Ze zbiorów filokartystyki

ZE ZBIORÓW FILOKARTYSTKI
CZYTELNIA W KURSALU
Po II wojnie Êwiatowej Ciechocinek uleg∏ daleko idàcym zmianom. Wiele XIX- wiecznych obiektów
pobudowanych z drewna bàdê z muru pruskiego zosta∏o rozebranych, a na ich miejscu powsta∏y
nowe.
W XIX w. kuracjusz przyje˝d˝a∏ do wód na d∏u˝szy
ni˝ dzisiaj pobyt. Czas pobytu wype∏nia∏y rozmaite zabiegi, jak na przyk∏ad kàpiele w solance, a tak˝e spacery
pod t´˝niami i w parkach, pla˝owanie nad Wis∏à, wycieczki po okolicy. Bogata by∏a te˝ oferta kulturalna.
Do uzdrowiska przyje˝d˝a∏y zespo∏y teatralne, na estradach w parkach T´˝niowym i Zdrojowym rozbrzmiewa∏a muzyka grana przez orkiestry wojskowe i stra˝ackie. Odbywa∏y si´ bale i koncerty. Na werandzie hotelu Müllera mo˝na by∏o graç w karty i szachy. Wszyscy
z niecierpliwoÊcià czekali na Êwie˝e wieÊci, zawarte w
prasie krajowej. Kuracjusz mia∏ wiele czasu wolnego,
który móg∏ poÊwi´ciç na lektur´. Czytali te˝ mieszkaƒcy
Ciechocinka. W ksià˝ce Mariana Raczyƒskiego „Materia∏y do historii Ciechocinka od zapoczàtkowania budowy warzelniów soli do wybuchu wielkiej wojny” z
1935 r. mo˝na odnaleêç wzmianki o posiedzeniach
Komitetu dla obmyÊlenia Êrodków wzniesienia zak∏adu
wód mineralnych w Ciechocinku w Warszawie. Okazuje
si´, ˝e na przyk∏ad w 1863 r. polecono prenumerowaç
dla czytelni zak∏adowej: „Dziennik Powszechny”, „Gazet´ Polskà”, „Gazet´ Warszawskà”, „Kurier Warszawski”
i „Tygodnik Ilustrowany”. Osiem lat potem, w 1871 r.
polecono zaprenumerowaç do czytelni 4 polskie
gazety, 1 rosyjskà, 1 francuskà i 1 niemieckà. Niestety,
autor nie wspomina, jakie ksià˝ki by∏y dost´pne w tej
czytelni. W latach 70. XIX w. kuracjusz móg∏ tak˝e
czytaç pras´ w cukierni obok hotelu Müllera oraz w
czytelni w saloniku ¸azienek. Jednak narzekano na
brak ksi´garni, w której mo˝na by by∏o kupiç ksià˝ki,
nuty i materia∏y piÊmienne. Dr L. Mieczkowski ubolewa∏
w swojej pracy z 1873 r. „Ciechocinek pod wzgl´dem
historycznym i leczniczym”: pokarm dla umys∏u pozostawia tu jeszcze du˝o do ˝yczenia.
ZDRÓJ CIECHOCI¡SKI styczeƒ 2009
W 1883 r. w parku G∏ównym - dzisiaj Zdrojowym
zosta∏a zbudowana nowa galeria spacerowa, zaprojektowana przez Edwarda Cichockiego. Stan´∏a niedaleko
poprzedniej, która sp∏on´∏a. W jednym z pomieszczeƒ
urzàdzono sal´ balowà, która w czasie dnia s∏u˝y∏a
jako czytelnia dla kuracjuszy. Pomieszczenie zosta∏o
utrwalone na kilku pocztówkach. (Jednà z nich zamieszczamy obok.) Na du˝ych sto∏ach le˝a∏y czasopisma, w
rogu sta∏ fortepian, który za stosownà op∏atà mo˝na
by∏o wynajàç do gry. Przy sali mieÊci∏y si´ buduary dla
paƒ. Przez wiele lat odbywa∏y si´ tu bale, koncerty i
odczyty, a tak˝e przedstawienia teatralne, kiedy w
czasach PRL Teatr Letni by∏ nieczynny z powodu koniecznoÊci przeprowadzenia remontu. DziÊ mieÊci si´
tu sala restauracyjna Bristolu.
Pod koniec XIX w. w Ciechocinku wzros∏a liczba miejsc,
w których dost´pne by∏y ksià˝ki i periodyki. W „Przewodniku po Ciechocinku” pod red. Stanis∏awa Jana
¸àpiƒskiego z roku 1891 jest nast´pujàca wzmianka:
Ksi´garnia Warszawska i Czytelnia nowoÊci w Willi
Bagatela, zaopatrzona w doborowe dzie∏a, czytelnia,
z∏o˝ona z utworów najwybitniejszych pisarzy w j´zykach: russkim, polskim, francuskim i niemieckim,
stale jest zaopatrywanà we wszelkie nowoÊci. Czasopisma i gazety krajowe, jak i zagraniczne dla prenumeratorów ksià˝ek wydawane sà do czytania bezp∏atnie. Zak∏ad kàpielowy prenumeruje gazety i tygodniki w j´zykach: russkim, polskim, francuskim i
niemieckim, które czytaç mo˝na bezp∏atnie na salach
w ¸azienkach i Kursalu. Cukiernie Müllera i Bartnickiego dla u˝ytku goÊci prenumerujà tak˝e wiele
czasopism i gazet Warszawskich. (pisownia oryginalna)
W „Pierwszym Ilustrowanym przewodniku po Ciechocinku i okolicy” Juliusza Bandrowskiego z 1908 r.
autor pisze: Ze wskazówkami „Zdroju Ciechociƒskiego” mo˝na te˝ znakomicie, bo z po˝ytkiem i przyjemnoÊcià, wyzyskaç czas wolny od leczniczych zabiegów,
rozdzielajàc go mi´dzy lektur´ pism czy ksià˝ek, zabawy towarzyskie i rozrywki higieniczne na Êwie˝ym powietrzu. W przypisie autor doda∏: kantor „Zdroju” ma wszystkie pisma i wydawnictwa. Dalej czytamy: Wielkie w tej mierze us∏ugi oddaje pomieszczona w wspania∏ej sali Kursalu w parku zdrojowym
czytelnia z wielkim zapasem pism krajowych i zagranicznych, jako te˝ liczne prywatne czytelnie i wypo˝yczalnie ksià˝ek (od 30-50 kop. sezonowo). Jak z
tego wynika, korzystanie z ksià˝ek by∏o p∏atne.
Z kolei w „Informatorze ciechociƒskim ilustrowanym” opracowanym przez F. Makowskiego w 1910 r.
20
w rozdziale XVIII „Rozrywki i udogodnienia miejscowe”
wymienione sà wszystkie biblioteki i czytelnie w uzdrowisku:
CZYTELNIA ZAK¸ADOWA BEZP¸ATNA - mieÊci si´
w osobnym budynku , przy koƒcu galerii spacerowej
w parku Zdrojowym i jest codziennie otwarta od 6
¹/2 rano do 10 wieczór.
W czytelni tej, znajduje si´ rozmaitych dzienników i tygodników oraz pism ilustrowanych ogó∏em
106 egz., z czego jest w j´zyku: polskim 55 egz., rosyjskim 34, francuskim 5, niemieckim 6, angielskim
2, czeskim 1 i w ˝argonie 3.
Oprócz tego w czytelni znajdujà si´ dla wygody goÊci dwa sto∏y wraz z przyborami do pisania.
Papier, pocztówki i marki pocztowe sà do nabycia
na miejscu
BIBLIOTEKA ZAK¸ADOWA mieÊci si´ w osobnym
gabinecie, przylegajàcym do czytelni. Biblioteka ta
sk∏ada si´ z roczników nast´pujàcych wydawnictw
perjodycznych : Biblioteki warszawskiej, Ateneum,
Chimery, Ogniska, Wis∏y, Sztuki, Ekonomisty, Kultury,
Przeglàdu historycznego, Przeglàdu Narodowego,
Przeglàdu filozoficznego i Ksià˝ki.
Wszystkie te dzie∏a nader starannie oprawione i
utrzymane sà wypo˝yczane kuracjuszom do domów
bezp∏atnie, lecz z warunkiem z∏o˝enia na r´ce bibljotekarza zastawu, w wysokoÊci 1,5 rubla od ka˝dego
wypo˝yczonego tomu lub zeszytu.
CZYTELNI PRYWATNYCH czyli wypo˝yczalni
ksià˝ek powieÊciowych jest w Ciechocinku 4, a
mianowicie: 1) „Czytelnia NowoÊci” obok Apteki 2)
Czytelnia pod Sienkiewiczem ul.Sienkiewicza 3)
Czytelnia p. Kraszewskiej ul. Komitetowa róg
S∏oƒskiej 4) Czytelnia panny Myszczyƒskiej ul.
Wysoka dworek hr. Wodziƒskiego .
Za wypo˝yczenie ksià˝ek do domów czyli tzw.
abonament p∏aci si´ w czytelniach tych w nast´pujàcym stosunku: Za wypo˝. 1 ksià˝ki miesi´cznie
kop. 75-80, za wypo˝ . 1 ksià˝ki na sezon 6- tygodn.
rb. 1- 1.20
Nadto tytu∏em zastawu daje si´ po 1 rb. od
ka˝dej wypo˝yczonej ksià˝ki
BIBLIOTEKA TOWARZYSTWA PRZYJACIÓ¸ CIECHOCINKA – Zgromadzenie ogólne T-wa w roku
ubieg∏ym ,uchwali∏o za∏o˝yç dla swoich cz∏onków
czytelni´ nowoÊci, przeznaczajàc rok rocznie na
zakup ksià˝ek rb.100. W roku bie˝àcym bibljoteka
liczyç b´dzie przesz∏o 200 tomów nowoÊci literackich, wydanych w roku 1909 i 1910.Tymczasem
bibljoteka T-wa, mieÊci si´ w czytelni panny Myszczyƒskiej przy ulicy Wysokiej w domu hr. Wodziƒskiego.
Ka˝dy cz∏onek T-wa za op∏atà 40 kop. miesi´cznie
lub 50 kop. sezonowo, b´dzie mia∏ prawo korzystania
nie tylko z ksià˝ek T-wa, lecz i z ca∏ego ksi´gozbioru
p. Myszczyƒskiej (pisownia oryginalna)
Ponadto wiele dworków i kawiarni w swoich reklamach podkreÊla, ˝e dla goÊci dost´pne sà pisma. Warto dodaç, ˝e dochody z wejÊcia na t´˝nie by∏y przeznaczane na zakup ksià˝ek do biblioteki zak∏adu
warzelni. Niestety, gromadzone przez lata zbiory nie
zachowa∏y si´. Najbardziej ˝al roczników pism ciechociƒskich.
Aldona Nocna
21
Z ˚YCIA MIASTA
Chór z Kaszub
„Morzanie” Êpiewa∏
w koÊciele
25-osobowy chór „Morzanie” z Kaszub Êpiewa∏
w niedziel´ 11 stycznia na popo∏udniowej Mszy
Êwi´tej i po niej w koÊciele parafialnym Âwi´tych
Aposto∏ów Piotra i Paw∏a w Ciechocinku. Wykonywali kol´dy w j´zykach ich powstania tj. „Adeste
Fidelis” - po ∏acinie, „Stille Nacht” - po niemiecku.
Âpiewali te˝ pastora∏ki w j´zyku kaszubskim.
Stosunkowo bardzo m∏ody 25-osobowy chór „Morzanie” z Kosakowa, ma∏ej miejscowoÊci na pó∏noc od Gdyni,
pod dyrygenturà Przemys∏awa Stanis∏awskiego wykonywa∏
kol´dy w koÊciele parafialnym w Ciechocinku. Dyrygent
prowadzi∏ te˝ konferansjerk´, wspominajàc, ˝e w
Ratyzbonie dzia∏a najstarszy na Êwiecie chór, istniejàcy
ponad 1000 lat, a który do niedawna prowadzi∏ ks. pra∏at
Georg Ratzinger, rodzony brat Ojca Âwi´tego Benedykta
XVI. Chór z Kaszub w marcu b´dzie obchodzi∏ 8-lecie
swego istnienia. Mimo m∏odego wieku jako chór, odbyli
ju˝ tourne po Litwie i po W∏oszech, z wyst´pem przed
obecnym papie˝em.
W Ciechocinku chór wystàpi∏ w strojach kaszubskich.
Przed po∏udniem Êpiewali w koÊciele Salzjanów NMP
Wspomo˝enia Wiernych w Aleksandrowie Kujawskim.
Kol´dy i pastora∏ki chór wykonywa∏ w j´zykach, w jakich by∏y napisane kol´dy np. „Adeste Fidelis” po ∏acinie,
„Stille Nacht” po niemiecku, oraz inne po kaszubsku i
po polsku. W j´zyku polskim istnieje napisanych ponad
1000 kol´d i pastora∏ek.
Wojciech Krzysztof Jankowski
ZDRÓJ CIECHOCI¡SKI styczeƒ 2009