obóz brzegową

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
Wyniki inwentaryzacji
przyrodniczej
w ramach Zadania:
Opracowanie projektów planów ochrony obszarów
Natura 2000 w rejonie Zatoki Gdańskiej
i Zalewu Wiślanego
Spotkanie informacyjne
Gdańsk, 26.03.2013 r.
Ocena stanu i dynamiki strefy
brzegowej
Helena Boniecka
Wykorzystane materiały i dane
Analizę stanu i dynamiki strefy brzegowej obszarów Natura 2000
Ujście Wisły PLB 220004 i Ostoja w Ujściu Wisły PLH 220044
opracowano na podstawie:
• map strefy brzegowej
• banku danych o budowlach
• danych historycznych i literaturowych
• wizji terenowej
• banku danych o strefie brzegowej ,,BRZEG’’
(pomiary archiwalne i monitoringowe)
a)
Rys.1 Zmiany linii brzegowej według pomiarów z 22 12 1980 roku
i marca 1985 roku :1-falochrony w budowie, 2- stary falochron,
3- grobla kamienna (Basiński, 1996)
b)
Zmiany wielkości powierzchni przekroju form przybrzeża Zatoki Gdańskiej
(km 48-64): a) powierzchni przekroju skłonu brzegowego
b) powierzchni przekroju rew
Wizja terenowa
http://maps.geoportal.gov.pl/webclient/
Na wybranych profilach:
• określono współrzędne
geograficzne profilu
(nawigacja satelitarna GPS)
• wykonano dokumentację
fotograficzną
• zmierzono szerokość plaży
• stworzono notatkę zawierającą
opis stanu brzegu i siedliska
w jego rejonie
Wyniki
Ujście Wisły Śmiałej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
w okresie 1840-1895 tworzył się stożek napływowy o objętości około 109 mln m3 (1890 r.),
po wykonaniu nowego ujścia Wisły w Świbnie ustało dostarczanie materiału rzecznego do stożka,
od początku lat 80-tych niszczenie brzegu osiągnęło stan katastrofy- ciągi wydmowe na mierzei
jeziora Ptasi Raj zostały całkowicie rozmyte,
w latach 1980-1995 przemieszczanie zachodniej części mierzei w kierunku jeziora Ptasi Raj
zachodziło w tempie 12,5 m/rok, rezerwatowi przyrody groziło zniszczenie przez morze,
w latach 1994-1999 trwały prace regulacyjne w ujściu Wisły Śmiałej,
obecnie w ujściu znajduje się falochron wschodni, ostroga zachodnia, po wschodniej stronie ujścia
około 500 m odcinek opaski brzegowej, zaś po stronie zachodniej opaska narzutowa z kamienia,
w ramach Programu ochrony brzegów morskich w granicach obszarów Natura 2000 przewidziane
są dwa zadania : sztuczne zasilanie, umocnienia brzegowe (km 56,9-59,0),
odcinki brzegu będące w cieniu stożków są silnie erodowane. najmniejsze umowne przekroje
brzegu A, nie przekraczające 1200 m2 stwierdzono na odcinku km 56,5-57,5 i km 62,0-63,0,
a bardzo słabo rozwinięty profil o powierzchni 950 m2 zlokalizowano w rejonie km 55,5
dużą część Mierzei Messyńskiej zajmują młodociane formy nadmorskich wydm białych,
w sąsiedztwie stożka napływowego, na zachód od ujścia aktywny przekrój profilu brzegowego,
wykazuje cechy akumulacji.
plaże o zróżnicowanej szerokości, w zależności od aktywności rzeki i czynników hydrodynamicznych, strefę rew tworzy głównie jeden, mało zasobny wał rewowy,
brzeg w rejonie umocnienia jest stabilny, w części wschodniej poza opaską abradowany
Wyniki
Ujście Przekopu Wisły
• Wisła odprowadza rocznie do morza 0,6-1,5 mln m3 osadów, w tym około 500 tys. m3
rumowiska wleczonego (Majewski i in., 2003),
• z obszaru stożka ubywa rocznie ok. 130 tys. m3 materiału wskutek oddziaływania falowania
i prądów morskich; pozostała ilość rumowiska tworzy łachy w ujściu lub jego rejonie podlegające
ciągłym zmianom,
• na podstawie danych kartometrycznych z okresu 1875-1979 w rejonie km 38,5-40,5 linia brzegowa
przyrastała ze średnią prędkością +0,10 m/rok i +0,38 m/rok na 9 kilometrowym odcinku brzegu
(km 20,5-29,5) (Zawadzka 1999),
• rozbudowana strefa brzegowa Mierzei Wiślanej na odcinkach przyległych do stożka z szeroką plażą,
sekwencją wałów wydmy przedniej, bardzo szerokim skłonem przybrzeża i z kilkoma wałami
rewowymi gromadzi znaczne zasoby osadów, które są naturalną barierą chroniącą przed procesami
abrazji,
• powierzchnia umownego przekroju brzegu A w rejonie Ujścia Przekopu Wisły przekracza 2000 m2
przy średniej przekrojów akumulacyjnych otwartego morza wynoszącej 1580 m2,
• na całej Mierzei Wiślanej infrastruktura osadnicza i komunikacyjna zlokalizowana jest wzdłuż
mierzei, na zapleczu wydm brunatnych,
• wydmy w rejonie Przekopu Wisły podlegają procesom deflacji i transportowi eolicznemu, co
wpływa na stan i rozwój roślinności nadbrzeżnej.
Wyniki inwentaryzacji siedlisk
i gatunków obszaru PLH
Ostoja w Ujściu Wisły
Siedlisko Ujścia rzek (estuaria) - 1130
Monika Michałek
Ujścia rzek (estuaria) - 1130
Za granicę siedliska Ujścia rzek (1130) w przypadku obszaru Natura
2000 PLH Ostoja w Ujściu Wisły przyjęto: od strony lądu granicę
średniego (z wielolecia) zasięgu oddziaływania wód morskich (cofki)
w nurcie rzeki, od strony morza obrys najdalej wysuniętych wzdłuż
brzegu morskiego elementów morfologicznych budowanych przez
materiał sedymentacyjny nanoszony przez rzekę (łachy, mielizny).
Wisła Śmiała
• W toku prac uznano za konieczne zweryfikowanie zasadności
uznania tego siedliska za przedmiot ochrony
• Rozważano następujące kryteria:
 Geneza powstania
 Zalecane metody ochrony według Poradnika ochrony siedlisk i
gatunków i możliwość ich zastosowania w ujściu Wisły Śmiałej oraz
ujściu Przekop Wisły
 Możliwość osiągnięcia dobrego stanu wód
 Możliwość zachowania właściwego stanu ochrony siedliska
 Ochrona gatunkowa i obszarowa (rezerwaty) w obszarze Ostoja w
Ujściu Wisły (PLH220044)
Siedliska lądowe
Jerzy Solon
Siedliska lądowe i gatunki roślin
Zespół autorski:
Kierownictwo merytoryczne i opracowanie tekstu
J. Solon (IGiPZ PAN Warszawa)
Prace terenowe i dokumentacja
M. Falkowski (UPH Siedlice)
Pomoc kartograficzna i podkłady do kartowania
A. Horbacz (NFOŚ Warszawa)
Siedliska lądowe
Siedliska wymienione w SDF
Kod
2110
2120
2130
2160
Reprezentatyw
ność wg SDF
A
Inicjalne stadia nadmorskich wydm białych
Nadmorskie wydmy białe (ElymoB
Ammophiletum)
B
Nadmorskie wydmy szare
B
Nadmorskie wydmy z zaroślami rokitnika
Siedlisko wymienione w SDF
wydmy z zaroślami wierzby
2170 Nadmorskie
piaskowej
C
mieszane i bory na wydmach
2180 Lasy
nadmorskich
B
dąbrowy (Quercetea robori9190 Kwaśne
petraeae)
B
Proponowana zmiana
Wykreślić z SDF gdyż nie
jest to siedlisko
samodzielne, raczej powinno
wejść w obręb wydmy białej
i szarej jako podtyp z
udziałem wierzby
Ze względu na niejasności
interpretacyjne i
uwarunkowania
ekologiczno-przestrzenne
proponuje się usunięcie
siedliska z SDF
Siedliska lądowe
Siedliska nie wymienione w SDF
Kod
Siedlisko przyrodnicze
1210 Kidzina na brzegu morskim
Proponowana
reprezentatywność
C
Siedliska lądowe
Zbiorcza ocena zachowania lądowych siedlisk przyrodniczych
Ogólnie struktura i
funkcje
Perspektywy ochrony
Ocena ogólna
Powierzchnia
Siedlisko
(ha)
FV
U1
U2
FV
U1
U2
FV
U1
1210
2
0
1.4
0.6
0
1.4
0.6
0
1.4
2120
17.4
4.3
13.1
0
4.3
13.1
0
4.3
13.1
2130
11.9
0
11.9
0
0
11.9
0
0
8.3
2160
16.7
0
16.7
0
2.2
14.6
0
0
16.7
9190
13.2
0
0
13.2
0
13.2
0
0
0
Razem
61.2
4.3
43.1
13.8
6.5
54.2
0.6
4.3
39.5
Uwaga: ze względu na kompleksowe przedstawienie na mapie siedlisk 2110, 2120 i 2130
przytoczone wartości mają tylko charakter orientacyjny
U2
0.6
0
3.6
0
13.2
17.4
Na powierzchni ostoi zarejestrowano 61.2 ha powierzchni zajęte przez
lądowe siedliska przyrodnicze, co stanowi około 42% powierzchni całej
lądowej części ostoi.
W ogólnym ujęciu dominują powierzchnie siedlisk, dla których strukturę i
funkcje, perspektywy ochrony i ocenę ogólną oceniono jako
niezadawalający (U1).
Stan właściwy (FV) dla struktury i funkcji zidentyfikowano na 4.3 ha, a
dla perspektyw ochrony na 6.5 ha.
W ocenie ogólnej stan właściwy (FV) wystąpił na 4.3 hektarach, czyli na
około 7% powierzchni wszystkich siedlisk przyrodniczych.
Siedliska lądowe
Wątpliwości i problemy do rozwiązania
1) 2170 - Nadmorskie wydmy z zaroślami wierzby piaskowej – czy
rzeczywiście jest takie siedlisko przyrodnicze, czy raczej należy
mówić o stanowiskach GATUNKU
2) Relacja między siedliskiem 9190 - Kwaśne dąbrowy (Quercetea
robori-petraeae) i siedliskiem 2180-1 Las brzozowo-dębowy Betulo
pendulae-Quercetum roboris
3) Lasy wtórne z dominacją sosny o nieokreślonym charakterze
geobotanicznym – czy to 2180-2 Empetro nigri–Pinetum oraz czy
wszystkie piaski są pochodzenia morskiego
Gatunki roślin
Gatunki wymienione w SDF
Kod
Gatunek wymieniony w
SDF
Reprezentatywność
wg SDF
Proponowana zmiana
Gatunki nie wymienione w SDF
Kod
Gatunek
Proponowana
reprezentatywność
2216
Lnica wonna Linaria loeselii (Linaria odora)
C
Ssaki morskie
Michał Olenycz
Ssaki morskie chronione w obszarze
• foka szara (kod 1351).
Obserwacje
Okres :
• 05. 2011 r. – 10. 2012 r.
Wyniki :
• 2539 rejestracji foki szarej,
• rejestracje foki pospolitej: 27.04.2011 r. – dwa osobniki
oraz 14.08., 09.09., 14.09. i 15.09. 2011 r. – jeden osobnik.
Foki obserwowane były wyłącznie w rejonie Mewiej Łachy.
Założenia do oceny wyjściowego stanu ssaków
morskich
Foka szara
Monitoring:
- coroczne obserwacje z powietrza przeprowadzone jednego
dnia w okresie linienia fok (trzykrotny przelot w odstępach
dwu- trzytygodniowych od maja do czerwca),
- ocena stanu ochrony zostanie dokonana na podstawie
dokumentacji fotograficznej obserwacji z największą liczbą
rejestracji,
- pierwsza ocena stanu zostanie przeprowadzona po 6 latach
badań monitoringowych, kolejne oceny stanu w cyklach
sześcioletnich.
Ryby
Marek Szulc
Lokalizacja stacji badawczych
•
•
•
Stacje i transekty badawcze wyznaczono w następujących rejonach w granicach obszaru PLH220044
Ostoja w Ujściu Wisły:
Ujścia Wisły Śmiałej i Przekopu,
Jezior w granicach rezerwatów Ptasi Raj i Mewia Łacha,
Obwodu rybackiego Wisła nr 7.
Skład gatunkowy połowów
Złowiono łącznie 43 gatunki ryb, w tym:
•
•
•
•
słodkowodnych
słonawowodnych
morskich
wędrownych
26
1
10
6
z II zał. Dyrektywy Siedliskowej
z wymienionych w SDF - 1
4
Obszar ujścia Wisły Śmiałej
boleń
Aspius aspius
1130
parposz
Alosa fallax
1103
Obszar ujścia Przekop Wisły
boleń
Aspius aspius
1130
różanka
Rhodeus sericeus
1134
j. Bobrowe
j. Mikoszewskie
piskorz
Misgurnus fossilis
1145
j. Małe
parposz
Alosa fallax
1103
Ocena
populacji
(SDF)
Gatunek
parposz
Alosa fallax
1103
B
minóg rzeczny
Lampetra fluviatilis
1099
ciosa
Pelecus cultratus
2522
boleń
Aspius aspius
1130
piskorz
Misgurnus fossilis
1145
różanka
Rhodeus sericeus
1134
obniżenie
oceny
A
Propozycja
oceny populacji
Ustalenia na podstawie połowów
badawczych oraz przeglądu literatury
B
Obecny w połowach badawczych. W celu weryfikacji
oceny populacji i siedliska niezbędne są dalsze badania.
Populacja w wodach polski nierozpoznana (Hesse T. 2004).
D
Brak w połowach badawczych. Wykorzystanie obszaru
tylko jako korytarz migracyjny (na podstawie biologii
gatunku - Witkowski A. 2004).
C
Brak w połowach badawczych. Brak danych
literaturowych potwierdzających stałe występowanie w
obszarze.
brak
D
Obecny w połowach badawczych. Obszar nie jest
typowym siedliskiem (na podstawie biologii gatunku Mamcarc A., Kujawa R., 2004).
D
Złowiony w jeziorze Małym w Rezerwacie Mewia Łacha
W celu weryfikacji oceny populacji proponuje się dalsze
badania.
C
Złowiona w jeziorach: Mikoszewskie, Małe i Bobrowe.
W jeziorze Mikoszewskie określono siedlisko typowe i
dobrze wykształcone (na podstawie biologii gatunku Przybylski M. 2004).
brak
brak
podwyższenie
oceny
ocena bez
zmian
usunięcie
z SDF
dodanie
do SDF
Połów ichtiofauny w Zatoce Gdańskiej
Parposze.
Zwierzęta lądowe
Mateusz Ciechanowski
Gatunki zwierząt lądowych i słodkowodnych z
Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej
Czego szukano?
Gatunki możliwe
do stwierdzenia
Gatunki podawane
we wcześniejszych źródłach
Ssaki
Ssaki
Bóbr Castor fiber
Wydra Lutra lutra
Płazy
Kumak nizinny Bombina bombina
Traszka grzebieniasta Triturus cristatus
Chrząszcze
Koziróg dębosz Cerambyx cerdo
Jelonek rogacz Lucanus cervus
Pachnica dębowa Osmoderma barnabita
Pływak szerokobrzeżek Dytiscus latissimus
Kreślinek nizinny Graphoderus bilineatus
Gatunki nie wymienione w SFD, wymienione w zał. II DS
Bóbr Castor fiber
Unikalna w skali kraju populacja,
regularnie wykorzystująca wody morskie
Gatunki nie wymienione w SFD, wymienione w zał. II DS
Propozycja: umieścić w SDF (w kategorii
C), jako kolejny przedmiot ochrony
obszaru
Bóbr Castor fiber
Unikalna w skali kraju populacja,
regularnie wykorzystująca wody morskie
Brak istotnych zagrożeń: wystarczy ochrona bierna
Gatunki nie wymienione w SFD, wymienione w zał. II DS
Wydra Lutra lutra
Propozycja: umieścić w SDF
(w kategorii C), jako kolejny
przedmiot ochrony obszaru
Brak istotnych zagrożeń: wystarczy
ochrona bierna
Wyniki inwentaryzacji siedlisk
i gatunków obszaru PLB
Ujście Wisły
Ptaki
Włodzimierz Meissner
Szymon Bzoma
Metodyka liczeń
Wykonano liczenia ptaków lęgowych na całym obszarze w sposób dostosowany do każdego gatunku
oraz ptaków nielęgowych trzema metodami (w całości lub części obszaru):
•
Liczenia brzegowe (raz w miesiącu od maja 2010 do kwietnia 2012 – czerwony obszar, cały
obszar od września 2011 do marca 2012),
•
Liczenia w rezerwacie Mewia Łacha od 10 lipca do 15 września 201
•
Dołączono wyniki obrączkowania ptaków siewkowych na obozie Grupy Badawczej Ptaków
Wodnych KULING
Łącznie
policzono
ok. 50.000
ptaków
Gatunek
Perkoz rogaty (A007)
Łabędź czarnodzioby (A037)
Bielaczek (A068)
Bielik (A075)
Siewka złota (A140)
Batalion (A151)
Szlamnik (A157)
Łeczak (A166)
Płatkonóg szydłodzioby
obniżenie
oceny
Ocena
populacji
(SDF)
Propozycja
oceny
populacji
Ustalenia na podstawie liczeń
C
C
Spełnia kryterium C2 (>1% populacji UE,
załącznik I DP)
C
-
Pojawy raczej przypadkowe i nieliczne
C
-
Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i
trwałym elementem awifauny obszaru
D
C
Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i
trwałym elementem awifauny obszaru
D
C
Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i
trwałym elementem awifauny obszaru
D
C
Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i
trwałym elementem awifauny obszaru
D
C
Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i
trwałym elementem awifauny obszaru
D
C
Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i
trwałym elementem awifauny obszaru
D
C
Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym i
trwałym elementem awifauny obszaru
podwyższenie
oceny
ocena bez
zmian
usunięcie
z SDF
dodanie
do SDF
Gatunek
Ocena
populacji
(SDF)
Mewa mała (A177)
B
B
Spełnia kryterium C2
D
C
Nie spełnia kryterium C2, ale jest licznym
i trwałym elementem awifauny obszaru
C
C
C1- status EN wg IUCN
C
C
Nie spełnia kryterium C3, ale jest licznym
i trwałym elementem awifauny obszaru
C
C
Nie spełnia kryterium C3, ale jest licznym
i trwałym elementem awifauny obszaru
Nurogęś (A070)
C
C
Spełnia kryterium C3
Łyska (A125)
C
C
Spełnia kryterium C3 i C4
B
B
Nie spełnia kryterium C3, ale jest licznym
i trwałym elementem awifauny obszaru
C
C
C1 – status NT wg IUCN
-
A
Spełnia kryterium C3, najważniejsza ostoja
w Polsce
Rybitwa wielkodzioba
Uhla (A066)
Gągoł (A067)
Szlachar (A069)
Biegus zmienny (A149)
Kulik wielki (A160)
Alka (A200)
obniżenie
oceny
podwyższenie
oceny
Propozycja
oceny
populacji
Ustalenia na podstawie liczeń
ocena bez
zmian
usunięcie
z SDF
dodanie
do SDF
Ptaki lęgowe
Najważniejsze w obszarze dla lęgowych ptaków są łachy w ujściu Przekopu Wisły (rezerwat Mewia
Łacha) będące jedynym w Polsce miejscem gnieżdżenia się rybitw czubatych. Większość
pozostałych gatunków będących celami ochrony w obszarze jako lęgowe również gnieździ się
w tym rezerwacie (rybitwy, sieweczki, ostrygojady) lub przebywa w czasie wychowywania
młodych (ohary, nurogęsi).
Gatunek
Ocena
populacji
(SDF)
Rybitwa czubata (A191)
C
A
C6, jedyna w Polsce kolonia lęgowa tego
gatunku
B
B
C6, oba gatunki ponad 3% krajowej populacji
B
B
1-3% populacji krajowej
Nurogęś (A070)
C
C
1-2% populacji krajowej
Ostrygojad (A130)
D
B
1 para z ok. 15 w Polsce
Sieweczka obrożna (A137)
B
B
2% populacji krajowej
D
populacja lęgowa nie była tak liczna jak w
SDF po 2004 r. i jej eliminacja jest ujęta jako
niezbędne działania w planie ochrony rez.
Mewia Łacha
Rybitwa rzeczna (A193)
Rybitwa białoczelna (A195)
Ohar (A048)
Mewa srebrzysta (A184)
obniżenie
oceny
B
podwyższenie
oceny
Propozycja
oceny
populacji
Ustalenia na podstawie liczeń i SDF
(lęgowe)
ocena bez
zmian
usunięcie
z SDF
dodanie
do SDF
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ