"Kultura ma głos" - artykuł opublikowany 3 czerwca 2012 r.

fundusze europejskie w akcji
fundusze europejskie w akcji
Roman Koszowski
46
W dworku Zofii
Kossak-Szczuckiej
w Górkach
Wielkich dzięki
dofinansowaniu
z Funduszy
Europejskich
powstało
nowoczesne
Centrum
Kultury i Sztuki.
Na zdjęciu Anna
Fenby-Taylor,
wnuczka
Zofii Kossak
Kultura ma głos
N
asze lokalne skarby
kultury przyciągają
turystów, to wiadomo.
Ale wokół nich może
także toczyć się życie mieszkańców małej ojczyzny. Stary dwór
bez porównania lepiej niż pawilon
z wielkiej płyty sprawdza się w roli
centrum kultury. Kino wśród lasów
i jezior idealnie nadaje się na miejsce ambitnych przeglądów filmo-
wych. Zabytki, nawet te na co dzień
nieudostępniane, mogą stanowić
kanwę pasjonujących poszukiwań
artystycznych czy wręcz detektywistycznych działań. Wszystko
to jednak wymaga dobrego pomysłu i… pieniędzy.
Ruiny, które nie straszą
W Górkach Wielkich koło Skoczowa swoje najważniejsze książki pisała Zofia Kossak. Tamtejszy
dworek stał się w dwudziestoleciu
międzywojennym centrum życia
kulturalnego i towarzyskiego. Bywali tu Jan Parandowski, Maria
Dąbrowska, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Jan Sztaudynger, Melchior
Wańkowicz – jako goście rodziny
Kossaków. Po wojnie dwór popadł
w ruinę. Fundacja im. Zofii Kossak
od chwili swego powstania w 1998
r. zabiegała o adaptację zabytkowego zespołu dworskiego na cele
kulturalne. Skutecznie, bo projekt
„Pogranicze – Ośrodek kultury,
wychowania i kształcenia im. Zofii
Kossak w Górkach Wielkich” zyskał dofinansowanie z Funduszy
Europejskich. Dzięki temu dwa lata
temu można było dokonać uroczystego otwarcia nowoczesnego Centrum Kultury i Sztuki. Dziś można
śmiało powiedzieć, że życie wróciło
do dworu, który jednak zupełnie
zmienił swe oblicze. Zyskał nowe
sale wystawiennicze i klasy, gdzie
odbywają się warsztaty dla młodzieży. Dużym wzięciem cieszą się
zajęcia muzyczne, prężnie działa
młodzieżowa szkoła dziennikarska
„Kacperek”. A wszystko w otoczeniu ruin, które…nie straszą, lecz stały się częścią kompleksu, bo dzięki
adaptacji tu właśnie, w niezwykłej
scenerii odbywają się koncerty
i spektakle plenerowe. Z konieczności? – Nie, taki właśnie był zamysł.
Nasza idea polegała na tym, by nowoczesny budynek funkcjonował
w otoczeniu ruin – mówi Anna
Fenby-Taylor, wnuczka Zofii Kossak.
Pomysł rewelacyjny, a efekt niepowtarzalny. Centrum to także piękny
park i spichlerz, który niebawem
zmieni się w budynek wielofunkcyjny. Wokół takich miejsc jak Dwór
Kossaków skupiają się dziś twórcy.
Nie tylko w Górkach Wielkich.
Spójrz w twarz księżnej
Małopolskie Dni Dziedzictwa,
które w tym roku mają już XIV edycję, stwarzają okazję, by w majowe
weekendy nieodpłatnie zwiedzić
kilkanaście wybranych obiektów o niezwykłej historii, często
Konkurs
dla czytelników
Przeczytaj uważnie
tekst z cyklu „Fundusze
Europejskie w akcji”,
a następnie odpowiedz
na dwa proste pytania
zamieszczone
na str. 9 tego wydania
„Gościa Niedzielnego”.
Nagrody czekają!
Nasz festiwal!
Nie da się ukryć, że właśnie język filmu jest dziś w opowiadaniu
o dziedzictwie bezkonkurencyjny.
Bez względu na to, czy jest to wielki ekran, czy małe okienko YouTube. W regionach, gdzie skarbem
jest przede wszystkim natura,
lasy, jeziora, dziedzictwem może
okazać się na przykład… festiwal filmowy. Zwłaszcza, gdy sam
stał się już częścią kulturowego
dziedzictwa. Miłośnicy kina wiedzą, że w maleńkim Ińsku na Pomorzu Zachodnim odbywa się jeden
z najstarszych festiwali filmowych.
W tym roku będzie miał swoją 39
edycję! Narodził się dzięki energii
Donalda Paszkiewicza, szczecińskiego animatora kultury. Na po-
czątku impreza miała charakter
przeglądu filmów komediowych,
dziś adresowana jest głownie
do młodych, kreatywnych twórców. Pokazywane są tu wszelkie
formy: fabuły, dokumenty i animacje, doczekaliśmy się także Internetowych Nagród Filmowych.
Dla mieszkańców Ińska to wielkie
święto. – Festiwale wytwarzają
szczególny rodzaj społeczności
i tradycje, a to wszystko splata się
jeszcze bardzo korzystnie z lokalną rzeczywistością. W przypadku
Ińska, które jest miejscowością
położoną na pomorskiej prowincji, festiwal wpływa na ożywienie
społeczności lokalnej – zapewnia
Przemysław Lewandowski, kierujący festiwalem Ińskie Lato Filmowe.
W festiwalowych projekcjach
uczestniczy ok. 1,5 tys. osób, a – podczas ostatniej edycji – w porannych
seansach filmów dziecięcych wzięło
udział blisko 3 tys. dzieci z okolicznych miejscowości. Nie byłoby
to możliwe, gdyby nie udało się
przywrócić do życia festiwalowego
kina „Morena”, które było, jest i zapewne pozostanie prawdziwym
kulturalnym centrum Ińska.
Bo małe jest naprawdę piękne.
Ale wymaga inwestycji.
Paweł Myśliwiec
Więcej informacji na: www.
funduszeeuropejskie.gov.pl.
Wszystkie artykuły z cyklu
„Fundusze Europejskie w akcji” będą
sukcesywnie publikowane na stronie
internetowej www.gosc.pl/
Fundusze_w_akcji, gdzie można
je komentować. Masz pytanie
związane z treścią artykułu
lub chciałbyś podzielić się
informacjami o tym, jak Fundusze
Europejskie zmieniły Twoje
otoczenie? Napisz na adres:
[email protected] lub:
WKM „Gość Niedzielny”,
ul. Wita Stwosza 11,
40-042 Katowice.
Czas dawny teraźniejszy?
Rozmowa
z Antonim Bartoszem,
dyrektorem Muzeum
Etnograficznego
im. Seweryna Udzieli
w Krakowie
Paweł Myśliwiec: Który z projektów realizowanych dzięki funduszom europejskim wspierał
realnie lokalność w kulturze?
Antoni Bartosz: – Jeszcze w Małopolskim Instytucie Kultury zrobiliśmy wspólnie z 7 partnerami
z innych krajów projekt, którego
owocem po polskiej stronie była
Księga Uwolnionych Tekstów.
Była zapisem tego, co o swoim
miejscu mówią i myślą nowohucianie. To głos wydobywany przez
rozmowy, głos niejako szukający
swojego brzmienia, żywy mit lokalności pochwycony w procesie,
a zarazem na gorąco. Co ważne,
to działanie, realizowane jeszcze
w programie Kultura 2000, ma dziś
swoje drugie życie, tak w Nowej
Hucie, jak i w innych miejscowo-
ściach, chwyciła bowiem metoda
„uwalniania tekstów”.
A jeśli chodzi o kulturę z mniejszych ośrodków?
– Ciekawym przykładem projektu doskonale łączącego dziedzictwo i lokalny rozwój jest prywatne
muzeum pszczelarstwa w Stróżach
k. Gorlic. Tu rzeczywiście widać,
że fundusze dały nowy impuls
dla nowego pomysłu – także biznesowego, który pączkuje w coraz
to nowe formy. To z jednej strona nowatorska wystawa o życiu
pszczoły, bogata oferta warsztatów, z drugiej mądra infrastruktura recepcyjna, wpisana w zieleń,
w ciszę. Właściciele „Bartnika”,
państwo Kasztelewiczowie, otworzyli się na interdyscyplinarność
i we współpracy (także w tym przypadku z Małopolskim Instytutem
Kultury) stworzyli niezwykle oryginalne miejsce.
Za markowy projekt uznane zostało przedsięwzięcie o nazwie
„Rzecz małopolska. Etnodizajn
festiwal”. Udało się przy jego
okazji pokazać, jak popularne
są nie tylko w polskim, ale i europejskim wzornictwie nawiązania
do dziedzictwa kulturowego.
– Nie tylko. Festiwal pokazał
przede wszystkim, jak wiele przedmiotów użytkowych, które powstawały w przeszłości, w warsztatach
rzemiosła artystycznego, wyprzedzało swoje czasy i to także może
wydarzyć się i dziś. Dawne umiejętności, przez wielu odsyłane do lamusa, mogą dziś pełnić nowoczesne
funkcje. Nowe przedmioty sztuki
użytkowej, zaskakujące znakomitą
ergonomią, a zarazem pomysłowością i tym czymś, co sprawia,
że chciałoby się je mieć (krzesła, karuzela, etnokrzewy, taczko-kołyska,
pomysłowy w swej prostocie plac zabaw, uruchamiający wyobraźnię…),
powstały z mocnego przeżycia
wartości kultury tradycyjnej przez
projektantów. Pracujący z nimi rzemieślnicy uświadomili sobie osobno,
że ich wiedza ma wielką przyszłość.
Przedmioty te wzbudziły aplauz
podczas pokazów plenerowych
w Krakowie, Nowym Sączu, Brukseli, a ostatnio w Paryżu. Także ten
projekt może i powinien mieć swój
ciąg dalszy.
•
dla rozwoju Polski
PUBLIKACJA realizowanA w ramach konkursu dotacji organizowanego przez ministerstwo rozwoju regionalnego,
współfinansowanego ze środków unii europejskiej w ramach programu operacyjnego pomoc techniczna
3 czerwca 2012 Gość Niedzielny
Gość Niedzielny 3 czerwca 2012
Małe jest piękne.
Ten slogan
sprawdza się
w kulturze.
Tylko czasem
małe trzeba
odkurzyć,
by ujawniło
swoje piękno.
na co dzień niedostępnych. Zwiedzanie nie odbywa się bynajmniej
w osławionych kapciach, a na gości
czeka szereg niezwykłych atrakcji.
Dzięki specjalnie na ten cel przygotowanym grom terenowym,
konkursom, barwnym folderom
goście świetnie się bawią, a przy
okazji poznają swoje dziedzictwo.
Gwoździem zeszłorocznej edycji
był projekt Twarze Małopolski.
Dwanaście wybranych zabytków
dziedzictwa kulturowego zostało
zaprezentowanych poprzez związane z nimi, ważne dla Małopolski
postacie („twarze”) – artystów, naukowców, możnowładców, przedstawicieli różnych stanów i grup
narodowościowych. Na przykład
– zamek w Oświęcimiu, siedziba
książąt oświęcimskich, który był
w XIV w. miejscem ożywionego
życia dworskiego i kulturalnego,
został pokazany poprzez losy jednej z jego właścicielek – księżnej
Eufrozyny Mazowieckiej. Scenariusz każdego z odcinków został
oparty na wspomnieniach świadków, wypowiedziach ekspertów,
materiałach archiwalnych. Wszystkie zdjęcia zostały zrealizowane
w autentycznych wnętrzach, w tutejszych plenerach. Tam też filmy
– powstałe dzięki funduszom unijnym – miały swoją premierę, potem
pokazała je regionalna telewizja,
dziś są hitem na portalach prezentujących małopolskie dziedzictwo.
Tak to skarby kultury stały się inspiracją dla bardzo współczesnych
poszukiwań artystycznych.
47