Mieszkanie wspomagane, czyli jakie?

Mieszkanie wspomagane, czyli jakie?
Próba uporządkowania chaosu
definicyjnego związanego
z mieszkalnictwem wspomaganym
Natalia Marciniak-Madejska, Łucja Cofta, Stowarzyszenie Na Tak
Poznań, 22 kwietnia 2016 r.
Deinstytucjonalizacja
„Całość planowania transformacji i zmniejszania rozmiaru
zakładów stacjonarnych lub ich likwidacji przy jednoczesnym
zapewnieniu innego rodzaju różnorodnych usług opieki,
bazujących na standardach wynikających z praw człowieka
i zorientowanych na rezultaty”.
UNICEF
Po co deinstytucjonalizacja?
Wzrost jakości świadczonych usług
+
stworzenie równych szans wszystkim obywatelom przez aparat
państwowy
=
godne życie autonomicznej jednostki
Dlaczego deinstytucjonalizacja?
Wnioski i zalecenie Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
w opinii rozpoznawczej ws. długoterminowej opieki społecznej
oraz deinstytucjonalizacji:
1. W całej Europie ponad milion dzieci i dorosłych osób
z niepełnosprawnością przebywa w zakładach .
2. Wysokiej jakości usługi opieki świadczone na poziomie społeczności
lokalnych dają lepsze wyniki pod względem jakości życia niż opieka
instytucjonalna, a także prowadzą do integracji społecznej
i zmniejszenia ryzyka segregacji .
3. Osoby z niepełnosprawnością, zwłaszcza pod względem intelektualnym,
mają prawo do prawnego uznania ich podmiotowości.
Deinstytucjonalizacja
„Wszyscy powinni mieć możliwość życia i udziału
w funkcjonowaniu wybranej przez siebie społeczności.
Każda osoba potrzebująca opieki lub wsparcia powinna być
zaangażowana w podejmowanie decyzji dotyczących takiej opieki
lub wsparcia oraz mieć jak największą kontrolę nad swoim życiem.
Taka wizja osiągnięć życiowych przy zapewnieniu odpowiedniego
wsparcia powinna leżeć u podstaw krajowych, regionalnych
i lokalnych planów przejścia od opieki instytucjonalnej
do świadczonej na poziomie społeczności lokalnych”.
Ogólnoeuropejskie wytyczne dotyczące przejścia od opieki instytucjonalnej
do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności.
Normalizacja
Czynniki fizyczne:
- gdzie osoba mieszka (lokalizacja i typ obiektu)
- co osoba posiada (dobra materialne i poziom dochodów)
- gdzie osoba istnieje (dostępność przestrzeni)
Czynniki społeczne:
- z kim osoba ma kontakt (zakres kontaktów w lokalnej społeczności)
- na co osoba ma wpływ (wspólnota interesów i przekonań,
współodpowiedzialność, pomoc sąsiedzka, aktywność obywatelska)
- kim osoba jest (role społeczne)
Czynniki indywidualne
- jaki osoba ma styl życia (aktywność edukacyjna i zawodowa, zachowania
zdrowotne, konsumpcja dóbr materialnych, sposób spędzania czasu wolnego)
N. Marciniak-Madejska, Mieszkalnictwo wspomagane osób z niepełnosprawnością intelektualną.
Ku integracji i normalizacji życia, nieopublikowana praca doktorska, Poznań 2015.
Mieszkalnictwo wspomagane
Usługi społeczne świadczone na poziomie społeczności lokalnych
kierowane do osób niezdolnych do prowadzenia samodzielnej
egzystencji. Jest to takie mieszkalnictwo, które umożliwia im
niezależne życie w środowisku, z którego pochodzą dzięki
organizacji systemu dostępnych mieszkań i dostosowanych usług
(głównie asystenckich).
Osoby z niepełnosprawnością intelektualną:
1. mogą żyć poza bezpośrednim i całodobowym
nadzorem swojej rodziny i pracowników służb społecznych,
2. potrafią decydować o swoim życiu, także o tym, gdzie i z
kim chcą zamieszkać, nawet jeśli podejmowanie decyzji nie
przebiega w sposób konwencjonalny ,
3. mają prawo otrzymać takie wsparcie, jakiego
potrzebują, by żyć niezależnie.
Stosowanie terminu
Termin mieszkalnictwa wspomaganego najpierw stosowali i promowali praktycy
działający w lokalnych i krajowych organizacji pozarządowych. W ostatnich latach
został zastosowany:
• Opis instrumentu realizacji Strategii Europa 2020 – Program Operacyjny Wiedza
Edukacja Rozwój 2014-2020 (PO WER 2014-2020) – Minister Infrastruktury i Rozwoju
(2014).
• Zadanie międzysektorowego Zespołu ds. rozwiązań systemowych na rzecz osób
niepełnosprawnych: „opracowanie rozwiązań prawnych w zakresie mieszkalnictwa
wspomaganego” – Mister Pracy i Polityki Społecznej (2012).
• Zadanie Regionalnych Programów Operacyjnych dofinansowanych ze środków EFS i
EFRR „Zwiększenie dostępu do mieszkalnictwa wspomaganego” – Minister
Infrastruktury i Rozwoju (2015).
samoobsługa
zarządzanie
czasem
wolnym
wykonywanie
zadań
orientacja
obsługa
urządzeń
RTV, AGD, TIK
w czasie
i
w przestrzeni
Obszary diagnozy i
treningu
mieszkaniowego
współdziałanie
planowanie
z innymi ludźmi
i komunikacja
pozyskiwanie
zarządzanie
budżetem
i
wykorzystywanie
informacji
zachowania
zdrowotne
Typy docelowych mieszkań wspomaganych
Kryteria
podziału:
Intensywność wsparcia
Usytuowanie
Liczbę osób
współzamieszkujących
Typ 1
Ambulatoryjne
usługi asystenckie świadczone są
przez określony czas od kilkunastu
godzin dziennie do kilku godzin
miesięcznie, zależnie
od zdiagnozowanych potrzeb
mieszkańca.
Rozproszone
samodzielny lokal mieszkalny
z zapleczem sanitarnym
i kuchennym ulokowany
w zabudowie wielorodzinnej
w społeczności lokalnej.
Indywidualne
przeznaczone dla jednej osoby,
pary lub rodziny.
Całodobowe
usługi asystenckie świadczone są
całodobowo.
Zespolone
Zespół mieszkań lub pomieszczeń
mieszkalnych ulokowanych
w jednym obiekcie lub w grupie
obiektów na jednym terenie.
Grupowe
od 3 do 30 osób
współzamieszkujące jeden
obiekt mieszkalny
Typ 2
Rozwiązania pomocy społecznej w modelu
mieszkalnictwa wspomaganego
Kryteria podziału:
Intensywność wsparcia
Cel wsparcia
Ilość osób
współzamieszkujących
Usługi opiekuńcze
ambulatoryjne
docelowe
indywidualne
Mieszkanie chronione
ambulatoryjne
treningowe/docelowe
grupowe
treningowe
grupowe
Ośrodek wsparcia
z miejscami całodobowego ambulatoryjne/stacjonarne
pobytu
Rodzinny dom pomocy
stacjonarne
docelowe
grupowe
Dom pomocy społecznej
stacjonarne
docelowe
grupowe
Placówka zapewniająca
opiekę całodobową
stacjonarne
docelowe
grupowe
MIESZKALNICTWO WSPOMAGANE TO PRZEDE WSZYSTKIM
ZINDYWIDUALIZOWANE DOPASOWYWANIE
RODZAJU I ZAKRESU WSPARCIA
DO POTRZEB I MOŻLIWOŚCI JEDNOSTKI !
Piramida potrzeb A. Maslowa
Poprzez rzeczywiste wykazywanie inicjatywy w procesie
planowania, osoby z niepełnosprawnością mają możliwość
kreowania wizji swojej przyszłości i – tym samym – do tego rodzaju
samodyscypliny, który umożliwia realizację zamierzeń.
To ważny wskaźnik umiejętności kierowania własnym życiem
i czerpania zeń zadowolenia.
Formułowanie życiowych zadań dostosowanych do potrzeb
i możliwości jednostki pozwala jej na samorealizację.
(Piotrowicz, 2010).
Z wypowiedzi 24,1%* respondentów wynika, iż planują oni podejmować
następujące role społeczne:
• pracownika,
• partnera, współmałżonka,
• gospodarza własnego domu,
• przyjaciela.
*Z badań obiektywnej i subiektywnej jakości życia dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną w województwie wielkopolskim
(N=204) prowadzonych przez Stowarzyszenie Na Tak na zlecenie Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w 2014 roku
DZIĘKUJEMY 