zaburzenia endokrynologiczne u chorych na padaczkę

235
Epileptologia 2004, 12: 235-250
PRACE POGLĄDOWE
ZABURZENIA ENDOKRYNOLOGICZNE U CHORYCH NA PADACZKĘ
Leszek Boćkowski, Wojciech Sobaniec, Joanna Śmigielska-Kuzia, Wojciech Kułak
Klinika Neurologii i Rehabilitacji Dziecięcej Akademii Medycznej w Białymstoku
ul. Waszyngtona 17, 15-274 Białystok
Streszczenie
Wprowadzenie. Hormony, szczególnie steroidy płciowe, mogą wpływać na próg drgawkowy poprzez zmianę pobudliwości neuronów ośrodkowego układu nerwowego. Ekspresja napadów może
się zmieniać w różnych okresach życia, jak dojrzewanie, pierwsza miesiączka, ciąża i menopauza.
Podatność na napady w cyklu miesiączkowym odzwierciedla wahania stężeń estrogenów i progesteronu. Opisywano także zwiększenie wydzielania hormonów przysadkowych i kortyzolu po napadach padaczkowych. Leki przeciwpadaczkowe wpływają na stężenie hormonów poprzez oddziaływanie na metabolizm w wątrobie i wiązanie z białkami.
Cel. Przedstawienie różnych aspektów powiązań układu wewnątrzwydzielniczego z padaczką.
Omówienie. W pracy omówiono reakcję układu hormonalnego na napad padaczkowy, zaburzenia
endokrynologiczne u chorych na padaczkę, wpływ hormonów na próg drgawkowy, oddziaływanie
zmian hormonalnych w trakcie życia pacjenta na przebieg padaczki, z uwzględnieniem okresu dojrzewania, cyklu miesiączkowego, menopauzy, rytmów okołorocznych i okołodobowych. Zaprezentowano też problematykę wpływu leków przeciwpadaczkowych na stężenie hormonów oraz schorzeń endokrynologicznych na leczenie padaczki. Przedstawiono też próby leczenia hormonalnego
w padaczce.
Słowa kluczowe: Padaczka – Leki przeciwpadaczkowe – Hormony – Zaburzenia endokrynologiczne – Cykl miesiączkowy – Rytm okołodobowy – Rytm okołoroczny – Melatonina
D
otychczasowe badania wskazują na
dużą, często cykliczną, zmienność
występowania napadów padaczkowych
w różnych okresach życia. Wśród wielu
czynników wpływających na aktywność napadową istotną rolę odgrywają hormony,
szczególnie steroidowe. W okresie płodowym uczestniczą w mielinizacji i rozwoju
mózgu. Później nieustannie modulują jego
funkcjonowanie. Oddziałują na pobudliwość neuronalną, zmieniając próg drgawkowy. Nasilenie lub remisja czynności naPraca wpłynęła 02.04. 2004 r.
padowej może być więc, w pewnym stopniu, rezultatem zmian hormonalnych,
szczególnie w okresie dojrzewania, cyklu
miesiączkowego, ciąży czy też menopauzy. Z kolei niektórzy badacze donosili, że
stężenia hormonów u chorych na padaczkę różnią się od wartości w zdrowej populacji. Napady padaczkowe mogą zwiększać
wydzielanie endokrynne, zwłaszcza hormonów osi podwzgórze-przysadka-gruczoły obwodowe. Co więcej, opisywane są często objawy, będące wynikiem zaburzeń hor-