łk 3, 12; 5, 29-30; 7,
34; 15, 12; 19, 2), to jednak Pan Jezus odnosił się do nich życzliwie: odwiedzał ich (Łk 19, 9-10; Mt 9, 10-11), nawet z nimi
jadał (Łk 5, 29-33), jednego z nich uczynił bohaterem przypowieści (Łk 18, 9-14). Nie zachęcał jednak do łupienia innych.
Jego delikatność i miłosierdzie raczej pobudzały celników do umiaru i nawrócenia (Łk 19, 8). Kiedy Żydzi postawili zarzut: "Dlaczego wasz Nauczyciel jada wspólnie z celnikami i grzesznikami?" - Chrystus wypowiedział znamienne słowa:
"Nie potrzebują lekarza zdrowi, lecz ci, którzy się źle mają... Bo nie przyszedłem powoływać sprawiedliwych, ale grzeszników". Słowa te przekazał w swojej Ewangelii właśnie św. Mateusz (Mt 9, 12-13).
O młodzieńczym życiu Mateusza nie wiemy nic. Spotykamy się z nim po raz pierwszy dopiero w Kafarnaum, kiedy Chrystus
zastał go w komorze celnej i powołał na swojego Apostoła. To wezwanie odbyło się po cudownym uzdrowieniu paralityka,
którego spuszczono przez otwór zrobiony w suficie mieszkania (Mt 9, 1-8). O tym cudzie musiał dowiedzieć się i Mateusz,
gdyż natychmiast rozniosły go setki ust. Być może Mateusz słuchał wcześniej mów pokutnych Jana Chrzciciela. Na wezwanie Chrystusa zostawił wszystko i poszedł za Nim. Nawrócony, zaprosił do swego domu Jezusa, Jego uczniów i swoich przyjaciół: celników i współpracowników. W czasie uczty faryzeusze zarzucili Chrystusowi, że nie przestrzega Prawa. Ten jednak wstawił się za swoimi współbiesiadnikami. Odtąd Mateusz pozostał już w gronie Dwunastu Apostołów.
O powołaniu Mateusza na Apostoła piszą w swoich Ewangeliach także św. Marek i św. Łukasz (Mk 2, 13-17; Łk 5, 27-32).
Jest to jednak równocześnie pierwsza i ostatnia osobna wzmianka o nim w Piśmie świętym. Potem widzimy go jedynie
w spisach ogólnych na liście Apostołów (Mt 10, 3; Mk 3, 18; Łk 6, 15; Dz 1, 13). W katalogach Apostołów figuruje on na miejscu siódmym lub ósmym.
Mateusz przez jakiś czas pozostał w Palestynie. Apostołował wśród nawróconych z judaizmu. Dla nich też przeznaczył napisaną przez siebie księgę Ewangelii. Napisał ją między 50 a 60 rokiem, najprawdopodobniej ok. 55 r. Starał się
w niej wykazać, że to właśnie Chrystus jest wyczekiwanym od dawna Mesjaszem, że na Nim potwierdziły się proroctwa
i zapowiedzi Starego Testamentu. Najstarsza tradycja kościelna za autora pierwszej Ewangelii zawsze uważała Mateusza.
Twierdzą tak m.in. Papiasz, biskup Hierapolis, Klemens Aleksandryjski, Orygenes i Ireneusz. Pierwotnie Ewangelia według św. Mateusza była napisana w języku hebrajskim lub aramejskim; nie wiadomo, kto i kiedy przetłumaczył ją na język
grecki. Nie zachowały się żadne ślady oryginału, tylko grecki przekład. Tłumacze pozostawili część słownictwa aramejskiego, chcąc zachować tzw. ipsissima verba Iesu - najbardziej własne słowa Jezusa.
Mateusz przekazał wiele szczegółów z życia i nauki Jezusa, których nie znajdziemy w innych Ewangeliach: np. rozbudowany tekst Kazania na Górze, przypowieść o kąkolu, o ukrytym skarbie, o drogocennej perle, o dziesięciu pannach. On
jeden podał wydarzenie o pokłonie Magów i rzezi niewiniątek, o ucieczce do Egiptu, a także wizję sądu ostatecznego.
Mateusz udał się później między pogan. Ojcowie Kościoła nie są zgodni dokąd. Wyliczają Etiopię, Pont, Persję, Syrię i Macedonię. Najbardziej prawdopodobna jest jednak Etiopia. Relikwie Mateusza miały być przewiezione ze Wschodu do Paestum (Pasidonii) w Italii. Jego ciało przewieziono do Italii w X w. Znajduje się ono obecnie w Salerno w dolnym kościele,
wspaniale ozdobionym marmurami i mozaikami. Miejsce to nie stało się jednak powszechnie znanym sanktuarium. Mateusz uznawany jest za męczennika.
Z apokryfów o Mateuszu dochowały się jedynie tzw. Ewangelia (inna, oczywiście) i Dzieje. Pierwszy utwór nieznanego autora pochodzi z VI w. i zdradza duże zapożyczenie w Protoewangelii Jakuba (aż 24 rozdziały są niemal identyczne). Pozostałe rozdziały tej Pseudo-ewangelii zawierają w sobie tak wiele cudowności i legend, że nie stanowią wiarygodnego źródła.
W ikonografii św. Mateusz przedstawiany był w postaci młodzieńca, później - zwłaszcza w sztuce bizantyjskiej - jako siwowłosy, stary mężczyzna. W sztuce zachodniej od czasów średniowiecza dominuje obraz silnie zbudowanego, brodatego mężczyzny w średnim wieku. Ubrany bywa w tradycyjną długą, białą suknię apostolską i w tunikę. Bywa także ukazywany w postawie siedzącej, kiedy pisze - przy nim stoi anioł, przekazujący natchnienie. Jego atrybutami są: księga i pióro, miecz lub halabarda, postać uskrzydlonego młodzieńca, sakwa z pieniędzmi u stóp, torba podróżna. (źródło: brewiarz.pl)
2 klasy
Szaty czerwone
INTROITUS:
Ps 36,30-31
Usta sprawiedliwego głoszą mądrość i język jego mówi Os iusti meditábitur sapiéntiam, et lingua eius
to, co słuszne; prawo jego Boga mieszka w jego sercu.
loquétur iudícium: lex Dei eius in corde ipsíus.
Ps 36,1
Ps. Nie unoś się z powodu złoczyńców, ani nie zazdrość Noli æmulári in malignántibus: neque zeláveris
czyniącym nieprawość. V. Chwała Ojcu.
faciéntes iniquitátem. V. Glória Patri.
ORATIO:
Prosimy Cię, Panie, niech nas wspomagają zasługi św.
Mateusza, Apostoła i Ewangelisty, abyśmy za jego
wstawiennictwem otrzymali to, czego nie możemy sami
uzyskać. Przez Pana.
Beáti Apóstoli et Evangelístæ Matthaei, Dómine, précibus adiuvémur: ut, quod possibílitas
nostra non óbtinet, eius nobis intercessióne
donétur. Per Dominum.
Commemoratio: Feria Quarta Quattuor Temporum Septembris:
Prosimy Cię, Panie, niech miłosierdzie Twoje uleczy Misericórdiæ tuæ remédiis, quaesumus, Dómii podtrzyma naszą ułomną naturę: a skoro sama z sie- ne, fragílitas nostra subsístat: ut, quæ sua conbie wyczerpuje się, racz ją łaskawie umocnić. Przez ditióne attéritur, tua deméntia reparétur. Per
Pana.
Dominum.
LECTIO:
Ez 1,10-14
Tradycja upatruje w czterech istotach z wizji Ezechiela symbole Ewangelistów. Ponieważ św. Mateusz rozpoczyna swą
Ewangelię rodowodem Chrystusa, symbolem jego jest twarz ludzka.
Podobieństwo wyglądu czterech zwierząt: po prawej
ich stronie cztery ludzkie oblicza i lwie; cztery zaś oblicza wołu po lewej ich stronie, ponad nimi cztery oblicza orła. Oblicza ich i skrzydła ku górze wyciągnięte:
dwa skrzydła każdego łączyły się ze sobą, a dwa okrywały ich ciała. A każde z nich poruszało się na wprost
swego oblicza; gdzie był gwałtowny poryw wichru,
tamtędy kroczyły, a idąc nie obracały się. A podobieństwo zwierząt: wygląd ich niby węgli ogniem rozżarzonych i jakby wygląd pochodni. To było widzenie przebiegające wśród zwierząt: blask ognia, a z ognia wychodząca błyskawica. A zwierzęta szły i wracały na
podobieństwo połyskującego ognia.
Similitúdo vultus quátuor animálium: fácies
hóminis, et fácies leónis a dextris ipsórum quátuor: fácies autem bovis a sinístris ipsórum quátuor, et fácies áquilæ désuper ipsórum quátuor. Fácies eórum et pénnæ eórum exténtæ
désuper: duæ pennæ singulórum iungebántur et
duæ tegébant córpora eórum: et unumquódque
eórum coram fácie sua ambulábat: ubi erat ímpetus spíritus, illuc gradiebántur, nec revertebántur cum ambulárent. Et similitúdo
animálium, aspéctus eórum quasi carbónum
ignis ardéntium et quasi aspéctus lampadárum.
Hæc erat vísio discúrrens in médio animálium,
splendor ignis, et de igne fulgur egrédiens. Et
animália ibant et revertebántur in similitúdinem fúlguris coruscántis.
GRADUALE:
Ps 111,1-2
Błogosławiony mąż, który boi się Pana i wielką radość Beátus vir, qui timet Dóminum: in mandátis eius
znajduje w jego nakazach. V. Potomstwo jego będzie cupit nimis. V. Potens in terra erit semen eius:
potężne na ziemi, dozna błogosławieństwa pokolenie generátio rectórum benedicétur.
prawych.
ALLELUJA:
Alleluja, alleluja. V. Ciebie, Panie, wychwala prze- Alleluia, alleluia. V. Te gloriosus Apostolórum
sławny chór Apostołów. Alleluja.
chorus laudat, Dómine. Allelúia.
EVANGELIUM:
Onego czasu: Ujrzał Jezus człowieka, imieniem Mateusz, siedzącego przy cle. I rzekł mu: «Pójdź za mną».
I powstawszy, poszedł za Nim. I stało się, gdy siedział
w domu u stołu, oto wielu celników i grzeszników
przyszedłszy siedziało u stołu z Jezusem i uczniami
Jego. Co widząc faryzeusze mówili do uczniów Jego:
«Czemu to z celnikami i grzesznikami je nauczyciel
wasz?» A Jezus, usłyszawszy to, rzekł: «Nie trzeba
lekarza zdrowym, ale tym, którzy się źle mają. Idźcie
tedy i nauczcie się, co znaczy: Miłosierdzia chcę, a nie
ofiary. Bom nie przyszedł wzywać sprawiedliwych, ale
grzeszników».
Mt 9,9-13
In illo témpore: Vidit Iesus hóminem sedéntem
in telónio, Matthaeum nómine. Et ait illi: Séquere me. Et surgens, secútus est eum. Et factum
est, discumbénte eo in domo, ecce, multi publicáni et peccatóres veniéntes discumbébant
cum Iesu et discípulis eius. Et vidéntes pharisaei, dicébant discípulis eius: Quare cum publicánis et peccatóribus mánducat Magíster
vester? At Iesus áudiens,ait: Non est opus valéntibus médicus, sed male habéntibus. Eúntes
autem díscite, quid est: Misericórdiam volo, et
non sacrifícium. Non enim veni vocáre iustos,
sed peccatóres.
OFFERTORIUM:
Ps 20,4-5
Panie, włożyłeś mu na głowę koronę z drogich kamie- Posuísti, Dómine, in cápite eius corónam de
ni, błagał Cię o życie, a Tyś go nim obdarzył, alleluja.
lápide pretióso: vitam pétiit a te, et tribuísti ei,
allelúia.
SECRETA:
Prosimy Cię, Panie, niech modlitwy św. Mateusza, Supplicatiónibus beáti Matthaei Apóstoli et
Apostoła i Ewangelisty, polecą ofiarę Twojego Kościo-
ła, który czerpie naukę z jego wzniosłej Ewangelii. Evangelístæ, quaesumus, Dómine, Ecclésiæ tuæ
Przez Pana.
commendétur oblátio: cuius magníficis prædicatiónibus erúditur. Per Dominum.
Commemoratio: Feria Quarta Quattuor Temporum Septembris:
Prosimy Cię, Panie, niech ta hostia oczyści nas z grze- Hæc hóstia, Dómine, quaesumus, emúndet noschów i uświęci dusze i ciała sług Twoich do sprawo- tra delícta: et ad sacrifícium celebrándum, subwania ofiary. Przez Pana.
ditórum tibi córpora mentésque sanctíficet.
Per Dominum.
PRAEFATIO DE APOSTOLIS:
Zaprawdę godne to i sprawiedliwe, słuszne i zbawien- Vere dignum et iustum est, æquum et salutáre:
ne błagać Cię pokornie, Panie, Pasterzu wiekuisty, Te, Dómine, supplíciter exoráre, ut gregem tuabyś nie opuszczał swojej owczarni, lecz przez świę- um, Pastor ætérne, non déseras: sed per beátos
tych Apostołów swoich otaczał ją ciągłą opieką. Niech Apóstolos tuos contínua protectióne custódias.
ci zwierzchnicy nią kierują, którym jako namiestni- Ut iísdem rectóribus gubernétur, quos óperis tui
kom swojego dzieła zleciłeś władzę pasterską. Przeto vicários eídem contulísti præésse pastóres. Et
z Aniołami i Archaniołami, z Tronami i Państwami ídeo cum Angelis et Archángelis, cum Thronis et
oraz ze wszystkimi hufcami wojska niebieskiego śpie- Dominatiónibus cumque omni milítia coeléstis
wamy hymn ku Twej chwale, wołając bez końca:
exércitus hymnum glóriæ tuæ cánimus, sine fine
dicéntes:
Ps 20,6
COMMUNIO:.
Chwała jego jest wielka dzięki Twej pomocy: blask Magna est glória eius in salutári tuo: glóriam et
i dostojeństwo na niego włożyłeś, o Panie.
magnum deI córem ímpones super eum, Dómine.
POSTCOMMUNIO:
Po przyjęciu Sakramentu, błagamy Cię, Panie, za
przyczyną św. Mateusza, Twego Apostoła i Ewangelisty, aby ofiara, złożona ku jego chwale, przyniosła
nam uzdrowienie. Przez Pana.
Percéptis, Dómine, sacraméntis, beáto Matthaeo
Apóstolo tuo et Evangelísta interveniénte, deprecámur: ut, quæ pro eius celebráta sunt
glória, nobis profíciant ad medélam. Per Dominum.
Commemoratio: Feria Quarta Quattuor Temporum Septembris:
Spożywając niebieskie dary, pokornie prosimy Cię, Suméntes, Dómine, dona coeléstia, supplíciter
Panie, abyśmy dzięki Twojej łasce z godnym usposo- deprecámur: ut, quæ sédula servitúte, donánte
bieniem przyjęli to, co pozwalasz nam sprawować te, gérimus, dignis sénsibus tuo múnere
z uległą wiernością. Przez Pana.
capiámus. Per Dominum.