Klucz odpowiedzi do arkusza – etap wojewódzki

Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Konkurs tematyczny:
Bronią czy piórem? Postawy Polaków wobec zaborców
w okresie Powstania Styczniowego
dla uczniów gimnazjów województwa małopolskiego w roku szkolnym 2012/2013
Patronat Honorowy: Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego
im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Organizator:
IV Liceum Ogólnokształcące im. K. K. Baczyńskiego w Olkuszu
na zlecenie Małopolskiego Kuratora Oświaty
Etap wojewódzki
Klucz odpowiedzi
1
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Zadanie I. Wskaż jedną prawidłową odpowiedź.
(0-10 punktów)
1. Układ, zezwalający armiom Prus i Rosji na przekraczanie granicy w celu ścigania polskich
oddziałów powstańczych, to:
A. Konwencja haska
B. Traktat Trzech Czarnych Orłów
C. Konwencja Alvenslebena
2. W momencie wybuchu powstania styczniowego w Prusach rządził późniejszy cesarz:
A. Fryderyk Wilhelm IV
B. Wilhelm I Hohenzollern
C. Fryderyk III
3. Powstanie styczniowe miało charakter:
A. regularnej wojny z wielkimi bitwami
B. wojny partyzanckiej
C. walki trwały tak krótko, że nie można określić ich charakteru
4. W trakcie, którego powstania władze carskie wydały ukaz o uwłaszczeniu?
A. styczniowego
B. listopadowego
C. nigdy nie wydały takiego ukazu
5. Redakcja wpływowego dziewiętnastowiecznego dziennika „Czas” mieściła się w:
A. Krakowie
B. Poznaniu
C. Warszawie
6. „Hakata” została założona w 1894 roku w:
A. Gnieźnie
B. Poznaniu
C. Warszawie
2
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
7. Mieczysław Ledóchowski był od 1865 roku arcybiskupem w:
A. Gnieźnie
B. Krakowie
C. Warszawie
8. Rada Naczelna Galicyjska wpierająca obóz „czerwonych” została utworzona w:
A. Krakowie
B. Poznaniu
C. Warszawie
9. „Komitet Działyńskiego” działał w:
A. Krakowie
B. Poznaniu
C. Warszawie
10. „Stańczycy” działali w:
A. Krakowie
B. Poznaniu
C. Warszawie
Zadanie II. Wyjaśnij pojęcia.
(0-12 punktów)
(2 punkty za pełne wyjaśnienie, 1 punkt za niepełne wyjaśnienie pojęcia)
Pojęcie
Wyjaśnienie
Nadanie chłopom na własność użytkowanej przez nich ziemi. Jednocześnie
Uwłaszczenie chłopów znoszono pańszczyznę oraz czynsze gruntowe. Zazwyczaj uwłaszczeniu
towarzyszyło wypłacanie odszkodowań dworowi.
Nurt w literaturze, muzyce i sztuce polskiej. Nastąpił bezpośrednio po
Młoda Polska
pozytywizmie (lata 90. XIX w. – 1918 r.)
3
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Twierdza służąca Rosjanom do kontroli Warszawy. Pawilon X twierdzy był
Cytadela Warszawska miejscem przetrzymywania osób podejrzewanych o działalność
narodowowyzwoleńczą.
Walka z katolicyzmem w cesarstwie niemieckim w latach 70. XIX wieku.
Kulturkampf
W głównej mierze ostrzej tej walki uderzyło w Polaków będących pod
zaborem niemieckim. Jednym z akcentów „Kulturkampfu” było
aresztowanie M. Ledóchowskiego.
Organizacja powołana w 1886 roku w Poznaniu. Jej celem było
Komisja
Kolonizacyjna
wykupywanie w Wielkopolsce i na Pomorzu ziemi z rąk polskich i
przekazywanie jej osadnikom niemieckim.
Okres w dziejach Galicji, kiedy obowiązywał szereg praw i przywilejów
nadanych w latach 1861-1873 (w wyniku ugody polsko-austriackiej).
Autonomia galicyjska Autonomia przetrwała do wybuchu pierwszej wojny światowej, kiedy w
Galicji zaprowadzono „stan wojenny”. Wśród przywilejów autonomicznych
była m.in. repolonizacja szkół i urzędów.
UWAGA!
Dopuszcza się uwzględnienie przez Rejonową Komisję Konkursową innych poprawnych odpowiedzi
uczniów, mieszczących się w merytoryce zawartej w kluczu odpowiedzi.
Zadanie III. Podane w tabeli miejscowości to w XIX w. ważne ośrodki przemysłowe i wydobywcze.
Wpisz w odpowiednie rubryki właściwy rodzaj przemysłu charakterystyczny dla danej miejscowości,
wybierając spośród podanych poniżej. Odpowiedź może się powtarzać.
Miejscowość
(0-5 punktów)
Przemysł
Bochnia
Przemysł solny
Łódź
Przemysł włókienniczy
Sosnowiec
Przemysł ciężki (górnictwo węgla kamiennego)
Białystok
Przemysł włókienniczy
Borysław (Galicja)
Przemysł naftowy
4
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Zadanie IV. Poniższe fotografie przedstawiają znanych Rosjan związanych pośrednio lub bezpośrednio
z represjami w Królestwie Polskim, przed i po powstaniu styczniowym. Podaj ich imiona i nazwiska oraz
sprawowaną funkcję, podczas powstania styczniowego.
(0-4 punkty)
Wystarczy, jeśli uczeń napisze Aleksander II, lub poda samo nazwisko w przypadku dowódców.
Fot. 1.
Imię i nazwisko:
ALEKSANDER II ROMANOW
Sprawowana funkcja:
Car rosyjski
Fot. 2.
Imię i nazwisko:
FIODOR BERG
Sprawowana funkcja:
Namiestnik Królestwa Polskiego
(w latach 1863-1874)/Jeden z dowódców armii
rosyjskiej w wojnie 1831 roku
5
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Zadanie V. Scharakteryzuj program społeczny i ekonomiczny pozytywistów.
(0-4 punkty).
DO OCENY REJONOWEJ KOMISJI KONKURSOWEJ
Słowa klucze (problematyka), które/a powinny pojawić się w pisemnej odpowiedzi:
PRACA ORGANICZNA (1 punkt)
PRACA „U PODSTAW” (1 punkt)
EMANCYPACJA KOBIET (1 punkt)
SOLIDARYZM SPOŁECZNY (1 punkt)
Zadanie VI. Jakie wydarzenia przedstawiono na poniższych obrazach?
1. Wydarzenie: Zesłanie na Syberię
2. Wydarzenie: Branka w Królestwie Polskim
6
(0-3 punkty)
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
3. Wydarzenie: Zesłanie na Syberię (odpoczynek lub śmierć na tzw. etapie)
Zadanie VII. Poniżej znajdują się reprodukcje obrazów o tematyce dotyczącej powstania styczniowego.
Wskaż autora i nazwę zaprezentowanego cyklu oraz tytuły poszczególnych obrazów. Następnie
uporządkuj tytuły według chronologii przedstawianych wydarzeń.
(0-9 punktów)
Autor cyklu: ARTUR GROTTGER
Nazwa cyklu: LITUANIA (1864-1866)
A.
B.
C.
7
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
WIDZENIE
D.
DUCH
PUSZCZA
E.
PRZYSIĘGA
F.
BÓJ
ZNAK
Litera
Wydarzenie
1
2
3
4
5
6
Uwaga: Przyznajemy: 1 punkt za imię i nazwisko autora
C
E
D
F
B
A
1 punkt za nazwę zaprezentowanego cyklu
6 punktów za właściwe nazwy poszczególnych obrazów
1 punkt za właściwą kolejność
8
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Zadanie VIII. Zapoznaj się z poniższym tekstem źródłowym i odpowiedz na pytania zamieszczone pod
nim.
(0-5 punktów)
Na mocy najwyższego postanowienia z dnia 4 czerwca 1869 r. wydają ministrowie spraw wewnętrznych,
wyznań i oświecenia, sprawiedliwości, skarbu, handlu i rolnictwa, tudzież obrony krajowej i
bezpieczeństwa publicznego następujące rozporządzenia dla Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim
Księstwem Krakowskim, zmieniające po części istniejące przepisy o języku urzędowym w służbie
wewnętrznej i w korespondencji z innymi urzędami i władzami.
§1. C.k. władze i urzędy, podwładne ministerstwom spraw wewnętrznych, skarbu, handlu i rolnictwa,
tudzież obrony krajowej i bezpieczeństwa publicznego, dalej c.k. Krajowa Rada Szkolna i c.k. sądy
używać będą tak w służbie wewnętrznej, jako też i korespondencji z sądowymi niewojskowymi władzami,
urzędami i sądami w kraju języka polskiego.
Co do korespondencji z władzami, urzędami i sądami poza krajem i z władzami centralnymi
obowiązywać mają nadal istniejące przepisy.
§2. Podobnież będą i prokuratorie państwowe w kraju używać języka polskiego w stosunkach
służbowych z władzami, urzędami i sądami w kraju, wymienionymi na wstępie §1, nie uwłaczając
istniejącym przepisom co do używania języka przy rozprawach ostatecznych.
§3. Jeżeli sąd ma według istniejących ustaw i rozporządzeń wydać ekspedycję (akta urzędowe) w innym
jak polskim języku, natenczas używać należy – o ile to być może – przy wykładzie i obradowaniu tego
języka, w którym ekspedycja wygotowaną być powinna. We wszystkich sprawach, toczących się w c.k.
Nadprokuratorii Państwowej we Lwowie, które się odnoszą do Księstwa Bukowiny, użytym będzie
dotychczasowy język urzędowy.
§4. Wszystkie c.k kasy i c.k urzędy, pieniędzmi zawiadujące, mają wszelkie dzienniki i wykazy kasowe,
rejestra i zestawienia obrotu, które służą organom centralnym do wykonywania kontroli lub do
zestawienia periodycznych wykazów, prowadzić nadal w języku niemieckim.
Także wewnętrzny zarząd i manipulacja służby pocztowej i telegraficznej, tudzież rządowych zakładów
przemysłowych, podlegających bezpośrednio centralnemu kierownictwu, nie mniej wzajemna
korespondencja dotycząca urzędów i organów, ma się odbywać nadal w języku niemieckim.
Źródło: Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, opr. M. SobańskaBondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1998, s. 392-393.
1. Kto jest nadawcą powyższego dokumentu (wymień urzędy)?
Dwa, spośród:
9
(0-1 pkt)
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Cesarz, minister spraw wewnętrznych, minister wyznań i oświecenia, minister sprawiedliwości,
minister skarbu, minister handlu, minister rolnictwa, minister obrony kraju i minister
bezpieczeństwa publicznego
2. Jakie państwo reprezentują wystawcy cytowanego dokumentu?
(0-1 pkt)
Austro-Węgry (nie uwzględniamy odpowiedzi: Austria)
3. Jakiego obszaru terytorialnego dotyczą powyższe rozporządzenia (wpisz dokładną nazwę)?
(0-1 pkt)
Królestwo Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim (obowiązkowo)
Księstwo Bukowiny (dodatkowo)
4. Jaki był cel wydania cytowanego dokumentu?
(0-1 pkt)
Polonizacja szkół i urzędów (wprowadzenie języka polskiego w Galicji)
5. Wskaż jedną okoliczność, kiedy nowe rozporządzenie miało nie obowiązywać.
(0-1 pkt)
Jedna, spośród:
A. W przypadku korespondencji do urzędów i sądów zlokalizowanych poza obszarem Galicji.
B. W przypadku sporządzania dokumentacji urzędowej podlegającej kontroli kierownictwu
centralnemu w Wiedniu.
C. W przypadku dokumentacji sporządzonej dla prokuratury krajowej we Lwowie, a dotyczącej
Bukowiny.
Zadanie IX. Poniższa mapa przedstawia ziemie polskie w okresie powstania styczniowego.
Wykorzystując ją wykonaj poniższe zadania (0-10 punktów).
Uwaga: Przyznajemy po 1 punkcie za każdą poprawną odpowiedź.
1. W puste pola oznaczone linią ciągłą wpisz brakujące nazwiska dowódców oddziałów powstańczych
operujących na danym terytorium.
2. W puste pola oznaczone liną przerywaną wpisz brakujące nazwy miast.
10
Konkurs tematyczny Bronią czy piórem?
Postawy Polaków wobec zaborców w okresie Powstania Styczniowego
Sierakowski
WILNO
GDAŃSK
PŁOCK
Taczanowski
Brzóska
Callier
KIELCE
Hauke-Bosak
KRAKÓW
Źródło: W. Marmon, J. Ryś, Wielka Historia Polski, t. VII: 1848-1885, Kraków 1999, s. 73.
11